ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
ДАР БОРАИ ҲИФЗИ ҲАВОИ АТМОСФЕРА
БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
Моддаи 1. Мақсад ва вазифаи Қонуни мазкур
Мақсад ва вазифаи Қонуни мазкур аз танзими муносибатҳои ҷамъияти дар ин соҳа бо мақсади муҳайё сохтани муҳити табии мусоид барои зиндагии инсон, олами набототу ҳайвонот, ҳифзи тозаги ва беҳтар намудани вазъи ҳавои атмосфера, муқаррар намудани назорати давлати ба истифодаи ҳавои шаҳрҳо ва марказҳои саноати, дигар маҳалҳои аҳолинишин, манбаъҳои олудашавии ҳавои атмосфера, инчунин таҳкими қонунуният дар соҳаи ин муносибатҳо ба манфиати наслҳои имрӯзаю оянда иборат аст .
Моддаи 1(1). Мафҳумҳои асосӣ
Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:
- атмосфера - қабати газҳое, ки заминро иҳота карда, асосан аз нитроген, оксиген ва ба миқдори кам аз гази карбонат ва озон иборат аст;
- консентратсияи ҳадди ҷоиз - миқдори моддаҳои зарарнок, ки бо меъёри қонунӣ ё аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ муқаррар карда шудааст ва ба саломатии инсон, муҳити зист, олами наботот ва ҳайвонот зараровар нест;
- қабати озонӣ - қабати атмосферие, ки байни баландии 7-8 километр дар қутбҳои замин, дар экватор 17-18 километр ва дар рӯи сайёра бо зичии зиёд дар баландиҳои 20-22 километр аз сатҳи замин воқеъ гардида, шуоъи ултрабунафши барои мавҷудоти зинда ҳалокатовари кайҳониро аз худ намегузаронад .
Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳифзи ҳавои атмосфера
Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳифзи ҳавои атмосфера ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад .
Моддаи 3. Принсипҳои асосии ҳифзи ҳавои атмосфера
Принсипҳои асосии ҳифзи ҳавои атмосфера аз инҳо иборатанд:
- таъмини тозагии ҳавои атмосфера аз ифлоскунандаҳои гуногун ва нигоҳ доштани он дар асоси қоидаю меъёрҳои илман асоснок;
- ҳифзи ҳуқуқи шаҳрвандон, корхонаю ташкилотҳо ва муассисаҳои дар масъалаи тоза нигоҳ доштани ҳавои атмосфера;
- риояи манфиатҳои экологи, иқтисоди ва иҷтимоии ҷомеа;
- таъмини манфиатҳои милли ва байналмилали дар соҳаи ҳифз намудан ва истифода бурдани ҳавои атмосфера ;
- ошкорбаёни ҳангоми ҳалли вазифаҳои оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера ва алоқаи зич бо ташкилотҳои ҷамъияти ва аҳоли;
- муқаррар намудани чораҳои ҷазо барои вайрон кардани қонунҳои оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера ва ҷуброн кардани зараре, ки бо ин қонунвайронкуниҳо расонида шудааст;
- ба таври маҷмӯъ ҳал кардани масъалаҳои ҳифзи ҳавои атмосфера ва дигар ҷузъҳои муҳити табии зист.
Моддаи 4. Салоҳияти Маҷлиси Оли дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера
Бо мақсади таъмин намудани ягонагии танзими қонунгузории муносибатҳо дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон корҳои зайлро анҷом медиҳад:
- самтҳои асосии сиёсати давлатиро дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера муайян менамояд;
- минтақаҳои ҳолатҳои фавқулоддаи экологи ва ҳалли ҳуқуқии онҳоро эълон мекунад;
- барномаҳои экологии давлатиро, аз ҷумла дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера аз ифлосшави, таъмини бехатарии аҳоли, пешгири ва бартараф намудани оқибатҳои ифлосшавии атмосфера тасдиқ менамояд;
- дигар масъалаҳоро дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера мувофиқи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳамин қонун ҳал менамояд.
Моддаи 5. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера
Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера корҳои зеринро иҷро менамояд:
- таҳия ва тадбиқи барномаҳои экологии давлати ва байнидавлати, барномаҳои муҳимтарини комплексии байнисоҳави ва ҳудудиро дар соҳаи ҳифзи атмосфера таъмин мекунад;
- тадбирҳои ҷумҳуриявиро дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера ба нақша мегирад, барномаҳои ҷумҳуриявии компелкси соҳави, маблағгузори ва таъмини моддию техникии онҳоро тасдиқ мекунад;
- меъёрҳои консентрасияи ҳадди ҷоизи моддаҳои ифлосро дар ҳавои атмасфера ва дараҷаи таъсири зараровари физикию дигар партовҳои моддаҳои зараровар ва дигар таъсири зарарнок ба муҳити табиии зист муқаррар менамояд;
- дар бораи боздоштан ё ба воситаи суд манъ намудани фаъолияти корхонаю ташкилот ва муассисаҳо, новобаста аз шакли моликияташон ва дар мавриди аз тарафи онҳо вайрон карда шудани қонунҳо дар бораи ҳифзи ҳавои атмосфера тобеъ гардонидани онҳо қарор қабул мекунад .
- тартиби ягонаи бароҳ мондани баҳисобгирии давлатии таъсири манфи ба ҳавои атмасфера, моноторинги вазъи ҳавои атмосфера, ташкили маълумоти ҷумҳурияви ва системаи ягонаи ахбор дар соҳаи ҳавои атмосфераро муқаррар мекунад;
- тадқиқоти илмиро дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера роҳнамо, мутобиқ ва ҳавасманд мекунад;
- дигар масъалаҳои танзими муносибатҳои соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфераро ҳал мекунад;
Моддаи 6. Салоҳияти Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дар масъалаҳои танзими муносибатҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера
Дар бобати танзими муносибатҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера ба салоҳияти Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон масъалаҳои зайл дохил мешаванд:
- таҳияю тасдиқи нақшаҳо ва андешидани тадбирҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера;
- баҳисобгири ва санҷиши ҳаҷми партовҳои дар атмосфера бавуҷудомада дар корхонаю муассиса ва ташкилотҳои дар ҳудуди вилоят воқеъ гардида;
хорич карда шуд .
- манъ кардани сохтмони объектҳое, ки ба меъёрҳои муқарраршудаи ҳудуди ҷоизи конcентраcияи моддаи ифлос дар ҳавои атмосфера ва сатҳи таъсири зараровари физикию дигар таъсир ба он ҷавоб намедиҳад;
- ҳали дигар масъалаҳо дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмасфера, агар онҳо ба салоҳияти мақомоти ҷумҳурияви дода шуда бошанд.
Моддаи 7. Салоҳияти мақомоти маҳаллии ҳокимият дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера
Дар соҳаи танзими муносибатҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера ба ихтиёри мақомоти ҳокимиятмасъалаҳои зайл дода шудаанд:
- муайян кардани самтҳои асосии ҳифзи ҳавои атмасфера ва тасдиқи барномаҳо оид ба ҳифзи атмосфера аз таъсири зараровар дар ҳудудҳои тобеъашон;
- баҳисобгирии объектҳое, ки ба вазъи ҳавои атмосфера таъсир мерасонанд;
- банақшагири, мабблағгузори ва таъмини моддию техникии иҷрои барномаҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмасфера
- мутобиқгардонии фаъолияти мақомоти идора, ташкилоту корхонаҳо ва муассисаҳои, новобаста аз шакли моликият ва тобеъияташон, инчунин умури экологи дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера;
хорич карда шуд .
- баррасии дигар масъалаҳои ҳифзи ҳавои атмосфера дар ҳудуди салоҳияти онҳо.
Моддаи 8. Идораи давлати дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмасфера
Дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера идораи давлатиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин мақомоти давлатии ҷумҳури оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера мақомоти ваколатдори давлатӣ, Кумитаи ҳифзи муҳити зисти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд , .
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳифзи табиат" салоҳияти мақомоти ваколатдори давлатиро муайян мекунад .
