Бо қарори Ҳукумати
Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 21 октябри соли 2014, № 661
тасдиқ шудааст
Тартиби аз ҷониби корфармо ҷуброн гардидани зарар бо сабаби бад шудани саломатӣ ё фавти кормандон
(қарори Ҳукумати ҶТ аз 3.03.2018 № 112)
1. Муқаррароти умумӣ
1. Тартиби аз ҷониби корфармо ҷуброн гардидани зарар бо сабаби бад шудани саломатӣ ё фавти кормандон (минбаъд - Тартиби мазкур) муносибатҳоро оид ба ҷуброни зараре, ки сабаби захмбардорӣ, бемории касбӣ ё фавти кормандон (минбаъд - захмбардории меҳнатӣ) ҳангоми иҷрои ӯҳдадориҳои меҳнатӣ мегардад, ба танзим медарорад.
2. Корфармо барои расонидани зарар ба саломатии кормандон, хизматчиён, аъзои хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ) ва дигар кооперативҳо, инчунин ба шаҳрвандоне, ки тибқи шартномаҳои гражданию ҳуқуқӣ фаъолият менамоянд, дар натиҷаи захмбардории меҳнатӣ, ки бо гуноҳи корфармо чӣ дар ҳудуд ва чӣ берун аз ҳудуди он, инчунин ҳангоми ба ҷойи кор омадан ё аз ҷойи кор рафтан бо нақлиёти пешниҳоднамудаи корфармо рух додааст, ҷавобгарии моддиро ба ӯҳда дорад.
3. Корфармо вазифадор аст зарареро, ки ба саломатии корманд ҳангоми иҷрои вазифаҳои меҳнатӣ аз сарчашмаи хатари зиёд расонида шудааст, агар аз таъсири қувваи рафънопазир ё аз беэҳтиётии корманд ба вуқӯъ омадани онро исбот карда натавонад, пурра ҷуброн намояд.
4. Агар зарар ба саломатии корманд на аз сарчашмаи хатари зиёд расонида шуда бошад, корфармо аз ҷуброни зарар озод карда мешавад, агар исбот намояд, ки зарар бо гуноҳи ӯ ба вуҷуд наомадааст.
5. Захмбардории меҳнатӣ ҳамон вақт бо гуноҳи корфармо бавуқӯъомада ҳисобида мешавад, агар он дар натиҷаи таъмин накардани шароити бехатари меҳнат ба вуҷуд омада бошад.
6. Далели ҷавобгарии корфармо барои зарари расонидашуда ҳуҷҷатҳои зерин шуда метавонанд:
- санад оид ба ҳодисаи нохуш дар истеҳсолот, ҳукм ё ҳалномаи суд, қарори прокурор, мақоми таҳқиқ ё тафтишоти пешакӣ;
- хулосаи нозири техникии меҳнат ва ё дигар шахсони мансабдор, ки назорат ва санҷиши қонунгузории меҳнат, қоидаҳои ҳифзи меҳнат, меъёрҳои бехатарии меҳнат ва тафтишоти ҳодисаҳои нохуш дар истеҳсолотро мегузаронанд;
- хулосаи тиббӣ дар бораи бемории касбӣ;
- фармони корфармо дар бораи таъин намудани муҷозоти интизомӣ ва ҷаримаандозии маъмурӣ аз ҷониби мақоми ваколатдор ба шахсони масъул;
- қарори кумитаи иттифоқи касаба ё намояндагони кормандон дар назди корфармо оид ба ҷуброн намудани хароҷот ба буҷети суғуртаи давлатии иҷтимоӣ аз ҷониби корфармо барои ба корманд пардохт намудани кӯмакпулии корношоямии муваққатӣ бо сабаби захмбардории меҳнатӣ.
7. Агар беэҳтиётии ҷабрдида барои ба вуҷуд омадан ё зиёдшавии зарар мусоидат карда бошад, пас вобаста ба дараҷаи гуноҳи ҷабрдида ҳаҷми зарар мутаносибан кам карда мешавад. Ҳангоми беэҳтиётии ҷабрдида ва мавҷуд набудани гуноҳи корфармо дар сурате, агар ҷавобгарии ӯ новобаста ба гуноҳ ба вуҷуд ояд, ҳаҷми ҷуброн низ мутаносибан кам мешавад. Бо вуҷуди ин барои даст кашидан аз ҷуброни зарар роҳ дода намешавад.
8. Ҳангоми муайян кардани дараҷаи гуноҳи ҷабрдида хулосаи кумитаи иттифоқи касабаи корфармо ё мақоми намояндагии дигари аз ҷониби кормандон ваколатдоршуда вобаста ба ин масъала баррасӣ карда мешавад.
9. Ҷавобгарии омехта ҳамчун ҷавобгарии иловагии ҷуброни зарар ҳангоми пардохти кӯмакпулии яквақтаина, инчунин ҳангоми пардохти ҷуброни зарар бо сабаби фавти саробон амалӣ карда намешавад.
10. Ҷуброни зарари ба ҷабрдида пардохтшаванда аз пардохти хароҷоти иловагӣ барои табобат, маблағҳои пулӣ ба андозаи музди меҳнат (ё қисми дахлдори он) вобаста ба дараҷаи гум кардани қобилияти меҳнатии касбӣ дар натиҷаи ҳамин захмбардории меҳнатӣ, кӯмакпулии ҳармоҳа, кӯмакпулии яквақтаина ва пардохти зарари маънавӣ иборат мебошад.
11. Дараҷаи гум кардани қобилияти меҳнатии касбии ҷабрдида дар натиҷаи захмбардории меҳнатӣ аз ҷониби мақоми давлатии ташхиси тиббию иҷтимоӣ бо фоиз бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.
12. Бо муайян намудани дараҷаи гум кардани қобилияти меҳнатии касбӣ, ҳангоми мавҷуд будани асос гурӯҳи дахлдори маъюбӣ муқаррар гардида, эҳтиёҷмандии ҷабрдида ба намудҳои иловагии кӯмак муайян карда мешавад.
13. Маблағҳои ҷуброни зарар вобаста ба баланд гардидани нархҳои истеъмолӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон индексатсия карда мешаванд.
14. Ҳангоми баланд бардоштани ҳаҷми музди меҳнат ҳамаи маблағҳои ҷуброни зарар мутаносибан бо зиёд шудани ҳаҷми музди меҳнат баланд бардошта мешаванд.
2. Тартиби баррасии аризаҳо оид ба ҷуброни зарар
15. Ариза оид ба пардохти ҷуброни зарар ба унвонии маъмурияти корфармое, ки ба расонидани захмбардории меҳнатӣ ҷавобгар мебошад, пешниҳод карда мешавад.
16. Дар ҳолати барҳамхӯрӣ ё азнавтаъсисдиҳии корфармо ариза ба вориси ҳуқуқии вай пешниҳод карда мешавад.
17. Аз ҷониби кормандоне, ки захмбардории меҳнатиро дар давраи кор дар хориҷа гирифтаанд ё аъзои оилаи онҳо ариза дар хусуси пардохти ҷуброни зарар ба корфармое, ки онҳоро барои кор ба хориҷа фиристодааст, пешниҳод карда мешавад. Инчунин ариза ба корфармо дар хориҷа, ки захмбардории меҳнатӣ дар он ҷо ба вуқӯъ омадааст, пешниҳод карда мешавад.
18. Ба ариза дар хусуси пардохти ҷуброни зарар хулосаи мақоми давлатии ташхиси тиббию иҷтимоӣ оид ба дараҷаи гум кардани қобилияти меҳнатии касбӣ, инчунин маълумотнома дар хусуси эҳтиёҷ доштани ҷабрдида ба кӯмаки дигар замима карда мешавад. Барои тамдиди пардохтҳо оид ба ҷуброни зарар низ чунин ҳуҷҷатҳо пешниҳод карда мешавад.
19. Муоина дар мақоми давлатии ташхиси тиббию иҷтимоӣ аз рӯи роҳхати маъмурияти корфармо, кумитаи итифоқи касаба ё мақомоти дигари дахлдор, ки дар ҳудуди он ҳодисаи нохуш рӯй додааст, мақоми судӣ ё тибқи аризаи ҷабрдида бо пешниҳоди санади Н-1 дар хусуси рӯй додани ҳодисаи нохуш дар истеҳсолот, инчунин ҳуҷҷатҳои дигар, ки ҳодисаи нохушро ҳангоми иҷрои вазифаҳои меҳнатӣ тасдиқ мекунанд ё роҳхати муассисаи табобатию профилактикӣ гузаронида мешавад.
