БАРНОМА оид ба чорахои рушди донорӣ ва такмили фаъолияти хадамоти хун дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2010-2014

Тафсири калимаҳои ихтисоршуда:

ААВВ - Ассотсиатсияи махзанҳои хуни Амрико;

AVIS - Ассотсиатсияи донорҳои беподоши Италия;

CDC - U.S. Centers for Disease Control and PreventionМаркази назорат ва пешгирии бемориҳои ИМА;

HBsAg - Антигени сатҳии гепатити В;

НВV - Вируси гепатити В;

НCV - Вируси гепатити С;

GМР - Таҷрибаи зарурии истеҳсолӣ;

ISBT - Ҷамъияти байналмилалии хунгузаронӣ;

ISO - Ташкилоти байналмилалии стандартизатсия;

NAT - Nucleic Amplification Techniques;

ПЗС - Плазмаи зиддистафилококкӣ;

ИГДВ - Иммуноглобулини дохиливаридӣ;

ВНМО - Вируси норасоии масунияти одам;

НДС - Назорати дохилилаборатории сифат;

ТУТ - Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ;

ББС - Баҳодиҳии берунаи сифат;

ТУС - Ташкилоти умумиҷаҳонии савдо;

КДН - Кислотаи дезоксирибонуклеинӣ;

МШХ - Маркази шаҳрии хун;

МХ - Маркази хун

МҶИХ - Маркази ҷумҳуриявии илмии хун

ММХ - Маркази минтақавии хун

ММП - Муассисаҳои муолиҷавию профилактикӣ

МЭ - Массаи эритроситарӣ

МЯД - Маркази ягонаи донорӣ

ПТЯ - Плазмаи ба тозагӣ яхкунонидашуда

ПЯ - Плазмаи яхкунонидашуда

ПСН - Плазмаи супернатантнӣ

ВҚҒ - Вилояти Қазоқистони ғарбӣ;

ТИФ - Таҳлили иммуноферментӣ;

ТЗП - Табодули занҷирии полимеразӣ

УХГ - Утоқи хунгузаронӣ;

ШМҲ - Шабакаи маҳаллии ҳисоббарорӣ;

БМ - Буҷети маҳаллӣ;

ВТ ҶТ - Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

ТТ - Ташкилоти тиббӣ;

ТҒД - Ташкилоти ғайридавлатӣ;

ШХГ - Шӯъбаи хунгузаронӣ;

МВХ - Маркази вилоятии хун;

БМС - Барномаи ТУТ оид ба менеҷменти сифат;

ТЗП - Табодули (аксуламали) занҷирии полимеразӣ;

БҶ - Буҷети ҷумҳуриявӣ;

КҶД - Корхонаи ҷумҳуриявии давлатӣ;

КРН - Кислотаи рибонуклеинӣ;

МҶИХ - Маркази ҷумҳуриявии илмии хун;

ПТЯ - Плазмаи ба тозагӣ яхкунонидашуда;

ФПС - Фраксияи плазмаи супернатантӣ;

БНММ - Бемории норасоии муҳассали масуният;

(СПИД)

ТТФ - Таъминоти трансфузиологӣ;

МХ - Маркази (ҳои) хун;

МЭЛТМ - Вазни эритроситии бо лейкоситҳо ва тромбоситҳо муттаҳидшуда;

Мафҳумҳо ва истилоҳоти истифодагардида

Аккредитатсия - расмиёти эътироф намудани мақоми махсус ва соҳибҳуқуқии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои амалӣ намудани фаъолияти тиббию фармасевтӣ, инчунин барои гузаронидани баҳодиҳии мустақили экспертии фаъолияти субъектҳои тандурустӣ мутобиқи стандартҳои муқарраршудаи аккредитатсия.

Албумин - сафедаи плазмаи хуни одам буда, дар организм функсияҳои ҷаббанда-интиқолӣ ва гемодинамикиро иҷро намуда, захираи асосии сафедаи организм мебошад.

Плазмаи зиддистафилококкӣ (ПЗС) - плазмаи ба тозагӣ яхкунонидашуда, ки дар таркиби худ ҷисмҳои бегонаи махсуси зиддистафилококкиро бо титри баланд дорад. Аз донорҳое тайёр карда мешавад, ки бо анатоксини стафилококкӣ эм карда шудаанд. Он дар муолиҷаи бемориҳои римдору тааффунии пайдоишашон стафилококкӣ истифода бурда мешавад. Мӯҳлати нигоҳдорӣ дар ҳарорати пасттар аз -25оС - то 3 сол.

Коннектори асептикӣ - дастгоҳ барои пайвасткунии бесирояти магистралҳои контейнерҳои пластикӣ бо хун ё ҷузъҳои он. Принсипи системаи пӯшидаро таъмин менамояд.

Аутогемотрансфузия - трансфузияи (баргардондани) хуни худӣ ё ҷузъҳои онро ба ресипиент (бемор) дар назар дорад, ки аз он пешакӣ тайёр карда шудааст.

Ҷузъҳои аутологии хун- ҷузъҳои хун, ки аз шахси воқеӣ ба мақсади дар ҳолати зарурӣ ба худи вай гузарондан тайёр карда шудаанд.

Аферез - аз хуни даврзананда гирифтани ҷузъҳои алоҳидаи хун ва тайёр намудани он бо истифодаи сепараторҳои махсуси ҳуҷайраҳои хун.

Валидатсия - амали тибқи принсипҳои таҷрибаи зарурии истеҳсолӣ исбот менамояд, ки ягон хел методика, раванд, таҷҳизот, ашёи хом, фаъолият ё система дар воқеъ боиси натиҷаҳои пешбинишаванда мегардад.

Иммуноглобулини дохиливаридӣ (ИГДВ) - доруи хун, ки фраксияи иммуноглобулинии хунро доро буда, барои тазриқи дохиливаридӣ пешбинӣ шудааст.

Тарозу-омехтакунанда - дастгоҳест, ки барои назорати миқдори зарурии хуни аз донор гирифташаванда ва омехтакунии баробари он бо маҳлули консервакунандаи контейнер (гемакон) ҳангоми тайёр намудани хун пешбинӣ карда шудааст.

Вирусҳои лейкози Т-ҳуҷайравӣ - вирусҳои Т-лимфотропии навъҳои I ва II одам (НТLV-1), ки боиси бемориҳои бадсифати системаи хун ва иллати системаи марказии асаб мегарданд. НТLV-1 ба ретровирусҳо, HTLV-П бошад - ба онковирусҳо дохил мешаванд. Онҳо дорои лимфотропият, невротропияти зоҳиршаванда мебошанд.

Вирусинактиватсия- методикаҳое мебошанд, ки ғайрифаъол намудани вирусҳоро дар ҷузъҳо ва доруҳои хун таъмин менамояд. Ғайрифаъолии вирусии химиявӣ ва ҳароратиро ҷудо мекунад.

Ҳомили вирус- одами бо ин ё он вирус сироятшуда бе аломатҳои клиникии ин беморӣ, ки вирус ба вуҷуд меоварад.

ВНМО- сироятнокшуда - одами бо вируси норасоии масуният сироятшуда бе ягон хел падидаҳои клиникии БНММ.

Назорати дохилилаборатории сифат (НДС) - маҷмӯи чорабиниҳое, ки аз тарафи кормандони лаборатория барои баҳодиҳии доимии сифати корҳои лабораторӣ ва натиҷаҳои ҳосилшуда андешида мешаванд.

Баҳодиҳии берунии сифат (ББС) - ин усули тафтиши воқеии таҳқиқотҳои лабораторӣ мебошад, ки аз тарафи ташкилоти беруна ба амал бароварда мешавад. Барномаи баҳодиҳии берунии сифат барои гирифтани иттилоот оид ба мушкилоти имконпазири сифат дар ҳар як лабораторияи алоҳида имконият мёдиҳад.

Гемофилия - ин ихтилоли генетикӣ мебошад, ки бо норасоӣ ё набудани яке аз сафедаҳои (ё омилҳои) плазмаи хун, ки барои лахташавии он ҷавобгар мебошад, зуҳур меёбад. Дараҷаи пасти яке аз сафедаҳои плазма боиси хунравӣ ва душвории лахташавии хуни бемор мегардад. Норасоии аз ҳама паҳншудаи сафедаи лахташавии хун норасоии омили VIII мебошад, гарчанде ҳар яке аз ин омилҳо метавонанд мавҷуд набошанд ё нокифоя бошанд. Норасоии омили IҶ аз рӯи басомад ҷои дуюмро ишғол мекунад. Норасоии омили VIII гемофилияи А-гемофилияи муқаррарӣ мебошад. Норасоии омили IҶ - гемофилияи В -бемории Кристмас мебошад. Барои муолиҷаи ин ду намуди гемофилия доруҳои хун-консантратҳои омилҳои VIII ва IҶ истифода бурда мешаванд.

Донатсия - чорабинии аз ҷониби донор додани хун ё плазма.

Донор - шахси воқеие, ки ихтиёран хун ва/ё ҷузъҳои онро барои мақсадҳои тиббӣ месупорад.

Функсияи донорӣ- иқдоми ихтиёрии донор, ки муоинаи тиббӣ ва иҷрои чорабинии додани хун ва ҷузъҳои онро бо мақсадҳои тиббӣ дар бар мегирад

Маркази ягонаи иттилоотии денорӣ - сохтори маркази хун, ки вазифаи асосии он ҷамъоварии маълумот оид ба шахсони бо ВНМО, сироятӣ, гепатитҳои вирусӣ, сифилис, ки дар қайди муассисаҳои махсусгардондашудаи тиббӣ ба мақсади роҳ надодани ин доири одамон барои иштирок дар донорӣ қарор доранд, инчунин маълумоти бойгонӣ оид ба донорҳо мебошад.

Кафшеркунандаи магистралҳо - асбоби барои кафшеркунии магистралҳои контейнерҳои пластикии хун ва ҷузъҳои он пешбинӣ шудааст. Принсипи системаи пӯшидаро таъмин менамояд.

Таҳқиқоти изоиммунологӣ (иммуногематологӣ) - типикунонии хун аз рӯи антиген ва ҷисмҳои бегонаи гуногуни гурӯҳӣ (таҳқиқи мансуб будани хуни донорӣ ба системаи АВО ва резус ҳатмӣ мебошад).

Зардобҳои изогемагглютинатсиякунанда (стандартӣ) - стандартҳои ташхисӣ, ки аз хун ва баъзе моеъҳои дигари организми одам тайёр карда шуда, мансубияти муайяни гурӯҳӣ доранд ва барои муайян намудани гурӯҳи хуни одам пешбинӣ карда шудаанд.

Иммуноглобулини одами мӯътадил - фраксияи аз ҷиҳати иммунологӣ фаъоли зардоби хуни одам, ки аз зардоб ё плазмаи одам ҷудо карда шудааст. Консентратсияи сафеда - 100 мг/мл; стабилизатор - глитсин (22,5 +, - 7,5 мг/мл).

Инфузия - ба маҷрои хунгузар рехтани хунивазкунандаҳо ва доруҳо.

Карантинизатсияи ҷузъҳои донории хун аз нигоҳдории онҳо дар давоми вақти муайян пас аз донорӣ то вақте мебошад, ки донорҳои мувофиқ такроран барои нишонаҳои (маркерҳои) сироятӣ муоина карда нашаванд. Ҳангоми натиҷаи манфии таҳлилҳо ҷузъҳои хуни қаблан тайёркардашуда барои мақсадҳои тиббӣ истифода бурда мешаванд.

Ҷузъҳои хун- қисмҳои таркибии хун, ки аз он бо усулҳои гуногун дар шакли ҳуҷайраҳои хун ва бе муҳити ҳуҷайравӣ ҷудо карда шудаанд. Бо роҳи полоиш (филтратсия), сентрифугакунонӣ ва яхкунонӣ бо усулҳои дар хадамоти хун қабулкардашуда ҷудо карда мешаванд. Намояндагони асосӣ: вазни эритроситӣ, консентрати торомбоситҳои плазмаи ба тозагӣ яхкунонидашуда, криопресипитат, фраксияи плазмаи супернатантӣ, плазамаи зиддистафилококкӣ ва ғайра.

Табобати ҷузъӣ- усули муолиҷа, ки бо трансфузияи ҷузъҳои хун асоснок карда шудааст.

Консентрати тромбоситҳо - ин ғизлати тромбоситҳои қобили ҳаёт ва аз ҷиҳати гемостатикӣ фаъол дар плазма мебошанд, ки бо усули сентрафугакунонии хуни нигоҳдошташуда ё бо роҳи тромбоситаферези хуни як донор тайёр карда мешавад. Мӯҳлати нигоҳдорӣ бо ҳарорати + 22 шС дар шароити омехтакунии доимӣ аз 3 то 5 шабонарӯз.

Криоконсервакунонии ҷузъҳои хун - дароз намудани вақти нигоҳдории ҷузъҳои хун бо роҳи яхкунонӣ.

Криопресипитат - ҷузъи дорои фраксияи криоглобулинии омилҳои плазмавии лахташавии хун, ки то ҳаҷми 20 мл ҷамъ карда шудааст. Дар муолиҷаи бемориҳо ва ҳолатҳои бо норасоии омили VIII лахташавӣ асоснокшуда (гемофилияи А, бемории Виллебранд), ҳангоми муолиҷаи ДВСсиндром (лахташавии диссеминии дохиливаридӣ) истифода бурда мешавад. Мӯҳлати нигоҳдорӣ бо ҳарорати пасттар аз - 25оС - то 3 сол аз лаҳзаи тайёр намудани хун аз донор.

Латентӣ - ниҳонӣ.

Лейкофилтратсия (лейкодеплесия) - гирифтани лейкоситҳо аз хун ва ҷузъҳои он бо ёрии полоишҳои махсуси лейкоситарӣ.

Эритроситҳои соф - ҷузъе, ки ҳангоми сентрифугикунонии хун ва гирифтани плазма бо минбаъд софкунии эритроситҳо дар маҳлули изотонӣ ҳосил карда мешавад.

Давраи даричаи иммунологӣ - даврае, ки дар муддати он озмоишҳои ҳоло барои сироят истифодашаванда ошкор намудани нишонаҳои сироятшавии инсонро имконият намедиҳанд, то он вақте ки сироят дар организми вай мавҷуд аст.

Плазмаферез - расмиёти донатсияи хун, ки тайёр намудани плазмаро аз донор бо трансфузияи бозпаси ҳуҷайраҳои хун ба вай пешбинӣ менамояд.

Табобат бо дору - усули муолиҷа бо истифодаи доруҳои хун.

Доруҳои хун - ин доруҳои дорои сафедаи хун мебошанд, ки бо роҳи фраксиякунонии (коркарди физикию химиявӣ) плазмаи донорӣ ё бо усулҳои генӣ-муҳандисӣ ҳосил карда шудаанд.

Намояндагони асосӣ: маҳлулҳои албумин, протеин, иммуноглобулинҳо, консентратҳои омилҳои системаи лахташавӣ (омили VIII, омили IХ), антитромбини III ва ғайра. Тайёр намудани доруҳои хун танҳо дар шароити заводи махсус имконпазир аст.

Маҳсулоти хун - ҷузъҳо, доруҳои хун, инчунин стандартҳои ташхисие, ки аз ҳун ё плазмаи одам ҳосил карда шуда, барои муолиҷа ё ташхис пешбинӣ карда шудаанд.

Аксуламали полимеразии занҷирӣ (АПЗ) - синтези "in vitro" нусхаи махсуси қитъаи КДН ё КРН дар муддати якчанд соат бо ёрии ферменти КДН (КРН) полимераз мебошад. АПЗ барои ошкор намудани далели дар маводи таҳқиқшаванда вуҷуд доштани микроорганизми бемориовар дар давраи даричаи иммунологӣ имконият медиҳад. NAT-тестикунонӣ -технологияи ошкор намудани кислотаҳои нуклеинӣ буда, яке аз намудҳои АПЗ маҳсуб меёбад.

Ретсипиент - шахси воқеӣ (бемор), ки ба вай хуни донорӣ ё ҷузъҳои он гузаронда мешавад.

Плазмаи ба тозагӣ яхкунонидашуда (ПТЯ) - ҷузъи аз хуни холис ё плазма истеҳсолкардашуда,ки бо усули плазмаферез тайёр карда шудааст, ба чунин мӯҳлатҳо ва бо чунин ҳарорате ях кунонда мешавад, ки дар ҳолати функсионалӣ ҳамаи омилҳои лахташавии хунро нигоҳ медорад. Ҳангоми халалдоршавии системаи лахташавии хун, махсусан дар он ҳолатҳое истифода бурда мешавад, ки норасоии системаи лахташавӣ аз рӯи якчанд омилҳо вуҷуд дорад. Вақти яхкунонт то ҳарорати - 30 шС дар ядрои контейнер бо плазма на зиёдтар аз як соат мебошад. Мӯҳлати нигоҳдорӣ дар ҳарорати пасттар аз - 25 шС - то 3 сол.

Фраксияи плазмаи супернатантӣ (ФПС) - ҷузъе, ки аз плазма баъди гирифтани криопресипитат ҳосил карда шудааст. Назар ба ПТЯ фаъолнокии баланди зиддилахташавӣ дорад. Дар муолиҷаи бемориҳои бо яахташавии баланди хун алоқаманд истифода бурда мешавад. Мӯҳлати нигоҳдорӣ дар ҳарорати пасттар аз - 25 шС - то 3 сол аз лаҳзаи тайёр кардани хун аз донор.