БОБИ 2. ҲУҚУҚУ ВАЗИФАҲОИ ШАҲРВАНДОН ДАР СОҲАИ ҲИФЗИ ҲАВОИ АТМОСФЕРА
Моддаи 9. Ҳуқуқу вазифаҳои шаҳрвандон дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмасфера
Ҳар як шаҳрвандон Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар шахсони воқеъи, ки дар қаламрави он зиндаги мекунанд, ба вазъи барои ҳаёту саломатии онҳо мусоиди ҳавои атмасфера ҳуқуқ доранд.
Ин ҳуқуқ ба таври зайл таъмин мегардад:
- татбиқи тадбирҳои давлати барои нигоҳдори, барқарор кардан ва беҳтар намудани вазъи ҳавои атмасфера;
- ӯҳдадории корхонаб муассисаҳо, ташкилотҳои ва шаҳрвандон ҷиҳати риоя кардани талаботи қонунгузори дар бораи ҳифзи ҳавои атмасфера, гузаронидани маҷмӯи тадбирҳои илман асосноки техники, иқтисоди, иҷтимои ва дигар тадбирҳо, ки ба пешгири намудан ва бартараф кардани ифлосшавии ҳавои атмасфера ва дигар таъъсирҳои зарарнок ба он равона гардидаанд;
- ба амал баровардани назорати давлатию ҷамъияти ба риояи қонунгузори дар бораи ҳифзи ҳавои атмасфера;
- иштироки ташкилотҳои ҷамъияти ва шаҳрвандон дар фаъолияти мақомоти оид ба ҳифзи ҳавои атмасфера;
- ҷуброни зараре, ки дар натиҷаи ифлос кардани ҳавои атмасфера ва дигар чорабиниҳо ба саломати ва амволи шаҳрвандон расонида шудааст.
Шаҳрвандон ҳуқуқ доранд, ки:
- дар муҳокимаи лоиҳаи санадҳои қонунгузори ва дигар санадҳо дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмасфера иштирок намоянд;
- оид ба масъалаҳои ҳифзи ҳавои атмасфера бо мактуб, шикоятнома ва ариза муроҷиат кунанд;
- дар бораи вазъи ҳавои атмасфера ва тадбирҳои муҳофизати он маълумоти аниқ гиранд;
- дар гузаронидани экспертизаҳои ҷамъиятии экологи иштирок намоянд, дар суд нисбат ба корхонаю муассисаҳо , ташкилотҳои ва шаҳрвандон оид ба талофии зараре, ки дар натиҷаи ифлос намудани ҳавоиа ба саломати ва амволи онҳо расонида шудааст, даъво намоянд;
- оид ба ҳифзи саломатию ҳаёташон кафолат талаб намоянд, инчунин дар манбаъҳои заҳролудшави ва минтақаҳои ифлосшавии ҳавои атмасфера дар тадбирҳои таъхирнопазир иштирок намоянд.
Шаҳрвандон вазифадоранд, ки:
- талаботи қонунро дар бораи ҳифзи ҳавои атмасфера қатъиян риоя кунанд;
- талаботҳои қонунии кормандони мақомоти ҳифзи табиатро ҳатман иҷро намоянд;
- зарареро, ки онҳо ба сифати ҳавои атмасфера расонидаанд, пурра талофи кунанд.
Моддаи 10. Вазифаҳои мақомоти давлати дар бораи баҳисобгирии пешниҳоди шаҳрвандон ва ташкилотҳои ҷамъияти оид ба беҳтар намудани ҳифзи ҳавои атмасфера
Давлат ба шаҳрвандон ва ташкилотҳои ҷамъияти ҳангоми тадбиқи тадбирҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера имконияти амали гардонидани ҳуқуқҳои мувофиқи қонунҳои ҷори ба онҳо додашударо кафолат медиҳад.
2. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера, шахсони мансабдори онҳо ӯҳдадоранд дар кори ташкили ҳифзи ҳавои атмосфера ба шаҳрвандон ва ташкилотҳои ҷамъиятӣ ҳамаҷониба мусоидат карда, пешниҳоду талаботи онҳоро оид ба масъалаи мазкур сари вақт баррасӣ намоянд .
Шахсони мансабдор ва шаҳрвандоне, ки ба шаҳрвандон ва ташкилотҳои ҷамъияти барои татбиқи ҳуқуқу вазифаҳояшон дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера монеъ мешаванд, инчунин бо амалиёти худ ё дар натиҷаи бефаъолиятиашон ба онҳо зарар мерасонанд, мувофиқи қонунҳои ҷории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгари кашида мешаванд.
БОБИ 3. БА МЕЪЁРДАРОРИИ СИФАТИ ҲАВОИ АТМОСФЕРА
Моддаи 11. Талаботи асоси нисбати ба меъёр даровардани сифати ҳавои атмосфера
Ба меъёр даровадани сифати ҳавои атмосфера бо мақсади муқаррар намудани меъёри ҳадди ҷоизи таъсир ба ҳавои атмосфера, ки бехатарии экологии аҳоли ва муҳити табиии зистро дар натиҷаи фаъолияти хоҷаги ва дигар навъи фаъолият таъмин мекунад, ба амал бароварда мешавад.
Ин меъёрҳо, ки дар асоси стандартҳо, конвенсияҳо ва созишномаҳои байналмилали ва комёбиҳои навтарини илми ҷаҳони таҳя мегарданд, бояд ба манфиати ҳифзи саломатии одамон ва ҳифзи муҳити табиии зист ҷавоб диҳанд, инчунин инҳоро муқаррар намоянд :
- конcентраcияи ҳадди ҷоизи моддаҳои ифлос дар ҳавои атмосфера;
- партовҳои ҳадди ҷоизи моддаҳои ифлос манбаъҳои ғайрисайёр (стасионари) ва сайёр.
- дараҷаи ҳадди ҷоизи садо, ларзиш, майдонҳои электромагнити афканишот ва дигар таъсироти зараровари физики.
Ин меъёрҳо барои ҳар як манбаи ғайрисайёри партовҳо ё дигар таъсироти зарарнок ба ҳавои атмасфера, инчунин барои ҳар як модели воситаҳои нақлиёт ва дигар воситаю дастгоҳҳои сайёр муайян карда мешаванд.
Меъёрҳои ҳадди ҷоизи партовҳои моддаҳои ифлос ба атмосфера ва таъсири ҳадди ҷоизи зараровари физики ба он ба дараҷае муқаррар карда мешавад, ки дар сурати он партовҳо ва таъсироти физики аз манбаи мушаххас ва тамоми дигар манбаъҳо дар ноҳияи муайян бо дарназардошти пешомади тараққиёти он боиси аз ҳадди ҷоиз зиёд шудани консентрасияи моддаҳои ифлос дар ҳавои атмосфера ва дараҷаи ҳадди ҷоизи таъсироти зарарноки физики намегарданд.
Дар мавриди зарурат барои ноҳияҳои ҷудогона меъёрҳои нисбатан қатъии ҳадди ҷоизи консентрасияи моддаҳои ифлос дар ҳавои атмосфера ва таъсири зарарноки физики ба онро муқаррар кардан мумкин аст.
Ҳангоми иҷро накардани талаботи меъёрҳои моддаи мазкур партофтани моддаҳои ифлосро ба атмосфера бояд маҳдуд карда, боздошта ва ё манъ намуда, дар ҳолатҳои зарурӣ фаъолияти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ (аз ҷумла корхонаҳои комплекси саноати ҳарбӣ) тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур қатъ карда шавад .
Корхона, муассиса ва ташкилотҳое, ки фаъолияташон ба партовҳои моддаҳои ифлос ба атмосфера вобаста мебошанд, сарфи назар аз тааллуқият ва шакли моликияташон, вазифадоранд барои ба атмосфера партофтани моддаҳои заҳрнок аз мақомоте, ки ба ҳифзи атмосфера назорат мебаранд, иҷозат гиранд, ҷиҳати таъмин намудани иҷрои шарту талаботи дар иҷозатнома барои партов ба атмосфера пешбинишуда тадбирҳои ташкилию хоҷаги, техники ва дигар тадбирҳо андешанд, дар бобати кам кардани партовҳо моддаҳои ифлос чораҳо бинанд, кори самараноку мунтазам ва дар ҳолати дуруст нигоҳ доштани иншоот, таҷҳизот ва асбобҳо барои тоза кардани партовҳо ва назорат ба онҳоро таъмин кунанд, инчунин миқдор ва тартиби моддаҳои ифлоси ба атмосфера партофташавандаро доим ба ҳисоб гиранд. Тадбиқи тадбирҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера набоядбоиси ифлосшавии хок, об ва дигар объектҳои табиат гардад.
