ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Дар бораи идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ

Қонуни мазкур асосҳои ташкилӣ ва ҳуқуқии низоми идоракунии молиявӣ ва назорати дохилиро дар бахши давлатӣ ва ташкилотҳое, ки аз Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағгузорӣ мешаванд (минбаъдташкилотҳои бахши давлатӣ), муқаррар менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- идоракунии молиявӣ - маҷмӯи ӯҳдадориҳои идоракунӣ доир ба иҷрои вазифаҳое, ки ба зиммаи тақсимкунандаи асосӣ, тақсимкунанда ва маблағгирандаи давлатие, ки бо мақсади таъмини риояи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки ба истифодаи самараноку натиҷабахши маблағҳои мавҷуда вогузошта шудаанд;

- идоракунии устувори молиявӣ - маҷмӯи қарорҳо, тадбирҳо ва чорабиниҳое, ки ба истифодаи маблағҳои мавҷуда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ба таври сарфакоронаю самаранок ва натиҷабахш идора намудани онҳо равона шудаанд;

- назорати дохилӣ - тамоми низоми назорати молиявӣ ва воситаҳои дигари назорат дар ташкилоти бахши давлатӣ бо назардошти сохтори ташкилӣ, усулҳо, тартиб ва аудити дохилӣ, ки аз тарафи роҳбарият бо мақсади мусоидат ба фаъолияти қонунию самаранок ва натиҷабахш, инчунин барои ноил гардидан ба мақсадҳои ташкилот, созмон дода шудаанд;

- низоми назорати дохилӣ - низоми чораҳо ва расмиёти иҷрои онҳо, ки аз тарафи роҳбарияти ташкилоти бахши давлатӣ барои ноил гардидан ба идоракунии натиҷабахш, сарфакорона ва самараноки маблағҳои давлатӣ анҷом дода мешаванд, бо назардошти баҳисобгирии муҳосибавӣ, ҳисоботи молиявӣ, риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, таъмини нигоҳдории дороиҳо, пешгирӣ ва ошкор намудани амалҳои ғайриқонунӣ, саҳеҳию дурустӣ ва мувофиқати ҳисоботи молиявию идоракунӣ, иттилоот, инчунин таҳия намудани онҳо;

- ҳисоботи солона оид ба назорати дохилӣ дар бахши давлатӣҳисоботи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки иттилоот дар бораи ҳолати идоракунии молиявӣ ва назорат дар ташкилотҳои бахши давлатиро дар бар мегирад.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887).

Моддаи 3. Ташкил намудани низоми назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ

1. Ташкил намудани низоми назорати дохилӣ дар ташкилотҳои бахши давлатӣ ӯҳдадории роҳбари ташкилот буда, барои анҷом додани идоракунии молиявӣ дар ҳамаи сохторҳо, барномаҳо, намуди фаъолият ва амалиёт, роҳбарии онҳо мувофиқи принсипҳои қонуният, низомнокӣ, банақшагирӣ, ошкорбаёнӣ, идоракунии устувори молиявӣ ва шаффофият равона карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887).

2. Низоми назорати дохилӣ дар ташкилотҳои бахши давлатӣ барои ноил гардидан ба мақсадҳои зерин ташкил карда мешавад:

- дурустӣ ва мукаммалии иттилооти молиявӣ ва идоракунӣ;

- фаъолияти натиҷабахшу сарфакорона ва самараноки мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои бахши давлатӣ;

- нигоҳдории дороиҳо;

- риоя намудани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

БОБИ 2. МАҚОМИ ВАКОЛАТДОРИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ ИДОРАКУНИИ МОЛИЯВӢ ВА НАЗОРАТИ ДОХИЛӢ ДАР БАХШИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 4. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар ташкилотҳои бахши давлатӣ

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар ташкилотҳои бахши давлатӣ (минбаъд - мақоми ваколатдори давлатӣ) Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887).

2. Бо мақсади мутобиқсозӣ ва ҳамоҳангсозии идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар ташкилотҳои бахши давлатӣ, мақоми ваколатдори давлатӣ корҳои зеринро анҷом медиҳад:

- сиёсати назорати дохилии молиявиро тибқи меъёру стандартҳои байналмилалии эътирофгардида ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва амалӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887);

- ҳар сол таҳқиқоти таҳлилии фаъолияти ҳамаи воҳидҳои сохтории аудити дохилии мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои бахши давлатиро анҷом дода, оид ба натиҷаҳои таҳқиқот хулосаи таҳлилӣ пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887);

- барои гузаронидани мушоҳидаи идоракунии молиявӣ ва назорат фармонҳо интишор менамояд, ки иҷрои он дар ҳамаи мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои бахши давлатӣ ҳатмӣ мебошад;

- ҳисоботи солонаро оид ба ҳолати назорати дохилӣ дар ташкилотҳои бахши давлатӣ ҳар сол то 1 май ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мекунад;

- барои такмили ихтисос ва бозомӯзии мутахассисони мақомоти молия доир ба масъалаҳои идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар ташкилотҳои бахши давлатӣ мусоидат менамояд, инчунин ҳамоҳангсозии корҳоро дар ин соҳа анҷом медиҳад;

- ваколатҳои дигареро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, амалӣ менамояд.