Тест- система - маҷмӯъ барои таҳлили иммуноферментӣ.

Типикунонии хун - муайян кардани таркиби антигении хун.

Трансфузия - ба шахси воқеӣ (ретсипиент) гузарондани ҷузъҳо ё доруҳои хуни донорӣ.

Табобати трансфузионӣ - усули муолиҷа, ки ҳангоми он ҷузҳо ва доруҳои хуни донорӣ истифода бурда мешававд.

Воситаҳои трансфузионӣ - ҷузъҳо ва доруҳои хуни донорӣ.

Сироятҳои трансфузионӣ (трансмиссивӣ) - бемориҳои сироятӣ, ки ҳангоми гузарондани хуни донорӣ ва ҷузтьҳои он мегузаранд. Намудҳои нисбатан аҳамиятноки онҳо- ВНМО, гепатитҳои ғайрирӯдагӣ, сифилис, сирояти ситомегаловирусӣ ва герпесӣ.

Тромбоситаферез - чорабинии донатсияи хун, ки тайёр намудани тромбоситҳои дар плазма ҳалшударо бо трансфузияи бозпаси эритроситҳо ва плазмаҳои вай ба донор пешбинӣ менамояд.

Омили VIII - сафедаи системаи лахташавии хун.

Омили IХ - сафедаи системаи лахташавии хун.

Фраксиякунонии плазмаи хун - ҷудо намудани сафедаҳои плазмаи хун бо усули химиявӣ тавассути фароҳам овардани шароитҳое, ки ҳангоми он фраксияи муаняни сафеда аз сабаби хусусиятҳои фардии худ ба ҳолати аз ибтидоӣ фарқнок мегузарад.

Ситаферез - усули ҳосил намудани ҷузъҳои ҳуҷайравии хун аз як донор бо истифодаи сепараторҳои автоматикин ҳуҷайраҳои хун.

Ситомегаловирус (СМВ) - КДН-и дорои вирус бо тропизми зоҳиршаванда ба лейкоситҳо. СМВ бо роҳи алоқаи ҷинсӣ, инчунин тавассути моеъҳои биологи ҳангоми аллотрансплантатсияҳо ва гузарондани ҷузъҳои хун мегузарад.

Хуни холис - ин хуне мебошад, ки аз донор бо истифодаи антикоагулянти бесирояту апирогенӣ ва контейнер гирифта шудааст.

Ҳамчун маводи аввалия барои тайёр намудани ҷузъҳои хун истифода бурда мешавад.

Моддаи холиси эритроситӣ - ин ҷузъи хун мебошад, ки аз хуни нигоҳдошташуда баъди сентрифугакунони ва гирифтани қисми плазма бо минбаъд ба вазни эритросити илова намудани маҳлули ғизлаткунанда бо мақсади зиёд намудани мӯҳлати нигоҳдорӣ ва беҳтар намудани хусусиятҳои реологӣ ҳосил карда шудааст.

Вазни эритроситӣ - ҷузъе, ки баъди аз хун гирифтани қисми плазма ҳосил мешавад. Барои ҷуброн намудани талафёбии хун ва муолиҷаи камхунӣ истифода бурда мешавад. Мӯҳлати нигоҳдорӣ дар ҳарорати + 4шС - аз 21 то 42 шабонарӯз вобаста аз таркиби маҳлули нигоҳдошташуда, ҳангоми истифодаи технологияи яхкунонӣ - то 10 сол. - тестикунонӣ- (Nucleic Amplification Techniques) - ниг. АЗП

1. Шиноснома

Номи Барнома

Барнома оид ба чораҳои рушди донорӣ ва такмили хадамоти хун дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2010-2014

Асос барои таҳияи Барнома

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 26 марти соли 2009 №503 "Оид ба донории хун ва ҷузъҳои он", қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 марти соли 2002 №94 "Оид ба тасдиқи Консепсияи ислоҳоти тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон"

Мақсади Барнома

Таъмин намудани бехатарӣ, сифат ва дастрасии гузаронидани ҷузъҳо ва доруҳои хуни донорӣ ба беморон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

Вазифаҳои Барнома

- такмили заминаи меъёрии ҳуқуқӣ ва сохтори ташкилии хадамоти хун;

- татбиқи технологияи Муосир дар асоси таҷдиди заминаи моддию техникӣ;

- баланд бардоштани тахассуси мутахассисони хадамоти хун;

- рушди донории хун ва ҷузъҳои он дар асоси ҷорӣ намудани таҷрибаи байналмилалии ташкили он;

- татбиқи системаи назорати сифати маҳсулот аз хуни донорӣ.

Ҳаҷм ва манбаъҳои маблағгузории Барнома

Барои татбиқи Барнома маблағҳои буҷети ҷумҳуриявию маҳаллӣ, лоиҳаҳо ва ташкилотҳои байналмилалӣ ва дигар маблағҳо равона карда мешаванд, ки аз тарафи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ нашудааст.

Хароҷоти умумӣ барои татбиқи Барнома 20 329 ҳазор сомониро ташкил менамояд, аз он ҷумла, аз буҷети ҷумҳуриявӣ 7 500 ҳазор сомонӣ, аз ҳисоби маблағҳои ғайрибуҷетӣ (худмаблағгузории марказҳои хун) - 7 500 ҳазор сомонӣ, аз ҳисоби маблағҳои донорҳо- 5 329 ҳазор сомонӣ.

Эзоҳ: маблағгузорӣ аз буҷети давлатӣ соли 2011 оғоз карда мешавад.

Ҳаҷми хароҷот барои чорабиниҳое, ки аз ҳисоби маблағҳои буҷети ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ дар солҳои 2010-2014 маблағгузорӣ карда мешаванд, ҳангоми тасдиқ намудани буҷети ҷумҳуриявию маҳаллӣ барои соли молиявии дахлдор аниқ карда мешаванд.

Натиҷаҳои пешбинишавандаи Барнома

Системаи босамари мутамаркази хадамоти хун ташкил карда шуда, мушкилоти таъмин намудани аҳолии мамлакат бо ҷузъҳои муосир ва доруҳои хуни донории ба ставдартҳои сифати байналмилалӣ мувофиқ аз ҳисоби чорабиниҳои зерин ҳал карда мешаванд:

- такмили заминаи меъёрии ҳуқуқӣ ва сохтори ташкилии хадамоти хун мувофиқи ӯҳдадориҳои байналмилалӣ;

- дар солҳои 2010-2014 ташкил намудани Хадамоти мутамаркази хун, татбиқи системаи ягонаи иттилоотӣ дар сатҳи миллӣ (дар заминаи Маркази ҷумҳуриявии илмии хун);

- дар солҳои 2010-2014 ташкил намудани марказҳои минтақавии хун дар шаҳрҳои Хуҷанд, Қӯргонтеппа, Кӯлоб, Хоруғ ва Рашт, инчунин Феҳристи миллии донорҳои хун ва ҷузъҳои он дар заминаи Маркази ҷумҳуриявии илмии хун ва системаи мубодилаи маълумот оид ба донорҳо, шахсони аз донорӣ дуркардашуда дар байни ташкилотҳои хадамоти хуни ҷумҳурӣ ва хадамоти ба он наздик, ки барои истисно намудани имконияти дар донорӣ иштирок намудани шахсони гурӯҳи хавф, таъмин намудани баҳисобгирии ҷиддӣ ва назорати ҳамаи донорҳои хун ва ҷузъҳои он, татбиқ намудани системаи самараноки идоракунии захираҳо ва баҳисобгирии ҷузъҳои хун, ки барои дастрасӣ ва фаврӣ расонидани кӯмаки трансфузиологӣ дар тамоми қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон имконият медиҳад;

- татбиқи технологияи муосир дар асоси такмили заминаи моддию техникӣ, марҳила ба марҳила гузаронидани таъмири асосӣ ва ба истифода додани 6 марказҳои хун (дар соли 2010 - 1 Маркази хун, дар соли 20111 Маркази хун ва 4 филиал, дар соли 2012 - 1 Маркази хун ва 4 филиал, дар соли 2013 -1 Маркази хун ва 2 филиал, дар соли 2014 - 1 Марказ ва 2 филиал). Дар солҳои 2010-2011 стандарту талаботи ягона ба таҷҳизоту маводи сарфшаванда барои хадамоти хун таҳия карда мешаванд;

- мутобиқи моддаи 10 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи донории хун ва ҷузъҳои он" донорон дар рӯзи супоридани хун аз ҳисоби маблағҳои бюҷети дахлдор бо хӯроки ройгон таъмин карда мешаванд. Онҳо ҳуқуқ доранд бар ивази хӯрок ҷуброни пулӣ гиранд, ки андозаи он дар Барномаи мазкур муқаррар карда мешавад.

Мутамарказонии хадамоти хуни Ҷумҳурии Тоҷикистон марҳила ба марҳила гузаронида мешавад:

- дар марҳилаи аввал - мутамарказз намудани тестикунонии хуни донорӣ, ташкил намудани пойгоҳҳои асосии минтақавӣ дар заминаи лабораторияҳои мавҷудаи иммуноферментӣ, пешбинӣ намудани таъмини мутамаркази онҳо бо тест-системаҳои наслҳои 4-5;

- дар марҳилаи дуюм - гузариш ба тайёр намудани хун дар шароитҳои сайёр аз тарафи бригадаҳои марказҳои хун. Дар ноҳияҳои дурдаст тайёр намудани хун дар филиалҳои байниноҳиявии марказҳои хун амалӣ карда мешаванд;

- дар марҳилаи сеюм ба андозаи рушди донории ихтиёрии пардохтнашаванда дар байни аҳолӣ, таъмин намудани марказҳо ва филиалҳои марказҳои хун бо нақлиёти махсуси бо таҷҳизоти зарурӣ ва маводи сарфшавандаи тайёр намудан, нигоҳдории ҷузъҳои хун, марҳила ба марҳила боз доштани тайёр намудани хун дар шароити шӯъбаҳои хунгузаронии (ШХГ) муассисаҳои табобатию-профилактикӣ (ММП). Ҳамзамон штатҳои ШХГ барои кори назорат ва татбиқи табобати гемотрансфузионӣ, нигоҳдорӣ ва тақсими маҳсулоти тайёр дар ММП, оид ба рушди донорӣ дар минтақаҳо, ҳамоҳангсозии фаъолияти бригадаҳои сайёри марказҳои хун ҷалб карда шуда, дар заминаи шӯъбаҳои хунгузаронӣ ё ҳуҷраҳои табобати трансфузионӣ (ҲТТ) ташкил карда мешаванд;

- дар марҳилаи хотимавӣ марказҳои вилоятии хун ба марказҳои минтақавии хун (филиалҳои Маркази ҷумҳуриявии илмии хун) бо гузариш ба маблағгузории ҷумҳуриявӣ табдил дода мешаванд;

- таҷҳизонидан бо нақлиёти махсусгардондашуда барои тайёр намудани хун ва плазма (хуноба) дар шароитҳои сайёр - дар соли 2010-1 воҳид, соли 2011 - 2 воҳид, соли 2012 - 1, соли 2013- 1 воҳид ва дар соли 2014- 1 воҳид, ки барои дастрас,тайёр кардани хун ва ҷузъҳои он дар шароитҳои сайёр ва зиёд намудани нишондиҳандаҳои донорӣ имконият медиҳад;

- таҷҳизонидан бо нақлиёти махсусгардондашуда барои интиқоли мутамаркази ҷузъҳои хун аз марказҳои хун ба муассисаҳои муолиҷавию профилактикӣ - дар соли 2010 - 4 воҳид, соли 2011 -2, соли 2012 - 2, соли 2013 - 2, соли 2014 -2 воҳид, ки барои дастрас будани маҳсулоти хуни донорӣ ба ҳамаи ММП аз ҳисоби интиқоли мутамаркази он, инчунин интиқоли вояи хуни дар заминаи ММП ҷамъкардашуда ба марказҳои хун барои тестикунонӣ ва тайёр намудани ҷузъҳои босифати хун;

- таҷҳизоти махсус барои истеҳсол, нигоҳдории ҷузъҳои хун, гузаронидани тадқиқоти лаборатории намунаи хуни донорҳо дар соли 2010 - 30 000 воҳид, соли 2011 - 35 000, соли 2012 - 40 000, соли 2013 - 45 000, соли 2014-50 000;

- маводи истифодаашон якдафъаина барои тайёр намудани хун ва ҷузъҳои он, лейкофилтратсия, пробиркаҳои истифодаашон якдафъаина, тест-системаҳои баландсифати таҳқиқи хуни донорҳо барои сироятҳои трансмиссивӣ бо усулҳои иммуноферментӣ ва табодули занҷирии полимеразӣ (ТЗП), реагентҳои моноклоналӣ ва бисёрклоналӣ дар соли 2010 - барои 28 500 ҳазор, соли 2011 - барои 30 хазор, 2012 - 32,5 ҳазор, соли 201335 000 ҳазор, соли 2014 - 40 000 донории хун ва ҷузъҳои он, инчунин тестикунонии хуни беморон дар заминаи ММП (ҳамагӣ 200 ҳазор таҳқиқот), ки барои стандартикунонии раванди истеҳсолот, аз худ намудани ҷузъҳои нави донории хун, автоматикунонии марҳилаҳои таҳқиқоти лаборатории намунаи хуни донорҳо, татбиқ намудани технологияи таъмини бехатарии вирусӣ ва иммунологии маҳсулоти хун имконият медиҳад;

- ШХГ ва ҲТТ-и муассисаҳои муолиҷавию профилактикӣ (ММП) бо 73 воҳид таҷҳизоти яхдонӣ ва сардкунонӣ барои нигоҳдории ҷузъҳои хун, сентрифугаҳои лабораторӣ ва рефрижераторӣ, ҳамомҳои обӣ, термостатҳо дар давоми солҳои 2010-2011 таъмин карда мешаванд, ки ба кафолат додани иҷрои принсипи "Занҷираи сардкунонӣ" барои ҳар як ҷузъи хун, инчунин гузаронидани таҳқиқоти иммуносерологии донорҳо ва беморон дар ММП-и ҷумҳурӣ имконият медиҳад;

- баланд бардоштани тахассуси мутахассисони хадамоти хун - 75 мутахассисони хадамоти хун малакаи касбии худро дар марказҳои пешрафтаи хун ва таълимгоҳҳои хориҷии дуру наздик баланд мебардоранд, аз он ҷумла 15 мутахассис дар соли 2010, 15 мутахассис дар соли 2011, 15 мутахассис дар соли 2012, 15 мутахассис дар соли 2013, 15 мутахассис дар соли 2014 ва даъват намудани мутахассисони варзидаи хадамоти хун барои тайёр намудан ва бозомӯзии мутахассисони хадамоти хун дар заминаи Маркази ҷумҳуриявии илмии хун;

- рушди шаклҳои гуногуни донории хун ва ҷузъҳои он дар асоси татбиқи таҷрибаи байналмилалии ташкил намудани он, ҷалб намудани Кумитаи ҷумҳуриявии Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Ҷумҳурии Тоҷикистон (ҶХА ҶТ), пешвоёни сиёсӣ, динӣ, ашхоси машҳури давлат, ТҒД ва дигар иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ барои ташвиқу тарғиби донорӣ бо маблағгузории чорабиниҳо тавассути буҷети ҷумҳуриявию маҳаллӣ аз рӯи принсипи фармоишоти иҷтимоӣ, ки барои зиёд намудани захираҳои донории хун ва ҷузъҳои он аз 5 хунсупорӣ ба ҳар 1 000 аҳолии соли 2008 то 10 хунсупорӣ ба ҳар 1 000 аҳолӣ дар соли 2014 имконият медиҳад;

- ташкил ва татбиқи системаи идоракунии сифати маҳсулоти хун ва дар соли 2011 ташкил намудани Рефренс-лабораторияи ҷумҳуриявӣ барои хадамоти хун дар назди Маркази ҷумҳуриявии илмии хун.

2. Муқаддима

Хадамоти хун - қисми муҳими таркибии соҳаи тандурустӣ маҳсуб ёфта, мақсади он таъмин намудани сифат, бехатарӣ ва дастрасии гузаронидани маҳсулоти хуни донорӣ ба беморону зарардидагон дар шароити осоишта ва ҳолатҳои фавқулодда мебошад. Он хусусияти стратегии умумидавлатӣ дошта, ба масъалаҳои бехатарии миллии давлат дахл дорад.

Дар давоми даҳсолаҳои охир дар маҳфум ва вазифаҳои хадамоти хун таҳаввули куллие ба амал омад, ки аз як тараф бо дарки хатари гузаронидани ҷузъҳои хун ва аз тарафи дигар бо зарурияти гузаронидани он барои кӯмак расондан ба беморон алоқаманд мебошад.

Инкишофи муосири тибби фаврӣ, кӯмаки таъхирнопазири акушерӣ ва таҷрибаи педиатрӣ, муолиҷаи беморони саратонию хун, гузаронидани амалиётҳои ҷарроҳии дил тавассути технологияҳои пешрафтаи муосир, осебшиносӣ, муолиҷаи беморони бо сӯхтагии баданро бе истифодаи дурусти ҷузъҳои хун тасаввур намудан душвор аст.