Ҳангоми дар натиҷаи садама дар атмосфера зиёд шудани меъёри муқарраршудаи ҳадди ҷоизи партови моддаҳои ифлос, роҳбарони корхонаю муассисаҳо ва ташкилотҳо вазифадоранд дар ин бора фавран ба мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера, хабар диҳанд ва мувофиқи тартиби муқарраршуда оид ба ҳифзи атмосфера ва бартараф намудани сабабу оқибатҳои ифлосшавии он мувофиқи қонунҳои ҷори тадбирҳо андешанд .
Моддаи 12. Танзими партови моддаҳои ифлос ба атмосфера ҳангоми шароити номусоиди метерологи
Корхонаю муассиса ва ташкилотҳои вобаcта ба шароити номусоиди метеорологи ва баландшавии имконпазири консентрасияи моддаҳои ифлос вазифадоранд дар бобати дар ин давраҳо якбора кам кардани партови чунин модаҳо ба атмосфера тадбирҳое андешиданд, ки онҳо бо мувофиқаи мақомоти ба ҳифзи ҳавои атмосфера назораткунанда махсус таҳия шудаанд.
Моддаи 13. Ба меъёр даровардан ва танзим намудани партови моддаҳои ифлоси воситаҳои дастгоҳҳои сайёр ба атмосфера
Миқдори моддаҳои ифлосе, ки воситаҳои нақлиёт ва дигар воситаи дастгоҳҳои сайёр ба ҳаво хориҷ мекунанд, набояд аз меъёри ҳадди ҷоизи партовҳо зиёд бошад.
Ҳамаи воситаҳои нақлиёт ва дигар воситаю дастгоҳҳои дар истифода буда бояд аз тарафи мақомоти ваколатдори давлатии соҳаи ҳифзи табиат барои риояи меъёри ҳадди ҷоизи партовҳои моддаҳои ифлос таҳти назорат қарор гиранд .
Истеҳсолу истифодаи воситаҳои нақлиёт ва дигар воситаю дастгоҳҳои сайёр, ки дар партови онҳо моддаҳои ифлос меъёри муқарраршудаи зиёд аст, иҷозат дода намешавад.
Бо мақсади ҳифзи ҳавои атмосфера мақомоти маҳаллии ҳокимият метавонанд рафту омади нақлиёт ё дигар воситаҳои ҳаракатро ба минтақаҳои муайян, маҳалҳои аҳолинишин, ҷойҳои истироҳат ва туризм муваққатан ё доиман манъ кунанд.
Моддаи 14. Танзими таъсири зараровари физики ба атмосфера
Дараҷаҳои ҳадди ҷоизи садо, ларзиш, майдонҳои электромагнити, афканишот ва дигар таъсири зараровари физикиро Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд.
Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ вазифадоранд, ки дар пешгирӣ аз таъсири зараровари садо, ларзиш, майдонҳои электромагнитӣ, нурпошӣ ва дигар манбаъҳо ба муҳити зист ва саломатии инсон тадбирҳои зарурӣ андешанд .
Ҳамагуна таъсири зараровари физики ба ҳавои атмосфера дар сурати риоя кардани меъёрҳои хадди ҷоиз дар мавриде, ки агар барои он мақомоти давлатии махсус ваколатдор иҷозат дода бошанд ҳамчунин дар сурати риоя кардани дигар талаботи пешбининамудаи ин иҷозатнома роҳ дода мешавад.
Дар сурати вайрон кардани талаботи мазкур фаъолияти дахлдори корхонаҳои ҷудогонаи саноати, муассисаҳо, ташкилотҳо, консернҳо, ширкатҳо, ассотсиатсияҳо, дигар иттиҳодияҳо, кооперативҳо, корхонаҳои хурд, cехҳо ва дастгоҳҳоро ба қарори мақоме, ки ба ҳифзи ҳавои атмосфера назорати давлати мебаранд, то вақти бартараф кадани сабабу шароите, ки боиси вайронкуни мегарданд, боздоштан, маҳдуд ё манъ кардан мумкин аст.
Бо мақсади мубориза бо садоҳои истеҳсоли ва дигар садоҳо бояд аз ҷумла корҳои зайл ба анҷом расонида шаванд:
- татбиқи проcессҳои технологии камсадо;
- беҳтар намудани конструкcияи воситаҳои нақлиёт ва истифодаи онҳо, инчунин нигоҳубини роҳҳои оҳан ва трамвай, автомобилгард, кӯчаҳо, ҷойгиркунонидани фурудгоҳҳо, иншооту таҷҳизоти саноати ва дигар иншооту таҷҳизоте, ки манбаи садо мебошад, дар масофаи зарури аз маҳалҳои аҳолинишин ва ноҳияҳои сераҳоли ;
- беҳтар кардани банақшагири ва сохтмони шаҳрҳо ва дигар маҳалҳои аҳолинишин;
- тадбирҳои ташкили оид ба пешгири намудан ва кам кардани садоҳои маиши;
- шаҳрвандон вазифадоранд, ки талаботи бо мақсади мубориза бо садоҳои маиши дар манзили истиқоматӣ, дар кӯчаҳо, ҷойҳои истироҳат ва дигар ҷойҳои ҷамъияти муқарраршударо риоя намоянд .
БОБИ 4. МЕХАНИЗМИ ИҚТИСОДИИ ҲИФЗИ ҲАВОИ АТМОСФЕРА
Моддаи 15. Мақсад ва вазифаҳои механизми иқтисодии ҳифзи ҳавои атмосфера
Вазифаҳои механизми иқтисодии ҳифзи ҳавои атмосфера аз банақшагири ва маблағгузории тадбирҳо, маҳдуд кардани таъсири зараровари фаъолияти хоҷаги ва дигар навъи фаъолият ба вазъи ҳавои атмосфера, муқаррар намудани пардохт барои партовҳои моддаҳои ифлос ба ҳавои атмосфера ва муқаррар намудани имтиёзҳои дахлдор иборат аст (Қонун аз 12.12.1997с. № 498).
Моддаи 16. Банақшагирии тадбирҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера
Банақшагирии тадбирҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера бояд мувофиқати илман асосноки манфиатҳои иқтисодию экологии ҷамъиятиро таъмин намояд.
Банақшагирии ҷори ва дарозмуддати тадбирҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера дар таркиби пешгӯии тараққии иқтисодию иҷтимои дар асоси Барномаҳои давлатии экологи бо назардошти талаботи қонунҳо оид ба ҳифзи табиат ба амал бароварда мешавад.
Банақшагирии ҳудуди тадбирҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера аз тарафи маҷлисҳои маҳаллии вакилони халқ анҷом дода мешаванд.
Лоиҳаи нақшаҳои оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера бояд бо мақоме, ки ба ҳифзи ҳавои атмосфера назорати давлати мебарад, мувофиқа карда шавад.
Моддаи 17. Маблағгузории барномаҳо ва тадбирҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера
Маблағгузории барномаҳо ва тадбирҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера аз ҳисоби манбаъҳои зерин амалӣ карда мешаванд :
- буҷетҳои ҷумҳурию маҳалли (Қонун аз 12.12.1997с. № 498);
- корхонаю муассисаҳо, ташкилотҳои, колективҳои иҷорави, корхонаҳои кооперативи, шахси ё муштарак;
- қарзҳои (кредитҳои) бонкӣ ва грантҳо ;
- пардохтҳои ихтиёри ва хайрияҳои, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ инчунин дигар манбаъҳо .
