БАРНОМАИ КОМПЛЕКСИИ ПЕШГИРӢ ВА МУБОРИЗА БО ЗУКОМИ ПАРРАНДА ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН БАРОИ ДАВРАИ ТО СОЛИ 2012 ДУШАНБЕ - 2009

1. ПЕШГУФТОР

Барномаи комплексии пешгирӣ ва мубориза бо зукоми парранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2012 мутобиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 июли соли 2006 № 300 "Нақшаи миллӣ оид ба пешгирӣ ва мубориза бо зукоми парранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2006-2010" тартиб дода шудааст.

2. МАҚСАДИ БАРНОМА

Мақсади Барномаи мазкур аз пешгирии воридшавӣ ва паҳншавии вирусҳои касалиовари зукоми парранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва таъсис додани иқтидор оид ба муқовимат ба беморӣ тавассути мустаҳкам намудани заминаҳои моддию техникӣ, захираҳои кадрӣ ва ҳамоҳангсозии байнисекторӣ, ки гузаронидани мониторинги бемории мазкурро таъмин менамояд, инчунин пешгирӣ ва барҳам додани беморӣ ҳангоми пайдошавии он, иборат мебошад.

Вазифаҳои асосии Барнома ташкили системаи омодагӣ ва ҳамгироии фаврии мақомоти давлатӣ, идораҳо, мақомоти маҳаллии ва аҳолӣ оид ба бемории зукоми парранда ва таъмини чораҳои якхелаи ҷавобӣ дар ҳолатҳои сар задан ва паҳн шудани бемории зукоми парранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб ёфта, бо роҳҳои зайл амалӣ мешаванд:

- таъсиси механизмҳо ва таъмини ҳамоҳангсозии якхелаи байниидоравӣ ва байнисекторӣ;

- таъмини иҷрои ҳамаи давраҳои Барнома, ки ба пастшавии беморӣ, фавт ва талафоти иқтисодию иҷтимоӣ равона карда шуда, вобаста ба паҳншавии пандемияи пешбинишуда муттаҳид карда шудаанд;

- беҳтар намудани системаи пешгирӣ аз бемориҳо ва чорабиниҳо, вобаста ба назорати паҳншавии зуком дар ҷумҳурӣ;

- такмил ва муҷаҳҳаз гардонидани ташхисгоҳи Корхонаи илмию истеҳсолии "Маводи биологӣ" бо таҷҳизот ва маводи ташхисӣ, ки барои ташхиси серологӣ ва вирусологии зукоми парранда заруранд;

- таъсиси захираҳои зарурии дорувории давлатӣ, ваксинаҳои зиддивирусӣ ва дигар маводи зарурии хароҷотӣ, воситаҳои безараргардонӣ, маводи сӯзишворӣ ва воситаҳои ҳифзи инфиродӣ;

- гузаронидани мониторинги даврии паррандаҳои хонагӣ, хурӯсҳои ҷангӣ ва мурғҳои хушхон;

- гузаронидани мониторинги паррандаҳои муҳоҷири ёбоӣ, маълум намудани навъи онҳо, ҳаракати мавсимӣ, ҷойи ҷамъшавӣ, зимистонгузаронӣ ва роҳҳои эҳтимолии мухоҷират, ҳамчунин ҷойҳои эҳтимолии алоқаи онҳо бо паррандаҳои хонагӣ, бо роҳи доир намудани тадқиқоти статсионарӣ;

- беҳтар намудани бехатарии санитарию эпидемиологии фермаҳои мурғпарварӣ ва мавзеъҳои атрофи он;

- назорати ҳаракати паррандаҳо ва маҳсулот аз онҳо, ки эҳтимолан гирифтори вирус мебошанд, инчунин назорати хариду фурӯши мурғҳои зинда;

- гузаронидани эмкунии ҳалқавӣ дар атрофи минтақаи эҳтимолии сироятшуда;

- таъсиси шабакаи иттилоотӣ ва маҳзани маълумот оид ба зукоми парранда.

3. СИЁСАТ ВА СТРАТЕГИЯИ ТАТБИҚИ БАРНОМА

Сиёсат ва стратегияи Барномаро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намуда, мутобиқи ҳолати кунунии эпизоотию эпидемиологии ҷумҳурӣ, тавсияҳои илмию амалӣ ва дастгирии молиявии ББЭ, ТОК, ТУТ СММ, ЮНИСЕФ, Бонки ҷаҳонӣ ва дигар ташкилотҳои байналмилалии манфиатдор амалӣ мегардонад.

Барнома бо дастгирии ҳаматарафаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бонки ҷаҳонӣ, Ташкилоти озуқа ва кишоварзии СММ (ТОК), Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ), Хазинаи кӯдакони СММ (ЮНИСЕФ) ва дигар ташкилотҳои манфиатдор барои расонидани кӯмакҳои техникию молиявӣ дар татбиқи Барнома оид ба пешгирӣ ва мубориза бо зукоми парранда ҷиҳати пӯшонидани хароҷоти сафарҳои хизматӣ, таҷдеҳи ташхисгоҳҳои вирусологӣ ва шӯъбаҳои дахлдори беморхонаҳои сироятӣ, харид намудани таҷҳизоти иловагӣ ва маводи сарфшаванда, хароҷоти ҷорӣ, забҳи маҷбурӣ, нобуд сохтани паррандагони мурда ва маводи сироятшуда, коркарди санитарӣ, эмкунии таъҷилӣ (ҳангоми зарурат), пардохти ҷубронпулӣ ва таълими мутахассисон амалӣ гардонида мешавад.

