Дар Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон
28 феврали соли 2013 таҳти рақами 705
ба қайди давлатӣ гирифта шудааст
ҚАРОРИ
РАЁСАТИ БОНКИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН
аз 29 ноябри соли 2012 № 308 ш. Душанбе
оид ба Дастурамали №199 "Дар бораи тартиби додани қарзи хурд дар ташкилотҳои маблағгузории хурд"
Мутобиқи моддаҳои 20, 21 ва 23-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ташкилотҳои маблағгузории хурд", Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон
қ а р о р м е к у н а д:
1. Дастурамали № 199 "Дар бораи тартиби додани қарзи хурд дар ташкилотҳои маблағгузории хурд" тасдиқ карда шавад (замима мегардад).
2. Ҳамин Қарор бо тартиби муқарраршуда ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати бақайдгирии давлатӣ пешниҳод карда шавад.
3. Ҳамин Қарор пас аз бақайдгирии давлатӣ ва интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.
4. Директори Департаменти назорати бонкӣ (Давлатов И.Ҳ.) ваколатдор карда шавад, ки ҳангоми бақайдгирии давлатии ҳамин Қарор дар Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолатҳои зарурӣ ба матни замимаи ҳамин Қарор тағйиру иловаҳои хусусияти таҳрирӣ доштаро, ки мазмуни онро тағйир намедиҳанд, ворид намояд.
5. Иҷрои бандҳои 2 ва 3 ҳамин Қарор ба зиммаи Департаменти назорати бонкӣ (Давлатов И.Ҳ.), Идораи ҳуқуқ (Давлатов Ш.Ф.) ва Хадамоти матбуот (Қурбонов А. М.) вогузор карда шавад.
6. Назорати иҷрои ҳамин Қарор ба зиммаи муовини Раиси Бонки миллии Тоҷикистон Неъматов А. Ҳ. гузошта шавад.
Бо Қарори Раёсати
Бонки миллии Тоҷикистон
аз 29 ноябри с.2012, №308
тасдиқ шудааст
Дастурамали № 199 "Дар бораи тартиби додани қарзи хурд дар ташкилотҳои маблағгузории хурд"
Дастурамали мазкур тибқи талаботи моддаҳои 20, 21 ва 23 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ташкилотҳои маблағгузории хурд" таҳия шуда, тартиби додани қарзи хурд ва ҳисоб кардани фоизи қарзро дар ташкилотҳои маблағгузории хурд муайян менамояд.
БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
1. Дар Дастурамали мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:
- қарзи хурд - қарзе, ки аз ҷониби ташкилотҳои маблағгузории хурд ба қарзгир бо шартҳои пардохти фоиз ва баргардонидан ба муҳлати муайян дода шудааст ва маблағи он аз андозаи муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон зиёд намебошад;
- ҳудуди қарздиҳӣ - андозаи ниҳоии ҳамаи қарзҳои хурди ба як қарзгир ва ё ба гурӯҳи қарзгирон дар маҷмӯъ додашуда мебошад;
- хавфи қарзӣ - эҳтимолияти аз ҷониби қарзгир иҷро накардани уҳдадориҳои қарзӣ дар назди қарздеҳ мебошад;
- меъёри фоизи қарз - ифодаи фоизӣ мебошад, ки нисбат ба қарз барои давраи муайяни истифодабарии он муқаррар карда мешавад;
- маблағи фоизи қарз - ҳамаи маблағҳои бо фоиз ифодаёфта, нисбат ба маблағи қарз, ки қарзгир барои истифодаи он дар давраи муайян пардохт мекунад.
2. Ташкилоти маблағгузории хурд (минбаъд-ташкилот) уҳдадор аст, ки ҳамаи хароҷоти вобаста ба хизматрасонии қарзро, аз ҷумла хизматрасонии хазинавиро ба таркиби маблағи фоизи қарз дохил намуда, онро барои муқаррар намудани меъёри фоизи қарз истифода барад.
3. Ташкилот метавонад меъёрҳои иловагиро оид ба ҳудуди қарздиҳӣ на бештар аз меъёрҳои муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар намояд.
БОБИ 2. СИЁСАТИ ҚАРЗДИҲИИ ХУРД
4. Ташкилот сиёсати қарздиҳии хурдро бо назардошти талаботи Дастурамали мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муайян менамояд.
5. Ташкилот барои амалӣ намудани сиёсати қарздиҳӣ вобаста ба сохтори худ метавонад Кумитаи қарзӣ ташкил намояд.
