КОДЕКСИ РАСМИЁТИ МАЪМУРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 929)
БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
Моддаи 1. Мақсади Кодекс
1. Кодекси мазкур тартиби таҳия, қабул ва иҷрои санадҳои ҳуқуқии маъмурӣ, баррасии ариза ва шикоятҳои маъмурӣ, мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд, ҳамкории мақомоти маъмуриро муайян менамояд().
2. Мақсади Кодекс таъмини риояи волоияти қонун, ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, манфиатҳои ҷамъият, давлат ва шахсони ҳуқуқӣ аз ҷониби мақомоти маъмурӣ мебошад.
Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ
Дар Кодекси мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:
- мақомоти маъмурӣ - мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ, аз ҷумла мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидораи шаҳраку деҳот, инчунин ҳама гуна шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ, ки дар асоси қонун ваколатҳои оммавии ҳуқуқиро иҷро менамояд;
- мақомоти маъмурии коллегиалӣ - мақомоти маъмурии иборат аз якчанд аъзо буда, тибқи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар ҳайати коллегиалӣ масъалаҳоро баррасӣ намуда, қарорҳо қабул менамоянд;
- тарафи манфиатдор - шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ, мақомоти маъмурӣ, ки нисбати онҳо санади ҳуқуқии маъмурӣ қабул гардидааст, инчунин санади ҳуқуқии маъмурӣ ё амалҳои мақомоти маъмурӣ, ки ба манфиатҳои қонунии онҳо таъсири мустақим ва бевосита мерасонад;
- санади ҳуқуқии маъмурӣ - санади маъмурӣ ва санади меъёрии ҳуқуқии маъмурӣ мебошад, ки мақомоти маъмурӣ дар асоси қонун ё дигар санади меъёрии ҳуқуқӣ қабул мекунад;
- санади маъмурӣ - санади ҳуқуқии маъмурии инфиродӣ, ки мақомоти маъмурӣ дар асоси қонун ё дигар санади меъёрии ҳуқуқӣ қабул намудааст ва он ҳуқуқу ӯҳдадориҳои шахс ё доираи маҳдуди ашхосро муқаррар мекунад, тағйир, иҷозат медиҳад ё тасдиқ менамояд. Ҳамчунин қарори қабулнамудаи мақомоти маъмурӣ дар бораи рад намудани қонеъгардонии дархости аризадиҳанда доир ба масъалаҳои марбут ба салоҳияти ин мақомот, инчунин ҳуҷҷати қабул ё тасдиқнамудаи мақомоти маъмурӣ, ки метавонад боиси оқибатҳои ҳуқуқӣ гардад, аз ҷумла сертификат, иҷозатнома, иҷозат ва ғайра, санади маъмурӣ ҳисобида мешаванд;
- санади меъёрии ҳуқуқии маъмурӣ - санади ҳуқуқии маъмурии умумиҳатмие, ки мақомоти маъмурии ваколатдор дар асоси қонун ё дигар санади меъёрии ҳуқуқии дар асоси он қабулгардида содир намудааст ва қоидаҳои умумии рафтори доимӣ ё муваққатӣ ва истифодаи бисёркаратаро дар бар мегирад, аз ҷумла дастурамал, низомнома, оиннома ва ғайра;
- интишор - бо роҳи нашр намудан дар нашрияи чопӣ ба маълумоти омма расонидани санади ҳуқуқии маъмурӣ. Нашрияи чопӣ чунин нашрияе ҳисобида мешавад, ки ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи матбуот ва дигар воситаҳои ахбори омма" ҷавобгӯй аст;
- аризаи маъмурӣ - талаботи хаттие, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур тарафи дар қабули санади маъмурӣ манфиатдор пешниҳод намудааст;
- шикояти маъмурӣ - талаботи хаттие, ки тарафи манфиатдор тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур ба мақомоти салоҳиятдори маъмурӣ нисбати беэътибор донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ, тағйир додан ё қабули санади ҳуқуқии маъмурии нав бо мақсади барқарорсозии ҳуқуқи поймолгардида пешниҳод намудааст;
- расмиёти маъмурӣ - фаъолияти мақомоти маъмурӣ бо мақсади таҳия, қабул ва иҷрои санади ҳуқуқии маъмурӣ, инчунин баррасии аризаю шикоятҳои маъмурӣ;
- муҳокимаи шифоҳӣ - расмиёти маъмурие, ки ҳангоми баргузории он мақомоти маъмурӣ тарафҳои манфиатдор ва дигар иштироккунандагони расмиётро муҳокима мекунад.
Моддаи 3. Доираи амали Кодекс
1. Амали Кодекси мазкур ба фаъолияти мақомоти маъмурӣ паҳн гашта, ба фаъолияти мақомоти давлатии зерин дахл надорад:
- Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба истиснои ҳолатҳое, ки қисми дуюми ҳамин модда муайян намудааст;
- судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба истиснои ҳолатҳое, ки боби 6 Кодекси мазкур муайян намудааст;
- мақомоти прокуратураи Ҷумҳурии Тоҷикистон.
2. Амали Кодекси мазкур дар фаъолияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бобати ҳалли баҳсҳои маъмурӣ байни мақомоти маъмурӣ нисбати тақсими ваколатҳо, афзалиятнокии санадҳои ҳуқуқии маъмурии қабулгардида ва шикоят намудан аз болои санадҳои ҳуқуқии маъмурӣ, амалҳои мақомоти маъмурӣ ва шахсони мансабдори ин мақомот вобаста ба иҷрои вазифаҳои маъмурӣ, инчунин дар фаъолияти судҳо ҳангоми гузаронидани мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд татбиқ мегардад ().
3. Амали Кодекси мазкур ба фаъолияти мақомоти маъмурӣ дар мавридҳои зерин паҳн намегардад:
- таъқиби ҷиноии шахсон вобаста ба содир намудани ҷиноят ва истеҳсолоти парвандаи ҷиноятӣ;
- фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ;
- иҷрои ҳукм ё ҳалномаи ба қувваи қонунӣ даромадаи суд;
- қабули қарор оид ба масъалаҳои ҳарбӣ;
- татбиқи сиёсати хориҷӣ.
Моддаи 4. Принсипҳои асосии расмиёти маъмурӣ
Кодекси расмиёти маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба принсипҳои баробарӣ дар назди қонун, амалисозии ваколатҳо дар асоси қонун, мутаносибӣ, амалисозии беғаразонаи расмиёти маъмурӣ ва махфият асос меёбад.
Моддаи 5. Принсипи баробарӣ дар назди қонун
1. Иштирокчиёии расмиёти маъмурӣ дар назди қонун баробаранд.
2. Маҳдудсозии ҳуқуқу озодиҳо, манфиатҳои қонунии ягон тарафи иштирокчии расмиёти ҳуқуқии маъмурӣ ё монеъшавӣ ба татбиқи онҳо, инчунин ба онҳо додани бартарияте, ки қонун пешбинӣ накардааст ё андешидавӣ чораи табъизӣ нисбати ягон тараф манъ аст.
Моддаи 6. Принсипи амалисозии ваколатҳо дар асоси қонун
1. Мақомоти маъмурӣ ҳуқуқ надорад амалеро, ки хилофи талаботи қонунҳо мебошад, анҷом диҳад.
2. Мақомоти маъмурӣ санади ҳуқуқии маъмуриро, ки боиси маҳдудсозии ҳуқуқу озодиҳои шаҳрванд ва инсон мегардад, танҳо дар ҳолатҳои пешбининамудаи Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи салоҳияташон қабул менамояд.
3. Санади ҳуқуқии маъмурие, ки берун аз доираи салоҳият қабул гардидааст, қувваи ҳуқуқӣ надорад.
4. Ба таври зарурӣ иҷро накардани ваколатҳои хизматӣ ё аз ҳадди ваколати хизматӣ баромадани шахсони мансабдори мақомоти маъмурӣ боиси ҷавобгарии муқаррарнамудаи қонун мегардад.
Моддаи 7. Принсипи мутаносибӣ
Манфиате, ки ҷомеа аз маҳдудиятҳои ба шахс раводида мегирад, бояд бештар аз маҳдудиятҳои ҳуқуқ ё манфиатҳои қонунии он шахс бошад. Маҳдудсозии ҳуқуқ ё манфиатҳои қонунии шахс танҳо вобаста ба ҷомеа манфиати бештар доштан асоснок мебошад.
Моддаи 8. Принсипи амалисозии беғаразонаи расмиёти маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурӣ вазифадор аст, ки ваколатҳои худро беғаразона амалӣ созад.
2. Дар расмиёти маъмури шахсони мансабдоре, ки манфиати шахсӣ доранд, ё дар дигар ҳолатҳое, ки метавонанд ба қабули қарор таъсир расонанд, иштирок карда наметавонанд.
Моддаи 9. Принсипи махфият
1. Шахси мансабдори мақомоти маъмурӣ ҳақ надорад иттилоотӣ дорои сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ё шахсиро, ки дар ҷараёни расмиёти маъмурӣ ба даст овардааст, ошкор намояд ё ба мақсадҳои ғайрихизматӣ истифода барад. Ин амал барои рад намудани иҷрои ӯҳдадориҳои пешбининамудаи моддаи 12 Кодекси мазкур асос шуда наметавонад.
2. Тартиби риояи махфӣ будани иттилооте, ки ҳангоми амалисозии ваколатҳои хизматӣ ба даст омадааст, тибқи қонун муқаррар мегардад:
Моддаи 10. ӯҳдадории мақомоти маъмурӣ дар мавриди расонидани ёрии ҳуқуқӣ
1. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст дар доираи салоҳияти худ ва бо воситаҳои дар ихтиёрдоштааш ба дигар мақомоти маъмурӣ дар асоси дархости хаттии дахлдор ёрии зарурии ҳуқуқӣ расонад.
2. Инҳо ёрии ҳуқуқӣ ҳисобида намешаванд:
- иҷрои ягон дархости мақомоти болоӣ ё поёнии маъмурӣ;
- амале, ки ӯхдадории иҷрои онро қонун ба зиммаи мақомоти маъмурӣ вогузор намудааст.
Моддаи 11. Шартҳо ва ҳудуди ёрии ҳуқуқӣ
Мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад бо дархост оид ба расонидани ёрии ҳуқуқӣ ба дигар мақомоти маъмурӣ муроҷиат намояд, агар:
- он бо сабабҳои ҳуқуқӣ ё воқеӣ қодир набошад мустақилона амалро анҷом диҳад;
- он барои иҷрои ин амал донишу малакаи кофӣ, доир ба далелҳои барои иҷрои амал зарурбуда надошта бошад;
- ҳуҷҷатҳо ё ягон далели дигаре, ки барои ҳалли масъала заруранд, дар мақомоти маъмурии дахлдор бошанд;
- маблағе, ки барои бо қувваи худ иҷро намудани амалҳо зарур аст, нисбат ба хароҷоте, ки дигар мақомоти маъмурӣ ёрии ҳуқуқӣ мерасонад, хеле зиёд бошад.
Моддаи 12. Рад намудани расонидани ёрии ҳуқуқӣ
1. Мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад ёрии ҳуқуқӣ нарасонад, агар:
- он аз доираи ваколатҳое, ки қонун мукаррар кардааст, берун бошад;
- расонидани ёрии ҳуқуқи ба манфиатҳои давлат ё ки ба иҷрои ӯҳдадориҳои аз ҷониби қонун ба мақомоти маъмурӣ вогузорнамуда зарар расонад.
2. Агар мақомоти маъмурӣ расонидани ёрии ҳуқуқиро рад намояд, он ӯҳдадор аст дар мӯҳлати як ҳафта ба таври хаттӣ мақомоти маъмуриеро, ки ба он бо дархост муроҷиат намудааст, дар ин бора огоҳ намояд.
3. Баҳсҳои байни мақомоти маъмурии поёниро дар мавриди расонидани ёрии ҳуқуқӣ мақомоти маъмурии болоӣ, вале дар сурати набудани чунин мақомот, суди маҳалли ҷойгиршавии мақомоти маъмурие, ки ёрии ҳуқуқӣ расониданро рад кардааст, баррасӣ менамояд.
4. Мақомоти маъмурии дахлдор пас аз гирифтани огоҳиномаи хаттии мақомоти маъмурии болоӣ оиди рад кардани расонидани ёрии ҳуқуқӣ дар сурати норозӣ буданаш бо ариза ба суд муроҷиат менамояд.
5. Инчунин дар мӯҳлати понздаҳ рӯз нагирифтани ҷавоб аз мақоми маъмурӣ гувоҳи рад намудани расонидани ёрии ҳуқуқӣ ҳисоб мешавад.
БОБИ 2. САНАДИ ҲУҚУҚИИ МАЪМУРӢ
Моддаи 13. Шакли санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Санади ҳуқуқии маъмурӣ дар шакли хаттӣ қабул мегардад.
2. Дар ҳолатҳои таъхирнопазир, ки ба амнияти давлатӣ ё ҷамъиятӣ, саломатии аҳолӣ, ҳаёти одамон хатар таҳдид менамояд, санади маъмурӣ менавонад дар шакли шифоҳӣ қабул гардад.
3. Бо талаби тарафи манфиатдор, инчунин дар ҳолатҳое, ки санади маъмурӣ ҳуқуқу манфиатҳои қонунии шахсро маҳдуд месозад, ҳамчунин дар дигар ҳолатҳое. ки қонун пешбинӣ намудааст, санади маъмурии шифоҳӣ дар давоми 3 рӯзи баъди қабул шуданаш бояд дар шакли хаттӣ қабул карда шавад.
4. Нисбати санади маъмурие, ки дар шакли шифоҳӣ қабул гардидааст, талаботи моддаҳои 14-21 ин Кодекс татбиқ намегарданд.
Моддаи 14. Реквизитҳои санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Ҳар як санади ҳуқуқии маъмурӣ бояд реквизитҳои зеринро дар бар гирад:
- номи санади ҳуқуқии маъмурӣ;
- номи мақомоте, ки санади ҳуқуқии маъмуриро қабул кардааст;
- сарлавҳаи санади ҳуқуқии маъмурӣ;
- ному насаб, номи падар ва имзои шахси мансабдори ваколатдор, ки бо мӯҳри нишондори мақомоти маъмурӣ ё шахси мансабдор тасдиқ карда шудааст;
- вақт ва маҳалли қабул;
- рақами бақайдгирие, ки мақомоти санади ҳуқуқии маъмуриро қабулкарда додааст.
2. Дар санади маъмурие, ки қонеъ гардонидани дархости аризадиҳандаро рад мекунад, бояд мақомоте, ки ба он аз болои санади ҳуқуқии маъмурӣ шикоят кардан мумкин аст, суроғаи он ва мӯҳлати пешниҳоди шикоят (ё даъво) нишон дода шаванд.
Моддаи 15. Асоснокии санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Санади ҳуқуқии маъмурӣ бояд асоснокии хаттӣ дошта бошад, ки пеш аз қисми хулосавӣ зикр мегардад.
2. Дар санади ҳуқуқии маъмурӣ бояд меъёри қонун ё дигар санади, меъёрии ҳуқуқие, ки дар асоси он ин санади ҳуқуқии маъмурӣ қабул шудааст, зикр карда шавад.
3. Мақомоти маъмурӣ қарори худро бо ҳолатҳо, воқеият ва далелҳое, ки дар ҷараёни расмиёти маъмурӣ таҳқиқ ва омӯхта шудаанд, асоснок менамояд.
4. Агар қонун ё дигар санади меъёрии ҳуқуқии дар асоси он қабулгардида барои қабули санадҳои ҳуқуқии маъмурӣ мавҷудияти хулосаи эксперт (хулосаи мутахассис)-ро пешбинӣ намояд, дар асоснокии хаттӣ мазмуни ин хулоса зикр карда мешавад.
5. Асоснокии хаттӣ бояд якҷоя бо санади ҳуқуқии маъмурӣ интишор гардад (барои расман шинос шудан пешниҳод гардад).
Моддаи 16. Тартиби мавриди амал қарор додани санади маъмурӣ
1. Санади маъмурӣ баъди тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун огоҳ намудани тарафҳо ё аз рӯзи интишор гардидан мавриди амал қарор дода мешавад.
2. Мақомоти маъмурӣ тарафҳоро бо роҳи супурдани огоҳинома дар бораи қабули санади маъмурӣ огоҳ мекунад.
3. Санади маъмурӣ дар давоми се рӯзи баъди қабул гардиданаш бояд ба тарафи манфиатдори мақомоти маъмурӣ супурда шавад ё аз тариқи почтаи фармоишӣ, аз ҷумла бо огоҳинома оид ба супурдан ба тарафи манфиатдор супурдани он бо имзои ӯ ва дигар воситаҳои супурдан расонида шавад.
4. Дигар воситаҳои супурдани огоҳинома дар сурате истифода мегарданд, ки агар бо ягон сабаби асоснок имконияти ба тарафи манфиатдор супурдани он бо имзои ӯ вуҷуд надошта бошад, аз ҷумла, агар худи тарафи манфиатдор оид ба истифодаи дигар воситаҳои супурдан дархост пешниҳод карда бошад.
5. Ҳангоми супурдани санади маъмурӣ ба тарафи манфиатдор мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст якҷоя бо он ҳуҷҷатҳоеро, ки қисми таркибии ии санад мебошанд, супорад. Насупурдани ҳуҷҷатҳои зикршуда ҳамзамон якҷоя бо санади маъмурӣ ё дертар супурдани онҳо наметавонад ба амали санади маъмурӣ таъсир расонад ва барои шикоят кардан аз қонунӣ набудани санад асос бошад.
6. Дар сурати тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун ворид намудани тағйиру иловаҳо ба санади маъмурӣ, инчунин ба ҳуҷҷатҳое, ки қисми таркибии ин санади маъмурӣ мебошанд, мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст тибқи тартиби муқаррарнамудаи ин модда санади маъмуриро бо тағйиру иловаҳо ба тарафи манфиатдор супорад.
7. Дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонун санади ғайримеъёрии ҳуқуқии маъмурӣ метавонад то интишор ва огоҳ намудан мавриди амал қарор дода шавад, агар таъхири он ба манфиати давлат ва ҷомеа, инчунин ба ҳуқуқ ва озодиҳои шахс зарар расонад.
8. Санади маъмурие, ки тавассути почта ба тарафи манфиатдор фиристода шудааст, баъди 7 рӯзи фиристода шудан эътибор пайдо мекунад. Дар сурати баҳс, вобаста ба фиристодани санади маъмурӣ, ӯҳдадории исбот ба зиммаи мақоми маъмурӣ гузошта мешавад.
Моддаи 17. Интишори санади маъмурӣ
1. Санади маъмурӣ дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун интишор мегардад.
2. Агар санади маъмурӣ ба манфиатҳои зиёда аз 50 шахс таъсир расонад, огоҳонидан метавонад ба интишор иваз карда шавад. Дар чунин ҳолат санади маъмурӣ танҳо ба аризадиҳанда, агар аризаро якчанд шахс имзо карда бошанд, ба шахсе, ки имзояш дар ариза аввал аст, супурда мешавад.
Моддаи 18. Тартнби интишори санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Санади ҳуқуқии маъмурӣ дар нашрияи расмии мақоми маъмурии дахлдор интишор карда мешавад.
2. Агар мақомоти маъмурӣ нашрияи расмӣ надошта бошад, санади ҳуқуқии маъмурӣ бояд дар нашрияе, ки дар тамоми қаламрави амали мақомоти маъмурӣ паҳн мегардад ва на камтар аз як маротиба дар як ҳафта чоп мешавад, интишор карда ё дастраси умум гардонида шавад.
3. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст пешакӣ тартиби интишор ё дастраси умум гардонидани санади ҳуқуқии маъмурии дар қисми дуюми ҳамин модда зикршударо муайян намояд.
Моддаи 19. Дастраси умум гардонидан
1. Дастраси умум гардонидан маънои дар мақомоти маъмурӣ дар ҷои намоён (лавҳа) гузоштани санади ҳуқуқии маъмуриро дорад.
2. Дар мавриди зарурат санади маъмурӣ ҳамчунин дар дигар ҷойҳои оммавӣ низ дастраси умум гардонида мешавад.
Моддаи 20. Тартиби расман шинос намудан бо санади маъмурӣ
1. Расман шинос шудани тарафи манфиатдор бо санади маъмурӣ маънои ба ӯ супурдан ё фиристодани санади ҳуқуқии маъмуриро тавассути почта бо огоҳиномаи супориш дорад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигаре муқаррар накарда бошад.
2. Шахс дар сурати нагирифтани санади ҳуқуқии маъмурие, ки тавассути почта ба ӯ фиристода шудааст, ҳақ дорад нусхаи онро аз мақомоти маъмурӣ гирад. Хароҷоти вобаста ба додани нусха набояд аз хароҷоти тайёр кардани нусха зиёд бошад.
Моддаи 21. Ислоҳ намудани хатоҳои санади маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст хатоҳои имлоӣ ва арифметикии санади маъмурии қабулшударо бо воситаи ворид намудани тағйирот ислоҳ намояд.
2. Ворид намудани тағйиру иловаҳои ҷиддӣ маънии қабул кардани санади нави маъмуриро дорад.
3. Санади маъмурии хатояш ислоҳшуда бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур интишор, дастраси умум ва расман шинос карда шавад.
Моддаи 22. Беэътибор донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Санади ҳуқуқии маъмурӣ тибқи тартибе, ки барои қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ муқаррар гардидааст, беэътибор дониста мешавад.
2. Санади ҳуқуқии маъмурӣ беэътибор дониста мешавад, агар:
- он аз ҷониби мақомоти маъмурии ваколатдорнабуда қабул шуда бошад;
- иҷрои он боиси ҳуқуқвайронкунӣ гардад;
- иҷрои он бинобар ҳолатҳои пешбининашавандае, ки ба иродаи тарафҳо вобаста намебошанд, ғайриимкон бошад ();
- он хилофи қонун бошад ё дигар талаботе, ки қонун нисбати таҳия ё қабули он муқаррар намудааст, ҷиддӣ вайрон карда шуда бошад.
3. Санади ҳуқуқии маъмурӣ аз ҷониби мақомоти маъмурие, ки онро қабул кардааст, мақомоти маъмурии болоӣ ё суд беэътибор дониста мешавад.
4. Агар санади ҳуқуқии маъмурие, ки ҳуқуқу манфиатҳои қонунии шахсро вайрон мекунад, беэътибор дониста шуда бошад, ба тарафи манфиатдор бояд зарари моддие, ки дар натиҷаи беэътибор донистани санади маъмурӣ ба он расонида шудааст, тибқи тартиби пешбининамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда шавад.
5. Беэътибор донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ маънои онро дорад, ки оқибатҳои ҳуқуқии баъди эътибор пайдо кардани он бавуҷудомада бекор карда мешаванд.
6. Дар сурати беэътибор донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ шахс ҳақ дорад баргардонидани маблағи ба фоидаи мақомоти маъмурӣ пардохтааш ё дигар молу мулки додаашро талаб кунад ва дар сурати ғайриимкон будани баргардонидани ин маблағ ва молу мулк бояд пурра ҷуброн карда шавад ().
7. Агар шахс дар асоси санади ҳуқуқии маъмурии беэътибор донисташуда ягон молу мулк гирифта бошад, ӯ вазифадор аст онро тибқи тартиби пешбининамудаи моддаҳои 1116-1124 Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон баргардонад ().
Моддаи 23. Аз зътибор соқит донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Санади ҳуқуқии маъмурӣ аз ҷониби мақомоти маъмурие, ки онро қабул кардааст, аз эътибор соқит дониста мешавад.
2. Санади хуқуқии маъмурие, ки мутобиқи қонун ё дигар санади меъёрии ҳуқуқии дар асоси он қабулгардида қабул шудааст, танҳо дар мавриде аз эътибор соқит дониста мешавад, агар:
- бевосита дар қонун ё дигар санади меъёрии ҳуқуқие, ки онро мақомоти болоӣ дар асоси конун қабул кардааст, зикр шуда бошад;
- тибқи қонун бевосита дар санади ҳуқуқии маъмурӣ зикр шуда бошад;
- тарафи манфиатдор ӯҳдадориҳои муқаррарнамудаи санади ҳуқуқии маъмуриеро, ки иҷро накардани онҳо тибқи қонун метавонад барои аз эътибор соқит донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ асос гардад, иҷро накарда бошад;
- санади меъёрии ҳуқуқии дахлдор бекор карда шудааст ё тағйир дода шудааст, ки дар натиҷаи он мақомоти маъмурӣ аз имконияти қабул намудани чунин санади ҳуқуқии маъмурӣ маҳрум гаштааст ва амали санади ҳуқуқии маъмурӣ метавонад ба манфиати давлат ё ҷомеа зарари ҷиддӣ расонад.
