Замимаи 1
Бо қарори Ҳукумати
Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 30 декабри соли 2019, № 656
тасдиқ шудааст
Низомномаи намунавии муассисаҳои тайёрии варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
(қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223)
1. Низомномаи намунавии муассисаҳои тайёрии варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - низомнома) фаъолияти муассисаҳои тайёрии варзиширо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, моликият, тобеияти идоравӣ ва мансубияти соҳавӣ ба танзим дароварда, мақсад, вазифа, ҳуқуқу уҳдадориҳо, раванди тайёрии варзишӣ ва самтҳои муҳимми фаъолияти дигари онҳоро муқаррар менамояд.
2. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ фаъолияти худро дар асоси Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш", "Дар бораи тайёрии варзишӣ", низомнома, оинномаи муассисаи тайёрии варзишӣ ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ мемонанд.
3. Оинномаи муассисаҳои тайёрии варзишӣ бо дар назар доштани муайян намудани самтҳои фаъолият, намудҳои варзиш ва нишондиҳандаҳои рушд таҳия ва тасдиқ карда мешавад. Ба оинномаи муассисаҳои тайёрии варзишӣ ворид намудани тағйиру иловаҳое, ки ба меъёрҳои низомнома мухолифат мекунанд, ҳуқуқҳои муассис (муассисон), варзишгарон ва кормандони муассисаҳои тайёрии варзишии дигарро маҳдуд менамоянд, манъ мебошад.
4. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ бояд заминаи моддию техникӣ, тавозуни мустақил, суратҳисоб дар Сарраёсати хазинадории марказии Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон (раёсатҳо ва шуъбаҳои молияи шаҳру ноҳияҳо), муҳосиботи алоҳида, муҳр бо тасвири Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва бланки махсус дошта бошанд. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ дорои суроғаи ҳуқуқӣ мебошанд.
5. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи низомнома ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон субъекти мустақили муносибатҳои гражданӣҳуқуқӣ буда, дар асоси принсипҳои худидоракунӣ, баробарҳуқуқӣ ва қонуният фаъолият менамоянд.
6. Дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ таъсис додани ҳаракату иттиҳодияҳои ҷамъиятии сиёсиву ҳарбӣ ва динӣ, инчунин анҷом додани ҳама гуна маросими динӣ қатъиян манъ мебошад.
2. ТАРТИБИ ТАЪСИС, ФАЪОЛИЯТ, ҲУҚУҚ ВА ВАЗИФАҲОИ МУАССИСАҲОИ ТАЙЁРИИ ВАРЗИШӢ
§1. Тартиби таъсиси муассисаҳои тайёрии варзишӣ
7. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ ташкилоти ғайритиҷоратӣ буда, тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, маориф ва илм, рушди маҳал, иттифоқҳои касаба, вазорату идораҳо, федератсияҳои варзишӣ, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ-варзишӣ ва шахсони дигари воқеӣ ва ҳуқуқӣ таъсис дода мешаванд.
8. Мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи мудофиа, ҳифзи ҳуқуқ ва мақоми дигари махсуси давлатӣ метавонанд бо мақсади ҷалби ҷавонон, хизматчиёни ҳарбӣ ва кормандон ба машғулиятҳои мунтазами тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, инкишофи намудҳои варзиши ҳарбӣ-амалӣ, хизматӣ-амалӣ, техникӣ ва намудҳои дигари варзиш, таъсиси дастаи мунтахаб оид ба ин намудҳои варзиш ва таъмини иштироки онҳо дар мусобиқаҳои варзишӣ дар доираи имкониятҳои молиявӣ муассисаҳои тайёрии варзишӣ, аз ҷумла клубҳои варзишӣ таъсис диҳанд.
9. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ бо дар назар доштани иҷрои шартҳои зерин таъсис дода мешаванд ва фаъолият мекунанд:
- доштани заминаҳои моддӣ-техникии хусусӣ ё ба иҷора гирифташуда, аз ҷумла иншоот, таҷҳизот ва асбобу анҷоми дигари варзишӣ, ки барои гузаронидани раванди машқӣ-варзишӣ зарур мебошанд;
- доштани барномаҳои тайёрии варзишӣ;
- мавҷуд будани мутахассисони соҳавӣ, мураббиён аз рӯи намудҳои варзиш ва гурӯҳҳои машқварзӣ (на кам аз нуҳ гурӯҳ);
- доштани маблағҳои зарурӣ барои ташкил ва баргузор намудани ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ, чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ва сафарбарнамоӣ ба онҳо, сафарбарнамоӣ, таъмини омодагии зарурӣ ва иштироки бомуваффақи варзишгарон дар мусобиқаҳои варзишӣ, пардохти музди меҳнати кормандон, мураббиён ва маблағҳои дигари зарурӣ барои фаъолияти муассисаи тайёрии варзишӣ.
10. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муассисаҳои тайёрии варзишӣ фаъолияти худро мувофиқи талаботи стандартҳои тайёрии варзишӣ ва барномаҳои тайёрии варзишӣ ба роҳ монда, аз рӯи намудҳои зерин таъсис дода мешаванд:
- клубҳои варзишӣ дар сохтори тамоми вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ва маҳалли зист;
- мактабҳои варзишӣ;
- мактабҳои варзишии вилоятӣ;
- мактабҳои варзишии захираҳои олимпӣ;
- мактабҳои махсуси варзишӣ;
- мактабҳои махсуси варзишии захираҳои олимпӣ;
- мактабҳои маҳорати олии варзишӣ;
- марказҳои тайёрии олимпӣ ва марказҳои омодагии дастаҳои мунтахаб;
- мактаб-интернатҳои варзишии тамоюли варзишӣ;
- омӯзишгоҳҳои захираҳои олимпӣ.
11. Ташкили намудҳои дигари муассисаҳои тайёрии варзишӣ, ки дар банди 10 низомнома пешбинӣ нагардидааст, манъ мебошад.
12. Муассисаи тайёрии варзишӣ метавонад барои рушди як ё якчанд намуди варзиш таъсис дода шавад.
13. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҳуқуқ доранд зерсохторҳои худро (шуъбаҳо, гурӯҳҳо) аз рӯи намуд (намудҳо)-и варзиш ё зинаи тайёрии варзишӣ дар минтақаҳои дигар таъсис диҳанд. Шумораи шуъбаҳо ва гурӯҳҳо аз рӯи намудҳои варзиш дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ аз ҷониби муассис дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш муқаррар карда мешавад .
14. Дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ таъсиси гурӯҳҳо аз рӯи намудҳои варзиш, ки ба саломатии инсон, қобилияти ҷисмонӣ, маънавӣ, зеҳнии шахс зараровар буда, ба арзишҳои фарҳанги миллӣ мухолифанд ва ё ба Феҳристи намудҳои варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид нашудаанд, манъ мебошанд. Намудҳои варзише, ки дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ аз рӯи онҳо ташкил кардани гурӯҳҳо манъ мебошад, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш муайян ва тасдиқ карда мешаванд.
§2. Ҳуқуқ, уҳдадорӣ ва вазифаҳои асосии муассисаҳои тайёрии варзишӣ
15. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ тибқи тартиби муқарраргардида ҳуқуқ доранд:
- гурӯҳҳо оид ба тайёрии умумӣ ва махсуси ҷисмонӣ аз рӯи намуд (намудҳо)-и варзиш, инчунин аз рӯи зинаҳои тайёрии варзишӣ ташкил намоянд ;
- давомнокии машғулиятҳои инфиродии варзишӣ ва реҷаи ҳафтаинаи машғулиятҳоро вобаста ба марҳила ва зинаи тайёрии варзишӣ муқаррар намоянд;
- шакл, восита ва усулҳои машғулиятҳоро, ки ба қонунгузорӣ мухолифат намекунанд, интихоб намоянд;
- тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ баҳри расидан ба мақсадҳои оинномавӣ дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ хизматрасонии пулакӣ расонанд;
- заминаҳои моддӣ-техникӣ ва моликияти муассисаҳои тайёрии варзиширо барои амалӣ намудани чорабиниҳо оид ба иҷрои вазифаҳои гузошташуда истифода намоянд;
- ҳуқуқҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ намоянд.
16. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ уҳдадоранд:
- шароити заруриро барои гузаронидани раванди машқӣ ва варзишӣ, аз ҷониби кормандон ва варзишгарон иҷро гардидани уҳдадориҳои онҳо, барномаҳои тайёрии варзишӣ ва вазифаҳо таъмин намоянд;
- дар асоси барномаҳои тасдиқшудаи тайёрии варзишӣ оид ба намуди варзиш нақшаи солонаи муассиса, нақша ва ҷадвали машғулиятҳоро таҳия намоянд;
- раванди машқӣ ва варзиширо мутобиқи талаботи барномаҳои тайёрии варзишӣ ба роҳ монанд;
- бехатарии варзишгарон ва кормандони муассисаи тайёрии варзиширо дар давраи гузаронидани раванди машқӣ ва чорабиниҳои варзишӣ таъмин намоянд ;
- муассисаҳои тайёрии варзиширо бо табибон, равоншиносон ва маҳсгарон таъмин намоянд ;
- назорати ҷории гузаронидани раванди машқӣ ва варзиширо амалӣ намуда, санҷиши супоридани меъёрҳоро аз ҷониби варзишгарон гузаронанд;
- пайдарпайии усул ва шаклҳои тайёрии варзишии варзишгарони синну соли гуногунро дар зинаҳои тайёрии варзишӣ таъмин намоянд;
- ҳифз ва истифодаи дурусти заминаҳои моддӣ-техникӣ ва моликияти муассисаи тайёрии варзиширо таъмин намоянд;
- уҳдадориҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ намоянд.
17. Ба вазифаҳои асосии муассисаҳои тайёрии варзишӣ дохил мешаванд:
- ҷалби шумораи зиёди имконпазири кӯдакон, наврасон, ҷавонон ва калонсолон ба машғулиятҳои мунтазам ва бонизоми тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, дар байни онҳо амалӣ намудани корҳои тарбияи ҷисмонӣ-солимгардонӣ, варзишӣ ва тарбиявӣ, ки ба таҳкими саломатии онҳо, инкишофи ҳаматарафаи ҷисмонӣ равона шудаанд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- баланд бардоштани тайёрии умумӣ ва махсуси ҷисмонӣ мутобиқ ба талаботи стандартҳои давлатии тайёрии варзишӣ ва барномаҳои тайёрии варзишӣ оид ба намудҳои варзиш қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- таъминоти моддӣ-техникӣ ва таҷҳизонидани раванди тайёрии варзишӣ ва муассисаҳои тайёрии варзишӣ мутобиқи меъёру талаботи байналмилалӣ, давлатӣ ё маҳаллӣ;
- интихоби ҳайати мураббиёни боихтисос барои гузаронидани машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ташкили раванди машқӣварзишӣ оид ба омода намудани захираи варзишӣ ва варзишгарони маҳорати олӣ оид ба намудҳои варзиш;
- татбиқи усулҳои нави ташкили раванди машқӣ-варзишӣ, истифода ва такмили тарзҳои раванди тайёрии варзишӣ ва технологияи машғулиятгузаронӣ;
- тайёр намудани захираҳои варзишӣ ва варзишгарони маҳорати олӣ барои дастаҳои мунтахаб, ки қобилияти сазоворона ҳифз намудани шарафи давлатро дар арсаи байналмилалии варзиш доранд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- инкишофи ҳамкорӣ бо ташкилотҳои гуногуни варзишӣ оид ба масъалаҳои мубодилаи таҷриба, баланд бардоштани маҳорати варзишии варзишгарон, инчунин ихтисоси касбии мураббиён ва мутахассисони дигар аз рӯи намудҳои варзиш, тарғиби тарбияи ҷисмонӣ, варзиш ва тарзи ҳаёти солим дар байни аҳолии кишвар қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- ҷалб кардани сарчашмаҳои иловагии молиявӣ ва моддӣ барои амалӣ намудани фаъолият мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- ба муассис ва мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш пешниҳод намудани ҳисоботи солона оид ба фаъолияти муассисаи тайёрии варзишӣ, аз ҷумла дар бораи воридот ва хароҷоти маблағҳо ва воситаҳои моддии муассисаи тайёрии варзишӣ;
- таҳияи барномаҳои фаъолияти муассисаҳои тайёрии варзишӣ бо дар назар доштани дархости варзишгарон, талаботи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ-варзишӣ аз рӯи намуд (намудҳо)-и варзиш, хусусиятҳои инкишофи иҷтимоӣ-иқтисодии минтақа ва муносибатҳои дигар;
- дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш (сохторҳои маҳаллии он) таҳия ва тасдиқи нақшаи тақвимии солонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии муассисаҳои тайёрии варзишӣ;
- таҳия ва тасдиқи қоидаҳои тартиботи дохилӣ ва санадҳои дигари дохилии танзимкунанда;
- назорати ҷории инкишофи ҷисмонӣ ва муваффақиятҳои варзишгарон вобаста ба барномаҳои тайёрии варзишии татбиқшаванда;
- таъмини шароити зарурӣ, аз ҷумла барои кори зерсохторҳои муассисаи тайёрии варзишӣ, таъсиси нуқтаи хизматрасонии тиббӣ, назорати кори онҳо бо мақсади ҳифз ва таҳкими саломатии варзишгарон ва кормандони муассиса;
- иҷрои вазифаҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва оинномаи муассисаҳои тайёрии варзишӣ.
18. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ дар баробари вазифаҳои умумии ташкили раванди машқӣ-варзишӣ, инчунин дар татбиқи сиёсати давлатии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш иштирок менамоянд.
19. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ мутобиқи қонунгузорӣ масъул мебошанд:
- барои мувофиқатии шакл, усул ва воситаҳои ташкили раванди машқӣ-варзишӣ ба махсусиятҳои синнусоли психофизиологӣ, рағбат, қобилият, шавқи варзишгарон, талаботи ҳифзи ҳаёт ва саломатии онҳо;
- барои ҳаёт ва саломатии варзишгарон ва кормандони муассиса дар раванди тайёрии варзишӣ, риояи ҳуқуқ ва озодиҳои варзишгарон ва кормандон;
- иҷрои саривақт ва босамари уҳдадорӣ ва вазифаҳои муқарраргардида.
§3. Ташкили фаъолияти муассисаҳои тайёрии варзишӣ
20. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ барои маъюбон, шахсони имконияташон маҳдуд, кӯдакону наврасон, ҷавонон ва калонсолон шароити баробари инкишофи зеҳнӣ ва ҷисмониро таъмин намуда, имконияти машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро ройгон ва умумидастрас (ба истиснои баъзе ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузорӣ) ба роҳ мемонанд. Тартиби расонидани хизматрасонии пулакӣ дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи зиддиинҳисорӣ тасдиқ карда мешавад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
21. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ барои ҷалби духтарон ба раванди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш уҳдадор буда, гурӯҳҳоро аз ҳисоби онҳо таъсис медиҳанд. Бо мақсади пурра намудани гурӯҳҳои машқӣ муассиса метавонад машқварзони захиравӣ дошта бошад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
22. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ чорабиниҳои варзишӣ, аз ҷумла чорабиниҳои маҳаллӣ, ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ ташкил ва мегузаронанд, дар чунин чорабиниҳо иштирок менамоянд, инчунин барои иштироки варзишгарони худ дар чорабиниҳои мазкур шароити зарурӣ фароҳам меоранд.
23. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ барои баланд бардоштани тахассус ва маҳорати варзишгарон ва мураббиён метавонанд онҳоро ба марказҳои тайёрии олимпӣ, мактабҳои маҳорати олии варзишӣ ва марказҳои омодагии дастаҳои мунтахаб ҳамчун ҳайати тағйирёбанда барои таҷрибаомӯзӣ ва ё захира ба дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш сафарбар намоянд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
24. Бо мақсади дуруст ба роҳ мондани фаъолияти муассисаҳои тайёрии варзишӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ аккредитатсияи давлатии муассисаҳои тайёрии варзишӣ гузаронида мешавад. Тартиби гузаронидани аккредитатсияи давлатии муассисаҳои тайёрии варзишӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ карда мешавад.
25. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ бо мақсади ба роҳ мондани фаъолият, мукаммалгардонии барномаҳои тайёрии варзишӣ, баланд бардоштани маҳорати варзишӣ, такмили ихтисос ва бозомӯзии кормандон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш бо муассисаҳои давлатии "Маркази ҷумҳуриявии методӣ", "Маркази такмили ихтисоси кормандони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш", федератсияҳои варзишӣ, Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон ва Академияи миллии олимпӣ ҳамкорӣ менамоянд.
26. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ (ба истиснои муассисаҳои тайёрии варзишии мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи мудофиа, ҳифзи ҳуқуқ ва мақомоти дигари махсуси давлатӣ) уҳдадоранд, ҳар сол ҳисоботи омориро тибқи маълумотномаи "Муассисаҳои варзишӣ" (ТҶ-2) ва ҳисоботи дигари омориро ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш пешниҳод намоянд. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҳисоботдиҳанда мебошанд.
§4. Клубҳои варзишӣ
27. Клубҳои варзишӣ бо мақсади татбиқи зинаи варзишӣсолимгардонӣ ва тайёрии умумии ҷисмонӣ таъсис дода мешаванд.
28. Клубҳои варзишии сохтори вазорату идораҳо, федератсияҳои варзишӣ, ташкилоту муассисаҳо ва маҳалли зист функсияҳои зеринро иҷро менамоянд:
- фаъолгардонии корҳои тарбияи ҷисмонӣ-варзишӣ ва иштироки машқварзон дар мусобиқаҳои гуногуни варзишӣ;
- таҳкими саломатӣ ва мукаммалгардонии ҷисмонӣ дар асоси машғулиятҳои мунтазами ташкилӣ ва ҳатмӣ, инчунин ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ-солимгардонӣ ва варзишӣ берун аз вақти корӣ ё вақти дигари мусоид;
- мустаҳкам намудан ва такмили малакаву маҳорати машқварзон, ташаккули сифатҳои ҳаётан муҳимми ҷисмонӣ;
- тарбияи фаъолнокии ҷамъиятӣ, меҳнатдӯстӣ ва қобилияти ташкилотчигӣ;
- ҷалб намудани варзишгарони маъруф, собиқадорони варзиш ва падару модарон (шахсони онҳоро ивазкунанда) ба корҳои оммавӣварзишӣ дар клубҳо;
- тарбия намудани шавқу рағбат ба машғулиятҳои мунтазами тарбияи ҷисмонӣ, варзишӣ, тарғиби тарзи ҳаёти солим ҷиҳати пешгирии одатҳои номатлуб, ба монанди истеъмоли машруботи спиртӣ, истифодаи маҳсулоти тамоку, маводи барангезандаю неруафзо (допинг) ва моддаҳои дигари ба саломатии инсон зараровар;
- иҷрои вазифаҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст.
29. Вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳо, аз ҷумла муассисаҳои таълимӣ барои иштироки варзишгарони клубҳои варзишии сохтори худ дар мусобиқаҳои варзишии маҳаллӣ, минтақавӣ, ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ мусоидат менамоянд.
30. Гурӯҳҳои махсусгардонидашудаи варзишӣ дар муассисаҳои таълимӣ вобаста ба зинаи тайёрии варзишӣ ва намуди варзиш бо риояи талаботи стандартҳои давлатии тайёрии варзишӣ таъсис дода мешаванд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
31. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ метавонанд дар мувофиқа бо муассисаҳои таълимӣ бо дарназардошти шароит ва имкониятҳои мавҷудаи иншооти варзишии муассисаҳои таълимӣ дар иншооти мазкур гурӯҳҳои гуногуни тайёрии варзишӣ, аз ҷумла гурӯҳҳои махсуси машқӣ-варзишии давомнокиашон дарозкардашударо ташкил намоянд.
32. Имкониятҳои моддию техникӣ, иншооти варзишии муассисаҳои таълимӣ барои гузаронидани машғулиятҳои варзишӣсолимгардонӣ, тайёрии ибтидоӣ ва машқӣ-варзишӣ истифода мешаванд. Муассисаҳои таълимие, ки барои ташкили тайёрии варзишӣ шароити мусоид доранд, ба муассисаҳои тайёрии варзишӣ барои ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои варзишӣ дар иншооти варзишии худ дар давоми сол (берун аз вақти дарсӣ ва дар давоми таътил) ройгон мусоидат менамоянд.
33. Муассисаҳои таълимӣ дар ҳамкорӣ бо муассисаҳои тайёрии варзишӣ метавонанд дар заминаи таълимию машқии худ барои таълимгирандагони лаёқатманд ва маҳорати хуби варзишидошта дар доираи имкониятҳои молиявӣ гурӯҳҳои махсусро аз рӯи намудҳои варзиши олимпӣ таъсис диҳанд.
34. Ба гурӯҳҳои махсус аз муассисаҳои дигари таълимӣ бо қарори маъмурияти муассисаи таълимӣ барои таҳсил ва машғулшавӣ ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҷалб намудани хонандагон иҷозат дода мешавад.