6. Қарзҳои хурди аз тарафи ташкилот пешниҳодшаванда вобаста ба намуди фаъолияти қарзгир, мақсади қарз, таъминнокӣ (агар зарур дониста шаванд) ва соҳаҳои иқтисодиёт ҷудо карда мешаванд, ки дар санадҳои дохилии ташкилот дарҷ мегарданд.
7. Ташкилот метавонад ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, соҳибкорони хурд ва миёна қарзҳои гурӯҳи низ пешниҳод намояд.
8. Аз ҷониби ташкилот бояд маълумоти дахлдор оид ба сиёсати қарзӣ, маблағи қарзи пешниҳодшаванда, намудҳои қарз, фоизи он, таъминот ва ғайра ба муштариён тариқи воситаҳои ахбори омма, эълону рекламаҳо ва ғайра пешниҳод карда шаванд.
9. Пеш аз пешниҳоди ариза барои гирифтани қарз ташкилот бояд муштариро бо шартҳои додани қарз шинос намояд.
БОБИ 3. КОР БО ҚАРЗҲОИ ХУРД
10. Номгӯи ҳуҷҷатҳои дархостшаванда барои қарзгир - шахси воқеӣ дар алоҳидагӣ бо санади меъёрии дохилии ташкилот аз рӯи намуди қарз муқаррар карда мешавад ва бояд ҳадди аққал ҳуҷҷатҳои зеринро дарбар гирад:
- ариза барои гирифтани қарз;
- нусхаи шиноснома;
- нусхаи шиносномаи зомин, ҳангоми истифодаи замонат;
- нусхаи ҳуҷҷати рақами мушахасси андозсупорандаро тасдиқкунанда;
- нусхаи шаҳодатнома, патент ва ё дигар ҳуҷҷати тасдиқкунандаи фаъолияти қарзгирсоҳибкори инфиродӣ.
11. Аз қарзгир - шахси ҳуқуқӣ бастаи ҳуҷҷатҳои зерин талаб карда мешаванд:
- ариза барои гирифтани қарз бо зикри маблағ, муҳлат, мақсад ва шартҳои гирифтани қарз;
- ҳуҷҷат оид ба манбаҳои пардохти қарз;
- ҳуҷҷатҳои таъсисӣ;
- ҳисоботи молиявӣ бо қайди мақомоти андоз барои соли гузашта;
- нусхаи маълумотнома аз мақомоти андози ҷойи бақайдгирӣ дар хусуси надоштани қарз дар назди буҷет;
- нақшаи тиҷоратӣ;
- варақа бо намунаи имзои шахсоне, ки ҳуқуқи имзои аввал ва агар пешбинӣ шуда бошад имзои дуюмро доранд;
- дурнамои гардиши маблағҳои пулӣ;
- рӯйхати молу мулк бо нишон додани арзиш ё таъминоти дигаре, ки ба сифати таъмини иҷрои уҳдадорӣ пешниҳод мешаванд;
- ҳуҷҷатҳои дигаре, ки ташкилот пешниҳоди онҳоро зарур мешуморад.
12. Кормандони ваколатдори ташкилот, ҳангоми ворид гардидани аризаи муштарӣ барои гирифтани қарз амалҳои зеринро анҷом медиҳанд:
а) омӯзиши қарзгир бо ҷамъи маълумот дар бораи қарзгир ва мақсади истифодаи маблағи қарз (намуди фаъолияти қарзгир, маҳали кор ва зисти он, хусусиятҳои фаъолияти қарзгир ва ғайра);
б) гирифтани маълумоти дахлдор аз Бюрои таърихи қарз мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи таърихи қарз (кредит)";
в) гузаронидани сӯҳбат бо қарзгир ҷиҳати муайян кардани салоҳият ва омодагии ӯ барои пардохти қарз.
13. Агар ба сифати таъмини қарз кафолатнома ё замонат истифода шавад, дар ин маврид омӯзиши кафил ё зомин, обрӯю эътибори касбии он, доштани қобилияти қарзадокунӣ, масъулият ва омодагӣ барои иҷрои уҳдадориҳо муайян карда мешавад.
14. Ҳамаи аризаҳо барои гирифтани қарз аз ҷониби ташкилот дар дафтари баҳисобгирӣ (дар шакли коғазӣ ё электронӣ) сабт карда мешаванд.
15. Ҳангоми баррасии аризаҳо барои гирифтани қарз, ташкилот дар навбати аввал аризаи муштариёнеро, ки барои ба Бюрои таърихи қарз додани маълумот оид ба қарзҳояшон розигӣ додаанд, баррасӣ менамояд.
16. Қарор оид ба додан ё надодани қарз дар Кумитаи қарзии ташкилот қабул карда мешавад.