3. Санади ҳуқуқии маъмурӣ тибқи тартибе, ки барои қабули санади маъмурӣ муқаррар гардидааст, аз эътибор соқит дониста мешавад.
4. Аз эътибор соқит донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ боиси бекор кардани оқибатҳои ҳуқуқие намегардад, ки то аз эътибор соқит донистани он ба вуҷуд омадаанд.
Моддаи 24. Беэътибор донистан ё аз эътибор соқит донистани қисми санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Беэътибор донистан ё аз эътибор соқит донистани қисми санади ҳуқуқии маъмурӣ бояд бо риояи талаботи моддаҳои 21 ва 22 Кодекси мазкур сурат гирад.
2. Беэътибор ё аз эътибор соқит донистани қисми санади меъёрии ҳуқуқӣ боиси беэътибор ё аз эътибор соқит донистани дигар қисмҳои санади ҳуқуқии маъмурӣ намегардад.
Моддаи 25. Ворид намудани тағийру иловаҳо ба санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурие, ки санади ҳуқуқии маъмуриро қабул кардааст, ба ворид намудани тағийру иловаҳо ҳуқуқ дорад.
2. Тағйиру иловаҳо ба санади ҳуқуқии маъмурӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур ворид карда мешаванд.
Моддаи 26. Баргардонидани ҳуҷҷат
Баъди беэътибор донистан ё аз эътибор соқит донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ мақомоти маъмурии ваколатдор метавонад аз шахс баргардонидани ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ҳуқуқро, ки дар асоси ин санади ҳуқуқии маъмурӣ дода шуда буд, талаб кунад.
БОБИ 3. РАСМИЁТ АЗ РӯИ САНАДИ МАЪМУРӢ
§ 1. Оғози расмиёти маъмурӣ
Моддаи 27. Асосҳо барои оғози расмиёти маъмурӣ
1. Асосҳо барои оғози расмиёти маъмурӣ инҳоянд:
- аризаи маъмурӣ;
- ӯҳдадориҳое, ки қонун дар мавриди қабули санади маъмурӣ ба зиммаи мақомоти маъмурӣ вогузор кардааст.
2. Расмиёти маъмурӣ дар ҳолатҳое, ки сархати якуми қисми якуми ҳамин модда пешбинӣ намудааст, аз рӯзи бақайдгирии аризаи маъмарӣ оғоз мегардад.
Моддаи 28. Пешниҳоди аризаи маъмурӣ
1. Аризаи маъмурӣ бояд ба мақомоти маъмурие пешниҳод карда шавад, ки салоҳияти ҳалли масъалаи дар ариза гузошташуда ва қабули санади маъмурии дахлдорро дорад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
2. Тартиби пешниҳоди аризаи маъмурӣ ва ҳуҷҷатҳои ба он замимашаванда ё пешниҳоди дигар навъ иттилоотро, агар онро қонун ё санади меъёрии ҳуқуқии дар асоси он қабулнамуда муқаррар накарда бошад, низомномаи (оинномаи) мақомоти маъмурии дахлдор муайян менамояд.
Моддаи 29. Мазмуни аризаи маъмурӣ
1. Аризаи маъмурӣ бояд дар шакли хаттӣ таҳия гардад ва инҳоро дар бар гирад:
- номи мақомоти маъмурие, ки аризадиҳанда ба он муроҷиат мекунад;
- ном, номи падар, фамилия ва суроғаи аризадиҳанда;
- талабот;
- санаи пешниҳоди ариза ва имзои аризадиҳанда;
- номгӯи ҳуҷҷатҳои ба ариза замимашаванда, дар сурати мавҷуд будани онҳо.
2. Ба аризаи маъмурӣ бояд ҳама ҳуҷҷатҳое, ки ӯҳдадории пешниҳод намудани онҳоро қонун ба зиммаи аризадиҳанда вогузор менамояд, замима карда шаванд.
3. Аризадиҳанда ҳақ дорад ҳамаи дигар ҳуҷҷатҳоеро, ки метавонанд барои қабули санади маъмурӣ асос шаванд, пешниҳод кунад.
Моддаи 30. Бақайдгирии аризаи маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст аризаи маъмуриро тибқи тартиби муқарраргардида дар рӯзи қабул ба қайдгирифта, ба он сана ва рақами бақайдгириро гузорад.
2. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст дар сурати гирифтани аризаи маъмурӣ бе ҳузури аризадиҳанда ё бо талаби ӯ тасдиқномаи бақайдгириро фавран бо почта ба ӯ равон кунад.
Моддаи 31. Ба дигар мақомоти маъмурии ваколатдор равон кардани аризаи маъмурӣ
1. Агар қабули санади маъмурие, ки дар аризаи маъмурӣ талаб карда мешавад, ба салоҳияти дигар мақомоти маъмурӣ дахл дошта бошад, мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст на дертар аз 5 рӯзи баъди қабули аризаи маъмурӣ онро бо ҳуҷҷатҳои замимагардида ба мақомоти маъмурии ваколатдор равон кунад ва дар ин бора аризадиҳандаро огоҳ намояд.
2. Дар сурати аризаи маъмуриро гирифтани мақомоти маъмурии ваколатдор он ӯҳдадор аст аризадиҳандаро аз гирифтани чунин ариза огоҳ кунад.
3. Дар сурати ба дигар мақомоти маъмурии ба ин ваколатдор равон кардани аризаи маъмурӣ ба пешниҳод кардани ягон нуқтаи назар дар мавриди ҳалли масъалаҳои дар аризаи маъмурӣ гузошташуда роҳ дода намешавад, агар қонун тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
4. Агар масъалаи дар аризаи маъмурӣ зикршуда дар доираи салоҳияти суд бошад ё муқаррар намудани мақоми маъмурии ваколатдор ғайриимкон бошад, мақоми маъмурӣ аризаи маъмуриро бо асоснокии дахлдор на дертар аз понздаҳ рӯзи баъди бақайдгирии он ба аризадиҳанда бармегардонад.
Моддаи 32. Норавоии талаботе, ки қонун пешбинӣ накардааст
1. Мақомоти маъмурӣ ҳақ надорад аз аризадиҳанда ҳуҷҷатҳо ё дигар иттилооти қонун пешбининакардаро талаб кунад.
2. Боздоштани расмиёти маъмурӣ ё рад намудани баррасии аризаи маъмурӣ бо асосе, ки дар қисми якуми ин модда зикр шудааст, манъ аст.
Моддаи 33. Тартиби пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дорои сирри тиҷоратӣ ё шахсӣ
Мақомоти маъмурӣ тибқи дархости аризадиҳанда ӯҳдадор аст тадбирҳоро оид ба ҳифзи иттилооти пешниҳоднамудаи он, ки дорои сирри тиҷоратӣ ё шахсӣ мебошад, андешад.
§ 2. Иштирокчиёни расмиёти маъмурӣ
Моддаи 34. Ишткрокчиёни расмиёти маъмурӣ
Иштирокчиёни расмиёти маъмурӣ инҳоянд:
- аризадиҳанда;
- мақомоти маъмурие, ки ҳақ дорад доир ба масъалаи зикршуда қарор қабул намояд;
- шахсе, ки ҳамин Кодекс ё дигар санади ҳуқуқии меъёрӣ ба ӯ ҳуқуқи дар расмиёти маъмурӣ иштирок карданро додааст;
- мақомоти маъмурии дигар, дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун;
- тарафи манфиатдор.
Моддаи 35. Тарафҳои расмиёти маъмурӣ
1. Тарафи расмиёти маъмурӣ метавонад мақомоти маъмурӣ, шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ бошад.
2. Расмиёти маъмурӣ аз ҷониби мақомоти маъмурии ваколатдор анҷом дода мешавад.
3. Дар ҷараёни расмиёти маъмурӣ мақомоти маъмуриро шахси мансабдори масъул ё намояндаи расмии он намояндагӣ мекунад.
Моддаи 36. Забони расмиёти маъмурӣ
1. Расмиёти маъмурӣ ба забони давлатӣ амалӣ карда мешавад.
2. Агар аризаи маъмурӣ ё дигар ҳуҷҷати пешниҳоднамуда ба забони давлатӣ таҳия нашуда бошад, мақомоти маъмурӣ мӯҳлати пешниҳод намудани тарҷумаи аз тарафи идораи нотариалии давлатӣ тасдиқшудаи аризаи маъмурӣ ё дигар ҳуҷҷатро муқаррар менамояд.
Моддаи 37. Қобили амали тарафҳои дар расмиёти маъмурӣ иштироккунанда
Нисбати қобили амали шахси дар расмиёти маъмурӣ иштироккунанда талаботи боби 3 Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ мегардад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
§ 3. Намояндагӣ дар расмиёти маъмурӣ
Моддаи З8. Ҳуқуқи намояндагӣ
1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳуқуқ доранд муносибатҳоро бо мақомоти маъмурӣ тавассути намоянда анҷом диҳанд.
2. Мақомоти маъмурӣ вазифадор аст аз намоянда ҳуҷҷатеро, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун ба расмият дароварда шуда, намояндагии ӯро тасдиқ мекунад, талаб намояд.
3. Мақомоти маъмурӣ ҳақ надорад аз тарафи манфиатдор талаб намояд, ки муносибатҳои худро бо мақоми маъмурӣ тавассути намоянда анҷом диҳад ба истиснои ҳолатҳое, ки бевосита қонун пешбинӣ карда аст.
Моддаи 39. Намоянда дар расмиёти маъмурӣ
1. Агар аризадиҳанда ё тарафи манфиатдор намоянда таъин карда бошад, мақомоти маъмурӣ ба он намоянда ҳамаи ҳуҷҷатҳои ба тарафи манфиатдор тааллуқдоштаро мефиристад.
2. Мақомоти маъмурӣ дар мавриди ҳама масъалаҳои расмиёти маъмурӣ ба намоянда муроҷиат мекунад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро пешбинӣ накарда бошад.
3. Тарафи манфиатдор, ки онро шахси дигар намояндагӣ мекунад, ҳақ дорад дар ҳамаи муҳокимаҳои шифоҳӣ ҳузур дошта бошад.
4. Намоянда ҳақ дорад аз номи шахси намояндагишаванда ҳама амалиёти расмиётиеро, ки дар ҳуҷҷати тасдиқкунандаи намояндагии ӯ пешбинӣ гардидаанд, анҷом диҳад.
Моддаи 40. Ҳатмӣ будани таъини намоянда
1. Тарафи манфиатдори дар расмиёти маъмурӣ иштироккунандае, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор надорад, ӯҳдадор аст дар давоми 3 рӯзи баъди талаби мақомоти маъмурӣ намояндаи худро, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дорад, таъин намояд.
2. Агар шахс талаботи дар қисми якуми ҳамин модда зикршударо иҷро накунад, мақомоти маъмурӣ барои равон накардани ҳуҷҷат масъулият надорад ва ин наметавонад барои беэътибор донистани санади маъмурӣ асос шавад, ба истиснои ҳолатҳои дар қонун муқарраргардида.
Моддаи 41. Таъини ҳатмии намоянда аз ҷониби аризадиҳанда
1. Агар ариза аз ҷониби бештар аз 25 шахс пешниҳод гардида бошад, шахсоне, ки аризаро имзо кардаанд, дар мӯҳлати муқаррарнамудаи мақомоти маъмурӣ як намояндаеро, ки барои анҷом додани муносибатҳо бо мақомоти маъмурӣ ваколатдор аст, таъин мекунанд.
2. Танҳо шахси воқеӣ метавонад ҳамчун намоянда таъин карда шавад.
3. Дар сурати аз иҷрои ваколатҳои худ даст кашидани намоянда мақомоти маъмурӣ ба аризадиҳандагон барои таъини намояндаи нав мӯҳлат медиҳад.
§ 4. Рад кардан
Моддаи 42. Норавоии иштирок дар расмиёти маъмурӣ
1. Дар расмиёти маъмурӣ шахси мансабдори зерини мақомоти маъмурӣ иштирок карда наметавонад, агар:
- шахсан, бевосита ё бавосита ба оқибати кор манфиатдор бошад ё ҳолатҳои дигаре мавҷуд бошанд, ки беғаразии ӯро ба шубҳа мо монанд;
- хешованди наздики тарафи манфиатдори дар парванда иштироккунанда ё хешованди наздики намояндаи он бошад;
- намояндаи тарафи манфиатдори дар парванда иштироккунанда бошад;
- пеш аз ин ҳангоми баррасии ҳамин парванда ба сифати шоҳид, эксперт, тарҷумон, намоянда шуда бошад;
- бо тарафи манфиатдори муқобили дар парванда иштироккунанда муносибатҳои меҳнатӣ дошта бошад;
- худаш ё узви оилааш шахси бонуфузи шахси ҳуқуқӣ, ки тарафи манфиатдор аст, бошад,
2. Шахси мансабдор ӯҳдадор аст шахси мансабдори болоиро аз ҳолатҳое, ки дар қисми якуми ҳамин модда зикр шудаанд, огоҳонад ва худрадкунӣ изҳор намояд. Ариза дар бораи худрадкунӣ бо тартиби муқаррарнамудаи моддаи 42 Кодекси мазкур баррасӣ мегардад.
Моддаи 43. Ариза дар бораи радкунӣ
1. Тарафи манфиатдори дар расмиёти маъмурӣ иштироккунандае, ки ба назари он барои радкунии шахси мансабдори мақомоти дар расмиёти маъмурӣ иштироккунанда асосҳо вуҷуд доранд, ҳақ дорад то қабули санади маъмурӣ ба ӯ дар шакли хаттӣ радкунӣ изҳор намояд.
2. Ариза дар бораи радкунӣ бояд асоснок бошад.
3. Ариза дар бораи радкунӣ, масъалаи радкунӣ ё худрадкуниро роҳбари шахси мансабдоре, ки ба ӯ радкунӣ изҳор шудааст, баррасӣ ва ҳал мекунад, вале дар сурати набудани номбурда, ин амалро роҳбари мақомоти болоӣ ба ҷо меорад.
4. Масъалаи радкунии шахси мансабдореро, ки ба ҳайати мақомоти коллегиалӣ дохил мешавад, мақомоти коллегиалӣ бе иштироки ин шахси мансабдор ҳал менамояд.
5. Тарафи манфиатдоре, ки дар расмиёти маъмурӣ иштирок мекунад, ӯҳдадор аст ариза дар бораи радкуниро дар давоми 2 рӯзи баъди ба ӯ маълум гардидани ҳолате, ки барои радкунӣ асос мебошад, пешниҳод кунад.
§ 5. Мӯҳлатҳо дар расмиёти маъмурӣ
Моддаи 44. Мӯҳлат дар расмиёти маъмурӣ ва тартиби барқарор намудани мӯҳлати гузаронидашуда
1. Ҳангоми ҳисоби мӯҳлат дар расмиёти маъмурӣ тартиби муқаррарнамудаи моддаҳои 109-114 Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ мегардад.
2. Агар тарафи манфиатдор ӯҳдадор бошад, ки мӯҳлати муқарраргардидаро риоя кунад, мӯҳлати зикршуда танҳо аз рӯзи ба тарафи манфиатдор додани ҳуҷҷатҳои дахлдор ё иттилоот, ё ки нашри расмии ин иттилоот оғоз мегардад.
3. Мӯҳлати гузарондашуда бояд барқарор карда шавад, агар тарафи манфиатдор мӯҳлати муқаррарнамудаи қонун ё мақомоти маъмуриро бо сабабҳои узрнок гузаронда бошад.
4. Тарафи макфиатдор дар мавриди барқарор намудани мӯҳлати гузарондашуда на дертар аз 15 рӯз баъди бартараф кардани ҳолатҳое, ки дар қисм сеюми ин модда зикр шудаанд, бо аризаи хаттӣ ба мақомоти маъмурӣ муроҷиат менамояд. Ба ариза бояд ҳуҷҷатҳо ва маводи дахлдоре, ки вуҷуд доштани сабабҳои узрноки гузарондани мӯҳлатро тасдиқ мекунанд, замима карда шаванд.
5. Мақомоти маъмурӣ аризаро дар бораи барқарор намудани мӯҳлати гузарондашуда дар давоми 5 рӯз баррасӣ мекунад ва дар асоси натиҷаҳои он дар бораи қонеъ гардонидан ё рад намудани қонеъгардонии ариза санади маъмурӣ қабул мекунад.
Моддаи 45. Иштироки тарафи манфиатдор дар расмиёти маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурӣ ҳуқук дорад тарафи манфиатдорро дар асоси аризааш барои иштирок дар расмиёти маъмурӣ ҷалб намояд, дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонун бошад, вазифадор аст иштироки онро дар расмиёти маъмурӣ таъмин кунад.
2. Агар аз санади маъмурӣ вазъи ҳуқуқии тарафи манфиатдор вазнин гардад, мақомоти маъмурӣ вазифадор аст онро дар бораи вақт ва макони гузаронидани расмиёти маъмурӣ барои иштирок намудан дар расмиёти маъмурӣ огоҳ кунад ().
3. Агар микдори иштирокчиёни расмиёти маъмурӣ аз 50 нафар зиёд бошад, мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад ба ҷойи алоҳида хабардор кардани ҳар яки онҳо тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 18 Кодекси мазкур дар бораи расмиёти маъмурӣ хабари расмӣ интишор намояд.
4. Хабар дар бораи расмиёти маъмурӣ бояд инҳоро дар бар гирад:
- ном ва суроғаи мақомоти маъмурие, ки дар он расмиёти маъмурӣ анҷом дода мешаванд;
- сана ва вақти оғози муҳокима;
- шарҳи мухтасари мавзӯи расмиёти маъмурӣ;
- фамилия, ном, номи падари тарафи манфиатдори дар мурофиа иштироккунанда;
- мӯҳлати қабули санади маъмурӣ.
5. Дар ҳолатҳои таъхирнопазир, ҳангоме ки ба таъхир гузоштани қабули санади маъмурӣ метавонад ба манфиатҳои давлат, ҷомеа ё шахс зарари ҷиддӣ расонад, мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад дар бораи қабули санади маъмурӣ бе риояи талаботи қисмҳои якум, дуюм ва сеюми ин модда қарори асоснок қабул кунад.
Моддаи 46. Таҳқиқи ҳолатҳои парванда
1. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст дар ҷараёни расмиёти маъмурӣ ҳама ҳолатҳоеро, ки барои парванда аҳамият доранд, таҳқиқ намояд ва дар асоси арзёбӣ ва муқоисаи ин ҳолатҳо тибқи қонун қарор қабул кунад.
2. Ҳамчун асос барои қабули санади маъмурӣ ба эътибор гирифтани ҳолатҳо ё далелҳое, ки мақомоти маъмурӣ тибқи тартиби муқарраргардида таҳқиқ накардааст, мумкин нест.
3. Тарафи манфиатдор ӯҳдадор аст танҳо дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун ба мақомоти маъмурӣ ҳозир шавад ва нишондод диҳад.
Моддаи 47. Ваколати мақомоти маъмурӣ дар таҳқиқи далелҳо дар ҷараёни расмиёти маъмурӣ
Бо назардошти ҳолатҳои парванда мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад:
- ҳуҷҷатҳоро талаб намояд;
- маълумот ҷамъоварӣ намояд;
- тарафи манфиатдорро шунавад;
- ҷоеро, ки ба қабули санади маъмурӣ вобаста аст, аз назар гузаронад;
- экспертиза (ташхис) таъин намояд;
- ҳуҷҷатҳо ва санадҳои заруриро истифода барад;
- бо мақсади ҷамъоварӣ, таҳқиқ ва баҳодиҳии далелҳо дигар чораҳои пешбининамудаи қонунро истифода намояд.
Моддаи 48. Ҳуқуқи тарафи манфиатдор ҳангоми таҳқиқи далелҳо
1. Тарафи манфиатдори дар расмиёти маъмурӣ иштироккунанда ҳақ дорад далелҳо ва инчунин дархости таҳқиқи далелҳоро пешниҳод намояд.
2. Мақомоти маъмурӣ дар давоми 2 рӯз доир ба дархост яке аз қарорҳои зеринро қабул менамояд:
- дар бораи қонеъ гардонидани дархост;
- дар бораи рад намудани дархост;
- дар бораи қисман қонеъ гардонидани дархост.
Моддаи 49. Ҳуқуқи шинос шудан бо маводи расмиёти маъмурӣ
1. Тарафи манфиатдори дар расмиёти маъмурӣ иштироккунанда ҳақ дорад, ба истиснои ҳуҷҷатҳо ва маводи марбут ба таҳияи санади маьмурӣ, ки хислати дохилиидоравӣ доранд, бо маводи расмиёти маьмурӣ шинос шавад.
2. Ба тарафи манфиатдори дар расмиёти маъмурӣ иштироккунанда маводи парванда, ки дорои сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ё шахсӣ мебошанд, ба истиснои холатҳои пешбининамудаи қонун пешниҳод карда намешавад.
3. Тарафи манфиатдори дар расмиёти маъмурӣ иштироккунанда бо маводи расмиёти маъмурӣ дар мақомоти маъмурие, ки расмиёти маъмуриро анҷом медиҳад, шинос мешавад.
4. Тарафи манфиатдори дар расмиёти маъмурӣ иштироккунанда ҳақ дорад дар мавриди талаб карда гирифтани нусхаи ҳуҷҷатҳои расмиёти маъмурӣ дархост пешниҳод намояд. Тарафи манфиатдори дар расмиёти маъмурӣ иштироккунанда метавонад аз ҳуҷҷатҳо ва дигар маводе, ки дорои сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ё шахсӣ мебошанд, танҳо дар ҳолатҳое, ки бевосита дар қонун пешбинӣ гардидаанд ё дар асоси қарори суд нусха бардорад.
5. Мақомоти маъмурӣ наметавонад барои гирифтани нусхаҳои ҳуҷҷатҳо ё дигар мавод, инчунин фиристодан бо почта, ба ғайр аз ҷуброни хароҷоти анҷомдодааш, ягон подошпулӣ муқаррар намояд ё монеаи дигаре ба вуҷуд орад.
Моддаи 50. Қабули қарор
1. Санади маъмурие, ки ба манфиати шахсони сеюм дахл намекунад, бояд дар давоми 15 рӯзи баъди пешниҳоди аризаи маъмурӣ қабул карда шавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
2. Мақомоти маъмурӣ дар мӯҳлати як моҳ баъди пешниҳоди аризаи маъмурӣ санади маъмуриро қабул менамояд, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
3. Мақомоти маъмурӣ дар мӯҳлати ду моҳ баъди пешниҳоди ариза санади меъёрии ҳуқуқии маъмуриро қабул менамояд, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
4. Агар ҷиҳати муайян намудани ҳолатҳои барои парванда дорои аҳамияти ҷиддӣ мӯҳлате зарур бошад, ки аз мӯҳлати барои қабули санади маъмурӣ пешбининамудаи қонун зиёд аст, мақомоти маъмурӣ дар бораи муайян намудани мӯҳлати қабули санади маъмурӣ қарор қабул мекунад.
5. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми сеюми ин модда мӯҳлати умумии қабули санади маъмурӣ набояд аз 3 моҳ зиёд бошад.
Моддаи 51. Тартиби пешниҳоди аризаи маъмурии такрорӣ дар мавриди як масъала
1. Аризаи маъмурӣ нисбати қарори мақомоти маъмурӣ дар бораи рад кардани қабули санади маъмурӣ метавонад танҳо дар сурате пешниҳод карда шавад, ки вазъи воқеӣ ё ҳуқуқие, ки барои қабули санади маъмурӣ асос мебошад, ба фоидаи шахс тағйир ёфта бошад, ё ки дар сурати пеш омадани ҳолатҳои наве, ки ба қабули санади маъмурии барои аризадиҳанда мусоидтар сабаб мегарданд.