20. Ташхиси такрорӣ ҳангоми фарорасии мӯҳлати муқарраршудаи муоинаи такрорӣ аз ҷониби мақоми давлатии ташхиси тиббию иҷтимоӣ аз рӯи аризаи ҷабрдида ё шахсони манфиатдор гузаронида мешавад.
21. Ба ариза оид ба пардохти ҷуброни зарар ба шаҳрвандоне, ки барои чунин пардохт бинобар гум кардани саробон ҳуқуқ доранд, замима мешаванд:
- нусхаи шаҳодатнома дар бораи фавти саробон;
- маълумотномаи мақоми дахлдор дар бораи ҳайати оилаи фавтида, аз ҷумла онҳое, ки таҳти саробонии ӯ қарор доранд ё нусхаи қарори суди дахлдор:
- маълумотномаи мақомоти дахлдор дар хусуси он, ки падар ё модар, ҳамсар ё аъзои дигари оилаи шахси фавтида, ки ба нигоҳубини кӯдакон, бародарон, хоҳарон ё наберагони ба синни 14-солагӣ нарасидаи фавтида машғул аст, дар ягон ҷой кор намекунанд;
- маълумотномаи муассисаи таълимӣ дар бораи он, ки шаҳрвандони синни аз 18 то 23 сола, ки ҳуқуқ ба гирифтани ҷуброни зарарро доранд, дар муассисаҳои рӯзонаи таълимӣ таҳсил менамоянд.
22. Дар маълумотномаи мақоми дахлдор оид ба ҳайати оилаи саробон, аз ҷумла ашхоси таҳти саробонии ӯ қарордошта, насаб, ном, номи падар, моҳ ва соли таваллуди ҳар як аъзои оила нишон дода мешавад.
23. Ба шахсони барои гирифтани ҷуброни зарар ҳуқуқдошта, ки дар шаҳр ва хонаҳои хусусӣ зиндагӣ мекунанд, маълумотнома аз ҷониби раиси маҳалла тасдиқ карда мешавад.
24. Далели таҳти саробонӣ қарор доштан ҳангоми мавҷуд набудани ҳуҷҷатҳои дахлдор ва имконияти барқарор намудани онҳо, инчунин дар ҳолати розӣ набудани шахси манфиатдор бо маълумотнома бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.
25. Маъмурияти корфармо вазифадор аст, ки ба аризадиҳанда ҷиҳати дастрас намудани ҳуҷҷатҳои дахлдори барои талаб намудани ҷуброни зарар зарурбуда мусоидат намуда, дар ҳолатҳои дахлдор онҳоро аз дигар корфармоён дархост намояд.
26. Бо хоҳиши ҷабрдида ё шахсони дигари манфиатдор кумитаи иттифоқи касабаи ташкилот ё мақоми дигари ваколатдор барои иштирок дар гуфтушунид бо маъмурияти корфармо намояндаи худро сафарбар менамояд.
27. Маъмурияти корфармо вазифадор аст, ки аризаро дар хусуси пардохти ҷуброни зарар баррасӣ намуда, дар давоми 10 рӯз қарори дахлдор қабул намояд.
28. Ҳангоми розӣ набудани шахси манфиатдор бо қарори маъмурияти корфармо ё дар ҳолати нагирифтани ҷавоб дар мӯҳлатҳои муқарраргардида, баҳс аз ҷониби суд баррасӣ карда мешавад.
29. Кумитаи иттифоқи касабаи корфармо ё мақоми дигари ваколатдор ҳуқуқ дорад, бо розигии шахсони манфиатдор бо ариза муроҷиат кунад ва дар раванди баррасии масъала ширкат намояд. Ариза дар хусуси ҷуброни зарар бо хоҳиши аризадиҳанда ба суди маҳалли ҷойгиршавии корхона, ё ҷои зисти аризадиҳанда, ё ҷои расонидани зарар пешниҳод карда мешавад. Ба талабот оид ба ҷуброни зараре, ки ба кормандон бо захмбардорӣ ҳангоми иҷрои вазифаҳои меҳнатӣ расонида шудаанд, инчунин бо сабаби фавти саробон мурури даъво паҳн намегардад.
3. Тартиб ва мӯҳлатҳои пардохти ҷуброни зарар
30. Пардохти ҷуброни зарар аз ҷониби корфармое, ки барои расонидани зарар ҷавобгар мебошад, амалӣ карда мешавад. Дар ҳолати таҷдид ё барҳам хӯрдани корхона, пардохти он аз ҷониби вориси ҳуқуқии вай, ҳангоми набудани он аз ҷониби мақоме, ки ба он маблағҳои ҷамъшуда барои ҷуброни зарар гузаронида шудаанд ё бояд гузаронида шаванд, анҷом дода мешавад.
31. Ҷуброни зарар пардохт карда мешавад:
- ба ҷабрдидагон - аз рӯзе, ки дар натиҷаи захмбардории меҳнатӣ пурра ё қисман қобилияти меҳнатии касбиашонро гум кардаанд;
- ба шахсоне, ки ба гирифтани ҷуброни зарар бо сабаби фавти саробои ҳуқуқ доранд, аз рӯзи фавти ӯ, вале на пештар аз рӯзи пайдо кардани ҳуқуқ барои гирифтани ҷуброни зарар.
32. Ҳангоми пешниҳоди ариза дар бораи ҷуброни зарар пас аз гузаштани 3 сол баъди аз ҷониби ҷабрдида бо сабаби захмбардории меҳнатӣ гум кардани қобилияти меҳнатии касбӣ ё пас аз фавти саробон, пардохти ҷуброни зарар аз рӯзи муроҷиат амалӣ карда мешавад. Рӯзи муроҷиат рӯзи пешниҳоди ариза ҳисоб карда мешавад.
33. Тамдиди пардохтҳо оид ба ҷуброни зарар аз рӯзи ба итмом расидани пардохтҳои қаблӣ, новобаста ба вақти муроҷиати ҷабрдида ё дигар шахсони манфиатдор ба маъмурияти корфармо амалӣ карда мешавад.
34. Маблағҳои ҷуброни зарар барои вақти ба итмомрасида дар ҳолате пардохт карда мешавад, агар дар ин муддат кобилияти меҳнатии гум кардашуда, инчунин бо пешниҳоди ҳуҷҷатҳои зарурӣ тасдиқи худро ёфта бошанд. Бо чунин шартҳо пардохти ҷуброни хароҷоти иловагӣ, ки ба зарар ёфтани саломатӣ вобаста мебошад, амалӣ карда мешавад.
35. Ҷуброни зарар барои музди меҳнати аздастдода дар мӯҳлате амалӣ карда мешавад, ки гум кардани қобилияти меҳнатии касбӣ бо сабаби захмбардории меҳнатӣ дар он муқаррар шудааст ва хароҷоти иловагӣ бошад дар мӯҳлате, ки ниёзмандӣ ба он муайян гаштааст.
36. Ба шаҳрвандоне, ки барои гирифтани ҷуброни зарар бо сабаби фавти саробон ҳуқуқ доранд, пардохти ҷуброн тибқи муқаррароти банди 41 Тартиби мазкур, новобаста ба даромади онҳо, амалӣ карда мешавад.
37. Дар сурати тағйирёбии дараҷаи гум кардани қобилияти меҳнатии касбии ҷабрдида, шумораи шахсони ба гирифтани ҷуброни зарар ҳуқуқдошта, бозҳисобии маблағҳои пардохтшаванда амалӣ карда мешавад.
38. Гиранда вазифадор аст,дар шакли хаттӣ дар хусуси тағйироти баамаломада, ки сабаби аз нав ҳисобӣ намудани ҳаҷми ҷуброни зарар мешавад, корфарморо хабардор намояд.
39. Дар давраи пардохти ҷуброни зарар парвандаҳои ҷабрдидагон дар бораи таъини ҷуброни зарар дар шӯъбаи муҳосибии корфармо нигоҳ дошта мешаванд.
40. Пас аз гузаштани ду сол баъди қатъ гардидани пардохти ҷуброни зарар парвандаҳои зикргардида барои нигоҳдорӣ ба бойгонии корфармо супорида мешаванд.
41. Пардохти маблағҳои ҷуброни зарар барои моҳи ҷорӣ на дертар аз ба охир расидани он амалӣ карда мешавад.
42. Маблағҳое, ки барои ҷуброни зарар пардохт мешаванд, андозбандӣ карда намешаванд. Дастрас ё интиқол додани маблағҳо, аз ҷумла берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки барои пардохти ҷуброни зарар пешбинӣ шудаанд, аз ҳисоби корфармое, ки барои расонидани зарар ҷавобгар мебошад, амалӣ карда мешавад.