17. Қарори Кумитаи қарзии ташкилот оид ба додан ва ё надодани қарз ҳуҷҷати дохилии ташкилот ба шумор рафта, нусхаи он ба муштарӣ дода намешавад. Дар ҳолати мувофиқат накардани ариза ба талаботи намуди қарз, ташкилот ҳуқуқ дорад қарз надиҳад.
18. Ташкилот вобаста ба андозаи қарз, муҳлати кор бо ариза, омӯзиши ҳуҷҷатҳо, муҳлати пешниҳоди қарз ва огоҳ намудани муштарӣ дар хусуси рад кардани додани қарз ва ғайраро бо санадҳои меъёрии дохилии худ муқаррар менамояд.
19. Муносибати ташкилот бо муштарӣ оид ба додани қарз ва баргардонидани он тибқи шартнома мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Дастурамали мазкур танзим карда мешавад.
20. Ҳангоми бастани шартномаи қарзӣ дар он ҳамаи шартҳое, ки мувофиқи онҳо қарз дода мешавад, пешбинӣ мегардад, аз ҷумла: маблағ, муҳлат, намуди асъор, меъёри фоизи қарз, таърихи бастани шартнома, шакл ва тартиби додани қарз, таъминнокӣ (ҳангоми зарурат), манбаҳои пӯшонидани қарз, тартиби пардохти қарз ҳангоми ба таъхир гузоштани он ё дар ҳолати азнавташкилдиҳии шахсони ҳуқуқӣ, мушаххасоти тарафҳо, маълумот оид ба пешниҳоди таърихи қарзи муштарӣ ба Бюрои таърихи қарз бо розигии ӯ ва ҷавобгарии тарафҳо барои иҷро нагардидани уҳдадориҳо.
21. Ҳангоми аз ҷониби муштарӣ пеш аз муҳлат пардохт намудани қарз аз ӯ ноустуворона ситонида намешавад.
22. Ташкилот ҳуқуқи яктарафа тағйир додани шартҳои шартномаи қарзиро надорад.
23. Ҷадвали пардохти қарз бо тавсифи муфассали тартиб ва муҳлати пардохт таҳия ва якҷоя бо шартномаи қарзӣ имзо гардида, ба он замима мегардад.
24. Ташкилот метавонад бо мақсади мониторинги қарз, аз ҷумла назорати истифодаи мақсадноки қарз аз қарзгир ҳуҷҷатҳои дигари заруриро талаб намояд.
25. Ташкилот наметавонад ба қарзгире, ки талаботи шартномаи қарзии амалкунандаро вайрон менамояд, қарзи нав диҳад.
26. Ба қарзгире, ки дар ташкилот бақияи қарз дорад, то пурра пардохт намудани он, қарз дода намешавад ва қарзгири мазкур наметавонад барои таъмини қарзи шахси дигар дар назди ташкилот ба сифати кафил ё зомин баромад намояд.
БОБИ 4. ҲИСОБ КАРДАНИ ФОИЗИ ҚАРЗ
27. Андоза ва муҳлати пардохти фоизи қарзи додашуда вобаста ба ҳаҷм ва муҳлати баргардонидани қарз муқаррар карда мешавад.
28. Ташкилот сиёсати фоизии худро нисбат ба муштарӣ бо назардошти муҳлат, маблағ, намуди қарз ва хавфҳои қарзӣ ба таври инфиродӣ муқаррар менамояд.
29. Ҳангоми додани қарз аз он тарҳ кардани ҳама гуна маблағҳои хизматрасонӣ (ҳаққи истифодаи қарз, хизматрасонӣ ҷиҳати бақайдгирии давлатии гарави қарз ва суғуртаи он, хизматрасонии хазинавӣ), ки барои муайян намудани меъёри фоизи қарз асос гардидаанд, манъ аст.
30. Давраи ҳисобкунии фоизи қарз бо шартномаи байни ташкилот ва муштарӣ муайян карда мешавад ва маҳдуд намебошад (яъне, метавонад ба як рӯз, як ҳафта, як моҳ, ду моҳ, се моҳ, ним сол, як сол муқаррар карда шавад).
31. Ҳисобкунии фоизи қарз танҳо аз бақияи қарз анҷом дода мешавад. Ҳангоми пеш аз муҳлат пардохтани қарз ҳисобкунии фоизи қарз барои муҳлати боқимондаи он ва истифодабарии дигар усулҳои ҳисобкунии фоизи қарз манъ аст.
32. Ситонидан маблағи ҳар гуна муҷозоти ҷаримавӣ барои саривақт иҷро накардани уҳдадори (пардохти фоиз, маблағи қарз) танҳо аз бақияи қарз ҳисоб карда мешавад.