2. Агар дар аризаи маъмурӣ ҳолатҳои нав зикр карда нашаванд, мақомоти маъмурӣ аризаро баррасӣ накарда, дар бораи қонеъ нагардонидани ариза санади маъмурӣ қабул менамояд. Дар санади маъмурӣ бояд санади меъёрии ҳуқуқие, ки дар асоси он қонеъгардонии аризаи маъмурӣ рад карда шудааст, зикр карда шавад.
3. Аризаи маъмурӣ дар бораи расмиёти маъмурии такрорӣ танҳо дар сурате қабул мегардад, ки дар ҷараёни расмиёти маъмурӣ аризадиҳанда ин ҳолатҳо ё фактҳоро вобаста ба ҳолатҳои ба ӯ дахлнадошта пешниҳод накарда бошад.
§ 6. Расмиёти маъмурӣ дар мақомоти маъмурии коллегиалӣ
Моддаи 52. Тартиби расмиёти маъмурӣ дар мақомоти маъмурии коллегиалӣ
1. Расмиёти маъмурӣ дар мақомоти маъмурии коллегиалӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин боб анҷом дода мешавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
2. Қарор нисбати аризаи маъмурие, ки ба мақомоти коллегиалӣ пешниҳод гардидааст, танҳо аз ҷониби мақомоти маъмурии коллегиалӣ қабул карда мешавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад. Ба дигар мақомоти маъмурии ваколатдор фиристодани ариза ё баргардонидани он ба аризадиҳанда ҳуқуқи истисноии шахси мансабдори ваколатдори мақомоти маъмурии коллегиалӣ мебошад, агар ҳалли масъалаҳои дар он гузошташуда дар доираи ваколати ин мақомоти маъмурии коллегиалӣ бошанд.
Моддаи 53. Тартиби гузаронидани ҷаласа ва қабули қарор аз ҷониби мақомоти маъмурии коллегиалӣ
1. Дар ҷаласаи мақомоти маъмурии коллегиалӣ дар сурати ҳузур надоштани роҳбараш яке аз муовинони ӯ раисӣ мекунад ().
2. Раисикунанда ҷаласаро мутобиқи рӯзнома мебарад.
3. Ба ҷаласаи мақомоти маъмурии коллегиалӣ бояд ҳама аъзои он даъват карда шаванд.
4. Ҷаласаи мақомоти маъмурии коллегиалӣ дар сурате салоҳиятдор ҳисобида мешавад, ки дар он бештар аз нисфи шумораи аъзои он иштирок дошта бошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ тартиби дигарро пешбинӣ намудаанд.
5. Қарори мақомоти маъмурии коллегиалӣ дар сурате қабулгардида ҳисобида мешавад, ки онро бештар аз нисфи шумораи аъзои дар ҷаласа ҳузурдошта дастгирӣ карда бошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки санадҳои мёьёрии ҳуқуқӣ тартиби дигарро пешбинӣ намудаанд.
Моддаи 54. Протоколи ҷаласаи мақомоти маъмурии коллегиалӣ
1. Дар ҳама ҷаласаҳои мақомоти маъмурии коллегиалӣ протоколи ҷаласа тартиб дода мешавад, ки дар он бояд ин чизҳо зикр карда шаванд:
- номи мақомоти маъмурии коллегиалӣ;
- вақт ва ҷойи гузаронидани ҷаласа;
- ном, номи падар, фамилия шахси дар ҷаласа раисикунанда ва аъзои мақомоти маъмурии коллегиалӣ;
- мавзӯи баррасишаванда;
- натиҷаҳои овоздиҳӣ;
- қарори қабулгардида.
2. Протоколи ҷаласаро котиб дар давоми 3 рӯз тартиб дода, онро раисикунанда ва котиб имзо мекунанд.
§ 7. Намудҳои расмиёти маъмурӣ
Моддаи 55. Намудҳои расмиёти маъмурӣ
1. Намудҳои расмиёти маъмурӣ инҳоянд:
- расмиёти маъмурии оддӣ;
- расмиёти маъмурии расмӣ;
- расмиёти маъмурии оммавӣ.
2. Агар қонун татбиқи расмиёти маъмурии намуди дигарро пешбинӣ накунад, мақомоти маъмурӣ санади маъмуриро бо тартиби расмиёти маъмурии оддӣ таҳия менамояд.
Моддаи 56. Расмиёти маъмурми оддӣ
Расмиёти маъмурии оддӣ фаъолияти мақомоти маъмурӣ оид ба таҳия ва қабули санадҳои маъмурие мебошад, ки таҳқиқи ҳолатҳоро бо иштироки тарафҳои манфиатдор ва доир намудани муҳокимаи шифоҳиро талаб намекунад.
Моддаи 57. Расмиёти маъмурии расмӣ
1. Расмиёти маъмурии расмӣ фаъолияти мақомоти маъмурӣ оид ба таҳия ва қабули санадҳои маъмурӣ бо риояи талаботи муқаррарнамудаи параграфи 8 боби мазкур мебошад.
2. Санади маъмурӣ дар асоси расмиёти маъмурии расмӣ танҳо дар сурате қабул мегардад, ки инро бевосита қонун пешбинӣ намуда ё бо ташаббуси мақомоти маъмурӣ қабул гардида бошад.
Моддаи 58. Расмиёти маъмурии оммавӣ
Расмиёти маъмурии оммавӣ фаъолияти мақомоти маъмурӣ оид ба таҳия ва қабули санадҳои маъмурии ҳуқуқие мебошад, ки ба манфиати доираи номаҳдуди шахсон дахл мекунад.
§ 8. Расмиёти маъмурии расмӣ
Моддаи 59. Иштироки тарафи манфиатдор дар расмиёти маъмурии расмӣ
1. Мақомоти маъмурӣ ҳама тарафҳои манфиатдорро дар бораи оғози расмиёти маъмурии расмӣ хабардор менамояд, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
2. Рад намудани тарафи манфиатдор аз иштирок дар расмиёти маъмурӣ расмиёти маъмурии расмиро бознамедорад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
3. Тарафи манфиатдор метавонад фикру мулоҳизаҳои худро дар мавриди ҳама ҳолатҳои расмиёти маъмурӣ пешниҳод намояд.
Моддаи 60. Шоҳид ва коршинос дар расмиёти маъмурии расмӣ
1. Дар ҷараёни расмиёти маъмурии расмӣ шоҳид вазифадор аст баёнот диҳад, коршинос бошад, хулоса пешниҳод кунад. Гирифтани баёнот ё хулоса тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.
2. Даст кашидан аз додани баёнот ё хулоса боиси ҷавобгарии муқаррарнамудаи қонун мегардад.
3. Дар ҷараёни расмиёти маьмурии расмӣ тарафи манфиатдор ҳақ дорад шоҳидон, коршиносонро ҷалб намояд.
4. Ба тарафи манфиатдор бояд имкон дода шавад, ки нуқтаи назари худро нисбати хулосаи коршинос ё баёноти шоҳид баён намояд.
5. Тарафи манфиатдор ҳақ дорад дар пурсиши шоҳид ё коршинос иштирок кунад, ба онҳо саволҳо диҳад, бо хулосаи хаттии коршинос шинос шавад, ҳангоми азназаргузаронии объект, ҷойе, ки ба қабули санади маъмурӣ вобаста аст, ҳузур дошта бошад.
6. Ҳароҷоти тарафи манфиатдор вобаста ба даъвати шоҳид ва коршинос аз ҷониби тарафи манфиатдор пардохт карда мешавад.
Моддаи 61. Муҳокимаи шифоҳӣ
1. Мақомоти маъмурӣ дар асоси далелҳое, ки ҳангоми доир намудани муҳокимаи шифоҳӣ таҳқиқ карда шудаанд, қарор қабул менамояд.
2. Тарафҳои манфиатдор бояд на камтар аз 7 рӯз қабл аз доир гардидани муҳокимаи шифоҳӣ огоҳ карда, ба муҳокимаи шифоҳӣ даъват карда шаванд.
3. Дар даъватнома, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонун, ҳуқуқи мақомоти маъмурӣ ба баррасӣ ва ҳал намудани парванда бе иштироки тарафи манфиатдор зикр карда мешавад.
4. Агар шумораи тарафҳои манфиатдор аз 50 нафар зиёд бошад, мақомоти маъмурӣ ҳаҳ дорад тарафҳои манфиатдорро ба муҳокимаи шифоҳӣ бо роҳи хабардор намудани аризадиҳандае, ки имзои он дар ариза аввал аст, дастраси умум ё интишор намудани хабар дар нашрияи расмӣ даъват кунад. Дар хабарнома бояд масъалае, ки доир ба он муҳокимаи шифоҳӣ баргузор мегардад, номи мақомоти маъмурие, ки муҳокима доир мекунад, асосҳои оғози расмиёти маъмурӣ, вақт ва ҷойи муҳокимаи шифоҳӣ зикр карда шаванд.
Моддаи 62. Тартиби гузаронидаии муҳокимаи шифоҳӣ
1. Муҳокимаи шифоҳӣ ошкоро гузаронида мешавад. Раисикунанда бо мақсади таъмини ҳифзи сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ё шахсии тараф бо ташаббуси худ ё бо дархости тарафи манфиатдор ҳуқуқ дорад муҳокимаи шифоҳиро пӯшида эълон кунад.
2. Раис шахси мансабдори ваколатдори мақомоти маъмурӣ буда, муҳокимаи шифоҳиро мекушояд ва роҳбарӣ менамояд.
3. Шахсони мансабдори ваколатдори мақомоти маъмурӣ, намояндаи мақомоти болоӣ, тарафҳои манфиатдор, намояндаҳои онҳо, коршинос, шоҳидон ҳуқуқи дар муҳокимаи шифоҳӣ иштирок карданро доранд.
4. Раисикунанда ӯҳдадор аст дар муҳокимаи шифоҳӣ таҳқиқи ҳолатҳоеро, ки барои парванда аҳамият доранд, таъмин намояд ва ба тарафи манфиатдор имкон диҳад, ки нуқтаи назари худро нисбати парванда изҳор намояд.
5. Тарафи. манфиатдор ҳақ дорад дар мавриди ҳолатҳое, ки барои парванда аҳамият доранд, дархост изҳор намояд.
6. Риояи тартибро дар муҳокима раисикунанда таъмин менамояд. ӯ ҳақ дорад огоҳ кунад, дар ҳолатҳои махсус бошад - шахсеро, ки тартибро вайрон мекунад, аз толор хориҷ намояд.
7. Муҳокима метавонад бе иштироки шахси аз толор хориҷгардида низ идома дода шавад.
Моддаи 63. Протоколи муҳокимаи шифоҳӣ
1. Ҳангоми муҳохимаи шифоҳӣ протокол тартиб дода мешавад.
2. Дар протоколи муҳокимаи шифоҳӣ бояд ин чизҳо зикр карда шаванд:
- мавзӯи муҳокимаи шифоҳӣ, шарҳи мухтасари аризаи пешниҳодшуда;
- номи мақомоти маъмурӣ;
- вақт ва ҷойи гузаронидани ҷаласа;
- фамилия, ном, номи падар ва мансаби раисикунанда, тарафҳои манфиатдор, коршиносон, шоҳидон;
- шарҳи мухтасари натиҷаҳои азназаргузаронии объект, ҷое, ки ба қабули санади маъмурӣ вобаста аст.
3. Протоколи муҳокимаи шифоҳиро котиб дар мӯҳлати 3 рӯз тартиб дода, онро раисикунанда ва котиб имзо мекунанд.
4. Тарафҳои манфиатдори дар парванда иштироккунанда ҳақ доранд бо протоколи муҳокима шинос шаванд ва дар муддати се рӯзи баъди имзои он мулоҳизаҳои худро пешниҳод намоянд.
5. Мулоҳизаҳоро нисбати протокол раисикунанда баррасӣ менамояд ва дар сурати розӣ будан бо мулоҳизаҳо онҳоро тасдиқ мекунад, вале дар сурати розӣ набудан бо онҳо дар бораи пурра ё қисман рад кардани онҳо ба таври хаттӣ хабардор мекунад. Мулоҳизаҳо ба парванда замима карда мешаванд.
Моддаи 64. Қабули санади маъмурӣ
1. Санади маъмурӣ дар давоми 7 рӯзи баъди ба анҷом расидани муҳокима қабул карда мешавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад,
2. Тарафи манфиатдор ҳақ дорад тибқи тартиби пешбининамудаи моддаи 19 Кодекси мазкур бо санади маъмурӣ шинос шавад.
Моддан 65. Расмаёти маъмурии расмие, ки мақомоти маьмурии коллегиалӣ анҷом медиҳад
1. Агар расмиёти маъмурии расмӣ ба тариқи коллегиалӣ баррасӣ карда шавад, ҳама аъзои мақомоти коллегиалии маъмурӣ ҳақ доранд вобаста ба ҳолатҳои парванда саволҳо диҳанд.
2. Дар овоздиҳие, ки вобаста ба қабули санади маъмурӣ гузаронида мешавад, танҳо он аъзои мақомоти коллегиалии маъмурӣ ҳаққи иштирок кардан доранд, ки дар муҳокимаи шифоҳӣ иштирок намудаанд.
§ 9. Расмиёти маъмурии оммавӣ
Моддаи 66. Қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ бо татбиқи расмиёти маъмурии оммавӣ
1. Санади ҳуқуқки маъмурӣ тибқи тартибе, ки ин боб муқаррар намудааст, танҳо дар ҳолате қабул мегардад, ки инро қонун бевосита пешбинӣ намояд.
2. Санади ҳуқуқии маъмурӣ бо қарори мақомоти маъмурӣ, тибқи тартибе, ки ин боб муқаррар намудааст, метавонад ҳамчунин дар ҳолате қабул гардад, ки он ба манфиатҳои доираи васеи шахсон дахл дошта бошад.
3. Дар ҳолати дар қисми дуюми ин модда зикршуда, қарорро бояд шахси мансабдори мақомоти маъмурӣ бо розигии мақомоти маъмурии болоӣ (шахси мансабдор) қабул намояд.
4. Агар қонун тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, расмиёти маъмурии оммавӣ тибқи таъиноти ин модда сурат мегиранд.
Моддаи 67. Интишори ахбор оид ба пешниҳоди ҳуҷҷатҳо барои шиносоии оммавӣ
1. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур ахборро оид ба пешниҳоди ҳуҷҷатҳо барои шиносоии оммавӣ интишор намояд.
2. Дар ахбор бояд инҳо зикр карда шаванд:
- мақомоти маъмурие, ки дар он расмиёти маъмурӣ анҷом дода мешавад ва суроғаи он. Агар бо маводи расмиёти маъмурӣ дар дигар мақомоти маъмурӣ низ шинос шудан мумкин бошад, онгоҳ ном ва суроғаи ин мақомот;
- мазмуни мухтасари аризаи маъмурӣ ё (ва) қарори мақомоти маъмурӣ оид ба оғози расмиёти маъмурӣ;
- мӯҳлатҳои қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ;
- мӯҳлати пешниҳоди мулоҳизаҳо ва пешниҳодҳои худ.
Моддаи 68. Номгӯи ҳуҷҷатҳое, ки барои шиносоии оммавӣ аз тарафи мақомоти маъмурӣ пешниҳод карда мешаванд
1. Мақомоти маъмурӣ барои шиносоии оммавӣ бояд номгӯи ҳуҷҷатҳои зеринро пешниҳод намояд:
- аризаи маъмурӣ ва ҳуҷҷатҳои ба он замимашаванда, инчунин қарори мақомоти маъмурӣ оид ба оғози расмиёти маъмурӣ;
- фикру мулоҳиза, ки ба мақомоти маъмурӣ вобаста ба ин изҳорот пешниҳод шудааст;
- номгӯи ҳуҷҷатҳое, ки барои шиносоии оммавӣ пешниҳод карда мешаванд.
2. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳуқуқ доранд бо ҳуҷҷатҳои барои шиносоии оммавӣ ба мақомоти маъмурӣ пешниҳодгардида, ки дар он расмиёти маъмурии оммавӣ сурат мегиранд, бе монеа шинос шаванд. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун ё бо қарори асосноки мақомоти маъмурӣ ҳуҷҷатҳои расмиёти маъмурии оммавӣ барои шиносоии оммавӣ метавонанд ҳамчунин дар дигар мақомоти маъмурӣ бо розигии он пешниҳод карда шаванд.
3. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳуқуқ доранд нусхаҳои ҳуҷҷатҳои барои шиносоии оммавӣ пешниҳодгардидаро бо ҷуброни хароҷоти тайёр кардани нусхаҳо талаб намоянд.
Моддаи 69. Тартиби пешниҳоди таклифҳо
1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳуқуқ доранд пешниҳодҳои худро дар шакли хаттӣ дар муддати 20 рӯзи баъди барои шиносоии оммавӣ пешниҳод гардидани хабар оид ба қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ ё лоиҳаи санади ҳуқуқии маъмурӣ манзур намоянд.
2. Ин ҳуқуқ бояд дар хабар оид ба пешниҳоди ҳуҷҷатҳо барои шиносоии оммавӣ зикр карда шавад.
3. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст дар ҳуҷҷат рӯзи бақайдгирии онро зикр намояд.
4. Мақомоти маъмурӣ пешниҳодҳои манзурнамудаи шахсони манфиатдорро дар давоми як рӯзи баъди бақайдгирӣ ба дигар мақомоти маъмурии дахлдор мефиристад.
Моддаи 70. Муҳокимаи шифоҳӣ дар расмиёти маъмурии оммавӣ
Дар ҷараёни расмиёти маъмурии оммавӣ бояд муҳокимаи шифоҳӣ тибқи тартиби мӯқаррарнамудаи моддаҳои 61-64 Кодекси мазкур баргузор карда шавад.
Моддаи 71. Қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ ҳангоми расмиёти маъмурии оммавӣ
1. Мақомоти маъмурӣ дар мӯҳлати на дертар аз 10 рӯзи баъди баргузор гардидани муҳокимаи шифоҳӣ санади ҳуқуқии маъмуриро қабул менамояд.
2. Санади ҳуқуқии маъмурие, ки дар асоси расмиёти маъмурии оммавӣ қабул гардидааст, бояд тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 17 Кодекси мазкур ҳатман интишор карда шавад.
3. Агар дар қонун имконияти ба таъхир гузоштани қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ пешбинӣ гардида бошад, мақомоти маъмурӣ ба таъхир гузоштани қабули ин санади ҳуқуқии маъмуриро пешакӣ эълон мекунад.
БОБИ 4. ИҶРОИ САНАДИ МАЪМУРӢ
Моддаи 72. Мақомоти маъмурии ваколатдоре, ки санади ҳуқуқии маъмуриро барои иҷроиш равон мекунад
1. Санади маъмуриро мақомоти маъмурие, ки онро қабул намудааст, иҷро мекунад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
2. Мавриди иҷро қарор додани санади маъмурӣ бо супориши мақомоте, ки санади маъмуриро қабул намудааст, метавонад аз ҷониби мақомоти маъмурии поёнӣ ё дигар мақомоти маъмурӣ сурат гирад. Дар ин ҳолат талаботи боби 1 Кодекси мазкур нисбат ба расонидани ёрии ҳуқуқӣ аз тарафи мақомоти маъмурӣ татбиқ мегардад.
3. Мақомоти маъмурӣ метавонад ваколатро оид ба гардиши иҷрои санади маъмурӣ якдафъаина ё ба мӯҳлати муайян ба дигар мақомоти маьмурӣ вогузор намояд, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад ().
4. Ҳуқуқи мавриди иҷро қарор доданро танҳо шахси мансабдоре дорад, ки мавриди иҷро қарор додани санади маъмуриро вазифаи хизматиаш ба зиммаи ӯ вогузор намудааст.
Моддаи 73. Тартиби гардиши иҷрои санади маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурии масъул оид ба мавриди иҷро қарор додан ӯҳдадор аст, ки ваколатҳои бо қонун ба зиммааш вогузоршударо танҳо дар доирае, ки барои таъмини мавриди иҷро қарор додани санади маъмурӣ заруранд, анҷом диҳад.
2. Ваколатҳои мақомоти маъмурии масъул оид ба мавриди иҷро қарор додани санади маъмурӣ метавонанд аз ҷониби мақомоти маъмурии болоӣ маҳдуд карда шаванд.
Моддаи 74. Боздоштани иҷрои санади маъмурӣ
Бо дархости тарафи манфиатдор мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст, ки иҷрои санади маъмуриро дар ҳолатҳои зерин боздорад:
- фавти шахс ё азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ, агар ин муносибати ҳуқуқӣ ворисияти ҳуқуқиро раво донад;
- бо тартиби суди мавриди баҳс қарор додани санади маъмурӣ, дар ҳолате, ки чунин баҳсро қонун иҷозат диҳад;
- пешниҳоди шикояти маъмурӣ ба мақомоти маъмурӣ нисбати санади маъмурӣ.
Моддаи 75. Мӯҳлатҳои боздоштани иҷрои санади маъмурӣ
1. Иҷрои санади маъмурӣ дар ҳолатҳои зерин боздошта мешавад:
- дар ҳолатҳои пешбининамудаи банди 1 моддаи 74 Кодекси мазкур то муайян намудани вориси ҳуқуқии шахс;
- дар ҳолатҳои пешбининамудаи бандҳои 2 ва 3 моддаи 74 Кодекси мазкур,то эътибори қонунӣ пайдо кардани қарори суд ё таъиноти суд дар бораи рад кардани қонеъгардонии даъво ё қарори мақомоти маъмурӣ дар бораи рад кардани қонеъгардонии шикояти маъмурӣ.
2. Иҷрои санади маъмурӣ бо ташаббуси мақомоти маъмурӣ баъди бартараф гардидани ҳолатҳое, ки боиси боздоштани он гардидаанд, барқарор карда мешавад.
Моддаи 76. Ба таъхир андохтани иҷрои санади маъмурӣ
Дар сурати мавҷуд будани ҳолатҳое, ки дар натиҷаи онҳо иҷрои таъхирнопазири санади маъмурӣ имконпазир нест, мақомоти маъмурӣ, ки санади маъмуриро қабул кардааст, метавонад иҷрои ин санадро ба мӯҳлати то як моҳ ба таъхир андозад.
Моддаи 77. Қатъ памудани иҷрои санади маъмурӣ
Мақомоти маъмурие, ки санади маъмуриро қабул кардааст, иҷрои онро дар ҳолатҳои фавти шахс ё барҳамдиҳии шахси ҳуқуқие, ки нисбати ӯ санади маъмурӣ қабул гардидааст, қатъ менамояд.
Моддаи 78. Мӯҳлати иҷрои санади маъмурӣ
1. Санади маъмурӣ дар муддати як моҳи баъд аз қабул гардиданаш бояд ба иҷро расонида шавад. Мақомоти маъмурӣ дар ҳолатҳои мавҷуд будани сабабҳои узрнок метавонад мӯҳлати иҷрои санади маъмуриро дароз намояд.
2. Дар сурати боздоштани иҷрои санади маъмурӣ тибқи моддаи 15 Кодекси мазкур ҷараёни мӯҳлати иҷро то муқаррар гардидани ҳолатҳое, ки асоси боздоштан гардидаанд, боздошта мешавад.
3. Дар сурати ба таъхир андохтани иҷрои санади маъмурӣ тибқи моддаи 76 Кодекси мазкур ҷараёни мӯҳлати иҷро то гузаштани мӯҳлати ба таъхир аыдохтаы боздошта мешавад.
4. Барои иҷрои намудҳои алоҳидаи санадҳои маъмурӣ қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад мӯҳлатҳои дигарро муқаррар кунад.
5. Талаботи ин модда дар ҳолати қасдан вайрон кардани мӯҳлати иҷрои санади маъмурӣ аз ҷониби мақомоти маъмурӣ татбиқ карда намешавад.
Моддаи 79. Ҳатмӣ будани иҷрои талаботи мақомоти маъмурии ваколатдор
1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ӯҳдадоранд талаботи қонунии мақомоти маъмурии ваколатдорро дар мавриди иҷрои санади маъмурӣ иҷро кунанд.
2. Агар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигаре муқаррар накарда бошанд, шахс ҳақ дорад аз иҷрои талаботе, ки бо иҷрои санади маъмурӣ вобаста аст, саркашӣ намояд, ба шарте, ки ин хилофи ӯҳдадориҳое бошад, ки қонун ба зиммаи ӯ вогузор намудааст, ё боиси ошкор гардидани сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ё шахсӣ шавад, ки ӯҳдадории риояи онро қонун ба зиммаи ӯ гузоштааст.