35. Варзишгарон-хонандагони гурӯҳҳои махсус, ки талаботи сатҳи тайёрии умумии ҷисмонӣ ва махсусро дар гурӯҳҳои худ иҷро намекунанд, дар мувофиқа бо маъмурияти муассисаи таълимӣ ва розигии падару модар (шахсони онҳоро ивазкунанда) ба синфҳои муқаррарии муассисаи таълимӣ гузаронида мешаванд.
36. Реҷаи рӯз, ҷадвали машғулиятҳои дарсӣ ва варзишӣ аз тарафи маъмурияти муассисаи таълимӣ якҷо бо роҳбарияти муассисаҳои тайёрии варзишӣ берун аз соатҳои дарсии нақша ва барномаи таълимӣ тартиб дода мешаванд.
37. Ҳангоми баргузории ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ ва иштирок дар мусобиқаҳои ноҳиявӣ, шаҳрӣ, вилоятӣ ва ҷумҳуриявӣ хонандагони гурӯҳҳои махсус меъёри хӯроки шабонарӯзиро истифода менамоянд.
§5. Мактабҳои варзишӣ
38. Фаъолияти мактабҳои варзишӣ дар ҳамкории зич ва дуҷониба вобаста ба корҳои ташкилию методӣ бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, маориф, рушди маҳал ва шахсони дигари ҳуқуқиву воқеӣ ба роҳ монда мешавад.
39. Мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои варзишии вилоятӣ ба муассисаҳои таҳсилоти умумӣ дар таъмини онҳо бо маводи методӣ ва оммавигардонии варзиш ёрии амалӣ мерасонанд.
40. Вазифаҳои асосии мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои варзишии вилоятӣ ин таъмини оммавияти варзиш, тайёр ва интихоб намудани захираҳои варзишӣ бо мақсади интиқоли минбаъдаи онҳо ба зинаҳои болоии тайёрии варзишӣ мебошанд.
41. Шуъбаҳои мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои варзишии вилоятӣ аз гурӯҳҳои варзишӣ-солимгардонӣ, тайёрии ибтидоӣ ва гурӯҳҳои машқӣ-варзишӣ иборат мебошанд. Таносуби шумораи гурӯҳҳои зинаи тайёрии ибтидоӣ ва гурӯҳҳои зинаи машқӣ-варзишӣ дар мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои варзишии вилоятӣ бояд 2:1 бошанд. Дар мактабҳои варзишӣ шумораи варзишгарон дар ҳолати ба зинаҳои боло гузаронидан кам гашта, соатҳои машқии онҳо аз рӯи баланд гардидани маҳораташон сол аз сол зиёд карда мешаванд.
42. Шумораи гурӯҳҳои мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои варзишии вилоятӣ вобаста аз хусусияти намуди варзиш, шароити мавҷудаи маҳал ва шавқу рағбати кӯдакону наврасони минтақа муайян карда мешавад.
43. Ҳангоми ғайриимкон будани гузаронидани варзишгарони мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои варзишии вилоятӣ ба мактабҳои варзишии захираҳои олимпӣ, мактабҳои махсуси варзишӣ, мактабҳои махсуси варзишии захираҳои олимпӣ, ба мактабҳои маҳорати олии варзишӣ, марказҳои тайёрии олимпӣ ва марказҳои омодагии дастаҳои мунтахаб (дар он шаҳру ноҳия мавҷуд набудани зинаи мукаммалгардонии маҳорати варзишӣ ва варзиши маҳорати олӣ ва ё мавҷуд набудани намуди варзиш) тибқи талаботи Низомнома мумкин аст дар мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои варзишии вилоятии ин шаҳру ноҳия гурӯҳи мукаммалгардонии маҳорати варзишӣ ва варзиши маҳорати олӣ ташкил карда шаванд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
44. Дар мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои варзишии вилоятӣ тибқи имкониятҳои мавҷуда гурӯҳҳо аз рӯи намудҳои варзиши паралимпӣ ва сурдлимпӣ, ки дар барномаҳои бозиҳои паралимпӣ ва сурдлимпӣ дохил карда шудаанд, ташкил карда мешаванд.
§6. Мактабҳои варзишии захираҳои олимпӣ, мактабҳои махсуси варзишӣ ва мактабҳои махсуси варзишии захираҳои олимпӣ
45. Мақсади асосии таъсис ва фаъолияти мактабҳои варзишии захираҳои олимпӣ, мактабҳои махсуси варзишии захираҳои олимпӣ ва мактабҳои махсуси варзишӣ (омӯзишгоҳҳои варзишӣ, мактабинтернатҳои тамоюли варзишӣ) омода намудани варзишгарони маҳорати олӣ ва захираҳои варзишӣ барои дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш ва намудҳои даставии бозиҳои варзишӣ мебошад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
46. Мактабҳои варзишии захираҳои олимпӣ намуди муассисаи тайёрии варзишие мебошанд, ки дар он намудҳои варзиши олимпӣ татбиқ карда мешаванд.
47. Мактабҳои махсуси варзишии захираҳои олимпӣ ҷиҳати рушду равнақи як намуд (намудҳо)-и варзиши олимпӣ таъсис дода мешаванд.
48. Мактабҳои махсуси варзишӣ муассисаи тайёрии варзишие ба ҳисоб мераванд, ки дар он як ва ё якчанд намудҳои варзишии ба ҳам монанд татбиқ карда мешаванд. Дар мактабҳои махсуси варзишӣ барои таъсиси гурӯҳҳо аз рӯи намудҳои олимпӣ ва миллии варзиш, инчунин намудҳои ғайриолимпии варзиш, ки аз ҷониби Кумитаи байналмилалии олимпӣ ва Шӯрои олимпии Осиё эътироф гардидаанд, афзалият дода мешавад.
49. Дар раванди машғулият дар мактабҳои варзишии захираҳои олимпӣ, мактабҳои махсуси варзишии захираҳои олимпӣ ва мактабҳои махсуси варзишӣ варзишгарон бояд талаботи меъёриро иҷро намуда, таҷрибаи дастурдиҳӣ ва довариро оид ба намуди варзишии худ соҳиб гарданд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
§7. Мактабҳои маҳорати олии варзишӣ
50. Мактабҳои маҳорати олии варзишӣ муассисаҳои давлатии махсусгардонидашудаи варзишӣ буда, бо мақсади омода намудани варзишгарони маҳорати олӣ ба ҳайати дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш, аз он ҷумла намудҳои даставии бозиҳои варзишӣ ва захираҳо ба он, зери роҳбарии мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш таъсис дода мешаванд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
51. Ҳайати мактабҳои маҳорати олии варзиширо гурӯҳҳои доимӣ ва тағйирёбандаи дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш ташкил медиҳанд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
52. Дар мактабҳои маҳорати олии варзишӣ гурӯҳҳои мукаммалгардонии маҳорати варзишӣ ва маҳорати олии варзишӣ аз ҳисоби варзишгароне, ки дар мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ меъёрҳои тайёрии варзиширо иҷро намуда, ба рӯйхати ҳайати даста, таҷрибаомӯз ва захира ба дастаҳои мунтахаб ворид шудаанд, ташкил карда мешаванд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
53. Вазифаҳои мактабҳои маҳорати олии варзишӣ аз инҳо иборат мебошанд:
- интихоб ва тайёр намудани варзишгарон ба дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш, инчунин захираҳои варзишӣ қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои варзишӣ, аз ҷумла ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ, корҳои омодагӣ ва тайёрии варзишгарон - аъзои дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- таъмини мутамарказонидашудаи тайёрии варзишгарон, дастурдиҳандагон-варзишгарон;
- сафарбар намудани дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш ба мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ, иштирок дар рушди муносибатҳои байналмилалии варзишӣ қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- таъмини ташкил ва гузаронидани раванди тайёрии варзишӣ, татбиқи таҳлили натиҷаҳо, нишондодҳои инфиродии болоравӣ ва ташаккули сифати ҷисмонии варзишгарон, устувории ҳолати рӯҳӣ ва физиологии варзишгарон, болоравии сатҳи тайёрии техникӣ-тактикии варзишгарон;
- таъмини иштирок ва баромади бомуваффақияти варзишгарон дар Бозиҳои олимпӣ, Чемпионати ҷаҳон, Чемпионати Осиё, Бозиҳои Исломӣ, Бозиҳои Осиё ва мусобиқаҳои дигари расмии варзишӣ қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- такмили ихтисос ва баланд бардоштани малакаву маҳорати мураббиён, мутахассисони мактабҳои маҳорати олии варзишӣ аз рӯи намудҳои варзиш;
- дарёфти варзишгарони боистеъдод аз минтақаҳои гуногуни ҷумҳурӣ ва ҷалби онҳо ба раванди машқӣ;
- омода ва таҳия намудани маводи таълимӣ аз рӯи таҷрибаи мутахассисони муассиса;
- назорати истифодаи маводи барангезандаю неруафзо (допинг);
- иҷрои вазифаҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.
54. Сохтори мактабҳои маҳорати олии варзишӣ аз шуъбаҳо аз рӯи намудҳои варзиш иборат мебошад. Мактабҳои маҳорати олии варзишӣ оид ба намудҳои бозиҳои варзишӣ метавонанд дар сохтори худ дастаҳои варзиширо дошта бошанд.
55. Мактабҳои маҳорати олии варзишӣ дар асоси нақшаи чорабиниҳои варзишӣ ва дар доираи маблағҳои мавҷуда чорабиниҳои гуногуни варзишӣ мегузаронанд.
56. Мактабҳои маҳорати олии варзишӣ як намуди муассисаҳои тайёрии варзишӣ буда, марҳилаи олии тайёрии варзиширо татбиқ менамоянд ва мактабҳои ҷумҳуриявӣ, вилоятӣ (минтақавӣ) ва шаҳрӣ шуда метавонанд.
57. Мактабҳои ҷумҳуриявии маҳорати олии варзишӣ барои омодагӣ ва баромади дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш, аз ҷумла ба намудҳои даставии бозиҳои варзишӣ уҳдадор мебошанд. Мактабҳои ҷумҳуриявии маҳорати олии варзишӣ метавонанд бо дар назар доштани маҳалли зист, мураббиёни соҳибтаҷриба ва имкониятҳои моддию техникии муассисаи тайёрии варзишӣ гурӯҳҳои худро дар вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо таъсис диҳанд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
58. Мактабҳои маҳорати олии варзишии вилоятӣ барои омодагӣ ва баромади дастаи мунтахаби вилоят аз рӯи намуди варзиш уҳдадор мебошанд.
59. Мактабҳои варзишии вилоятӣ ва шаҳриву ноҳиявӣ бояд бо мактабҳои маҳорати олии ҷумҳуриявӣ аз рӯи намудҳои варзиш ҳамкорӣ намоянд.
60. Шартҳои асосии таъсиси мактабҳои маҳорати олии варзишӣ инҳо мебошанд:
- мавҷуд будани ҳайати мураббиён, ки қобилияти ташкил ва сифатнок гузаронидани марҳилаи мукаммалгардонӣ ва маҳорати олии варзиширо бо усулҳои пешқадами илмӣ ва таҷрибавӣ доранд;
- омода намудани варзишгарон ва таъминот бо лавозимот;
- базаи моддию техникии зарурӣ аз рӯи намуди варзиш;
- имконияти таъмини барқароркунии саломатӣ, истироҳати самаранок ва хӯроки варзишгарон;
- мавҷуд будани варзишгарони ҷавобгӯ ба талаботи муқаррарнамудаи гурӯҳҳои мукаммалгардонии маҳорати варзишӣ ва варзиши маҳорати олӣ;
- таъмини варзишгарон бо хизматрасониҳои илмию методӣ, равоншиносӣ, физиологӣ ва тиббӣ (мавҷуд будани ҳуҷраи тиббӣ);
- иҷрои шартҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.
61. Раванди тайёрии варзишӣ дар мактабҳои маҳорати олии варзишӣ бо варзишгарон аз чунин шаклҳо иборат мебошад:
- ташкил ва гузаронидани ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ, машқҳои дастаҷамъии тайёрии варзишӣ;
- ташкил ва гузаронидани раванди тайёрии варзишӣ дар асоси нақшаи тайёрӣ;
- машғулиятҳои гурӯҳӣ ва инфиродии тайёрии варзишӣ, назариявӣ ва амалӣ;
- иштирок дар мусобиқаҳои расмии варзишӣ;
- гузаронидани чорабиниҳои барқарорсозӣ, солимгардонӣ ва пешгирӣ;
- таъмини назорат ва мушоҳидаи доимии тиббӣ-биологӣ, равонии варзишгарон аз ҷониби муассисаҳои махсусгардонидашудаи тибби (диспансерҳо)-и варзишӣ.
62. Натиҷаҳои мушоҳидаҳои илмӣ-тиббӣ дар нақшаҳои инфиродии варзишгар барои натиҷаҳои минбаъдаи ӯ истифода мешаванд.
63. Бо мақсади назорати тиббӣ, ташхиси ҳолати фаъолияти тайёрии варзишгарон, гузаронидани корҳои пешгирӣ ва равандҳои муносиби барқароркунӣ мактабҳои маҳорати олии варзишӣ бо таҷҳизоти зарурӣ, доруворӣ ва лавозимоти тиббӣ дар доираи маблағҳои мавҷуда таъмин карда мешаванд.
64. Ҳангоми сафарбаркунии варзишгарони муассисаҳои дигари тайёрии варзишӣ ба мактабҳои маҳорати олии варзишӣ барои ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ хароҷоти марбут ба гузаронидани чорабиниҳои мазкур аз ҷониби муассисаи сафарбаркунанда пардохт карда шуда, дар ин ҳолат музди меҳнати муррабиён нигоҳ дошта мешавад.
§8. Марказҳои тайёрии олимпӣ ва марказҳои омодагии дастаҳои мунтахаб
65. Марказҳои тайёрии олимпӣ ва марказҳои омодагии дастаҳои мунтахаб (минбаъд - марказҳо) тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ бо мақсади ташаккул ва пешбурди корҳои ташкилӣ-методӣ аз рӯи намудҳои олимпии варзиш, тайёрии мутамарказонидашуда ва солонаи варзишгарон, варзишгарони аъзои дастаҳои мунтахаб оид ба намудҳои варзиш бо шарти мавҷуд будани иншооти варзишӣ барои гузаронидани машғулият ва будубоши варзишгарон таъсис дода мешаванд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
66. Марказҳо мақоми ҷумҳурӣ, вилоятӣ, минтақавӣ ва шаҳри Душанбе дошта, метавонанд ҳамчун шахси ҳуқуқӣ филиалҳо ва намояндагиҳои худро дошта бошанд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
67. Мақсади таъсис ва фаъолияти марказҳо:
- мусоидат намудан ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ солимгардонӣ ва варзишӣ, таъмини тайёрии зарурии дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- амалӣ намудани тайёрии варзишӣ, баланд бардоштани иқтидори варзишии варзишгарони маҳорати олӣ ва ҳавасмандгардонии захираҳои варзишӣ мутобиқ ба талаботи байналмилалӣ;
- иштирок дар инкишофи низомноки тайёрии захираҳои варзишӣ дар ҳудуди ҷумҳурӣ ва тайёр намудани захираҳои варзишӣ барои дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- ба даст овардани натиҷаҳои баланди варзишӣ ва иштироки бомуваффақи варзишгарони дастаҳои мунтахаб дар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ, Бозиҳои олимпӣ, Бозиҳои Осиё, Чемпионати ҷаҳон ва чорабиниҳои дигари варзишӣ аз рӯи намуди олимпии варзиш қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- мукаммалгардонии низоми варзишӣ вобаста ба интихоб, интихоби варзишгарони касбӣ ва маҳорати олии ҷумҳурӣ, тайёрӣ ба мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалии варзишӣ барои зиёд намудани шумораи варзишгароне, ки дар ҳайати дастаҳои мунтахаб иқтидори ба даст овардани натиҷаҳои баланди варзиширо доранд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
68. Ба вазифаҳои асосии марказҳо дохил мешаванд:
- ҳифзи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии варзишгарон, мураббиён ва кормандони дигари тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;
- дарёфт ва ҷалб кардани шумораи зарурии варзишгарони лаёқатманд, номзадҳо ба дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш, ки ба сатҳи тайёрии гурӯҳҳои мукаммалгардонии маҳорати варзишӣ ва маҳорати олии варзишӣ мувофиқ мебошанд, барои тайёрии махсусгардонидашуда дар шароити сифатноки раванди тайёрии шаклҳои гуногун ҷиҳати ноил шудан ба натиҷаҳои устувори баланди варзишӣ мусоидат менамоянд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- баланд бардоштани маҳорати варзишгарон ва таъмини баромади бомуваффақи онҳо дар мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ;
- таъмин ва ташкили раванди мутамарказонидашудаи тайёрии солонаи захираҳои варзишӣ ва дастаҳои мунтахаб аз рӯи намуди варзиш, таҳлили натиҷаҳо, ҷараёни инкишоф ва болоравии нишондиҳандаҳои инкишофи ҷисмонӣ, инчунин иштирок дар ташкил ва таъмини тайёрии онҳо ба мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалии варзишӣ ва баланд бардоштани дараҷаи техникӣ-тактикии варзишгарон қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- иштирок дар ташаккул ва мукаммалгардонии низоми тайёрии варзишии захираҳои варзишӣ ва дастаҳои мунтахаб оид ба намудҳои варзиш қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- ташкил ва гузаронидани чорабиниҳо ҷиҳати роҳ надодан ба истифодаи допинг дар варзиш;
- таъмини моддӣ-техникӣ, тиббӣ-биологии раванди тайёрии варзишӣ;
- иҷрои вазифаҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.
69. Ҳайати варзишгарон ва мураббиёни марказҳо ҳангоми паст будани натиҷаҳо, дар асоси нақшаҳои машқӣ (дар қисмати ишғоли ҷойҳо) ва ё бад будани вазъи саломатии онҳо иваз карда мешаванд.
70. Марказҳо дар ҳамкорӣ бо Кумитаи миллии олимпии Ҷумҳурии Точикистон ва федератсияҳои ҷумҳуриявӣ аз рӯи намудҳои варзиш тайёрӣ ва баромади варзишгаронро ба Бозиҳои олимпӣ, Чемпионати ҷаҳон, Чемпионати Осиё ва мусобиқаҳои дигари бонуфузи расмӣ таъмин менамоянд.
71. Марказҳо дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш варзишгарон ва мураббиёнро барои таҷрибаомӯзӣ ё тайёрӣ ба мусобиқаҳо ба марказҳои дигар давлатҳо дар доираи маблағҳои мавҷуда ва ба ин мақсад пешбинишуда сафарбар менамоянд.
72. Ба раванди машғулиятҳо дар марказҳо ба ҳайси ҳайати тағйирёбанда ва бо шарти таъмини ҳайати доимӣ (роҳкиро аз ҷониби муассисаи сафарбаркунанда) мумкин аст варзишгарони муассисаҳои дигари тайёрии варзишӣ, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба рӯйхати ҳайати таҷрибаомӯз ё захира ба дастаи мунтахаб аз рӯи намуди варзиш дохил карда шудаанд, ҷалб карда шаванд.
73. Ба ҷамъомадҳои машқӣ-варзишии марказҳо мумкин аст мураббиёни баландихтисос ва варзишгарони касбии ватанӣ ва хориҷӣ ҷалб карда шаванд. Дар ин ҳолат, хароҷот вобаста ба таъмини хӯрок ва ҷойи хоби варзишгарон ва мураббиёни мазкур аз ҷониби марказҳо пардохт карда мешаванд.
74. Варзишгарони марказҳо дар назорати доимии табибони марказҳо ва муассисаи махсусгардонидашудаи тибби (диспансер)-и варзишӣ қарор дода мешаванд.
75. Мураббиёни марказҳо аз ҳисоби мутахассисони дорандаи дараҷаи тахассусии олӣ, якум ва дуюми мураббигӣ (ба истиснои гурӯҳҳои машқӣ-варзишӣ) пур карда мешаванд.
76. Варзишгароне, ки мунтазам натиҷаи баланди варзишӣ нишон додаанд, натиҷаи кори марказҳо ва муассисаи тайёрии варзишие, ки варзишгарро ба марказҳо интиқол додааст, ҳисобида мешавад.
§9. Шӯрои муассисаҳои тайёрии варзишӣ
77. Бо мақсади ба таври дахлдор ба танзим даровардани фаъолияти муассисаҳои тайёрии варзишӣ ва қабули қарорҳои мушовараи он бо фармоиши директори муассисаи тайёрии варзишӣ Шӯрои муассисаи тайёрии варзишӣ ва Шӯрои мураббиёни муассисаи тайёрии варзишӣ таъсис дода мешаванд.