43. Бо хоҳиши гирандагон ин маблағҳо метавонанд ба суратҳисоби онҳо ба бонк интиқол дода шаванд.
44. Бозҳисобии маблағҳои ҷуброни зарари таъиншуда дар мӯҳлатҳои зерин анҷом дода мешавад:
- ҳангоми пайдо шудани ҳуқуқ ба баландшавии хаҷми ҷуброн аз рӯзи аввали моҳ, баъд аз моҳе, ки ҷабрдида барои бозҳисобӣ бо ҳамаи ҳуҷҷатҳои зарурӣ муроҷиат намудааст;
- ҳангоми ба вуқӯъ омадани ҳолатҳое, ки ба кам гардидани ҳаҷми пардохти ҷуброн мерасонад - аз рӯзи аввали моҳи баъд аз моҳе, ки ҳолатҳои дахлдор ба амал омадаанд.
45. Дар ҳолати дар хонаи пиронсолону маъюбон ҷойгир намудани шаҳрванде, ки ба ӯ ҷуброни зарар таъин шудааст, ба ӯ фарқияти байни маблағи таъингардидаи ҷуброни зарар ва маблағи нигоҳдошт дар ин хона, вале на камтар аз 25 фоизи маблағи таъмингардидаи ҷуброни зарар пардохт карда мешавад.
46. Ба шахсони ғаири қобили меҳнате, ки дар саробонии шахсони зикргардида қарор доранд, ҷуброни зарар бо тартиби зайл пардохт мешавад: ба як шахси ғайри қобили меҳнати дар саробон қарордошта чоряки маблағ, барои ду нафар - сеяки маблағ ва ба се ва аз он зиёд нафарними маблағи пардохт.
47. Қисми боқимондаи ҷуброни зарар бо тарҳи арзиши нигоҳубин дар хонаи пиронсолону маъюбон, вале на камтар аз 25 фоизи маблағи таъиншуда, ба худи ҷабрдида пардохт карда мешавад.
48. Дар давраи адои ҷазои аз озодӣ маҳрум будан бо ҳукми суд маблағҳои даркории ҷуброни зарар ба суратҳисоби махсуси гиранда интиқол дода шуда, ба ӯ пас аз озод гардидан пардохт мешавад.
49. Пардохти маблағҳои ҷуброни зарар, ки таъин шуда, сари вақт аз ҷониби ҷабрдида ё шахси ба гирифтани он ҳуқуқдошта гирифта нашудааст, барои давраи гузашта, вале на бештар аз 3 соли пеш аз муроҷиат барои гирифтани он пардохт карда мешавад.
50. Маблағҳои ҷуброни зарари сари вақт гирифтанашуда бо гуноҳи корфармое, ки барои он ҷавобгар аст, барои давраи гузашта бе ягон маҳдудияти мӯҳлат пардохт карда мешавад.
51. Маблағҳои ҷуброни зарар, ки бояд ба ҷабрдида ё ба шахсони дорои ҳуқуқ ба гирифтани онҳо бо сабаби фавти саробон дода шаванд ва бо сабаби фавтидан гирифта нашудаанд, ба меросхӯрони онҳо тибқи асосҳои умумӣ пардохт карда мешаванд.
52. Ба аъзои оилаи фавтида, ки дафнро мегузаронанд, ин маблағҳо то гирифтани шаҳодатнома оид ба ҳуқуқи дар бораи мерос низ пардохт карда мешаванд.
53. Маблағҳоеро, ки аз ҳисоби ҷуброни зарар ҷабрдида ё шахсони дорои ҳуқуқ барои гирифтани он дар мавриди гум кардани саробон гирифтаанд, дар ҳолати қабул гардидани қарори пардохтани ин маблағҳо дар асоси ҳуҷҷатҳои қалбакӣ ё маълумоти бардурӯғи пешниҳоднамудаи шахсони манфиатдор, ё пинҳон кардани маълумоте, ки ба муайян намудани ҳаҷми онҳо таъсир мерасонанд, қабул гардида бошанд, корфармо метавонад ин маблағҳоро баргардонад.
54. Баргардонидани маблағҳои нодуруст дастрас гардида барои ҷуброни зарар, аз ҷониби корфармо бо риояи кафолат, ки қонунгузорӣ барои боздоштани маблағҳо аз пардохти музди меҳнат муайян намудааст, амалӣ карда мешавад.
55. Дар ҳолати қать намудани пардохти ҷуброни зарар қарздории боқимонда бо санади дахлдори суд ситонида мешавад.
56. Нусхаи фармони корфармо, санади дахлдори суд, аризаи ҷабрдида ва дигар шахсони манфиатдор дар бораи таъини ҷуброни зарар бо ҳамаи ҳуҷҷатҳои дахлдор дар парвандаи алоҳида барои ҳар як гиранда дар ташкилоти корфармо нигоҳ дошта мешавад. Маъмурияти ташкилот вазифадор аст, нигоҳдории ин ҳуҷҷатҳоро таъмин намояд.
4. Ҳаҷми ҷуброни зараре, ки бояд ба зарардида ҷуброн карда шавад
57. Ҳаҷми ҷуброни зарар бо фоиз аз музди меҳнати ҷабрдида то захмбардории меҳнатӣ бо дарназардошти дараҷаи гум кардани қобилияти меҳнатии касбӣ муайян карда мешавад.
58. Дар мавриди ҷуброни музд ва ё қисми он нафақаи маъюбӣ вобаста ба захмбардории меҳнатӣ, инчунин дигар намудҳои нафақа, ки то захмбардорӣ ва ё баъд аз захмбардорӣ таъин шудаанд, ба ҳисоби ҷуброни зарар дохил намешаванд. Инчунин ба ҳисоби ҷуброни зарар музде, ки ҷабрдида баъди захмбардорӣ мегирад, низ дохил намешавад.
59. Аз намудҳои музди меҳнате, ки аз вай ҳаҷми ҷуброни зарар муқаррар карда мешавад, ҳамаи намудҳои даромадҳои воқеии корманд, ки аз онҳо андозҳои иҷтимоӣ нигоҳ дошта шудааст, ба ҳисоб гирифта мешавад.
60. Идрорпулии (стипендияи) дар давраи донишҷӯӣ пардохташаванда ба музди меҳнат баробар карда мешавад.
61. Музди миёнаи моҳона аз рӯи дувоздаҳ моҳи кории пеш аз захмбардории меҳнатӣ, гум кардан ё паст шудани қобилияти меҳнатӣ бо сабаби захмбардории меҳнатӣ муайян карда мешавад. Дар ҳолати бемории касбӣ музди миёнаи моҳона инчунин аз дувоздаҳ моҳи охири корӣ пеш аз қатъ шудани фаъолияти корӣ бо сабаби пайдоиши чунин беморӣ муайян мешавад.
62. Аз ҳисоби моҳҳо, ки аз онҳо музди миёнаи моҳона ҳисоб карда мешавад, моҳҳои нопурраи корӣ, рухсатии нигоҳубини тифл то синни 3 солагӣ, инчунин вақти кор, ки дар давоми он шаҳрванд маъюб буд ё ҷуброни зарар бинобар захмбардории меҳнатиро мегирифт ва ё ба маъюби гурӯҳи I, кӯдаки маъюби то 16-сола ва пиронсоли дар асоси хулосаи муассисаи тиббӣ ба нигоҳубин эҳтиёҷдоштаро нигоҳубин мекард, ба эътибор гирифта намешавад.
63. Музди миёнаи моҳона, ки дар банди 41 Тартиби мазкур нишон дода шудааст, бо роҳи тақсими тамоми даромадҳои воқеии корманд барои дувоздаҳ моҳи корӣ (хизматӣ) ба дувоздаҳ ҳисоб карда мешавад.
64. Агар кор аз дувоздаҳ моҳ камтар идома дошт, музди миёнаи моҳона бо роҳи тақсими тамоми даромадҳои воқеии корманд ба шумораи моҳҳои воқеии фаъолияткарда, ҳисоб карда мешавад.
65. Дар ҳолатҳое, ки давраи фаъолияти корӣ камтар аз як моҳи тақвимиро ташкил, медиҳад, ҳаҷми ҷуброни зарар вобаста аз музди моҳонаи шартӣ ҳисоб карда мешавад.