Маблағҳо ва захираҳои моддии ба мақсади иҷрои тадбирҳои оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера пешбинишударо барои дигар мақсадҳо истифода бурдан манъ аст .
Моддаи 18. Пардохтҳо барои ифлос кардани ҳавои атмосфера
Пардохтҳо барои ифлос кардани ҳавои атмосфера маблағҳои зайлро дарбар мегиранд:
- пардохт барои партови моддаҳои ифлос ба атмосфера дар ҳудуди меъёрҳои муқарраршуда ҳадди ҷоиз партовҳои меъёри муваққатан мувофиқашуда;
- пардохт барои партови моддаҳои ифлос ба атмосфера зиёда аз меъёрҳои муқарраршуда;
- пардохт барои партовҳои садамавӣ ба атмосфера .
Моддаи 19. Пардохт барои партовҳои моддаҳои ифлос ба атмосфера дар ҳудуди меъёрҳои муқарраршуда
Тартиби ҳисоб кардани ҳаҷм ва тадбиқи пардохтро барои ифлос кардани ҳавои атмосфера дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳукумат муайян мекунад.
Пардохт барои партовҳои моддаҳои ифлос ба атмосфера шакли талофи намудани зараре мебошад, ки дар натиҷаи ифлос кардани ҳавои атмосфера расонида шудааст.
Ҳаҷми пардохт барои партовҳои моддаҳои ифлос дар асоси усулҳое, ки бо дарназардошти шароити маҳалли, таркиб ва хусусиятҳои моддаҳои зараровари партовшаванда аз тарафи мақомоти давлатии махсус ваколатдор тасдиқ мегардад, муайян карда мешавад .
Пардохтҳо барои партовҳои ҳадди ақал ба арзиши аслии маҳсулот (кору хизматҳо) дохил карда мешаванд.
Пардохтҳо барои партови моддаҳои ифлос ба атмосфера истифодабарандагони табиатро аз талофи кардани зараре, ки ба муҳити табиии зист расонидаанд, озод намекунад.
Моддаи 20. Пардохт барои партовҳои зиёда аз меъёри моддаҳои зараровар ба атмосфера
Пардохт барои партовҳои зиёда аз меъёри моддаҳои зараровар ба атмосфера, инчунин пардохтҳои садамаҳо ба андозаи дукарата, дар асоси хароҷот барои солимгардонии ҳавои атмосфера, бартараф кардани оқибатҳои партовҳои садамаҳо ва якҷоя, тибқи усули мавҷудаи аз тарафи мақомоти ваколатдори давлатӣ тасдиқшуда муайян карда мешаванд .
Роҳбарони корхонаю муассиса ва ташкилотҳое, ки ба ҳавои атмосфера таъсири зараровар мерасонанд, вазифадоранд риояи меъёрҳои муқарраршудаи партовҳоро таъмин намоянд; барои партовҳои зиёда аз меъёри дар як вақт суратгиранда онҳо шахсан масъул мебошанд.
Партовҳои моддаҳои зарарнок ба атмосфера бе иҷозати мақомоти давлатии махсус ваколатдор партовҳои зиёда аз меъёр буда, пардохт барои онҳо мувофиқи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.
Моддаи 21. Хориҷ карда шуд (Қонун аз 12.12.1997с. № 498)
БОБИ 5. ХОРИҶ КАРДА ШУД
Моддаи 22. Хориҷ карда шуд
БОБИ 6. ТАЛАБОТ ОИД БА ҲИФЗИ ҲАВОИ АТМОСФЕРА ҲАНГОМИ ПЕШ БУРДАНИ ФАЪОЛИЯТИ ХОҶАГИ ВА ДИГАР НАМУДҲОИ ФАЪОЛИЯТ
Моддаи 23. Риояи талабот оид ба ҳифзи ҳавои атмасфера ҳангоми ба даст овардани канданиҳои фоиданок, корҳои таркониш, ҷойгиронии терриконҳо, хоктӯда ва ахлотдонҳо
Ба даст овардани канданиҳои фоиданок анҷом додани корҳои таркониш, ҷойгиронии хоктӯдаю терриконҳо, ва ахлотҳо бояд бо риояи талабот оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера ва усулҳои бо мақомоти оид ба ҳифзи табиат мувофиқа кардашуда гузаронида шаванд.
Дар маҳалҳои аҳолинишин ва дар наздики ҳудуди онҳо ҷойгир кардани хоктӯдаҳо, террикон ва ахлотдонҳои ҳама гуна шаклҳои партовҳое, ки манбаи ифлос кардани ҳавои атмосфера мебошанд, инчунин сӯхтани партовҳои мазкур манъ аст.
Ташкилоту корхонаҳо вазифадоранд, ки кашондани партову дигар моддаҳои ифлоскунандаи ҳавои атмосфераро ба корхонаҳои коркард ва ахлотдонҳои махсус таъмин намоянд.
Моддаи 24. Шартҳои ҷойгирони, балоиҳагири, сохтмон ва ба истифода додани корхонаю иншоот ва дигар объектҳое, ки ба вазъи ҳавои атмосфера таъсир мерасонанд
Ҳангоми ҷойгирони, балоиҳагири, сохтмон, таҷдид, васеъ кардан ва азнавҷиҳозонии техникии корхонаю иншоот ва дигар объектҳо бояд риояи меъёрҳои муқарраршудаи ҳадди ҷоизи таъсири зарарнок ба ҳавои атмосфера ва дигар талабот оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера таъмин карда шавад .
Моддаи 25. Риояи талабот оид ба ҳифзи ҳавои атмосфера аз ифлосшавии радиоактиви
Ташкилоту корхонаҳо ва муассисаҳо ҳангоми ба даст овардани масолеҳи бинокори, интихоби майдон барои сохтмон ва гӯрондани партовҳои радиоактиви бояд риояи қоидаҳои ҳамлу нақл, нигоҳдори, гӯрондани партовҳои радиоактивиро таъмин намоянд, ҳамчунин вазифадоранд бо мақсади риояи меъёрҳои санитарии муқарраршуда ченкунии радиометри гузаронанд.
Моддаи 26. Риояи талабот ҳангоми истифодаи моддаҳои химияви ва муҳофизат аз таъсири биологии назоратнашаванда
Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ҳангоми истеҳсол, нигоҳдори, истифода ва ҳамлу нақли моддаҳои химиявию биологи (занбуруғҳо, вирусҳо ва дигар микроорганизмҳо, ки ба ҳавои атмосфера таъсир мерасонанд ё метавонанд таъсир расонанд), вазифадоранд, ки оид ба пешрави ва бартараф намудани оқибатҳои таъсири зарарнок ба ҳаво тадбирҳо андешанд .
Иҷро накардани талаботи экологии муносибат бо моддаҳои химияви дар натиҷаи таъсири биологии назоратнашаванда, ки ба ифлосшавии муҳити табии, саломатии инсон ва генофонд хатар дорад, боиси бо қарори мақомоти ваколатдори давлатӣ манъ кардан ё боздоштани чунин навъи фаъолият мегардад .
Моддаи 27. Ҳифзи иқлим ва қабати озонии замин
Ҳифзи иқлим ва қабати озонии замин аз таъсири фаъолияти хоҷаги ва дигар навъи фаъолият бо роҳҳои зайл таъмин карда мешаванд:
- риояи меъёрҳои ҳадди ҷоизи партови моддаҳои ифлосе, ки ба вазъи иқлим ва қабати озонии замин таъсир мерасонанд;
- кам кардани партови моддаҳои зарарноке, ки самараи гарми меоранд, танзими истеҳсол ва дар рӯзгор истифода бурдани моддаҳои химияви, ки қабати озонро вайрон мекунанд;
- татбиқи чораҳои масъулият барои вайрон кардани талаботи мазкур;
- иҷро кардани дигар тадбирҳои пешбининамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳифзи табиат".
БОБИ 7. БАҲИСОБГИРИИ ДАВЛАТИИ ТАЪСИРИ ЗАРАРНОК БА ҲАВОИ АТМОСФЕРА
Моддаи 28. Баҳисобгирии давлатии таъсири зарарнок ба атмосфера
Объектҳое, ки ба ҳавои атмосфера таъсири бад мерасонанд, намуду миқдори моддаҳои зарарноки ба атмосфера партофташаванда, ҳамчунин таъсири физики ба он бояд ба ҳисоби давлати гирифта шаванд.