78. Ба ҳайати Шӯрои муассисаи тайёрии варзишӣ директор, ҷонишини ӯ, собиқадорони муассиса, табибон, мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дохил шуда метавонанд. Барои тасдиқи гурӯҳҳои машқӣ ва варзишӣ, тасдиқ кардани ҳуҷҷатҳои машқӣ ва варзишӣ, рӯйхати машқварзон, мукофотонидан ҷиҳати ҳавасмандкунии кормандон ва ҳалли масъалаҳои дигари муҳим Шӯрои муассиса ваколатдор карда мешавад. Шӯрои муассиса дар се моҳ на кам аз як маротиба гузаронда мешавад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
79. Шӯрои мураббиёни муассисаи тайёрии варзишӣ масъалаҳои гуногуни фаъолияти машқӣ ва тарбиявӣ, иштироки варзишгарон дар мусобиқаҳо, инчунин нақша, мавод ва барномаҳои тайёрии варзиширо вобаста ба зинаҳои тайёрӣ аз рӯи намуди варзиш, шакл, усул ва ҷараёни татбиқшавии онҳо, омӯзиши таҷрибаи пешқадами соҳа ва мубодилаи таҷриба ва методи тайёрии варзишгарон ва гузаронидани онҳоро ба зинаҳои гуногуни тайёрии варзишӣ зери роҳбарии мураббии калон баррасӣ ва барои тасдиқ пешниҳод менамояд. Шӯрои мураббиён дар як моҳ як маротиба гузаронда мешавад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
§10. Ҳуҷҷатгузории муассисаҳои тайёрии варзишӣ
80. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ бояд чунин ҳуҷҷатҳоро доро бошанд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223):
- фармоишҳои ҳайати шахсӣ;
- фармоишҳои умумӣ;
- санадҳои меъёрии ҳуқуқии танзимкунандаи соҳа;
- оинномаи муассиса, дастурамалҳо оид ба фаъолият, қоидаҳои бехатарӣ;
- нақшаи кори солона;
- нақшаи кори Шӯрои муассиса;
- нақшаи кори Шӯрои мураббиён;
- рӯйхати варзишгарони шуъбаҳо ва гурӯҳҳо, инчунин ҳайати варзишгарони аз ҷониби муассиса тасдиқшуда;
- парвандаҳои шахсии варзишгарон (аз ҷумла аризаи варзишгарон оид ба қабул ба муассиса ва назорати тиббии онҳо);
- рӯйхати ҳайати дастаи мунтахаб ва захираи он (барои мактабҳои олии варзишӣ ва марказҳо);
- маводи вобаста ба меъёрҳои санҷишӣ ва интиқоли варзишгарон ба зинаҳои гуногуни тайёрии варзишӣ;
- маводи вобаста ба дараҷа ва унвонҳои варзишии варзишгарон;
- маводи вобаста ба унвонҳои фахрӣ, дараҷаи мураббиён, доварон ва методистон;
- дастовардҳои варзишии муассиса;
- тақвими ягонаи чорабиниҳои оммавию варзишӣ, омодагию солимгардонӣ ва иштироки варзишгарон дар мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ, байналмилалӣ ва иҷрои он;
- низомнома (тартиб)-и баргузории мусобиқаҳо ва протоколи мусобиқаҳо;
- ҳуҷҷатҳои ворида;
- ҳуҷҷатҳои содира;
- ҳисоботи омории мактабҳои варзишӣ (ТҶ-2);
- ҳисоботи моҳона, семоҳа, шашмоҳа ва солонаи муассиса;
- ҷадвали машғулиятҳо ва гузоришҳо оид ба назорати раванди машғулиятҳо;
- нақшаи дурнамои тайёрии варзишгарон (аз ҷумла варзишгарони ояндадор) дар давраи олимпӣ;
- харҷномаи муассиса, харҷномаи даромад ва хароҷоти ғайрибуҷетӣ, тарифгузории мураббиён, басти вазифаҳо ва маводи вобаста ба хизматрасонии муздноки муассиса;
- қоидаҳои одоби рафтори варзишгарон, мураббиён ва доварон;
- маводи вобаста ба баргузории ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ;
- қарорҳои ҳайати мушовара, фармоиш, супоришҳои мақомоти ваколатдори давлатии дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, муассиса қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
3. АСОСҲОИ ФАЪОЛИЯТИ МУАССИСАҲОИ ТАЙЁРИИ ВАРЗИШӢ
§1. Низоми бисёрсолаи тайёрии варзишӣ
81. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ раванди тайёрии варзиширо мутобиқи низоми бисёрсолаи тайёрии варзишӣ, ки пайдарпайии вазифа, тарзу усул ва шаклҳои ташкилии тайёрии варзишгарони тамоми гурӯҳҳои синнусолиро таъмин менамояд, амалӣ менамоянд.
82. Сохтори ташкилии бисёрсолаи тайёрии варзишӣ ба татбиқи зинаҳои тайёрии варзишӣ асос меёбад, ки тибқи ҷадвали зерин муайян карда мешавад:
ҷадвал
83. Барои таъмини бисёрсолаи зинаҳои тайёрии варзишӣ муассисаҳои тайёрии варзишӣ низоми интихоби варзиширо истифода менамоянд, ки аз инҳо иборат аст:
- таҳлили инкишофи ҷисмонӣ ва азхудкунии малакаҳои варзишии варзишгарон;
- супоридани меъёрҳои санҷишӣ бо мақсади пур кардани гурӯҳҳо;
- муайян намудан ва интихоби варзишгарони лаёқатманд дар ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ ва мусобиқаҳо.
84. Барои таҳлил ва дуруст ба роҳ мондани фаъолияти худ муассисаҳои тайёрии варзишӣ бояд меъёрҳои зеринро ба назар гиранд:
- дар зинаи варзишӣ-солимгардонӣ - инкишофи бардавоми тайёрии умумии ҷисмонии машқварзон дар баробари асосҳои малакаҳои техникӣ дар намуди интихобнамудаи варзиш, сатҳи азхудкунии донишҳои асосӣ дар бораи гигиена ва кумаки аввалияи тиббӣ, инчунин азхудкунии асосҳои назариявии тарбияи ҷисмонӣ ва малакаҳои худназоратӣ;
- дар зинаи тайёрии ибтидоии варзишӣ - устувории ҳайати варзишгарон, сатҳи тамоилҳои имконпазири машқварзон аз рӯи намуди интихобнамудаи варзиш, ҷараёни болоравии нишондиҳандаҳои инфиродии тайёрии ҷисмонии машқварзон, сатҳи азхудкунии асосҳои техникӣ дар намуди интихобнамудаи варзиш, фарогирии ҳарчи бештари шумораи варзишгарон, шумораи варзишгароне, ки ба гурӯҳҳои машқӣ-варзишӣ интиқол шудаанд;
- дар зинаи машқӣ-варзишӣ - вазъи саломатӣ, сатҳи тайёрии ҷисмонии варзишгарон, ҷараёни болоравии сатҳи тайёрии махсуси ҷисмонӣ ва техникӣ-тактикии машқварзон мутобиқи хусусиятҳои инфиродӣ, сатҳи азхудкунии ҳаҷми сарбории машқӣ-варзишӣ, ки барномаҳои тайёрии варзишӣ аз рӯи намуди варзиш пешбинӣ намудааст, иҷрои меъёрҳои дахлдори варзишӣ, ноил гардидан ба дараҷа ва унвонҳои варзишӣ;
- дар зинаи мукаммалгардонии маҳорати варзишӣ - сатҳи инкишофи умумӣ ва махсуси ҷисмонӣ ва ҳолати функсионалии организми машқварзон, ҷараёни болоравии дастовардҳои варзишӣ, натиҷаҳои иштирок дар мусобиқаҳои расмии маҳаллӣ, ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ қабул шудани машқварзон ба омӯзишгоҳҳои захираҳои олимпӣ ва мактабҳои маҳорати олии варзишӣ;
- дар зинаи варзиши маҳорати олӣ - устувории натиҷаҳои бомуваффақи иштирок дар мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ, ба даст овардани натиҷаҳои сатҳи дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
§2. Мукаммалгардонии гурӯҳҳо оид ба зинаҳои тайёрии варзишӣ
85. Пур кардани гурӯҳҳои тайёрии варзишӣ ва ҳаҷми сарбории машқӣ-варзишӣ бо дар назар доштани техникаи бехатарӣ мутобиқи стандарти давлатии тайёрии варзишӣ ва барномаҳои тайёрии варзишӣ муайян карда мешавад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
86. Дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ (ба ғайр аз мактабҳои махсуси варзишӣ ва мактабҳои захираҳои олимпӣ) аз шумораи умумии намудҳои варзиш шумораи гурӯҳҳои варзишӣ чунин муайян карда мешавад:
- гурӯҳҳои намуди олимпии варзиш - 60 фоиз қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- гурӯҳҳои намуди ғайриолимпии варзиш, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш эътироф шудаанд - 20 фоиз қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- гурӯҳҳои миллӣ (вобаста ба шароити минтақа) - 20 фоиз қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
Бо дар назар доштани шароити минтақа зиёд намудани шумораи гурӯҳҳо оид ба намуди олимпии варзиш иҷозат дода мешавад, вале зиёд намудани шумораи гурӯҳҳо аз рӯи намудҳои миллӣ ва ғайриолимпӣ манъ аст.
87. Дар сурати мавҷуд набудани стандарти давлатии тайёрии варзишӣ аз рӯи намуди варзиш муассисаҳои тайёрии варзишӣ дар асоси нақшаи зерин фаъолияти худро ба роҳ мемонанд:
чадвал қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223)
88. Ҳангоми дар як гурӯҳ муттаҳид намудани варзишгарони синну солашон ва тайёрии варзишиашон гуногун бояд фарқияти дараҷаи маҳорати варзишии онҳо на баландтар аз ду дараҷаи варзишӣ бошад.
89. Рӯйхати гурӯҳҳои зинаҳои тайёрии ибтидоӣ, машқӣ-варзишӣ аз ҷониби роҳбари муассисаи тайёрии варзишӣ дар мувофиқа бо сохторҳои маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, рӯйхати гурӯҳҳои зинаҳои мукаммалгардонии маҳорати варзишӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва сохторҳои маҳаллии он, инчунин рӯйхати гурӯҳҳои зинаҳои маҳорати олии варзишии тамоми муассисаҳои тайёрии варзишӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ карда мешавад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
§3. Қабул ва интиқоли варзишгарони муассисаҳои тайёрии варзишӣ
90. Синну соли пасттарини кӯдакону наврасоне, ки ба муассисаҳои тайёрии варзишӣ аз рӯи намудҳои варзиш қабул мегарданд (ба истиснои гурӯҳҳои солимгардонӣ), дар асоси нақшаи зерин муайян карда мешавад:
ҷадвал
91. Дар сурати риоя намудани талаботи тиббӣ, ташкилӣ-методӣ ва бо дар назар доштани талаботи байналмилалӣ ва хусусиятҳои намуди дахлдори варзиш муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҳуқуқ доранд дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш кӯдакони хурдсолро (аз синни чорсола) ба тайёрии варзишӣ ҷалб намоянд. Дар баробари ин шартҳои зерин бояд ҳатман ба инобат гирифта шаванд:
- аризаи хаттии падар ё модари кӯдак (шахсони онҳоро ивазкунанда);
- мавҷуд будани барномаи тайёрии варзишӣ, ки усулҳои тарбияи ҷисмонии кӯдакони хурдсолро пешбинӣ намудааст;
- мавҷуд будани гурӯҳи дахлдор оид ба тайёрии варзишӣ барои синну соли мазкур ва аз тарафи муассисаи тайёрии варзишӣ дар гурӯҳи тайёрии варзишӣ нигоҳ доштани доираи қабули кӯдакони хурдсол, ки барномаи тайёрии варзишӣ муқаррар намудааст;
- мавҷуд будани мутахассисисон ва мураббиёни дахлдор вобаста ба тайёр намудани кӯдакони хурдсол, ки дорои дараҷаи тахассусӣ мебошанд, аз аттестатсия ё курсҳои махсуси такмили ихтисос гузаштаанд.
92. Варзишгарон ба гурӯҳҳо аз рӯи стандартҳои давлатии тайёрии варзишӣ, барномаҳои тайёрии варзишӣ ва талаботи дигари муқаррарнамуда аз рӯи намуди варзиш қабул карда шуда, натиҷагирии фаъолияти онҳо аз рӯи ин меъёрҳо, азхудкунии қисми назариявии барномаҳо, минбаъд бо дар назар доштани дараҷаҳои варзишӣ, унвонҳои варзишӣ ва иштироки бомуваффақи варзишгарон дар мусобиқаҳои варзишӣ баҳогузорӣ карда мешаванд.
93. Қабул, интиқол, хориҷ ва хатми варзишгарони муассисаи тайёрии варзишӣ бо фармоиши директори муассисаи тайёрии варзишӣ ба расмият дароварда мешавад.
94. Ба муассисаҳои тайёрии варзишӣ хоҳишмандон дар асоси талаботи зерин қабул карда мешаванд:
- ҳангоми расидан ба синну соли муқарраргардида;
- мавҷуд будани розигии хаттии падару модар (шахсони онҳоро ивазкунанда) оид ба ҷалб намудани фарзандонашон ба машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;
- хулосаи хаттии тиббӣ оид ба вазъи саломатӣ;
- аз рӯи намуди варзиш иҷро кардани талаботи санҷишии инфиродӣ.
95. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҳуқуқ доранд бо дар назар доштани хусусиятҳои намудҳои дахлдори варзиш тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ҳуҷҷатҳои дигар ва талаботро, ки номгӯи онҳо дар оинномаи муассисаҳои тайёрии варзишӣ нишон дода шудааст, дархост намоянд.
96. Интиқоли варзишгарони муассисаи тайёрии варзишӣ пас аз ба анҷом расидани ҳар ду зинаи варзишӣ ва бо шарти иҷро намудани меъёрҳои муқарраршуда ба амал бароварда мешавад. Ҳангоми иҷро нагардидани меъёрҳои муқаррарнамудаи барномаҳои тайёрии варзишӣ ва стандартҳои давлатии тайёрии варзишӣ вобаста ба зинаҳои тайёрии варзишӣ, варзишгарон ба зинаҳои болоӣ гузаронида намешаванд. Дар ин ҳолат, варзишгар бо қарори Шӯрои мураббиён такроран, вале на зиёда аз ду сол дар ин зина мононда мешавад. Дар ҳолати кам гардидани шумораи варзишгарон дар гурӯҳи машқӣ, бо фармоиши директори муассиса аз ҳисоби машқварзони захиравӣ гурӯҳ пур карда мешавад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
97. Тартиби гузаронидани варзишгарон аз як зина ба зинаи дигар ва ё аз як муассисаи тайёрии варзишӣ ба муассисаи тайёрии варзишии дигар аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ карда мешавад.
98. Дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ раванди тайёрии варзишӣ дар асоси принсипи эҳтироми тарафайн миёни роҳбарият, мутахассисон, варзишгарон ва кормандони дигар амалӣ карда мешавад. Дар муносибат нисбати варзишгарон истифодаи усулҳои зӯроварии ҷисмонӣ ва ё таъсири равонӣ манъ аст.
99. Барои истифодаи маводи барангезандаю неруафзо (допинг), вайрон намудан ё иҷро накардани талаботи низомнома, оинномаи муассисаи тайёрии варзишӣ, қоидаҳои тартиботи дохилӣ, санадҳои дигари дохилии меъёрии умумиҳатмӣ ва Қоидаҳои одоби варзишгар, мураббӣ, довар ва кормандони дигари соҳаи варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ намудааст, инчунин дар сурати шомил шудан ба ҳар гуна ҳизбу ҳаракатҳои иртиҷоӣ, экстремистиву террористӣ ва ҳизбҳое, ки фаъолияти онҳо дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ шудаанд, нисбати варзишгарон ҷазо дар намуди сарзаниш, танбеҳ ва хориҷ намудан аз муассисаи тайёрии варзишӣ татбиқ карда мешавад.
100. Барои аз ҷониби варзишгарони муассисаи тайёрии варзишӣ пешгирӣ намудани содир гардидани ҳолатҳои муқарраркардаи банди 99 низомнома роҳбарияти муассиса, мураббиён ва сармураббии дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш масъул мебошанд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
101. Бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва оинномаи муассисаи тайёрии варзишӣ нисбати варзишгарон, пешбинӣ намудани намудҳои дигари ҷазои интизомии сабуктар (ба монанди огоҳӣ, дур намудан аз мусобиқаи варзишӣ дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш) мумкин аст.
102. Татбиқи ҷазоҳои интизомие, ки дар низомнома, санадҳои дигари қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, оинномаи муассисаҳои тайёрии варзишӣ пешбинӣ карда нашудааст, манъ аст.
§4. Ташкили раванди машқӣ-варзишӣ дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ
103. Машғулиятҳо дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ аз рӯи барномаҳои тайёрии варзишӣ, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ қабул карда шудааст, ба роҳ монда мешаванд.
104. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ корро бо варзишгарон дар давоми соли тақвимӣ (аз моҳи январ то декабр) ба роҳ мемонанд.
105. Машғулиятҳои машқӣ-варзишӣ дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ мутобиқи нақшаи солона, ки ба 52 ҳафтаи машғулиятҳои машқӣ-варзишӣ бевосита дар шароити муассисаи тайёрии варзишӣ ва дар шароити лагери солимгардонии варзишӣ ва ё аз рӯи нақшаҳои инфиродии машқварзон дар давраи истироҳати фаъоли онҳо ҳисоб карда шудааст, гузаронида мешаванд.
106. Шаклҳои асосии раванди машқӣ-варзишӣ инҳо мебошанд:
- машғулиятҳои машқӣ-варзишии амалӣ ва назариявӣ қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- кор аз рӯи нақшаҳои инфиродӣ;
- чорабиниҳои тиббӣ-барқарорсозӣ;
- муоина ва назорати тиббӣ;
- иштирок дар мусобиқаҳо, ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ, таҷрибаи дастурдиҳӣ ва доварӣ.
107. Дар зинаҳои мукаммалгардонии маҳорати варзишӣ ва варзиши маҳорати олӣ кор бо нақшаҳои инфиродӣ ба таври ҳатмӣ муқаррар карда мешавад.
108. Бо мақсади муқаррар намудани реҷаи мусоиди машқу тамрин, истироҳати таълимгирандагон, таълими онҳо дар муассисаҳои таълимӣ бо дарназардошти хусусиятҳои синну солӣ ва меъёрҳои муқарраршудаи санитарӣ-гигиенӣ аз тарафи маъмурияти муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҷадвали дарсҳо (машғулиятҳо) тартиб дода мешавад. Ҳангоми тартиб додани ҷадвали мазкур таклифу пешниҳодҳои мураббиёни варзишӣ аз рӯи намуди варзиш низ ба инобат гирифта мешаванд.
109. Мазмуну муҳтавои машғулиятҳои машқӣ-варзишӣ бояд ба барномаҳои тасдиқшудаи тайёрии варзишӣ мутобиқ бошад.
110. Аз рӯи ҳамаи намудҳои варзиш барои гузаронидани машғулиятҳо дар гурӯҳҳои машқӣ-варзишӣ, мукаммалгардонии маҳорати варзишӣ ва варзиши маҳорати олӣ ҳангоми зарурат ба ғайр аз мураббии асосӣ, мураббии иловагӣ (мураббии дуюм) ва мутахассисони дигар дар доираи соатҳои барномаи тайёрии варзишӣ ҷалб карда мешаванд.
111. Давомнокии як машғулият ҳангоми татбиқи барномаҳои тайёрии варзишӣ бо дар назар доштани хусусиятҳои синнусолӣ ва зинаи тайёрии варзишӣ бо соатҳои академикӣ ҳисоб карда мешавад. Як соати академӣ ба 45 дақиқа баробар аст. Давомнокии як машғулият ба таври зерин муқаррар карда мешавад:
- дар гурӯҳҳои варзишӣ-солимгардонӣ ва тайёрии ибтидоии варзишӣ - на зиёда аз 2 соати академӣ;
- дар гурӯҳҳои машқӣ-варзишӣ - на зиёда аз 3 соати академӣ;
- дар гурӯҳҳои мукаммалгардонии маҳорати варзишӣ ва варзиши маҳорати олӣ - на зиёда аз 4 соати академӣ;
- дар гурӯҳҳои маҳорати олӣ - на зиёда аз 5 соати академӣ қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
112. Дар сурати дар як рӯз ду дафъа будани машғулият давомнокии ҷамъи машғулиятҳо на зиёда аз 6 соати академӣ шуда метавонад.
113. Дар гурӯҳҳое, ки сарборӣ дар як ҳафта 20 соати академӣ ва зиёда аз он мебошад, давомнокии як машғулият бояд на зиёда аз 4 соати академӣ бошад.
114. Як басти кори мураббии муассисаҳои тайёрии варзишӣ ба 16 соати академӣ дар як ҳафта баробар мебошад. Ба мураббии муассисаҳои тайёрии варзишӣ на зиёда аз ду басти корӣ дар як ҳафта иҷозат дода мешавад. Бо шарти иҷрои меъёрҳои муқарраршуда аз ҷониби варзишгарон дар зинаҳои варзишӣ ба басти кори мураббӣ дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш то 8 соати академӣ илова карда мешавад. Давомнокии фаъолияти муштараки мураббиён дар асоси санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаи меҳнат муқаррар карда мешавад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
115. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ барои тайёрии варзишгарони муассиса аз рӯи намудҳои инфиродӣ ва даставӣ ҷамъомадҳои машқӣварзишӣ мегузаронанд.
116. Муассисаҳои варзишӣ барои омодагии варзишгарон ба мусобиқаҳои минтақавӣ 15 рӯз, ҷумҳуриявӣ 18 рӯз ва мусобиқаҳои байналмилалӣ 21 рӯз корҳои варзишию машқии иловагӣ ва ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ мегузаронанд.