66. Ҳолати дар банди 65 Тартиби мазкур пешбинигардида ба таври зайл муайян карда мешавад: моҳонаи тамоми давраи фаъолият ба шумораи рӯзҳои кории корманд тақсим карда шуда, маблағи ҳосилшуда ба шумораи рӯзҳои корӣ дар як моҳи миёна зарб зада мешавад. Дар ин ҳолат музде, ки аз он ҷуброни зарар ҳисоб карда мешавад, наметавонад аз ҳаҷми секаратаи ҳадди ақали музди меҳнат зиёд бошад.
67. Дар ҳолати ғайриимкон будани дастрас намудани ҳуҷҷатҳо оид ба моҳонаи воқеӣ, ҳаҷми ҷуброни зарар бо дарназардошти музди меҳнати ҳадди ақал, ки дар давраи муроҷиати шаҳрванд амал мекунад, ҳисоб карда мешавад.
68. Ҳаҷми ҷуброни зарар дар ҳолате, ки музди миёнаи моҳонаи зарардида аз музди ҳадди ақал зиёд нест, бо тартиби пешбининамудаи банди 67 Тартиби мазкур ҳисобӣ карда мешавад.
69. Дар ҳолати захмбардории меҳнатии такрорӣ музди миёнаи моҳона бо хоҳиши ҷабрдида барои давраҳои дахлдори пеш аз захмбардории қаблию такрорӣ ҳисобӣ карда мешавад.
70. Агар захмбардории меҳнатӣ ҳангоми кор дар як ташкилот рух дода бошад, ҳаҷми ҷуброни зарар аз рӯи фоизи умумии гум кардани қобилияти меҳнатии касбӣ якҷоя бо дарназардошти захмбардории қаблию такрорӣ ҳисоб карда мешавад.
71. Агар захмбардории меҳнатӣ ҳангоми кор дар ташкилотҳои гуногун рух дода бошад, пас муайян кардани ҳаҷми ҷуброни зарар аз ҷониби ташкилотҳо алоҳида, бо дарназардошти фоизи гум кардани қобилияти меҳнатӣ аз рӯи захмбардории дахлдор амалӣ карда мешавад.
72. Музди миёнаи меҳнати шаҳрвандон, ки дар хориҷи кишвар кор мекунанд, тибқи асосҳои умумӣ ба истиснои пардохти музди меҳнат дар хориҷа, ҳисоб карда мешавад. Ба шаҳрвандон, ки барои кор ба муассисаҳою ташкилотҳои ИДМ ва Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хориҷа ва ё ташкилотҳои байналмилалӣ фиристода шудаанд, ҳаҷми ҷуброни зарар метавонад бо хоҳиши онҳо аз рӯи музди миёнаи моҳонаи коргарону хизматчиёни дорои тахассус ва касбҳои дахлдор дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба давраи муқаррар гаштани ҳаҷми ҷуброн ҳисоб карда шавад.
73. Музди миёнаи моҳонаи шаҳрвандоне, ки дар давраи гузаштани таҷрибаомӯзии истеҳсолӣ захмбардории меҳнатӣ гирифтаанд, тибқи асосҳои умумӣ ҳисобӣ карда шуда, дар ин ҳолат стипендияи дар давраи омӯзиш пардохтшаванда ба музди меҳнат баробар карда мешавад. Бо хоҳиши шаҳрванд он метавонад инчунин барои давраи кории пеш аз таҷрибаомӯзии истеҳсолӣ ҳисоб карда шавад.
74. Хулоса ҷиҳати зарурати ба кори дигар гузаронидан, давомнокии он (дар ҳудуди як сол) ва хусусияти кори тавсияшаванда аз ҷониби муассисаи тиббӣ дода мешавад. Ҳангоми дар мӯҳлати муайяншуда ба ҷабрдида кори муносиб надодан, ба ӯ музди миёнаи моҳонае, ки пеш аз захмбардории меҳнатӣ мегирифт, дода мешавад.
75. Тибқи хулосаи муассисаи тиббӣ, корфармо бо розигии ҷабрдида вазифадор аст, дар ҳолати аз ҷониби ӯ бинобар захмбардории меҳнатӣ, дигар иҷро карда натавонистани кори қаблан ба зиммадошта, бозомӯзии ӯро ба ихтисоси нав аз ҳисоби худ таъмин намояд. Дар давраи омӯзиши ихтисоси нав ба ҷабрдида музди миёнаи моҳонаи ҷои кори пештара пардохт карда мешавад. Дар ин давра пардохти маблағҳо ва ҷуброни зарар аз 12 моҳ зиёд буда наметавонад.
5. Ба ҷабрдида пардохт намудани хароҷоти иловагӣ вобаста ба захмбардории меҳнатӣ
76. Корфармое, ки барои расонидани зарар ҷавобгар мебошад, вазифадор аст, ки ба ҷабрдида илова ба пардохти музди миёнаи моҳона хароҷоти иловагиро ҷуброн намояд. Ба ҷуброни хароҷоти иловагӣ дохил мешаванд: хариди ғизои иловагӣ, доруворӣ, протезгузорӣ, нигоҳубини ҷабрдида, табобати санаторию курортӣ, бо дарназардошти пардохти роҳкиро то ҷойи табобат ва бозгашт аз он ҷой ва дар ҳолатҳои зарурӣ пардохти роҳкирои роҳбалади ҷабрдида, дастрас намудани воситаҳои махсуси нақлиёт, таъмири пурраи ин воситаҳо, хариди сӯзишворӣ ва дигар кӯмаке, ки ҷабрдида бо он ниёз дорад ва онро аз дигар корфармоён музднок гирифтааст.
77. Ба маъюбони гурӯҳи I хулосаи мақоми давлатии ташхиси тиббию иҷтимоӣ зарурат надорад ба ғайр аз ҳолатҳое, ки онҳо ба нигоҳубини махсуси тиббӣ ниёз доранд.
78. Ба ҷабрдидае, ки ба якчанд намуди кӯмак ниёз дорад, ҳар як намуди алоҳидаи кӯмак ҷуброн карда мешавад.
79. Ҳаҷми хароҷоти иловагӣ дар асоси ҳисобҳои корфармоёни дахлдор ва ҳуҷҷатҳои дигар ва ё мувофиқи нархҳое, ки дар он маҳал амал мекунанд ва ҷабрдида онҳоро пардохтааст, муайян карда мешавад.
80. Хароҷоти иловагӣ ба ҷабрдидае, ки ба нигоҳубини махсуси тиббӣ ниёз дорад, дар ҳаҷми дукаратаи музди меҳнати ҳадди ақал муқаррар карда шуда, барои дигар ҷабрдидагон дар ҳаҷми 60 фоизи ҳамин сатҳ муқаррар мегардад.
81. Хароҷоти иловагӣ барои нигоҳубини маишии ҷабрдида, ки ба нигоҳубини махсуси тиббӣ ё парастории маишӣ ниёз дорад дар ҳаҷми 50 фоизи музди меҳнати ҳадди ақал пардохт карда мешавад. Хароҷот барои нигоҳубини маишӣ дар алоҳидагӣ аз хароҷот барои нигоҳубини махсуси тиббӣ пардохт карда мешавад.
82. Дар ҳолати пешниҳод намудани хулосаи мақоми давлатии ташхиси тиббию иҷтимоӣ оид ба ниёз доштани ҷабрдида ба табобати санаторию курортӣ, ба ӯ рухсатии иловагӣ бар замми рухсатии ҳарсола дода мешавад.
83. Пардохт барои табобат ҳангоми дар рухсатӣ будан, тибқи қоидаҳои муқарраргардида барои пардохти рухсатиҳои ҳарсола амалӣ карда мешавад. Ҷуброни зарар дар давраи дар рухсатӣ будану табобат гирифтан, тибқи асосҳои умумӣ анҷом дода мешавад. Ҳаҷми хароҷоти сафари ҷабрдида, инчунин шахсоне, ки ӯро роҳбаладӣ мекунанд, тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мегардад.
84. Илова ба ҷуброни моҳонаи аздастдода ва пардохти намудҳои дигари ҷуброни иловагӣ, корфармо ба ҷабрдида кӯмакпулии яквақтаина пардохт менамояд.
85. Корфармо вазифадор аст, ба ҷабрдида бинобар захмбардории меҳнатӣ зарари маънавиро ҷуброн намояд. Зарари маънавӣ дар шакли пулӣ ё дигар намуди кӯмаки моддӣ, новобаста аз ҷуброни зарари молумулкӣ пардохт карда мешавад.
86. Ҳангоми ба миён омадани баҳс ҳаҷми ҷуброни зарар ба тариқи судӣ муайян карда мешавад.