Тартиби ягонаи баҳисобгирии давлатии таъсири зарарнок ба ҳавои атмосфераро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд .
Моддаи 29. Назорат ба вазъи ҳавои атмосфера
Ба вазъи ифлосшавии ҳавои атмосфера аз рӯи нишондиҳандаҳои химияви, физики ва биологи умури давлатии назорат ба сатҳи ифлосшавии муҳити табии, қисмҳои таркибии илмии идораҳои дахлдори ҷумҳурияви, ки ташкилоту шаҳрвандони манфиатдорро дар бораи сатҳи ифлосшавии атмосфера бо маълумот ва пешгӯиҳо таъмин менамоянд, назорат мебаранд.
Моддаи 30. Назорати давлати дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера
Дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера ва мақомоти давлатии махсус ваколатдори бо ҳамин қонун муқарраршуда назорати давлати мебаранд .
Ба ҳифзи ҳавои атмосфера, аз ҷумла ба риояи меъёрҳои ҳадди ҷоизи партови моддаҳои ифлос ба ҳавои атмосфера ва таъсири зарарноки физики ба он мақомоте, ки корхонаю муассиса ва ташкилотҳои ба ҳавои атмосфера таъсири бад расонанда дар тобеияташон мебошанд, назорати идори мебаранд.
Назорати давлатии фаъолияти субъектҳои хоҷагидор новобаста аз шакли моликият ва тобеъияти идоравии онҳо бо роҳи гузаронидани санҷиши риояи қонунгузорӣ дар бораи ҳифзи ҳавои атмосфера мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор дар Ҷумҳурии Тоҷикистон" анҷом дода мешавад .
Роҳбарони корхонаю муассисаҳо ва ташкилотҳое, ки ба ҳавои атмосфера таъсири бад мерасонанд, вазифадоранд, ки назорати риояи меъёрҳои ҳадди ҷоизи партови моддаҳои ифлосро ба ҳавои атмосфера ва таъсири зарарноки физики ба онро дар ҳар участкаи истеҳсолот таъмин намоянд.
Моддаи 31. Минтақаҳои офатҳои экологи ва ҳолатҳои фавқулоддаи экологи
Минтақаҳои офатҳои экологи ва ҳолатҳои фавқулоддаи экологиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.
Солимгардонии минтақаҳо ва барқарор кардани вазъи экологиро аз ҳисоби маблағи ташкилоту корхонаҳо, муасисаҳо ва шахсоне, ки бо гуноҳи онҳо харобии экологи ё вазъи фавқулоддаи экологи рӯй додаст инчунин маблағҳои мақсадноки буҷетҳои ҷумҳуриявию маҳалли бо пул таъмин кардан мумкин аст.
БОБИ 8. ҲАМКОРИИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ ДАР СОҲАИ ҲИФЗИ ҲАВОИ АТМОСФЕРА
Моддаи 31(1). Принсипҳои ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера
Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамкории байналмилалиро дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера амалӣ намуда, принсипҳои риояи бехатарии байниҳамдигариро оид ба таъмини шароити мусоид барои зисти инсон, олами наботот ва ҳайвонот, муҳити зист мутобиқи стандартҳои байналмилалии ин соҳа ба роҳбарӣ мегирад .
Моддаи 31(2). Фаъолияти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии хориҷӣ дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосфера дар Ҷумҳурии Тоҷикистон
Фаъолияти шахсони воқеӣ ва хуқуқии хориҷӣ дар соҳаи ҳифзи хавои атмосфера дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо риояи меъёрҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, амалӣ карда мешавад .
БОБИ 9. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ
Моддаи 32. Тартиби баррасии баҳсҳо оид ба масъалаҳои ҳифзи ҳавои атмосфера
Баҳсҳо оид ба масъалаҳои ҳифзи ҳавои атмосфера аз ҷониби суд ҳал карда мешаванд .
Моддаи 33. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур
Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд .
БОБИ 10. ХОРИҶ КАРДА ШУД
Президенти
Ҷумҳурии Тоҷикистон Э. Рахмонов
ш. Душанбе
1 феврали соли 1996 № 228
ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
Об охране атмосферного воздуха
(в редакции Закона РТ от 12 декабря 1997 г. № 498, от 12 мая 2007г.№265, от 16 октября 2009г.№557, от 21 июля 2010г.№632)
ГЛАВА 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 1. Цели и задачи настоящего закона
Целями и задачами настоящего Закона являются: регулирование общественных отношений в этой сфере в целях обеспечения благоприятной среды для проживания человека, растительного и животного мира, сохранения чистоты и улучшения состояния атмосферного воздуха, установление государственного контроля за использованием воздушного бассейна городов и промышленных центров, других населенных пунктов, источниками загрязнения атмосферного воздуха, а также укрепление законности в области этих отношений в интересах настоящего и будущих поколений людей(
Статья 1(1). Основные понятия
Основные понятия, используемые в настоящем Законе:
- атмосфера - газовая оболочка, окружающая землю и состоящая в основном из азота, кислорода и в малом количестве из углекислого газа и озона;
- предельно допустимая концентрация - законно или установленный государственным уполномоченным органом норматив количества вредного вещества, не влияющее на здоровье человека, окружающую среду, флору и фауну;
- озоносфера - слой атмосферы, лежащий между 7-8 км над полюсами, 17-18 км на экваторе и с наибольшей плотностью на высотах 20-22 км над поверхностью планеты, отличающийся повышенной концентрацией молекул озона, отражающих жесткое ультрафиолетовое космического излучение, гибельное для живых существ(
Статья 2. Законодательство Республики Таджикистан об охране атмосферного воздуха
Законодательство Республики Таджикистан "Об охране атмосферного воздуха основывается на Конституции Республики Таджикистан и состоит из настоящего Закона, других нормативных правовых актов Республики Таджикистан, а также международных правовых актов, признанных Таджикистаном(
Статья 3. Основные принципы охраны атмосферного воздуха
Основными принципами охраны атмосферного воздуха являются:
- обеспечение чистоты атмосферного воздуха от различных загрязнителей и ее поддержание на основе научно обоснованных норм и нормативов;
- охрана прав граждан, предприятий, учреждений и организаций в отношении поддержания чистоты атмосферного воздуха;
- соблюдение экологических, экономических и социальных интересов общества;
- обеспечение национальных и международных интересов в области охраны и использования атмосферного воздуха;
- гласность и тесная связь с общественными организациями и населением при решении задач по охране атмосферного воздуха;
- установление мep ответственности за нарушения законодательства об охране атмосферного воздуха и возмещение ущерба, причиненного этими нарушениями;
- комплексность подхода к решениям вопросов охраны атмосферного воздуха и других элементов окружающей среды.
Статья 4. Компетенция Маджлиси Оли в области охраны атмосферного воздуха
В целях обеспечения единства законодательного регулирования отношений в области атмосферного воздуха Маджлиси Оли Республики Таджикистан:
- определяет основные направления государственной политики в области охраны атмосферного воздуха;
- объявляет зоны чрезвычайных экологических ситуаций и обеспечивает их правовое решение;
- утверждает государственные экологические программы, в том числе охраны атмосферного воздуха от загрязнения, обеспечения безопасности населения, предупреждения и ликвидации последствий загрязнения атмосферы;
- решает другие вопросы в области охраны атмосферного воздуха в соответствии с Конституцией Республики Таджикистан и настоящим Законом.