Ҳодисаҳои дар матбуот васеъ инъикосшудаи сироятёбии оммавии беморони муассисаҳои табобатии кӯдакона дар ҷумҳуриҳои ҳамсоя (Қазоқистон, Қирғизистон, ӯзбекистон) бо вируси норасоии масунияти одам (ВНМО) ва ҳодисаҳои алоҳида дар Федератсияи Россия, ҷумҳурии моро ҷиҳати андешидани чораҳои фаврӣ дар тамоми зинаҳо оид ба таъмин намудани бехатарии хизматрасонии трансфузиологӣ ба беморон бо роҳи татбиқи стандартҳои байналмилалӣ ва равандҳои технологияи пешрафта дар таҷрибаи кории Хадамоти хун талаб мекунанд. Талабот ба сифату бехатарии ҷузъу доруҳои хунро хусусияти истеҳсол ва истифодаи онҳо муайян месозад. Манбаи ба даст овардани онҳо инсон (донор) мебошад. Бинобар ин, аз вазъи саломатии донор сифату бехатарии ҷузъҳои аз ӯ тайёршудаи хун вобаста аст, яъне саломатии бемор (шахсе, ки ҷузъҳои хуни донорро мегирад).

Дар баробари ин, миқдори муассисаҳои хадамоти хун, таҷҳизонидани онҳо бо дастгоҳу таҷҳизоти муосир, маводи сарфшавандаи истифодашон якдафъаина ва тест-системаҳои баландсифат бояд қисми калони хароҷотро дар буҷети тандурустии давлатӣ ташкил диҳанд. Дар шароити иқтисоди бозаргонӣ гузаронидани мониторинги мунтазами хараҷоти маблағҳои молиявӣ, истифодаи таҷҳизот, иҷрои нишондиҳандаҳои нақшавӣ, раванди саривақтии хариди реагентҳо ва маводи сарфшаванда барои таъмин намудани сифати маҳсулот, даромаднокӣ ва устувории кори муассисаҳои хунгузаронӣ аҳамияти аввалиндараҷа пайдо кардааст.

Барнома оид ба чораҳои рушди донорӣ ва такмили фаъолияти хадамоти хун дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи солҳои 2010-2014 (минбаъд Барнома) мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 26.03.09 №503 "Оид ба донории хун ва ҷузъҳои он", қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 марти соли 2002 № 94 "Оид ба тасдиқ намудани Консепсияи ислоҳоти тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон" таҳия гардида, барои андешидани чораҳои таъхирнопазир оид ба такмил ва рушди хадамоти хуни мамлакат равона карда шудааст.

3. Таҳлили вазъият

Сохтори ташкилии Хадамоти хуни ҷумҳурӣ дар асоси принсипи маъмурӣ-минтақавӣ созмон дода шуда, аз 5 марказҳои хун ва 63 ШХГ ва ҲТТ иборат аст, дар система 102 нафар табибон ва 132 нафар кормандони миёнаи тиббӣ фаъолият доранд. Роҳбарии ташкилию методӣ аз тарафи Маркази ҷумҳуриявии илмии хун амалӣ карда мешавад.

Таҳлили гузаронидашудаи нишондиҳандаҳои асосии, кори хадамоти хун паст шудани ҳаҷми тайёр намудани хуни ШХГ то 45 фоиз дар ҷумҳурӣ дар давоми се соли охир, то 35 фоиз зиёд шудани ҳаҷми тайёркунии хунро аз тарафи марказҳои хун ошкор намуд, ки тамоюли мусбӣ мебошад ва ба тавсияҳо оид ба мутамарказонидани ҷамъ намудан, гузаронидани тест, ба ҷузъҳо тақсим намудан ва дар марказҳои хун нигоҳ доштан, ки барои гирифтани ҷузъҳои босифату бехатари хун шароит фароҳам меоварад, мувофиқ аст.

Нишондиҳандаҳо оид ба тайёр намудани хун ва ба ҷузъҳо коркарди он, таъмини пурраи донорҳо дар солҳои 2005-2008 бо сабаби кам шудани шумораи донорҳо дар марказҳои хун паст аст (4-5 ба 1000 нафар аҳолӣ), ки барои қаноатманд намудани талаботи беморон ба маҳсулоти хуни донорӣ мусоидат намекунад. Махсусан нишондиҳандаҳои пасти тайёр намудани хун дар вилоятҳои Хатлон (1,5), Суғд (1,6) ва ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ (НТҶ)- 0,8, хусусан водии Рашт мушоҳида карда мешавад. Дар шаҳри Душанбе ин нишондиҳанда 23 ба 1000 нафар аҳолӣ мебошад, ки ба кори қаноатбахши Маркази ҷумҳуриявии илмии хун, ҷалб намудани аҳолӣ ба қатори донорҳо алоқаманд аст. Сабаби нишондиҳандаҳои пасти ҷамъварии хун аз як қатор омилҳои ҳам идоракунӣ ва ҳам молиявӣ вобастагӣ дорад.

ШХГ, ки воҳидҳои ММП мебошанд, аз ҷиҳати сохтор аз марказҳои хун ҷудо мебошанд. Қариб 15 фоиз хуни дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тайёршаванда ба онҳо рост меояд. Сарчашмаи асосии тайёр намудани хун дар ШХГ донорҳои ивазкунанда ва/ё донорҳо-хешовандони беморон мебошанд, ки аз рӯи зарурият хун месупоранд. Ҳамарӯза ШХГ-и назди беморхонаҳои марказии ноҳиявӣ ва шаҳрӣ хунро аз донорҳо-хешовандони алоҳида (баъзан 1-2 нафар дар як ҳафта), ки барои ба таври фаврӣ супоридани хун барои эҳтиёҷоти наздикони худ маҷбуранд, тайёр мекунанд. Дар марказҳои вилоятии хун ба ҳисоби миёна хун аз 5-10 нафар донорҳо дар як рӯз (дар Маркази ҷумҳуриявии илмии хун - 50) тайёр карда мешавад, ҳамзамон ҳангоми баъзе сафарҳои ташкилӣ ба корхонаҳои вилоят (Маркази хуни вилояти Суғд) ин нишондиҳанда ба 10-12 хунсупорӣ дар як рӯз мерасад.

Қабули донорҳо бе тафтиши пешакии онҳо аз рӯи доираи эпидемиологӣ ва махзани маълумот оид ба гурӯҳҳои хатар гузаронида мешавад. Заминаи сусти моддию техникӣ, таъминоти нопурра бо таҷҳизоти махсусгардондашуда ва маводи муосири сарфшаванда боиси он мегардад, ки хун ба ҷойи ҳемоконтейнерҳои сохташудаи сеқабата ва чорқабата бо ду консервант (истифодаи якдафъаина) дар, контейнерҳои хуни дуқабатаи пластикӣ тайёр карда мешаванд. Ҳодисаҳои трансфузияи хуни холиси донорӣ ба ММП-и дурдаст ҷой дорад, бо вуҷуди он ки принсипи табобати ҷузъҳои хун ва даст кашидан аз хуни холис ба таври расмӣ ҳанӯз соли 1986 дар Дастур оид ба хунгузаронӣ ва ҷузъҳои он баён карда шуда буд, ки 3 декабри соли 1986 аз тарафи Вазорати тандурустии ИҶШС тасдиқ карда шуда буд. Дар таркиби лабораторияҳо барои скрининг набудани сироятҳои трансфузионӣ ва назорати сифати ҷузъҳои хун ба ШХГ ва ҲТТ барои истеҳсол намудани ҷузъҳои хуне имконият намедиҳад, ки ба стандартҳои муосири сифат ва бехатарӣ мувофиқ бошанд.

Аз ин сабаб, имрӯз маҳз ин зинаи хадамоти хун дар масъалаи интиқоли сироятҳои трансмиссивӣ аз ҷузъҳои донории хун хатари воқеиро ба миён овардааст. Далели мазкур дар ҳолатҳои хизматрасонии трансфузионӣ дар шароити ноҳияҳои дурдаст аҳамияти махсус пайдо мекунад, ки аз сабаби набудани ҷузъҳои хун имконияти гузарондани хуни холис аз донори муоинанашуда истисно карда намешавад ва боз як бори дигар зарурияти мутамарказондани хадамоти хунро аз рӯи таҷрибаи аксарияти мамлакатҳои ҷаҳон ба миён меорад.

Сохтори ташкилии хадамоти хуни Тоҷикистон, ки ҳанӯз дар солҳои 70-уми асри гузашта таҳия шуда буд, ба наздик намудани марҳилаи тайёр намудани хун ба ҷои истифодаи он равона карда шудааст. Ҳоло ин қолаб ба принсипҳои муосири таъмини бехатарӣ ва сифати хизматрасонии трансфузионӣ ба беморон мувофиқат намекунад. Бо дарназардошти тавсияҳои ТУТ, таҷрибаи рушди трансфузиология дар давлатҳои Аврупо баррасӣ намудани масъалаи ислоҳоти сохтории хадамоти хуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси принсипи мутамарказондани равандҳои баландтехнологӣ ва сермавод, аз ҷумла тайёр намудан, тестикунонии лаборатории намунаҳои хуни донорӣ, татбиқи системаи идоракунии сифат ва истифодаи самараноки клиникии хун зарур аст.

Заминаи моддию техникии ШХГ ва марказҳои хун, пеш аз ҳама дар минтақаҳо ва ММТ кӯҳна шудааст, ченкунии таҷҳизот барои коркарди хун сари вақт гузаронида намешавад. Тестикунонии хун бо нишонаҳои (маркерҳои) сирояти гемотранмиссивӣ одатан дар 4 Маркази хун гузаронида мешавад. Дар ШХГ-и Беморхонаи вилоятии Хоруғ ва ШХГ-и ММП-и водии Рашт берун аз муассисаҳои хадамоти хун гузаронида мешаванд. Аз сабаби нарасидани нақлиёт дар маҳалҳо фиристодани намунаҳои хуни донорӣ душвор аст, ки натиҷаи он ба таъхир афтодани натиҷаҳои таҳлил мебошад. Автобусҳои махсус барои тайёр намудани хун дар шароитҳои сайёр, инчунин нақлиёт барои интиқоли ҷузъҳои хун ба муассисаҳои муолиҷавӣ вуҷуд надоранд.

Таҳлили истифодаи воҳидҳои корӣ дар муассисаҳои Хадамоти хун нишон дод, ки ҳамагӣ дар Хадамоти хуни ҷумҳурӣ 498 воҳиди корӣ мавҷуд буда, тибқи нақшаи тайёр намудани 40,0 л ба 1 воҳиди штатӣ ба ҳисоби миёна тайёр намудани 24,0 л рост меояд. Умуман хароҷот оид ба музди меҳнати кормандон дар соли 2008 аз рӯи Маркази ҷумҳуриявии илмии хун 27,9 фоиз, Маркази Хуҷанд 19,29 фоиз, Маркази Қӯрғонтеппа 35,38 фоиз ва Маркази хуни Кӯлоб 29,12 фоизро ташкил дод. Дар баробари ин, категорияи хароҷоти барои тайёр намудани 1 воя хун дар марказҳои хун аз ҳамдигар ба кули фарқ мекунанд, ҳол он ки нархи маводи хароҷотӣ ва барои хизматрасонӣ дар минтақаҳои мамлакат тақрибан як хел мебошанд, ки мутаносибан ба сифату ҳаҷми тайёр намудани хун зуҳур мегардад.

Тибқи маълумоти адабиёти илмӣ, дар шароити иқтисоди бозаргонӣ муассисаҳои сершумори камиқтидори муассисаҳои хун, ки ҷамъоварии ҳаррӯза, тестикунонӣ ва тайёр намудани хунро ба ҳисоби миёна аз 2-3 то 8-10 донорҳои тасодуфӣ-хешовандон амалӣ менамоянд, ғайридаромаднок, ғайрисамарнок мебошад ва бехатарии маҳсулоти истеҳсолшавандаро кафолат намедиҳад. Хароҷот барои нигоҳдории системаи донории пулакӣ барои мақомоти тандурустӣ назар ба донории ихтиёрии беподоши мунтазами хуни тавсиянамудаи ТУТ ду маротиба гаронтар меафтад. Вазифаи афзалиятноки системаи сохтори хун фаъолона ҷалб намудани доираҳои васеи аҳолӣ ба донории ихтиёрии беподоши мунтазами хун бо дастгирии воситаҳои ахбори умум, ташкилотҳои давлатию ғайридавлатӣ мебошад.

Ҳиссаи аз ҳаҷми умумии маблағгузории буҷетӣ ҷудошаванда барои тайёр намудани 1 литр хун дар ШХГ ММТ аз хароҷоти воқеӣ барои харидани молҳои тиббии истифодаашон якдаъфаинаи ҷамъоварии хун, тест-системаҳои босифати муайян намудани маркерҳои (нишонаҳои) асосии бемориҳои вирусӣ 10-20 маротиба пасттар аст. Набудани муносибати ягона ба таҳияи буҷети муассисаҳои хадамоти хун бо принсипҳои ҷуброн намудани хароҷоти хизматрасониҳо асоснокшуда барои кор карда баромадани меъёри ягонаи таъмин намудани сифати маҳсулоти истеҳсолшаванда дар тамоми қаламрави ҷумҳурӣ имконият намедиҳад. Системаи мавҷудаи пардохти музди меҳнат ва системаи ҳавасмандгардонӣ бо иҷрои вазифаҳои нақшавӣ алоқаманд нест, ки дар навбати худ бо талаботи воқеии муассисаҳои табобатӣ ба ҷузъҳои хун қиёс карда намешаванд. Самаранокии на он қадар баланди меҳнатро ҳангоми шумораи зиёди кормандони хадамоти хун ба инобат гирифта, инчунин ин далелро, ки хароҷоти музди меҳнат ва пардохтҳои бо он вобаста 30-40 фоизро ташкил медиҳанд, ҷорӣ намудани механизмҳои идорӣ ва молиявӣ ба амалияи кори муассисаҳои хадамоти хун бисёр зарур аст.

Дар бисёр мамлакатҳои Аврупо, Осиё, Африқо ислоҳоти хадамоти хун бо роҳи ташкил намудани миқдори маҳдуди марказҳои хун, мутамарказ намудани истеҳсолоти технологияи пешрафта ва татбиқ намудани системаи сифат дар раванди коркарди хун гузаронида шудааст. Тибқи стандартҳои байналмилалӣ иқтидори минималии ҷарроҳии марказҳои хун ба талаботҳои самараноки иқтисодӣ ва дараҷаи сифат мувофиқ, ба таҷрибаи хуби истеҳсолӣ ҷавобгӯ бояд на камтар аз 50 000 хунсупориро дар як сол ташкил диҳанд. Ҷамъоварии ҳаррӯзаи хун аз 60-70 нафар донорҳои ихтиёрии беподош бо ёрии дастаҳои сафарбаршавандаи нақлиётӣ ва бо ҷамъоварии ҳамзамони 100-150 воҳиди хун дар марказҳои минтақавии хун хароҷотро барои истифодаи таҷҳизот хеле кам намуда, вақти тестикунониро аз ҳисоби пешниҳоди яквақтаи ин миқдор намунаҳо сарфа менамояд ва барои самаранок истифода бурдани захираҳои инсонӣ имконият медиҳад.

Ҳамин тариқ, беҳтар намудани кори хадамоти хун бо роҳи азнавсозии системаи мавҷуда ва ташкил намудани марказҳои минтақавии тайёркунии хун тибқи системаи мутамаркази маблағгузории буҷетӣ бо принсипҳои ҷуброн намудани хароҷоти хизматрасониҳо асоснокшуда имконпазир аст. Татбиқи технологияи муосир дар хадамоти хун даромаднокӣ ва самаранокии иқтисодии муассисаҳоро баланд бардошта, барои пурзӯр намудани назорати иҷрои нишондиҳандаҳои нақшавӣ, сарфи маблағҳои молиявӣ, истифодаи таҷҳизот, раванди саривақтии хариди реагентҳо ва маводи сарфшаванда, ва аз ҳама муҳим кафолат додани сифату бехатарии маҳсулоти истеҳсолшаванда имконият медиҳад.

Маркази ҷумҳуриявии илмии хун, баъзе аз ШХГ дар биноҳои мувофиқгардондашудае ҷойгиранд, ки аз рӯи лоиҳаҳои солҳои 30 - 70 -уми асри гузашта сохта шудаанд ва ҳоло ба талаботҳои коргоҳҳои тайёркунии хун ва истеҳсоли ҷузъҳои донории хун ҷавобгӯ нестанд.

Заминаи мавҷудаи меъёрию ҳуқуқии хадамоти хун тамоми ҷанбаҳои фаъолияти онро фаро намегирад ва ҳатто дар баъзе ҳолатҳо ихтилофнок мебошад. Бо сабаби заминаи нокифоя ва нарасидани технология муосир дар таъмин намудани технологияи бехатарии иммунологӣ ва сироятии ҷузъҳои донории хун инкишофи мунтазами ин хадамот ғайриимкон мегардад. Ҳамин тавр, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 декабри соли 1993 №902 "Дар бораи донории хун ва ҷузъҳои он", ки то моҳи апрели соли 2009 амал мекард на он қадар ҷиҳати рушди донории ихтиёрӣ ва беподош мусоидат мекард ва тайи ин солҳо бо сабаби риоя накардани он аз тарафи роҳбарони муассисаву корхонаҳо натиҷа надод. Бинобар ин, бояд ҳуҷҷатҳои навро таҳия намуд, ки хусусияти меъёрӣ дошта, фаъолияти воҳидҳои хадамоти хунро мутобиқи принсипҳои муосири ташкили кӯмаки трансфузионӣ танзим намояд.