6. Ҷуброни зарар бо сабаби фавти саробон
87. Корфармо ё вориси ҳуқуқии он вазифадор аст, зарари дар натиҷаи ҳодисаи нохуш ба истеҳсолот расонидаашро ҷуброн кунад.
88. Корфармое, ки ҳодисаи нохуш дар истеҳсолот ё бемории касбӣ бо гуноҳи пурра ё қисмани ӯ рух додааст, барои ҷуброни зарари расонидааш вазифадор аст, ки музди меҳнати ҷабрдидаро, ки дар натиҷаи гум кардани қобилияти меҳнатӣ ё кам шудани он аз даст додааст, ҳам дар вақти муваққатан қобили меҳнат набудан ва ҳам дар вақти маъюбӣ, дар ҳаҷми пурра пардохт намояд.
89. Пардохти ҷуброни зарар вобаста ба муваққатан аз даст додани қобилияти меҳнатӣ, маъюбӣ, фавти ҷабрдида дар натиҷаи ҳодисаи нохуш дар истеҳсолот ё бемории касбӣ, ҳар моҳ сурат мегирад.
90. Мувофиқи шартнома бо корфармо пардохти нафақа ва кӯмакпулиро ба ҷабрдида мумкин аст мақомоти ҳифзи иҷтимоӣ анҷом диҳад. Дар ин маврид корфармо ҳар моҳ ба ин мақомот пул мегузаронад. Ҳангоми таъхири пулгузаронӣ мақомоти ҳифзи иҷтимоӣ ҳақ дорад ба корфармо дар бораи бе ягон гуфтугӯ баргардонидани кӯмакпулӣ ё нафақаи барои ҷабрдида пардохтшуда иддао изҳор намояд.
91. Ба кормандоне, ки дар натиҷаи ҳодисаи нохуш дар истеҳсолот маъюб шудаанд, илова ба маблағи ҷуброни зарари барои чунин ҳолатҳо муқарраршуда на камтар аз музди миёнаи меҳнати дувоздаҳмоҳаи ҷабрдида кӯмакпулии яквақтаина дода мешавад .
92. Ҳуқуқ барои гирифтани ҷуброни зарар шаҳрвандони ғайриқобили меҳнате доранд, ки зери сарпарастии фавтида қарор доштанд ё то фавти ӯ ба гирифтани маблағ барои нигоҳубин аз ӯ ҳуқуқ доштанд.
93. Ба шахсони ғайри қобили меҳнати дар саробонии шахси фавтида қарордошта ва ба ҷуброни зарар ҳуқуқдошта, ҷуброн дар ҳаҷми музди миёнаи меҳнати шахси фавтида бо тарҳи қисми ба худи ӯ мансуббуда ва ба шаҳрвандони қобили меҳнат, ки таҳти саробонии ӯ қарор доштанд, вале ба ҷуброн ҳуқуқ надоранд, муайян карда мешавад. Барои муайян намудани ҳаҷми пардохти ҷуброн, ба ҳар як шаҳрванд, ки дорои ҳуқуқи ҷуброн аст, қисми музди меҳнати шахси фавтида, ки ба хамаи шаҳрвандони зикргардида рост меояд, ба шумораи онҳо баробар тақсим карда мешавад.
94. Ба шахсони ғайриқобили меҳнат, ки таҳти саробонии шахси фавтида қарор надоранд, вале ба ҷуброни зарар ҳуқуқ доранд, ҳаҷми он бо тартиби зайл муқаррар карда мешавад: агар маблағҳо барои таъминот тариқи суд рӯёнда шуда бошанд, пас ҳаҷми ҷуброни товони зарар дар ҳаҷми маблағи таъиннамудаи суд муайян карда мешавад; агар маблағ барои таъминот бо тартиби судӣ рӯёнида нашуда бошад, ҷуброни зарар бо дарназардошти шароити моддии шаҳрвандон ва имкониятҳои расонидани кӯмаки дар давраи зиндагӣ доштаи шахси фавтида муқаррар карда мешавад.
95. Ба шаҳрвандоне, ки ҳуқуқ ба ҷуброни зарар бо сабаби фавти саробонро доранд, нафақаи бо сабаби фавти саробон, инчунин дигар нафақаҳои таъингардида, музди меҳнат, идрорпулӣ ва дигар даромадҳои онҳо ба ҳисоби ҷуброни зарар дохил карда намешаванд.
96. Қисми музди тибқи банди 93 Тартиби мазкур ҳисобгардида, ки ба ҳар як шахсони нишондодашуда, дар ҳолати фавти саробон рост меояд, минбаъд бозҳисобӣ карда намешавад, ғайр аз ҳолатҳои таваллуди кӯдак баъди фавти саробон ва таъини (қатъ гардидани) пардохти ҷуброни зарар ба яке аз волидайн, ба ҳамсар ва ё ба аъзои дигари оила, ки ба нигоҳубини кӯдакон, бародарон, хоҳарон ё наберагони то синни 14-солаи саробони фавтида машғуланд.
97. Дар ҳолатҳои зикргардида қисми музди саробон ба ҳар як узви оилаи дорои ҳуқуқ ба гирифтани ҷуброни зарар, бо дарназардошти каму зиёд шудани шумораи чунин аъзои оила ҳисобӣ карда мешавад.
98. Ба шаҳрвандоне, ки ба гирифтани ҷуброни зарар бо сабаби фавти саробон ҳуқуқ доранд, корфармо кӯмаки модии яквақтаинаро дар хаҷми на камтар аз музди меҳнати шастмоҳаи шахси фавтида, пардохт менамояд .
99. Ба таркиби моҳонаи (даромади) аздастрафта ҳама гуна навъи пардохти музди меҳнат вобаста ба шартномаҳои (қарордоди) меҳнатӣ ва гражданию ҳуқуқӣ чӣ дар ҷои кори асосӣ ва чӣ дар якчанд ҷои кор, ки таҳти андозбандӣ қарор мегиранд, дохил карда мешавад. Пардохтҳои дорои хусусияти яквақтаина ба ҳисоб гирифта намешаванд. Дар давраи корношоямии муваққатӣ ё рухсатии ҳомиладорӣ ва таваллуд ҷубронпулии гирифташуда ҳисоб карда мешавад. Даромад аз фаъолияти соҳибкорӣ, инчунин ҳаққи муаллифи ба таркиби музди меҳнати аздастрафта ба ҳисоб гирифта шуда, дар ин ҳолат даромад аз фаъолияти соҳибкорӣ дар асоси маълумоти нозироти андоз ба он дохил карда мешавад.
100. Музди миёнаи меҳнат (даромад) бо усули ба дувоздаҳ тақсим кардани маблағи умумии музди меҳнати (даромади) дувоздаҳ моҳи кор, ки то захмбардории меҳнатӣ гузаштааст, ҳисоб карда мешавад. Дар сурати, агар ҷабрдида дар лаҳзаи захмбардории меҳнатӣ камтар аз дувоздаҳ моҳ кор карда бошад, музди миёнаи меҳнат (даромад) тариқи тақсими маблағи умумии музди меҳнати (даромади) моҳҳои воқеии корӣ то захмбардории меҳнатӣ ба шумораи ин моҳҳо ҳисоб карда мешавад.
101. Дар сурате, ки агар ҷабрдида дар лаҳзаи захмбардории меҳнатӣ кор накарда бошад, бо хоҳиши ӯ музди меҳнати то озодшавӣ аз кор ё хаҷми муқаррарии подошпулии корманд аз рӯи тахассуси ӯ дар ҳамин маҳал, вале на камтар аз панҷ музди меҳнати ҳадди ақали муқарраргардида ба ҳисоб гирифта мешавад.
102. Аз шумораи солҳое, ки аз онҳо музди миёнаи солона ҳисобӣ карда мешавад, он солҳое ихтисор карда мешаванд, ки дар он шахси фавтида камтар аз дувоздаҳ моҳ кор карда бошад. Барои ҳар як соли аз солҳои барои ҳисобӣ қабулгардида бо тартиби муқарраргардида музди миёнаи моҳона ҳисобӣ карда мешавад.
103. Корфармо вазифадор аст, ба оилае, ки дар натиҷаи захмбардории меҳнатӣ саробонро гум кардааст, зарари маънавиро пардохт намояд. Зарари маънавӣ бо пул ва ё шакли дигари кӯмаки моддӣ, новобаста ба ҷуброни дигари молумулкӣ, пардохт карда мешавад.
Порядок возмещения ущерба работодателем в связи с ухудшением здоровья или смертью работников
(в редакции постановления Правительства РТ от 03.03.2018г.№112)
1. Общие положения
1. Порядок возмещения ущерба работодателем в связи с ухудшением здоровья или смерти работников (далее - настоящий Порядок), регулирует отношения по возмещению ущерба, ставшей причиной увечья, профессионального заболевания или смерти работников (далее - трудовые увечья) при исполнении трудовых обязанностей.