Статья 5. Компетенция Правительства Республики Таджикистан в области охраны атмосферного воздуха
Правительство Республики Таджикистан в области охраны атмосферного воздуха:
- обеспечивает разработку и реализацию государственных и межгосударственных экологических программ, важнейших комплексных межотраслевых и территориальных программ;
- планирует республиканские мероприятия, утверждает республиканские комплексные целевые программы, осуществляет их финансирование и материально-техническое обеспечение;
- устанавливает нормативы предельно допустимых концентраций загрязняющих веществ в атмосферном воздухе и уровней вредных физических и иных воздействий на него, порядок взимания платы за выбросы и сборы вредных, веществ и других вредных воздействий на окружающую среду;
- принимает решения о приостановлении или обращается в суд о прекращении деятельности предприятий, учреждений и организаций, независимо от форм собственности и подчинения, в случае нарушения ими законодательства об охране атмосферного воздуха
- устанавливает единый порядок ведения государственного учета вредных воздействий на атмосферный воздух, мониторинг состояния атмосферного воздуха, создает республиканский банк данных и единую информационную систему;
- направляет, координирует и стимулирует научные исследования в области охраны атмосферного воздуха.
Статья 6. Компетенция Горно-Бадахшанской автономной области в вопросах охраны атмосферного воздуха
Компетенции Горно-Бадахшанской автономной области в вопросах охраны атмосферного воздуха подлежат:
- разработка, утверждение планов и осуществление мероприятий по охране атмосферного воздуха;
- учет и оценка объемов образующихся выбросов в атмосферу на предприятиях, в учреждениях и организациях, расположенных на территории области;
исключен
- запрещение строительства объектов, не отвечающих установленным нормативам предельно допустимых концентраций загрязняющих веществ в атмосферном воздухе и уровней вредных физических и иных воздействий на него;
- решение других вопросов в области охраны атмосферного воздуха, если они не отнесены к компетенции республиканских органов.
Статья 7. Компетенция местных органов власти в области охраны атмосферного воздуха
Ведению местных органов власти в области регулирования отношений по охране атмосферного воздуха подлежат:
- определение основных направлений охраны атмосферного воздуха и утверждение программ по защите атмосферы от вредных воздействий на подведомственных территориях;
- учет объектов, влияющих на состояние атмосферного воздуха;
- планирование, финансирование и материально-техническое обеспечение выполнения программ по охране атмосферного воздуха;
- координация деятельности органов управления предприятий, организаций, учреждений, независимо от форм собственности и подчинения, а также экологических служб в области охраны атмосферного воздуха;
исключен
- рассмотрение других вопросов охраны атмосферного воздуха в пределах своей компетенции.
Статья 8. Государственное управление в области охраны атмосферного воздуха
Государственное управление в области охраны атмосферного воздуха осуществляется Правительством Республики Таджикистан, а также уполномоченными государственными органами
Уполномоченными государственными органами по охране атмосферного воздуха на территории республики являются Комитет по охране окружающей среды, Министерство здравоохранения Республики Таджикистан.
Компетенция уполномоченных государственных органов по охране атмосферного воздуха определяется Законом Республики Таджикистан "Об охране природы"().
ГЛАВА 2. ПРАВА И ОБЯЗАННОСТИ ГРАЖДАН В ОБЛАСТИ ОХРАНЫ АТМОСФЕРНОГО ВОЗДУХА
Статья 9. Права и обязанности граждан в области охраны атмосферного воздуха
Каждый гражданин Республики Таджикистан и другие физические лица, проживающие на ее территории, имеют право на благоприятное для их жизни и здоровья состояние атмосферного воздуха.
Это право обеспечивается:
- проведением государственных мер для сохранения, восстановления и улучшения состояния атмосферного воздуха;
- обязанностью предприятий, учреждений, организаций и граждан соблюдать требования законодательства об охране атмосферного воздуха, проводить комплекс научно обоснованных технических, экономических, социальных и иных мероприятий, направленных на предупреждение и устранение загрязнения атмосферного воздуха, других вредных воздействий на него;
- осуществлением государственного и общественного контроля за соблюдением законодательства об охране атмосферного воздуха;
- участием общественных организаций и граждан в деятельности органов по охране атмосферного воздуха;
- компенсацией вреда, нанесенного здоровью и имуществу граждан вследствие загрязнения атмосферного воздуха, и иными мерами.
Граждане имеют право:
- принимать участие в обсуждении проектов законодательных и иных актов в области охраны атмосферного воздуха;
- обращаться с письмами, жалобами, заявлениями по вопросам охраны атмосферного воздуха;
- получать объективную информацию о состоянии атмосферного воздуха и мерах по его охране;
- участвовать в проведении общественной экологической экспертизы, предъявлять в суде иски к предприятиям, учреждениям, организациям и гражданам во возмещению вреда, причиненного их здоровью и имуществу в результате загрязнения атмосферного воздуха;
- требовать гарантии по защите их здоровья и жизни, а также принимать участие в неотложных работах в источниках заражения и зонах загрязнения атмосферного воздуха.
Граждане обязаны:
- строго соблюдать требования законодательства об охране атмосферного воздуха;
- неукоснительно выполнять правомерные требования сотрудников природоохранных органов;
- возмещать в полном объеме причиненный ими ущерб качеству атмосферного воздуха.
Статья 10. Обязанность государственных органов по учету предложений граждан и общественных организаций по вопросам улучшения охраны атмосферного воздуха
Государство гарантирует гражданам и общественным организациям при осуществлении мероприятий по охране атмосферного воздуха возможность реализации предоставленных им прав в соответствии с действующим законодательством.
Местные исполнительные органы государственной власти и уполномоченные органы по охране атмосферного воздуха, их должностные лица обязаны всесторонне содействовать гражданам и общественным организациям в организации охраны атмосферного воздуха и своевременно рассматривать их предложения и требования по данному вопросу().
Должностные лица и отдельные граждане, препятствующие выполнению гражданами и общественными организациями прав и обязанностей в области охраны атмосферного воздуха, своими действиями либо бездействием причинившие им вред, привлекаются к ответственности в соответствии с действующим законодательством Республики Таджикистан.
ГЛАВА 3. НОРМИРОВАНИЕ КАЧЕСТВА АТМОСФЕРНОГО ВОЗДУХА
Статья 11. Основные требования к нормированию качества атмосферного воздуха
Нормирование качества атмосферного воздуха производится с целью установления предельно допустимых норм воздействия на атмосферный воздух, обеспечивающих экологическую безопасность населения и окружающей природной среды в результате хозяйственной и иной деятельности.
Эти нормативы, разрабатываемые на основе международных стандартов, конвенций и соглашений, новейших достижений мировой науки, должны отвечать интересам охраны здоровья людей и охраны окружающей природной среды; они устанавливают:
- предельно допустимые концентрации загрязняющих веществ в атмосферном воздухе;
- предельно допустимые выбросы загрязняющих веществ стационарными и передвижными источниками загрязнения;
- предельно допустимые уровни электромагнитных полей, излучений и иных вредных физических воздействий (шум, вибрация и другие).
Указанные нормативы определяются для каждого стационарного источника выбросов или иного вредного воздействия на атмосферный воздух, а также для каждой модели транспортных и иных передвижных средств и установок.
Нормативы предельно допустимых выбросов загрязняющих веществ в атмосферу и предельно допустимых вредных физических воздействий на нее устанавливаются на уровне, при котором выбросы и физические воздействия от конкретного и всех других источников в данном районе, с учетом перспективы его развития, не приведут к превышению предельно допустимых уровней вредных физических воздействий.
В необходимых случаях для отдельных районов могут быть установлены более строгие нормативы предельно допустимых концентраций загрязняющих веществ в атмосферном воздухе и вредных физических воздействий на него.
При невыполнении требований указанных нормативов настоящей статьи выброс загрязняющих веществ должен быть ограничен, приостановлен или запрещен, а в необходимых случаях прекращена деятельность физических и юридических лиц ( в том числе предприятий военно-промышленного комплекса) в порядке, установленном настоящим Законом
Предприятия, учреждения, организации, деятельность которых связана с выбросами загрязняющих веществ в атмосферу, независимо от их принадлежности и форм собственности, обязаны получить разрешение на выброс вредных веществ в атмосферу в органах, осуществляющих государственный контроль за охраной атмосферного воздуха, провести организационно-хозяйственные, технические и иные мероприятия для обеспечения выполнения условий и требований, предусмотренных в разрешениях на выброс, принять меры по снижению выбросов загрязняющих веществ, обеспечить бесперебойную эффективную работу и поддержание в исправном состоянии сооружений, оборудования и аппаратуры Для чистки выбросов и контроля за ними, а также осуществлять постоянный учет количества и состава загрязняющих веществ, выбрасываемых в атмосферу.