Масъалаи донории хун ва ҷузҳои он барои давлат муҳим ва барои тандурустии мамлакат асосӣ мебошад. Аз ҳал намудани он худи имконият ва сифати хизматрасониҳои технологияи пешрафтаи тиббӣ дар замони осоишта ва ҳолатҳои фавқулодда вобастагӣ дорад. Маҳз барои ҳамин мушкилоти мазкурро ба қатори масъалаҳои бехатарии дохилии мамлакат дохил намудан мумкин аст.

Хуни донорӣ, ҷузъҳо ва доруҳои он моликияти миллӣ мебошанд. Шарти асосии иштирок дар донорӣ - ба меъёрҳои талабшавандаи тиббӣ мувофиқат намудани дараҷаи саломатии донор мебошад. Донорӣ дар инсон принсипҳои баланди ахлоқӣ - инсондӯстӣ, ғамхорӣ, хайрхоҳӣ, ватандӯстиро тарбия менамояд. Муносибати мусбии ҷамъият ва иштироки фаъолонаи аҳолӣ дар донорӣ ба мақсадҳои давлат дар соҳаи бехатарӣ ва сиёсати иҷтимоӣташаккули насли солим, ҷамъиятӣ аз ҷиҳати ҷисмонӣ ва рӯҳӣ пурқувват мувофиқ аст.

Донории ихтиёрии беподош, ки аз тарафи ТУТ ва дигар ташкилотҳои байналмилалӣ нисбатан бехатар эътироф карда шудааст, рукни асосии хадамоти хун мебошад. Масалан, тибқи маълумоти ТУТ (соли 2005) дар мамлакатҳои дараҷаи даромаднокиашон баланд 94 фоизи хуни донорӣ дар асоси ихтиёрӣ ва беподош супорида мешавад. Дар мамлакатҳои дараҷаи даромаднокиашон паст ё миёна зиёда аз 43 фоизи хуни аз тарафи донорҳо супоридашаванда ҳанӯз ҳам ба донорҳои пардохтшаванда ё донорҳо-хешовандон (ё шахсони ивазкунандаи хешовандон) рост меояд ва фақат дар 39 мамлакат нишондиҳандаи супоридани 100 фоизи хуни донорӣ дар асоси ихтиёрии беподош ба даст оварда шудааст. Дар ҳамаи мамлакатҳо, ба андозаи он ки ҳиссаи аҳолии дорои бемориҳои сироятӣ (ба мисли ВНМО-сироят ва гепатит) меафзояд, мутобиқан ҳиссаи шахсоне кам мешавад, ки хун супорида метавонанд. Аз ин сабаб талабот ба донорҳои ихтиёрӣ ва беподоши дорои хатари пасти сироят боз ҳам зиёдтар шуда истодааст.

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз солҳои 90-уми асри гузашта сар карда, донорӣ беш аз 6 маротиба кам гардид. Соли 2008 - 35 000 донории (донатсияи) хун ва ҷузъҳои он ба қайд гирифта шудааст, ки қариб 5 донориро ба 1000 нафар аҳолӣ дар як сол ташкил медиҳад ва танҳо ба 12,5 фоиз ба сатҳи ҳадди ақали тавсиянамудаи ТУТ мувофиқат мекунад (барои муқоиса дар ИМА ин нишондиҳанда - 109,9; дар Дания -67,2; Олмон -52,6; Федератсияи Россия - 25,3; Британияи Кабир - 42,5; Фаронса38,0, Қазоқистон - 18,0, Эрон - 21,0-ро ташкил медиҳад). Дар марказҳои минтақавии хун ва ШХГ ММП зиёда аз 25 фоизи тамоми донорӣ аз тарафи донорҳо-хешовандон - доираи нисбатан хатарноки донорҳо нисбат ба интиқоли имконпазири сироят тавассути гузарондани ҷузъҳои хун ба амал меояд (аз рӯи таҳқиқотҳои СОС дар Қазоқистон, Қирғизистон ва ӯзбекистон соли 2003 тасдиқ карда шудааст).

Паст шудани донорӣ ва тағйир ёфтани сохтори он асосан бо вазъияти мураккаби иҷтимоию иқтисодии мамлакат, барҳам додани системаи қаблии нақшавии ташкил намудани донорӣ, бо амалан пурра қатъ шудани тарғиби донорӣ дар васоити ахбори умум, набудани маблағгузории хадамоти хун ва ММТ, иштироки нокифояи мақомоти ҳокимият ва ташкилотҳои ғайридавлатӣ (минбаъд ТҒД) вобастагӣ дорад. Маъмурияти муассисаву корхонаҳое, ки ба онҳо пештар ба мақсади тайёр намудани хун сафар карда мешуд, дар гузаронидани чунин саҳмияҳо мавқеи ғайрифаъолро ишғол мекунанд ва гоҳо ба иштироки коллективи меҳнатӣ дар супоридани хун муқобил мебароянд, ки вайрон намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 26.03.09 №503 "Дар бораи донории хун ва ҷузъҳои он", ки аз соли 1993 амал намуда, аз сари нав қабул гардид, мебошад.

Нарасидани нақлиёти муосири махсусгардонидашуда имконияти тайёр намудани хунро дар шароити сайёр хеле маҳдуд менамояд.

Бо дарназардошти шароитҳои тағйирёфтаи иҷтимоию иқтисодии мамлакат ва мувофиқи принсипҳои ТУТ оид ба ташкил намудани донорӣ таҳия намудан ва андешидани чораҳо оид ба инкишофи донории ихтиёрии беподоши мунтазам, ҷустуҷӯ намудани ҳавасмандии ахлоқӣ нисбат ба донорӣ зарур аст. Барномаи инкишофи донориро таҳия намудан зарур аст, ки ба табақаҳои гуногунии иҷтимоии ҷамъият ва гурӯҳҳои синну соли гуногун, ба таври васеъ истифода бурдани васоити ахбори умум равона карда шудааст. Бояд ба кори донорӣ ташкилотҳои ғайридавлатӣ ва ташкилотҳои ҷамъиятию тиббӣ фаъолона ҷалб карда шаванд. Истифода бурдани таҷрибаи байналмилалӣ, ҷалб намудани мутахассисони хориҷӣ-тренерҳои оид ба ташкил намудани донорӣ ба кор бо кадрҳои донорӣ ҷиҳати тайёр намудани кадрҳои худӣ ва бо мақсади ҳалли дурусти масоид барои Ҷумҳурии Тоҷикистон зарур аст.

Ҳаракати донорӣ ба дастгирии доимии намояндагони мақомоти ҳокимияти давлатӣ дар тамоми зинаҳо, сиёсатмадорони машҳур, ҳунармандон, соҳибкорон эҳтиёҷ дорад.

Дараҷаи пасти донорӣ дар ҷумҳурӣ номутаносибиро дар таъмин намудани ММП бо ҷузъҳои асосии хун, нарасидани ҳамаи намудҳои ҷузъҳои хун дар минтақаҳои мамлакат ҳангоми таъмини қаноатбахши эҳтиёҷоти беморони шаҳри Душанбе ба вуҷуд овард.

Мушкилоти татбиқи технологияи муосири истеҳсоли ҷузъҳо ва доруҳои хун бо набудани маблағгузории ташкилотҳои хадамоти хун асоснок гардидааст. Дар ҷумҳурӣ ба ҳаҷми пурра ҳанӯз усулҳои муосири таъмини бехатарии сироятӣ ва иммунологии хун татбиқ карда нашудааст - системаи донории мунтазами хун, ғайрифаъол гардондани вирусҳо, карантинкунонӣ ва лейкофилтратсия ба роҳ монда нашудааст. Усулҳои самараноки дастгоҳи тайёр намудани плазма (хуноба) ба таври нокифоя истифода бурда мешавад. Тайёркунии дастгоҳии ҷузъҳои ҳуҷайравии хун (тромбоситҳо, гранулоситҳо, ҳуҷайраҳои ноҳиявии танагӣ) умуман вуҷуд надорад. Технологияи нигоҳдории дурударози хун дар шароити ҳарорати паст татбиқ карда нашудааст, ки имконияти ташкил намудани махзанҳои ҷузъҳои худии хунро истисно менамояд.

Масъалаи компютерикунонии ташкилотҳои хадамоти хун - яке аз ҷузъҳои муҳими таъмин намудани бехатарӣ ва сифати табобати трансфузионӣ - ғайрикофӣ ҳал карда мешавад. Набудани фазои ягонаи иттилоотӣ дар хадамоти хун барои саривақт мубодила намудани маълумот оид ба шахсони гурӯҳи хатар ба муассисаҳо имконият иамедиҳад. Дар минтақаҳое, ки маркази ягонаи иттилоотии донорӣ ташаккул наёфтааст, маълумотҳои донор оид ба муҳити эпидемиологӣ гирифта намешаванд. Ҳамчун натиҷа эҳтимолияти ба донорӣ роҳ додани шахсони гурӯҳи хатар меафзояд. То ҳол дар ҷумҳурӣ Феҳристи миллии донорҳои хун ва ҷузъҳои он ташкил карда нашудааст. Ғайр из ин, набудани фазои ягонаи иттилоотӣ барои самаранок идора намудани захираи ҷузъҳои хун имконият намедиҳад. Натиҷаи он аз ҳад зиёд бекор намудани онҳо аз сабаби ба охир расидани мӯҳлати истифодабарӣ аз як тараф буда, аз тарафи дигар - мушкилоти нарасидани ҷузъҳои хун, махсусан барои эҳтиёҷмандони дорои гурӯҳи нодири хун ё бо анемнези трансфузионӣ мебошад.

Таҳияи стандарти иттилоотии ташкил намудани хадамоти хун ва татбиқи фазои ягонаи иттилоотии соҳаи хунгузаронии ҷумҳурӣ барои ташкил намудани Феҳристи миллии донорҳои хун ва ҷузъҳои он, бақайдгирии шахсони гурӯҳи хатар, системаи ҷумҳуриявии иттилоотии идоракунии захираи ҷузъҳои хун имконият медиҳад.

Истеҳсоли мавҷудаи доруҳои хун дар солҳои 70-80-уми асри гузашта ташкил шуда, ба ҳиссаҳои тақсим намудани плазма бо усули лабораторӣ дар мизҳои ба ҳиссаҳо тақсимкунӣ асонок шуда буд ва ин технология аз мушабеҳи хориҷии худ хеле қафо монда, ба талаботҳои таҷрибаи хуби истеҳсолии GМР ҷавобгӯ нест. Аз ин сабаб, ба ҳиссаҳои доруҳои хун тақсим намудани плазма дар заминаи марказҳои хун қатъ карда шудааст. Барои худтаъминкунии ҷумҳурӣ бо доруҳои муосири хун кор карда баромадани 25 ҳазор литр плазма дар як сол зарур аст. Ҳоло талаботи муассисаҳои тиббӣ ба албумин аз тарафи дорухонаҳо на зиёда аз 15 фоизи аз тарафи ТУТ тавсияшуда қаноатманд карда мешавад. Истеҳсоли як қатор доруҳои муҳими хун (албумин, иммуноглобулинҳои таъсири самтнок, омилҳои лахташавии хуни VIII ва IҶ, иммуноглобулинҳои дохиливаридӣ) ба роҳ монда нашудааст. Аз ҷониби давлат мушкилоти харидани доруҳои пурқимати хун аз хориҷи кишвар ҳал нагардидааст.

Истеъмолкунандагони асосии омилҳои лахташавии хун беморони гирифтори гемофилия мебошанд. Аз рӯи маълумоти соли 2008 дар Тоҷикистон 400 нафар беморони гирифтори гемофилия ва бемории Виллебранди аз рӯи падидаҳои клиникӣ ба он монанд ба қайд гирифта шуда буд, аз ҷумла зиёда аз 75 нафар кӯдакони синни то 8 сола, 175 нафар ноболиғон ва 150 нафар калонсолон. Бояд қайд намуд, ки бемории гемофилия дар Тоҷикистон назар ба давлатҳои Аврупо 1,5 маротиба аз нишондиҳандаи миёна зиёд аст. Ҳар сол ба ҳисоби миёна зиёда аз 700 нафар беморони гирифтори лейкозҳои шадид ва музмин муолиҷа карда мешаванд, ки 90 фоизи онҳо ба гузаронидани ҷузъҳо ва доруҳои хун эҳтиёҷ доранд.

Вале, то ҳол дар ҷумҳурӣ сиёсати давлатии таъмин намудани ин доираи беморон бо доруҳои муосири хун кор карда баромада нашудааст. Нарасидани доруҳои баландсифат ва самараноки хун ташкилотҳои муолиҷавию профилактикиро барои истифода бурдани усулҳои кӯҳнашудаи табобати трансфузионӣ водор месозад. То имрӯз дар Тоҷикистон усули аз тарафи умум қабулшудаи муолиҷаи хунравиҳои гемофилӣ, ин гузаронидани бисёркаратаи (аз 20 то 100 ва зиёдтар) криопресипитат - ҷузъи донории хун мебошад. Чи тавре ки амалия нишон дод (дар давлатҳое, ки чунин муолиҷа ба роҳ монда шудааст), ҳангоми истифодаи ин усул ба беморони гемофилия аз 60 фоиз то 80 фоиз ин беморон бо вируси гепатити В ва С сироят мегиранд.

Бехатарии сироятии маҳсулоти хун, пеш аз ҳама бо ташхиси мӯътамад ва босифати лаборатории сироятҳои трансмиссивӣ (ВНМО, гепатитҳо, сифилис) таъмин карда мешавад.

Яке аз масъалаҳои мубрами хадамоти хун- ин таъмин намудани назорати мунтазам ва устувори сифат дар кору фаъолияти онҳо мебошад. Бинобар ҳамин назорати сифат бояд он чорабиниҳоеро дар бар гирад, ки баҳодиҳии муттасили ҳамаи кисми таҳлилии раванди ягонаи технологии таҳлилҳоро (баҳодиҳии кори кормандони лаборатория ва натиҷаи тестҳо) пешбинӣ намояд.

Баҳодиҳии берунаи сифат (ББС) - ин усули тафтиши воқеии таҳқиқотҳои лаборатории ташкилотҳои беруна мебошад. Барномаи баҳодиҳии берунаи сифат барои ба даст овардани маълумот оид ба мушкилоти имконпазири сифат дар ҳар як лабораторияи алоҳида имконият медиҳад.

Зарурияти таҷҳизоти нави пурқимат ва кормандони иловагии баландихтисос ҷустуҷӯ намудани имконияти мутамарказондани таҳқиқоти намунаи хуни донорҳоро барои ошкор намудани сироят аз рӯи принсипи зерин асоснок шудааст: интиқол додани намунаҳо назар ба ташкил кардан ва нигоҳдории лабораторияҳои нав осонтар аст.

Раванди мутамарказонидани лабораторияҳои хадамоти хун дар тамоми ҷаҳон гузашта истодааст. Масалан, дар ИМА ба 12 млн донории хун дар як сол 15 лаборатория, дар Нидерландия ба 700 ҳазор донорӣ - 4 лаборатория, дар Финляндия ба 300 ҳазор - 1 лаборатория рост меояд.

Ҳолати хадамоти лаборатории марказҳои хун ва ташкил намудани системаи скрининги намунаҳои хуни донорӣ такмилдиҳиро талаб мекунад. Системаи сифати таҳқиқотҳои лабораторӣ ҳоло татбиқ карда нашудааст, ки боиси ба даст омадани натиҷаҳои хато мегардад.

Вазъи имрӯзаи эпидемиологии донорҳо дар мамлакат андешидани чорабиниҳои бетаъхири профилактикиро, ба мисли сифати интихоби донорҳо ва истифодаи тест-системаҳои баландҳассоси ба стандартҳои ҷаҳонӣ мувофиқро барои муоинаи онҳо талаб мекунад. Ҳиссиёт, чун хусусияти тестҳо, дар скрининги хуни донорӣ аҳамияти калон дорад. Аз тарафи дигар дар муассисаҳои хунгузаронӣ истифода бурдани тестҳои ҳассос, вале махсусияташон паст боиси талафоти зиёди молиявӣ аз сабаби бекоркунии беасоси хун мегардад. Аз тарафи дигар, аз даст додани донорҳои қадрӣ ҷиҳати васеъ ҷалб намудани донорҳои аввалия мегардад, ки даҳҳо маротиба хатари сироятшавии беморонро зиёд мекунад.

Намунаҳои хуни донорҳо барои таҳқиқот дар пробиркаҳои истифодаашон бисёркаратаи шишагӣ гирифта мешаванд, дар ягон лабораторияи хадамоти хун усулҳои автоматии таҳқиқи хуни донорӣ барои сироят татбиқ карда нашудааст. Хатари бо омили инсонӣ алоқаманди хатокорӣ махсусан дар сохтори хун аҳамияти калон дорад. Аз ин сабаб татбиқ намудани технологияи автоматикунонии таҳқиқотҳои лабораторӣ дар заминаи системаи ягонаи иттиолотии маркази хун, ки то минимум кам кардани таъсири манфии омили инсонӣ равона карда шудааст, бояд яке аз самтҳои афзалиятнок дар ташкил намудани хадамоти муосири лаборатории марказҳои хун гардад.