117. Гурӯҳҳои варзиши маҳорати олӣ барои тайёрӣ ба мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ бо реҷаи доимӣ метавонанд ба ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ фаро гирифта шаванд.
118. Барои муайян ва тайёр намудани варзишгарони болаёқату ояндадор, номзадҳо ба дастаҳои мунтахаби минтақавӣ ва вилоятӣ давомнокии ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ то 100 рӯз ва барои тайёрии варзишгарон - аъзои дастаи мунтахаб аз рӯи намуди варзиш то 250 рӯз муқаррар карда мешавад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
119. Нақшаи ҷамъомадҳои машқӣ-варзиширо директори муассисаи тайёрии варзишӣ тасдиқ мекунад.
120. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ дар раванди машқ мусобиқа ва чорабиниҳои варзиширо ташкил карда, бо варзишгарон корҳои ватанпарварӣ, тарбиявию ахлоқӣ ва одоб, ки нақшаи он аз ҷониби директори муассиса тасдиқ карда мешавад, мегузаронанд.
121. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ дар асоси нақшаи тасдиқшуда ва дар доираи маблағҳои мавҷуда метавонанд ҷамъомадҳои машқӣварзишӣ, чорабиниҳои дохилимуассисавӣ, мусобиқаҳои кушод, вохӯриҳои даставӣ ва чорабиниҳои дигар гузаронанд.
122. Раванди машқӣ-варзишӣ ҳамасола мутобиқи муҳлати зерин ба нақша гирифта мешавад:
- банақшагирии дурнамо барои як даври олимпӣ - 4 сол, ки марҳилаҳои татбиқи барномаҳои тайёрии варзиширо муайян менамояд;
- банақшагирии солона, ки нақшаи гузаронидани машғулиятҳои инфиродӣ, гурӯҳӣ ва марҳилавии (ҷамъбастии) варзишгарон, аз ҷумла тайёрии инфиродии варзишгаронро муайян менамояд;
- банақшагирии моҳона (на дертар аз 15 рӯз то оғози моҳ), таҷрибаи доварӣ ва дастурдиҳӣ, инчунин чорабиниҳои тиббӣбарқарорсозӣ ва чорабиниҳои дигарро муайян менамояд.
123. Ҳар сол то моҳи декабр аз ҷониби муассис дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва сохторҳои маҳаллии он нақшаи кори солона, басти кори вазифаҳо, тарифгузорӣ, харҷнома (смета)-и муассисаҳои тайёрии варзишӣ тасдиқ карда мешаванд.
124. Барои таъмини тайёрии солонаи варзишӣ, тайёрӣ ба мусобиқаҳои варзишӣ ва истироҳати фаъоли (барқарорсозии) машқварзон дар давраи таътил ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ ташкил карда мешаванд, ки қисми таркибии (давоми) раванди тайёрии варзишӣ мебошад.
4. РОҲБАРИЯТ, КОРМАНДОН (МУРАББИЁН) ВА ВАРЗИШГАРОНИ МУАССИСАҲОИ ТАЙЁРИИ ВАРЗИШӢ
§1. Идоракунии муассисаҳои тайёрии варзишӣ
125. Роҳбарии муассисаҳои тайёрии варзиширо директор амалӣ менамояд. Ба вазифаи директор шахсе таъин карда мешавад, ки дорои таҳсилоти олии соҳавӣ ё педагогӣ, унвонҳои варзишӣ ва таҷрибаи кории соҳавии на кам аз панҷ сола мебошад. Директори муассисаи тайёрии варзишӣ аз ҷониби муассис дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба вазифа таъин ва аз вазифа озод карда мешавад.
126. Директори муассисаи тайёрии варзишӣ ҳуқуқ дорад:
- ба роҳбарии умумии муассисаи тайёрии варзишӣ, идора ва ташкил кардани корҳо оид ба масъалаҳои тайёрии варзишӣ, тарбиявӣ, дастурӣ, маъмурию хоҷагӣ;
- ба кор қабул кардан ва аз кор озод намудани кормандони муассисаи тайёрии варзишӣ мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- ба бастан, тағйир додан, илова намудан ва бекор кардани шартномаи меҳнатӣ, созишнома ва шартномаҳои коллективӣ бо тартиб ва асосҳои пешбининамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- ба қабули санадҳои меъёрии дохилӣ (локалӣ) дар доираи ваколатҳои худ, ки иҷрои онҳо барои кормандон ҳатмист;
- ба пешниҳод намудани номзадҳо барои иҷрои вазифа ба Шурои муассисаи тайёрии варзишӣ;
- аз кормандон талаб кардани иҷрои шартҳои шартномаи меҳнатӣ, созишнома ва шартномаҳои коллективӣ, қоидаҳои тартиботи дохилии меҳнатӣ ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқӣ;
- бо тартиби муқаррарнамудаи низомнома ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон андешидани чораҳо барои ҳавасмандгардонӣ ва ба ҷавобгарӣ кашидани кормандон;
- ба додани ваколатнома ҳангоми ба амал баровардани фаъолияти молиявию хоҷагидории муассисаи тайёрии варзишӣ;
- ба намояндагӣ ва ҳифзи манфиатҳои муассисаи тайёрии варзишӣ дар дохил ва хориҷи кишвар;
- банақшагирии фаъолият бо дар назар доштани риоя намудани манфиатҳои асосии муассисаи тайёрии варзишӣ;
- дорои ҳуқуқҳои дигаре мебошад, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудаанд.
127. Директори муассисаи тайёрии варзишӣ уҳдадор аст:
- талаботи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, низомнома, санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон, шартномаи меҳнатӣ, созишнома ва шартномаҳои коллективӣ, санадҳои меъёрии дохилӣ (локалӣ)-ро риоя намояд;
- ҳангоми қабул ба кор бо кормандон бо тартиб ва шартҳои муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон шартномаи меҳнатӣ бандад;
- шароити меҳнати кормандонро мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, шартномаи меҳнатӣ, созишнома ва шартномаҳои коллективӣ таъмин намояд;
- талаботи муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба бехатарӣ ва ҳифзи меҳнат, бехатарии сӯхтор ва санитарию гигиениро дар ҷойи кор таъмин намояд;
- сари вақт ва дар ҳаҷми пурра ба корманд музди меҳнат ва иловапулиҳои дигарро, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, шартномаи меҳнатӣ, созишнома ва шартномаҳои коллективӣ, санадҳои корфармо пешбинӣ намудаанд, пардохт намояд;
- кормандро бо қоидаҳои тартиботи дохилии муассисаи тайёрии варзишӣ, шартномаи меҳнатӣ, созишнома ва шартномаҳои коллективӣ, санадҳои дигари корфармо, ки бевосита ба кори корманд алоқаманд мебошад, шинос намояд;
- истифодаи оқилона ва мақсадноки моликияти муассисаи тайёрии варзиширо таъмин намояд;
- ба корманд тибқи тартиби пешбининамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон рухсатиҳо диҳад;
- таҷрибаомӯзӣ, тайёрии касбӣ, азнавтайёркунӣ ва такмили ихтисоси кормандонро тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин намояд;
- уҳдадориҳои дигарро, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд, иҷро намояд.
128. Муассисаҳои тайёрии варзишие, ки аз буҷети давлатӣ маблағгузорӣ мешаванд, ҳуқуқ доранд дар ҳолати мавҷуд будани сарфаи музди меҳнат аз ҳисоби ҷойи кори холӣ, инчунин аз ҳисоби маблағҳои махсус бо пешниҳоди Шӯрои мураббиёни муассиса ва розигии муассис аз рӯйи натиҷаи меҳнатӣ ба кормандону мураббиён то як маоши вазифавӣ мукофотпулӣ пардохт намоянд.
129. Директори муассисаи тайёрии аз рӯи уҳдадориҳои муассиса пурра ҷавобгар мебошад.
130. Ҷонишини директор аз доираи мутахассисоне ба вазифа таъин карда мешавад, ки дорои таҳсилоти миёна ё олии касбии соҳавӣ, таҷрибаи кории на кам аз панҷсолаи соҳавӣ (баъди хатми муассисаи таълимӣ) мебошанд. Ҷонишини директор аз ҷониби директори муассисаи тайёрии варзишӣ дар мувофиқа бо муассис ба вазифа таъин ва аз вазифа озод карда мешавад. Дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҷонишини директор оид ба таълим, оид ба корҳои хоҷагидорӣ фаъолият менамоянд ва ҳангоми дар муассиса мавҷуд будани зиёда аз 18 гурӯҳи машқӣ ҷонишини директор оид ба корҳои варзишӣ ҷалб карда мешавад.
131. Ҷонишини директор ҳуқуқ дорад:
- дар баррасии масъалаҳои ба фаъолияти муассиса дахлдошта ва қабули қарор аз рӯи онҳо иштирок намояд;
- барои мукаммал намудани самти кор дар фаъолияти муассиса ба директори муассиса таклиф пешниҳод намояд;
- дар бораи ба ҷавобгарии интизомӣ кашидани корманди муассиса ба директори муассиса таклиф пешниҳод намояд;
- ҳуқуқҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ намояд.
132. Ҷонишини директор уҳдадор аст:
- Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, низомнома, Қоидаҳои одоби варзишгар, мураббӣ, довар ва кормандони дигари соҳаи варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқие, ки фаъолияти соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро танзим мекунанд, донад ва риоя намояд;
- ташкили раванди машқӣ-варзишӣ, тарбия ва корҳои методиро дар муассисаи тайёрии варзишӣ таъмин намояд;
- назорати фаъолияти кормандони муассисаи тайёрии варзишӣ ва рафти иҷрои нақшаҳо, барномаҳои тайёрии варзишӣ, инчунин коркарди ҳуҷҷатҳои лозимаи муассисаи тайёрии варзиширо ба роҳ монад;
- ба кори мураббиён роҳбарӣ намуда, ҷобаҷогузории гурӯҳҳои машқӣ ва варзишӣ, ташкил ва баргузории машғулиятҳо, бақайдгирӣ ва банақшагирии онҳо, аз ташхиси тиббӣ гузаштани варзишгаронро назорат барад;
- барои баланд бардоштани маҳорат, усулҳои омӯзишӣ ва машқии варзишгарон чораҳо андешад;
- ҷадвали машғулиятҳои тайёрии варзиширо таҳия кунад;
- корҳои ташвиқотиву тарғиботиро барои ҳавасмандгардонӣ ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва иҷрои босифати ҳуҷҷатдорӣ, аз ҷумла ҳуҷҷатҳои оморӣ ва ҷамъбастӣ, баланд бардоштани дараҷаи тахассусӣ ва унвонҳои варзиширо ба роҳ монад;
- иҷрои нақшаи тақвимиро назорат намояд;
- уҳдадориҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ намояд.
133. Дар сурати набудани директор уҳдадориҳои вазифавии ӯ дар асоси санади дахлдори муассис ва дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба зиммаи ҷонишини директор вогузор карда мешавад.
134. Барои директори муассисаи тайёрии варзишӣ ва ҷонишини ӯ (мудири қисми таълимӣ) ва методист ҳуқуқи фаъолият намудан ба ҳайси мураббӣ бо шарти ҳатмии мутахассиси соҳа оид ба намуди варзиш будан, то 12 соати академӣ (дар мавриди иҷро намудани меъёрҳо, бо иҷозати мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш 16 соати академикӣ) дар як ҳафта иҷозат дода мешавад ва онҳо метавонанд 50 фоиз соати муқарраршударо дар вақти фаъолияти кориашон дар муассисаи тайёрии варзишие, ки ҷойи фаъолияти кории асосии онҳо мебошад, иҷро намоянд.
135. Ба вазифаи методист шахсони дорои таҳсилоти олии касбии соҳавӣ ва таҷрибаи кории на кам аз панҷсолаи соҳавӣ таъин карда мешаванд.
136. Методист хуқуқ дорад:
- дар ҷаласаҳои муассисаи тайёрии варзишӣ ва баррасии маъалаҳои ба фаъолияти муассиса алоқаманд иштирок намояд;
- барои беҳтар намудани фаъолияти муассиса ба директори муассиса таклиф пешниҳод намояд;
- ҳуқуқҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ намояд.
137. Методист уҳдадор аст:
- Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, низомнома, Қоидаҳои одоби варзишгар, мураббӣ, довар ва кормандони дигари соҳаи варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқие, ки фаъолияти соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро танзим мекунанд, донад ва риоя намояд;
- дар муассиса корҳои методӣ, раванди машқӣ ва методӣ, нақшаи методии кори муассисаи тайёрии варзишӣ, гӯшаи методиро ба роҳ монад;
- раванди баргузории машғулиятҳо ва иҷрои нақшаҳоро назорат ва таҳлил карда, маълумотномаи таҳлилии иштирок дар машғулиятҳоро таҳия намояд;
- ҳисоботи омории натиҷаҳои фаъолияти муассисаро дар зинаҳои тайёрии варзишӣ, инчунин ҳисоботи омориро оид ба иштироки варзишгарони муассиса дар мусобиқаҳои варзишӣ пеш барад;
- барои мукаммалгардонии дониш ва малакаву маҳорати мураббиён машғулиятҳои кушоди омӯзишӣ ташкил карда, натиҷаҳо, таҷриба ва самаранокии фаъолияти мураббиёни муассисаро таҳлил намояд;
- таҷрибаи пешрафтаи илмӣ-методӣ ва технологияи муосирро омӯзад ва дар амал татбиқ кунад, дар гузаронидани дарсҳои кушод ва семинару конференсияҳои муассиса иштирок намояд;
- барномаҳои тайёрии варзишӣ, нақшаҳои машқӣ оид ба зинаҳои тайёрии варзишӣ, дастурамал оид ба қоидаи техникаи бехатарӣ ва ташкили машғулиятҳои варзишӣ, маводҳои методии соҳавии мутобиқ ба варзиши муосирро таҳия намояд;
- ҳуҷҷатгузорӣ оид ба гузаронидани мусобиқаҳо ва реҷаи машғулиятҳоро барои иштирок ва бозомӯзии варзишгарон таҳия ва амалӣ намояд;
- ба мураббиён барои таҳияи нақшаи кори солона ва моҳона ёрии амалӣ мерасонад;
- уҳдадориҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро иҷро намояд.
138. Дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ як методист ба кор ҷалб карда мешавад. Дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ, ки зиёда аз 27 гурӯҳи машқӣ фаъолият мекунанд, дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҷалб намудани то се методист иҷозат дода мешавад. Дар ин ҳолат иловапулӣ ба маоши вазифавии методистон вобаста ба гурӯҳашон пардохт карда мешавад. Басти кории методистон тақсимнашаванда мебошад.
139. Методист, мураббӣ-дастурдиҳанда, мураббии калон, варзишгар-дастурдиҳанда ва кормандони дигари муассисаҳои тайёрии варзишӣ бо фармоиши директори муассисаи тайёрии варзишӣ ба вазифа таъин ва аз вазифа озод карда мешаванд.
§2. Сармураббии дастаҳои мунтахаб аз рӯи намудҳои варзиш, мураббии калон ва мураббии муассисаҳои тайёрии варзишӣ
140. Вазифаи сармуррабии дастаи мунтахаби шаҳр, минтақа, вилоят ва аз рӯйи намудҳои варзиш (минбаъд - сармуррабӣ) танҳо дар мактабҳои маҳорати олӣ, марказҳои тайёрии олимпӣ ва марказҳои омодагии дастаҳои мунтахаб ҷорӣ карда мешавад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
141. Ба сифати сармураббӣ мураббии дорои таҳсилоти миёна ё олии касбии соҳавӣ, дараҷаи тахассуси олӣ ва унвонҳои варзишӣ бо дарназардошти нишондиҳандаҳои баланди фаъолияти касбӣ таъин карда мешавад.
142. Сармураббӣ барои роҳбарӣ, тайёрӣ, ташкил кардан, банақшагирӣ, ҳамоҳангсозӣ ва баромади дастаи мунтахаб дар мусобиқаҳои варзишӣ масъул мебошад, инчунин риояи қоидаҳои зиддидопингиро аз ҷониби варзишгар назорат мекунад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
143. Сармураббӣ дар доираи ваколаташон ва аз рӯи натиҷаи баромади варзишгарон, новобаста аз минтақаи онҳо, ҳуқуқ дорад варзишгарони маҳорати олӣ, болаёқат, дараҷа ва унвондорро дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, федератсияҳои варзишӣ ба мактабҳои маҳорати олии варзишӣ ва марказҳо ба раванди тайёрии варзишӣ ҷалб намояд.
144. Сармураббӣ танҳо бо варзишгарони аъзои дастаҳои мунтахаб аз рӯи намуди варзиш кор мекунад ва аз рӯи дастовардҳои онҳо дар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ иловапулӣ мегирад. Сармураббӣ ҳуқуқ надорад ба ҳайси мураббӣ фаъолият намояд ва гурӯҳи тайёрии варзишӣ дошта бошад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
145. Дар марказҳо аз рӯи ҳар як намуди варзиш ва вобаста ба синну сол (наврасон, ҷавонон ва калонсолон) як сармураббии дастаи мунтахаб аз рӯи намуди варзиш фаъолият менамояд, ки бо пешниҳоди федератсияи варзишӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба вазифа таъин ва аз вазифа озод карда мешавад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
146. Вазифаи мураббии калон дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ ба шарте ҷорӣ карда мешавад, ки агар дар як намуди варзиш зиёда аз 3 нафар мураббӣ фаъолият дошта бошанд. Ба вазифаи мураббии калон шахсе таъин карда мешавад, ки аз рӯи таҳсилот, дараҷаи тахассус, дастовардҳо ва собиқаи корӣ нисбати мураббиёни дигар як зина болотар бошад.
147. Мураббии калони муассисаи тайёрии варзишӣ ба кори мураббиён роҳбарӣ менамояд, якҷо бо ташкилотҳои ташхиси тиббӣ назорати дурусти тиббии варзишгаронро дар гурӯҳҳои тайёрии варзишӣ ба роҳ мемонад.
148. Мураббии калон иҷрои барномаи тайёрии варзиширо аз ҷониби мураббиёни дигар назорат менамояд. Корҳои омодагӣ ва баромади варзишгаронро дар мусобиқаҳо ташкил карда, баромади варзишгаронро дар мусобиқаҳо бонизом таҳлил намуда, барномаҳои нақшавии тайёрии варзишгаронро татбиқ, инчунин назорати нақшаи инфиродиро амалӣ менамояд.
149. Дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ ба вазифаи мураббӣ шахси воқеии дорои таҳсилоти миёна ё олии касбии соҳавӣ ҷалб карда мешавад.
150. Дар намудҳои дахлдори варзиш, аз ҷумла гимнастикаи варзишӣ ва бадеӣ, камонварӣ, лижаронӣ дар кӯҳ, лижаронӣ бо монеаҳо (слалом), намудҳои варзиш бо асп, панҷҳарбаи муосир, даҳҳарба, ҳафтҳарба, гурзандозӣ, найзапартоӣ, диск, гулӯлапартоӣ (ядро) барои гузаронидани машғулиятҳо ғайр аз мураббии асосӣ, мураббии дуюм аз рӯи намудҳои гуногуни варзиш, аз ҷумла мураббии тайёрии умумии ҷисмонӣ, хореограф, балетместер, устои камон ва тирбарорӣ ва ғайраҳо ҷалб карда мешаванд, ки андозаи маоши онҳо набояд аз маоши вазифавии мураббии асосӣ зиёд бошад.
151. Ҳангоми норасоии мураббиёни зинаҳои варзишӣсолимгардонӣ ва тайёрии ибтидоӣ дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ мумкин аст ба кор омӯзгорони тарбияи ҷисмонӣ, варзишгарондастурдиҳандагон ва мутахассисони дигари тарбияи ҷисмонӣ ва ё донишҷӯёни курсҳои болоии (курсҳои 4 ва 5) муассисаҳои таълимии самти тарбияи ҷисмонӣ бо пардохти музди маоши соатбайъ (на зиёда аз 10 соат дар як баст) ҷалб карда шаванд.
152. Дар намудҳои варзиши даставӣ мумкин аст ду мураббӣ бо роҳи якҷоя кардани ду гурӯҳ ва ё як мураббӣ бо якҷоя кардани ду гурӯҳ машғулият гузаронанд.
153. Мураббӣ уҳдадор аст:
- Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, низомнома, Қоидаҳои одоби варзишгар, мураббӣ, довар ва кормандони дигари соҳаи варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқие, ки фаъолияти соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро танзим мекунанд донад ва риоя намояд;
- кӯдакону наврасон ва ҷавононро ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҷалб карда, оммавияти варзишро дар муассиса таъмин намояд ва бо машқварзони лаёқатманду умедбахш ҷиддӣ кор карда, барои иштироки онҳо дар мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ мусоидат намояд;
- чорабиниҳои машқӣ-варзишӣ, солимгардонӣ, оммавӣварзиширо ташкил намояд ва гузаронад, фаъолияти мусобиқавии варзишгаронро ҷиҳати ба даст овардани натиҷаҳои варзишӣ роҳбарӣ намояд;
- бо варзишгарони муассиса машғулиятҳои кушод ва дарсҳои тарбиявӣ гузаронад;
- машғулиятҳоро ба нақша гирифта, тарзу усул ва воситаҳои муосири ҷавобгӯ ба талаботи байналмилалиро дар машғулиятҳо истифода намояд;
- қоидаҳои намудҳои варзишро риоя намуда, ҳифзи саломатии варзишгарон ва қоидаҳои бехатариро дар раванди тайёрии варзишӣ таъмин намояд;
- донишҳои назариявӣ, маънавию руҳӣ, техникӣ ва варзишии варзишгаронро баланд бардорад;
- нақшаҳои солона, моҳона ва ҷории тайёрии варзиширо вобаста ба зинаҳои тайёрии варзишӣ таҳия намояд;
- уҳдадориҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро иҷро намояд.