Осуществление мероприятий по охране атмосферного воздуха не должно приводить к загрязнению почв, вод и других природных объектов.
При повышении в результате аварийной ситуации установленных нормативов предельно допустимых выбросов загрязняющих веществ в атмосферу руководители предприятий, учреждений и организаций обязаны немедленно сообщить об этом государственный уполномоченный орган по охране атмосферного воздуха и принять в установленном порядке меры к охране атмосферного воздуха и ликвидации причин и последствий его загрязнения в соответствии с действующим законодательством(
Статья 12. Регулирование выбросов загрязняющих веществ в атмосферу при неблагоприятных метеорологических условиях
Предприятия, учреждения и организации в связи с неблагоприятными метеорологическими условиями и возможным повышением концентрации загрязняющих веществ обязаны проводить специально разработанные по согласию с органами, осуществляющими государственный контроль за охраной атмосферного воздуха, мероприятия по резкому снижению выбросов таких веществ в атмосферу в эти периоды.
Статья 13. Нормирование и регулирование выбросов загрязняющих веществ в атмосферу передвижными средствами и установками
Количество загрязняющих веществ, выбрасываемых транспортными и иными передвижными средствами и установками не должно превышать нормативов предельно допустимых выбросов.
Все транспортные и иные передвижные средства и установки, находящиеся в эксплуатации, должны подвергаться контролю государственными уполномоченными органами в области охраны природы за соблюдением нормативов предельно допустимых выбросов загрязняющих веществ(
Производство и эксплуатация транспортных и иных передвижных средств и установок, в выбросах которых содержание загрязняющих веществ превышает установленные нормативы, не разрешается.
В целях охраны атмосферного воздуха местными органами власти Может быть временно или постоянно запрещен въезд транспорта или иных передвижных средств в определенные зоны, жилые массивы, места отдыха и туризма.
Статья 14. Регулирование вредных физических воздействий на атмосферу
Предельно допустимые уровни электромагнитных полей, излучений и вредных физических воздействий утверждаются Министерством здравоохранения Республики Таджикистан.
Физические и юридические лица обязаны принимать необходимые меры по предупреждению вредного воздействия шума, вибрации, электромагнитных полей, излучений и других источников на окружающую среду и здоровье человека
Всякое вредное физическое воздействие на атмосферный воздух допускается при соблюдении предельно допустимых нормативов, а в случае, когда на него выдано разрешение специально на то уполномоченных государственных органов, также при соблюдении других требований, предусмотренных этим разрешением.
При нарушении указанных требований соответствующая деятельность промышленных предприятий, учреждений, организаций, концернов, компаний, ассоциаций, других объединений, кооперативов, малых предприятий, цехов и установок может быть приостановлена, ограничена или запрещена по решению органа, осуществляющего государственный контроль за охраной атмосферного воздуха, до устранения причин и условий, вызвавших эти нарушения.
Граждане обязаны соблюдать установленные требования для борьбы с бытовым шумом в квартирах, а также во дворах жилых домов, на улицах, в местах отдыха и других общественных местах.
ГЛАВА 4, ЭКОНОМИЧЕСКИЙ МЕХАНИЗМ ОХРАНЫ АТМОСФЕРНОГО ВОЗДУХА
Статья 15. Цели и задачи экономического механизма охраны атмосферного воздуха
Экономический механизм охраны атмосферного воздуха имеет своей задачей планирование и финансирование мероприятий, ограничение вредных воздействий хозяйственной и иной деятельности на состояние атмосферы, установление платы за выбросы загрязняющих веществ в атмосферный воздух и установление соответствующих льгот
Статья 16. Планирование мероприятий по охране атмосферного воздуха
Планирование мероприятий по охране атмосферного воздуха должно обеспечить научно обоснованное сочетание экономических и экологических интересов общества.
Текущее и долгосрочное планирование мероприятий по охране атмосферного воздуха осуществляется в составе прогноза экономического и социального развития на основе государственных экологических программ с учетом требований природоохранного законодательства.
Территориальное планирование мероприятий по охране атмосферного воздуха осуществляется местными маджлисами народных депутатов.
Проекты планов по Охране атмосферного воздуха подлежат согласованию с органами, осуществляющими государственный контроль за охраной атмосферного воздуха.
Статья 17. Финансирование программ и мероприятий по охране атмосферного воздуха
Финансирование программ и мероприятий по охране атмосферного воздуха производится за счет средств:
- республиканского и местных бюджетов
- предприятий, учреждений, организаций, арендных коллективов, кооперативных, частных или совместных предприятий;
- кредитов банков и грантов );
- добровольных взносов и пожертвований физических и юридических лиц, а также других источников
Средства и материальные ресурсы, предназначенные на выполнение конкретных мероприятий по охране атмосферного воздуха, использовать на иные цели запрещается
Статья 18. Платежи за загрязнение атмосферного воздуха
Платежи за загрязнение атмосферного воздуха включают в себя:
- плату за выбросы загрязняющих веществ в атмосферу в пределах установленных нормативов предельно допустимых или временно согласованных выбросов (лимитов);
- плату за выбросы загрязняющих веществ в атмосферу сверх установленных лимитов;
- плату за аварийные выбросы в атмосферу.
Статья 19. Плата за выбросы загрязняющих веществ в атмосферу в пределах установленных нормативов
Порядок исчисления размеров и применения платы за загрязнение атмосферного воздуха определяется Правительством Республики Таджикистан.
Плата за выбросы загрязняющих веществ в атмосферу является формой компенсации ущерба, наносимого загрязнением атмосферного воздуха.
Размеры платы за выбросы загрязняющих веществ определяются на основе методик, утвержденных специально уполномоченными на то государственными органами, с учетом местных условий, состава и свойств выбрасываемых вредных веществ, особенностей природных комплексов.
Плата за предельно допустимые выбросы включается в себестоимость продукции (работ, услуг).
Внесение платы за выбросы загрязняющих веществ в атмосферу освобождает природопользователей от возмещения ущерба, причиненного окружающей среде.
Статья 20. Плата за сверхлимитные выбросы вредных веществ в атмосферу
Плата за сверхлимитные выбросы вредных веществ в атмосферу, а также за аварийные выбросы определяется в двухкратном размере, исходя из затрат на оздоровление атмосферного воздуха, ликвидацию последствий аварийных и залповых выбросов согласно соответствующим методикам, утвержденным уполномоченными государственными органами по охране природы и здравоохранению
Руководители предприятий, учреждений и организаций, оказывающих вредное воздействие на атмосферный воздух, обязаны обеспечить соблюдение установленных нормативных выбросов; за сверхлимитные, залповые выбросы они несут персональную ответственность.
Выбросы вредных веществ в атмосферу без разрешения специально уполномоченных на то государственных органов являются сверхлимитными и платежи за них устанавливаются согласно законодательству Республики Таджикистан.
ГЛАВА 5. ЭКОЛОГИЧЕСКАЯ ЭКСПЕРТИЗА исключена
Статья 22. Государственная экологическая экспертиза
Государственная экологическая экспертиза носит обязательный характер и должна в соответствии с Законом Республики Таджикистан "Об экологической экспертизе" предшествовать принятию хозяйственных решений, реализация которых может оказать вредное воздействие на состояние атмосферного воздуха
Экологическая экспертиза проводится на основании Положения о государственной экологической экспертизе, утвержденной Правительством.
ГЛАВА 6. ТРЕБОВАНИЯ ПО ОХРАНЕ АТМОСФЕРНОГО ВОЗДУХА ПРИ ВЕДЕНИИ ХОЗЯЙСТВЕННОЙ И ИНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
Статья 23. Соблюдение требований по охране атмосферного воздуха при добыче полезных ископаемых, взрывных работах, размещении терриконов,отвалов и свалок
Добыча полезных ископаемых, проведение взрывных работ, размещение отвалов, терриконов и свалок должны проводиться при соблюдении требований по охране атмосферного воздуха и способами, согласованными с природоохранными органами.