2. Работодатель несет материальную ответственность за ущерб, причиненный здоровью рабочих, служащих, членов дехканских (фермерских) хозяйств и других кооперативов, а также гражданам, работающим по гражданско - правовым договорам, в результате получения трудового увечья, происшедшего по вине работодателя, как на территории предприятия работодателя, так и за его пределами, а также во время следования к месту работы или с работы на транспорте, предоставленном организацией.
3. Работодатель обязан возместить в полном объеме ущерб, причиненный здоровью работника при исполнении им трудовых обязанностей источником повышенной опасности, если не докажет, что ущерб возник вследствие непреодолимой силы, либо по неосторожности потерпевшего.
4. Если ущерб причинен здоровью работника не источником повышенной опасности, то работодатель освобождается от его возмещения, если докажет, что ущерб причинен не по его вине.
5. Трудовое увечье считается наступившим по вине работодателя, если оно произошло вследствие не обеспечения им безопасных условий труда.
6. Доказательством ответственности работодателя за причиненный ущерб могут служить следующие документы:
- акт о несчастном случае на производстве, приговор или решение суда, постановление прокурора, органа дознания или предварительного следствия;
- заключение технического инспектора труда либо других должностных лиц, осуществляющих контроль и надзор законодательства о труде, правил охраны труда, норм безопасности труда и расследование, несчастных случаев на производстве;
- медицинское заключение о профессиональном заболевании;
- приказ работодателя о наложении дисциплинарного взыскания или наложение административного штрафа уполномоченным органом на должностных лиц;
- постановление профсоюзного комитета или представителей работников перед работодателем о возмещении организацией бюджету государственного социального страхования расходов на выплату работнику пособия по временной нетрудоспособности в связи с трудовым увечьем.
7. Если неосторожность потерпевшего содействовала возникновению или увеличению ущерба, то в зависимости от степени вины потерпевшего размер возмещения соответственно уменьшается. При неосторожности потерпевшего и отсутствии вины работодателя в случае, когда его ответственность наступает независимо от вины, размер возмещения также соответственно уменьшается. При этом отказ в возмещении ущерба не допускается.
8. При определении степени вины потерпевшего рассматривается заключение профсоюзного комитета работодателя или иного уполномоченного работниками представительного органа по этому вопросу.
9. Смешанная ответственность не применяется как дополнительная ответственность при выплате единовременного пособия, а также при возмещении ущерба в связи со смертью кормильца.
10. Возмещение ущерба потерпевшему состоит из выплат дополнительных расходов на лечение, денежных сумм в размере заработка (или соответствующей его части) в зависимости от степени утраты профессиональной трудоспособности вследствие данного трудового увечья, ежемесячного пособия, единовременного пособия и в возмещении морального ущерба.
11. Степень утраты профессиональной трудоспособности потерпевшего вследствие трудового увечья определяется государственным органом медико - социальной экспертизы в процентах, в порядке, установленном законодательством Республики Таджикистан.
12. С определением степени утраты профессиональной трудоспособности, при наличии оснований устанавливается соответствующая группа инвалидности и определяется нуждаемость потерпевшего в дополнительных видах помощи.
13. Суммы возмещения ущерба подлежат индексации в связи с повышением потребительских цен в порядке, установленном законодательством Республики Таджикистан.
14. При повышении размера оплаты труда, все суммы возмещения ущерба увеличиваются пропорционально повышению размера оплаты труда.
2. Порядок рассмотрения заявлений о возмещении ущерба
15. Заявление о выплате возмещения ущерба подается на имя администрации работодателя, которая несет ответственность за ущерб, причиненный трудовым увечьем.
16. При ликвидации или реорганизации работодателя заявление подается его правопреемнику.
17. Работниками, получившими трудовое увечье в период работы за границей, и членами их семей заявление о выплате возмещения ущерба подается работодателю, направившего их за границу. Также заявление направляется работодателю за границей, где было получено трудовое увечье.
18. К заявлению о возмещении ущерба прилагается заключение государственного органа медико - социальной экспертизы о степени утраты профессиональной трудоспособности и справка о нужде потерпевшего в дополнительных видах помощи. Для продления выплат по возмещению ущерба представляются такие же документы.
19. Освидетельствование в государственном органе медико-социальной экспертизы производится по направлению администрации работодателя, профсоюзного комитета, либо иного соответствующего органа, где произошел несчастный случай, а также органов суда либо по заявлению потерпевшего по представлении акта о несчастном случае Н-1 на производстве или другого документа, подтверждающего несчастный случай, во время исполнения трудовых обязанностей или направления лечебно - профилактического учреждения.
20. Повторная экспертиза при наступлении установленного срока переосвидетельствования производится государственным органом медико-социальной экспертизы по заявлению потерпевшего или других заинтересованных лиц.
21. К заявлению о возмещении ущерба гражданам, имеющим право на возмещение по случаю потери кормильца, прилагаются:
- копия свидетельства о смерти кормильца;
- справка соответствующего органа о составе членов семьи умершего, в том числе находившихся на его иждивении, либо копия соответствующего решения суда;
- справка соответствующего органа о том, что родитель, супруг или другой член семьи умершего, занятых уходом за детьми, братьями, сестрами или внуками умершего, не достигшими 14 лет, не работает;
- справка учебного заведения о том, что имеющие право на возмещение ущерба граждане в возрасте от 18 до 23 лет учатся в очных учебных заведениях.
22. В справке соответствующего органа о составе членов семьи кормильца, в том числе находившихся на иждивении умершего, указывается фамилия, имя, отчество, год и месяц рождения каждого члена семьи.
23. В отношении лиц, имеющих право на возмещение ущерба, проживающих в городской местности, в домах, принадлежащих им на праве частной собственности, справка заверяется председателем махаллы.
24. Факт нахождения на иждивении при отсутствии соответствующих документов и невозможности их восстановления, а также при несогласии заинтересованного лица со справкой будет устанавливаться в порядке, установленном Гражданским процессуальным кодексом Республики Таджикистан.
25. Администрация работодателя обязана содействовать заявителю в получении документов, необходимых для предъявления требований о возмещении ущерба и в соответствующих случаях истребовать их от других организаций.
26. По просьбе потерпевшего или других заинтересованных лиц профсоюзный комитет организации или иной уполномоченный орган направляет своего представителя для участия в переговорах с администрацией работодателя.
27. Администрация работодателя обязана рассмотреть заявление о выплате возмещения ущерба и принять соответствующее решение в десятидневный срок.
28. При несогласии заинтересованного лица с решением администрации работодателя или при неполучении ответа в установленный срок спор рассматривается судом.
29. Профсоюзный комитет работодателя или иной уполномоченный орган вправе с согласия заинтересованных лиц обратиться с заявлением и принять участие в этом процессе. Заявление о возмещении ущерба по усмотрению заявителя подается в суд по месту нахождения предприятия, либо по своему месту жительства, либо по месту причинения ущерба. На требование о возмещении ущерба, причиненного работникам увечьем, при исполнении ими трудовых обязанностей, либо в связи со смертью кормильца, исковая давность не распространяется.
3. Порядок и сроки выплаты возмещения ущерба
30. Выплата возмещения ущерба производится работодателем, ответственным за причиненный ущерб. В случае реорганизации или ликвидации предприятия выплата производится правопреемником, а при его отсутствии - органом, которому внесены или должны быть внесены капитализированные суммы, подлежащие выплате в возмещение ущерба.
31. Возмещение ущерба выплачивается:
- потерпевшим - со дня, когда вследствие трудового увечья полностью или частично утратили профессиональную трудоспособность;
- лицам, имеющим право на возмещение ущерба в связи со смертью кормильца, со дня смерти кормильца, но не ранее дня приобретения права на возмещение ущерба.
32. При подаче заявления о возмещении ущерба по истечении 3 лет после утраты потерпевшим профессиональной трудоспособности в связи с трудовым увечьем или после смерти кормильца выплата возмещения ущерба производится со дня обращения. Днем обращения за возмещением ущерба считается день подачи заявления.
33. Продление платежей в возмещение ущерба производится со дня окончания предыдущих платежей, независимо от времени обращения потерпевшего или других заинтересованных лиц в администрацию работодателя.
34. При этом суммы возмещения ущерба за истекшее время выплачиваются при условии, если за этот период подтверждена утрата трудоспособности, а также по представлении необходимых документов. При таких же условиях производятся платежи в возмещение дополнительных расходов, вызванных повреждением здоровья.