33. Ҳангоми таҷдиди қарз, зам кардани маблағи фоизҳои ҳисобшуда, вале пардохтнашуда ба бақияи қарзи асосӣ манъ аст.
34. Фоизи қарз бо формулаи зерин ҳисоб карда мешавад:
S - маблағи фоизи ҳисобкардашудаи қарз;
k - бақияи қарз;
r - меъёри фоизи солонаи қарз;
t - шумораи рӯзҳои истифодашудаи қарз;
D - шумораи рӯзҳои тақвимии сол (360 ё 365).
БОБИ 5. БАРАСМИЯТДАРОРИИ ТАЪМИНОТИ ҚАРЗ
35. Иҷрои уҳдадориҳои қарзгир метавонад бо гарави молу мулк таъмин карда шавад. Дар ҳолати қарзро напардохтани қарзгир ташкилот бояд тибқи қонун ва шартнома аз арзиши молу мулки зери гаравбуда маблағи бадастомадаро ба пардохти қарз равона намояд.
36. Ташкилот аз фурӯши молу мулки ба гарав гузошташуда маблағи қарзи асосӣ, фоизҳои ҳисобшуда ва дигар хароҷотро мепӯшонад.
37. Ҳангоми таҳти гарав додани қарз, дар баробари шартномаи қарзӣ, шартномаи гарав низ баста шуда, он тибқи қонун ба расмият дароварда мешавад.
38. Муносибатҳои бо гарав алоқаманди байни ташкилот ва муштарӣ, тибқи шартномаи гарав ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ипотека ва ё гарави амволи манқул амалӣ мегардад.
39. Дар ҳолати таҳти гарав додани қарз, хусусиятҳои молу мулки ба гарав гузошташуда, бо назардошти талаботи бозор ба инобат гирифта мешаванд.
40. Ташкилот ҳангоми таҳти гарав додани қарз:
а) мансубияти молу мулки ба гаравгузошташавандаро месанҷад ва дар сурати ба гарав гузоштани молу мулки якҷояи зиёда аз як шахс (шахсони воқеӣ ё ҳуқуқӣ), розигии хаттии ҳамаи соҳибмулконро талаб менамояд;
б) аз рӯи дигар уҳдадориҳои қарзгир таҳти гарав қарор доштани молу мулки ба гаравгузошташавандаро месанҷад;
в) дар ҳолати шубҳанок будани арзиши молу мулки ба гаравгузошташаванда, ки дар ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи он нишон дода шудааст, пешакӣ онро мустақилона баҳо медиҳад ё дар мувофиқа бо қарзгир-гаравдеҳ тавассути даъвати нархгузори мустақил арзиши ҳақиқии молу мулкро муқаррар менамояд.
41. Ҳангоми додани қарзи бо кафолат ё замонат таъминшуда, он тибқи қонун ба расмият дароварда мешавад.
БОБИ 6. КОР БО ҚАРЗҲОИ АМАЛКУНАНДА
42. Бо мақсади пешгирӣ намудани талафоти имконпазир аз рӯи қарзҳои додашуда ташкилот аз болои онҳо назорати доимӣ бурда, робитаи доимиро бо қарзгир таъмин ва мониторинги қарзро пайваста амалӣ менамояд.
43. Ташкилотҳои амонатии қарзии хурд бо роҳи муайян намудани хавфи қарзӣ, баҳодиҳӣ ва таснифи қарзҳо аз рӯи сифат мувофиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон захира ва фонди пӯшонидани талафоти имконпазирро аз рӯи қарзҳо (минбаъдФПТИ) бояд ташкил намоянд.
44. Ташкилоти қарзии хурд ва фонди қарзии хурд ҳуқуқ доранд захира ва ФПТИ ташкил намоянд.
45. Баҳодиҳии хавфи қарзӣ бояд аз ҷониби ташкилот дар асоси таҳлили объективии ҳолати молиявӣ ва фаъолияти муштарӣ, бо назардошти ҳама гуна хавфҳо, тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон ба таври доимӣ гузаронида шавад.
46. Дар ҳолатҳои зерин ташкилот нисбат ба муштарӣ чораҳои дахлдор бояд андешад:
- саривақт ва ё пурра пешниҳод накардани маълумот оид ба ҳолати молиявӣ ва ё воситаҳои гардон;
- саривақт напардохтани фоизҳои қарз;
- истифодаи ғайримақсадноки қарз;
- cаркашии қарзгир аз робита бо ташкилот.