БОБИ 3. ҲИСОБОТ ВА МАСЪУЛИЯТИ ИДОРАКУНӢ

Моддаи 5. Ҳисоботи идоракунӣ дар ташкилотҳои бахши давлатӣ

1. Ҳисоботи идоракунӣ - ин вазифаи роҳбари ташкилоти бахши давлатӣ доир ба пешниҳод намудани иттилоот оид ба риояи талаботи идораи устувори молиявӣ мебошад, ки ба мақомоти болоӣ ва ваколатдори давлатӣ пешниҳод менамояд, ки дар асоси маълумоти аниқ ва натиҷаҳои таҳлили низоми назорати дохилӣ тартиб дода шудааст.

2. Риояи талабот оид ба ташкил намудани ҳисоботи идоракунӣ барои шаффофият, муқоисаи маълумот дар бораи ҳолати молиявии ташкилотҳои бахши давлатӣ, инчунин даромаду хароҷоти онҳо, ки барои истифодабарандагони ин ҳисобот зарур аст, хизмат менамояд.

Моддаи 6. Пешниҳод намудани ҳисобот

1. Роҳбарони аввали ташкилотҳои бахши давлатӣ на дертар аз 1 апрели соли равон ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботи худро бо фарогирии иттилоот оид ба фаъолият, мувофиқат, самаранокӣ ва натиҷабахшии низоми идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар соли сипаришуда пешниҳод менамоянд.

2. Шакл ва тартиби пешниҳоди чунин ҳисобот дар дастурҳои методии мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887).

Моддаи 7. Вазифаҳои роҳбари аввали ташкилотҳои бахши давлатӣ ва ташкилотҳои дигаре, ки ба низоми соҳавии идоракунӣ шомиланд

Вазифаҳои роҳбарони аввали ташкилотҳои бахши давлатӣ ва ташкилотҳои дигаре, ки ба низоми соҳавии идоракунӣ шомиланд, аз инҳо иборатанд:

- муайян намудани мақсаду вазифаҳои ташкилотҳое, ки ба онҳо роҳбарӣ менамоянд, таҳия ва иҷрои нақшаҳои дарозмуддат (нақшаҳои стратегӣ), нақшаҳои фаъолият ва барномаҳое, ки ба амали намудани мақсадҳо ва иҷрои вазифаҳо равона гардидаанд;

- мушаххаскунию баҳодиҳӣ ва идора намудани таваккале, ки ба амалӣ гардондани мақсаду вазифаҳои ташкилот таҳдид менамояд;

- банақшагирӣ, идоракунӣ ва баҳисобгирии маблағҳои давлатӣ бо мақсади расидан ба ҳадаф ва вазифаҳои ташкилот;

- риояи принсипҳои қонуният, низомнокӣ, банақшагирӣ, ошкорбаёнӣ, устувории идоракунӣ ва шаффофияти истифодаи маблағҳои давлатӣ, инчунин идора ва харҷ намудани онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887);

- роҳбарии самараноки кормандон ва ба сатҳи зарурӣ бардоштани маҳорати касбии онҳо;

- таъмини нигоҳдории дороиҳо ва иттилоот, инчунин ҳифзи боэътимоди онҳо аз гумшавӣ ва дастрасии ғайриқонунӣ ба иттилоот ва дороиҳо;

- ташкил намудани сохтори маъмурии муносиб барои самаранок анҷом додани вазифаҳо;

- тақсими соҳаҳои масъулият дар раванди қабули қарорҳо, назорат ва анҷом додани фаъолият;

- таъмини ҳисоботи пурраю саҳеҳ, дақиқу саривақтӣ пас аз анҷом додани ҳама гуна амалиёт (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887);

- мушоҳида ва таҷдиди системаи идоракунии молиявӣ ва назорати қабули чораҳое, ки барои такмил додани он равона шудаанд, аз рӯи тавсияҳои аудити дохилӣ ва дигар санҷишҳо;

- ҳуҷҷатикунонии ҳама амалиёт ва корҳо, инчунин таъмини имконияти назорати раванди онҳо дар ташкилот;

- ҷорӣ намудани расмиёти зиддикоррупсионӣ;

- ҳисоботдиҳӣ ва дар ҳуҷҷатҳо инъикос намудани ҳолати низоми идоракунии молиявӣ ва назорат.