§3. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои варзишгар-дастурдиҳанда, варзишгарони муассисаҳои тайёрии варзишӣ
154. Варзишгаронро дар ҳамин муассиса ва ё муассисаи дигари тайёрии варзишӣ ба ҳайси варзишгар-дастурдиҳанда ҷалб намудан мумкин аст.
155. Ба сифати варзишгар-дастурдиҳанда варзишгари амалкунандаи ба балоғатрасидаи соҳиби натиҷаи баланди варзишӣ ва дорандаи унвони варзишӣ, ки узви дастаи мунтахаб аз рӯи намуди варзиш мебошад, қабул карда мешавад қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223).
156. Варзишгар-дастурдиҳанда бояд санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, оинномаи муассисаи тайёрии варзишӣ, дастурамали вазифавии тасдиқнамудаи директори муассисаи тайёрии варзишӣ, асосҳои назариявии тарбияи ҷисмонӣ-солимгардонӣ, қоидаҳои намудҳои дахлдори варзиш, қоидаи мусобиқаҳо, таҷрибаи пешқадами корҳои тарбияи ҷисмонӣ-солимгардонӣ ва варзишӣоммавӣ, тартиби расонидани ёрии аввалини тиббӣ, қоидаҳои тартиботи дохилии муассиса, қоидаҳо оид ба ҳифзи меҳнат ва бехатариро донад ва риоя намояд.
157. Варзишгар-дастурдиҳанда бевосита таҳти роҳбарии мураббии муассисаи тайёрии варзишӣ аз рӯи намуди интихобнамудаи варзиш фаъолият менамояд.
158. Варзишгар-дастурдиҳанда дорои ҳуқуқҳои зерин мебошад:
- дар баррасии лоиҳаи қарорҳои роҳбарияти муассисаи тайёрии варзишӣ иштирок намояд;
- дар мувофиқа бо директори муассисаи тайёрии варзишӣ ё роҳбари бевоситаи худ барои ҳалли вазифаҳои дар пеши ӯ гузошташуда кормандони дигарро ҷалб намояд;
- аз кормандони зерсохторҳои дигар маълумот ва ҳуҷҷатҳои заруриро дархост намояд ва гирад;
- дар баррасии масъалаҳо, ки ба иҷрои уҳдадориҳои вазифавиаш алоқаманд аст, иштирок намояд;
- аз роҳбарияти муассисаи тайёрии варзишӣ мусоидатнамоиро ҷиҳати иҷрои уҳдадориҳои вазифавӣ талаб намояд;
- ҳуқуқҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ намояд.
159. Ба уҳдадориҳои варзишгар-дастурдиҳанда дохил мешаванд:
- иҷрои нақшаи инфиродии тайёрии варзишӣ, вазифаҳои машқӣ ва мусобиқавӣ;
- иштирок намудан ҳангоми банақшагирии раванди машқӣ якҷоя бо ҳайати мураббиёни муассисаи тайёрии варзишӣ;
- нигоҳ доштани дараҷаи баланди тайёрии умумии ҷисмонӣ ва махсуси тайёрӣ, ки ба даст овардани натиҷаҳои сатҳи байналмилалиро таъмин мекунад;
- пеш бурдани омори иҷрои вазифаҳо, ки дар нақшаи инфиродии тайёрӣ пешбинӣ гардидаанд;
- иштирок намудан дар банақшагирии раванди машқӣ якҷоя бо ҳайати мураббиён;
- риояи меъёрҳо оид ба таъмини бехатарии раванди машқӣварзишӣ, қоидаҳои мусобиқаҳои варзишӣ ва қоидаҳои зиддидопингӣ;
- тарғиби тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;
- иштирок намудан дар ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои варзишӣ ва чорабиниҳое, ки барои пешгирии допинг дар варзиш ва мубориза бо он равона гардидаанд;
- омӯзиш ва ҷамъбасти таҷрибаи пешрафтаи ватанӣ ва хориҷии тайёр намудани варзишгарон ва таҳияи пешниҳодҳо оид ба истифодаи он;
- расонидани кумаки амалӣ ба варзишгарони ҷавон;
- таъмини риояи қоидаҳо оид ба ҳифзи меҳнат ва бехатарии зиддисӯхторӣ;
- иҷрои уҳдадориҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.
160. Варзишгарони муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҳуқуқ доранд:
- бо дар назар доштани риояи техникаи бехатарӣ аз иншооти варзишӣ, лавозимот ва таҷҳизоти дигари муассисаи тайёрии варзишӣ ройгон истифода намоянд;
- бо либоси махсуси варзишӣ (вобаста ба намуди варзиш) дар раванди тайёрии варзишӣ, дафтарчаи меъёрии варзишии варзишгар, маводи тиббӣ ва фармокологӣ ройгон таъмин гарданд қарори Ҳукумати ҶТ аз 29.05.2023 № 223);
- тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо муассисаҳои тайёрии варзишӣ шартномаҳои (қарордодҳои) меҳнатӣ, шартномаи фаъолияти варзишӣ банданд;
- аз як зинаи тайёрии варзишӣ ба зинаи дигари тайёрии варзишӣ ва ё аз як муассисаи тайёрии варзишӣ ба муассисаи дигари тайёрии варзишӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш гузаранд;
- дар ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ, чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар дохил ва хориҷи кишвар иштирок намоянд;
- ҳуқуқҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ намоянд.
161. Варзишгарони муассисаҳои тайёии варзишӣ уҳдадоранд:
- Суруди миллии Ҷумҳурии Тоҷикистонро донанд ва ба муқаддасоти миллӣ эҳтиром гузоранд;
- қоидаҳои бехатариро ҳангоми иштирок дар чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ ва ҳангоми қарор доштан дар иншооти варзишӣ риоя намоянд;
- тартиб ва қоидаҳои намудҳои варзишро риоя кунанд;
- низомномаҳои чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзиширо, ки дар онҳо иштирок менамоянд ва талаботи ташкилкунандагони чорабиниҳо ва мусобиқаҳои мазкурро риоя намоянд;
- қоидаҳои муқарраргардидаи зиддидопингиро риоя кунанд, инчунин аз истифодаи маводи барагезандаю неруафзо (допинг) худдорӣ намоянд;
- қоидаҳои санитарию гигиенӣ, талаботи тиббиро риоя намуда, мунтазам аз муоинаи тиббӣ гузаранд;
- меъёри санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин қоидаҳои одоби варзишгар, мураббӣ, довар ва кормандони дигари соҳаи варзишро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон риоя намоянд;
- мунтазам малакаи назариявӣ ва махсуси тайёрии ҷисмониро баланд бардоранд ва маҳорати варзиширо мукаммал гардонанд;
- нишондиҳандаҳои инфиродии нақшавӣ ва гурӯҳиро иҷро намоянд;
- дар мусобиқаҳо аз номи муассисаи варзишие, ки дар он ҷо ба варзиш машғул мебошанд, баромад намоянд;
- уҳдадориҳои дигарро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро намоянд.
5. ТАЪМИНОТИ ТИББӢ ДАР МУАССИСАҲОИ ТАЙЁРИИ ВАРЗИШӢ
162. Таъминоти тиббии машқварзони муассисаҳои тайёрии варзишӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ амалӣ карда мешавад.
163. Дар сурати мавҷуд будани воҳиди кории табиб дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ назорати бевоситаи тиббии раванди машқӣ-варзишӣ ва давраи тамринҳо ба зиммаи ӯ гузошта мешавад.
164. Бо мақсади ҳифзи саломатӣ ва пешгирии вайроншавии солимии машқварзон дар муассисаҳои тайёрии варзишӣ муоинаи муассисаи махсусгардонидашудаи тибби (диспансер)-и варзишгарон на кам аз ду маротиба дар як сол, муоинаи иловагӣ пеш аз иштирок дар мусобиқаҳо, баъд аз беморӣ ё ҷароҳат, назорати истифодаи маводи тиббӣ ва фармокологӣ пешбинӣ карда мешаванд.
165. Табибони муассисаи тайёрии варзишӣ муоинаи тиббии варзишгаронро дар раванди тамрину машқ ва дар рафти мусобиқаҳо таъмин карда, ҳаҷму шиддати сарбории машқиро дар вақти тартиб додани нақшаҳои инфиродии тайёрии варзишӣ назорат мекунанд.
166. Муоинаи ҳатмии пешакӣ ва давравии тиббии варзишгарон на кам аз ду маротиба дар як сол аз ҷониби муассисаҳои давлатии тиббии шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ гузаронида, натиҷаи муоина дар дафтарчаи таснифоти дараҷавии варзишгарон (шаҳодатнома) қайд карда мешавад.
167. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш якҷо бо Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон ва мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тандурустӣ барнома ва курсҳои тайёрии табибон, равоншиносон ва маҳсгарони варзиширо ташкил намуда, инчунин ҷиҳати такмили ихтисоси онҳо чораҳо меандешанд ва назорати тиббии мунтазами варзишгаронро таъмин менамоянд.
168. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ҳамкорӣ бо Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон ва намояндаи ташкилоти байналмилалии зиддидопингӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадоранд, ки ҳар сол рӯйхати маводи барангезандаю неруафзо (допинг)-ро дастрас намуда, ба маълумоти муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҷиҳати огоҳонидан ва манъи истифодаи онҳо расонад.
6. МОЛИКИЯТ ВА ТАЪМИНОТИ МОЛИЯВИИ МУАССИСАҲОИ ТАЙЁРИИ ВАРЗИШӢ
169. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ дар моликият ё идоракунии оперативӣ молу мулк дошта, аз рӯи уҳдадориҳои худ ба ин молу мулк масъулият доранд.
170. Ба моликияти муассисаҳои тайёрии варзишӣ тибқи меъёрҳои муқарраргардида бино, иншоот ва таҷҳизоте, ки барои амалӣ намудани фаъолият зарур аст, дохил мешаванд.
171. Дар сурати мавҷуд набудани иншоот ва таҷҳизоти варзишии шахсӣ дар сметаи даромад ва хароҷоти муассисаи тайёрии варзишӣ бояд хароҷот барои пардохти маблағи иҷора пешбинӣ карда шавад.
172. Муассисаи тайёрии варзишӣ барои таъмини раванди муттасили машқӣ-варзишӣ ва солимгардонии варзишгарони наврас дар вақти таътил метавонанд дар идораи оперативӣ лагери солимгардонӣ дошта бошанд.
173. Дар сурати мавҷуд набудани лагери солимгардонии шахсӣ аз тарафи муассисаи тайёрии варзишӣ дар доираи маблағҳои дар ин самт ҷудогардида хароҷоти маблағгузории сафарбарнамоии варзишгарони наврас ба лагерҳои кӯдаконаи солимгардонӣ, ки бастҳои соҳавӣ (варзишӣ) мегузаронанд ё барои ташкил ва гузаронидани ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ шароит фароҳам меоранд, ба назар гирифта мешаванд.
174. Бо дар назар доштани хусусияти фаъолият ва бо мақсади таъмини раванди самараноки машқӣ-варзишӣ муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҳуқуқ доранд нақлиёти махсус дошта бошанд.
175. Маблағгузории муассисаҳои тайёрии варзишӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ, маблағҳои махсус ва сарчашмаҳои дигари маблағгузорӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, таъмин карда мешавад. Истифодаи маблағҳои муассисаҳои тайёрии варзишӣ пурра дар ихтиёри худи муассис қарор дошта, он барои амалӣ намудани вазифаҳои дар низомнома ва оиннома дарҷгардида равона мешавад. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҳуқуқи истифодабарӣ ва ихтиёрдории моликиятро дар доираи ҳуқуқҳое, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ муайян намудаанд, татбиқ менамоянд.
176. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҳуқуқ доранд мувофиқи самти фаъолияти худ ва барои татбиқи вазифаҳои асосиашон, ки дар низомнома пешбинӣ шудааст, ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ хизматрасонии пардохтшавандаро, ки ба мақсади фаъолияти онҳо мухолифат намекунад, дар асоси шартнома тибқи қонунгузорӣ барои пешбурди фаъолияти машқӣ-варзишӣ ва хоҷагидории муассиса амалӣ намоянд.
177. Маблағҳои буҷетии барои муассисаҳои тайёрии варзишӣ пешбинишуда барои таъминоти фаъолияти асосӣ, аз ҷумла музди меҳнати кормандон, гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ҷамъомадҳои машқӣ-варзишӣ, харидории лавозимоти варзишӣ, сафарбаркунии варзишгарон ба чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишӣ, таъминоти тиббӣ, фармокологӣ ва маводи барқароркунанда, таъмир ва нигоҳдории муассиса ва самтҳои дигари асосӣ харҷ карда мешаванд. Воҳиди кории муассисаи тайёрии варзиширо дар доираи фонди мавҷудаи музди меҳнат мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ё сохторҳои маҳаллии он тасдиқ мекунад.
7. МУНОСИБАТҲОИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ МУАССИСАҲОИ ТАЙЁРИИ ВАРЗИШӢ
178. Муассисаҳои тайёрии варзишӣ ҳуқуқ доранд тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар муносибатҳои байналмилалӣ иштирок намоянд.
179. Сафарбаркунӣ ё иштироки варзишгарон ба чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишии байналмилалии берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ё сохторҳои маҳаллии он (ҳангоми дар ноҳияҳои дурдаст қарор доштан) сурат мегирад.
180. Ҳангоми бе мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш (сохторҳои маҳаллии он) амалӣ намудани фаъолияти байналмилалӣ, аз ҷумла сафарбар намудани варзишгарон ба чорабиниҳо ва мусобиқаҳои байналмилалии варзишии берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш нисбат ба масъулон, роҳбарият ва мураббиён як қатор маҳдудиятҳо, аз ҷумла маҳрум кардан аз иловапулӣ барои дастоварди варзишгарон дар ҳамон мусобиқаи варзишӣ, рад кардан барои сазовор гардонидан ба дараҷаи варзишӣ, унвонҳои варзишӣ ва муҷозоти меҳнатӣ татбиқ карда мешаванд.
Замимаҳои 2-5
Приложение 1
Утверждено
постановлением Правительства
Республики Таджикистан
от 30 декабря_ 2019 года, №656
Типовое положение об учреждениях спортивной подготовки в Республике Таджикистан
(в редакции пост. Правительства РТ от 29.05.2023 №223)
1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
1. Типовое положение об учреждениях спортивной подготовки в Республике Таджикистан (далее - положение) регулирует деятельность учреждений спортивной подготовки в Республике Таджикистан, независимо от их организационно-правовой формы, собственности, ведомственной подчиненности и отраслевой принадлежности и устанавливает цели, задачи, права и обязанности, процесс спортивной подготовки и другие важные направления их деятельности.
2. Учреждения спортивной подготовки осуществляют свою деятельность на основании Конституции Республики Таджикистан, международных правовых актов, признанных Таджикистаном, законов Республики Таджикистан "О физической культуре и спорте", "О спортивной подготовке", положения, устава учреждения спортивной подготовки и других нормативных правовых актов Республики Таджикистан.
3. Устав учреждений спортивной подготовки разрабатывается и утверждается с учётом определения направлений деятельности, видов спорта и показателей развития. В устав учреждений спортивной подготовки запрещается вносить изменения и дополнения, противоречащие нормам положения и ограничивающие права учредителя (учредителей), спортсменов и других работников учреждений спортивной подготовки.
4. Учреждения спортивной подготовки должны иметь материально-техническую базу, самостоятельный баланс, счет в Главном управлении центрального казначейства Министерства финансов Республики Таджикистан (в финансовых управлениях и отделах городов и районов), отдельную бухгалтерию, печать с Государственным гербом Республики Таджикистан и специальный бланк. Учреждения спортивной подготовки имеют юридический адрес.
5. Учреждения спортивной подготовки в соответствии с установленным порядком положения и другими нормативными правовыми актами Республики Таджикистан являются самостоятельными субъектами гражданско-правовых отношений и осуществляют деятельность на основании принципов самоуправления, равноправия и законности.
6. В учреждениях спортивной подготовки запрещено создание общественно-политических, военных и религиозных движений и объединений, а также проведение каких-либо религиозных обрядов.
2. ПОРЯДОК СОЗДАНИЯ, ДЕЯТЕЛЬНОСТИ, ПРАВА И ЗАДАЧИ УЧРЕЖДЕНИЙ СПОРТИВНОЙ ПОДГОТОВКИ
§1. Порядок создания учреждений спортивной подготовки
7. Учреждения спортивной подготовки являются некоммерческими организациями и создаются в установленном законодательством Республики Таджикистан порядке Правительством Республики Таджикистан, государственными уполномоченными органами в области физической культуры и спорта, образования и науки, местного развития, профсоюзов, министерств и ведомств, спортивных федераций, физкультурноспортивных организаций и другими отдельными физическими и юридическими лицами.
8. Уполномоченный государственный орган в области обороны, правоохранительные органы и другие специальные государственные органы с целью привлечения молодежи, военнослужащих и сотрудников для регулярного занятия физической культурой и спортом, развития военно-прикладных, служебно-прикладных, технических и других видов спорта, создания сборной команды по этим видам спорта и обеспечение их участия в спортивных соревнованиях в пределах финансовых возможностей могут создать учреждения спортивной подготовки, в том числе спортивные клубы.
9. Учреждения спортивной подготовки создаются и осуществляют деятельность с учётом выполнения следующих условий:
- наличия собственной или арендуемой материальнотехнической базы, в том числе спортивного сооружения, оборудования и инвентаря, необходимых для проведения тренировочно-спортивного процесса;
- наличия программ спортивной подготовки;
- специалистов сферы, тренеров по видам спорта и тренировочных групп (не менее девяти групп);
- наличия необходимых средств для организации и проведения тренировочно-спортивных сборов, физкультурных и спортивных мероприятий и командировок к ним, обеспечения необходимой подготовки и успешного участия спортсменов в спортивных соревнованиях, оплаты заработной платы сотрудников, тренеров и других необходимых средств для деятельности учреждения спортивной подготовки.
10. В Республике Таджикистан учреждения спортивной подготовки осуществляют свою деятельность на основе требований стандартов спортивной подготовки и программ спортивной подготовки, создаются в следующих видах:
- спортивные клубы в структуре всех министерств и ведомств, организаций и учреждений и местах проживания;
- спортивные школы;
- областные спортивные школы;
- спортивные школы олимпийского резерва;
- специальные спортивные школы;
- специальные спортивные школы олимпийского резерва;
- школы высшего спортивного мастерства;
- центры олимпийской подготовки и центры подготовки сборных команд;
- спортивные школы-интернаты спортивной ориентации;
- училища олимпийского резерва.
11. Организация других видов учреждений спортивной подготовки, не предусмотренных в пункте 10 положения, не допускается.
12. Учреждения спортивной подготовки могут создаваться для культивирования одного или нескольких видов спорта.
13. Учреждения спортивной подготовки имеют право создавать свои структурные подразделения (отделы, группы) по виду (видам) спорта или этапу спортивной подготовки в других регионах. Количество отделов и групп и по видам спорта в учреждениях спортивной подготовки устанавливается ее учредителем по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта ().
14. В учреждениях спортивной подготовки запрещается создание групп по видам спорта, наносящим вред здоровью, физической, духовной и интеллектуальной способности человека, противоречащие ценностям национальной культуры и (или) не включенные в Реестр видов спорта в Республике Таджикистан. Виды спорта, по которым в учреждениях спортивной подготовки запрещено создание групп, определяется и утверждается государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта.
§2. Права, обязанности и основные задачи учреждений спортивной подготовки
15. Учреждения спортивной подготовки в установленном порядке имеют права:
- организовать группы по общей и специальной физической подготовке, по виду (видам) спорта, а также по этапам спортивной подготовки ();
- устанавливать продолжительность индивидуальных спортивных тренировок и недельный режим тренировки в зависимости от периода и этапа подготовки;
- выбирать форму, средства и методы тренировки, не противоречащие законодательству;
- в установленном законодательством порядке для достижения уставных целей по согласованию с государственным уполномоченным органом оказывать платные услуги;
- использовать материально-техническую базу и имущества учреждений спортивной подготовки для реализации мероприятий по выполнению возложенных задач;
- осуществлять иные права, предусмотренные законодательством Республики Таджикистан.