47. Бо мақсади мукаммал намудани низоми қарзӣ, назорати доимии самаранок ва дастрасии итиллоот нисбат ба қарзҳо, ташкилот уҳдадор аст, феҳрасти ягонаи қарзҳоро (дар шакли электронӣ) тартиб диҳад.
БОБИ 7. КОР БО ҚАРЗҲОИ МУШКИЛСИТОН
48. Ташкилот бояд оид ба баргардонидани қарзҳои мушкилситони худ чораҳои зарурӣ андешад.
49. Дар сурати таҷдиди қарзҳои мушкилситон диққати махсус бояд ба ошкор кардани тамоюлҳои манфӣ дода шавад, то ки ташкилот тавонад барои аз талафоти имконпазир эмин шудан чораҳои зарурӣ андешад, аз ҷумла бо роҳи таъмини пардохти қарз ва зиёд намудани маблағҷудокунӣ ба фонди захира ва ФПТИ.
50. Ташкилот дар шартномаи қарзӣ тартиби пардохти қарзҳои батаъхирафтодаро (иҷро накардани уҳдадориҳо аз рӯи қарзи асосии қолабӣ ва ё фоизҳои ҳисобкардашуда тибқи шартнома) муқаррар менамояд.
51. Ташкилот дар баробари чораҳои нисбат ба қарзгир андешидашаванда бо худи қарзгир низ доимо бояд дар тамос бошад ва оид ба пардохтҳои ҷойдошта қарзгирро огоҳ намояд, инчунин бо розигии қарзгир ба бюрои таърихи қарз маълумот оид ба таърихи қарзи қарзгир пешниҳод намояд.
52. Воҳиди дахлдор ва ё шахси ваколатдори ташкилот ҷиҳати кори минбаъда бо қарзҳои мушкилситон ба роҳбарони ташкилот ҳисобот пешниҳод намуда, оид ба қарзҳое, ки аз рӯи онҳо бояд истеҳсолоти судӣ оғоз карда шавад, рӯйхат ва маблағи умумии қарзҳои аз ҳисоб хориҷшаванда тавсияҳо медиҳанд.
БОБИ 8. ТАРТИБИ АЗ ҲИСОБ ХОРИҶ КАРДАНИ ҚАРЗҲОИ БЕЭЪТИМОД
53. Аз тавозуни ташкилот хориҷ кардани қарзҳои беэътимод тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.
54. Дар сурати барнагардонидани қарзи беэътимод, дар асоси хулосаи воҳиди дахлдори ташкилот оид ба кор бо қарзҳои мушкилситон ва ё Қарори Кумитаи қарзӣ, пас аз мувофиқа бо Шӯрои нозирон (парасторон) қарори мақоми ваколатдори ташкилот дар хусуси аз ҳисоби ФПТИ хориҷ ва бо тарзи ғайринизомӣ ба ҳисоб гирифтани қарз қабул карда мешавад.
55. Ташкилот давра ба давра муқоисаву санҷиши ҳисобгирии назоратии қарзҳои аз ҳисоб хориҷшуда ва варақаҳои ҳисобгирии қарзҳоро аз рӯи миқдори ҳисобҳо ва маблағҳои аз ҳисоб хориҷшуда амалӣ менамояд.
56. Маълумот дар бораи қарзҳои аз ҳисоб хориҷшуда махфӣ нигоҳ дошта мешавад.
57. Ташкилот қарзҳоеро, ки ба тарзи ғайринизомӣ ба ҳисоб гирифта шудааст, дар муддати 5 сол назорат менамояд.
ПОСТАНОВЛЕНИЕ ПРАВЛЕНИЯ НАЦИОНАЛЬНОГО БАНКА ТАДЖИКИСТАНА
Об Инструкции №199 "О порядке предоставления микрокредитов в микрофинансовых организациях
В соответствии со статьями 20, 21 и 23 Закона Республики Таджикистан "О микрофинансовых организациях", Правление Национального банка Таджикистана п о с т а н о в л я е т:
1. Утвердить Инструкцию № 199 "О порядке предоставления микрокредитов в микрофинансовых организациях" (прилагается).
2. Настоящее Постановление в установленном порядке представить в Министерство юстиции Республики Таджикистан для государственной регистрации.
3. Настоящее Постановление ввести в действие после государственной регистрации и официального опубликования.
4. Уполномочить Директора Департамента банковского надзора (Давлатов И.Х.) при государственной регистрации настоящего Постановления в Министерстве юстиции Республики Таджикистан при необходимости вносить в текст приложения настоящего Постановления изменения и дополнения редакционного характера, не изменяющие его содержания.