Моддаи 80. Қарор оид ба татьмини иҷро
1. Мақомоти маъмурӣ бо мақсади иҷрои санади маъмурӣ метавонад нисбати дигар шахсон ягон амали пешбининамудаи қонунро танҳо дар сурати қабул гардидани қарор дар бораи таъмини иҷро анҷом диҳад.
2. Қарор дар бораи таъмини иҷро дар шакли хаттӣ, ба истиснои асосҳое, ки дар қисми дуюми моддаи 81 Кодекси мазкур омадааст, таҳия мегардад ва санади маъмурӣ мебошад.
3. Қарор дар бораи таъмини иҷро метавонад дар дохили матни санади маъмурие, ки бояд иҷро гардад, зикр шуда бошад.
4. Дар қарор дар бораи таъмини иҷро бояд санади маъмурие, ки ҷиҳати иҷрои он қарор қабул гардидааст, зикр карда шавад.
5. Дар қарор дар бораи таъмини иҷро бояд воситаи барои таъмини иҷро истифодашавандае, ки моддаи 84 Кодекси мазкур пешбинӣ намудааст, зикр карда шавад.
6. Дар сурати ғакриимкон будани истифодаи як воситаи таъмини иҷро бояд санади маъмурӣ дар бораи истифодаи дигар воситаи иҷро қабул карда шавад.
7. Дар қарор дар бораи таъмини иҷро бояд андозаҳо ва тартиби ҷуброни хароҷот зикр карда шавад. Мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад мутобиқ ба амалҳое, ки бо мақсади иҷрои санади маъмурӣ анҷом додааст, минбаъд андозаи хароҷотро тағйир диҳад.
Моддаи 81. Расмиёти маъмурӣ вобаста ба қабули қарор дар бораи таъмини иҷро
1. Нисбати расмиёти маъмурие, ки бо қабули қарор дар бораи таъмини иҷро вобаста мебошад, талаботи муқаррарнамудаи моддаҳои 44-48 Кодекси мазкур истифода намегарданд.
2. Дар ҳолатҳои таъхирнопазир, ҳангоме ки ба амнияти давлат ё ҷамъият, саломатии аҳолӣ, ҳаёти одамон хатар таҳдид менамояд, қарор дар бораи таъмини иҷро метавонад дар шакли шифоҳӣ, тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 12 Кодекси мазкур қабул гардад.
Моддаи 82. Мӯҳлати иҷрои ихтиёрии санади маъмурӣ
1. Ба шахсе, ки нисбати ӯ воситаи таъмини иҷро истифода мегардад, бояд барои иҷрои ихтиёрии санади маъмурӣ мӯҳлат дода шавад.
2. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст аниқ муайян намояд, ки иҷрои кадом амал бо мақсади иҷрои санади маъмурӣ ба шахс супурда мешавад.
3. Нисбати шахсе, ки талаботи санади маъмуриро дар мӯҳлати муқарраргардида иҷро кардааст, воситаи таъмини иҷро истифода карда намешавад. Талаботи дахлдорро дар мӯҳлати муқарраргардида иҷро намудани шахс барои аз зътибор соқит донистани қарор дар бораи иҷро асос мебошад.
Моддаи 83. Ҷуброни хароҷоти вобаста ба иҷрои санади маъмурӣ
Ба зиммаи шахсе, ки мӯҳлати барои иҷрои ихтиёрии санади маъмурӣ муқаррарнамудаи мақомоти маъмуриро гузаронидааст, ҷуброни хароҷоти санади маъмурӣ гузошта мешавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигаре муқаррар накарда бошад.
Моддаи 84. Боситаҳои таъмини иҷрои санади маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад баъди гузаштани мӯҳлате, ки ба шахс барои иҷрои ихтиёрии санади маъмурӣ муайян намудааст, бо мақсади иҷрои санади маъмурӣ яке аз воситаҳои зерини таъмини иҷроро истифода намояд:
- вогузор кардани иҷрои санади маъмурӣ ба шахси дигар;
- ҷарима.
2. Мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад танҳо воситаи таъмини иҷрои дар қарор дар бораи таъмини иҷро пешбинигардидаро истифода намояд.
3. Истифодаи воситаи таъмини иҷро бояд баъди иҷрои санади маъмурӣ қатъ карда шавад.
Моддаи 85. Вогузор кардани иҷрои санади маъмурӣ ба шахси дигар
1. Агар ба шахси дигар вогузор кардани иҷрои санади маъмурӣ имконпазир бошад, мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур иҷрои санадро ба шахси дигар вогузор кунад.
2. Ба шахсе, ки иҷрои санади маъмурӣ ба ӯ вогузор карда мешавад, хароҷоти иҷроро ҳамон мақомоти маъмурӣ ҷуброн менамояд. Мақомоти маъмурӣ ин хароҷотро мутобиқи қонун ё санади меъёрии ҳуқуқӣ, аз ҳисоби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии дахлдор ҷуброн менамояд.
Моддаи 86. Таъмини иҷро бо ҷарима
1. Агар санади маъмурӣ ба зиммаи шахс ӯҳдадории иҷрои амали муайян ё худдорӣ намудан аз содир намудани амали муайянро вогузор намояд ва ӯ ин ӯҳдадориро иҷро накунад, ба шахс метавонад ҷарима баста шавад.
2. Маблағи ҷарима бояд бо қарор дар бораи таъмини иҷро ба андозае, ки Кодекси Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ муқаррар намудааст, муайян карда шавад.
3. Барои иҷро накардани ӯҳдадорӣ дар мавриди пардохти ҷарима шаҳс ба ҷавобгарии маъмурӣ кашида мешавад.
Моддаи 87. Заминаҳои иҷрои маҷбурии санади маъмурӣ дар шакли пардохти пулӣ
1. Санади маъмурие, ки ба зиммаи шахс ӯҳдадории пардохтани маблағи муайянро вогузор мекунад, дар асоси варақаи иҷроия мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро карда мешавад.
2. Санади маъмурие, ки ба зиммаи шахс ӯҳдадории пардохтани маблағи муайянро вогузор мекунад, бо тартиби маҷбурӣ иҷро карда мешавад, агар он дар шакли хаттӣ бо риояи талаботи моддаи 13 Кодекси мазкур қабул гардида, шахс хаттӣ огоҳонида шуда бошад. Талаботи моддаи 86 Кодекси мазкур нисбати ин намуди иҷро истифода намегарданд.
Моддаи 88. Шикоят кардан аз болои қарор дар бораи таъмини иҷро
1. Тарафи манфиатдор тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур, аз болои қарор дар бораи таъмини иҷро шикоят оварда метавонад.
2. Агар воситаи таъмин ва мӯҳлати иҷрое, ки бо қарор дар бораи таъмини иҷро муқаррар гардидааст, бевосита аз санади маъмурии бо мақсади иҷрои он қабулгардида, барояд, аз болои ин қарор танҳо якҷоя бо санади маъмурии дахлдор шикоят кардан мумкин аст.
БОБИ 5. МУРОФИАИ РАСМИЁТИ МАЪМУРӢ ДАР ДОХИЛИ МАҚОМОТИ МАЪМУРӢ ВОБАСТА БА ШИКОЯТИ МАЪМУРӢ АЗ БОЛОИ САНАДИ МАЪМУРӢ
Моддаи 89. Ҳуқуқл шикоят кардан аз болои санади маъмурӣ
1. Тарафи манфиатдор аз болои санади маъмурие, ки мақомоти маъмурӣ қабул намудааст, ҳақ дорад шикоят оварад.
2. Аз тарафи мақомоти маъмурӣ вайрон кардани мӯҳлати муқарраргардидаи қабули санади маъмурӣ рад намудани қабули санади маъмурӣ эътироф карда мешавад ва аз болои он бо тартиби муқаррарнамудаи ҳамин боб шикоят карда мешавад.
Моддаи 90. Мақомоти маъмурие, ки шикояти маъмуриро баррасӣ менамояд
1. Шикояти маъмуриро мақомоти маъмурие, ки санади маъмуриро қабул намудааст, дар сурати доштани роҳбари шахси мансабдор, ё воҳиди сохтории санади маъмуриро қабулнамуда, баррасӣ ва ҳал мёнамояд, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
2. Аз болои санади маъмурие, ки шахси мансабдори роҳбарикунандаи мақомоти маъмурӣ қабул кардааст, ба мақомоти маъмурии болоӣ шикоят карда мешавад.
3. Аризадиҳанда барои ҳифзи ҳуқуқ ё озодиҳои поймолгардидааш ҳуқуқ дорад бидуни муроҷиат ба мақомоти маъмурӣ бо шикоят ба суд муроҷиат кунад.
Моддаи 91. Саршавии расмиёти маъмурӣ вобаста ба шикояти маъмурӣ
1. Расмиёти маъмурӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин боб танҳо дар сурати пешниҳоди шикояти маъмурӣ ва ба қайд гирифтани он оғоз карда мешавад.
2. Шикояти маъмурӣ бояд дар шакли хаттй тартиб дода шавад ва ба талаботи Кодески мазкур ҷавобгӯ бошад.
Моддаи 92. Тартиби баррасии шикояти маъмурӣ
Расмиёти маъмурӣ вобаста ба шикояти маъмурӣ бо тартиби расмиёти маъмурии расмӣ, ки дар боби 3 Кодекси мазкур зикр шудааст, ба ғайр аз истисноҳои дар ин боб зикршуда анҷом дода мешавад.
Моддаи 93. Баррасӣ ва ҳалли шикояти маъмурӣ аз ҷониби мақомоти маъмурии коллегиалӣ
Ҳангоми баррасӣ ва ҳалли шикояти маъмурӣ аз ҷониби мақомоти маъмурии коллегиалӣ низ тартиби муқаррарнамудаи боби 3 Кодекси мазкур истифода карда мсшавад.
Моддаи 94. Мӯҳлати пешниҳоди шикояти маъмурӣ аз болои санади маъмурӣ
1. Шикояти маъмурӣ бояд дар давоми як моҳи баъди эътибори қонунӣ пайдо намудани санади маъмурӣ пешниҳод карда шавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад
2. Дар сурати гузарондани мӯҳлате, ки барои пешниҳод кардани шикоят аз болои санади маъмурӣ муқаррар карда шудааст ва агар ин мӯҳлат бо сабабҳои узрнок гузаронида шуда бошад, вале аз 1 сол зиёд набошад, он бояд барқарор карда шавад.
Моддаи 95. Мазмуни шикокти маъмурӣ
1. Дар шикояти маъмурӣ бояд зикр карда шаванд:
- номи мақомоти маъмурие, ки ба он шикояти маъмурӣ пешниҳод карда мешавад;
- фамилия, ном, номи падар ва суроғаи шахсе, ки шикояти маъмуриро пешниҳод мекунад;
- номи мақомоти маъмурие, ки аз санади маъмурӣ ё амалҳои он шикоят оварда мешавад;
- номи санади маъмурие, ки ба он шикоят оварда мешавад;
- моҳияти талабот;
- ҳолатҳое, ки талабот ба онҳо асос ёфтааст;
- намуди расмиёти маъмурӣ барои баррасии шикояти маъмурӣ;
- номгӯи ҳуҷҷатҳое, ки ба шикояти маъмурӣ замима гардидаанд.
2. Агар ба шахси шикояти маъмурӣ оварда санади маъмурӣ супурда шуда бошад, нусхаи он ба шикояти маъмурӣ замима карда мешавад.
Моддаи 96. Рад кардани баррасии шикояти маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурӣ шикояти маъмуриро баррасӣ намекунад, агар:
- ҳалнома ё таъиноти суд дар бораи аз даъво даст кашидани даъвогар оид ба ҳамон мавзӯи баҳс, дар бораи даъворо эътироф намудани ҷавобгар ё тасдиқи созиши оштии тарафҳо мавҷуд бошад;
- парванда дар бораи баҳси байни ҳамон тарафҳо, доир ба ҳамон мавзӯъ ва ҳамон асос дар мурофиаи судӣ бошад;
- қарори ин мақомот ё мақоми маъмурии болоӣ доир ба ҳамин масъала мавҷуд бошад;
- дар мақомоти маъмурии болоӣ расмиёти маъмурӣ доир ба ҳамин шикояти маъмурӣ дар баррасӣ бошад;
- баррасии шикояти маъмурӣ дар тобеияти мақомоти маъмурӣ набошад;
- шикояти маъмурӣ аз ҷониби шахсе пешниҳод шуда бошад, ки ба пешниҳоди чунин шикояти маъмурӣ ҳуқуқ надорад;
- мӯҳлате, ки қонун барои пешниҳоди шикояти маъмурӣ муқаррар намудааст, гузашта бошад;
- шикоятдиҳанда то баррасии ариза вафот карда бошад ё шахси ҳуқуқӣ барҳам хӯрда бошад.
2. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст то қабули қарор дар бораи рад кардани баррасии шикояти маъмурӣ ба шахси шикояти маъмурӣ оварда имконият диҳад, ки нуқтаи назари худро доир ба масъалаи зикршуда пешниҳод намояд ().
Моддаи 97. Мӯҳлати баррасии шикояти маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурии ваколатдор ӯҳдадор аст, ки шикояти маъмуриро баррасӣ намояд ва дар мӯҳлати як моҳ қарори дахлдор қабул кунад, агар крнунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
2. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун, агар барои муқаррар намудани ҳолатҳое, ки барои парванда аҳамияти ҷиддӣ доранд, мӯҳлате зарур бошад, ки аз мӯҳлати барои баррасии шикояти маъмурӣ муқаррарнамудаи қонун зиёд аст, мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад дар бораи дароз кардани мӯҳлати баррасии шикояти маъмурӣ қарори асоснок қабул намояд.
3. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст, ки қарори дар қисми дуюми ин модда зикршударо на дертар аз 7 рӯз баъди оғози расмиёти маъмурӣ қабул кунад ва дар ин бора фавран шахси шикояти маъмурӣ овардаро огоҳ намояд.
4. Мӯҳлати баррасии шикояти маъмурӣ метавонад на бештар аз як моҳ дароз карда шавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистои тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
Моддаи 98. Боздоштани амали санади маъмурӣ дар сурати овардани шикоятм маъмурӣ
1. Амали санаде, ки аз он шикоят оварда шудааст, аз лаҳзаи ба қайд гирифтани шикояти маъмурӣ боздошта мешавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистои тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
2. Амали санади маъмурӣ боздошта намешавад, агар:
- ин боиси хеле зиёд шудани хароҷоти мақомоти маъмурӣ гардад;
- он санади маъмурие бошад, ки вобаста ба ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ қабул гардидааст;
- он дар вақти ҳолати фавқулодда ё ҳарбӣ дар асоси қонуни дахлдор қабул гардида бошад;
- ба таъхир гузоштани иҷрои он барои тартиботи ҷамъиятӣ ё амният таҳдиди ҷиддӣ ба вуҷуд оварад.
3. Тарафи манфиатдор тибқи тартиби муқарраргардида ҳақ дорад, ки дар мавриди барқарор намудани амали санади маъмурии боздошташуда ба мақомоти маъмурӣ дархост пешниҳод кунад.
Моддаи 99. Ҳуқуқи тағйир додан, беэътибор донистан ё аз эътибор соқит донистани санади маъмурӣ
1. Пешниҳоди шикояти маъмурӣ ҳуқуқи мақомоти маъмуриро, ки санади маъмуриро қабул намудааст, ба тағйир додан, беэътибор донистан ё аз эътибор соқит донистани он тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур маҳдуд намесозад.
2. Дар сурати тағйир додан, беэътибор донистан ё аз эътибор соқит донистани санади маъмурӣ мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст, ки дар муддати 5 рӯз мақомоти маъмуриеро, ки шикояти маъмуриро баррасӣ мекунад, дар ин бора огоҳ намояд.
Моддаи 100. Уҳдадории қабули санади маъмурӣ
1. Агар шикояти маъмурӣ вобаста ба вайрон кардани мӯҳлати барои қабули санади маъмурӣ муқарраргардида оварда шуда бошад, овардани шикояти маъмурӣ ӯҳдадориҳои мақомоти маъмурии дахлдорро дар мавриди қабули санади маъмурӣ, ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонун, бознамедорад.
2. Дар сурати қабули санади маъмурӣ аз ҷониби мақомоти маъмурии дахлдор расмиёти маъмурӣ доир ба шикояти маъмурӣ бо сабаби қабул нагардидани санади маъмурӣ бояд қатъ карда шавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
Моддаи 101. Давом додани расмиёти маъмурӣ дар сурати тағйир додан ё аз эьтибор соқит донистани санади маъмурӣ
Дар сурати тағйир додан ё аз эътибор соқит донистани санади маъмурӣ мақомоти маъмурие, ки санади маъмурии ба он шикоятовардаро қабул намудааст, бо талаби тарафи манфиатдор, ки мехоҳад санади маъмурии тағйирдодашуда ё аз эътибор соқит донисташударо беэътибор дониста шавад, бояд баррасии шикояти маъмуриро давом диҳад.
Моддаи 102. Даст кашидан аз шикояти маъмурӣ
1. Шахсе, ки шикояти маъмуриро овардааст, то аз ҷониби мақомоти маъмурӣ қабул гардидани қарор ҳақ дорад аз шикояти маъмурӣ даст кашад.
2. Даст кашидан аз шикояти маъмурӣ бояд дар шакли хаттӣ изҳор карда шавад. Ҳангоми муҳокимаҳои шифоҳӣ тарафи манфиатдор ҳақ дорад аз шикояти маъмурӣ даст кашидани худро изҳор намояд ва ин амал ба протокол ворид карда мешавад.
Моддаи 103. Доираи расмиёти маъмурӣ вобаста ба шикояти маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурие, ки шикояти маъмуриро баррасӣ менамояд, шикояти маъмуриро дар доираи талаботи дар он зикршуда баррасӣ мекунад, агар санадҳои ҳуқуқии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошанд.
2. Дар сурати имконнопазир будани қабули қарор танҳо нисбати қисми санади маъмурие, ки аз болои он шикоят пешниҳод шудааст, мақомоти маъмурие, ки шикояти маъмуриро бо розигии хаттии аризадиҳанда баррасӣ менамояд, нисбати санади маъмурӣ дар маҷмӯъ қарор қабул мекунад, вале дар сурати розӣ набудани ин шахс дар бораи баррасӣ накардани шикояти маъмурӣ қарор қабул менамояд.
Моддаи 104. Иштироки мақомоти маъмурии санади маъмуриро қабулкарда дар расмиёти маъмурӣ вобаста ба шикояти маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурие, ки ваколати баррасии шикоятро дорад, дар давоми 5 рӯзи баъди бақайдгирӣ нусхаи шикояти маъмуриро бо замимаи ҳуҷҷатҳо ба мақомоти маъмурие, ки санади маъмуриро қабул намудааст, мефиристад.
2. Мақомоти маъмурие, ки санади маъмурии аз болои он шикоят овардашударо қабул кардааст, ӯҳдадор аст дар давоми 5 рӯзи баъди гирифтани нусхаи шикояти маъмурӣ ба мақомоти маъмурие, ки шикоятм маъмуриро баррасӣ мекунад, ҳамаи маводи расмиёти маъмуриро вобаста ба ин санади маъмурӣ ва хулосаи хаттиро дар бораи шикояти маъмурӣ пешниҳод кунад.
3. Мақомоти маъмурии санади маъмуриро қабулкарда ҳангоми расмиёти маъмурӣ тамоми ҳуқуқҳо ва ваколатҳои тарафи манфкатдорро дорост, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигарро муқаррар накарда бошад.
4. Мақомоти маъмурие, ки санади маъмуриро қабул кардааст, дар расмиёти маъмурӣ бояд ҳамчун намоянда ҳамон шахси мансабдори ҳамин мақомотро пешниҳод намояд, ки ҳуқуқи қабули санади маъмуриро дорад.
5. Дигар шахси мансабдори ин мақомоти маъмурӣ метавонад танҳо бо розигии мақомоти маъмурие, ки шикояти маъмуриро баррасӣ менамояд, намоянда шавад.
Моддаи 105. Пешниҳод кардани иттилооти иловагӣ аз ҷониби тарафҳои манфиатдор
Тарафе, ки шикояти маъмуриро пешниҳод кардааст, инчунин дигар тарафи манфиатдор иттилооти иловагии бо парванда алоқамандро ва дертар аз 5 рӯз то гузаронидани муҳокимаҳои шифоҳӣ пешниҳод мекунад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
Моддаи 106. Шиносоӣ бо маводи расмиёти маъмурӣ
1. Тарафҳои дар расмиёти маъмурӣ иштироккунанда мутобиқи моддаи 48 Кодекси мазкур бо маводи расмиёти маъмурӣ шинос мешаванд.
2. Мақомоти маъмурие, шикояти маъмуриро баррасӣ мекунад, ӯҳдадор аст, ки бо ташаббуси худ ё бо дархости яке аз тарафҳо иттилооти дорои сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ё шахсиро ба тарафҳои манфиатдор надиҳад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
Моддаи 107. Тартиби баргузор кардани муҳокимаи шифоҳӣ
Муҳокимаи шифоҳӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи боби 3 Кодекси мазкур баргузор карда мешавад.
Муҳокимаи шифоҳӣ ошкоро гузаронида мешавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
Моддаи 108. Баррасӣ ва ҳалли шихояти маъмурӣ бе муҳокимаи шифоҳӣ
Агар ҳама тарафҳои манфиатдори дар расмиёти маъмурӣ ишгироккунанда ба баррасии парванда бе муҳокимаи шифоҳӣ розӣ бошанд, мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад шикояти маъмуриро бе муҳокимаи шифоҳӣ баррасӣ ва ҳал намояд.
Моддаи 109. Огоҳ намудани тарафҳо дар бораи ҳолатҳои нав ошкоршуда
Агар ба мақомоти маъмурие, ки шикояти маъмуриро баррасӣ мекунад, баъди муҳокимаи шифоҳӣ ҳолатҳои наве маълум гарданд, ки барои парванда аҳамияти ҷиддӣ доранд, дар ин бора бояд тарафҳои манфиатдори дар расмиёти маъмурӣ иштироккунанда огоҳ карда шаванд ва ба онҳо бояд имкон дода шавад, ки нуқтаи назари худро доир ба ин масъала пешниҳод кунанд.
Моддаи 110. Қарори мақомоти маъмурӣ вобаста ба баррасии шикояти маъмурӣ
Мақомоти маъмурӣ дар натиҷаи баррасии шикояти маъмурӣ яке аз қарорҳои зеринро қабул мекунад:
- дар бораи қонеъ гардонидани шикояти маъмурӣ;
- дар бораи рад намудани қонеъгардонии шикояти маъмурӣ;
- дар бораи қисмаи қонеъ гардонидани шикояти маъмурӣ.
Моддаи 111. Қабули санади маъмурӣ вобаста ба шикояти маъмурӣ
Қарори мақомоти маъмурии дар натиҷаи баррасии шикояти маъмурӣ қабулнамуда санади маъмурӣ мебошад ва бояд ба талаботе, ки Кодекси мазкур нисбати санади маъмурӣ муқаррар намудааст, ҷавобгӯ бошад.
Моддаи 112. Тағйир додан, беэътибор донистан ё аз эътибор соқит донистани санади маъмурие, ки аз болои он шикоят оварда шудааст ва қабули санади нави маъмурӣ
1. Мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад санади маъмуриеро, ки аз болои он шикоят пешниҳод шудааст, беэътибор ё аз эътибор соқит донад, инчунин ба он тағйирот ворид кунад.
2. Мақомоти маъмурӣ ҳақ дорад санади маъмуриро беэътибор ё аз эътибор соқит надонад, агар ҳангоми қабули он ба хатоҳои имлоӣ ва ё арифметикие, ки дар қисми якуми моддаи 20 Кодекси мазкур пешбинӣ гардидааст, роҳ дода шуда бошад.