16. Учреждения спортивной подготовки обязаны:
- обеспечивать создание надлежащих условий для проведения тренировочного и спортивного процессов, выполнения работниками и спортсменами своих обязанностей, программ спортивной подготовки и заданий;
- разрабатывать на основе утвержденных программ спортивной подготовки по видам спорта годовой план учреждения, график и расписание тренировок;
- осуществлять тренировочный и спортивный процессы в соответствии с требованиями программ спортивной подготовки;
- обеспечивать безопасность спортсменов и работников учреждения спортивной подготовки в период проведения тренировочного процесса и спортивных мероприятий ();
- обеспечить учреждения спортивной подготовки врачами, психологами и массажистами ();
- осуществлять текущий контроль за проведением тренировочного и спортивного процессов, проводить тестирование на сдачу контрольных нормативов спортсменами;
- обеспечивать преемственность методов и форм спортивной подготовки спортсменов всех возрастных групп на этапах спортивной подготовки;
- обеспечивать сохранность и рациональное использование материально-технической базы и имущества учреждений спортивной подготовки;
- осуществлять иные обязанности, предусмотренные законодательством Республики Таджикистан.
17. Основными задачами учреждений спортивной подготовки являются:
- вовлечение максимально возможное число детей, подростков, молодежи и взрослых в регулярные и систематические занятия физической культурой и спортом, осуществление среди них физкультурнооздоровительной, спортивной и воспитательной работы, направленной на укрепление их здоровья, всестороннее физическое развитие ();
- повышение уровня общей и специальной физической подготовленности в соответствии с требованиями государственного стандарта спортивной подготовки и программ спортивной подготовки по видам спорта ();
- материально-техническое обеспечение и оснащение процесса спортивной подготовки и учреждения спортивной подготовки в соответствии с международными, государственными или местными нормами и требованиями;
- подбор квалифицированного тренерского состава для проведения занятий по физической культуре и спорту, организации учебно-тренировочного процесса по подготовке спортивного резерва и спортсменов высокого класса по видам спорта;
- применение новейших методов организации учебнотренировочного процесса, использование и совершенствование методик процесса спортивной подготовки и тренировочных технологий;
- подготовка спортивного резерва и спортсменов высокого класса для сборных команд Республики Таджикистан, способных достойно защищать честь страны на международной спортивной арене;
- развитие сотрудничества с различными спортивными организациями по вопросам обмена опытом, повышения спортивного мастерства спортсменов, а также профессиональной квалификации тренеров и других специалистов по видам спорта, пропаганда среди населения страны физической культуры и спорта, здорового образа жизни ();
- привлечение дополнительных источников финансовых и материальных средств для осуществления деятельности в соответствии с законодательством Республики Таджикистан;
- представление учредителю и государственному уполномоченному органу в области физической культуры и спорта ежегодный отчет о деятельности учреждения спортивной подготовки, в том числе о поступлении и расходовании финансовых и материальных средств учреждения спортивной подготовки;
- разработка программы деятельности учреждений спортивной подготовки с учетом запросов спортсменов, требований государственного уполномоченного органа в области физической культуры и спорта, физкультурно-спортивных организаций по виду (видам) спорта, особенностей социально-экономического развития региона и других отношений;
- по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта (местных его структур) разработка и утверждение ежегодного календарного плана физкультурных и спортивных мероприятий учреждения спортивной подготовки;
- разработка и утверждение правил внутреннего распорядка, иных регулирующих актов;
- осуществление текущего контроля над физическим развитием и успеваемостью спортсменов по реализуемым программам спортивной подготовки;
- обеспечение необходимых условий, в том числе для работы подразделений учреждения спортивной подготовки, организация медицинских пунктов, контроль их работы в целях охраны и укрепления здоровья спортсменов и работников учреждения;
- выполнения иных задач, установленных законодательством Республики Таджикистан и уставом учреждения спортивной подготовки.
18. Учреждения спортивной подготовки наряду с общими задачами организации учебно-спортивного процесса участвуют в осуществлении государственной политики в области физической культуры и спорта.
19. Учреждения спортивной подготовки в порядке, установленном законодательством, несут ответственность за:
- адекватность применяемых форм, методов и средств организации тренировочного процесса возрастным психофизическим особенностям, склонностям, способностям, интересам спортсменов, требованиям охраны их жизни и здоровья;
- жизни и здоровья спортсменов и работников учреждения в период процесса спортивной подготовки, соблюдение прав и свобод спортсменов и работников;
- своевременное и эффективное выполнение возложенных на нее обязанностей и задач.
§3. Организация деятельности учреждений спортивной подготовки
20. Учреждения спортивной подготовки обеспечивают инвалидам, лицам с ограниченными возможностями здоровья, детям, подросткам, молодежи и взрослым равные условия для физического и интеллектуального развития, предоставляют бесплатную и общедоступную возможность заниматься физической культурой и спортом (за исключением некоторых случаев, установленных законодательством). Порядок оказания платных услуг в учреждениях спортивной подготовки утверждается государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта в согласовании с государственным уполномоченным органом в антимонопольной области ().
21. Учреждения спортивной подготовки обязуются привлекать девочек в процесс физической культуры и спорта, создают группы из их числа. Для укомплектования тренировочных групп учреждение может иметь резервных спортсменов ().
22. Учреждения спортивной подготовки организуют и проводят спортивные мероприятия, в том числе региональные, республиканские и международные мероприятия, участвуют в таких мероприятиях, а также создают необходимые условия для участия своих спортсменов в таких мероприятиях.
23. Учреждения спортивной подготовки для повышения квалификации и навыков спортсменов и тренеров могут привлечь их в центры олимпийской подготовки, школы высшего спортивного мастерства и центры подготовки сборных команд в качестве изменяющегося состава, для прохождения практики и (или) резерва сборным командам по видам спорта ().
24. С целью правильного осуществления деятельности учреждений спортивной подготовки со стороны государственного уполномоченного органа проводится государственная аккредитация спортивных учреждений. Порядок проведения государственной аккредитации учреждений спортивной подготовки утверждается государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта.
25. Учреждения спортивной подготовки с целью осуществления деятельности, совершенствования программ спортивной подготовки, повышения спортивного мастерства, повышения квалификации и переподготовки работников в области физической культуры и спорта сотрудничают с государственными учреждениями "Республиканским методическим центром", "Центром повышения квалификации работников сферы физической культуры и спорта", спортивными федерациями, Национальным олимпийским комитетом Таджикистана и Национальной олимпийской академией.
26. Учреждения спортивной подготовки (за исключением учреждений спортивной подготовки уполномоченных государственных органов в области обороны, правоохранительных органов и других специальных государственных органов) обязаны ежегодно представлять статистический отчет согласно справке "Спортивные учреждения" (ТЧ-2) и другие статистические отчеты государственному уполномоченному органу в области физической культуры и спорта. Учреждения спортивной подготовки подотчётны государственному уполномоченному органу в области физической культуры и спорта.
§4. Спортивные клубы
27. Спортивные клубы создаются с целью реализации спортивно-оздоровительного этапа и общей физической подготовки.
28. Спортивные клубы в структуре министерств и ведомств, спортивных федераций, организаций и учреждений и местах проживания осуществляют следующие функции:
- активизация физкультурно-спортивной работы и участие тренируемых в различных спортивных соревнованиях;
- укрепление здоровья и физического совершенствования на основе систематически организованных и обязательных занятий, а также организация и проведение физкультурно-оздоровительных и спортивных мероприятий вне рабочего времени или другое благоприятное время;
- закрепление и совершенствование умений и навыков тренируемых, формирование жизненно необходимых физических качеств;
- воспитание общественной активности, трудолюбия и организаторских способностей;
- привлечение к спортивно-массовой работе в клубе известных спортсменов, ветеранов спорта и родителей (лиц их заменяющих);
- воспитание у детей и подростков устойчивого интереса к систематическим занятиям физической культурой, спортом, пропаганда здорового образа жизни и профилактика негативных привычек, как употребление спиртных напитков, использование табачных изделий, допинга и иных вредных для здоровья человека веществ;
- осуществление других функций, не запрещённых законодательством Республики Таджикистан.
29. Министерства и ведомства, организации и учреждения, в том числе образовательные учреждения содействуют участию спортсменов спортивных клубов своей структуры в местных, региональных, республиканских и международных спортивных соревнованиях.
30. Специализированные спортивные группы создаются в зависимости от этапа спортивной подготовки и вида спорта с соблюдением требований государственных стандартов спортивной подготовки ().
31. Учреждения спортивной подготовки по согласованию с образовательными учреждениями с учетом существующих условий и возможностей спортивных сооружений образовательного учреждения организуют в данных сооружениях различные группы спортивной подготовки, в том числе специальные тренировочно-спортивные продленные группы.
32. Материально-технические возможности, спортивные сооружения образовательных учреждений используются для проведения физкультурно-оздоровительных занятий, начальной и тренировочно-спортивной подготовки. Образовательные учреждения, которые имеют соответствующие условия для проведения спортивной подготовки безвозмездно способствуют учреждениям спортивной подготовки для организации и проведения спортивных мероприятий в течение года (внеурочное время и на каникулах).
33. Образовательные учреждения в сотрудничестве с учреждениями спортивной подготовки могут при своей образовательно-спортивной базе для способных учеников с хорошими спортивными навыками, в рамках финансовых возможностей, организовать спецгруппы по олимпийским видам спорта.
34. В спецгруппы согласно решению администрации образовательного учреждения можно переводить учеников из других образовательных учреждений с целью обучения и привлечения учащихся к физическому воспитанию и спорту.
35. Спортсмены-учащиеся спецгрупп, которые не выполняют требования уровня общей физической и специальной подготовки в своих группах, по согласованию с администрацией образовательного учреждения и с согласия родителей (лиц, их заменяющих) переводятся в обычные классы образовательного учреждения.
36. Режим дня, расписание уроков и тренировок составляются во вне учебные часы учебных планов и программ администрацией образовательного учреждения совместно с руководством учреждения спортивной подготовки.
37. Во время проведения тренировочно-спортивных сборов и участия в районных, городских, областных и республиканских соревнованиях ученики спецгрупп используют суточную норму питания.
§5. Спортивные школы
38. Деятельность спортивных школ организуется в тесном и обоюдном сотрудничестве по организационно-методическим работам с местным исполнительным органом государственной власти, государственными уполномоченными органами в области физической культуры и спорта, образования, местного развития и другими юридическими и физическими лицами.
39. Спортивные школы и областные спортивные школы помогают общеобразовательным учреждениям в обеспечении их методическими материалами и в массовости спорта.
40. Основными задачами спортивных школ и областных спортивных школ являются обеспечение массовости спорта, подготовка и подбор спортивных резервов с целью дальнейшего их перевода на высшие этапы спортивной подготовки.
41. Отделы спортивных школ и областных спортивных школ состоят из физкультурно-оздоровительных групп, начальной подготовки и тренировочно-спортивных групп. Соотношение численности групп уровня начальной подготовки и групп уровня тренировочно-спортивной в спортивных школах и областных спортивных школах должно составлять 2:1. В спортивных школах численность спортсменов в случае их перевода на более высокие этапы уменьшается, часы их тренировок в зависимости от повышения их мастерства увеличиваются из года в год.
42. Численность групп спортивных школ и областных спортивных школ определяется в зависимости от специфики вида спорта, существующих местных условий, желания и стремления детей и подростков региона.
43. В случае невозможности перевода спортсменов спортивных школ и областных спортивных школ в спортивные школы олимпийского резерва, специальные спортивные школы, специальные спортивные школы олимпийского резерва, школы высшего спортивного мастерства, центры олимпийской подготовки и центры подготовки сборных команд (отсутствия в том городе и районе этапа совершенствования спортивного мастерства и высшего спортивного мастерства, и (или) отсутствие вида спорта) в соответствии с требованиями Положения в спортивных школах и областных спортивных школах этого города или района могут быть организованы группу совершенствования спортивного мастерства и высшего спортивного мастерства ().
44. В спортивных школах и областных спортивных школах согласно имеющимся условиям организовываются группы по паралимпийским и сурдлимпийским видам спорта, которые внесены в программы олимпийских игр и сурдлимпийских игр.
§6. Спортивные школы олимпийских резервов, специальные спортивные школы и специальные школы олимпийских резервов
45. Основная цель создания и деятельности спортивных школ олимпийских резервов, специальных спортивных школ олимпийских резервов и специальных спортивных школ (спортивные училища, школы-интернаты со спортивным уклоном) заключается в подготовке спортсменов высокого класса и спортивных резервов для сборных команд по видам спорта и командным игровым видам спорта ().
46. Спортивные школы олимпийских резервов - это вид учреждения спортивной подготовки, в котором осуществляются олимпийские виды спорта.
47. Специальные спортивные школы олимпийских резервов создаются для развития одного вида (видов) олимпийского спорта.
48. Специальная спортивная школа является учреждением спортивной подготовки, в котором осуществляется один и (или) несколько схожих видов спорта. В специальных спортивных школах даётся преимущество для создания групп по олимпийским и национальным видам спорта, а также неолимпийским видам спорта, признанными Международным олимпийским комитетом и Олимпийским советом Азии.
49. В процессе тренировок в спортивных школах олимпийских резервов, специальных спортивных школах олимпийских резервов и специальных спортивных школах, спортсмены должны выполнять нормативные требования, набирать инструкторский и судейский опыт по своему виду спорта.
§7. Школы высшего спортивного мастерства
50. Школы высшего спортивного мастерства являются государственным специализированным спортивным учреждением и создаются с целью подготовки спортсменов высокого класса в сборные команды по видам спорта, в том числе командным игровым видам и резервов к ним, под руководством государственного уполномоченного органа в области физической культуры и спорта ().
51. Состав школ высшего спортивного мастерства состоит из постоянных и меняющихся групп сборных команд по видам спорта ().
52. В школах высшего спортивного мастерства группы совершенствования спортивного мастерства и высшего спортивного мастерства формируются из числа спортсменов, которые на республиканских и международных соревнованиях выполнили нормы спортивной подготовки и внесены в состав команды, практикантов, резерва по видам спорта в сборные команды ().
53. Задачи школ высшего спортивного мастерства состоят из следующего:
- выбора и подготовки спортсменов в сборные команды по видам спорта, а также спортивных резервов ();
- организации и проведения спортивных мероприятий, в том числе тренировочно-спортивных сборов, подготовительных работ и подготовки спортсменов-членов сборных команд по видам спорта ();
- обеспечения централизованной подготовки спортсменов, инструкторов-спортсменов;
- отправки сборных команд по видам спорта на международные спортивные соревнования, участие в развитии международных спортивных отношений ();
- обеспечения организации и проведения процессов спортивной подготовки, внедрения анализа результатов, динамики личных показателей и формирования физических качеств спортсменов, устойчивости психологического и физиологического состояния спортсменов, повышения уровня техническо-тактической подготовки спортсменов;
- обеспечения участия и успешного выступления спортсменов в Олимпийских играх, Чемпионате мира, Чемпионат Азии, Азиатских играх, Исламских играх и других официальных соревнованиях ();
- повышения квалификации, мастерства и навыков тренеров, специалистов школ высшего спортивного мастерства по видам спорта;
- поиска талантливых спортсменов из различных регионов республики и привлечения их к процессу тренировки;
- подготовки и издания обучающих материалов по опыту специалистов учреждения;
- контроля использования стимуляторов и допинговых веществ в спорте.
- осуществления других задач, установленных законодательством Республики Таджикистан.
54. Структура школ высшего спортивного мастерства состоит из отделов по видам спорта. Школы высшего спортивного мастерства по игровым видам спорта могут в своей структуре иметь спортивные команды.
55. Школы высшего спортивного мастерства на основании плана спортивных мероприятий и в рамках, имеющихся финансовых средств, проводят различные спортивные мероприятия.
56. Школы высшего спортивного мастерства являются одним из видов учреждения спортивной подготовки, реализуют высшую стадию спортивной подготовки и могут быть республиканскими, областными (региональными) и городскими школами.
57. Республиканские школы высшего спортивного мастерства обязаны подготавливать выступление сборных команд по видам спорта, в том числе и командным игровым видам спорта. Республиканские школы высшего спортивного мастерства с учетом места жительства опытных тренеров и материальнотехнической возможности учреждения спортивной подготовки могут создать свои группы в областях, городах и районах ().
58. Областные школы высшего спортивного мастерства обязаны подготавливать выступления сборной команды области по видам спорта.
59. Областные, городские и районные спортивные школы должны сотрудничать с республиканскими школами высшего мастерства по видам спорта.
60. Основными условиями создания школ высшего спортивного мастерства являются:
- наличие тренерского состава, который имеет способность организовать и качественно провести этап совершенствования спортивного мастерства и высшего спортивного мастерства с передовыми научными методами и опытом;
- подготовка спортсменов и обеспечение спортивным снаряжением;
- необходимая материально-техническая база по виду спорта;
- возможности обеспечения восстановления здоровья, эффективного отдыха и питания спортсменов;
- наличие спортсменов, отвечающих установленным требованиям, для групп совершенствования спортивного мастерства и высшего спортивного мастерства;
- обеспечение спортсменов научно-методическим, психологическим, физиологическим и медицинским (наличие медицинского кабинета) обслуживанием;
- осуществление других условий, установленных законодательством Республики Таджикистан.
61. Процесс спортивной подготовки в школах высшего спортивного мастерства со спортсменами состоит из следующих форм:
- организации и проведения тренировочно-спортивных сборов, всеобщих сборов спортивной подготовки;
- организации и проведения процессов спортивной подготовки на основании подготовительных планов;
- групповых и личных тренировок спортивной подготовки, теоретических и практических;
- участия в официальных спортивных соревнованиях;
- проведения восстановительных оздоровительных, профилактических мероприятий;
- обеспечения контроля и постоянного медицинскобиологического, психологического наблюдения спортсменов со стороны спортивных диспансеров.
62. Результаты научно-медицинских наблюдений в личных планах спортсмена будут использованы для дальнейших его результатов.
63. С целью медицинского наблюдения, функционального обследования состояния подготовки спортсменов, проведения профилактических работ, подходящих процессов восстановления, школы высшего спортивного мастерства обеспечиваются необходимым оборудованием, медикаментами, медицинскими принадлежностями в рамках выделенных существующих средств.
64. При мобилизации спортсменов других учреждений спортивной подготовки в школы высшего спортивного мастерства для тренировочно-спортивных сборов, расходы, связанные с проведением данных мероприятий, оплачиваются переводящим учреждением, в этом случае заработная плата тренеров сохраняется.
§8. Центры олимпийской подготовки и центры подготовки сборных команд
65. Центры олимпийской подготовки и центры подготовки сборных команд (далее - центры) создаются в установленном законодательством Республики Таджикистан порядке с целью формирования и продвижения организационно-методических работ по олимпийским видам спорта, централизованной и круглогодичной подготовки спортсменов, спортсменов-членов сборных команд по видам спорта с условием наличия спортивного объекта для проведения тренировок и проживания спортсменов ().
66. Центры имеют республиканский, областной, региональный и города Душанбе статус и как юридическое лицо могут иметь свои филиалы и представительства ().
67. Цели создания и деятельности центров:
- содействие развитию физической культуры и спорта на территории Республики Таджикистан;
- организация и проведение физкультурно-оздоровительных и спортивных мероприятий, обеспечение необходимой подготовки сборных команд по видам спорта ();
- осуществление спортивной подготовки, повышение спортивного потенциала спортсменов высокого класса и поощрение спортивных резервов в соответствии с международными требованиями;
- участие в систематическом процессе подготовки спортивных резервов на территории республики и подготовка спортивных резервов для сборных команд по видам спорта ();
- достижение высоких спортивных результатов и успешное участие сборных спортсменов сборных команд в международных спортивных соревнованиях, Олимпийских играх, Азиатских играх, Чемпионате мира и других спортивных мероприятиях по олимпийским видам спорта ();
- совершенствование спортивной системы по подбору, подбору профессиональных спортсменов и высокого класса республики, подготовка к республиканским и международным спортивным соревнованиям для увеличения количества спортсменов, которые в составе сборных команд имеют потенциал к достижениям высоких спортивных результатов ().
68. К основным задачам центров относятся:
- защита прав и законных интересов спортсменов, тренеров и других работников физической культуры и спорта;
- выявление и привлечение оптимального числа перспективных спортсменов, кандидатов в сборные команды по видам спорта, соответствующих уровню подготовки групп спортивного совершенствования и высшего спортивного мастерства, для специализированной подготовки в условиях высококачественного тренировочного процесса разных форм, способствующих достижению высоких стабильных результатов ();
- повышение мастерства спортсменов и их успешное выступление на республиканских и международных соревнованиях;
- обеспечение и организация централизованных процессов годовой подготовки спортивных резервов и сборных команд по видам спорта, анализ результатов, динамика развития и повышения прогресса физических показателей, а также участие в организации и обеспечении их подготовки к республиканским и международным спортивным соревнованиям и повышение технико-тактического уровня спортсменов ();
- участие в формировании и совершенствовании системы спортивной подготовки спортивных резервов и сборных команд по видам спорта ();
- организация и проведение мероприятий по предотвращению использования допинга в спорте;
- материально-техническое, медицинско-биологическое обеспечение процесса спортивной подготовки;
- осуществление других задач, установленных законодательством Республики Таджикистан.