Размещение в населенных пунктах и вблизи от их границ отвалов, терриконов и свалок любых видов отходов, являющихся источниками загрязнения атмосферы, а также сжигание указанных отходов запрещается.
Предприятия и организации обязаны обеспечить вывоз отходов и других веществ, загрязняющих атмосферный воздух, на перерабатывающие предприятия и специализированные свалки.
Статья 24. Условия размещения, проектирования, строительства и ввода в эксплуатацию предприятий, сооружений и других объектов, влияющих на состояние атмосферного воздуха
При размещении, проектировании, строительстве, реконструкции, расширении и техническом перевооружении предприятий, сооружений и других объектов должно обеспечиваться соблюдение установленных предельно допустимых норм вредного воздействия на атмосферный воздух и других требовании по охране атмосферного воздуха
Статья 25. Соблюдение требований по охране атмосферного воздуха от радиоактивного загрязнения
При добыче строительных материалов, выборе площадок под строительство и захоронение радиоактивных отходов предприятия, учреждения, организации должны обеспечивать соблюдение правил транспортировки, хранения радиоактивных отходов, а также регулярно проводить радиометрические замеры с целью соблюдения установленных санитарных норм.
Статья 26. Соблюдение требований при использовании химических веществ и охрана от неконтролируемых биологических воздействий
Физические и юридические лица при производстве, хранении, применении, транспортировке химических и биологических препаратов (грибков, вирусов и иных микроорганизмов), оказывающих (или могущих оказывать) воздействие на атмосферный воздух, обязаны принимать меры к предупреждению и ликвидации последствий вредных воздействий на атмосферу
Нарушение экологических требований обращения с химическими веществами и биологическими препаратами, создающее угрозу неконтролируемого биологического воздействия на загрязнение природной среды, здоровью человека и генофонду, влечет за собой запрещение или приостановление такого рода деятельности по решению уполномоченных государственных органов
Статья 27. Охрана климата и озонового слоя Земли
Охрана климата и озонового слоя Земли от воздействия хозяйственной и иной деятельности обеспечивается:
- соблюдением нормативов предельно допустимых выбросов вредных веществ, воздействующих на состояние климата и озонового слоя Земли;
- сокращением выбросов вредных веществ, вызывающих парниковый эффект, регулированием производства и использования в быту химических веществ, разрушающих озоновый слой;
- применением мер ответственности за нарушение указанных требований;
- выполнением других мероприятий, предусмотренных Законом Республики Таджикистан "Об охране природы".
ГЛАВА 7. ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УЧЕТ ВРЕДНЫХ ВОЗДЕЙСТВИЙ НА АТМОСФЕРУ ВОЗДУХА
Статья 28. Государственный учет вредных воздействий на атмосферный воздух
Объекты, оказывающие вредное воздействие на атмосферный воздух, виды и количество вредных веществ, выбрасываемых в атмосферу, а также физическое воздействие на нее, подлежат государственному учету.
Единый порядок государственного учета вредных воздействий на атмосферный воздух устанавливается Правительством Республики Таджикистан
Статья 29. Наблюдение за состоянием атмосферного воздуха
Наблюдение за состоянием загрязнения атмосферного воздуха по химическим, физическим и биологическим показателям осуществляется государственной службой наблюдения за уровнем загрязнения природной среды, научными подразделениями соответствующих ведомств республики, которые обеспечивают информацией и прогнозами об уровнях загрязнения атмосферного воздуха заинтересованные организации и граждан.
Статья 30. Государственный контроль в области охраны атмосферного воздуха
Государственный контроль в области охраны атмосферного воздуха осуществляется установленными настоящим Законом специально уполномоченными на то государственными органами
Ведомственный контроль за охраной атмосферного воздуха, в том числе за соблюдением нормативов предельно допустимых выбросов загрязняющих веществ в атмосферный воздух и вредных физических воздействий на него, осуществляется органами, в ведении которых находятся предприятия, учреждения и организации, оказывающие вредные воздействия на атмосферный воздух.
Государственный контроль деятельности хозяйствующих субъектов, независимо от их форм собственности и ведомственной подчиненности, путем проведения проверок в области соблюдения законодательства об охране атмосферного воздуха осуществляется в соответствии с Законом Республики Таджикистан "О проверке деятельности хозяйствующих субъектов в Республике Таджикистан
Руководители предприятий, учреждений и организаций, оказывающих вредное воздействие на атмосферный воздух, обязаны обеспечить контроль за соблюдением нормативов предельно допустимых выбросов загрязняющих веществ в атмосферный воздух и вредных физических воздействий на него на каждом участке производства.
Статья 31. Зоны экологического бедствия и чрезвычайной экологической ситуации
Зоны экологического бедствия и чрезвычайных экологических ситуаций определяются Правительством Республики Таджикистан.
Оздоровление зон и восстановление экологической обстановки может финансироваться за счет средств предприятий, учреждений, организаций и лиц, по чьей вине допущено экологическое бедствие или чрезвычайная экологическая ситуация, а также целевых средств республиканского, местных бюджетов
ГЛАВА 8. МЕЖДУНАРОДНОЕ СОТРУДНИЧЕСВТО В ОБЛАСТИ ОХРАНЫ АТМОСФЕРНОГО ВОЗДУХА
Статья 31(1). Принципы международного сотрудничества в области охраны атмосферно воздуха
Республики Таджикистан, осуществляя международное сотрудничество в области охраны атмосферного воздуха, руководствуется принципами соблюдения взаимной безопасности для проживания человека, флоры и фауны, охраны окружающей среды в соответствии с международными стандартами в этой области.
Статья 31(2). Деятельность иностранных физических и юридических лиц
Деятельность иностранных физических и юридических лиц в области охраны атмосферного воздуха в Республики Таджикистан, осуществляются с соблюдением норм законодательства Республики Таджикистан и международных правовых актов, признанных Таджикистаном
ГЛАВА 9. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 32. Порядок разрешения споров по вопросам охраны атмосферного воздуха
Споры по вопросам охраны атмосферного воздуха разрешаются судом
Статья 33. Ответственность за нарушение требований настоящего Закона
Физические и юридические лица за нарушение требований настоящего Закона привлекаются к ответственности в порядке, установленном законодательством Республики Таджикистан
ГЛАВА 10. исключена
Президент
Республики Таджикистан Э.РАХМОНОВ
г. Душанбе,
1 февраля 1996 года, № 228
ПОСТАНОВЛЕНИЕ МАДЖЛИСИ ОЛИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
О порядке введения в действие Закона Республики Таджикистан "Об охране атмосферного воздуха"
Маджлиси Оли Республики Таджикистан постановляет:
1. Ввести в действие Закон Республики Таджикистан "Об охране атмосферного воздуха" с момента его опубликования.
2. Установить, что Закон Республики Таджикистан "Об охране атмосферного воздуха" применяется к отношениям, возникшим после введения в действие Закона.
3. Правительству Республики Таджикистан:
- представить Маджлиси Оли Республики Таджикистан предложения о приведении законодательства в соответствие с Законом Республики Таджикистан "Об охране атмосферного воздуха";
- привести решения Правительства Республики Таджикистан в соответствие с Законом Республики Таджикистан "Об охране атмосферного воздуха";
- обеспечить пересмотр и отмену министерствами, государственными комитетами и ведомствами их нормативных актов, противоречащих Закону Республики Таджикистан "Об охране атмосферного воздуха".
4. Признать утратившими силу Закон Таджикской ССР от 17 мая 1982 года "Об охране атмосферного воздуха" (Ведомости Верховного Совета Таджикской ССР, 1982 г., № 11, ст. 122) и Постановления Верховного Совета Таджикской ССР "О порядке введения в действие Закона Таджикской ССР "Об охране атмосферного воздуха" (Ведомости Верховного Совета Таджикской ССР, 1982 г., № 11, ст. 123).
Председатель
Маджлиси Оли Республики Таджикистан С.РАДЖАБОВ
г.Душанбе,
1 февраля 1996 года, № 229