3. Мақокоти маъмурии шикояти маъмуриро баррасикунанда ба ҷойи санади маъмурие, ки беэътибор ё аз эътибор соқит дониста шудааст, худаш, санади маъмурии навро бо талаби шахси шикоят пешниҳодкарда қабул менамояд, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
4. Мақомоти маъмурии санади маъмуриро баррасикунанда ҳақ надорад худаш санади маъмурӣ қабул кунад, агар мутобиқи қонун ба қабул кардани он танҳо мақомоти маъмурие ҳуқуқ дошта бошад, ки санади маъмурии аз он шикоят пешниҳодшударо қабул намудааст.
Моддаи 113. Хароҷоти расмиёти маъмурӣ вобаста ба баррасии шикояти маъмурӣ
1. Ҳангоми баррасии шикояти маъмурӣ ситонидани боҷ манъ аст.
2. Ҳар як тараф ӯҳдадор аст хароҷоти он амалҳоеро ҷуброн намояд, ки дар бораи баррасии онҳо ҳамин тараф дархост пешниҳод кардааст.
БОБИ 6. МУРОФИАИ РАСМИЁТИ МАЪМУРӢ ДАР СУД
§ 1. Муқаррароти асосии мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд
Моддаи 114. Доираи танзим
1. Боби мазкур тартиби мурофиавии баррасӣ ва ҳалли баҳсҳоро вобаста ба муносибатҳои ҳуқуқие, ки Кодекси мазкур пешбинӣ мекунад, аз ҷониби судҳои салоҳияти умумии Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим менамояд.
2. Дар мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд муқаррароти Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ мегарданд агар ин боб тартиби дигареро муқаррар накарда бошад ().
Моддаи 115. Тобеияти судӣ
1. Мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи ин боб дар судҳои ноҳиявӣ ва шаҳрӣ баҳсҳои вобаста ба муносибатҳои ҳуқуқие, ки аз Кодекси мазкур бармеоянд, баррасӣ карда мешаванд.
2. Дар мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд баҳсҳои зерин метавонанд баррасӣ гарданд ():
- мутобиқати санади ҳуқуқии маъмурӣ ба қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, фармонҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- ӯҳдадории мақомоти маъмурӣ оид ба ҷуброни зарар;
- ӯҳдадории мақомоти маъмурӣ оид ба қабули санади маъмурӣ ё анҷомдиҳии ягон амали дигар тибқи расмиёти маъмурӣ.
3. Даъво бояд ба суде пешниҳод карда шавад, ки барои баррасӣ ва ҳалли парвандаи маъмурӣ салоҳият дорад.
4. Дар сурати вайрон гардидани қоидаҳои тобеияти судӣ суд даъворо ба суд аз рӯи тобеият ирсол намуда, дар ин бора даъвогарро огоҳ менамояд.
5. Баҳси байни судҳо оид ба тобеяти судӣ бо таъиноти асосноки суди зинаи болоӣ ҳал карда мешавад.
Моддаи 116. Принсипи диспозитивӣ
1. Дар мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд тарафҳо аз ҳуқуқу ӯҳдадориҳои дар моддаи 37 Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишуда истифода мебаранд ().
2. Мақомоти маъмурии дар мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд иштироккунанда метавонад парвандаро бо созиши оштии тарафҳо ба анҷом расонад, аз даъво даст кашад ё даъворо танҳо дар сурате эътироф намояд, ки ин хилофи қонун набошад ().
Моддаи 117. Норавоии ишткроки такрории судя дар баррасии парванда
Агар судя пештар дар расмиёти маъмурӣ ё дар мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд доир ба ин парванда иштирок карда бошад, наметавонад дар баррасии парванда иштирок намояд ().
§ 2. Тарафҳо дар мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд
Моддаи 118. Иштироки мақомоти маъмурӣ дар мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд
Дар мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд ба ғайр аз шахсоне, ки дар моддаи 36 Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд мақомоти маъмурие, ки санади меъёрии ҳуқуқиро қабул кардааст ё ягон амалеро анҷом додааст, ки боиси оқибатҳои ҳуқуқӣ мегардад, иштирок мекунад ().
Моддаи 119. Ба мурофиаи расмиёти маъмурӣ дар суд ҷалб намудаии шахсони сеюм
1. Суд то ба анҷом расидани мурофиаи расмиёти маъмурӣ ҳақ дорад шахсонеро, ки қарори суд ба манфиатҳои онҳо метавонад дахлдор бошад, дар бораи оғози мурофиаи расмиёти маъмурӣ огоҳ намояд ва онҳоро ба сифати шахсони сеюм ҷалб кунад ().
2. Дар хусуси ҷалб намудани шахси сеюм суд таъинот мебарорад.
§ 3. Далелҳои судӣ
Моддаи 120. ӯҳдадории исбот
1. Даъвогар ӯҳдадор аст даъвои худро асоснок намояд ва далелҳои дахлдор пешниҳод кунад. Ҷавобгар ӯҳдадор аст эродҳои худро асоснок намояд ва далелҳои дахлдор пешниҳод кунад.
2. ӯҳдадории исбот дар сурати пешниҳод гардидани даъво беэътибор донистан ё аз эътибор соқит донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ ба зиммаи ҷавобгар вогузор мегардад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
Моддаи 121. Шоҳид ва коршинос
1. Суд ӯҳдадор аст дар мӯҳлати на камтар аз се рӯз қабл аз баёнот додани шоҳид дар суд тарафро оид ба шахсияти шоҳид, вақт ва ҷойи баёнот додани ӯ огоҳ намояд.
2. Дар бораи таъинот оид ба таъин намудани экспертиза, бояд ҳама тарафҳо огоҳ карда шаванд. Агар суд мӯҳлати дигаре муқаррар накарда бошад, тараф ҳақ дорад дар давоми се рӯзи баъди қабули таъинот эродҳои худро оид ба предмет ва ҳаҷми экспертиза пешниҳод кунад.
3. Хулосаи коршинос бояд ба тарафҳое, ки ҳуқуки пешниҳод кардани эродҳоро доронд, фиристода шавад.
Моддаи 122. Талаб кардани далелҳо аз тарафи суд
1. Суд бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур ва Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад бо ташаббуси худ далелҳоро талаб карда гирад.
2. Тарафҳо ҳақ доранд қабл аз таҳқиқ ва тафтиши далелҳо норозигии худро нисбат ба онҳо пешниҳод кунанд.
Моддаи 123. ӯҳдадории мақомоти маъмурӣ оид ба пешниҳоди иттилоот ба суд
1. Мақомоти маъмурӣ ӯҳдадоранд бо талаби суд ҳуҷҷатҳо ва дигар иттилооти барои баррасӣ ва ҳалли парванда заруриро ба суд пешниҳод кунанд.
2. Мақомоти маъмурӣ метавонад оид ба рад намудан аз пешниҳоди иттилооти дорои сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ё шахсӣ арз намояд, агар ин ба амнияти давдатӣ ё ҷамъиятӣ ё ки ба манфиати қонунии шахсони алоҳида таҳдид кунад.
3. Судя бо дархости тараф метавонад оид ба қонунӣ будани ради мақомоти маъмурӣ аз пешниҳоди иттилоот тибқи қисми дуюми моддаи мазкур таъинот қабул кунад. Дар сурати аз ҷониби суд ғайриқонунӣ эьтироф гардидани ради пешниҳоди иттилоот мақомоти маъмурӣ ӯҳдадор аст ҳуҷҷатҳо ё дигар иттилооти дахлдорро пешниҳод намояд.
Моддаи 124. Шинос шудан бо санадҳои судӣ
1. Шахсони иитирокчии парванда метавонанд дар суд бо санадҳои судии оид ба парванда қабулгардида, инчунин бо маводи ба суд пешниҳодшуда шинос шаванд.
2. Тараф ҳақ дорад нусхаҳои санадҳои судии оид ба парванда қабулгардидаро тавассути шӯъбаи коргузории суд гирад. Хароҷоти барои нусхабардорӣ заруриро тараф ҷуброн менамояд. Талаби пардохти дигар маблағи барои нусхабардорӣ мумкин нест.
§ 4. Мурофмаи расмиёти маъмурӣ дар суди зинаи аввал
Моддаи 125. Даъво оид ба беэътибор донистан ё аз эътибор соқит донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Даъво метавонад бо талаби беэътибор донистан ё аз эътибор соқит донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ пешниҳод карда шавад.
2. Даъво дар сурате пешниҳод карда мешавад, ки санади ҳуқуқии маъмурӣ ё қисми он ба ҳуқуқ ё манфиатҳои қонунии даъвогар зарари мустақим ва бевосита (инфиродӣ) мерасонад ё ғайриқонунӣ ҳуқуқҳои ӯро маҳдуд месозад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
3. Даъво бояд дар муддати шаш моҳи баъди шинос шудан бо санади ҳуқуқии маъмурӣ ё қароре, ки мутобиқан бо шикояти маъмурӣ вобаста аст, пешниҳод карда шавад.
Моддаи 126. Даъво оид ба қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Даъво метавонад бо талаби қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ пешниҳод карда шавад.
2. Даъво дар сурате пешниҳод карда мешавад, ки рад кардани мақомоти маъмурӣ аз қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ ба ҳуқуқҳо ё манфиатҳои қонунии даъвогар зарар расонад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.
Моддаи 127. Даъво оид ба анҷомдиҳии амалҳо
1. Даъво метавонад бо талаби анҷом додани амал ё худдорӣ намудан аз чунин амале, ки қабули санади ҳуқуқии маъмуриро дар назар надорад, пешниҳод карда шавад.
2. Даъво имконпазир аст, агар анҷомдиҳии амал аз ҷониби мақомоти маъмурӣ ё рад кардаки анҷомдиҳии амал ба ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии даъвогар зарар расонад.
Моддаи 128. Даъво оид ба эътироф намудан
Даъво оид ба эътироф намудан бо талаби муқаррар намудани мавҷуд будан ё набудани ҳуқуқ ё муносибати ҳуқуқӣ пешниҳод карда мешавад, агар даъвогар ба ин манфиати қонунӣ дошта бошад.
Моддаи 129. Мурофиаи соддакардашудаи расмиёти маъмурӣ дар суд
Судя ҳақ дорад, дар асоси дархости хаттии тарафҳо, дар мурофиаи судӣ даъворо дар ғайби тарафҳо баррасӣ ва ҳал намояд.
Моддаи 130. Мурофиаи суръатноки расмиёти маъмурӣ дар суд
1. Судя метавонад бо дархости хаттии тараф дар бораи баррасии парванда бо тартиби суръатнок қарор қабул намояд ().
2. Дар сурати баррасии парванда бо тартиби суръатнок судя ҳақ дорад ():
- ба шахсони сеюм барои пешниҳод кардани нуқтаи назари худ доир ба даъво мӯҳлат муқаррар накунад;
- мӯҳлати аз ҷониби тарафҳо пешниҳод кардани нуқтаи назари худ вобаста ба таъини экспертизаро муқаррар накунад;
- мӯҳлати аз ҷониби тарафҳо пешниҳод кардани нуқтаи назари худ дар мавриди хулосаи экспетизаро кӯтоҳ кунад.
Моддаи 131. Боздоштани амали санади ҳуқуқии маъмурие, ки аз он шикоят карда шудааст
1. Пешниҳоди даъво ба суд амали санади ҳуқуқии маъмуриеро, ки аз он шикоят шудааст, бозмедорад.
2. Амали санади ҳуқуқии маъмурӣ боздошта намешавад, агар:
- ин ба ворид намудани андозҳо, боҷҳо ё дигар пардохтҳои ҳатмӣ вобаста бошад;
- он дар вақти ҳолати фавқулодда ё ҳарбие, ки дар асоси қонуни дахлдор эълон шудааст, қабул шуда бошад.
3. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми дуюми ҳамин модда, тараф ҳақ дорад бо дархости боздоштани амали санади ҳуқукии маъмурӣ ба суд муроҷиат намояд. Судя дар мӯҳлати се рӯз доир ба ин масъала қарор қабул мекунад.
Моддаи 132. Таъинот оид ба боздоштани амали санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Судя метавонад бо дархости тараф амали санади ҳуқуқии маъмурӣ қисми онро дар ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 21 ҳамин Кодекс дар сурати вуҷуд доштани шубҳаи асоснок нисбати қонунӣ будани санади ҳуқукии маъмурӣ ва ё агар иҷрои фаврии он ба тараф зиён расонад ё риояи ҳуқуқ ё манфиатҳои қонунии онро ғайриимкон гардонад, боздорад.
2. Дархости тараф дар бораи боздоштани амали санади ҳуқуқии маъмурӣ метавонад ҳамчунин то пешниҳоди даъво низ изҳор карда шавад.
3. Судя дар мӯҳлати се рӯз дар мавриди дархости тараф қарор қабул менамояд.
4. Нусхаҳои қарори суд бояд дар давоми як рӯз ба тарафҳо фиристода шаванд.
5. Судя ҳақ дорад мӯҳлати боздории амали санади ҳуқуқии маъмурӣ ё қисми онро муқаррар кунад.
6. Агар мӯҳлат муқаррар нагардида бошад, таъиноти суд дар ҳолатҳои зерин эътибори худро гум мекунад:
- баробари эътибори қонунӣ пайдо кардани қарори суд доир ба ин масъала;
- аз лаҳзаи даст кашидани даъвогар аз даъво ё шикояти маъмурӣ;
- аз лаҳзаи гузашнани мӯҳлати ба суд пешниҳод кардани даъво.
7. Агар санади ҳуқуқии маъмурии боздошташуда иҷро гардида бошад, суд метавонад таъинот оид ба боздоштани амали санади маъмуриро бекор кунад.
8. Дар сурати вуҷуд доштани ҳолатҳои нави маълумгардида суд ҳақ дорад дар асоси дархости тараф таъинот дар бораи боздоштани амали санади ҳуқуқии маъмуриро тағйир диҳад ё бекор кунад.
Моддаи 133. Таъинот оид ба қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ ё анҷомдиҳии амал
1. Судя ҳақ дорад дар асоси даъвоҳое, ки дар моддаҳои 126-127 Кодекси мазкур пешбинӣ шудаанд, бо дархости тараф дар бораи қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ, дар бораи анҷомдиҳии амал ё худдорӣ намудан аз амал аз ҷониби мақомоти маъмурӣ таъинот барорад.
2. Дархости тараф метавонад ҳамчунин то пешниҳоди даъво низ изҳор карда шавад.
3. Дархости тарафро суде, ки барои баррасии даъво оид ба ин масъала салоҳият дорад, баррасӣ менамояд.
Моддаи 134. Ҳалномаи суд нобаста ба даъво дар бораи беэътибор донистан ё аз эътибор соқит донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ
1. Агар санади ҳуқуқии маъмурӣ ғайриқонунӣ бошад, суд дар робита бо даъвое, ки дар моддаи 125 Кодекси мазкур зикр шудааст, дар бораи беэътибор донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ ҳалнома мебарарад.
2. Агар санади ҳуқуқии маъмурӣ то баровардани ҳалномаи суд иҷро гардида бошад, суд бо дархости тараф дар ҳалнома тартиби бекор кардани иҷроро зикр менамояд.
3. Дар сурати аз эътибор соқит донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ то баровардани ҳалномаи суд, суд ҳақ дорад дар сурати вуҷуд доштани манфиатҳои қонунии тараф ва бо дархости он санади ҳуқуқии маъмурии мазкурро беэътибор донад.
4. Агар суд эътироф намояд, ки санади ҳуқуқии маъмурӣ бе муайян ва арзёбӣ намудани ҳолатҳое, ки барои парванда аҳамияти зиёд доранд, қабул шудааст, он ҳақ дорад, масъалаи баҳснокро ҳал накарда, санади ҳуқуқии маъмуриро беэътибор донад ва ба мақомоти -маъмурӣ супориш диҳад, ки баъди муайян ва арзёбӣ намудани ин ҳолатҳо санади ҳуқуқии маъмурии нав қабул намояд. Суд ин ҳалномаро мебарорад, агар барои беэътибор донистани санади ҳуқуқии маъмурии манфиати таьхирнопазири қонунии тараф вуҷуд дошта бошад.
5. Ҳалномаи суд дар бораи беэътибор донистани, санади ҳуқуқии маъмурӣ эътибори ҳангомӣ дорад. Агар беэътибор донистани санади ҳуқуқии маъмурӣ ба амнияти давлатӣ ё ҷамъиятӣ сахт таҳдид намояд ё боиси хеле зиёд гардидани хароҷоти буҷети давлатӣ шавад, суд ҳақ дорад ба ҷойи беэътибор донистаии санади ҳуқуқии маъмурӣ онро аз эътибор соқит донад.
6. Қисми хулосавии ҳалномаи суд бояд бо ҳамон тартибе, ки санади ҳуқуқии маъмурӣ интишор гардида буд, интишор карда шавад.
Моддаи 135. Ҳалломаи суд вобаста ба даьво дар бораи қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ
Агар рад кардани қабули санади меъёрии ҳуқуқӣ ғайриқонунӣ бошад ё мӯҳлати қабули санади ҳуқуқии маъмурӣ вайрон гардида бошад, суд вобаста ба даъвое, ки дар моддаи 126 Кодекси мазкурзикр шудааст, ҳалнома мебарорад, ки дар он ба мақомоти маъмурӣ супурда мешавад, ки санади ҳуқуқии маъмурӣ қабул карда шавад. Судя бо дархости тарафҳо мӯҳлати қабули санади ҳуқуқии маъмуриро муқаррар мекунад.
БОБИ 7. РАСМИЁТИ МАЪМУРӢ ВОБАСТА БА ШИКОЯТИ МАЪМУРӢ БА САНАДИ МЕЪЁРИИ ҲУҚУҚИИ МАЪМУРӢ
Моддаи 136. Тартиби расмиёти маъмурӣ вобаста ба шикояти маъмурӣ ба санади меъёрии ҳуқуқии маъмурӣ
1. Расмиёти маъмурӣ аз рӯи шикояти маъмурӣ ба санади меъёрии ҳуқуқии маъмурӣ аз ҷониби комиссияи маъмурии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шудааст, ба амал бароварда мешавад.
2. Расмиёти маъмурӣ тибқи тартиби расмиёти маъмурии оддии дар боби 3 Кодекси мазкур пешбинишуда, ба истиснои расмиёти дар ин боб зикргардида, анҷом дода мешавад.
Моддаи 137. Асосҳо барои оғози расмиёти маъмурӣ
Асосҳо барот оғози расмиёти маъмурӣ инҳоянд:
- шикояти маъмурӣ;
- санади суд;
- санади прокурор;
- ташаббуси комиссияи маъмурӣ.
Моддаи 138. Пешниҳоди шикояти маъмурӣ
1. Шикояти маъмурие, ки ба комиссияи маъмурӣ пешниҳод карда мешавад, бояд дар шақли хаттӣ тартиб дода шавад. Шикояти маъмурӣ инҳоро дар бар мегирад:
- номи комиссияи маъмурӣ;
- фамилия, ном, номи падар ва суроғаи шахси манфиатдоре, ки шикояти маъмурӣ пешниҳод мекунад;
- моҳияти талабот;
- асоснокии талаботе, ки ба қонун асос ёфтааст;
- санаи пешниҳоди шикояти маъмурӣ ва имзои шахси манфиатдоре, ки шикояти маъмуриро пешниҳод мекунад;
- номгӯйи ҳуҷҷатҳои ба шикояти маъмурӣ замимашаванда.
2. Ба шикояти маьмурӣ бояд ҳамаи ҳуҷҷатҳое, ки ӯҳдадории пешниҳод кардани онҳоро қонун пешбинӣ намудааст, замима қарда шаванд.
3. Шахси манфиатдоре, ки шикояти маъмуриро пешниҳод мекунад, ҳақ дорад ҳамаи дигар ҳуҷҷатҳоеро, ки метавонанд барои қабули қарори комиссияи маъмурӣ асос бошанд, ба комиссияи маъмурӣ пешниҳод намояд.
Моддаи 139. Мӯҳлат дар расмиёти маъмурӣ
Ҳангоми ҳисоби мӯҳлати расмиёти маъмурӣ тартиби муқаррарнамудаи моддаи 43 Кодекси мазкур татбиқ мегардад.
Моддаи 140. Қабули қарори комиссияи маъмурӣ
1. Агар қонун тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, комиссияи маъмурӣ шикояти маъмуриро баррасӣ намуда, санадҳои маъмурии зеринро қабул менамояд:
- бетағйир мондани санади меъёрии ҳуқуқии маъмурӣ;
- бекор қардани санади меъёрии ҳуқуқии маъмурӣ;
- бекор кардани ягон қисми санади меъёрии ҳуқуқии маъмурӣ;
- уҳдадор намудани мақомоти маъмурӣ оид ба қабули санади меъёрии ҳуқуқии маъмурии дорои мазмуни дигар;
- муқаррар кардани он ки оё санади меъёрии ҳуқуқии маъмурии аз эътибор соқит донисташуда қонунӣ ё ғайриқонунӣ буд.
2. Иҷрои санади маъмурие, ки комиссияи маъмурӣ қабул намудааст, аз ҷониби мақомоти маъмурӣ дар мӯҳлатҳои муқарраркардаи санади маъмурӣ ҳатмист. Мӯҳлати мазкур наметавонад аз 2 моҳ зиёд бошад.
3. Аз болои қарори комиссияи маъмурӣ тарафи манфиатдор метавонад дар мӯҳлати 10 рӯз бо даъво ба суд муроҷиат кунад.
БОБИ 8. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ
Моддаи 141. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Кодекси мазкур
Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки талаботи Кодекси мазкурро вайрон мекунанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.
ҚАРОРИ МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Оид ба қабул намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қабул ва мавриди амал қарор додани Кодекси расмиёти маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон"
Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷмуҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қабул ва мавриди амал қарор додани Кодекси расмиёти маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон" қабул карда шавад.
Раиси
Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии
Ҷумҳурии Тоҷикистон С. Хайруллоев
аз 7 феврали соли 2007 № 482 ш. Душанбе
ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қабул ва мавриди амал қарор додани Кодекси расмиёти маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон"
Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қабул ва мавриди амал қарор додани Кодекси расмиёти маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон" баррасӣ намуда, қарор мекунад:
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қабул ва мавриди амал қарор додани Кодекси расмиёти маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон" ҷонибдорӣ карда шавад.
Раиси
Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии
Ҷумҳурии Тоҷикистон М. Убайдуллоев
аз 22 феврали соли 2007 № 274
ш. Душанбе
КОДЕКС ОБ АДМИНИСТРАТИВНЫХ ПРОЦЕДУРАХ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
(в редакции Закона РТ от 28.12.2012г. №929)
ГЛАВА 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 1. Цели Кодекса
1. Настоящим Кодексом определяется порядок подготовки, принятия и исполнения административно-правовых актов, рассмотрения административных заявлений и жалоб, осуществления производства об административных процедурах в суде, взаимодействия административных органов
2. Целью Кодекса является обеспечение соблюдения административными органами верховенства закона, прав и свобод человека и гражданина, интересов общества, государства и юридических лиц.
Статья 2. Основные понятия
В настоящем Кодексе используются следующие основные понятия:
- административный орган - исполнительный орган государственной власти, в том числе местный исполнительный, орган государственной власти, органы самоуправления в поселке и селе, а также любое физическое или юридическое лицо, выполняющее на основании закона публично-правовые полномочия;
- коллегиальный административный орган - административный орган, состоящий из нескольких членов, рассматривающий и принимающий решения в коллегиальном составе в соответствии с требованиями нормативных правовых актов;
- заинтересованная сторона - физическое или юридическое лицо, административный орган, в отношении которых принят административно-правовой акт, а также на законные интересы которых оказывает прямое и непосредственное влияние административно-правовой акт или действия административного органа;
- административно - правовой акт - административный акт и нормативный административно-правовой акт принимаемые административным органом на основании закона или иного нормативного правового акта;
- административный акт - индивидуальный административно-правовой акт, принятый административным органом на основании закона или иного нормативного правового акта, устанавливающий, изменяющий, разрешающий или подтверждающий права и обязанности лица или ограниченного круга лиц. Административным актом считается также принятое административным органом решение об отказе заявителю в удовлетворении его просьбы по вопросам, относящимся к компетенции этого органа, а также изданный или удостоверенный административным органом документ, который может повлечь за собой правовые последствия, включая сертификат, лицензию, разрешение и т.д.;
- нормативный административно-правовой акт - общеобязательный административно-правовой акт, изданный уполномоченным административным органом на основании закона или иного нормативного правого акта, принятого на его основании, содержащий общие правила поведения постоянного или временного и многократного применения, включая инструкцию, положение, устав и т.д.