Норасоии таҷҳизот ва набудани маблағгузорӣ ба он оварда расонд, ки муассисаҳои ноҳиявии хунгузаронӣ скрининг барои бемориҳои сироятиро дар лабораторияи наздики дигар хадамотҳо мегузаронанд, ки хусусияти дигари фаъолият ва алгоритмҳои таҳқиқотиро доранд. Ин вазъият метавонад боиси баҳодиҳии носаҳеҳи натиҷаҳои ба дастовардашуда ва чун натиҷа зиёд шудани хатари тавассути ҷузъҳои донории хун интиқол ёфтани сироятҳои трансфузионӣ ё талафдиҳии беасоси донор гардад.

Таҳқиқотҳои иммуногематологӣ (гурӯҳи хун, резус-омил) дар аксарияти ташкилотҳои тиббии ҷумҳурӣ тибқи методикаи кӯҳнашуда бо истифодаи реагентҳои дорои ҳассосияту махсусияти паст гузаронида мешавад, ки метавонад боиси натиҷаҳои барғалат ва интихоби нодурусти воситаҳои трансфузионӣ барои хунқабулкунанда гардад. Усулҳои муосири типикунонии гурӯҳҳои хун бо усули агглютинатсия дар гел гузаронда мешавад, ки на фақат бо махсусияти баланди реагентҳо ва оддигии гузоштани аксуламалҳо, балки бо спектри нисбатан васеи антигенҳои муайяншавандаи хун, ки барои ташкил намудани махзани донорҳои фенотипикардашуда имконият медиҳад, татбиқ карда нашудаанд.

Талабот ба ҷузъҳои хун бо тағйироти протоколҳои табобати беморон тағйир ёфта истодаааст. Дар шароитҳои ҷарроҳияи муосир талабот ба эритроситҳо паст шуда, эҳтиёҷот ба плазмаи ба тозагӣ сардкардашуда зиёд мешавад. Дар онкогематология (саратоншиносии хун) табобат бо истифодаи миқдори зиёди массаи тромбоситарӣ номумкин аст.

Мушкилоти трансфузиологияи клиникӣ бо мониторинги нокифояи асосноккунии истифодаи ҷузъҳои донории хун алоқаманд аст, ки боиси истифодаи бесамар ва бе ин ҳам маҳдуди захираҳои донорӣ мегардад.

Тафтиш намудани асоснокии таҷрибаи трансфузионӣ (ё аудит) яке аз роҳҳои таъсирбахши паст намудани истифодаи ҷузъҳои донории хун мебошад. Чи хеле ки маълумоти адабиёти илмӣ шаҳодат медиҳад, тайи 10 соли охир ҳангоми гузаронидани аудити таҷрибаи трансфузионӣ дар давлатҳои гуногун ҳангоми намудҳои гуногуни беморӣ, методика ва ҳаҷми таҳқиқот то 55 фоиз истифодабарии эритроситҳо, 67 фоиз - плазмаи ба тозагӣ сардкардашуда ва 78 фоиз - консентрати тромбоситҳо беасос шуморида мешавад. Аломатҳои зарур будани аудит ба таври боварибахш нишон дода шудаанд, зеро баъди татбиқи он миқдори тазриқҳои зарурӣ паст мешавад. Одатан, натиҷаи тафтиши асоснокии таҷрибаи трансфузионӣ такмил додани роҳбарӣ ва дастурҳо оид ба гузаронидани ҷузъҳои хун, таълим додани табибон, муайян намудани самтҳои минбаъдаи таҳқиқот мебошад.

Айни замон проблемаи актуалӣ ин ҷудогии сохторӣ ва ташкилии зинаҳои клиникӣ ва истеҳсолии сохтори хуни ҷумҳурӣ мебошад, ки натиҷаи он набудани алоқаи бозпас байни клиника ва маркази хун мебошад. Дар натиҷаи ин маркази хун маълумоти саривақтӣ ва мӯътамадро оид ба оризаҳои баъдитрансфузионӣ дар ретсипиентҳои (хунқабулкунандаҳои) ҷузъҳои донории хун намегирад.

Мушкилоти таъминоти кадрии хадамоти хун бо набудани маблағгузорӣ ва хусусияти соҳа асоснок гардидааст. Музди меҳнати кам, набудани механизмҳои воқеии ҳавасмандгардонии моддии кормандон дар солҳои гузашта боиси ба сохторҳои тиҷоратӣ гузаштани мутахассисони баландихтисос гашта, нарасидани мутахассисони ҷавон, аз кор рафтани кадрҳоро асоснок намуд ва ҳамчун натиҷа муттасилии наслҳо халалдор гардид.

Мубодилаи мунтазами таҷриба ҳам дар дохили ҷумҳурӣ ва ҳам бо мутахассисони дигар мамлакатҳо вуҷуд надорад. Корҳо оид ба такмили ихтисоси мутахассисони сохтори хун дар муассисаҳои асосии хориҷи дуру наздики кишвар ба таври пурра гузаронда намешаванд. Дар системаи таълимоти миёна ва олии тиббӣ (тайёркунии баъдидипломӣ) то ҳол барномаҳои муосири таълим мувофиқи тавсияҳои ТУТ оид ба трансфузиология татбиқ карда нашудаанд. Заминаи илмӣ оид ба трансфузиология вуҷуд надорад.

Инкишофи босуръати тибби трансфузионӣ, пайдо шудани технологияи нав дар хадамоти хун зарурияти такмил додани системаи тайёркунии касбии мутахассисон, ташаккул ва инкишофи базаи худии илмиро дар соҳаи трансфузиологияи клиникӣ ва истеҳсолӣ ба вуҷуд овардааст.

Тибқи моддаи 13 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи донории хун ва ҷузъҳои он" тартиби талабот нисбати муассисаҳои тандурустӣ, ки ба тайёр кардан, коркард, нигоҳдорӣ ва таъмини бехатарии хуни донорӣ ва ҷузъҳои он машғуланд муқаррар гардида, дар амалия ҷорӣ карда шудааст. Тибқи моддаи 14 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи донории хун ва ҷузъҳои он" тартиби ҳамкориҳои мутақобилаи муассисаҳое, ки ба тайёр кардан, коркард, нигохдорӣ ва таъмини бехатарии хуни донорӣ ва ҷузъҳои он машғуланд, бо корхонаҳои истеҳсоли дорувории берун аз кишвар аз хуни донорӣ дар асоси бастани шартномаи дутарафа муқаррар карда мешавад (дар дохили кишвар чунин корхонаҳо вуҷуд надоранд). Хулосаҳо:

- фаъолияти муассисаҳои сершумори хадамоти хуни ҷумҳурӣ дар шароити набудани маблағгузории буҷетии марказҳои хун, маблағгузории нокифояи ММП-и хуни донориро тайёркунанда ба таври кофӣ самарабахш нест, ҳаҷмҳои банақшагирифташудаи тайёр намудани хунро таъмин намекунад, барои пурра таъмин намудани талаботи беморон ба ҷузъҳои хун имконият намедиҳад ва ба талаботи байналмилалии сифату бехатарӣ ҷавоб намедиҳад;

- гузариш ба системаи донории ихтиёрии мунтазами беподош аз гурӯҳи аҳолии дорои хатари пасти сирояти гемотрансмиссивӣ, аз ҷиҳати иқтисодӣ барои кори хадамоти хун манфиатовар мебошад;

- маблағгузории буҷетии хадамоти хун бояд бо дарназардошти ҷуброн намудани хароҷоти воқеии тайёр кардани ҷузъҳои босифат ва бехатари хун ва истифодаи оқилонаи захираҳои инсонӣ дар ҳамаи минтақаҳои ҷумҳурӣ гузаронида шавад;

- яке аз роҳҳои имконпазири такмили механизмҳои молиявию идоракунии хадамоти хун ташкил намудани системаи мутамаркази маблағгузории буҷетии минтақавии марказҳои хун мебошад, ки бо принсипҳои ҷуброн намудани хароҷоти хизматрасониҳо асоснок гардида, барои назорат намудани сарфи захираҳои молиявӣ, техникӣ ва инсонӣ, иҷрои нишондиҳандаҳои нақшавӣ ва сифати маҳсулоти истеҳсолшаванда имконият медиҳад;

- ҳолати имрӯзаи хадамоти хуни Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ба таври пурра татбиқ намудани вазифаи асосии он - таъмин намудани бехатарӣ ва сифати ҳамаи марҳилаҳои занҷираи трансфузионӣ - аз тайёр намудани хуни донорӣ то истифодаи клиникии ҷузъҳои хун имконият намедиҳад ва андешидани чораҳои таъхирнопазир ва маҷмӯии такмилу рушди хадамоти мазкури тандурустиро талаб менамояд.

4. Мақсад ва вазифаҳои Барнома

Мақсади Барнома таъмин намудани бехатарӣ, сифат ва дастрасии кӯмаки трансфузионӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

Вазифаҳои асосии Барнома инҳо мебошанд:

-такмил додани заминаи меъёрии ҳуқуқӣ ва сохтори ташкилин хадамоти хун;

-татбиқи технологияи муосир дар асоси таҷдиди заминаи моддию техникӣ;

-баланд бардоштани тахассуси мутахассисони хадамоти хун;

-инкишофи донории хун ва ҷузъҳои он дар асоси таҷрибаи байналмилалии ташкил намудани он;

-ташкил намудани системаи кафолати сифати маҳсулоти хун.

5. Самтҳои асосӣ ва механизмҳои татбиқи Барнома

Такмили заминаи меъёрии ҳуқуқӣ ва сохтори ташкилии хадамоти хун дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ менамояд:

-такмил додани ҳуҷҷатҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба масъалаҳои рушди хадамоти хун бо роҳи ба стандартҳои байналмилалӣ овардани онҳо;

-амалӣ намудани мутамарказият дар сатҳи марказҳои вилоятии хун истеҳсоли ҷузъҳои донории хун, таҳқиқотҳои лабораторӣ барои сироятҳои трансмиссивӣ ва типикунонии иммуногематологӣ;

-таҷҳизондани марказҳои хун бо компютерҳои шахсӣ, таҷҳизоти серверӣ ва ШБҲ (шабакаи мавзеии ҳисоббарорӣ), таҳия ва татбиқи стандарти иттилоотии фаъолияти маркази хун, ташкил намудани Феҳристи миллии донорҳои хун ва Системаи ҷумҳуриявии идоракунии захираҳои хун дар заминаи татбиқи системаи ягонаи иттилоотии хадамоти хун.

Татбиқи технологияи муосир дар асоси таҷдиди заминаи моддию техникӣ пешбинӣ менамояд:

- таҳияи стандарту талаботи ягона барои таҷҳизот ва маводи сарфшавандаи хадамоти хун;

- таъмин намудани марказҳои хун бо таҷҳизоти махсусгардондашудаи тайёр кардан, истеҳсол, нигоҳдорӣ ва интиқоли ҷузъҳои хун, таҳқиқи лаборатории намунаи хуни донорҳо;

- таъмин намудани марказҳои хун бо нақлиёти махсусгардонидашуда барои тайёр намудани хун ва ҷузъҳои он дар шароитҳои сайёр вобаста ба доираи маркази хун ва миқдори аҳолии хизматрасонанда пешбинӣ менамояд - таҷҳизонидан бо автоприсепҳо-модулҳо (дар маҷмӯъ бо таҷҳизот) барои тайёр намудани хун дар шароитҳои сайёр ва модулҳо барои тайёр намудани плазма (дар маҷмӯъ бо таҷҳизот ва ядак);

- таъмин намудани марказҳои хун бо тест-системаҳои баландсифат ва маводи сарфшавандаи истифодаашон яккарата барои таҳқиқи сироятҳои трансфузионӣ;

- таъмин намудани марказҳои хун бо реагентҳои моноклоналӣ ва маводи сарфшавандаи истифодаашон яккарата барои гузаронидани таҳқиқотҳои иммуногематологии донорҳо, хунқабулкунандаҳо, ҳомиладорон;

- татбиқи технологияи агглютинатсия дар гел ва типикунонии автоматикардашудаи хун;

- таъмин намудани марказҳои хун бо маводи сарфшавандаи тайёр намудани хун ва ҷузъҳои он, лейкофилтратсия бо дарназардошти таҷҳизоти мавҷуда ва миқдори баҳисобгирифташудаи донории хун ва ҷузъҳои он;

- таъмин намудани шӯъбаҳои хунгузаронӣ ва утоқҳои табобати трансфузионӣ бо таҷҳизоти махсусгардондашудаи нигоҳдории ҷузъҳои хун;

- зиёд намудани ҳаҷми ба ҳиссаҳо тақсим намудани плазма дар криопресипитат ва плазмаи крионатантӣ.

Такмили ихтисоси мутахассисони хадамоти хун пешбинӣ менамояд:

- такмили ихтисоси мутахассисон дар заминаи Маркази ҷумҳуриявии илмии хун, инчунин марказҳои асосии хориҷи дуру наздики кишвар;

- даъват намудани мутахассисони хориҷии соҳаи тибби трансфузионӣ барои гузаронидани мастер-синфҳо, тренингу семинарҳо бо мақсади дар заминаи Маркази ҷумҳуриявии илмии хун тайёр намудани мутахассисони хадамоти хун.

Рушди донории хун ва ҷузъҳои дар асоси татбиқи таҷрибаи байналмилалии ташкил намудани он пешбинӣ менамояд:

- рушди донории ихтиёрии беподош тавассути иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва ТҒД ба василаи ҷойгиркунонии фармоиши иҷтимоӣ дар сатҳи мақомоти маҳаллии ҳокимияти иҷроия;

- ҷалб намудани ТҒД ва дигар иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ барои иштирок дар тарғибу ташвиқи донорӣ бо маблағгузории чорабиниҳо тавассути буҷетҳои ҷумҳуриявию маҳаллӣ аз рӯи принсипи фармоиши иҷтимоӣ;

- ба донорӣ ҷалб намудани хизматчиёни ҳарбии сохторҳои Вазорати мудофиа, Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи гражданӣ, Вазорати корҳои дохилӣ ва дигар доираҳои маҳдуд;

- ташкил намудани донории ихтиёрии беподош дар шароитҳои сайёр;

- таъмин намудани ғизои донорҳои беподош мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 26.03.09. №503 "Дар бораи донории хун ва ҷузъҳои он" амалӣ карда мешавад.

Ташкил намудани системаи идоракунии сифати маҳсулоти хун пешбинӣ менамояд:

- таҳияи меъёрҳои сифати ҷузъҳои донорӣ ва доруҳои хун, стандартҳои таҳқиқотҳои лабораторӣ ва стандартҳои нишондиҳандаҳои истифодаи воситаҳои трансфузионӣ ва усулҳои трансфузиологияи клиникӣ;

- таҳияи низомнома оид ба аккредитатсияи ташкилоту воҳидҳои хадамоти хун;

- таҳияи низомнома оид ба Референс-лабораторияи ҷумҳуриявии хадамоти хун;

- ташкил намудани Референс-лабораторияи ҷумҳуриявӣ дар назди МҶИХ бо татбиқи технологияи ТЗП -тестикунонии хуни донорӣ;

- ташкил намудани системаи назорати давлатии сифати воситаҳои трансфузионӣ ва ёрии трансфузионӣ таҳияи ҳуҷҷати меъёрии ҳуқуқиро дар асоси татбиқи чорабиниҳои Барномаи мазкур, ки раванду сатҳи таъминот, назорат, кафолату идоракунии сифатро дар хадамоти хуни Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд, пешбинӣ мекунад.

6. Захираҳои зарурӣ ва сарчашмаҳои маблағгузории онҳо

Барои амалӣ намудани Барнома маблағҳои буҷетҳои ҷумҳуриявию маҳаллӣ, инчунин дигар маблағҳое равона карда мешаванд, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст.

Хароҷоти умумӣ барои амалӣ шудани Барнома 33 750 ҳазор сомониро ташкил медиҳад.

Ҳаҷми хароҷот барои чорабиниҳои аз ҳисоби маблағҳои буҷетҳои ҷумҳуриявию маҳаллӣ дар давоми солҳои 2010-2014 маблағгузоришаванда ҳангоми тасдиқ намудани буҷетҳои ҷумҳуриявию маҳаллӣ барои соли дахлдори молиявӣ муайян карда мешаванд.