БОБИ 4. УНСУРҲОИ ИДОРАКУНИИ МОЛИЯВӢ ВА НАЗОРАТИ ДОХИЛӢ ДАР БАХШИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 8. Муайянкунии унсурҳои идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ

1. Низоми идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ бо истифодаи унсурҳои зерин муайян карда мешавад:

- муҳити назоратӣ;

- идоракунии таваккал;

- амалӣ намудани чорабиниҳои гуногуни назорати дохилӣ;

- иттилоот ва коммуникатсия;

- мониторинг.

2. Роҳбарони ташкилотҳои бахши давлатӣ вобаста ба хусусиятҳои ҷойдошта, ташкил, амалиёт ва инкишофи унсурҳои идоракунии молиявӣ ва назоратро таъмин менамоянд.

Моддаи 9. Муҳити назоратӣ

1. Муҳити назоратӣ - чорабиниҳои гуногуни назорат дар дохили низоми соҳавии ташкилотҳои бахши давлатӣ мебошад, ки тақсими вазифаҳо, зинабандии мақомот ва қоидаҳои дақиқи иҷрои корҳо, инчунин низоми мураттаб сохтану тартиби пешниҳод намудани ҳисоботи хизматиро таъмин менамояд.

2. Муҳити назоратӣ аз масъалаҳои зерин иборат аст:

- корбарии касбии роҳбарият ва кормандони ташкилот (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887);

- усули идоракунии фаъолият;

- сохтори ташкилие, ки тақсими ӯҳдадориҳо, соҳаи масъулият ва принсипҳои тартиб додани ҳисобот оид ба иҷрои корҳоро таъмин менамояд;

- сиёсату таҷриба дар соҳаи идора намудани кормандон;

- салоҳиятнокии кормандон.

Моддаи 10. Идоракунии имконпазирии таваккал

1. Идоракунии таваккал аз мушаххаскунию баҳодиҳӣ ва назорати рафти ҳодисаҳо ва ҳолатҳои имконпазире иборат мебошад, ки ба амалӣ гардидани мақсадҳои ташкилот таъсири манфӣ мерасонанд.

2. Роҳбарони ташкилотҳои бахши давлатӣ бояд барномаи идоракунии таваккалро тасдиқ намоянд, ки он дар муддати 3 сол як бор таҷдиди назар карда мешавад.

3. Маҷмӯи чораҳои назоратие, ки ба пешгирии таваккал равона гардидаанд, ҳар сол бояд мавриди таҳлил қарор дода шавад.

Моддаи 11. Амалӣ намудани чораҳои назоратӣ

1. Роҳбарони ташкилотҳои бахши давлатӣ маҷмӯи чораҳои назоратиеро муқаррар ва амалӣ менамоянд, ки аз тасдиқи қоидаҳои фаъолияти соҳавӣ ва молиявӣ, тафтиш ва пешниҳоди ҳисобот, тартиб додани ҳуҷҷатҳо оид ба анҷоми амалиёти молиявӣ ва амалҳои дигари ба фаъолияти хоҷагиву молиявӣ алоқаманд мебошанд.

2. Чорабиниҳои назоратӣ дар шаклҳои зерин амалӣ карда мешаванд:

- назорати пешакии амалиёти молиявӣ аз тарафи сармуҳосиб;

- назорати ҷории амалиёти ҳисоббаробаркунӣ дар дохили ташкилот ва аз тарафи мақомоти хазинадорӣ;

- назорати минбаъда аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887).

3. Амалигардонии чораҳои назоратӣ бояд ба хусусияти таваккали амалиёти молиявӣ мувофиқ бошад.

Моддаи 12. Ваколатҳои назоратии роҳбари аввали ташкилоти бахши давлатӣ

1. Ваколатҳои назоратии роҳбари аввали ташкилоти бахши давлатӣ аз инҳо иборатанд:

- расмиёти додани иҷозат ва тасдиқ;

- тақсими ӯҳдадориҳо байни кормандон бояд тавре анҷом дода шавад, ки ҳамон як корманд ҳамзамон барои тасдиқ, иҷро, пешниҳоди ҳисобот ва назорат барои иҷрои кор ҷавобгар набошад (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887);

- расмиёти имзои дунафара, ки имкон намедиҳад амалиёти молиявӣ ва ё пардохт бе имзои роҳбари ташкилоти бахши давлатӣ ва корманди масъули сабти муҳосибот анҷом ёбанд;

- ҳуқуқ ба дастрасии дороиҳо ва иттилоот;