- опубликование - доведение административно - правового акта до всеобщего сведения путем публикации в печатном издании. При этом печатным изданием признается издание, соответствующее требованиям Закона Республики Таджикистан "О печати и других средствах массовой информации";
- административное заявление - письменное требование, поданное в установленном настоящим Кодексом порядке стороной, заинтересованной в издании административного акта;
- административная жалоба - письменное требование, поданное заинтересованной стороной, в установленном настоящим Кодексом порядке в компетентный административный орган о признании административно-правового акта недействительным, изменении или принятии нового административно-правового акта с целью восстановления нарушенного права;
- административные процедуры - деятельность административного органа в целях подготовки, принятия и исполнения административно-правового акта, а также рассмотрения административных заявлений и жалоб;
- устное слушание - административная процедура, при проведении которой административный орган заслушивает заинтересованные стороны и других участников процедур.
Статья 3. Сфера действия Кодекса
1. Действие настоящего Кодекса распространяется на деятельность административных органов и не распространяется на деятельность следующих государственных органов:
- Маджлиси милли и Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли Республики Таджикистан;
- Президента Республики Таджикистан;
- Правительства Республики Таджикистан, за исключением случаев, предусмотренных частью второй настоящей статьи;
- судов Республики Таджикистан, за исключением случаев, предусмотренных главой 6 настоящего Кодекса;
- органов прокуратуры Республики Таджикистан.
2. Действие настоящего Кодекса распространяется на деятельность Правительства Республики Таджикистан в части разрешения административных споров между административными органами относительно разграничения полномочий, приоритетности принятых административно-правовых актов и обжалования административно-правовых актов и действий административных органов и должностных лиц этих органов, связанную с осуществлением административной функции, а также на деятельность судов при осуществлении производства об административных процедурах в суде
3. Действие настоящего Кодекса не распространяется на деятельность административных органов в следующих случаях:
- уголовного преследования лиц в связи с совершением преступления и производством по уголовному делу; оперативно-розыскной деятельности;
- исполнения вступившего в законную силу приговора или решения суда;
- принятия решения по военным вопросам;
- осуществления внешней политики.
Статья 4. Основные принципы административных процедур
Кодекс об административных процедурах Республики Таджикистан основывается на принципах равенства перед законом, осуществления полномочий на основании закона, соразмерности, беспристрастного осуществления административных процедур и конфиденциальности.
Статья 5. Принцип равенства перед законом
1. Участники административных процедур равны перед законом.
2. Запрещается ограничение прав и свобод, законных интересов какой-либо из сторон - участниц административно-правовых процедур или воспрепятствование их осуществлению, а также предоставление им не предусмотренного законом какого-либо преимущества либо принятие против какой-либо из сторон каких-либо дискриминационных мер.
Статья 6. Принцип осуществления полномочий на основании закона
1. Административный орган не вправе осуществлять какое-либо действие, противоречащее требованиям законов.
2. Административный орган принимает административно-правовой акт, влекущий ограничение прав и свобод человека и гражданина, только в случаях, предусмотренных Конституцией Республики Таджикистан, в рамках своих компетенций.
Изданный с превышением полномочий административно-правовой акт не имеет юридической силы.
Неисполнение надлежащим образом служебных полномочий или превышение служебных полномочий должностными лицами административного органа влечет установленную законом ответственность.
Статья 7. Принцип соразмерности
Благо, которое общество получает от ограничений, наложенных на лицо, должно быть большим, чем ограничение его прав или законных интересов. Ограничения прав или законных интересов лица являются оправданными лишь значительным благом для общества.
Статья 8. Принцип беспристрастного осуществления административных процедур
1. Административный орган обязан осуществлять свои полномочия беспристрастно.
2. В административных процедурах не могут принимать участие должностные лица, имеющие личный интерес, либо при наличии иных обстоятельств, могущих оказать воздействие на принятие решения.
Статья 9. Принцип конфиденциальности
1. Должностное лицо административного органа не вправе разглашать или использовать во вне служебных целях информацию, содержащую государственную, коммерческую или личную тайну, полученную в ходе административных процедур. Это не может являться основанием для отказа от исполнения обязанностей, предусмотренных статьей 12 настоящего Кодекса.
2. Порядок соблюдения конфиденциальности информации, полученной при осуществлении служебных полномочий, устанавливается законом.
Статья 10. Обязанность административных органов при оказании правовой помощи
1. Административный орган обязан в пределах своей компетенции и имеющихся у него средств оказывать необходимую правовую помощь другому административному органу на основании соответствующего письменного запроса.
2. Правовой помощью не считается:
- выполнение какого-либо запроса вышестоящего или нижестоящего административного органа;
- действие, обязанность выполнения которого возложена на административный орган законом.
Статья 11. Условия и пределы правовой помощи
Административный орган вправе обратиться к другому административному органу с запросом об оказании правовой помощи, если:
- он не в состоянии самостоятельно осуществить действие в силу правовых или фактических причин;
- для выполнения действий он не имеет достаточных знаний и навыков о фактах, необходимых для выполнения действия;
- документы или какие-либо иные доказательства, необходимые для разрешения вопроса, находятся в соответствующем административном органе;
- средства, необходимые для выполнения действий своими силами, существенно превышают расходы по оказанию правовой помощи другим административным органом.
Статья 12. Отказ в оказании правовой помощи
1. Административный орган вправе не оказывать правовую помощь, если:
- это выходит за пределы полномочий, определенных законом;
- оказание правовой помощи причиняет вред интересам государства, либо осуществлению административным органом возложенных законом обязанностей.
2. Если административный орган отказывает в оказании правовой помощи, он обязан в недельный срок в письменной форме уведомить об этом административный орган, обратившийся к нему с просьбой.
3. Споры между нижестоящими административными органами об оказании правовой помощи рассматриваются вышестоящим административным органом, а при отсутствии такового - судом по месту нахождения административного органа, отказавшего в оказании правовой помощи.
4. Иск об осуществлении действия предъявляется в суд после получения соответствующим административным органом письменного отказа вышестоящего административного органа в оказании правовой помощи.
5. Отказом в оказании правовой помощи считается также неполучение ответа от административного органа в пятнадцатидневный срок.
ГЛАВА 2. АДМИНИСТРАТИВНО-ПРАВОВОЙ АКТ
Статья 13. Форма административно-правового акта
1. Административно-правовой акт принимается в письменной форме.
2. В безотлагательных случаях, когда создается угроза государственной или общественной безопасности, здоровью населения, жизни людей, административный акт может быть принят в устной форме.
По требованию заинтересованной стороны, а также в случаях, если административным актом ограничиваются законные права и интересы лица, а также в иных случаях, предусмотренных законом, устный административный акт в трехдневный срок после принятия должен быть принят в письменной форме.
В отношении административного акта, принятого в устной форме, не распространяются требования статей 14-21 настоящего Кодекса.
Статья 14. Реквизиты административно - правового акта
1. Каждый административно-правовой акт должен иметь следующие реквизиты:
- наименование административно - правового акта;
- наименование органа, принявшего административно - правовой акт;
- заглавие административно-правового акта;
- фамилию, имя, отчество и подпись уполномоченного должностного лица, скрепленного гербовой печатью административного органа или должностного лица;
- время и место принятия;
- регистрационный, номер, присвоенный административным органом, принявшим административно-правовой акт.
2. В административном акте, отказывающем в удовлетворении просьбы заявителю, должны указываться орган, в котором может быть обжалован административно-правовой акт, его адрес и срок подачи жалобы (или иска).
Статья 15. Обоснование административно - правового акта
Административно-правовые акты должны содержать письменное обоснование, которое предваряет резолютивную часть.
В административно-правовом акте должна указываться норма закона или иного нормативного правового акта, на основании которого был принят этот административно-правовой акт.
3. Административный орган обосновывает свое решение на обстоятельствах, фактах и доказательствах, которые были исследованы и изучены в ходе административных процедур.
4. Если законом, либо нормативным правовым актом, принятым на его основании для принятия административно-правовых актов предусматривается наличие экспертного заключения (заключения специалиста), в письменном обосновании указывается содержание этого заключения.
5. Письменное обоснование должно быть опубликовано (передано для официального ознакомления) вместе с административно-правовым актом.
Статья 16. Порядок вступления в силу административного акта
1. Административный акт вступает в силу по уведомлению сторон в установленном законом порядке, или в день опубликования.
2. Административный орган уведомляет стороны путем вручения уведомления о принятии административного акта.
3. Административный акт в течение трех дней после его принятия, должен быть вручен заинтересованной стороне в административном органе или направлен заказной почтой, в том числе - с уведомлением о вручении, вручением его заинтересованной стороне за его подписью, а также другими способами вручения.
4. Другие способы вручения уведомления применяются в том случае, если по какой-либо обоснованной причине нет возможности вручения заинтересованной стороне за его подписью, в том числе, если заинтересованная сторона сама ходатайствовала об использовании других способов вручения.
5. При вручении административного акта заинтересованной стороне административный орган обязан вместе с ним вручить также документы, являющиеся составной частью этого акта. Невручение указанных документов одновременно вместе с административным актом или их вручение позже не может повлиять на действие административного акта и стать основанием для обжалования правомерности акта.
6. В случае внесения в установленном законом порядке изменений и дополнений в административный акт, а также в документы, являющиеся составной частью этого акта, административный орган обязан в установленном настоящей статьей порядке вручить административный акт с изменениями и дополнениями заинтересованной стороне.
7. В установленных законом случаях административный акт может вступить в силу и до опубликования или уведомления, если промедление может причинить существенный вред государственным или общественным интересам, а также правам или законным интересам лица.
8. Административный акт, направленный заинтересованной стороне по почте, вступает в силу по истечении 7 дней после направления. В случае спора, связанного с направлением административного акта, бремя доказывания возлагается на административный орган.
Статья 17. Опубликование административного акта
1. Административный акт публикуется в предусмотренных законом случаях.
2. Если административный акт затрагивает интересы более чем 50 лиц, уведомление может быть заменено опубликованием. В таком случае административный акт вручается заявителю, а если заявление подписывают несколько лиц, - лицу, подпись которого в заявлении стоит первой.
Статья 18. Порядок опубликования административно-правового акта
1. Административно-правовой акт публикуется в официальном издании соответствующего административного органа.
2. Если административный орган не имеет официального издания, административно - правовой акт должен быть опубликован в издании, которое распространяется по всей территории действия административного органа и издается не реже одного раза в неделю, или обнародован.
3. Административный орган обязан заранее определить порядок опубликования или обнародования административно-правового акта, указанного в части второй настоящей статьи.
Статья 19. Обнародование
1. Обнародование означает открытое вывешивание административно-правового акта в административном органе в доступном для всех месте.
2. В случае необходимости административный акт обнародуется так же в другом публичном месте.
Статья 20. Порядок официального ознакомления с административным актом
1. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, официальное ознакомление заинтересованной стороны с административным актом означает вручение или направление административно-правового акта ей по почте с уведомлением о вручении.
2. Лицо в случае неполучения направленного ему по почте административно-правового акта вправе получить его копию в административном органе. Расходы, связанные с выдачей копии, не должны превышать затрат на изготовление копии.
Статья 21. Исправление ошибок в административном акте
1. Административный орган обязан исправить в принятом им административном акте грамматические и арифметические ошибки путем внесения изменений.
2. Внесение в административный акт существенных изменений и дополнений означает принятие нового административного акта.
3. Административный акт с исправленными ошибками должен быть опубликован, обнародован или передан для официального ознакомления в порядке, установленном настоящим Кодексом.
Статья 22. Признание административно-правового акта недействительным
1. Административно-правовой акт признается недействительным в порядке, установленном для принятия административно-правового акта.
2. Административно-правовой акт признается недействительным если:
- он принят не уполномоченным административным органом;
- его исполнение повлечет правонарушение;;
- его исполнение невозможно ввиду непредвиденных обстоятельств, не зависящих от воли сторон;
- он противоречит закону или существенным образом нарушены установленные законом иные требования к его подготовке или принятию
3. Административно-правовой акт признается недействительным принявшим его административным органом, вышестоящим административным органом или судом.
4. Если административно-правовой акт, нарушающий права и законные интересы лица, признан недействительным, заинтересованной стороне должен быть возмещен материальный ущерб, причиненный признанием административно-правового акта недействительным, в порядке, предусмотренном Гражданским кодексом Республики Таджикистан.
5. Признание административно-правового акта недействительным означает отмену правовых последствий, возникших после его вступления в силу.
6. В случае признания административно-правового акта недействительным лицо вправе потребовать возврата уплаченной в пользу административного органа суммы или иного переданного имущества, а при невозможности этого ему должно быть выдано полное возмещение.
7. Если лицо получило какое-либо имущество на основании признанного недействительным административно-правового акта, оно обязано возвратить его в порядке, предусмотренном статьями 1116 - 1124 Гражданского кодекса Республики Таджикистан.
Статья 23. Признание административно-правового акта утратившим силу
Административно-правовой акт признается утратившим силу принявшим его административным органом.
2. Административно-правовой акт, принятый в соответствии с законом или на его основании иным нормативным правовым актом, признается утратившим силу, если:
- это прямо указано в законе или принятом на его основании ином нормативном правовом акте вышестоящего органа;
- в соответствии с законом это прямо указывается в административно-правовом акте;
- заинтересованная сторона не выполнила установленного административно-правовым актом обязательства, невыполнение которого в соответствии с законом может стать основанием для признания административно-правового акта утратившим силу;
- отменен или изменен соответствующий нормативный правовой акт, что лишает административный орган возможности принять такой административно-правовой акт, и действие административно-правового акта может причинить значительный ущерб государственным или общественным интересам.
3. Административно-правовой акт признается утратившим силу в порядке, установленном для принятия административно-правового акта.
4. Признание административно-правового акта утратившим силу не влечет отмены правовых последствий, возникших до его объявления утратившим силу.
Статья 24. Признание части административно-правового акта недействительной или утратившей силу
Признание части административно-правового акта недействительной или утратившей силу должно производиться с соблюдением требований статей 21 и 22 настоящего Кодекса.
Признание части административно-правового акта недействительной или утратившей силу не влечет признания недействительными или утратившими силу иных частей административно-правового акта.
Статья 25. Внесение изменений и дополнений в административно-правовой акт
1. Вносить изменения и дополнения в административно-правовой акт вправе принявший его административный орган.
2. Изменения и дополнения в административно-правовой акт вносятся в порядке, установленном настоящим Кодексом.
Статья 26. Возврат документа
После признания административного акта недействительным или утратившим силу уполномоченный административный орган может потребовать у лица возврата удостоверяющего право документа, выданного на основании данного административно-правового акта.
ГЛАВА 3. ПРОЦЕДУРЫ ПО АДМИНИСТРАТИВНОМУ АКТ
§ 1. Начало административных процедур
Статья 27. Основания для начала административных процедур
1. Основаниями для начала административных процедур являются:
- административное заявление;
- возложенные законом на административный орган обязательства по изданию административного акта.
2. Административные процедуры в случаях, предусмотренных абзацем первым части первой настоящей статьи, начинаются с момента регистрации административного заявления.
Статья 28. Подача административного заявления
1. Если законодательством Республики Таджикистан не установлен иной порядок, административное заявление должно быть подано в административный орган, который компетентен разрешить поставленный в заявлении вопрос и принять соответствующий административный акт.
2. Порядок подачи административного заявления и прилагаемых к нему документов или представления информации иного вида, если он не установлен законом либо принятым на его основании иным нормативнымправовым актом, определяется положением (уставом) соответствующего административного органа.
Статья 29. Содержание административного заявления
1. Административное заявление должно быть составлено в письменной форме и включать:
- наименование административного органа, в который обращается заявитель;
- фамилию, имя, отчество и адрес заявителя;
- требование;
- дату подачи заявления и подпись заявителя;
- перечень прилагаемых к заявлению документов, при их наличии.
2. К административному заявлению должны прилагаться все документы, обязанность представления которых возлагается на заявителя законом.
3. Заявитель вправе представить все иные документы, которые могут быть основанием для принятия административного акта.
Статья 30. Регистрация административного заявления
Административный орган обязан в установленном порядке зарегистрировать административное заявление в день принятия и проставить на нем дату и номер регистрации.
В случае получения административного заявления в отсутствии заявителя, административный орган обязан по требованию заявителя немедленно направить по почте ему подтверждение о регистрации.
Статья 31. Перенаправление административного заявления другому уполномоченному административному органу
1. Если принятие требуемого в административном заявлении административного акта относится к полномочиям другого административного органа, административный орган обязан не позднее 5 дней после принятия, перенаправить административное заявление с прилагаемыми к нему документами уполномоченному на то административному органу с одновременным уведомлением заявителя.
2. Уполномоченный административный орган при получении перенаправленного административного заявления обязан уведомить заявителя о получении такого заявления
3. Если законом не установлено иное, при перенаправлении административного заявления уполномоченному на то административному органу не допускается представление каких - либо соображений о разрешении поставленных в административном заявлении вопросов.
4. Если указанный в административном заявлении вопрос подведомствен суду или установление уполномоченного административного органа невозможно, административный орган возвращает административное заявление заявителю с соответствующим обоснованием не позднее пятнадцати дней после его регистрации.
Статья 32. Недопустимость установления не предусмотренных законом требований
1. Административный орган не вправе требовать у заявителя представления иных документов или информации, кроме документов или информации, предусмотренных законом.
2. Запрещается приостановление административных процедур или отказ в рассмотрении административного заявления по основанию, указанному в части первой настоящей статьи.
Статья 33. Порядок представления документов, содержащих коммерческую или личную тайну
Административный орган обязан по ходатайству заявителя принять меры по защите представленной им информации, содержащей коммерческую или личную тайну.
§ 2. Участники административных процедур
Статья 34. Участники административных процедур
Участниками административных процедур являются:
- заявитель;
- административный орган, который вправе принимать решение по указанному вопросу;
- лицо, которому настоящим Кодексом или иным нормативным правовым актом предоставлено право участия в административных процедурах;
- иной административный орган, в предусмотренных законом случаях;
- заинтересованная сторона.
Статья 35. Стороны административных процедур
1. Стороной административных процедур может являться административный орган, физическое или юридическое лицо.
2. Административные процедуры осуществляются уполномоченным административным органом.
3. В процессе административных процедур административный орган представляет ответственное должностное: лицо или его официальный представитель.
Статья 36. Язык административных процедур
1. Административные процедуры осуществляются на государственном языке.
2. Если административное заявление или иной представленный документ не составлен на государственном языке, административный орган устанавливает срок представления удостоверенного в государственной нотариальной конторе перевода административного заявления или иного документа.
Статья 37. Дееспособность сторон, участвующих в административных процедурах
Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, в отношении дееспособности участвующего в административных процедурах лица применяются положения главы 3 Гражданского кодекса Республики Таджикистан.
§ 3. Представительство в административных процедурах
Статья 38. Право представительства
1. Физические и юридические лица имеют право осуществлять отношения с административным органом через представителя.
2. Административный орган обязан потребовать у представителя документ, оформленный в порядке, установленном законом, и удостоверяющий его представительство.
Административный орган не вправе требовать у заинтересованной стороны осуществлять отношения с административным органом через представителя, за исключением случаев, прямо предусмотренных в законе.
Статья 39. Представитель в административных процедурах
Если заявитель или заинтересованная сторона назначила представителя, административный орган направляет ему все предназначенные заинтересованной стороне документы.
Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административный орган по всем вопросам административных процедур обращается к представителю.
Заинтересованная сторона, представленная другим лицом, вправе присутствовать при всех устных слушаниях.
Представитель вправе совершать от имени представляемого все процедурные действия, предусмотренные в документе, удостоверяющем его представительство.
Статья 40. Обязательность назначения представителя
1. Участвующая в административных процедурах заинтересованная сторона, не находящаяся в Республике Таджикистан, обязана в 3-х дневный срок после требования административного органа назначить своего представителя, находящегося в Республике Таджикистан.
2. Если лицо не выполнит требование, указанное в части первой настоящей статьи, с административного органа снимается ответственность за ненаправление документа и это не может стать основанием для признания административного акта недействительным, за исключением случаев, установленных законом.
Статья 41. Обязательное назначение представителя заявителем
1. Если заявление подано более чем 25 лицами, подписывающие заявление лица в установленный административным органом срок назначают одного представителя, правомочного осуществлять отношения с административным органом.
2. Представителем, может быть назначено только физическое лицо.
3. В случае отказа представителя от осуществления своих полномочий административный орган дает заявителям срок для назначения нового представителя.
§ 4. Отводы
Статья 42. Недопустимость участия в административных процедурах
1. В административных процедурах не может участвовать должностное лицо административного органа, которое:
- лично, непосредственно или посредственно является заинтересованным в конечном результате или имеются другие обстоятельства, ставящие под сомнение его беспристрастность;
- является близким родственником участвующей в деле заинтересованной стороны или ее представителя;
- является представителем участвующей в деле заинтересованной стороны;
- являлся до этого при рассмотрении дела свидетелем, экспертом, переводчиком, представителем;
- состоит с участвующей в деле противоположной заинтересованной стороной в трудовых отношениях;
- само или член семьи которого является аффинированным лицом юридического лица, являющегося заинтересованной стороной.
2. Должностное лицо обязано уведомить вышестоящее должностное лицо об обстоятельстве, указанном в части первой настоящей статьи, и заявить о самоотводе. Заявление о самоотводе рассматривается в порядке, установленном статьей 42 настоящего Кодекса.
Статья 43. Заявление об отводе
1. Участвующая в административных процедурах заинтересованная сторона, считающая, что существуют основания для отвода должностного лица административного органа, участвующего в административных процедурах, вправе до принятия административного акта заявить ему отвод в письменной форме.
2. Заявление об отводе должно быть обоснованным.
3. Заявление об отводе, вопрос об отводе или самоотводе рассматривает и разрешает руководитель должностного лица, которому заявлен отвод, а в случае отсутствия такового - руководитель вышестоящего административного органа.
4. Вопрос об отводе должностного лица, входящего в состав коллегиального органа, разрешается коллегиальным органом без участия этого должностного лица.
5. Участвующая в административных процедурах заинтересованная сторона обязана представить заявление об отводе в течение 2 дней после того, как ей стало известно о факте или обстоятельстве, являющимся основанием для отвода.
§ 5. Сроки в административных процедурах
Статья 44. Сроки в административных процедурах и порядок восстановления пропущенного срока
1. При исчисление срока в административных процедурах применяется порядок, установленный статьями 109 - 114 Гражданского процессуального кодекса Республики Таджикистан.
2. Если заинтересованная сторона обязана соблюдать установленный срок, то указанный срок начинается только со дня передачи заинтересованной стороне соответствующих документов или информации, либо официального опубликования этой информации.
3. Пропущенный срок должен быть восстановлен, если заинтересованная сторона пропустила установленный законом или административным органом срок по уважительной причине.
4. Заинтересованная сторона обращается с письменным заявлением о восстановлении пропущенного срока в административный орган не позднее 15 дней после устранения обстоятельств, указанных в части третьей настоящей статьи. К заявлению должны прилагаться соответствующие документы и материалы, подтверждающие наличие уважительных причин пропуска срока.
5. Административный орган рассматривает заявление о восстановлении пропущенного срока в 5-дневный срок и по его результатам принимает административный акт об удовлетворении заявления либо об отказе в удовлетворении заявления.
Статья 45. Участие заинтересованной стороны в административных процедурах
1. Административный орган вправе привлечь заинтересованную сторону к участию в административных процедурах на основании ее ходатайства, а в определенных законом случаях обязан обеспечить ее участие в административных процедурах.
2. Административный орган обязан, уведомить заинтересованную сторону о времени и месте проведения административных процедур, если административным актом может быть ухудшено ее правовое положение, для участия в административных процедурах.
3. Если число лиц, участвующих в административных процедурах, превышает 50, административный орган вправе вместо информирования каждого из них в отдельности опубликовать официальное сообщение об административных процедурах, в порядке, установленном статьей 18 настоящего Кодекса.
4. Сообщение об административных процедурах должно включать:
- наименование и адрес административного органа, в котором ведутся административные процедуры;
- дату и время начала слушаний;
- краткое описание предмета административных процедур;
- фамилию, имя, отчество участников заинтересованной стороны в административных процедурах;
- срок принятия административного акта.