69. Состав спортсменов и тренеров центров меняется, если результаты ниже чем в тренировочных планах (по части распределения мест) и (или) по причине плохого состояния здоровья.
70. Центры совместно с Национальным олимпийским комитетом Республики Таджикистан и республиканскими федерациями по видам спорта обеспечивают подготовку выступления спортсменов на Олимпийских играх, Чемпионате мира, Чемпионате Азии и других престижных официальных соревнованиях.
71. Центры по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта отправляют спортсменов и тренеров для практики или подготовки к соревнованиям в центры других стран в рамках, имеющихся и предназначенных для этих целей средств.
72. В процессе занятий и тренировок в центрах в качестве изменяющегося состава и с условием обеспечения постоянного состава (дорожные расходы за счет отправляющего учреждения) можно привлекать спортсменов из других учреждений спортивной подготовки, которые со стороны государственного уполномоченного органа в области физической культуры и спорта внесены в список состава практикантов или резерва в сборную команду по виду спорта.
73. В тренировочные спортивные сборы центров могут быть привлечены отечественные и зарубежные высококвалифицированные тренеры и профессиональные спортсмены. В этом случае расходы на питание и проживание данных спортсменов и тренеров оплачивается со стороны центра.
74. Спортсмены центров находятся под постоянным присмотром врачей центров и спортивного диспансера.
75. Тренеры центров пополняются из числа специалистов, имеющих высшие, первые и вторые квалификационные категории (за исключением групп тренировочной спортивной подготовки).
76. Спортсмены, показавшие постоянные высокие спортивные результаты, считаются результатом работы центров и учреждения спортивной подготовки, которые перевели спортсмена в эти центры.
§9. Совет учреждения спортивной подготовки
77. С целью регулирования деятельности учреждений спортивной подготовки должным образом и принятия коллегиальных решений распоряжением директора учреждения спортивной подготовки создаются Совет учреждения спортивной подготовки и Совет тренеров учреждения спортивной подготовки.
78. В состав Совета учреждения спортивной подготовки могут входить директор, его заместитель, ветераны учреждения, врачи, специалисты в области физической культуры и спорта. Для утверждения тренировочных и спортивных групп, списка тренируемых, награждения и мотивации сотрудников и решения других важных проблем уполномочивается совет учреждения. Совет учреждения проводится не менее одного раза в три месяца ().
79. Совет тренеров учреждения спортивной подготовки под руководством старшего тренера обсуждает и предлагает на утверждение различные вопросы по тренировочной работе и воспитанию, участию спортсменов на соревнованиях, а также плану, материалам и программам спортивной подготовки в зависимости от этапа подготовки по виду спорта, по образу, методам и процессам их реализации, изучению передового опыта по отрасли и обмену опытом, методам подготовки спортсменов и их переводу на различные этапы спортивной подготовк. Совет тренеров проводится один раз в месяц ().
§10. Документация учреждений спортивной подготовки
80. Учреждения спортивной подготовки должны иметь следующие документы ():
- приказы о личном персонале;
- общие приказы;
- нормативные правовые акты, регулирующие сферу;
- устав учреждения, инструкции по деятельности, правила безопасности;
- годовой план работы;
- план работы Совета учреждения;
- план работы Совета тренеров;
- утвержденный учреждением список спортсменов отделений и групп, а также команды спортсменов;
- личные дела спортсменов (включая заявления спортсменов о приеме в учреждение и их медицинском наблюдении);
- список состава сборной команды и ее резерва (для высших спортивных школ и центров);
- материалы, связанные с критериями тестирования и доведения спортсменов до разных уровней спортивной подготовки;
- материалы, связанные со спортивными разрядами и званиями спортсменов;
- материалы, связанные с почетными званиями, степенями тренеров, судей и методистов
- спортивные достижения учреждения;
- единый календарь массовых и спортивных мероприятий, подготовки, оздоровления и участия спортсменов в национальных и международных соревнованиях и его выполнение;
- положение (порядок) проведения соревнований и протокол соревнований;
- входящие документы;
- исходящие документы;
- статистический отчет спортивных школ (ПО-2);
- месячные, квартальные, полугодовые и годовые отчеты учреждения;
- график тренировок и отчеты по мониторингу процесса тренировок;
- перспективный план подготовки спортсменов (в том числе перспективных спортсменов) в олимпийский период;
- смета расходов учреждения, смета доходов и внебюджетных расходов, тарификация тренеров, должностные ставки и материалы, связанные с платными услугами учреждения;
- правила этики поведения спортсменов, тренеров и судей;
- материалы, связанные с проведением тренировочных и спортивных сборов;
- решения коллегии, распоряжения, поручения уполномоченного государственного органа в сфере физической культуры и спорта, учреждения ().
3. ОСНОВЫ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ УЧРЕЖДЕНИЙ СПОРТИВНОЙ ПОДГОТОВКИ
§1. Система многолетней спортивной подготовки
81. Учреждения спортивной подготовки осуществляют процесс спортивной подготовки в соответствии с системой многолетней спортивной подготовки, обеспечивающей преемственность задач, средств, методов, организационных форм подготовки спортсменов всех возрастных групп.
82. Организационная структура многолетней спортивной подготовки основывается на реализации этапов спортивной подготовки и определяется в соответствии со следующей таблицей:
Таблица
83. Для обеспечения многолетних этапов спортивной подготовки, учреждения спортивной подготовки используют систему спортивного отбора, включающую в себя:
- анализ физического развития и освоения спортивных навыков спортсменами;
- сдача контрольных нормативов с целью комплектования групп;
- определение и отбор перспективных спортсменов на тренировочно-спортивных сборах и соревнованиях.
84. Для анализа и корректировки своей деятельности учреждения спортивной подготовки должны учитывать следующие критерии:
- на спортивно-оздоровительном этапе - стабильное развитие общей физической подготовки тренируемых наряду с основами технических навыков в избранном виде спорта, уровнем освоения основ знаний в области гигиены и первой медицинской помощи, а также овладением теоретическими основами физической культуры и навыков самоконтроля;
- на этапе начальной спортивной подготовки - стабильность состава спортсменов, уровня потенциальных возможностей, тренирующихся в избранном виде спорта, динамики роста индивидуальных показателей физической подготовленности тренирующихся, уровня освоения основ техники в избранном виде спорта, охвата наиболее большего количества спортсменов, количества спортсменов, переводимых в тренировочно-спортивные группы;
- на тренировочно-спортивном этапе - состояние здоровья, уровня физической подготовленности спортсменов, динамики роста уровня специальной физической и технико-тактической подготовленности тренируемых в соответствии с индивидуальными особенностями, уровня освоения объемов тренировочно-спортивных нагрузок, предусмотренных программами спортивной подготовки по избранному виду спорта, выполнения соответствующих спортивных нормативов, достижений спортивных разрядов и званий;
- на этапе совершенствования спортивного мастерства - уровень общего и специального физического развития, и функционального состояния организма тренируемых, динамика спортивных достижений, результаты выступлений в официальных региональных, республиканских и международных соревнованиях, зачисление тренируемых в училища олимпийского резерва и школы высшего спортивного мастерства;
- на этапе высшего спортивного мастерства - стабильность успешных результатов выступления в республиканских и международных соревнованиях, достижение результатов уровня сборных команд по видам спорта ().
§2. Комплектование групп по этапам спортивной подготовки
85. Наполняемость групп спортивной подготовки и объем тренировочной-спортивной нагрузки определяется с государственным стандартом спортивной подготовки и учетом техники безопасности в соответствии с программами спортивной подготовки ().
86. В учреждениях спортивной подготовки (кроме специальных спортивных школ и школ спортивных резервов) от общего количества видов спорта численность спортивных групп определяется следующим образом:
- группы по олимпийским видам спорта - 60 процентов ();
- группы по неолимпийским видам спорта, которые признаны уполномоченным государственным органом в области физической культуры и спорта - 20 процентов ();
- национальные группы - 20 процентов (в зависимости от условия региона) ();
С учетом условий региона разрешается увеличить количество групп по олимпийским видам спорта, но увеличить количество групп по национальным и неолимпийским видам спорта запрещается.
87. При отсутствии государственного стандарта спортивной подготовки по виду спорта учреждения спортивной подготовки осуществляют свою деятельность на основе следующего плана:
Таблица ()
88. При объединении в одну группу спортсменов, разных по возрасту и спортивной подготовленности, разница в уровне их спортивного мастерства должна быть не выше 2 спортивного разряда.
89. Список группы на этапе начальной спортивной подготовки и тренировочно-спортивной подготовки всех учреждений утверждается руководителем учреждения спортивной подготовки в согласовании с местными структурами уполномоченного государственного органа в области физической культуры и спорта, список группы на этапе совершенствования спортивного мастерства подтверждается уполномоченным государственным органом в области физической культуры и спорта и ее местных структур, а также список группы на этапе высшего спортивного мастерства всех учреждений спортивной подготовки утверждается уполномоченным государственным органом в области физической культуры и спорта ().
§3. Зачисления и перевод спортсменов учреждений спортивной подготовки
90. Наименьший возраст детей и подростков, принимаемых в учреждения спортивной подготовки по видам спорта (за исключением оздоровительных групп), определяется на основе следующего плана:
Таблица
91. При соблюдении медицинских, организационнометодических требований и с учетом международных требований и специфики соответствующего вида спорта учреждения спортивной подготовки имеют право по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта привлечь детей более раннего возраста (с четырехлетнего возраста) к спортивной подготовке. При этом обязательно должны учитываться следующие условия:
- письменное заявление одного из родителей ребенка (их заменяющие лица);
- наличие программы спортивной подготовки, в которой изложена методика физического воспитания детей раннего возраста;
- наличие соответствующей группы по спортивной подготовке для данного возраста и сохранение спортивной школой набора детей в группы начальной спортивной подготовки в возрастном диапазоне, установленном программой спортивной подготовки;
- наличие специалистов и тренеров по подготовке детей раннего возраста, у которых есть квалификационная категория, которые прошли аттестацию или специальные курсы повышения квалификации.
92. Спортсмены принимаются в группы по государственным стандартам спортивной подготовки, программам спортивной подготовки и другим установленным требованиям по виду спорта, результат их деятельности будет оцениваться по этим нормам, освоения теоретической части программ, в дальнейшем с учетом спортивных разрядов, спортивных званий и успешного участия спортсменов в спортивных соревнованиях.
93. Приём, перевод, исключение и выпуск спортсменов учреждений спортивной подготовки оформляется приказом директора учреждений спортивной подготовки.
94. В учреждения спортивной подготовки принимаются желающие на основании следующих требований:
- при достижении установленного возраста;
- при наличии письменного разрешения родителей (заменяющих их лиц) о привлечении их ребенка к занятиям физкультуры и спорта;
- письменное медицинское заключение о здоровье;
- выполнение индивидуальных испытательных нормативов по виду спорта.
95. Учреждения спортивной подготовки имеют право с учетом специфики вида спорта в установленном законодательством порядке требовать другие документы и требования, наименования которых предусмотрены в уставе учреждения спортивной подготовки.
96. Перевод спортсменов учреждения спортивной подготовки осуществляется после окончания каждого спортивного этапа и при условии выполнения установленных норм. При невыполнении установленных норм программ спортивной подготовки и государственных стандартов спортивной подготовки по этапам спортивной подготовки спортсмены не переводятся на более высокие этапы. В этом случае спортсмен по постановлению Совета тренеров, повторно, но не более двух лет остается на этом этапе. В случае уменьшения количества спортсменов в тренировочной группе, группа пополняется за счет резервных спортсменов по распоряжению директора учреждения ().
97. Порядок перевода спортсменов с уровня на уровень и (или) с одного учреждения спортивной подготовки в другое учреждение спортивной подготовки, утверждается со стороны государственного уполномоченного органа в области физической культуры и спорта.
98. В учреждениях спортивной подготовки процесс спортивной подготовки осуществляется на основе принципа взаимного уважения между руководством, специалистами, спортсменами и другими работниками. Запрещается применение насильственных физических методов и (или) психологического воздействия по отношению к спортсменам.
99. За использование стимуляторов и допинговых веществ (допинг), нарушение или неисполнение требований положения, устава учреждения спортивной подготовки, правил внутреннего распорядка, иных локальных нормативных общеобязательных актов и Правил этики спортсмена, тренера, судьи и других специалистов области физической культуры и спорта в Республике Таджикистан, которые утверждены государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта, а также в случае вступления в различные провокационные, экстремистские и террористские движения и в партии, деятельность которых запрещена на территории Республики Таджикистан, к спортсменам могут быть применены меры наказания в виде замечания, выговора, отчисления из учреждения спортивной подготовки.
100. За предотвращение совершения действий, предусмотренных в пункте 99 со стороны спортсмена, несут ответственность руководство учреждения, тренеры и главный тренер сборных команд по видам спорта ().
101. Нормативными правовыми актами Республики Таджикистан и уставом учреждения спортивной подготовки по отношению к спортсменам могут быть предусмотрены более лёгкие меры дисциплинарного взыскания (такие как предупреждение, отстранение от спортивного соревнования по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта).
102. Запрещается применение дисциплинарных наказаний, не предусмотренных положением, другими нормативными правовыми актами Республики Таджикистан, уставом учреждения спортивной подготовки.
§4. Организация тренировочно-спортивного процесса в учреждениях спортивной подготовки
103. Тренировки в учреждениях спортивной подготовки осуществляются по программам спортивной подготовки, которые приняты в установленном законодательством порядке.
104. Учреждения спортивной подготовки организует работу со спортсменами в течение календарного года (с января до декабря).
105. Тренировочно-спортивные занятия в учреждениях спортивной подготовки проводятся в соответствии с годовым планом, рассчитанным на 52 недели тренировочно-спортивных занятий, непосредственно в условиях учреждения спортивной подготовки и в условиях оздоровительного лагеря спортивного профиля и (или) по индивидуальным планам тренирующихся на период их активного отдыха.
106. Основными формами тренировочно-спортивного процесса являются:
- практические и теоретические занятия ();
- работа по индивидуальным планам;
- медико-восстановительные мероприятия;
- медицинский осмотр и контроль;
- участие в соревнованиях, тренировочно-спортивных сборах, инструкторская и судейская практика.
107. На этапах спортивного совершенствования и высшего спортивного мастерства работа по индивидуальным планам устанавливается в обязательном порядке.
108. В целях установления более благоприятного режима тренировок, отдыха обучающихся, обучения их в образовательных учреждениях с учетом возрастных особенностей детей и установленных санитарно-гигиенических норм администрацией учреждения спортивной подготовки составляется расписание занятий (тренировок). При составлении данного расписания также учитывается предложения спортивных тренеров по виду спорта.
109. Содержание тренировочно-спортивных занятий должно соответствовать утвержденным программам спортивной подготовки.
110. По всем видам спорта для проведения занятий в тренировочно-спортивных группах, группах спортивного совершенствования и высшего спортивного мастерства при необходимости, кроме основного тренера привлекаются дополнительные тренеры (второй тренер) и другие специалисты в пределах количества часов программы спортивной подготовки.
111. Продолжительность одного занятия при реализации программ спортивной подготовки рассчитывается в академических часах с учетом возрастных особенностей и этапа спортивной подготовки. Один академический час приравнивается к 45 минутам. Продолжительность одного занятия устанавливается следующим образом:
- в спортивно-оздоровительных группах и начальной спортивной подготовки - не более 2-х академических часов;
- в тренировочно-спортивных группах - не более 3-х академических часов;
- в группах совершенствования спортивного мастерства и высшего спортивного мастерства - не более 4 академических часов;
- в группах высшего спортивного мастерства - не более 5 академических часов ().
112. При двухразовых занятиях в день суммарная продолжительность занятий не должна превышать 6 академических часов.
113. В группах, где нагрузка составляет 20 часов и более в неделю, продолжительность одного занятия не должна превышать 4 академических часа.
114. Рабочая смена тренера учреждений спортивной подготовки равна 16 академическим часам в неделю. Тренеру учреждения спортивной подготовки разрешается не более 2 смен в неделю. При условии выполнения установленных норм со стороны спортсменов на спортивных этапах к рабочей смене тренера по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта дополняется 8 часов. Продолжительность работы тренеров по совместительству устанавливается на основании нормативных правовых актов сферы труда ().
115. Учреждения спортивной подготовки для подготовки спортсменов в личных и командных видах проводят тренировочноспортивные сборы.
116. Учреждения спортивной подготовки для подготовки спортсменов к региональным соревнованиям - 15 дней, республиканским 18 - дней и к международным соревнованиям - 21 день проводят дополнительные тренировочные занятия и тренировочно-спортивные сборы.
117. Группы высшего спортивного мастерства для подготовки к республиканским и международным соревнованиям могут работать в режиме постоянно действующих тренировочно-спортивных сборов.
118. Для выявления и подготовки перспективных спортсменов, кандидатов в региональные и областные сборные команды продолжительность тренировочно-спортивных сборов устанавливается до 100 дней и для подготовки спортсменов - членов сборных команд по виду спорта до 250 дней ().
119. План тренировочно-спортивных сборов утверждается директором учреждения спортивной подготовки.
120. Учреждения спортивной подготовки в процессе тренировок организовывают соревнования и спортивные мероприятия, проводят работы по патриотическому воспитанию, воспитательные и моральноэтические занятия, план которых утвержден директором учреждения.
121. Учреждения спортивной подготовки на основании утвержденного плана и в рамках имеющихся денежных средств могут проводить тренировочно-спортивные сборы, внутриучрежденческие мероприятия, открытые мероприятия, командные встречи и другие мероприятия.
122. Тренировочно-спортивный процесс ежегодно планируется в соответствии со следующими сроками:
- перспективное планирование на олимпийский цикл - 4 года, позволяющее определить этапы реализации программы спортивной подготовки;
- ежегодное планирование, позволяющее определить план проведения индивидуальных, групповых и промежуточных тренировочных занятий (итоговой) аттестации спортсменов, в том числе индивидуальные планы подготовки спортсменов;
- ежемесячное планирование (не позднее, чем за 15 дней до начала месяца), судейская и инструкторская практика, а также медиковосстановительные и другие мероприятия.
123. Каждый год до декабря месяца со стороны учредителя по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта и его местными структурами утверждаются годовой план работы, рабочая смена, тарификация, расходная смета учреждений спортивной подготовки.
124. Для обеспечения круглогодичной спортивной подготовки, подготовки к спортивным соревнованиям и активного отдыха (восстановления) тренируемых, в каникулярный период организуются тренировочно-спортивные сборы, являющиеся составной частью (продолжением) процесса спортивной подготовки.
4. РУКОВОДСТВО, РАБОТНИКИ (ТРЕНЕРЫ) И СПОРТСМЕНЫ УЧРЕЖДЕНИЙ СПОРТИВНОЙ ПОДГОТОВКИ
§1. Управления учреждений спортивной подготовки
125. Руководство учреждений спортивной подготовки возлагается на директора. На должность директора назначается лицо, имеющее высшее образование по специальности или педагогическое, спортивные звания и опыт работы в отрасли не менее пяти лет. Директор учреждения спортивной подготовки назначается на должность и освобождается от должности учредителем по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта.
126. Директор учреждения спортивной подготовки имеет право:
- на общее руководство учреждением спортивной подготовки, управление и организации работ по вопросам спортивной подготовки, воспитание, инструктирование, административно-хозяйственные;
- принимать на работу и освободить от работы работников учреждения спортивной подготовки в соответствии с нормативными правовыми актами Республики Таджикистан;
- заключать, изменять, дополнять и расторгать трудовые договоры, соглашения и коллективные договоры в порядке и по основаниям, предусмотренным нормативными правовыми актами Республики Таджикистан;
- на принятие внутренних (локальных) нормативных актов в пределах своих полномочий, исполнение которых обязательно для работников;
- на выдвижение кандидатов для выполнения задач в Совет учреждения спортивной подготовки;
- требовать от работников выполнение условий трудового договора, соглашения и коллективных договоров, правил внутреннего трудового распорядка и других актов работодателя;
- принимать меры для поощрения и привлечения работников к ответственности в порядке, установленном положением и другими нормативными правовыми актами Республики Таджикистан;
- на выдачу доверенности при осуществлении финансовохозяйственной деятельности учреждения спортивной подготовки;
- на представление и защиту интересов учреждения спортивной подготовки внутри страны и за рубежом;
- на планирование деятельности с учетом соблюдения основных интересов учреждения спортивной подготовки;
- имеет другие права, установленные нормативными правовыми актами Республики Таджикистан.
127. Директор учреждения спортивной подготовки обязан:
- соблюдать требования Конституции Республики Таджикистан, положения, нормативных правовых актов Республики Таджикистан, а также международных правовых актов, признанных Таджикистаном, трудового договора, соглашения и коллективных договоров, локальных нормативных актов;
- при приеме на работу заключать трудовые договоры с работниками в порядке и на условиях, установленных нормативными правовыми актами Республики Таджикистан;
- обеспечивать работников условиями труда в соответствии с нормативными правовыми актами Республики Таджикистан, трудовым договором, соглашением и коллективными договорами;
- обеспечивать требования, установленные нормативными правовыми актами Республики Таджикистан по безопасности и охране труда, пожарной безопасности, санитарии и гигиены на рабочем месте;
- своевременно и в полном размере выплачивать работнику заработную плату и иные выплаты, предусмотренные нормативными правовыми актами Республики Таджикистан, трудовым договором, соглашением и коллективными договорами, актами работодателя;
- ознакомить работника с правилами внутреннего трудового распорядка в учреждениях спортивной подготовки, трудовым договором, соглашением и коллективными договорами, иными актами работодателя, имеющими непосредственное отношение к работе работника;
- обеспечить разумное и правильное использование имущества учреждения спортивной подготовки;
- предоставлять работнику отпуск в порядке, предусмотренном нормативными правовыми актами Республики Таджикистан;
- обеспечивать прохождение практики, профессиональной подготовки, переподготовки и повышения квалификации работников в соответствии с нормативными правовыми актами Республики Таджикистан;
- исполнять иные обязанности, предусмотренные нормативными правовыми актами Республики Таджикистан.