5. Исполнение пунктов 2 и 3 настоящего Постановления возложить на Департамент банковского надзора (Давлатов И. Х.), Юридическое управление (Давлатов Ш.Ф.) и Пресс-службу (Курбонов А. М.).
6. Контроль за исполнением настоящего Постановления возложить на заместителя Председателя Национального банка Таджикистана Неъматова А.Х.
Председатель Правления А. Ширинов
от 29 ноября 2012года №308
г. Душанбе
"Утверждено"
Постановлением Правления
Национального банка Таджикистана
за № 308 от 29 ноября 2012 года
Инструкция № 199 "О порядке предоставления микрокредитов в микрофинансовых организациях"
Настоящая Инструкция разработана в соответствии с требованиями статьями 20, 21 и 23 Закона Республики Таджикистан "О микрофинансовых организациях" и определяет порядок выдачи микрокредитов и начисления процентов за кредит в микрофинансовых организациях.
ГЛАВА 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
1. В настоящей Инструкции используются следующие основные понятия:
-микрокредит - кредит, предоставляемый заёмщику микрофинансовой организацией на условиях выплаты процента и возвратности в определённый срок, объем которого не превышает размер установленный Национальным банком Таджикистана;
- лимит кредитования - это максимальные размеры совокупности всех кредитов одному заемщику или группе заемщиков;
- кредитный риск - вероятность невыполнения кредитного обязательства со стороны заемщика перед кредитором;
- процентная ставка по кредиту - это процентное выражение, которое устанавливается в отношении кредита для его использования в определенный период;
- сумма процентов по кредиту - это любая сумма, выраженная в процентах в отношении к сумме кредита, которая выплачивается в определенный срок заемщиком за использование кредита.
2. Микрофинансовая организация (далее - организация) обязана включать все расходы, связанные с обслуживанием кредита, в том числе за кассовое обслуживание в состав процента по кредиту и использовать их для установления процентной ставки по кредиту.
3. Организация может устанавливать дополнительные ставки по лимиту кредитования, не превышающие ставки установленные Национальным банком Таджикистана.
ГЛАВА 2. ПОЛИТИКА МИКРОКРЕДИТОВАНИЯ
4. Организация определяет свою микрокредитную политику с учетом требований настоящей Инструкции и других нормативных правовых актов Национального банка Таджикистана.
5. Организация для осуществления кредитной политики в зависимости от своей структуры может создать Кредитный комитет.
6. Микрокредиты, предоставляемые организацией, разделяются в зависимости от вида деятельности заемщика, цели кредита, обеспеченности (в случаи необходимости) и сферы экономики, которые указываются во внутренних документах организации.
7. Организация также может предоставлять групповые кредиты физическим и юридическим лицам, малым и средним предпринимателям.
8. Кредитная организация должна предоставить клиентам соответствующую информацию о кредитной политике, размере предоставляемого кредита, видах кредита, его процентах, обеспеченности и иную информацию посредством средств массовой информации, объявлений, рекламы и т.д.
9. До поступления заявления на получение кредита организация должна ознакомить клиента с условиями выдачи кредита.
ГЛАВА 3. РАБОТА С МИКРОКРЕДИТАМИ
10. Перечень требуемых документов для заемщика - физического лица в отдельности, устанавливается внутренними нормативными актами организации в зависимости от вида кредита и в крайнем случае должны состоять из следующих документов:
- заявление на получение кредита;
- копия паспорта;
- копия паспорта поручителя, при использовании поручительства;
- копия документа, подтверждающего идентификационный номер налогоплательщика;
- копия свидетельства, патента или другого документа, подтверждающего деятельность заемщикаиндивидуального предпринимателя.
11. От заемщика - юридического лица требуется пакет следующих документов:
- заявление на получение кредита с указанием суммы, срока и условий получения кредита;
- документ об источниках погашения кредита;
- учредительные документы;
- финансовый отчет с отметкой налоговых органов за прошедший год;
- копия справки из налоговых органов по месту регистрации об отсутствии задолженности перед бюджетом;
- бизнес-план;
- карточки с образцами подписей лиц, имеющих право первой и если предусмотрено второй подписи;
- прогноз движения денежных средств;
- опись имущества с указанием стоимости, либо иные обеспечения, которые предоставляются в виде обеспечения выполнения обязательства;
- прочие документы, предоставление которых организация сочтет необходимым.
12. Уполномоченные работники организации при поступлении заявления клиента на получение кредита выполняют следующие действия:
а) изучение заемщика посредством сбора полной информации о нем и цели использования кредитных средств (вид деятельности заемщика, место работы и жительства, специфика деятельности заемщика и др.);
б) получение соответствующей информации от Бюро кредитных историй в соответствии с Законом Республики Таджикистан "О кредитных историях";
в) проведение беседы с заемщиком для определения его компетентности и готовности для погашения кредита.