7. Натиҷаҳои пешбинишавандаи татбиқи Барнома

Системаи самараноки мутамаркази хадамоти хун ташкил карда мешавад, масъалаи таъмин намудани давлат бо ҷузъҳо ва доруҳои муосири хуни донории ба меъёрҳои байналмилалии сифат мутобиқ аз ҳисоби чорабиниҳои зерин ҳал карда мешавад:

- такмил додани заминаи қонунгузорӣ, меъёрии ҳуқуқӣ ва сохтори ташкилии хадамоти хун;

- дар солҳои 2010-2011 стандарти иттиолоотии фаъолияти Маркази хун таҳия ва системаи ягонаи иттилоотии хадамоти хун дар Маркази ҷумҳуриявии илмии хун дар ш. Душанбе ва марказҳои минтақавӣ дар шаҳрҳои Хуҷанд, Қӯрғонтеппа, Кӯлоб, Хоруғ, Рашт татбиқ карда мешавад;

- дар солҳои 2010-2011 Феҳристи миллии донорҳои хун ва ҷузъҳои он ва системаи фаврии мубодилаи маълумот оид ба донорҳо, шахсоне, ки набояд донор шаванд, байни ташкилотҳои хадамоти хуни ҷумҳурӣ ва соҳаҳои ба он наздик ташкил карда мешавад, ки барои истисно намудани имконияти дар донорӣ иштирок намудани шахсони гурӯҳи хатар, таъмин намудани баҳисобгирӣ ва назорати қатъии ҳамаи донорҳои хун ва ҷузъҳои он имконият медиҳад, ки дастрасӣ ва фавриятро дар хизматрасонии трансфузионии тамоми қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин менамояд:

- то соли 2012 стандарту талаботҳои ягона барои таҷҳизот ва маводи сарфшаванда барои соҳаи хун таҳия карда шуда, тамоми марказҳои хун муҷаҳҳаз карда мешаванд;

- бо воситаи нақлиёт барои дар шароити сайёр тайёр намудани хун ва плазма дар соли 2010 - 1 воҳид, дар соли 2011 - 2 воҳид, дар соли 2012 - 2 воҳид, ки барои дастрасии хун ва ҷузъҳои он дар шароитҳои сайёр ва зиёд намудани нишондиҳандаи донорӣ имконият медиҳад;

- таҷҳизоти махсусгардонидашуда барои тайёр кардан, истеҳсол, нигоҳдории ҷузъҳои хун, гузаронидани таҳқиқоти лаборатории намунаҳои хуни донорҳо;

- маводи якдафъаинаи сарфшаванда барои тайёр намудани хун ва ҷузъҳои он, лейкофилтратсия, пробиркҳои истифодаашон якдафъаина, тест-системаҳои баландсифати таҳқиқи хуни донорҳо барои сироятҳои трансмиссивӣ ва реагентҳои моноклоналӣ дар соли 2010 - барои 35 000, соли 2011 - барои 40 000, соли 2012- барои 45 000, соли 2013 - барои 50 000, соли 2014 - барои 55 000 донори хун ва ҷузъҳои он, ки барои стандартикунонии раванди истеҳсолот, азхудкунии истеҳсоли ҷузъҳои нави донории хун, автоматикунонии ҳамаи марҳилаҳои таҳқиқоти лаборатории намунаҳои хуни донорҳо, татбиқ намудани технологияи таъмин намудани бехатарии вирусӣ ва иммунологии маҳсулоти хун, технологияи нигоҳдории дурударози ҳуҷайраҳои хун имконият медиҳад.

Шӯъбаҳои хунгузаронӣ ва утоқҳои табобати трансфузионии ММП бо 73 воҳид таҷҳизоти махсусгардонидашудаи сардкунӣ ва яхкунонии ҷузъҳои хун ва дигар таҷҳизотҳо ва маводи сарфшаванда таъмин карда мешаванд, ки барои кафолат додани иҷрои принсипи "занҷираи сард" барои ҳар як ҷузъи хун дар ҳар як ташкилоти муолиҷавии тиббии ҷумҳурӣ имконият медиҳад:

- такмили ихтисоси мутахассисони хадамоти хун - 50 нафар мутахассисони соҳаи хун тахассуси худро дар марказҳои пешрафтаи хун ва муассисаҳои таълимии хориҷи наздику дури кишвар баланд мебардоранд, аз ҷумла 10 нафар мутахассисон дар соли 2010, 20 нафар мутахассисон дар соли 2011, 20 нафар дар соли 2012, 20 нафар соли 2013 ва 20 нафар мутахассисон дар соли 2014, даъват намудани мутахассисони варзидаи хадамоти хун барои тайёр намудан ва бозомӯзии мутахассисони хадамоти хун дар заминаи марказҳо ва клиникаҳои мавҷудаи хун;

- рушди донории хун ва ҷузъҳои он дар асоси татбиқи таҷрибаи байналмилалии ташкил намудани он, ҷалб намудани ТҒД ва дигар иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ барои иштирок намудан дар ташвиқу тарғиби донорӣ бо маблаггузории чорабиниҳо аз буҷетҳои ҷумҳуриявию маҳаллӣ аз рӯи принсипи фармоишоти иҷтимоӣ, ки барои зиёд намудани миқдори донории хун ва ҷузъҳои он имконият медиҳад.

- идора намудани сифати маҳсулоти хун ва дар соли 2010 ташкил намудани Референс-лабораторияи ҷумҳуриявӣ дар назди МҶИХ.

8. Нақшаи чорабиниҳои татбиқи Барнома оид ба чораҳои рушди донорӣ ва такмили хадамоти хун дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2010-2014