- назорати пешакии асоснокии муомилоти банақшагирифташуда, ки метавонад корманди махсус ваколатдоршуда ё шахси дигари аз ҷониби роҳбари ташкилот таъиншуда онро амалӣ намояд;

- муқаррар намудани тартиб барои мураттаб сохтани ҳисоботи саривақтии пурраю дуруст ва дақиқ оид ба анҷоми ҳамаи амалиёт;

- тафтиш ва пешниҳоди ҳисобот дар бораи амалҳои анҷомёфта;

- баҳодиҳии самаранокӣ ва натиҷабахшии амалиёт;

- расмиёти мониторинг;

- қоидаҳои идораи захираи кадрҳо;

- қоидаҳои тартиб додани ҳуҷҷатҳо оид ба анҷоми ҳамаи амалиёт ва намудҳои фаъолияте, ки ба фаъолияти ташкилот алоқаманд мебошанд.

2. Шартҳо ва тартиби назорати пешакӣ аз тарафи роҳбари ташкилоти бахши давлатӣ тибқи дастурҳои методии мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешаванд.

Моддаи 13. Иттилоот ва коммуникатсия

Роҳбарони аввали ташкилотҳои бахши давлатӣ фаъолияти зарурии бахши иттилоотии низоми идоракунии молиявиро бо роҳҳои зерин таъмин менамоянд:

- мушаххас, ҷамъ ва паҳн намудани маълумоти саҳеҳ тибқи шакл ва мӯҳлатҳои дахлдор, ки ба ҳар шахси мансабдор имкон медиҳад масъулияти муайянеро ба зиммаи худ гирад;

- самаранокии уфуқӣ ва амудии зинавӣ дар ташкилот, ки ба шахсони мансабдор барои ба таври дахлдор иҷро намудани ӯҳдадориҳояшон имконият медиҳад (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887);

- рушди низоми муносиби иттилоотии идоракунии ташкилот, ки барои ирсоли фармоишу нишондодҳои дақиқу возеҳ ба кормандон ва зерсохторҳо, ки ба фаъолияту масъулияти онҳо дар доираи назорату идора намудани молия алоқаманд мебошанд;

- ҷорӣ намудани низоми ҳуҷҷатгузорӣ ва гардиши ҳуҷҷатҳо, ки қоидаҳои таҳия намудан, ба расмият даровардан, ирсол, истифода намудан ва ба бойгонӣ супоридани онҳоро дар бар мегирад (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887);

- ҳуҷҷатикунонии ҳамаи амалиёт, раванд ва транзаксияҳо бо мақсади таъмини нақшаи муайян барои кори аудиторӣ, ки имконияти таҳқиқ ва пешбурди мушоҳидаро фароҳам меорад;

- ташкил додани низоми самараноки таҳияи саривақтии ҳисобот, оид ба дараҷа ва мӯҳлати таҳияи ҳисобот, намудҳои ҳисобот ва маърӯзаҳое, ки ба баррасии роҳбарият пешниҳод карда мешаванд, шакли маърӯзаҳо дар ҳолати ошкор намудани хатоҳо, низоми нодурусти фаъолият, сӯиистеъмол, қаллобӣ ва ғайриқонунӣ аз худ кардани маблағҳо.

Моддаи 14. Мониторинг

1. Дар ҳамаи ташкилотҳои бахши давлатӣ ба таври ҳатмӣ низоми муосири мониторинги идоракунии молиявӣ ва назорат ҷорӣ карда мешавад, ки арзёбии муносибии фаъолияти он ва дар ҳолати тағйир ёфтани шароит азнавсозии низоми идораро таъмин менамояд.

2. Мониторинг бояд дар асоси назорати фаврии шахсии роҳбари ташкилоти бахши давлатӣ, худбаҳодиҳии роҳбар ва натиҷаҳои аудити дохилӣ амалӣ карда шавад.

Моддаи 14(1) Бархӯрди манфиатҳо

Дар сурати ба вуҷуд омадани бархӯрди манфиатҳо корманди воҳиди сохтории назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ бояд роҳбари ташкилоти бахши давлатӣ ё дар ҳолати ба бархӯрди манфиатҳо ҳамроҳ будани роҳбари ин ташкилот, роҳбари тақсимкунандаи асосии маблағҳои буҷетиро хабардор намояд (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887).

БОБИ 5. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 15. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки талаботи Қонуни мазкурро риоя намекунанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд (Қонуни ҶТ аз 08.06.2022 № 1887).

Моддаи 16. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба қабул намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ"

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ" қабул карда шавад.

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ"

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистонро "Дар бораи идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ" баррасӣ намуда, қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи идоракунии молиявӣ ва назорати дохилӣ дар бахши давлатӣ" ҷонибдорӣ карда шавад.