13. Если обеспечением получаемого кредита служит гарантия или поручительство, следует провести работу по изучению гаранта или поручителя, его профессиональной репутации, и определить его платежеспособность, ответственность и готовность выполнять обязательства.
14. Все заявления на получение кредитов регистрируются организацией в журнале учета (в бумажном или в электронном виде).
15. В процессе рассмотрения заявлений на получение кредита, организация в первую очередь рассматривает заявления тех клиентов, которые дали согласие о представлении информации по их кредитам в Бюро кредитных историй.
16. Решение о выдаче или об отказе в выдаче кредита принимается в Кредитном комитете организации.
17. Решение Кредитного комитета о выдаче или об отказе в выдаче кредита является внутренним документом организации, и его копия не выдаётся клиенту. В случае несоответствия заявления требованиям вида кредита, организация имеет право не выдавать кредит.
18. Организация в зависимости от размера кредита устанавливает сроки работы с заявками, изучения документов, сроки предоставления кредитов и уведомления клиента об отказе в выдаче кредита и другие согласно со своими внутренними нормативными актами.
19. Отношения организации с клиентом о выдаче и погашении кредита регулируется согласно договора в соответствии с законодательством Республики Таджикистан и настоящей Инструкцией.
20. При заключении кредитного договора оговариваются все условия, на которых выдается кредит, в том числе: сумма, срок, вид валюты, процентная ставка кредита, дата заключения договора, форма выдачи кредита, обеспечение (при необходимости), порядок и источники погашения кредита, порядок погашения кредита в случае его просрочки или реорганизации юридического лица, реквизиты сторон, информация о предоставлении кредитной истории клиента в Бюро кредитных историй с его согласия и ответственности сторон при невыполнении обязательств.
21. В случае досрочного погашения кредита клиентом, с него не взимается неустойка.
22. Организация не имеет право изменять условия кредитного договора в одностороннем порядке.
23. График погашения кредита с детальным описанием порядка и сроков погашения разрабатывается и подписывается совместно с кредитным договором и прилагается к нему.
24. Организация в целях мониторинга кредита, в том числе контроля за целевым использованием кредита может потребовать с заемщика другие необходимые документы.
25. Кредитная организация не может выдавать новый кредит заемщику, который нарушает требования действующего кредитного договора.
26. Заемщику, имеющего остаток кредита в организации не выдается кредит до полного погашения кредита, или же этот заемщик не может выступать поручителем или гарантом перед организацией для обеспечения кредита другого лица.
ГЛАВА 4. НАЧИСЛЕНИЕ ПРОЦЕНТА ПО КРЕДИТУ
27. Размер и срок погашения процента по выданному кредиту устанавливается в зависимости от объема и срока возврата кредита.
28. Организация устанавливает свою процентную политику по отношению к клиенту с учетом срока, суммы, вида кредита и кредитных рисков в индивидуальном порядке.
29. При выдаче кредита не допускается вычет с него любой комиссии по обслуживанию (плата за использование кредита, комиссия по обслуживанию за государственную регистрацию залога и страхование, кассовое обслуживание), которые являлись основой для определения процентной ставки.
30. Период начисления процента по кредиту определяется по договору между организацией и клиентом и не ограничен (то есть может устанавливается в один день, в одну неделю, в один месяц, два месяца, три месяца, шесть месяцев, один год).
31. Начисление процентов по кредитам производится только на остаток кредита. В случае досрочного погашения кредита, начисление процентов на оставшийся срок и использование других методов подсчета процентов по кредиту запрещается.
32. Взыскание разных штрафных санкций за несвоевременное выполнение обязательств (выплата процентов, суммы кредита), рассчитывается только от остатка кредита.
33. При реструктуризации кредита прибавление суммы начисленных, но не погашенных процентов к основному долгу запрещается.
34. Процент по кредиту исчисляется по следующей формуле:
S - начисленная сумма процента по кредиту;
k - остаток кредита;
r - годовая процентная ставка кредита;
t - количество использованных дней кредита;
D - количество календарных дней в году (360 или 365).
ГЛАВА 5. ОФОРМЛЕНИЕ ОБЕСПЕЧЕНИЯ КРЕДИТА
35. Исполнение обязательств заемщика может быть обеспечено имуществом. В случае не погашения кредита заемщиком, организация в соответствии с законом и договором должна направить вырученную сумму заложенного имущества на покрытие долга.
36. Организация за счет продажи заложенного имущества покрывает основную сумму долга, начисленные проценты и другие затраты.