5. В безотлагательных случаях, когда промедление с принятием административного акта может причинить существенный вред государственным, общественным или частным интересам, административный орган вправе принять обоснованное решение о принятии административного акта без соблюдения требований частей первой, второй и третьей настоящей статьи.
Статья 46. Исследование обстоятельств дела
1. Административный орган обязан в ходе административных процедур исследовать все обстоятельства, имеющие значения для дела, и принять решение на ocновании оценки и сопоставления этих обстоятельств в соответствии с законом.
1. Не допускается, чтобы в основу принятия административного акта были положены обстоятельства или факты, не исследованные административным органом в установленном порядке.
2. Заинтересованная сторона обязана явиться в административный орган и дать объяснения только в случаях, предусмотренных законом.
Статья 47. Полномочия административного органа в исследовании доказательств в ходе административных процедур
Исходя из обстоятельств дела административный орган вправе:
- истребовать документы;
- собрать сведения;
- выслушать заинтересованную сторону;
- осмотреть место, связанное с принятием административного акта;
- назначить экспертизу;
- использовать необходимые документы и акты;
- в целях сбора, исследования и оценки доказательств прибегать к иным предусмотренным законом мерам.
Статья 48. Право заинтересованной стороны при исследовании доказательств
1. Участвующая в административных процедурах заинтересованная сторона вправе представить доказательства, а также ходатайства об исследовании доказательств.
2. Административный орган в 2-х дневный срок принимает по ходатайству одно из следующих решений:
- об удовлетворении ходатайства;
- об отказе в удовлетворении ходатайства;
- о частичном удовлетворении ходатайства.
Статья 49. Право ознакомления с материалами административных процедур
1. Заинтересованная сторона, участвующая в административных процедурах, вправе ознакомиться с материалами административных заместителей. подготовкой административного акта и носящих внутриведомственный характер.
2. Заинтересованной стороне, участвующей в административных процедурах, не представляются для ознакомления материалы дела, содержащие государственную, коммерческую или личную тайну, за исключением случаев, предусмотренных законом.
3. Заинтересованная сторона, участвующая в административных процедурах, знакомится с материалами административных процедур в административном органе, осуществляющем административные процедуры.
4. Заинтересованная сторона, участвующая в административных процедурах, вправе ходатайствовать об истребовании копии материалов административных процедур. Заинтересованная сторона, участвующая в административных процедурах может делать копии документов и других материалов, содержащих государственную, коммерческую или личную тайну, только в случаях, прямо предусмотренных в законе или на основании судебного решения.
5. Административным органом не может быть установлено какое-либо вознаграждение или создано иное препятствие для получения копий документов или других материалов, а также направления по почте, кроме возмещения понесенных затрат.
Статья 50. Принятие решения
1. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административный акт, не затрагивающий интересы третьих лиц, должен быть принят в 15-дневный срок после подачи административного заявления.
2. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административный орган принимает административный акт в месячный срок после подачи административного заявления.
3. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административный орган принимает нормативный административно-правовой акт в двухмесячный срок после подачи ходатайства.
4. Если для установления обстоятельств, имеющих существенное значение для дела, необходим срок, превышающий предусмотренный законом для принятия административного акта, административный орган выносит решение об определении срока принятия административного акта.
5. В случае, предусмотренном частью третьей настоящей статьи, общий срок принятия административного акта не должен превышать 3-х месяцев.
Статья 51. Порядок повторной подачи административного заявления по одному и тому же вопросу
1. Административное заявление на решение административного органа об отказе в принятии административного акта может быть подано только в случае, если фактическое или правовое положение, являющееся основанием для принятия административного акта, изменилось в пользу лица, или при наличии вновь открывшихся обстоятельств, обусловливающих принятие более благоприятного для заявителя административного акта.
2. Если в административном заявлении не указываются вновь открывшиеся обстоятельства, административный орган, не рассматривая административного заявления, принимает административный акт об отказе в удовлетворении административного заявления. В административном акте должен указываться нормативный правовой акт, на основании которого было отказано в удовлетворении административного заявления.
3. Административное заявление о повторных административных процедурах принимается только в случае, если в ходе административных процедур эти обстоятельства или факты не были представлены заявителем по независящим от него обстоятельствам.
§ 6. Административные процедуры в коллегиальном административном органе
Статья 52. Порядок административных процедур в коллегиальном административном органе
1. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административные процедуры в коллегиальном административном органе ведутся в порядке, установленном настоящей главой.
2. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, решение по административному заявлению, поданному в коллегиальный орган, принимается только коллегиальным административным органом. Исключительным правом уполномоченного должностного лица коллегиального административного органа является перенаправление, заявления в иной уполномоченный административный орган или возвращение его заявителю, если разрешение поставленных в нем вопросов относится к полномочию этого коллегиального административного органа.
Статья 53. Порядок проведения заседания и принятия решения коллегиальным административным органом
1. На заседании коллегиального административного органа в случае отсутствия его руководителя, председательствует один из его заместителей
2. Председательствующий на заседании ведет заседание в соответствии с повесткой дня.
3. На заседание коллегиального административного органа должны быть приглашены все его члены.
4. Коллегиальный административный орган вправе принимать решение, если на его заседании присутствует более половины числа его членов, за исключением случаев, предусмотренных нормативным правовым актом.
5. Решение коллегиального административного органа считается принятым, если оно поддержано более чем половиной числа присутствующих на заседании членов, за исключением случаев, предусмотренных нормативным правовым актом.
Статья 54. Протокол заседания коллегиального административного органа
1. На всех заседаниях коллегиального административного органа составляется протокол заседания, в котором должны указываться:
- наименование коллегиального административного органа;
- время и место проведения заседания;
- фамилия, имя и отчество председательствующего на заседании и членов коллегиального административного органа;
- предмет рассмотрения;
- результаты голосования;
- принятое решение.
2. Протокол заседания подготавливается в течение 3-х дней секретарем и подписывается председательствующим на заседании, а также секретарем.
§ 7. Виды административных процедур
Статьи 55. Виды административных процедур
Видами административных процедур являются:
- простые административные процедуры;
- формальные административные процедуры;
- публичные административные процедуры.
2.Если законом не предусматривается применение административных процедур другого вида, административный орган подготавливает административный акт в порядке простых административных процедур.
Статья 56. Простые административные процедуры
Простые административные процедуры - это деятельность административных органов по подготовке и принятию административных актов, не требующих исследования обстоятельств с участием заинтересованных сторон и проведения устных слушаний.
Статья 57. Формальные административные процедуры
1. Формальные административные процедуры - это деятельность административных органов по подготовке и принятию административных актов с соблюдением требований, установленных параграфом 8 настоящей главы.
2. Административный акт принимается на основании формальных административных процедур только в случае, если это прямо предусматривается законом или по инициативе административного органа.
Статья 58. Публичные административные процедуры
Публичные административные процедуры - это деятельность административных органов по подготовке и принятию административно-правовых актов, затрагивающих интересы неограниченного круга лиц.
§ 8. Формальные административные процедуры
Статья 59. Участие заинтересованной стороны в формальных административных процедурах
1. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административный орган уведомляет всех заинтересованных сторон о начале формальных административных процедур.
2. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, отказ заинтересованной стороны в принятии участия в административных процедурах не приостанавливает проведение формальных административных процедур.
3. Заинтересованная сторона может представить свои предложения в связи со всеми обстоятельствами административных процедур.
Статья 60. Свидетель и эксперт в формальных административных процедурах
1. В ходе формальных административных процедур свидетель обязан дать показания, а эксперт - заключение. Получение показаний или заключения производится в порядке, установленном Гражданским процессуальным кодексом Республики Таджикистан.
2. Отказ от дачи показаний или заключения влечет ответственность, установленную законом.
3. В ходе формальных административных процедур заинтересованная сторона вправе привлечь свидетелей, экспертов.
4. Заинтересованной стороне должна быть предоставлена возможность взыскать свои предложения в связи с заключением эксперта или показаниями свидетеля.
5. Заинтересованная сторона вправе присутствовать при опросе свидетеля или эксперта, задавать им вопросы, знакомиться с письменным заключением эксперта, присутствовать при осмотре объекта, места, связанного с принятием административного акта.
6. Расходы по приглашению заинтересованной стороной свидетеля или эксперта возмещаются заинтересованной стороной.
Статья 61. Устное слушание
1. Административный орган принимает решение на основании доказательств, исследованных во время проведения устного слушания.
2. Заинтересованные стороны должны быть уведомлены об устном слушании не менее чем за 7 дней до его проведения и приглашены для участия в устном слушании.
3. В приглашении указывается право административного органа на рассмотрение и разрешение дела без участия заинтересованной стороны, за исключением случаев, предусмотренных законом.
4. Если число заинтересованных сторон превышает 50 человек, административный орган вправе пригласить заинтересованные стороны для участия в устном слушании путем уведомления заявителя, подпись которого стоит в заявлении первой, обнародования или опубликования сообщения в официальном издании. В сообщении должны указываться предмет устного слушания, наименование административного органа, который проводит слушания, основания начала административных процедур, время и место устных слушаний.
Статья 62. Порядок проведения устных слушаний
1. Устные слушания проводятся открыто. Председательствующий в целях обеспечения охраны государственной, коммерческой или личной тайны стороны по своей инициативе или по ходатайству заинтересованной стороны, вправе объявить устные слушания закрытыми.
2. Председатель - уполномоченное должностное лицо административного органа, открывает и руководит устными слушаниями.
3. Право участия на устных слушаниях имеют уполномоченные должностные лица административного органа, представитель вышестоящего органа, заинтересованные стороны, их представители, эксперт, свидетели.
4. Председательствующий обязан обеспечить на устных слушаниях исследование обстоятельств, имеющих значение для дела, и предоставить заинтересованной стороне возможность высказать собственное мнение по делу.
5. Заинтересованная сторона вправе заявить ходатайство в связи с обстоятельствами, имеющими значение для дела.
6. Соблюдение порядка на слушаниях обеспечивает председательствующий. Он вправе предупредить, а в особых случаяхудалить из зала лицо, нарушающее порядок.
7. Слушания могут продолжаться и без участия удаленного из зала лица.
Статья 63. Протокол устного слушания
1. Во время слушания ведется протокол.
2. В протоколе устного слушания должны указываться:
- предмет устного слушания, краткий обзор поданного заявления;
- наименование административного органа;
- время и место проведения заседания;
- фамилия, имя, отчество и должность председательствующего, заинтересованных сторон, экспертов, свидетелей;
- краткое описание результатов осмотра объекта, места, связанного с принятием административного акта.
3. Протокол слушания подготавливается секретарем в течение 3-х дней и подписывается председательствующим и секретарем.
4. Участвующие в деле заинтересованные стороны вправе знакомиться с протоколом слушания и в течение трех дней после его подписания представлять свои замечания.
5. Замечания на протокол рассматривает председательствующий, который в случае согласия с замечаниями подтверждает их правильность, а при несогласии с ними - письменно сообщает об их полном или частичном отклонении. Замечания приобщаются к делу.
Статья 64. Принятие административного акта
1. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административный акт принимается в течение 7 дней после завершения слушания.
2. Заинтересованная сторона вправе знакомиться с административным актом в порядке, предусмотренном статьей 19 настоящего Кодекса.
Статья 65. Формальные административные процедуры, осуществляемые коллегиальным административным органом
1. Если формальные административные процедуры ведутся коллегиально, все члены коллегиального административного органа вправе задавать вопросы в связи с обстоятельствами дела.
2. В голосовании, проводимом в связи с принятием административного акта, вправе принимать участие только те члены коллегиального административного органа, которые участвовали на устных слушаниях.
§ 9. Публичные административные процедуры
Статья 66. Принятие административно-правового акта с применением публичных административных процедур
1. Административно-правовой акт в порядке, установленном настоящей главой, принимается только в том случае, если это прямо предусматривается законом.
2. Административно-правовой акт по решению административного органа, в порядке, установленном настоящей главой, может приниматься и в случае, если он затрагивает интересы широкого круга лиц.
3. В случае, указанном в части второй настоящей статьи, решение принимает должностное лицо административного органа, с согласия вышестоящего административного органа (должностного лица).
4. Если законом не установлено иное, публичные административные процедуры производятся в соответствии с положениями настоящей статьи.
Статья 67. Опубликование сообщения о представлении документов для публичного ознакомления
1. Административный орган обязан в порядке, установленном настоящим Кодексом, опубликовать сообщение о представлении документов для публичного ознакомления.
2. В сообщении должны указываться:
- административный орган, в котором ведутся административные процедуры, и его адрес. Если с материалами административных процедур можно ознакомиться и в другом административном органе, то наименование и адрес этого органа;
- краткое содержание административного заявления или (и) решение административного органа о начале административных процедур;
- сроки принятия административно-правового акта;
- срок представления своих замечаний и предложений.
Статья 68. Перечень документов, представляемых административным органом для публичного ознакомления
1. Административным органом для публичного ознакомления должны представляться перечень следующих документов:
- административное заявление и прилагаемые к нему документы, а также решение административного органа о начале административных процедур;
- замечания и предложения, представленные в административный орган в связи с данным заявлением;
- перечень документов, представленных для публичного ознакомления.
2. Физические и юридические лица имеют право беспрепятственно знакомиться с представленными для публичного ознакомления документами в административном органе, в котором ведутся публичные административные процедуры. В предусмотренных законом случаях или обоснованным решением административного органа представление документов публичных административных процедур для публичного ознакомления может производиться и в другом административном органе с согласия последнего.
3. Физические и юридические лица имеют право требовать копии представленных для публичного ознакомления документов с возмещением затрат на изготовление копий.
Статья 69. Порядок представления предложений
1. Физические и юридические лица имеют право представить свои предложения в письменной форме в течение 20 дней со дня представления для публичного ознакомления сообщения о принятии административно-правового акта или проекта административно-правового акта.
2. Это право должно указываться в сообщении о представлении документа для публичного ознакомления.
3. Административный орган обязан указать на документе дату его регистрации.
4. Административный орган в течение одного дня после регистрации направляет представленные заинтересованными лицами предложения в другой соответствующий административный орган.
Статья 70. Устные слушания в публичных административных процедурах
В ходе публичных административных процедур должны проводиться устные слушания в порядке, установленном статьями 61-64 настоящего Кодекса.
Статья 71. Принятие административно-правового акта при публичных административных процедурах
1. Административный орган принимает административно-правовой акт в срок, не позднее 10 дней после проведения устного слушания.
2. Административно-правовой акт, принятый на основании публичных административных процедур, подлежит обязательному опубликованию в порядке, установленном статьей 17 настоящего Кодекса.
3. Если законом предусматривается возможность отсрочки принятия административно-правового акта, административный орган заранее объявляет об отсрочке принятия данного административно - правового акта.
ГЛАВА 4. ИСПОЛНЕНИЕ АДМИНИСТРАТИВНОГО АКТА
Статья 72. Административный орган, уполномоченный обращать к исполнению административный акт
1. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административный акт обращается к исполнению принявшим его административным органом.
2. Обращение к исполнению административного акта по поручению принявшего административный акт органа может осуществляться нижестоящим или иным административным органом. В таком случае применяются положения об оказании правовой помощи административным органом, предусмотренные главой 1 настоящего Кодекса.
3. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административный орган может делегировать полномочие по обращению к исполнению административного акта однократно или на определенный срок
4. Право обращения к исполнению имеет только должностное лицо, на которое обращение к исполнению административного акта возлагается служебными обязанностями.
Статья 73. Порядок обращения к исполнению административного акта
1. Ответственный за обращение к исполнению административный орган обязан осуществлять предоставленные ему законом полномочия только в пределах, необходимых для обеспечения обращения к исполнению административного акта.
2. Полномочия административного, органа, ответственного за обращение к исполнению административного акта, могут быть ограничены вышестоящим административным органом.
Статья 74. Приостановление исполнения административного акта
По ходатайству заинтересованной стороны административный орган обязан приостановить исполнение административного акта в случаях:
- смерти лица или реорганизации юридического лица, если данное правоотношение допускает правопреемство;
- оспаривания административного акта в судебном порядке, в случае, если такое оспаривание допускается законом;
- подачи административной жалобы в административный орган на административный акт.
Статья 75. Cpoки приостановления исполнения административного акта
1. Исполнение административного акта приостанавливается:
- в случаях, предусмотренных в пункте 1 статьи 74 настоящего Кодекса, до определения правопреемника лица;
- в случаях, предусмотренных пунктами 2 и 3 статьи 74 настоящего Кодекса, - до вступления в законную силу решения суда или определения суда об отказе в удовлетворении иска или решения административного органа об отказе в удовлетворении административной жалобы.
2. Исполнение административного акта возобновляется по инициативе административного органа после устранения обстоятельств, вызвавших его приостановление.
Статья 76. Отсрочка исполнения административного акта
При наличии обстоятельств, вследствие которых немедленное исполнение административного акта невозможно, административный орган, принявший административный акт, может отсрочить исполнение данного акта на срок до одного месяца.
Статья 77. Прекращение исполнения административного акта
Административный орган, принявший административный акт, прекращает его исполнение в случае смерти лица или ликвидации юридического лица, в отношении которого принят административный акт.
Статья 78. Давность исполнения административного акта
1. Административный акт должен быть обращен к исполнению в течение одного месяца после его принятия. Административный орган может продлить срок исполнения административного акта при наличии уважительных причин.
2. В случае приостановления исполнения административного акта в соответствии со статьей 75 настоящего Кодекса, течение срока давности приостанавливается до устранения обстоятельств, послуживших основанием к приостановлению.
3. В случае отсрочки исполнения административного акта в соответствии со статьей 76 настоящего Кодекса течение срока давности приостанавливается до истечения срока отсрочки.
4. Для исполнения отдельных видов административных актов законодательством Республики Таджикистан могут быть установлены иные сроки.
5. Положения данной статьи не применяются в случаях преднамеренного нарушения сроков исполнения административного акта административным органом.
Статья 79. Обязательность исполнения требования уполномоченного административного органа
1. Физические и юридические лица обязаны исполнять законные требования уполномоченного административного органа в связи с исполнением административного акта.
2. Если нормативными правовыми актами Республики Таджикистан не установлено иное, лицо вправе заявить отказ от исполнения требования, связанного с исполнением административного акта, в случаях если это противоречит возложенному на него законом обязательству или повлечет разглашение государственной, коммерческой или личной тайны, обязанность соблюдения которой возложена на него законом.
Статья 80. Решение об обеспечении исполнения
1. Административный орган с целью исполнения административного акта может осуществить в отношении других лиц какое - либо предусмотренное законом действие только в случае принятия решения об обеспечении исполнения.
2. Решение об обеспечении исполнения составляется в письменном виде и является административным актом, за исключением оснований, указанных в части второй статьи 81 настоящего Кодекса.
3. Решение об обеспечении исполнения может содержаться в административном акте, подлежащем исполнению.
4. В решении об обеспечении исполнения должен указываться административный акт, во исполнение которого оно издано.
5. В решении об обеспечении исполнения должно указываться применяемое средство обеспечения исполнения, предусмотренное статьей 84 настоящего Кодекса.
6. В случае невозможности применения одного средства обеспечения исполнения должен быть принят административный акт о применении другого средства исполнения.
7. В решении об обеспечении исполнения должны указываться размеры и порядок возмещения расходов. Административный орган вправе в соответствии с осуществленными во исполнение административного акта действиями изменить в дальнейшем размер расходов.
Статья 81. Административные процедуры в связи с изданием решения об обеспечении исполнения
1. В отношении административных процедур, связанных с принятием решения об обеспечении исполнения, не применяются требования, установленные статьями 44-48 настоящего Кодекса.
2. В безотлагательных случаях, когда создается угроза государственной или общественной безопасности, здоровью населения, жизни людей, решение об обеспечении исполнения может быть издано в устной форме в порядке, установленном статьей 12 настоящего Кодекса.
Статья 82. Срок добровольного исполнения административного акта
1. Лицу, в отношении которого применяется средство обеспечения исполнения, должен быть дан срок для добровольного исполнения административного акта.
2. Административный орган обязан точно определить, осуществление какого действия поручается лицу во исполнение административного акта.
3. В отношении лица, исполнившего требования административного акта в установленный срок, средство обеспечения исполнения не применяется. Исполнение лицом соответствующего требования в установленный срок является основанием для признания решения об исполнении утратившим силу.
Статья 83. Возмещение расходов, связанных с исполнением
Если законодательством Республики; Таджикистан не установлено иное, на лицо, пропустившее установленный административным органом срок добровольного исполнения административного акта, возлагается возмещение расходов, понесенных в связи с исполнением административного акта.
Статья 84. Средства обеспечения исполнения
1. Административный орган вправе по истечении срока, определенного лицу для добровольного исполнения административного акта, во исполнение административного акта применить одно из следующих средств обеспечения исполнения:
- поручение исполнения административного акта другому лицу;
- штраф.
2. Административный орган вправе применить только средство обеспечения исполнения, предусмотренное в решении об обеспечении исполнения.
3. Применение средства обеспечения исполнения должно быть прекращено по исполнении административного акта.
Статья 85. Поручение исполнения административного акта другому лицу
1. Если возможно поручение исполнения административного акта другому лицу, административный орган вправе в установленном настоящим Кодексом порядке поручить исполнение другому лицу.
2. Лицу, которому будет поручено исполнение административного акта, расходы по исполнению возмещает данный административный орган. Административный орган возмещает эти расходы в соответствии с законом или иным нормативным правовым актом, за счет соответствующих физических или юридических лиц.
Статья 86. Обеспечение исполнения штрафом
Если административный акт возлагает на лицо обязанность исполнить определенное действие или воздержаться от совершения определенного действия, и он эту обязанность не выполняет, на лицо может быть наложен штраф.
Сумма штрафа должна определяться решением об обеспечении исполнения в размере, установленном Кодексом Республики Таджикистан об административных правонарушениях.
3. За неисполнение обязанности по уплате штрафа лицо несет административную ответственность.
Статья 87. Предпосылки принудительного исполнения административного акта, обращенного на денежный платеж
1. Административный акт, налагающий на лицо обязанность уплатить определенную денежную сумму, исполняется на основании исполнительного листа в соответствии с нормативными правовыми актами Республики Таджикистан.
2. Административный акт, налагающий на лицо обязанность уплатить определенную денежную сумму, исполняется в принудительном порядке, если он издан в письменной форме с соблюдением требований статьи 13 настоящего Кодекса и если лицу сделано письменное уведомление. Требования статьи 86 настоящего Кодекса к данному виду исполнения не применяются.
Статья 88. Обжалование решения об обеспечении исполнения
1. Заинтересованная сторона может обжаловать решение об обеспечении исполнения в порядке, установленном настоящим Кодексом.
2. Если средство обеспечения и срок исполнения, установленные решением об обеспечении исполнения, непосредственно вытекают из административного акта, во исполнение которого оно было принято, решение может быть обжаловано только вместе с соответствующим административным актом.
ГЛАВА 5. АДМИНИСТРАТИВНЫЕ ПРОЦЕДУРЫ ВНУТРИ АДМИНИСТРАТИВНОГО ОРГАНА В СВЯЗИ С АДМИНИСТРАТИВНОЙ ЖАЛОБОЙ НА АДМИНИСТРАТИВНЫЙ АКТ
Статья 89. Право обжалований административного акта
1. Заинтересованная сторона вправе обжаловать принятый административным органом административный акт.
2. Нарушение административным органом установленного срока принятия административного акта считается отказом от принятия административного акта и обжалуется в порядке, установленном настоящей главой.
Статья 90. Административный орган, рассматривающий административную жалобу
Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административную жалобу рассматривает и разрешает принявший административный акт административный орган, при наличии руководителя должностного лица или структурного подразделения, принявшего административный акт.
Административный акт, принятый руководящим должностным лицом административного органа, обжалуется в вышестоящий административный орган.
Заявитель сохраняет за собой право на обращение с жалобой в суд за защитой нарушенного права или свободы без обращения в административный орган.
Статья 91. Начало административных процедур в связи с административной жалобой
1. Административные процедуры в установленном настоящей главой порядке начинаются только в случае подачи административной жалобы и ее регистрации.
2. Административная жалоба должна быть составлена в письменной форме и отвечать требованиям настоящего Кодекса.