35. Возмещение ущерба в части утраченного заработка производится в течение срока, на который установлена утрата профессиональной трудоспособности в связи с трудовым увечьем, а дополнительных расходов в течение срока, на который определена нуждаемость в них.
36. Гражданам, имеющим право на возмещение ущерба в связи со смертью кормильца, возмещение выплачивается в соответствии с пунктом 41 настоящего Порядка, независимо от получаемых ими доходов.
37. В случае изменения степени утраты профессиональной трудоспособности потерпевшего, числа лиц, имеющих право на возмещение ущерба, производится перерасчет выплачиваемых сумм.
38. Получатель обязан письменно сообщать работодателю о происшедших изменениях, влекущих пересмотр размера возмещения ущерба.
39. В период выплаты возмещения ущерба дела потерпевших по назначению возмещения ущерба хранятся в бухгалтерском отделе работодателя.
40. По истечении двух лет, после прекращения выплаты возмещения ущерба, данные дела передаются на хранение в архив работодателя.
41. Выплата сумм в возмещение ущерба за текущий месяц, производится не позднее истечения этого месяца.
42. Суммы, выплачиваемые в возмещение ущерба, не облагаются налогами. Доставка и пересылка сумм, в том числе за пределы Республики Таджикистан, предусмотренных для выплаты возмещения ущерба, производится за счет организации, ответственной за причинение ущерба.
43. По желанию получателей эти суммы могут перечисляться на их счет в банке.
44. Перерасчет назначенного возмещения ущерба производится со следующих сроков:
- при возникновении права на повышение размера возмещения с первого числа месяца, следующего за тем, в котором потерпевший обратился за перерасчетом ущерба со всеми необходимыми документами;
- при наступлении обстоятельств, влекущих уменьшение размера возмещения, с первого числа месяца, следующего за тем, в котором наступили соответствующие обстоятельства.
45. В случае помещения гражданина, которому назначено возмещение ущерба, в дом для престарелых и инвалидов ему выплачивается разница между назначенной суммой возмещения ущерба и стоимостью содержания в этом доме, но не менее 25 процентов назначенной суммы возмещения ущерба.
46. Нетрудоспособным иждивенцам указанных граждан возмещение ущерба выплачивается в следующем порядке: - на одного нетрудоспособного иждивенца - четверть, на двух - треть, на трех и более - половина назначенной суммы возмещения.
47. Оставшаяся часть за вычетом стоимости содержания в доме престарелых и инвалидов, но не менее 25 процентов назначенной суммы возмещения ущерба, выплачивается самому потерпевшему.
48. На период отбывания наказания в виде лишения свободы, по приговору суда, причитающиеся суммы возмещения ущерба перечисляются на специальный счет получателя и выплачиваются ему после освобождения из мест лишения свободы.
49. Выплата возмещения ущерба, назначенного, но не полученного своевременно потерпевшим или лицами, имеющими право на возмещение ущерба, производится за прошлое время, но не более чем за три года перед обращением за его получением.
50. Суммы возмещения ущерба, не полученные своевременно по вине работодателя, ответственного за ущерб, выплачиваются за прошлое время без ограничения каким-либо сроком.
51. Суммы возмещения ущерба, причитающегося потерпевшему или лицам, имеющим право на возмещение ущерба в связи со смертью кормильца, и недополученные ими в связи со смертью, выплачиваются их наследникам на общих основаниях.
52. Членам семьи умершего, производящим похороны, эти суммы выплачиваются и до получения свидетельства о праве на наследство.
53. Суммы, полученные в счет возмещения ущерба потерпевшими или лицами, имеющими право на возмещение ущерба, по случаю потери кормильца, могут быть взысканы работодателем обратно при условии, если решение об их выплате основано на представленных заинтересованными лицами ложных документов или сообщенных ими заведомо ложных сведениях, либо сокрытия данных, влияющих на определение размера возмещения ущерба.
54. Обратное взыскание неправильно полученных сумм в возмещение ущерба осуществляется работодателем с соблюдением гарантий, установленных законодательством при удержании из сумм по оплате труда.
55. В случае прекращения выплаты сумм возмещения ущерба оставшаяся задолженность взыскивается соответствующим судебным актом.
56. Копия приказа работодателя, соответствующего судебного акта, заявление потерпевшего и других заинтересованных граждан о назначении возмещения ущерба со всеми необходимыми документами хранятся на организации работодателя в отдельном деле на каждого получателя. Администрация организации обязана обеспечить сохранность этих документов.
4. Размер ущерба, подлежащего возмещению потерпевшего
57. Размер возмещения ущерба определяется в процентах к заработку потерпевшего до трудового увечья, соответствующих степени утраты им профессиональной трудоспособности.
58. При возмещении заработка или его части, пенсия по инвалидности, назначенная потерпевшему в связи с трудовым увечьем, а равно другие виды пенсий, назначенные как до, так и после трудового увечья, в счет возмещения ущерба не засчитываются. Также не засчитывается в счет возмещения ущерба заработок, получаемый потерпевшим после увечья.
59. В видах заработной платы, из которого исчисляется размер возмещения ущерба, учитываются все виды реальных доходов граждан, из которых производится удержание социального налога.
60. Стипендия, выплачиваемая за период обучения, приравнивается к заработку.
61. Среднемесячный заработок определяется за 12 последних месяцев работы, предшествующих трудовому увечью или утрате либо снижению трудоспособности в связи с трудовым увечьем. В случае профессионального заболевания среднемесячный заработок может определяться также за 12 последних месяцев работы, предшествующих прекращению работы, повлекших такое заболевание.
62. Из числа месяцев, за которые подсчитывается среднемесячный заработок, исключаются неполные месяцы работы, отпуска в связи с уходом за ребенком в возрасте до 3-х лет, а также время работы, в течение которого гражданин являлся инвалидом, или получал возмещение ущерба, причиненного трудовым увечьем, осуществлял уход за инвалидом I группы, ребенком-инвалидом в возрасте до 16 лет или престарелым, нуждающимся в постороннем уходе по заключению лечебного учреждения.
63. Среднемесячный заработок за указанный в пункте 41 настоящего Порядка период подсчитывается путем деления общего фактического дохода работника за 12 месяцев работы (службы) на 12.
64. Если работа продолжалась менее 12 месяцев, среднемесячный заработок подсчитывается путем деления общего фактического дохода за фактически проработанные месяцы на число этих месяцев.
65. В тех случаях, когда период работы составил менее одного полного календарного месяца, размер возмещения ущерба исчисляется исходя из условного месячного заработка.
66. Случаи, предусмотренные пунктом 65 настоящего Порядка определяется следующим образом: заработок за все проработанное время делится на число проработанных дней и полученная сумма умножается на число рабочих дней в месяце, исчисленное в среднем за год. В этом случае заработок, из которого исчисляется возмещение ущерба, не может превышать трехкратную сумму минимальной оплаты труда.
67. При невозможности получения документов о фактическом заработке размер возмещения ущерба исчисляется исходя из минимальной оплаты труда, установленной ко времени обращения за возмещением ущерба.
68. Размер возмещения ущерба в случаях, когда среднемесячный заработок потерпевшего не превышает минимальной оплаты труда, исчисляется в порядке, предусмотренном пунктом 67 настоящего Порядка.
69. В случае повторного трудового увечья среднемесячный заработок по желанию потерпевшего исчисляется за соответствующие периоды, предшествовавшие первому или повторному трудовому увечью.
70. Если трудовые увечья причинены в период работы в одной организации, размер возмещения ущерба исчисляется по общему проценту утраты профессиональной трудоспособности по совокупности от первого и повторного увечья.
71. Если трудовые увечья причинены на работе на разных организациях, то определение размера возмещения ущерба производится на каждом предприятии отдельно, исходя из процента утраты профессиональной трудоспособности по соответствующему трудовому увечью.
72. Среднемесячный заработок граждан, работавших за границей, подсчитывается на общих основаниях с исключением оплаты за работу за границей. Гражданам, направленным на работу в учреждения и организации СНГ и Республики Таджикистан за границей, либо в международные организации, размер возмещения ущерба может также исчисляться по их желанию, из среднемесячного заработка рабочих и служащих соответствующей профессии и квалификации в Республике Таджикистан ко времени установления возмещения ущерба.
73. Среднемесячный заработок граждан, получивших трудовое увечье в период прохождения производственного обучения (практики), подсчитывается на общих основаниях, при этом стипендия, выплачиваемая за период обучения, приравнивается к заработку. По желанию гражданина, он может также подсчитываться за период работы, предшествующей производственному обучению.