37. В случае выдачи кредита под залог одновременно с кредитным договором также заключается договор о залоге и оформляется в соответствии с законом.
38. Отношения организации и клиента, связанные с залогом осуществляются в соответствии с договором о залоге и законодательством Республики Таджикистан об ипотеке или о залоге движимого имущества.
39. В случае выдачи кредита под залог учитывается специфика закладываемого в залог имущества с учётом требований рынка.
40. Организация при выдаче кредита под залог:
а) проверяет принадлежность закладываемого имущества и в случае, если предоставляемое в залог общее имущество принадлежит больше чем одному лицу (физические и юридические лица) требует письменное согласие всех собственников;
б) проверяет закладываемое имущество на предмет того не заложено ли оно ранее по другим обязательствам;
в) в случае, если стоимость закладываемого под залог имущества, указанная в подтверждающих документах, вызывает сомнения, предварительно самостоятельно его оценивает или с согласованием с заемщиком - залогодателем, посредством привлечения независимого оценщика устанавливает реальную стоимость имущества.
41. При выдаче кредита, обеспеченного гарантией или поручительством, его оформление осуществляется в соответствии с законом.
ГЛАВА 6. РАБОТА С ДЕЙСТВУЮЩИМИ КРЕДИТАМИ
42. С целью предотвращения возможных потерь по выданным кредитам, организация, осуществляя постоянный контроль за ними, обеспечивает постоянную связь с заемщиком и ведет постоянный мониторинг кредита.
43. Микрокредитная депозитная организация путем определения кредитных рисков, оценки и классификации кредитов по качеству в соответствии с нормативными правовыми актами Национального банка Таджикистана обязана создать резерв и Фонд покрытия возможных потерь по кредитам (далее - ФПВП).
44. Микрокредитная организация и микрокредитный фонд имеют право создать резервы и ФПВП.
45. Оценка кредитного риска должна осуществляться организацией на основе объективного анализа финансового состояния и деятельности клиента с учетом всех рисков согласно нормативным правовым актам Национального банка Таджикистана на постоянной основе.
46. Организация должна предпринимать соответствующие меры по отношению к клиенту в следующих случаях:
- несвоевременное или неполное предоставление информации о финансовом состоянии и оборотных средствах;
- несвоевременная выплата процентов по кредиту;
- нецелевое использование кредита;
- уклонение заемщика от контактов с организацией.
47. С целью совершенствования системы кредитования, постоянного эффективного надзора и доступности информации о кредитах, организация обязана создать единый реестр кредитов (в электронном виде).
ГЛАВА 7. РАБОТА С ПРОБЛЕМНЫМИ КРЕДИТАМИ
48. Организация должна предпринять необходимые меры по возврату своих проблемных кредитов.
49. К реструктуризации проблемных кредитов следует отнестись с особенной тщательностью по выявлению негативных тенденций, чтобы организация смогла избежать возможных потерь и предпринять необходимые меры, в том числе путём обеспечения погашения кредита и увеличения отчислений в резервный фонд и ФПВП.
50. Организация в кредитном договоре устанавливает порядок погашения просроченной задолженности (неисполнение обязательств по основному стандартному долгу или начисленным процентам согласно договору).
51. Организация наряду с предпринимаемыми мерами в отношении заемщика, также должна вести постоянную работу с самим заемщиком и уведомлять его о существующих погашениях, и с его согласия предоставить информацию об истории кредита в бюро кредитных историй.
52. Структурное подразделение или же уполномоченный работник организации представляет руководству отчет о дальнейшей работе с проблемными кредитами, и дает рекомендации, а также представляет список кредитов, по которым следует начинать судебное производство, общую сумму кредитов, надлежащих к списанию.
8. ПОРЯДОК СПИСАНИЯ БЕЗНАДЕЖНЫХ КРЕДИТОВ
53. Списание безнадежных кредитов с баланса организации производится согласно нормативным правовым актам Национального банка Таджикистана.
54. В случае непогашения безнадежного кредита на основании заключения структурного подразделения организации по работе с проблемными кредитами или решения Кредитного комитета, после согласования с Наблюдательном советом (совет попечителей) уполномоченный орган организации принимает решение о списании кредита за счет ФПВП и отнесении его на внесистемный учет.
55. Организация периодически производит сверку и проверку контрольного учёта списанных кредитов и карточек по учёту кредитов, по количеству счетов и списанных сумм.
56. Сведения о списанных кредитах хранятся конфиденциально.
57. Контрольный учет задолженности, которая внесена на внесистемный учет, организацией ведется в течение пяти лет.