+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------ҷ
|№   |                |        |          |        |        |        |
|р/т |Чорабиниҳо      |Шакли   |Иҷрокунан-|Мӯҳлати |Хароҷоти| Сарчаш-|
|    |                |анҷомёбӣ|дагони    |иҷро    |пешбини | маҳои  |
|    |                |        |масъул    |        |шуда    | маблағ-|
|    |                |        |          |        |(ҳазор  | гузорӣ |
|    |                |        |          |        |сомонӣ) |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|                                                                    |
|     1. Такмили заминаи қонунгузорӣ, меъёрии ҳуқуқӣ ва сохтори      |
|                       ташкилии хадамоти хун                        |
|                                                                    |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|1   |Таҳия намудани  ЖҚарори  |Вазорати  |Соли    |Талаб   |        |
|    |лоиҳаи қарори   |Ҳукумати|танду-    |2011    |карда   |        |
|    |Ҳукумати        |Ҷумҳурии|рустии    |        |наме-   |        |
|    |Ҷумҳурии        |Тоҷикис-|Ҷумҳурии  |        |шавад   |        |
|    |Тоҷикистон "Дар |тон     |Тоҷикистон|        |        |        |
|    |бораи мутамарка-|        |          |        |        |        |
|    |зонидани        |        |          |        |        |        |
|    |фаъолияти       |        |          |        |        |        |
|    |хадамоти хун    |        |          |        |        |        |
|    |(истеҳсоли      |        |          |        |        |        |
|    |ҷузъҳои хун ва  |        |          |        |        |        |
|    |тестикунонии    |        |          |        |        |        |
|    |лабораторӣ барои|        |          |        |        |        |
|    |сироят) дар     |        |          |        |        |        |
|    |сатҳи марказҳои |        |          |        |        |        |
|    |ҷумҳуриявӣ ва   |        |          |        |        |        |
|    |вилоятии хун"   |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|2   |Таҳия намудани  |Фармони |Вазорати  |Солҳои  |Талаб   |        |
|    |лоиҳаи фармони  |Вазири  |танду-    |2011-   |карда   |        |
|    |Вазорати        |танду-  |рустии    |2012    |наме-   |        |
|    |тандурустии     |рустии  |Ҷумҳурии  |        |шавад   |        |
|    |Ҷумҳурии        |Ҷумҳурии|Тоҷикистон|        |        |        |
|    |Тоҷикистон "Дар |Тоҷикис-|          |        |        |        |
|    |бораи тартиби   |тон     |          |        |        |        |
|    |созмон додани   |        |          |        |        |        |
|    |Феҳристи        |        |          |        |        |        |
|    |миллии донорҳои |        |          |        |        |        |
|    |хун ва Системаи |        |          |        |        |        |
|    |ҷумҳуриявии     |        |          |        |        |        |
|    |идоракунии      |        |          |        |        |        |
|    |захираи ҷузъҳои |        |          |        |        |        |
|    |он"             |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|3   |Такмил додани   |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |90,00   |Аз      |
|    |санадҳои меъёрииЖҳои     |танду-    |2011-   |        Жҳисоби  |
|    Жҳуқуқӣ ва       |Вазири  |рустии    |2014    |        |маблағ- |
|    |дастурҳои       |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        Жҳои     |
|    |таълимию методӣ |рустии  |Тоҷикистон|        |        |МҶИХ,   |
|    |доир ба рушди   |Ҷумҳурии|          |        |        |ТУТ,ХГ  |
|    |хадамоти хун    |Тоҷикис-|          |        |        |        |
|    |                |тон     |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|         2. Татбиқи технологияҳои муосир дар асоси таҷдиди          |
|                       заминаи моддию техникӣ                       |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|4   |Ташкил намудани |Фармони |Вазорати  |Солҳои  |300,00  |Аз      |
|    |Феҳристи миллии |Вазири  |танду-    |2011-   |        Жҳисоби  |
|    |донорҳои хун ва |танду-  |рустии    |2013    |        |кӯмаки  |
|    |Системаи        |рустии  |Ҷумҳурии  |        |        |ХГ,     |
|    |ҷумҳуриявии     |Ҷумҳурии|Тоҷикистон|        |        |ТУТ,    |
|    |идоракунии      |Тоҷикис-|          |        |        |буҷети  |
|    |захираи ҷузъҳои |тон     |          |        |        |ҷумҳу-  |
|    |хун дар заминаи |        |          |        |        |риявӣ ва|
|    |татбиқи системаи|        |          |        |        |вилоятӣ,|
|    |ягонаи          |        |          |        |        |МХ      |
|    |иттиолоотии     |        |          |        |        |        |
|    |хадамоти хун    |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|5   |Ташкил намудани ЖҚарори  |Вазоратҳои|Солҳои  |3000,00 |Аз      |
|    |Хадамоти        |Хукумати|тандурустӣ|2010-   |        Жҳисоби  |
|    |марказонидашудаи|Ҷумҳурии|молияи,   |2014    |        |буҷети  |
|    |хун дар ҷумҳурӣ.|Тоҷикис-|рушди     |        |        |ҷумҳу-  |
|    |Таъмин намудани |тон     |иқтисод ва|        |        |риявй ва|
|    |шароити зарурӣ  |        |савдои    |        |        |вилоятӣ,|
|    |барои 20 000    |        |Ҷумҳурии  |        |        |маблағ- |
|    |хуни донорӣ дар |        |Тоҷикистон|        |        Жҳои МХ, |
|    |як сол дар      |        |          |        |        |кӯмаки  |
|    |Маркази         |        |          |        |        |ТҒД     |
|    |ҷумҳуриявии     |        |          |        |        |        |
|    |илмии хун.      |        |          |        |        |        |
|    |Ташкил намудани |        |          |        |        |        |
|    |марказҳои       |        |          |        |        |        |
|    |минтақавии хун  |        |          |        |        |        |
|    |дар ш. Хуҷанд   |        |          |        |        |        |
|    |барои 11 000    |        |          |        |        |        |
|    |донорӣ, ш.      |        |          |        |        |        |
|    ЖҚӯргонтеппа     |        |          |        |        |        |
|    |6 000, ш. Кӯлоб |        |          |        |        |        |
|    |5 000, ш. Хоруғ |        |          |        |        |        |
|    |2 500, н. Рашт -|        |          |        |        |        |
|    |1 500 донорӣ дар|        |          |        |        |        |
|    |як сол          |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|6   |Гузарондани     ЖҚарори  |Вазорати  |Солҳои  |1800,00 |Аз      |
|    |таъмири асосӣ   |Ҳукумати|танду-    |2010-   |        |буҷетҳои|
|    |дар             |Ҷумҳурии|рустии    |2014    |        |ҷумҳу-  |
|    |Маркази         |Тоҷикис-|Ҷумҳурии  |        |        |риявӣ   |
|    |ҷумҳуриявии     |тон     |Тоҷикистон|        |        |ва      |
|    |илмии хун ва 5  |        |          |        |        |вилоятӣ,|
|    |марказҳои       |        |          |        |        |МХ      |
|    |минтақавии хун: |        |          |        |        |        |
|    |Маркази         |        |          |        |        |        |
|    |минтақавии хуни |        |          |        |        |        |
|    |Хуҷанд;         |        |          |        |        |        |
|    |Маркази         |        |          |        |        |        |
|    |минтақавии хуни |        |          |        |        |        |
|    ЖҚӯрғонтеппа;    |        |          |        |        |        |
|    |Маркази         |        |          |        |        |        |
|    |минтақавии хуни |        |          |        |        |        |
|    |Кӯлоб;          |        |          |        |        |        |
|    |Маркази         |        |          |        |        |        |
|    |минтақавии хуни |        |          |        |        |        |
|    |Хоруг;          |        |          |        |        |        |
|    |Маркази         |        |          |        |        |        |
|    |минтақавии хуни |        |          |        |        |        |
|    |Рашт            |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|7   |Таъмин намудани |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |1800,00 |Аз      |
|    |воҳидҳои        Жҳои     |танду-    |2010-   |        Жҳисоби  |
|    |хадамоти хун бо |Вазири  |рустии    |2014    |        |маблаг- |
|    |реагентҳои      |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        Жҳои МХ, |
|    |моноклоналӣ ва  |рустии  |Тоҷикистон|        |        |буҷетҳои|
|    |бо маводи       |Ҷумҳурии|дар       |        |        |ҷумҳу-  |
|    |якдафъаинаи     |Тоҷикис-Жҳамкорӣ бо|        |        |риявӣ ва|
|    |сарфшаванда     |тон     |Хазинаи   |        |        |вилоятӣ |
|    |барои           |        |глобалӣ   |        |        |        |
|    |гузаронидани    |        |          |        |        |        |
|    |таҳқиқоти       |        |          |        |        |        |
|    |иммуноге-       |        |          |        |        |        |
|    |матологии хун   |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|8   |Таъмин намудани |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |262,00  |Аз      |
|    |73 шӯъбаҳои     Жҳои     |танду-    |2010-   |        Жҳисоби  |
|    |хунгузаронӣ(ШХГ)|Вазорати|рустии    |2014    |        |кӯмаки  |
|    |ва ҳучраҳои     |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        |ХГ,     |
|    |табобати        |рустии  |Тоҷикистон|        |        |буҷет-  |
|    |траснфузионӣ    |Ҷумҳурии|          |        |        Жҳои     |
|    |(ҲТТ) бо        |Тоҷикис-|          |        |        |ҷумҳу-  |
|    |таҷҳизоти       |тон     |          |        |        |риявӣ,  |
|    |махсусгардо-    |        |          |        |        |вилоятӣ |
|    |нидашудаи       |        |          |        |        |ва      |
|    |нигохдории      |        |          |        |        |маҳаллӣ |
|    |ҷузъҳои хун     |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|                                                                    |
|           3. Такмили ихтисоси мутахассисони хадамоти хун           |
|                                                                    |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|9   |Барои кормандони|Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |150,00  |Аз      |
|    |хадамоти        Жҳои     |танду-    |2010-   |        Жҳисоби  |
|    |хунгузаронӣ ва  |Вазири  |рустии    |2014    |        |буҷет-  |
|    |дигар           |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        Жҳои     |
|    |муассисаҳои     |рустии  |Тоҷикистон|        |        |ҷумҳу-  |
|    |табобатию       |Ҷумҳурии|          |        |        |риявӣ   |
|    |профилактикӣ    |Тоҷикис-|          |        |        |ва      |
|    |мутобиқи        |тон     |          |        |        |вилоятӣ,|
|    Жҳуҷҷатҳо ва     |        |          |        |        |маблаг- |
|    |дастурҳои нави  |        |          |        |        Жҳои МХ  |
|    |таълимию методии|        |          |        |        |        |
|    |масъалаҳои      |        |          |        |        |        |
|    |трансфузиологӣ  |        |          |        |        |        |
|    |созмон додани   |        |          |        |        |        |
|    |даврҳои омӯзишӣ |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|10  |Дар барномаи    |Такмил  |Вазорати  |Солҳои  |12,00   |Аз      |
|    |таълимии ДДТТ,  |додани  |танду-    |2011-   |        Жҳисоби  |
|    |коллеҷҳо ва     Жҳуҷҷатҳо|рустии    |2012    |        |буҷети  |
|    |омӯзишгоҳҳои    |ва дас- |Ҷумҳурии  |        |        |ҷумҳу   |
|    |тиббӣ ва инчунин|турҳои  |Тоҷикистон|        |        |риявй   |
|    |ДТИКТТ ворид    |таълимию|          |        |        |        |
|    |намудани даврҳои|методӣ  |          |        |        |        |
|    |омӯзишӣ оид ба  |доир ба |          |        |        |        |
|    |масъалаҳои      |масъа-  |          |        |        |        |
|    |воқеии тибби    |лахои   |          |        |        |        |
|    |трансфузиологӣ  |трансфу-|          |        |        |        |
|    |                |зиологӣ |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|11  |Таъмин намудани |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |300,00  |Аз      |
|    |такмили ихтисосиЖҳои     |танду-    |2010-   |        Жҳисоби  |
|    |75 нафар        |Вазири  |рустии    |2014    |        |кӯмаки  |
|    |мутахассисони   |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        |ХГ,     |
|    |хадамоти хун дар|рустии  |Тоҷикистон|        |        |буҷетҳои|
|    |заминаи Маркази |Ҷумҳурии|          |        |        |ҷумҳу-  |
|    |ҷумҳуриявии     |Тоҷикис-|          |        |        |риявӣ ва|
|    |илмии хун,      |тон     |          |        |        |вилоятӣ |
|    |мамлакатҳои     |        |          |        |        |        |
|    |хориҷи дуру     |        |          |        |        |        |
|    |наздики кишвар  |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|12  |Таъмин намудани |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |120,00  |Аз      |
|    |даъвати         Жҳои     |тарду-    |2011-   |        Жҳисоби  |
|    |мутахассисони   |Вазири  |рустии    |2014    |        |кӯмаки  |
|    |варзидаи хориҷӣ |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        |ХГ,     |
|    |барои тайёр     |рустии  |Тоҷикистон|        |        |буҷет-  |
|    |намудани        |Ҷумҳурии|          |        |        Жҳои     |
|    |мутахассисони   |Тоҷикис-|          |        |        |ҷумҳу-  |
|    |хадамоти хун дар|тон     |          |        |        |риявй ва|
|    |заминаи Маркази |        |          |        |        |вилоятй,|
|    |ҷумҳуриявии     |        |          |        |        |маблаг- |
|    |илмии хун       |        |          |        |        Жҳои МХ  |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|13  |Пурзӯр намудани |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |90,00   |Аз      |
|    |заминаи моддию  Жҳои     |танду-    |2011-   |        Жҳисоби  |
|    |техникии Шӯъбаи |Вазири  |рустии    |2014    |        |кӯмаки  |
|    |таълимию методии|танду-  |Ҷумҳурии  |        |        |ХГ,ТУТ, |
|    |Маркази         |рустии  |Тоҷикистон|        |        |буҷети  |
|    |ҷумҳуриявии     |Ҷумҳурии|          |        |        |ҷумҳу-  |
|    |илмии хун       |Тоҷики- |          |        |        |риявӣ   |
|    |                |стон    |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|                                                                    |
|        4. Рушди донории хун ва ҷузъҳои он дар асоси татбиқи        |
|                 таҷрибаи байналмилалии ташкили он                  |
|                                                                    |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|14  |Таъмин намудани |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |600,00  |Аз      |
|    |рушди донории   Жҳои     |танду-    |2010-   |        Жҳисоби  |
|    |ихтиёрии        |Вазири  |рустии    |2014    |        |буҷет-  |
|    |беподоши хун ва |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        Жҳои     |
|    |ҷузъҳои он      |рустии  |Тоҷикистон|        |        |ҷумҳу-  |
|    |тавассути       |Ҷумҳурии|          |        |        |риявй ва|
|    |фармоишоти      |Тоҷикис-|          |        |        |вилоятй,|
|    |иҷтимоӣ         |тон     |          |        |        |маблағ- |
|    |                |        |          |        |        Жҳои МХ  |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|15  |Таъмин намудани |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |2100,00 |Аз      |
|    |рушди донории   Жҳои     |танду-    |2010-   |        Жҳисоби  |
|    |музднок ва      |Вазири  |рустии    |2014    |        |буҷетҳои|
|    |шартномавии хун |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        |ҷумҳу-  |
|    |ва ҷузъҳои он   |рустии  |Тоҷикистон|        |        |риявй ва|
|    |                |Ҷумҳурии|          |        |        |вилоятӣ,|
|    |                |Тоҷикис-|          |        |        |маблағ- |
|    |                |тон     |          |        |        Жҳои МХ  |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|16  |Дохил намудани  |Фармон- |Вазорати  |Соли    |15,00   |Аз      |
|    |илова ба        Жҳои     |маорифи   |2011    |        Жҳисоби  |
|    |барномаҳои      |Вазири  |Ҷумҳурии  |        |        |буҷети  |
|    |мактабҳои миёна,|танду-  |Тоҷикистон|        |        |ҷумҳу-  |
|    |миёнаи махсус ва|рустӣ ва|Вазорати  |        |        |риявй   |
|    |олӣ дар мавзӯи  |маорифи |танду-    |        |        |        |
|    |"Аҳамияти хуни  |Ҷумҳурии|рустии    |        |        |        |
|    |донорӣ ва       |Тоҷикис-|Ҷумҳурии  |        |        |        |
|    |донории ихтиёрии|тон     |Тоҷикистон|        |        |        |
|    |беподош"        |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+---Т----+--------+--------+
|17  |Таъмин намудани |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |450,00  |Аз      |
|    |марказҳои хун боЖҳои     |танду-    |2010-   |        Жҳисоби  |
|    |таҷҳизоти       |Вазири  |рустии    |2014    |        |кӯмаки  |
|    |компютерӣ ва    |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        |ХГ,     |
|    |воситаҳои алоқа |рустии  |Тоҷикистон|        |        |буҷетҳои|
|    |                |Ҷумҳурии|          |        |        |ҷумҳу-  |
|    |                |Тоҷикис-|          |        |        |риявӣ ва|
|    |                |тон     |          |        |        |вилоятӣ |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|18  |Пурзӯр намудани |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |Аз      |Аз      |
|    |тарғибу ташвиқи Жҳои     |танду-    |2010-   Жҳисоби  Жҳисоби  |
|    |донории ройгон: |Вазири  |рустии    |2014    |6       |кӯмаки  |
|    |-тарғибу ташвиқи|танду-  |Ҷумҳурии  |        |сомонӣ  |ХГ,     |
|    Жҳаракати        |рустии  |Тоҷикистон|        |ба хар  |буҷет-  |
|    |донориро бо     |Ҷумҳурии|          |        |як      Жҳои     |
|    |истифода аз ВАУ,|Тоҷикис-|          |        |донори  |ҷумҳу-  |
|    |кӯмаки созмонҳои|тон     |          |        |ҷалбшуда|риявӣ ва|
|    |ҷамъиятӣ ва     |        |          |        |(1500,  |вилоятӣ,|
|    |Ҷамъияти Ҳилоли |        |          |        |-00)    |маблағ- |
|    |Аҳмари ҶТ пурзӯр|        |          |        |        Жҳои МХ  |
|    |намудан;        |        |          |        |        |        |
|    |-анҷом додани   |        |          |        |        |        |
|    |корҳо доир ба   |        |          |        |        |        |
|    |кам кардани     |        |          |        |        |        |
|    |шумораи донории |        |          |        |        |        |
|    |пулакӣ ва зиёд  |        |          |        |        |        |
|    |намудани шумораи|        |          |        |        |        |
|    |донорҳои        |        |          |        |        |        |
|    |ихтиёрии бемузд.|        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|19  |Таъмини ҳифзи   |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |Аз      |Аз      |
|    |саломатии       Жҳои     |танду-    |2010-   Жҳисоби  Жҳисоби  |
|    |донорҳо аз      |Вазири  |рустии    |2014    |маблағ- |буҷет-  |
|    |ҷониби мақомоти |танду-  |Ҷумҳурии  |        Жҳои     Жҳои     |
|    Жҳифзи тандурустӣ|рустии  |Тоҷикистон|        |Марказ- |вилоятӣ |
|    |ва бо ин мақсад |Ҷумҳурии|          |        Жҳои     |ва      |
|    |амалӣ намудани  |Тоҷикис-|          |        |сало-   |маҳаллӣ |
|    |маҷмӯи тадбирҳои|тон     |          |        |матӣ    |        |
|    |зерин:          |        |          |        |        |        |
|    |-ҷамъ кардани   |        |          |        |        |        |
|    |донорҳо;        |        |          |        |        |        |
|    |-интихоб кардани|        |          |        |        |        |
|    |донорҳо;        |        |          |        |        |        |
|    |-риояи шароитҳои|        |          |        |        |        |
|    |беҳдоштию       |        |          |        |        |        |
|    |эпидемиологии   |        |          |        |        |        |
|    |хунгирӣ;        |        |          |        |        |        |
|    |-дар сатҳи      |        |          |        |        |        |
|    |зарурӣ тайёр    |        |          |        |        |        |
|    |намудани        |        |          |        |        |        |
|    |кормандони тиб; |        |          |        |        |        |
|    |-назорати       |        |          |        |        |        |
|    |донорҳо дар     |        |          |        |        |        |
|    |хонаҳо ва       |        |          |        |        |        |
|    |марказҳои       |        |          |        |        |        |
|    |саломатӣ.       |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|20  |Мустаҳкам       |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |Аз      |Аз      |
|    |гардонидани     Жҳои     |танду-    |2010-   Жҳисоби  Жҳисоби  |
|    |имконоти таъмини|Вазири  |рустии    |2014    |Барномаи|кӯмаки  |
|    |бехатарии хун,аз|танду-  |Ҷумҳурии  |        |беха-   |ХГ,     |
|    |ҷумла харидории |рустии  |Тоҷикистон|        |тарии   |буҷет-  |
|    |таҷҳизоти       |Ҷумҳурии|          |        |хун     Жҳои     |
|    |зарурӣ,         |Тоҷикис-|          |        |        |ҷумҳу-  |
|    |системаҳои      |тон     |          |        |        |риявӣ   |
|    |озмоишӣ,        |        |          |        |        |ва      |
|    |гузаронидани    |        |          |        |        |вилоятӣ,|
|    |семинарҳо доир  |        |          |        |        |маблағ- |
|    |ба амалӣ        |        |          |        |        Жҳои МХ  |
|    |намудани        |        |          |        |        |        |
|    |дастурамалҳо.   |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|21  |Таъмин намудани |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |Аз      |Аз      |
|    |донорон бо      Жҳои     |танду-    |2010-   Жҳисоби  Жҳисоби  |
|    |хӯроки          |Вазири  |рустии    |2014    |30      |буҷетҳои|
|    |яквақтаинаи     |танду-  |Ҷумҳурии  |        |сомонӣ  |ҷумҳу-  |
|    |баъди хунсупорӣ |рустии  |Тоҷикистон|        |барои   |риявӣ ва|
|    |                |Ҷумҳурии|          |        |як      |вилоятӣ,|
|    |                |        |          |        |нафар   |маблағ- |
|    |                |        |          |        |донор   Жҳои МХ  |
|    |                |        |          |        |(7500,  |        |
|    |                |        |          |        |00)     |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|22  |Ташкили Маркази |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |300,00  |Аз      |
|    |ягонаи донорӣ   Жҳои     |танду-    |2010-   |        Жҳисоби  |
|    |барои ҷамъоварии|Вазири  |рустии    |2014    |        |кӯмаки  |
|    |иттилоот аз     |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        |ХГ,тғд  |
|    |минтақаҳои      |рустии  |Тоҷикистон|        |        |        |
|    |ҷумҳурӣ оид ба  |Ҷумҳурии|          |        |        |        |
|    |муҳити          |Тоҷикис-|          |        |        |        |
|    |эпидемииологии  |тон     |          |        |        |        |
|    |донорҳои        |        |          |        |        |        |
|    |эҳтимолӣ, вазъи |        |          |        |        |        |
|    |саломатии       |        |          |        |        |        |
|    |донорҳо, доир ба|        |          |        |        |        |
|    Жҳар як ҳодисаи  |        |          |        |        |        |
|    |саркашӣ аз      |        |          |        |        |        |
|    |додани хун,     |        |          |        |        |        |
|    |дидани чораҳо   |        |          |        |        |        |
|    |оид ба риояи    |        |          |        |        |        |
|    |махфияти        |        |          |        |        |        |
|    |иттилооти       |        |          |        |        |        |
|    |бадастомада.    |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+        |
|23  |Ҳамкорӣ бо      |Фармон- |Вазорати  |Солҳои  |        |        |
|    |духтурони       Жҳои     |танду-    |2010-   |        |        |
|    |эпидемиолог,    |Вазири  |рустии    |2014    |        |        |
|    |сироятшиносон   |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        |        |
|    |(инфексионист), |рустии  |Тоҷикистон|        |        |        |
|    |марказҳо оид ба |Ҷумхурии|          |        |        |        |
|    |пешгирии СПИД,  |Тоҷикис-|          |        |        |        |
|    |наркологҳо барои|тон     |          |        |        |        |
|    |хулоса          |        |          |        |        |        |
|    |баровардан доир |        |          |        |        |        |
|    |ба вазъи        |        |          |        |        |        |
|    |саломатии донор.|        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|                                                                    |
|     5. Ташкил намудани системаи кафолати сифати маҳсулоти хун      |
|                                                                    |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|24  |Ташкил намудани |Фармон- |Вазорати  |Соли    |150,00  |Аз      |
|    |Референс-       Жҳои     |танду-    |2011-   |        Жҳисоби  |
|    |лабораторияи    |Вазири  |рустии    |2012    |        |кӯмаки  |
|    |ҷумҳуриявӣ дар  |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        |ХГ, ТУТ,|
|    |назди Маркази   |рустии  |Тоҷикистон|        |        |буҷети  |
|    |ҷумҳуриявии     |Ҷумҳурии|          |        |        |ҷумҳу-  |
|    |илмии хун барои |Тоҷикис-|          |        |        |риявӣ   |
|    |назорати сифати |тон     |          |        |        |        |
|    |маҳсулоти       |        |          |        |        |        |
|    |истеҳсол-       |        |          |        |        |        |
|    |шавандаи МХ ва  |        |          |        |        |        |
|    |ШХГ             |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+
|25  |Ташкил намудани |Фармон- |Вазорати  |Соли    |90,00   |Аз      |
|    |системаи ягонаи Жҳои     |танду-    |2011-   |        Жҳисоби  |
|    |мониторинг ва   |Вазири  |рустии    |2012    |        |кӯмаки  |
|    |баҳодиҳӣ дар    |танду-  |Ҷумҳурии  |        |        |ХГ, ТУТ,|
|    |назди Маркази   |рустии  |Тоҷикистон|        |        |буҷети  |
|    |ҷумҳуриявии     |Ҷумҳурии|          |        |        |ҷумҳу-  |
|    |илмии хун,      |Тоҷикис-|          |        |        |риявӣ   |
|    |марказҳои       |тон     |          |        |        |ва      |
|    |вилоятӣ ва      |        |          |        |        |вилоятӣ |
|    |минтақавӣ       |        |          |        |        |        |
|    |                |        |          |        |        |        |
+----+----------------+--------+----------+--------+--------+--------+

Эзоҳ:

1. Барои дар амалия табиқ намудани вазифаҳо ва самтҳои асосии Барномаи мазкур ҳар сол нақшаи чорабиниҳо тартиб дода шуда, аз тарафи сохторҳои масъул татбиқ карда мешавад.

2. Ҳаҷми хароҷоти аз ҳисоби буҷетҳои ҷумҳуриявию маҳаллӣ барои солҳои 2010-2014 ҳангоми тасдиқ намудани буҷетҳои ҷумҳуриявию маҳаллӣ барои соли молиявии дахлдор муайян карда мешаванд.