74. Заключение о необходимости перевода на другую работу, его продолжительности (в пределах одного года) и характере рекомендуемой работы выдается лечебным учреждением. При не предоставлении потерпевшему в указанный период соответствующей работы ему выплачивается среднемесячный заработок, который он получал до трудового увечья.
75. Работодатель, с согласия потерпевшего, обязан обеспечить за свой счет переобучение его новой профессии в соответствии с заключением лечебного учреждения, если он вследствие трудового увечья не может выполнять прежнюю работу. За время обучения новой профессии потерпевшему выплачивается среднемесячный заработок по прежней работе. В этот период выплата сумм и возмещение ущерба производится, не более чем на 12 месяцев.
5. Возмещение потерпевшему дополнительных расходов, вызванных трудовым увечьем
76. Работодатель, ответственнный за причиненный ущерб, обязан компенсировать потерпевшему сверх возмещения среднемесячного заработка дополнительные расходы, вызванные трудовым увечьем. Возмещению подлежат расходы: на дополнительное питание, приобретение лекарств, протезирование, ухода за потерпевшим, санаторно-курортное лечение, включая оплату проезда потерпевшего к месту лечения и обратно, а в необходимых случаях также и сопровождающего его лица, приобретение специальных транспортных средств, капитальный ремонт этих средств, приобретение горючего и другие виды помощи, в которых нуждается потерпевший и получал их платно от соответствующих работодателей.
77. Инвалидам I группы заключение государственного органа медико - социальной экспертизы о необходимости ухода не требуется, кроме случаев нуждаемости в специальном медицинском уходе за ними.
78. Потерпевшему, нуждающемуся в нескольких видах помощи, возмещаются расходы, связанные с получением каждого вида помощи.
79. Размер дополнительных расходов определяется на основании счетов соответствующих работодателей и других документов, либо согласно ценам, сложившимся в той местности, в которой потерпевший понес эти расходы.
80. Дополнительные расходы потерпевшему, нуждающегося в специальном медицинском уходе, устанавливаются на уровне двух минимальных размеров оплаты труда, а для других потерпевших - 60 процентов этого уровня.
81. Дополнительные расходы на бытовой уход потерпевшему, нуждающемуся как в специальном медицинском, так и в бытовом уходе, определяются в размере 50 процентов минимальной оплаты труда. Расходы на бытовой уход возмещаются отдельно от расходов на специальный медицинский уход.
82. При наличии заключения государственного органа медико-социальной экспертизы о нуждаемости потерпевшего в санаторно-курортном лечении ему предоставляется дополнительный отпуск для лечения сверх ежегодного отпуска.
83. Оплата за время отпуска для лечения производится по правилам, установленным для оплаты ежегодного отпуска. Возмещение ущерба в период отпуска для лечения производится на общих основаниях. Размер оплаты расходов по проезду потерпевшего, а также лица, его сопровождающего, определяется в соответствии с нормативными правовыми актами Республики Таджикистан.
84. Дополнительно возмещению утраченного заработка, дополнительных видов возмещения ущерба работодатель выплачивает потерпевшему единовременное пособие.
85. Работодатель обязан возместить потерпевшему, получившему трудовое увечье, моральный ущерб. Моральный ущерб возмещается в денежной или иной материальной форме независимо от подлежащего возмещению имущественного ущерба.
86. При возникновении спора размер возмещения ущерба определяется в судебном порядке.
6. Возмещение ущерба в связи со смертью кормильца
87. Работодатель, либо его правопреемник обязаны возместить ущерб, причиненный несчастным случаем на производстве.
88. Работодатель, по полной или частичной вине которого допущен несчастный случай на производстве или профессиональное заболевание, в порядке возмещения причиненного ущерба обязан, возместить потерпевшему заработок, утраченный им вследствие потери трудоспособности или уменьшения ее, как в период временной нетрудоспособности, так и в период инвалидности.
89. Платежи по возмещению ущерба, связанного с временной не трудоспособностью, инвалидностью, смертью потерпевшего в результате несчастного случая на производстве или профессионального заболевания, производятся ежемесячно.
90. По договору с работодателем выплату пенсий и пособий потерпевшим могут производить органы социального обеспечения. В этом случае работодатель производить ежемесячные платежи указанным органам. При задержке данных перечислений органы социального обеспечения имеют право предъявить работодателю регрессное требование о возмещении в бесспорном порядке суммы пособий или пенсий, выплаченной потерпевшему.
91. Работникам, получившим инвалидность в результате несчастного случая на производстве, сверх установленного в таких случаях возмещения ущерба выплачивается единовременное пособие не менее двенадцатимесячной средней заработной платы пострадавшего
92. Право на возмещение ущерба имеют нетрудоспособные граждане, состоявшие на иждивении умершего или имевшие ко дню его смерти право на получение от него содержания.
93. Нетрудоспособным гражданам, состоявшим на иждивении умершего кормильца и имеющим право на возмещение ущерба в связи с его смертью, ущерб определяется в размере среднемесячного заработка умершего за вычетом доли, приходящейся на него самого и трудоспособных граждан, состоящих на его иждивении, но не имеющих права на возмещение ущерба. Для определения размера возмещения ущерба каждому из граждан, имеющих право на возмещение, часть заработка кормильца, которая приходится на всех указанных граждан, делится на их число.
94. Нетрудоспособным лицам, не состоящим на иждивении умершего, но имеющим право на возмещение ущерба, его размер определяется в следующем порядке: если средства на содержание взыскивались в судебном порядке, то размер возмещения ущерба определяется в сумме, назначенной судом; если же средства на содержание не взыскивались в судебном порядке, то возмещение ущерба устанавливается с учетом материального положения граждан и возможностью умершего при жизни оказать им помощь.
95. Гражданам, имеющим право на возмещение ущерба в связи с потерей кормильца, назначенная им пенсия по случаю смерти кормильца, а равно другие пенсии, заработок, стипендии и иные доходы в счет возмещения ущерба не засчитываются.
96. Исчисленная в установленном пунктом 93 настоящего Порядка часть заработка, приходящаяся на каждого из указанных граждан на момент смерти кормильца, в дальнейшем перерасчету не подлежит, кроме случаев рождения ребенка после смерти кормильца и назначения (прекращения) выплаты возмещения ущерба одному из родителей, супругу иди другому члену семьи, занятому уходом за детьми, братьями, сестрами или внуками умершего кормильца до достижения ими 14 лет.
97. В указанных случаях пересчитывается часть заработка кормильца, приходящаяся на каждого члена семьи, имеющего право на возмещение ущерба, с учетом увеличения или уменьшения числа таких членов семьи.
98. Гражданам, имеющим право на возмещение ущерба в связи со смертью кормильца, работодатель выплачивает единовременное пособие в размере не менее шестидесятимесячной средней заработной платы погибшего
99. В состав утраченного заработка (дохода) включаются все виды оплаты труда по трудовым и гражданско - правовым договорам (контракт), как по месту основной работы, так и по совместительству, облагаемые налогом. Не учитываются выплаты единовременного характера. За период временной нетрудоспособности и отпуска по беременности и родам учитывается полученное пособие. Доходы от предпринимательской деятельности, а также авторский гонорар включается в состав утраченного заработка, при этом доходы от предпринимательской деятельности включаются на основании данных налоговой инспекции. Все виды заработка (дохода) учитываются в суммах, начисленных до удержания налогов.
100. Среднемесячный заработок (доход) подсчитывается путем деления общей суммы заработка (дохода) за двенадцать месяцев работы, предшествовавших трудового увечья, на двенадцать. В случае, когда потерпевший на момент трудового увечья работал менее двенадцати месяцев, среднемесячный заработок (доход) подсчитывается путем деления общей суммы заработка (дохода) за фактически проработанное число месяцев, предшествовавших трудовому увечью, на число этих месяцев.
101. В случае, когда потерпевший на момент трудового увечья не работал, по его желанию учитывается заработок до увольнения, либо обычный размер вознаграждения работника по его квалификации в данной местности, но не менее пятикратного установленного минимального размера оплаты труда.
102. Из числа лет, за которые подсчитывается среднегодовой заработок, исключаются те, в которых погибший работал менее 12 месяцев. За каждый год из лет, принятых для расчета, в установленном порядке, подсчитывается среднемесячный заработок.
103. Работодатель обязан возместить семье, потерявшей кормильца вследствие трудового увечья, моральный ущерб. Моральный ущерб возмещается в денежной или иной материальной форме независимо от подлежащего возмещению имущественного ущерба.