Статья 92. Порядок рассмотрения административной жалобы
Административные процедуры в связи с административной жалобой осуществляются в порядке формальных административных процедур, предусмотренных главой 3 настоящего Кодекса, за исключениями, указанными в настоящей главе.
Статья 93. Рассмотрение и разрешение административной жалобы коллегиальным административным органом
При рассмотрении и разрешении административной жалобы коллегиальным административным органом также применяется порядок, установленный главой 3 настоящего Кодекса.
Статья 94. Срок обжалования административного акта
1.Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административная жалоба должна быть подана в месячный срок со дня вступления административного акта в силу.
2. В случае пропуска срока, установленного для обжалования административного акта, он должен быть восстановлен, если этот срок был пропущен по уважительной причине, однако данный срок не может превышать 1 год.
Статья 95. Содержание административной жалобы
1. В административной жалобе должны указываться:
- наименование административного органа, в который подается административная жалоба;
- фамилия, имя, отчество и адрес лица, подавшего административную жалобу;
- наименование административного органа, административный акт или действие которого обжалуется;
- наименование обжалуемого административного акта;
- существо требования;
- обстоятельства, на которых основано.требование;
- вид административных процедур для рассмотрения административной жалобы;
- перечень прилагаемых к административной жалобе документов.
2. Если подавшему административную жалобу лицу вручен административный акт, к административной жалобе прилагается его копия.
Статья 96. Отказ от рассмотрения административной жалобы
1. Административный орган не рассматривает административную жалобу, если:
- имеется судебное решение или определение об отказе истца от иска по тому же предмету спора, о признании иска ответчиком или утверждении мирового соглашения сторон;
- в судебном производстве находится дело о споре между теми же сторонами, по тому же предмету и тому же основанию;
- имеется решение этого или вышестоящего административного органа по тому же вопросу;
- в вышестоящем административном органе ведутся административные процедуры по той же административной жалобе;
- жалоба не подведомственна административному органу;
- административная жалоба подана неуполномоченным на то лицом;
- срок подачи административной жалобы, установленный законом, истек;
- до рассмотрения административной жалобы наступила смерть лица, подавшего жалобу, или юридическое лицо, подавшее административную жалобу, ликвидировано.
2. Административный орган обязан до принятия решения об отказе в рассмотрении административной жалобы предоставить подавшему административную жалобу лицу возможность представить свое мнение по указанному вопросу
Статья 97. Срок рассмотрения административной жалобы
1. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, уполномоченный административный орган обязан рассмотреть административную жалобу и принять соответствующее решение в месячный срок.
2. В предусмотренных законом случаях, если для установления обстоятельств, имеющих существенное значение для дела, необходим срок, превышающий установленный законом для рассмотрения административной жалобы, административный орган вправе принять обоснованное решение о продлении срока рассмотрения административной жалобы.
3. Административный орган обязан принять указанное в части второй настоящей статьи решение не позднее 7 дней после начала административных процедур и об этом незамедлительно уведомить лицо, подавшее административную жалобу.
4. Если законодательством Республики Таджикистан не предусмотрено иное, срок рассмотрения административной жалобы может быть продлен не более чем на месяц.
Статья 98. Приостановление действия административного акта при подаче административной жалобы
1.Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, действие обжалованного акта считается приостановленным с момента регистрации административной жалобы.
2.Действие административного акта не приостанавливается, если:
- это повлечет значительное увеличение расходов административных органов;
- он представляет собой административный акт, принятый в связи с охраной общественного порядка;
- он принят во время чрезвычайного или военного положения на основании соответствующего закона;
- отсрочка исполнения создаст значительную угрозу общественному порядку или безопасности.
1. Заинтересованная сторона вправе в установленном порядке ходатайствовать перед административным органом о возобновлении действия приостановленного административного акта.
Статья 99. Право изменения, признания недействительным или признания утратившим силу административного акта
1. Подача административной жалобы не ограничивает права административного органа, принявшего административный акт, - изменить, признать его недействительным или признать его утратившим силу в установленном настоящим Кодексом порядке.
2. В случае изменения, признания административного акта недействительным или признания его утратившим силу административный орган обязан в течение 5 дней уведомить об этом рассматривающий административную жалобу административный орган.
Статья 100. Обязательство по принятию административного акта
1. Если административная жалоба подана в связи с нарушением установленного для принятия административного акта срока, подача административной жалобы не приостанавливает обязательства соответствующего административного органа по принятию административного акта, за исключением установленных законом случаев.
2. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, в случае принятия административного акта соответствующим административным органом, административные процедуры по административной жалобе в связи с неипринятием административного акта должны быть прекращены.
Статья 101. Продолжение административных процедур в случае изменения или признания утратившим силу административного акта
В случае изменения или объявления административного акта утратившим силу административным органом, принявшим обжалованный административный акт, рассмотрение административной жалобы должно быть продолжено, если заинтересованная сторона настаивает на признании недействительным изменённого или признанного утратившим силу административного акта.
Статья 102. Отказ от административной жалобы
1. Лицо, подавшее административную жалобу, вправе до вынесения административным органом решения отказаться от административной жалобы.
2. Отказ от административной жалобы должен быть заявлен в письменной форме. Во время устных слушаний заинтересованная сторона вправе заявить отказ от административной жалобы, который заносится в протокол.
Статья 103. Объем административных процедур в связи с административной жалобой
1. Если нормативными правовыми актами не установлено иное, рассматривающий административную жалобу административный орган рассматривает административную жалобу в пределах указанного в ней требования.
2. В случае невозможности принятия решения только в отношении обжалованной части административного акта, административный орган, рассматривающий административную жалобу с письменного согласия заявителя принимает решение в отношении административного акта в целом, а в случае отказа этого лица - выносит решение об оставлении административной жалобы без рассмотрения.
Статья 104. Участие административного органа, принявшего административный акт в административных процедурах в связи с административной жалобой
1. Административный орган, который имеет полномочия по рассмотрению жалобы, должен в течение 5 дней после регистрации направить копию жалобы с прилагаемыми к нему документами в административный орган, принявший административный акт.
2. Административный орган, принявший обжалованный административный акт, обязан в течение 5 дней после получения копии административной жалобы представить административному органу, рассматривающему административную жалобу, все материалы административных процедур, связанных с данным административным актом и письменное заключение по административной жалобе.
3. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, административный орган, принявший административный акт, пользуется всеми правами и полномочиями заинтересованной стороны при административных процедурах.
4. Административный орган, который принял административный акт, в административных процедурах должен представлять должностное лицо этого органа, которое вправе принимать административный акт.
5. Другое должностное лицо этого административного органа, может представлять административный орган только с согласия административного органа, рассматривающего административную жалобу.
Статья 105. Представление заинтересованными сторонами дополнительной информации
Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, сторона, подавшая административную жалобу, а также другая заинтересованная сторона, представляют связанную с делом дополнительную информацию не позднее 5 дней до проведения устных слушаний.
Статья 106. Ознакомление с материалами административных процедур
1. Участвующие в административных процедурах стороны знакомятся с материалами административных процедур в соответствии со статьей 48 настоящего Кодекса.
2. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, рассматривающий административную жалобу административный орган обязан по своей инициативе или по ходатайству одной из сторон не выдавать заинтересованным сторонам информацию, отнесенную к государственной, коммерческой или личной тайне.
Статья 107. Порядок проведения устных слушаний
Устные слушания проводятся в порядке, установленном главой 3 настоящего Кодекса.
Если законодательством Республики Таджикистан не предусмотрено иное, устные слушания проводятся открытыми.
Статья 108. Рассмотрение и разрешение административной жалобы без проведения устных слушаний
Если все участвующие в административных процедурах заинтересованные стороны согласны на рассмотрение дела без проведения устного слушания, административный орган вправе рассматривать и разрешать административную жалобу без проведения устных слушаний.
Статья 109. Уведомление сторон о вновь открывшихся обстоятельствах
Если административному органу, рассматривающему административную жалобу, после проведения устного слушания стало известно о новых обстоятельствах, имеющих существенное значение для дела, об этом должны быть уведомлены участвующие в административных процедурах заинтересованные стороны, и им должна быть представлена возможность представить свои предложения по данному вопросу.
Статья 110. Решение административного органа в связи с рассмотрением административной жалобы
Административный орган в результате рассмотрения административной жалобы выносит одно из следующих решении:
- об удовлетворении административной жалобы;
- об отказе в удовлетворении административной жалобы;
- о частичном удовлетворении административной жалобы.
Статья 111. Принятие административного акта в связи с административной жалобой
Принятое административным органом решение по результатам рассмотрения административной жалобы является административным актом и должно отвечать требованиям, установленным настоящим Кодексом к административному акту.
Статья 112. Изменение, признание недействительным или утратившим силу обжалованного административного акта и принятие нового административного акта
2. Административный орган вправе признать обжалованный административный акт недействительным или утратившим силу, а также внести в него изменения.
3. Административный орган вправе не признать административный акт недействительным или утратившим силу, если при его принятии допущены грамматические или арифметические ошибки, предусмотренные частью первой статьи 20 настоящего Кодекса.
4. Если законодательством Республику Таджикистан не установлено иное, рассматривающий административную жалобу административный орган, взамен административного акта, признанного недействительным или утратившим силу, по требованию лица, подавшего жалобу, сам принимает новый административный акт. административный орган,
1. Рассматривающей административную жалобу административный орган не вправе сам принимать административный акт, если по закону принимать его имеет право только принявший обжалованный акт.
Статья 113. Расходы по административным процедурам в связи с рассмотрением административной жалобы
1. Запрещается взимать пошлину при рассмотрении административной жалобы.
2. Каждая сторона обязана возмещать расходы тех действий, о производстве которых она ходатайствует.
ГЛАВА 6. ПРОИЗВОДСТВО ОБ АДМИНИСТРАТИВНЫХ ПРОЦЕДУРАХ В СУДЕ
§1. Основные положения производства об административных процедурах в суде
Статья 114. Сфера регулирования
1. Настоящей главой регулируется процессуальный порядок рассмотрения и разрешения споров в связи с правовыми отношениями, вытекающими из настоящего Кодекса, судами общей юрисдикции Республики Таджикистан.
2. Если настоящей главой не установлено иное, в производстве об административных процедурах в суде применяются положения Гражданского процессуального кодекса Республики Таджикистан
Статья 115. Подсудность
1. В порядке, установленном настоящей главой, в районных и городских судах рассматриваются споры в связи с правовыми отношениями, вытекающими из настоящего Кодекса.
2. Предметом спора по производства об административных процедурах в суде могут являться
- соответствие административно - правового акта законам Республики Таджикистан, указам Президента Республики Таджикистан и постановлениям Правительства Республики;
- обязанность административного органа по возмещению вреда;
- обязанность административного органа по принятию административного акта или осуществлению какого-либо иного действия по административной процедуре.
3. Иск должен быть предъявлен в суд, который вправе рассматривать и разрешать административные дела.
4. В случае нарушения правил подсудности, суд пересылает иск суду по подсудности и уведомляет об этом истца.
5. Спор между судами о подсудности разрешается обоснованным определением вышестоящего суда.
Статья 116. Принцип диспозитивности
1. В производстве об административных процедурах в суде стороны пользуются правами и обязанностями, предусмотренными статьей 37 Гражданского процессуального кодекса Республики Таджикистан
2. Административный орган, участвующий в производстве об административных процедурах в суде, вправе завершить дело мировым соглашением сторон, отказаться от иска или признать иск только в случае, если это не противоречит закону ().
Статья 117. Недопустимость повторного участия судьи в рассмотрении дела
Судья не может принимать участие в рассмотрении дела, если он ранее участвовал в административных процедурах или в производстве об административных процедурах в суде по данному делу
§ 2. Стороны в административном производстве в суде
Статья 118. Участие административного органа в административном производстве в суде
Помимо лиц, предусмотренных статьей 36 Гражданского процессуального кодекса Республики Таджикистан, в производстве об административных процедурах в суде участвует административный орган, принявший административно-правовой акт или осуществивший какое-либо действие, влекущее правовые последствия
Статья 119. Привлечение третьих лиц в производстве об административных производстве в суде
1. Суд до окончания судебного заседания вправе уведомить лиц, интересы которых могут быть затронуты судебным решением, о начале производства об административных процедурах в суде и привлечь их в качестве третьих лиц
2. О привлечении третьего лица суд выносит судебное определение.
§ 3. Судебные доказательства
Статья 120. Бремя доказывания
Истец обязан обосновать свой иск и представить соответствующие доказательства. Ответчик обязан обосновать свои возражения и представить соответствующие доказательства.
Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, бремя доказывания в случае предъявления иска о признании административно-правового акта недействительным или признании утратившим силу административно - правового акта возлагается на ответчика.
Статья 121. Свидетель и эксперт
1. Суд обязан не менее чем за три дня до дачи показаний свидетелем в суде уведомить сторону о личности свидетеля, времени и месте дачи им показаний.
2. Об определении о назначении экспертизы должны быть уведомлены все стороны. Если судом не установлен иной срок, сторона вправе в течение трех дней после вынесения определения представить свои возражения о предмете и объеме экспертизы.
3. Заключение эксперта должно быть направлено сторонам, которые вправе представить свои возражения.
Статья 122. Истребование доказательств судом
1. Суд в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом и Гражданским процессуальным кодексом Республики Таджикистан, вправе истребовать доказательства по собственной инициативе.
2. Стороны вправе до исследования и проверки доказательств представить свои возражения по отношению к ним.
Статья 123. Обязанность административных органов о представлении информации в суд
1. Административные органы обязаны по требованию суда предоставлять суду документы и иную информацию, необходимые для рассмотрения и разрешения дела.
2. Административные органы вправе заявить об отказе от предоставления информации, содержащей государственную, коммерческую или личную тайну, если это создает угрозу государственной или общественной безопасности либо законным интересам отдельных лиц.
3. Судья по ходатайству стороны вправе вынести судебное определение о законности отказа от предоставления информации административным органом в соответствии с частью второй настоящей статьи. В случае признания судом отказа от предоставления информации незаконным, административный орган обязан представить соответствующие документы или иную информацию.
Статья 124. Ознакомление с судебными актами
1. Участвующие в деле лица могут ознакомиться в суде с принятыми по делу судебными актами, а также представленными суду материалами.
2. Сторона вправе получить копии принятых по делу судебных актов в канцелярии суда. Расходы, необходимые для снятия копий с документов, возмещаются стороной. Требование внесения каких-либо иных платежей за снятие копий не допускается.
§ 4.Производство об административных процедурах в суде первой инстанции
Статья 125. Иск о признании административно-правового акта недействительным или о признании утратившим силу
1. Иск может быть предъявлен с требованием о признании административно-правового акта недействительным или о признании утратившим силу.
2. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, иск предъявляется, когда административно-правовой акт или его часть наносит прямой и непосредственный (индивидуальный) вред правам или законным интересам истца или незаконно ограничивает его права.
2. Иск должен быть предъявлен в суд в шестимесячный срок после ознакомления с административно-правовым актом или решением, связанным соответственно с административной жалобой.
Статья 126. Иск о принятии административно-правового акта
1. Иск может быть предъявлен с требованием принятия административно - правового акта.
2. Если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное, иск предъявляется, когда отказ административного органа от принятия административно - правового акта причиняет вред правам или законным интересам истца.
Статья 127. Иск об осуществлении действия
1. Иск может быть предъявлен с требованием осуществить действие или воздержаться от такого действия, которое не подразумевает принятия административно - правового акта.
2. Иск допускается, если осуществление административным органом действия или отказ от осуществления действия причиняет вред правам и законным интересам истца.
Статья 128. Иск о признании
Иск о признании может быть предъявлен с ходатайством об установлении наличия или отсутствия права или правового отношения, если у истца имеется законный интерес на это.
Статья 129. Упрощенное производство об административных процедурах в суде
Судья вправе, на основании письменного ходатайства сторон, рассмотреть и разрешить иск в отсутствии сторон.
Статья 130. Ускоренное производство об административных процедурах в суде
1. Судья может по письменному ходатайству стороны принять решение о рассмотрении дела в ускоренном порядке.
2. При рассмотрении дела в ускоренном порядке судья вправе:
- сократить срок представления ответчиком своего ответа (возражений) или предъявления встречного иска;
- не определять третьим лицам срок для представления своих соображений по иску;
- не устанавливать срок представления сторонами своих соображений в связи с назначением экспертизы;
- сократить сторонам срок представления своих соображений в связи с заключением эксперта.
Статья 131. Приостановление действия обжалованного административно-правового акта
1. Предъявление иска в суд приостанавливает действие обжалованного административно-правового акта.
2. Действие административно-правового акта не приостанавливается, если:
- это связано с внесением налогов, сборов или иных обязательных платежей;
- он издан во время чрезвычайного или военного положения, объявленного на основании соответствующего закона.
3. В случаях, предусмотренных частью второй настоящей статьи, сторона вправе обратиться в суд с ходатайством о приостановлении действия административно-правового акта. Судья принимает решение по этому вопросу в трехдневный срок.
Статья 132. Определение о приостановлении действия административно-правового акта
1. Судья может по ходатайству стороны приостановить действие административно-правового акта или его части в случае, предусмотренном статьей 21 настоящего Кодекса, при наличии обоснованных сомнений в законности административно - правового акта или если его немедленное исполнение наносит вред стороне или делает невозможным соблюдение её прав или законных интересов.
2. Ходатайство стороны о приостановлении действия административно-правового акта может быть заявлено и до предъявления иска.
3. Судья принимает решение в связи с ходатайством стороны в трехдневный срок.
4. Копии судебного решения в течение одного дня должны быть направлены сторонам.
5. Судья вправе установить срок приостановления действия административно-правового акта или его части.
6. Если срок не установлен, определение суда утрачивает силу в следующих случаях:
- со вступлением в законную силу судебного решения по данному вопросу;
- с момента отказа истца от иска или административной жалобы;
- с момента истечения срока подачи иска в суд.
7. Если приостановленный административно-правовой акт исполнен, суд может отменить определение о приостановлении действия административного акта.
8. При наличии вновь открывшихся обстоятельств суд вправе на основании ходатайства стороны изменить или отменить определение о приостановлении действия административного акта.
Статья 133. Определение о принятии административно-правового акта или осуществлении действия
1. Судья вправе в связи с исками, предусмотренными статьями 126-127 настоящего Кодекса, по ходатайству стороны вынести определение о принятии административно-правового акта, об осуществлении административным органом действия или воздержании от действия.
2. Ходатайство стороны может быть заявлено и до предъявления иска.
3. Ходатайство стороны рассматривается судом, который компетентен рассматривать иск по данному вопросу.
Статья 134. Судебное решение в связи с иском о признании административно-правового акта недействительным или о признании утратившим силу
1. Если административно-правовой акт является незаконным, суд выносит в связи с иском, указанным в статье 125 настоящего Кодекса, решение о признании административно-правового акта недействительным.
2. Если административно-правовой акт был исполнен до вынесения судебного решения, суд по ходатайству стороны указывает в решении порядок отмены исполнения.
3. В случае признания административно-правового акта утратившим силу до вынесения судебного решения суд вправе при наличии законных интересов стороны и по ее ходатайству признать данный административно - правовой акт недействительным.
4. Если суд признает, что административно-правовой акт принят без выявления и оценки обстоятельств, имеющих существенное значение для дела, он вправе, не решая спорный вопрос, признать административно-правовой акт недействительным и поручить административному органу после выявления и оценки этих обстоятельств принять новый административно-правовой акт. Суд выносит это решение, если для признания административно-правового акта недействительным существует безотлагательный законный интерес стороны.
5. Судебное решение о признании административно-правового акта недействительным имеет обязательную силу. Если признание административно - правового акта недействительным создает значительную угрозу государственной или общественной безопасности или повлечет существенное увеличение расходов государственного бюджета, суд вправе вместо признания административно- правового акта недействительным объявить его утратившим силу.
6. Резолютивная часть решения суда должна быть опубликована в том же порядке, в каком был опубликован административно-правовой акт.
Статья 135. Судебное решение в связи с иском о принятии административно-правового акта
Если отказ от принятия административно-правового акта является незаконным или нарушен срок принятия административно-правового акта, судья выносит в связи с иском, указанным в статье 126 настоящего Кодекса, решение, которым поручает административному органу принять административно-правовой акт. Судья по ходатайству стороны устанавливает срок принятия административно-правового акта.
ГЛАВА 7. АДМИНИСТРАТИВНЫЕ ПРОЦЕДУРЫ В СВЯЗИ С
АДМИНИСТРАТИВНОЙ ЖАЛОБОЙ НА НОРМАТИВНЫЙ АДМИНИСТРАТИВНО-ПРАВОВОЙ АКТ
Статья 136. Порядок административных процедур в связи с административной жалобой на нормативный административно- правовой акт
1. Административные процедуры в связи с административной жалобой на нормативный административно-правовой акт осуществляется административной комиссией при Правительстве Республики Таджикистан, образованной в порядке, определяемом Правительством Республики Таджикистан.
2. Административные процедуры осуществляются в порядке простых административных процедур, предусмотренных главой 3 настоящего Кодекса, за исключениями, указанными в настоящей главе.
Статья 137. Основания для начала административных процедур
Основаниями для начала административных процедур являются:
- административная жалоба;
- судебный акт;
- акт прокурора;
- инициатива административной комиссии.
Статья 138. Представление административной жалобы
1. Административная, жалоба, представляемая в административную комиссию должна быть составлена в письменной форме. Административная жалоба включает:
- наименование административной комиссии;
- фамилию, имя, отчество (наименование) и адрес заинтересованного лица, подающего административную жалобу;
- сущность требования;
- обоснование требования, основанного на законе;
- дату подачи административной жалобы и подпись заинтересованного лица, подающего административную жалобу;
- перечень прилагаемых к административной жалобе документов.
2. К административной жалобе должны прилагаться все документы, обязанность представления которых предусмотрена законом.
3. Заинтересованное лицо, подающее административную жалобу вправе представить в административную комиссию все иные документы, которые могут быть положены в основу принятия решения административной комиссией.
Статья 139. Срок в административных процедурах
При исчислении срока в административных процедурах применяется порядок, установленный статьей 43 настоящего Кодекса.
Статья 140. Принятие решения административной комиссией
Если законом не предусмотрено иное, административная комиссия рассмотрев административную жалобу принимает административные акты о (об):
- оставлении нормативного административно-правового акта без изменения;
- отмене нормативного административно-правового акта;
- отмене какой-либо части нормативного административно-правового акта;
- поручении принятия административным органом иного по содержанию нормативного административно-правового акта;
- констатации, являлся ли нормативный административно-правовой акт, утратившим силу, законным или незаконным.
2. Административный акт, принятый административной комиссией, обязателен для исполнения административным органом в сроки, установленные в административном акте. Данный срок не может превышать 2-х месяцев.
3. На решение административной комиссии в 10-дневный срок заинтересованной стороной может быть подан иск в суд.
ГЛАВА 8. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 141. Ответственность за нарушение настоящего Кодекса
Физические и юридические лица, нарушившие требования настоящего Кодекса, несут ответственность в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
ПОСТАНОВЛЕНИЕ МАДЖЛИСИ НАМОЯНДАГОН МАДЖЛИСИ ОЛИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
О принятии Закона Республики Таджикистан "О принятии и введении в действие Кодекса об административных процедурах Республики Таджикистан"
Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли Республики Таджикистан постановляет:
Принять Закон Республики Таджикистан "О принятии и введении в действие Кодекса об административных процедурах Республики Таджикистан".
Председатель Маджлиси намояндагон
Маджлиси Оли Республики Таджикистан С.ХАЙРУЛЛОЕВ
г. Душанбе, 7 февраля 2007 года №482
ПОСТАНОВЛЕНИЕ МАДЖЛИСИ МИЛЛИ МАДЖЛИСИ ОЛИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
О Законе Республики Таджикистан "О принятии и введений в действие
Кодекса об административных процедурах Республики Таджикистан"
Рассмотрев Закон Республики Таджикистан "О принятии и введении в действие Кодекса об административных процедурах Республики Таджикистан", Маджлиси милли Маджлиси Оли Республики Таджикистан постановляет:
Одобрить Закон Республики Таджикистан "О принятии и введении в действие Кодекса об административных процедурах Республики Таджикистан".
Председатель Маджлиси милли
Маджлиси Оли Республики Таджикистан М.Убайдуллоев
г.Душанбе, февраля 2007 года № 274