+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------ҷ
|№  |                    |        |        |       |        |        |
|п/п| Мероприятий        |Форма   |Ответ-  |Сроки  |Предпо- |Источни-|
|   |                    |заверше-|ствен-  |испо-  |лагаемые| ки     |
|   |                    |ния     |ные     |лнения |тысячи  |финанси-|
|   |                    |        |испол-  |       |сомони  |рования |
|   |                    |        |нители  |       |        |        |
|   |                    |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
| 1. Совершенствование законодательной, нормативной правовой базы и  |
|                 организационной структуры службы крови             |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|1  |Разработка проекта  |Поста-  |  МЗ РТ | 2011  |Не тре- |        |
|   |постановления       |новление|        | год   |буется  |        |
|   |Правительства       |Правите-|        |       |        |        |
|   |Республики Таджи-   |льства  |        |       |        |        |
|   |кистан "О центра-   |Респуб- |        |       |        |        |
|   |лизации деяте-      |лики    |        |       |        |        |
|   |льности службы      |Таджики-|        |       |        |        |
|   |крови (производство |стан    |        |       |        |        |
|   |компонентов крови   |        |        |       |        |        |
|   |и лабораторное      |        |        |       |        |        |
|   |тестирование на     |        |        |       |        |        |
|   |инфекции) на уровне |        |        |       |        |        |
|   |республиканского и  |        |        |       |        |        |
|   |областных центров   |        |        |       |        |        |
|   |крови"              |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|2  |Разработка проекта  |Приказ  | МЗ РТ  |2011-  |Не тре- |        |
|   |приказа Министерства|Министра|        |2012   |буется  |        |
|   |здравоохранения     |здравоо-|        |годы   |        |        |
|   |Республики Таджи-   |хранения|        |       |        |        |
|   |кистан "О создании  |Респуб- |        |       |        |        |
|   |Национального       |лики    |        |       |        |        |
|   |Регистра доноров    |Таджики-|        |       |        |        |
|   |крови и Республи-   |стан    |        |       |        |        |
|   |канскую систему     |        |        |       |        |        |
|   |управления запасами |        |        |       |        |        |
|   |компонентов крови"  |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|3  |Совершенствование   |Приказы | МЗ РТ  |2011-  | 90,0   |Из сред-|
|   |нормативных правовых|Министра|        |2014   |        |ств ЦК, |
|   |актов и учебно-     |здравоо-|        |годы   |        |ВОЗ,ГФ  |
|   |методических        |хранения|        |       |        |        |
|   |рекомендаций по     |Респуб- |        |       |        |        |
|   |вопросам развития   |лики    |        |       |        |        |
|   |службы крови        |Таджики-|        |       |        |        |
|   |                    |стан    |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|4  |Создание Националь- |Приказ  | МЗ РТ  |2011-  |300,00  |Из сре- |
|   |ного регистра доно- |МЗ РТ   |        |2013   |        |дств ГФ,|
|   |ров крови и         |        |        |годы   |        |ВОЗ     |
|   |Республиканской     |        |        |       |        |респуб- |
|   |системы управления  |        |        |       |        |ликанс- |
|   |запасами компонен-  |        |        |       |        |кого и  |
|   |тов крови на базе   |        |        |       |        |облас-  |
|   |внедрения единой    |        |        |       |        |тных    |
|   |информационной      |        |        |       |        |бюджетов|
|   |системы             |        |        |       |        |ЦК      |
|   |службы крови        |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|5  |Создать Централизо- |Постано-| МЗ РТ  |2010-  |3 000,00|Из сре- |
|   |ванную службу крови |вление  |        |2014   |        |дств    |
|   |в республике.       |Правите-|        |годы   |        |респуб- |
|   |Обеспечить условия  |льства  |        |       |        |ликанс- |
|   |для 20 тысяч донаций|Респу-  |        |       |        |кого и  |
|   |крови в год по      |блики   |        |       |        |облас-  |
|   |Республиканскому    |Таджики-|        |       |        |тных    |
|   |научному центру     |стан    |        |       |        |бюджетов|
|   |крови.              |        |        |       |        |ЦК      |
|   |Создать региональные|        |        |       |        |        |
|   |центры крови в      |        |        |       |        |        |
|   |г. Худжанде на 11   |        |        |       |        |        |
|   |тысяч донаций,      |        |        |       |        |        |
|   |г.Курган-тюбе       |        |        |       |        |        |
|   |6 000, г.Кулябе     |        |        |       |        |        |
|   |5 000, г. Хороге    |        |        |       |        |        |
|   |2 500, р. Раште -   |        |        |       |        |        |
|   |1 500 донаций       |        |        |       |        |        |
|   |в год               |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|6  |Провести капитальный|Постано-| МЗ РТ  |2010-  |1 800,00|Из сре- |
|   |ремонт в Республика-|вление  |        |2014   |        |дств    |
|   |нском научном       |Правите-|        |годы   |        |респуб- |
|   |центре крови и 5    |льства  |        |       |        |ликанс- |
|   |региональных центров|Респу-  |        |       |        |кого и  |
|   |крови:              |блики   |        |       |        |облас-  |
|   |Худжандский региона-|Таджики-|        |       |        |тных    |
|   |льный центр крови;  |стан    |        |       |        |бюджетов|
|   |Курган-тюбинский    |        |        |       |        |ЦК      |
|   |региональный центр  |        |        |       |        |        |
|   |крови; Кулябский    |        |        |       |        |        |
|   |региональный центр  |        |        |       |        |        |
|   |крови; Хорогский    |        |        |       |        |        |
|   |региональный центр  |        |        |       |        |        |
|   |крови;              |        |        |       |        |        |
|   |Раштский региональны|        |        |       |        |        |
|   |центр крови         |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|7  |Обеспечить подразде-|Приказы-| МЗ РТ  |2010-  |1 500,00|Из сре- |
|   |ления службы крови  |Министра|        |2014   |        |дств    |
|   |моноклональными     |здраво- |        |годы   |        |респуб- |
|   |реагентами и        |охране- |        |       |        |ликанс- |
|   |одноразовыми        |ния     |        |       |        |кого и  |
|   |расходными материа- |Респуб- |        |       |        |облас-  |
|   |лами для проведения |лики    |        |       |        |тных    |
|   |иммуногематологиче- |Таджики-|        |       |        |бюджетов|
|   |ских исследований   |стан    |        |       |        |ЦК      |
|   |крови               |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|8  |Обеспечить 73 ОПКи  |Приказы-| МЗ РТ  |2010-  |262,00  |Из сре- |
|   |КТТ специализирова- |Министра|        |2014   |        |дств ГФ |
|   |нным оборудованием  |здраво- |        |годы   |        |респуб- |
|   |для хранения компо- |охране- |        |       |        |ликанс- |
|   |нентов крови        |ния     |        |       |        |кого и  |
|   |                    |Респуб- |        |       |        |облас-  |
|   |                    |лики    |        |       |        |тных    |
|   |                    |Таджики-|        |       |        |бюджетов|
|   |                    |стан    |        |       |        |ЦК      |
|   |                    |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|       3.Повышениие квалификации специалистов в службе крови        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|9  |Организация образо- |Приказы | МЗ РТ  |2010-  |150,00  |Из сре- |
|   |вательных циклов для|Министра|        |2014   |        |дств    |
|   |сотрудников службы  |здраво- |        |годы   |        |респуб- |
|   |крови и ЛПУ в       |охране- |        |       |        |ликанс- |
|   |соответствии доку-  |ния     |        |       |        |кого и  |
|   |ментов и новых      |Респуб- |        |       |        |облас-  |
|   |учебно-методических |лики    |        |       |        |тных    |
|   |рекомендаций по     |Таджики-|        |       |        |бюджетов|
|   |трансфузиологии     |стан    |        |       |        |ЦК      |
|   |                    |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|10 |В учебной программе |Усовер- | МЗ РТ  |2010-  | 12,0   |Из сред-|
|   |ТГМУ, колледжей и   |шенст-  |        |2014   |        |ств     |
|   |медицинских училищ, |вование |        |годы   |        |респуб- |
|   |а также ТИППМК      |докумен-|        |       |        |ликан-  |
|   |внедрение обучающих |тов     |        |       |        |ского   |
|   |курсов по актуальным|учебно- |        |       |        |бюджета |
|   |проблемам           |методи- |        |       |        |        |
|   |трансфузионной      |ческиих |        |       |        |        |
|   |медицины            |рекомен-|        |       |        |        |
|   |                    |даций   |        |       |        |        |
|   |                    |по      |        |       |        |        |
|   |                    |трансфу-|        |       |        |        |
|   |                    |зионной |        |       |        |        |
|   |                    |медицине|        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|11 |Обеспечить повышение|Приказы | МЗ РТ  |2010-  |300,00  |Из сред-|
|   |квалификации 75     |Министра|        |2014   |        |ств ГФ, |
|   |специалистов        |здраво- |        |годы   |        |ВОЗ,    |
|   |службы крови на     |охране- |        |       |        |респуб- |
|   |базах               |ния     |        |       |        |ликанс- |
|   |республиканского    |Респуб- |        |       |        |кого и  |
|   |научного центра     |лики    |        |       |        |облас-  |
|   |крови, ближнего и   |Таджики-|        |       |        |тных    |
|   |дальнего зарубежья  |стан    |        |       |        |бюджетов|
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|12 |Обеспечить приглаше-|Приказы | МЗ РТ  |2010-  |120,00  |Из сред-|
|   |ние ведущих         |Министра|        |2014   |        |ств ГФ, |
|   |зарубежных          |здраво- |        |годы   |        |        |
|   |специалистов для    |охране- |        |       |        |респуб- |
|   |подготовки          |ния     |        |       |        |ликанс- |
|   |специалистов службы |Респуб- |        |       |        |кого и  |
|   |крови на базе       |лики    |        |       |        |облас-  |
|   |Республиканского    |Таджики-|        |       |        |тных    |
|   |научного центра     |стан    |        |       |        |бюджетов|
|   |крови               |        |        |       |        |ЦК      |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|13 |Укрепление материа- |Приказы | МЗ РТ  |2010-  |90,00   |Из сред-|
|   |льно-технической    |Министра|        |2014   |        |ств ГФ, |
|   |базы Учебно-        |здраво- |        |годы   |        |ВОЗ,    |
|   |методического отдела|охране- |        |       |        |респуб- |
|   |РНЦК                |ния     |        |       |        |ликанс- |
|   |                    |Респуб- |        |       |        |кого    |
|   |                    |лики    |        |       |        |бюджета |
|   |                    |Таджики-|        |       |        |        |
|   |                    |стан    |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|            4. Развитие донорства крови и ее компонентов            |
|      на основе внедрения международного опыта его организации      |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|14 |Обеспечить развитие |Приказы | МЗ РТ  |2010-  |600,00  |Из сред-|
|   |добровольного       |Министра|        |2014   |        |респуб- |
|   |безвозмездного      |здраво- |        |годы   |        |ликанс- |
|   |донорства крови и ее|охране- |        |       |        |кого и  |
|   |компонентов через   |ния     |        |       |        |облас-  |
|   |социальный заказ    |Респуб- |        |       |        |тных    |
|   |                    |лики    |        |       |        |бюджетов|
|   |                    |Таджики-|        |       |        |ЦК      |
|   |                    |стан    |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|15 |Обеспечить развитие |Приказы | МЗ РТ  |2010-  |2100,00 |Из сред-|
|   |платного и контрак- |Министра|        |2014   |        |респуб- |
|   |тного донорства     |здраво- |        |годы   |        |ликанс- |
|   |крови и ее          |охране- |        |       |        |кого и  |
|   |компонентов         |ния     |        |       |        |облас-  |
|   |                    |Респуб- |        |       |        |тных    |
|   |                    |лики    |        |       |        |бюджетов|
|   |                    |Таджики-|        |       |        |ЦК      |
|   |                    |стан    |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|16 |Включение дополнений|Приказы | МЗ РТ  |2011   | 15,00  |Из сред-|
|   |в учебные программы |Министра|и МО РТ |год    |        |респуб- |
|   |средней школы,      |здраво- |        |       |        |ликанс- |
|   |средней спец. и     |охране- |        |       |        |кого    |
|   |высших учебных      |ния и   |        |       |        |бюджета |
|   |заведений по теме   |Министра|        |       |        |        |
|   |"О значении         |образова|        |       |        |        |
|   |донорской крови и   |ния РТ  |        |       |        |        |
|   |добровольном        |        |        |       +        |        |
|   |безвозмездном       |        |        |       |        |        |
|   |донорстве"          |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|17 |Обеспечение ЦК      |Приказы | МЗ РТ  |2010-  |450,00  |Из сред-|
|   |компьютерным        |Министра|        |2014   |        |ств ГФ  |
|   |оборудованием и     |здраво- |        |годы   |        |респуб- |
|   |средствами связи    |охране- |        |       |        |ликанс- |
|   |                    |ния     |        |       |        |кого и  |
|   |                    |Респуб- |        |       |        |облас-  |
|   |                    |лики    |        |       |        |тных    |
|   |                    |Таджики-|        |       |        |бюджетов|
|   |                    |стан    |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|18 |Усиление агитацио-  |Приказы | МЗ РТ  |2010-  |Из рас- |Из сред-|
|   |нно-пропагандистско |Министра|        |2014   |чета 6  |ств ГФ  |
|   |работы по           |здраво- |        |годы   |сомони  |респуб- |
|   |безвозмездному      |охране- |        |       |на каж- |ликанс- |
|   |донорству:при       |ния     |        |       |дого    |кого и  |
|   |использовании СМИ,  |Респуб- |        |       |привле- |облас-  |
|   |помощи общественных |лики    |        |       |ченного |тных    |
|   |организаций и       |Таджики-|        |       |донора  |бюджетов|
|   |Общества Красного   |стан    |        |       |необхо- |ЦК      |
|   |Полумесяца РТ       |        |        |       |димо    |        |
|   |усиление агитацио-  |        |        |       |1500,00 |        |
|   |нно-пропагандистс-  |        |        |       |        |        |
|   |кой работы;         |        |        |       |        |        |
|   |-реализация мер по  |        |        |       |        |        |
|   |уменьшению числен-  |        |        |       |        |        |
|   |ности платных       |        |        |       |        |        |
|   |доноров и увеличения|        |        |       |        |        |
|   |численности         |        |        |       |        |        |
|   |добровольных        |        |        |       |        |        |
|   |безвозмездных       |        |        |       |        |        |
+   |доноров             |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|19 |Обеспечение охраны  |Приказы | МЗ РТ  |2010-  |Из сред-|Из сре- |
|   |здоровья доноров    |Министра|        |2014   |ств     |дств    |
|   |органами здравоох-  |здраво- |        |годы   |Центров |област- |
|   |ранения и в этих    |охране- |        |       |здоровья|ных и   |
|   |целях реализация    |ния     |        |       |        |местных |
|   |следующего комплекс |Респуб- |        |       |        |бюджетов|
|   |мер:                |лики    |        |       |        |        |
|   |- осуществление     |Таджики-|        |       |        |        |
|   |сбора доноров;      |стан    |        |       |        |        |
|   |- отбор доноров;    |        |        |       |        |        |
|   |- соблюдение требо- |        |        |       |        |        |
|   |ваний по санитарно- |        |        |       |        |        |
|   |эпидемиологическим  |        |        |       |        |        |
|   |условиям взятия     |        |        |       |        |        |
|   |крови;              |        |        |       |        |        |
|   |- на должном уровне |        |        |       |        |        |
|   |подготовка медици-  |        |        |       |        |        |
|   |нских работников;   |        |        |       |        |        |
|   |-наблюдение за      |        |        |       |        |        |
|   |донорами  в         |        |        |       |        |        |
|   |домах и центрах     |        |        |       |        |        |
|   |здоровья            |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|20 |Укрепление возмож-  |Приказы | МЗ РТ  |2010-  |Из сре- |Из сред-|
|   |ностей обеспечения  |Министра|        |2014   |дств    |ств ГФ, |
|   |безопасности крови  |здраво- |        |годы   |преду-  |респуб- |
|   |в том числе закупка |охране- |        |       |смотре- |ликан-  |
|   |необходимого        |ния     |        |       |нных    |ского,  |
|   |оборудования,       |Респуб- |        |       |для     |област- |
|   |расходного          |лики    |        |       |реали-  |ных     |
|   |материала,          |Таджики-|        |       |зации   |бюджетов|
|   |проведение          |стан    |        |       |Програ- |ЦК      |
|   |семинаров по        |        |        |       |ммы     |        |
|   |внедрению           |        |        |       |безопа- |        |
|   |рекомендаций.       |        |        |       |сности  |        |
|   |                    |        |        |       |крови   |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|21 |Обеспечение однора- |Приказы | МЗ РТ  |2010-  |Из рас- |Из сре- |
|   |зового питания      |Министра|        |2014   |чета 30 |дств    |
|   |доноров после       |здраво- |        |годы   |сомони  |респуб- |
|   |кроводачи           |охране- |        |       |на      |ликан-  |
|   |                    |ния     |        |       |каждого |ского,  |
|   |                    |Респуб- |        |       |донора  |област- |
|   |                    |лики    |        |       |необхо- |ных     |
|   |                    |Таджики-|        |       |димо    |бюджетов|
|   |                    |стан    |        |       |(7500,00|ЦК      |
|   |                    |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|22 |Организация Единого |Приказы | МЗ РТ  |2010-  |300,00  |Из сре- |
|   |донорского центра   |Министра|        |2014   |        |дств ГФ |
|   |для сбора данных из |здраво- |        |годы   |        |респуб- |
|   |регионов республики |охране- |        |       |        |ликан-  |
|   |о санитарно-эпиде-  |ния     |        |       |        |ского,  |
|   |миологической       |Респуб- |        |       |        |област- |
|   |ситуации и состояния|лики    |        |       |        |ных     |
|   |здоровья доноров,   |Таджики-|        |       |        |бюджетов|
|   |по каждому факту    |стан    |        |       |        |ЦК      |
|   |медицинского отвода |        |        |       |        |        |
|   |от кроводачи,       |        |        |       |        |        |
|   |обеспечение         |        |        |       |        |        |
|   |конфиденциальности  |        |        |       |        |        |
|   |полученной          |        |        |       |        |        |
|   |иформации           |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|23 |Сотрудничество с    |Приказы | МЗ РТ  |2010-  |        |        |
|   |врачами эпидемиоло- |Министра|        |2014   |        |        |
|   |гами, инфекционис-  |здраво- |        |годы   |        |        |
|   |тами, центрами по   |охране- |        |       |        |        |
|   |профилактике СПИД,  |ния     |        |       |        |        |
|   |наркологами для     |Респуб- |        |       |        |        |
|   |выдачи заключения о |лики    |        |       |        |        |
|   |состоянии здоровья  |Таджики-|        |       |        |        |
|   |донора              |стан    |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|      5. Создание системы гарантии качества продуктов крови         |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|24 |Создать Республика- |Приказы | МЗ РТ  |2011-  | 150,00 |Из сред-|
|   |нскую референс-     |Министра|        |2012   |        |ств ГФ, |
|   |лабораторию при     |здраво- |        |годы   |        |ВОЗ,    |
|   |Республиканском     |охране- |        |       |        |респуб- |
|   |научном центре крови|ния     |        |       |        |ликанс- |
|   |для контроля        |Респуб- |        |       |        |кого    |
|   |качества выпускаемой|лики    |        |       |        |бюдже-  |
|   |продукции региона-  |Таджики-|        |       |        |та      |
|   |льными центрами     |стан    |        |       |        |        |
|   |крови и ОПК         |        |        |       |        |        |
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+
|25 |Организация единой  |Приказы | МЗ РТ  |2011-  | 90,00  |Из сред-|
|   |системы мониторинга |Министра|        |2012   |        |ств ГФ, |
|   |и оценки на базе    |здраво- |        |годы   |        |ВОЗ,    |
|   |РНЦК и региональных |охране- |        |       |        |респуб- |
|   |ЦК                  |ния     |        |       |        |ликанс- |
|   |                    |Респуб- |        |       |        |кого    |
|   |                    |лики    |        |       |        |и обла- |
|   |                    |Таджики-|        |       |        |стных   |
|   |                    |стан    |        |       |        |бюджетов|
+---+--------------------+--------+--------+-------+--------+--------+