128. Учреждения спортивной подготовки, которые финансируются с государственного бюджета при экономии заработной платы за счет свободных вакансий, а также за счет специального счета по предложению тренерского Совета учреждения и согласия учредителя имеют право платить премию тренерам и работникам до одной ставки заработной платы по результатам их деятельности.
129. Директор учреждения спортивной подготовки полностью отвечает по всем обязанностям учреждения.
130. Заместитель директора назначается из числа специалистов, которые имеют среднее или высшее профессиональное образование по специальности, опыт работы не менее пяти лет в отрасли (после окончания образовательного учреждения). Заместитель директора назначается на должность и освобождается от должности директором учреждения спортивной подготовки по согласованию с учредителем. В учреждениях спортивной подготовки осуществляют деятельность заместители директора по образованию, по хозяйственным делам и при наличии больше чем 18 тренировочных групп привлекается заместитель директора по спортивным делам.
131. Заместитель директора имеет право:
- участвовать в обсуждении проблем, связанных с деятельностью учреждения и принятии решений по ним;
- предлагать рекомендации директору учреждения по усовершенствованию направлений деятельности учреждения;
- предлагать рекомендации директору учреждения по привлечению к дисциплинарному взысканию сотрудника учреждения;
- осуществлять другие права, предусмотренные законодательством Республики Таджикистан.
132. Заместитель директора обязан:
- знать и соблюдать Конституцию Республики Таджикистан, положения, Правила этики спортсмена, тренера, судьи и других работников сферы спорта в Республике Таджикистан и другие нормативные и правовые акты, регулирующие деятельность сферы физической культуры и спорта;
- обеспечить организацию тренировочно-спортивного процесса, воспитания и методических работ в учреждении спортивной подготовки;
- осуществлять контроль над деятельностью работников учреждения спортивной подготовки и ходом выполнения планов, программ спортивной подготовки, а также разработки необходимых документов учреждения спортивной подготовки;
- осуществлять руководство над работой тренеров и контролировать расстановку тренировочных и спортивных групп, организацию и проведение тренировок, их регистрацию и планирование, проведение медицинского обследования спортсменов;
- принимать меры по повышению мастерства, методам изучения и тренировок спортсменов;
- разработать график занятий спортивной подготовки;
- организовать агитационно-пропагандистскую работу по мотивации к физической культуре и спорту, качественное выполнение делопроизводства, в том числе статистической и итоговой документации, повышать квалификационную категорию и спортивные звания;
- контролировать выполнение календарного плана;
- осуществлять другие обязанности, установленные законодательством Республики Таджикистан.
133. В случае отсутствия директора его должностные обязанности на основе соответствующего акта учредителя и по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта переходят его заместителю.
134. Директору учреждения спортивной подготовки, его заместителю (завучу по образованию) и методисту с обязательным условием быть специалистом этой сферы разрешается работать в качестве тренера до 12 академических часов (при выполнении норм с разрешением государственного уполномоченного органа в области физической культуры и спорта до 16 академических часов) в неделю и они могут 50 процентов установленных часов использовать в рабочее время в учреждении спортивной подготовки, которое является их основным местом работы.
135. На должность методиста назначается лицо, имеющее высшее профессиональное образование и опыт работы в отрасли не менее пяти лет.
136. Методист имеет право:
- участвовать на собраниях учреждения спортивной подготовки и в обсуждении вопросов, касающихся деятельности учреждения;
- предлагать рекомендации директору учреждения по улучшению деятельности учреждения;
- осуществлять другие права, установленные законодательством Республики Таджикистан.
137. Методист обязан:
- знать и соблюдать Конституцию Республики Таджикистан, положения, Правила этики спортсмена, тренера, судьи и других работников сферы спорта в Республике Таджикистан и другие нормативные и правовые акты, регулирующие деятельность сферы физической культуры и спорта;
- осуществлять методические работы тренировочного и методического процесса, методического плана учреждения спортивной подготовки, методического уголка;
- контролировать и анализировать проведение тренировок и выполнение планов, разработать аналитическую справку участия в тренировках;
- вести статистический отчет результатов деятельности учреждения на этапах спортивной подготовки, а также статистические отчеты по участию спортсменов учреждения в спортивных соревнованиях;
- организовывать открытые учебные занятия для усовершенствования знания и мастерства тренеров, анализировать результаты, опыт и плодотворность деятельности тренеров учреждения;
- изучать и реализовывать на практике передовой научнометодический опыт и современную технологию, участвовать на семинарах и конференциях учреждения;
- разрабатывать программы спортивной подготовки, тренировочных планов по этапам спортивной подготовки, инструкции по правилам техники безопасности и по организации спортивных занятий, методические материалы соответствующие современному спорту;
- разрабатывать и осуществлять документацию по проведению соревнования и график тренировок для участия и переподготовки спортсменов;
- помогать тренерам разрабатывать годовой и месячный план работы;
- выполнять другие обязанности, установленные законодательством Республики Таджикистан.
138. В учреждениях спортивной подготовки на работу привлекается один методист. В учреждениях спортивной подготовки, в которых действуют более 27 групп по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта разрешается привлекать трех методистов. В таком случае, денежные надбавки к должностной зарплате методистов оплачиваются в соответствии их групп. Рабочая смена методиста является неделимой.
139. Методист, тренер-инструктор, старший тренер, спортсменинструктор и другие работники учреждения спортивной подготовки назначаются на должность и освобождаются от должности распоряжением директора учреждения спортивной подготовки.
§2. Главный тренер сборных команд по видам спорта, старший тренер и тренер учреждений спортивной подготовки
140. Должность главного тренера сборных команд города, региона, области и по видам спорта (далее - главный тренер) внедряется только в высших спортивных школах, центрах олимпийской подготовки и центрах подготовки сборных команд ().
141. В качестве главного тренера назначается тренер, имеющий среднее или высшее профессиональное образование по специальности, высшие квалификационные категории и спортивные звания с учётом высших показателей профессиональной деятельности.
142. Главный тренер ответствен за руководство, подготовку, формирование, планирование, координацию и выступление сборной команды в спортивных соревнованиях, а также контролирует соблюдение антидопинговых правил со стороны спортсмена ().
143. Главный тренер в рамках своих полномочий и по результатам выступлений спортсменов, независимо от их региона, имеет право привлекать в процесс спортивной подготовки спортсменов высокого класса, перспективных спортсменов, которые имеют разряд и звание по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта, спортивными федерациями в школы высшего спортивного мастерства и центры.
144. Главный тренер работает только со спортсменами членами сборных команд по видам спорта и получает денежные надбавки по их достижениям в международных спортивных соревнованиях. Главный тренер не имеет право работать в качестве тренера и иметь группы спортивной подготовки ().
145. В центрах на каждый вид спорта в соответствии с возрастом (подростки, юноши и взрослые) работает один главный тренер сборной команды по виду спорта, который назначается на должность и освобождается от должности со стороны государственного уполномоченного органа в области физической культуры и спорта по предложению спортивной федерации ().
146. Должность старшего тренера в учреждениях спортивной подготовки вводится с условием, если по одному виду спорта осуществляют деятельность более 3 тренеров. На должность старшего тренера назначается лицо, которое по образованию, квалификационной категории, достижениям и опыту работы является на один уровень выше других тренеров.
147. Старший тренер учреждения спортивной подготовки руководит работой тренеров, совместно с медицинскими диагностирующими организациями, организует правильный медицинский контроль спортсменов в группах спортивной подготовки.
148. Старший тренер контролирует выполнение программ спортивной подготовки со стороны тренеров. Организует подготовительные работы и выступления спортсменов на соревнованиях, систематически анализирует выступление спортсменов на соревнованиях и использует плановые подготовительные программы спортсменов, а также контролирует осуществление индивидуальных планов.
149. В учреждениях спортивной подготовки на должность тренера привлекается физическое лицо, имеющее среднее или высшее профессиональное образование.
150. В соответствующих видах спорта, в том числе в спортивной и художественной гимнастике, стрельбе из лука, горнолыжном спорте слаломе, видах конного спорта, в современном пятиборье, десятиборье, семиборье, метании молота, метании копья, диска, ядра для проведения тренировок, кроме основного тренера, привлекается второй тренер по разным видам спорта, в том числе тренер по общей физической подготовке, хореограф, балетмейстер, мастер лука и оружейный мастер и другие, размер их зарплаты не должен превышать размера должностной зарплаты основного тренера.
151. При нехватке тренеров спортивно-оздоровительного этапа и начальной подготовки в учреждениях спортивной подготовки можно привлекать учителей физкультуры, спортсменовинструкторов и других специалистов физического воспитания и (или) студентов старших курсов (4 и 5 курсы) образовательных учреждений с уклоном физической культуры с почасовой оплатой труда (не больше 10 часов в одной смене).
152. В командных видах спорта могут проводить тренировки два тренера, обобщая две группы или один тренер, обобщая две группы;
153. Тренер обязан:
- знать и соблюдать Конституцию Республики Таджикистан, положения, Правила этики спортсмена, тренера, судьи и других работников сферы спорта в Республике Таджикистан и другие нормативные и правовые акты, регулирующие деятельность сферы физической культуры и спорта;
- привлекать детей, подростков и молодежь к физической культуре и спорту, обеспечивать массовость спорта в учреждении и усердно работать со способными и потенциальными тренируемыми и содействовать их участию в республиканских и международных соревнованиях;
- организовывать и проводить тренировочно-спортивные, оздоровительные, массово-спортивные мероприятия, и руководить спортивной деятельностью спортсменов для достижения высоких спортивных результатов;
- проводить открытые занятия и воспитательные уроки со спортсменами учреждения;
- планировать занятия, на занятиях использовать современные методы и средства, отвечающие международным требованиям;
- соблюдать правила видов спорта, обеспечивать защиту здоровья спортсменов и правила безопасности в процессе спортивной подготовки;
- повышать теоретические, нравственные и психологические, технические и спортивные знания спортсменов;
- разрабатывать годовой, месячный и текущие планы спортивной подготовки по этапам спортивной подготовки;
- осуществлять другие полномочия, установленные законодательством Республики Таджикистан.
§3. Права и обязанности спортсмена-инструктора, спортсменов учреждений спортивной подготовки
154. Спортсменов можно привлекать в качестве спортсменаинструктора в данное учреждение и (или) в другое учреждение спортивной подготовки.
155. В качестве спортсмена-инструктора принимается совершеннолетний спортсмен, имеющий высокий спортивный результат и спортивное звание, который является членом сборной команды по виду спорта ().
156. Спортсмен-инструктор должен знать и соблюдать нормативные правовые акты сферы физической культуры и спорта, устав учреждения спортивной подготовки, должностные инструкции, утверждённые директором учреждения спортивной подготовки, теоретические основы физкультурно-оздоровительной работы, правила соответствующих видов спорта, правила соревнований, передовой опыт физкультурно-оздоровительной и спортивно-массовой работы, порядок оказания первой медицинской помощи, правила внутреннего распорядка учреждения, правила по охране труда и безопасности.
157. Спортсмен-инструктор непосредственно работает под руководством тренера учреждения спортивной подготовки по выбранному виду спорта.
158. Спортсмен-инструктор имеет следующие права:
- участвовать в обсуждении проектов решений руководства учреждения спортивной подготовки;
- по согласованию с директором учреждения спортивной подготовки или непосредственным своим руководителем привлекать к решению поставленных перед ним задач других работников.
- запрашивать и получать от работников других структурных подразделений необходимую информацию, документы;
- участвовать в обсуждении вопросов, касающихся исполняемых должностных обязанностей;
- требовать от руководства учреждения спортивной подготовки оказания содействия в исполнении должностных обязанностей;
- осуществлять иные права, установленные законодательством Республики Таджикистан.
159. К обязанностям спортсмена-инструктора относятся:
- выполнение индивидуального плана подготовки, тренировочные и соревновательные задания;
- поддерживание высокого уровня общей физической и специальной подготовки, обеспечивающей достижение результатов международного класса;
- ведение учета выполнения заданий, предусмотренных индивидуальным планом подготовки;
- участие в планировании тренировочного процесса совместно с тренерским составом;
- соблюдение норм обеспечения безопасности тренировочноспортивного процесса, правил спортивных соревнований и антидопинговых правил;
- осуществление пропаганды физической культуры и спорта.
- участие в организации и проведении спортивных мероприятий и мероприятий, направленных на предотвращение допинга в спорте и борьбу с ним;
- изучение и обобщение передового отечественного и зарубежного опыта подготовки спортсменов и разработка предложений по его использованию;
- оказание практической помощи молодым спортсменам;
- обеспечение соблюдения правил по охране труда и пожарной безопасности;
- осуществление других обязанностей, установленных законодательством Республики Таджикистан.
160. Спортсмены учреждений спортивной подготовки имеют право:
- с учетом соблюдения техники безопасности бесплатно пользоваться спортивными сооружениями, спортивным инвентарем и другими оборудованиями учреждения спортивной подготовки;
- в процессе спортивной подготовки бесплатно быть обеспеченными специальной спортивной одеждой (в соответствии с видом спорта), спортивно-нормативной книжкой спортсмена, медицинскими и фармакологическими препаратами ();
- в установленном законодательством Республики Таджикистан порядке заключать трудовой договор (контракт), договор о спортивной деятельности с учреждениями спортивной подготовки;
- проходить с одного этапа спортивной подготовки на другой этап спортивной подготовки и (или) с одного учреждения спортивной подготовки в другое учреждение спортивной подготовки в установленном порядке государственного уполномоченного органа в области физической культуры и спорта;
- участвовать в тренировочно-спортивных сборах, физкультурных и спортивных мероприятиях внутри страны и за рубежом;
- осуществлять иные права, установленные законодательством Республики Таджикистан.
161. Спортсмены учреждений спортивной подготовки обязаны:
- знать Национальный гимн Республики Таджикистан и уважать национальную символику;
- соблюдать требования безопасности во время участия в физкультурных и спортивных мероприятиях, тренировочноспортивных сборах и при нахождении в спортивных объектах;
- соблюдать порядок и правила вида спорта;
- соблюдать положения о физкультурных и спортивных соревнованиях, в которых они принимают участие, и требования организаторов таких мероприятий и соревнований;
- соблюдать установленные антидопинговые правила, а также воздерживаться от использования стимуляторов и допинговых веществ в спорте;
- соблюдать санитарно-гигиенические правила, медицинские требования и регулярно проходить медицинские обследования;
- соблюдать нормы нормативных правовых актов Республики Таджикистан, а также правила поведения спортсмена, тренера, судьи и других работников сферы спорта в Республике Таджикистан;
- постоянно повышать теоретические и специальные навыки физической культуры и совершенствовать спортивное мастерство;
- выполнять личные плановые и групповые показатели;
- участвовать на соревнованиях от имени учреждения спортивной подготовки, где занимаются спортом;
- исполнять иные обязанности в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
5. МЕДИЦИНСКОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ В УЧРЕЖДЕНИЯХ СПОРТИВНОЙ ПОДГОТОВКИ
162. Медицинское обеспечение тренируемых в учреждениях спортивной подготовки осуществляется в установленном законодательством Республики Таджикистан порядке.
163. В случае наличия в учреждении спортивной подготовки штата медицинского работника, непосредственный медицинский контроль над тренировочно-спортивным процессом и в период тренировки возлагается на него.
164. В целях защиты здоровья и предупреждения нарушения здоровья у тренируемых в учреждениях спортивной подготовки предусматривается диспансерное обследование спортсменов не менее двух раз в год, дополнительные медицинские осмотры перед участием в соревнованиях, после болезни или травмы, контроль над использованием спортсменами медицинских и фармакологических средств.
165. Врачи учреждения спортивной подготовки обеспечивают медицинский осмотр спортсменов в процессе тренировок и занятий и в ходе соревнований, контролируют объём и интенсивность тренировочных нагрузок во время составления индивидуальных планов спортивной подготовки.
166. Предварительный обязательный и периодический медицинский осмотр проводится не менее двух раз в год со стороны государственных медицинских учреждений городов и районов республики, результаты осмотра заносятся в квалификационную книжку (свидетельство) спортсмена.
167. Государственный уполномоченный орган в области физической культуры и спорта совместно с Национальным олимпийским комитетом Республики Таджикистан и уполномоченным государственным органом в сфере здравоохранения организовывают программы и курсы подготовки спортивных врачей, психологов и массажистов, а также способствуют их повышению квалификации и обеспечивают систематический медицинский контроль спортсменов.
168. Государственный уполномоченный орган в области физической культуры и спорта в сотрудничестве с Национальным олимпийским Комитетом Таджикистан и представителями международной антидопинговой организации в Республике Таджикистан обязаны ежегодно представлять списки стимуляторов и допинговых веществ и принимать необходимые меры для предупреждения учреждений спортивной подготовки и запрета их пользования.
6. ИМУЩЕСТВО И ФИНАНСОВОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ УЧРЕЖДЕНИЙ СПОРТИВНОЙ ПОДГОТОВКИ
169. Учреждения спортивной подготовки имеют имущество в собственности или оперативном управлении, и отвечают по своим обязательствам этим имуществом.
170. К имуществу учреждений спортивной подготовки в соответствии с установленными нормами относятся здание, объекты и необходимые оборудования для осуществления деятельности.
171. В случае отсутствия собственных спортивных сооружений и оборудования в смете доходов и расходов спортивной школы должны быть предусмотрены расходы на арендную плату.
172. Учреждения спортивной подготовки для непрерывного обеспечения тренировочно-спортивного процесса и оздоровления юных спортсменов в каникулярное время могут иметь в оперативном управлении оздоровительный лагерь.
173. При отсутствии собственного оздоровительного лагеря со стороны учреждения спортивной подготовки в пределах средств, направленных на это направление, предусматривается финансирование расходов на отправку юных спортсменов в детские оздоровительные лагеря, проводящие профильные (спортивные) смены, или обеспечивающие необходимые условия для организации и проведения тренировочно-спортивных сборов.
174. С учетом специфики работы и в целях эффективного обеспечения тренировочно-спортивного процесса, учреждения спортивной подготовки имеют право иметь специализированный автотранспорт.
175. Финансирование учреждений спортивной подготовки обеспечивается за счет финансов госбюджета, специальных средств и других источников финансирования, не запрещенных законодательством Республики Таджикистан. Использование средств учреждений спортивной подготовки полностью возложены на самого учредителя, их использование направлено на осуществления задач, изложенных в положении и в уставе. Учреждения спортивной подготовки реализуют права, определённые нормативными правовыми актами, по пользованию и распоряжению имуществом.
176. Учреждения спортивной подготовки имеют право в соответствии с направлением своей деятельности и для выполнения своих основных обязанностей, изложенных в положении, предоставлять физическим и юридическим лицам платные услуги, не противоречащие их целям деятельности, на основе договора согласно законодательству для осуществления тренировочно-спортивной и хозяйственной деятельности учреждения.
177. Бюджетные средства, предусмотренные для учреждений спортивной подготовки, используются для обеспечения основной деятельности, в том числе для заработной платы работников, проведения физкультурных и спортивных мероприятий, покупки спортивного инвентаря, направления спортсменов на спортивные мероприятия и соревнования, медицинского обеспечения, фармакологических и восстановительных препаратов, ремонта и сохранения учреждения и в других основных направлениях. Штатное расписание учреждения спортивной подготовки утверждается государственным уполномоченным органом или местными его структурами в пределах имеющегося фонда оплаты труда.
7. МЕЖДУНАРОДНЫЕ ОТНОШЕНИЯ УЧРЕЖДЕНИЙ СПОРТИВНОЙ ПОДГОТОВКИ
178. Учреждения спортивной подготовки имеют право в установленном законодательством Республики Таджикистан порядке и по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта участвовать в международных отношениях.
179. Командирование или участие спортсменов на мероприятиях и спортивных международных соревнованиях за пределами территории Республики Таджикистан осуществляется по согласованию с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта или его местными структурами (при нахождении в отдалённых районах).
180. В случае осуществления деятельности без согласования с государственным уполномоченным органом в области физической культуры и спорта (его местными структурами), в том числе командирование спортсменов на мероприятия и международные соревнования за пределами территории Республики Таджикистан, со стороны государственного уполномоченного органа в области физической культуры и спорта по отношению ответственных лиц, руководства и тренеров могут быть применены ряд ограничений, в том числе лишение от надбавок за достижение спортсменов в том спортивном соревновании, отказ от присуждения спортивного разряда, спортивного звания или трудовые санкции.
Приложение 2-5()