Татбиқи самтҳои асосии стратегияи Барнома, ҳамоҳангсозии минтақавӣ ва ҳамкориҳои байналмиллалиро Хадамоти назорати давлатии байтории Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Хадамоти назорати давлатии санитарию эпедемиологии Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳбарии якҷояи Комиссияи фавқулоддаи эпизоотӣ ва Комиссияи фавқулоддаи зиддиэпидемиологии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардонанд.

4. СТРАТЕГИЯ ВА РОҲҲОИ ТАВСЕАИ ИТТИЛООТ

§ 1. Стратегия

Барои ноил гаштан ба натичаҳои пешбинишаванда ҷиҳати тағйир додани вазъият стратегияҳои гуногуни тавсеаи иттилоот истифода бурда мешаванд:

Тағйир додани вазъият тавассути тавсеаи иттилоот (ТДВТИ) стратегияи асосии истифодашаванда маҳсуб меёбад, ки ба устуворона тағйир додани амалияи муносибат бо паррандаҳои хонагӣ, нақши кӯдакон оид ба нигоҳубини паррандаҳои хонагӣ, меъёр ва усулҳои санитарии тайёр намудани хӯрок равона шудааст. Маъракаи миллӣ оид ба ТДВТИ масъалаҳои иттилоотонӣ, муносибат, таҷриба ва малакаи ашхоси алоҳида, оилаҳо ва ҷамъиятро дар соҳаи пешгирӣ ва боздоштани зукоми парранда ҳал менамояд. Иттилоот тавре пешниҳод мегардад, ки одамонро аз одатҳои хатарнок нигоҳ дошта, ба риоя намудани маҷмӯи чораҳои бехатар маҷбур месозад. Таъсир ба рафтори солим фароҳам овардани муҳити мусоиди ҷамъиятӣ ва ҳавасмандгардонии иштироки гурӯҳҳои мақсаднок дар гуфтугӯи мунтазам оид ба мушкилоти тандурустӣ ва иҷрои амалҳоро дар сатҳи маҳаллӣ талаб менамояд.

Барои фароҳам овардани муҳити мусоид, ки барои пешгирӣ ва боздоштани паҳншавии зукоми парранда зарур аст, бояд ба таблиғу ташвиқот рӯ овард, ки ба ҷамъиятҳо ва оилаҳо ҷиҳати интихоб ба нафъи саломатӣ кӯмак мерасонад. Сухан дар бораи истифодаи стратегии маълумот ҷиҳати тағйир додани қонунгузорӣ ва маҷмӯи қоидаҳо, ки ба пешгирӣ ва боздоштани зукоми парранда таъсир мерасонад, инчунин оид ба сафарбарии роҳбарони соҳаҳои тандурустӣ, кишоварзӣ ва маориф, ҳукуматҳои вилоятҳо, нохияҳо ва дигар шарикон ва ашхоси мӯътабар дар сатҳи маҳаллӣ меравад. Ташвиқот сатҳи мухталифи ашхосе, ки қарор қабул мекунад, фаро мегирад.

§ 2. Роҳҳои тавсеаи иттилоот

Барои ноил гаштан ба натиҷаҳои хуб ҷиҳати тағйир додани муносибати аҳолӣ, истифодаи роҳҳои зерини тавсеаи иттилоот пешниҳод карда мешаванд:

- робитаи байниҳамдигарӣ, ҳам дар сатҳи инфиродӣ ва ҳам дар сатҳи гурӯҳӣ дастрасии васеъро ба иттилоот ва тавсияҳо оид ба тағйир додани муносибати оилаҳо дар деҳот таъмин мекунад.

- тавсеаи иттилоот тавассути ВАО асосан аз барномаҳои телевизонӣ ва барномаҳои махсуси мавзӯӣ иборат мебошанд, ҳол он ки радио ва рӯзномаҳо нақши дуюмдараҷа бозида, барои ашхоси корозмуда ва барои таблиғот истифода мешаванд. Иттилоотонӣ ва ҳамкории муносиб бо ВАО дар ҷараёни маърака то оғози пандемия ва дар тамоми тӯли давраи бӯҳронӣ ниҳоят муҳим мебошад, зеро бемории зукоми парранда мушкилие аст, ки бо гузашти замон аз ҷониби ВАО ба он бештар диққат дода мешавад.

5. ГУРӯҲИ КОРӢ ОИД БА ОМОДА ВА ТАТБИҚ НАМУДАНИ БАРНОМА

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати ҳамоҳангсозии фаврии фаъолияти вазоратҳо, идораҳо ва ташкилотҳои ҷамъиятии дахлдор ва гузаронидани чорабиниҳо оид ба пешгирӣ ва аз байн бурдани эпидемия, бемориҳои сироятии инсон, ба таври оммавӣ заҳролуд кардани аҳолӣ бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 01.03.04 № 87 Комиссияи фавқулоддаи зиддиэпидемиявӣ тасдиқ шуда, фаъолият менамояд. Комиссияи фавқулоддаи эпизоотӣ (КФЭ), ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30.12.07 № 659 тасдиқ шудааст, ҳангоми пайдошавии эпидемия, вобаста ба бемориҳои ҳайвонот амал мёнамояд.

Бо мақсади ҳамоҳангсозӣ ва робитаи самаранок ҷиҳати қабули саривақтии қарору чораҳои мувофиқ оид ба таҳия / баррасӣ ва татбиқи Барномаи комплексии пешгирӣ ва мубориза бо зукоми парранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мутобиқи тавсияҳои Иттиҳоди Аврупо (ИА), Бюрои байналмиллалии эпизоотӣ (ББЭ), Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ), Ташкилоти озуқа ва кишоварзии (ТОК) СММ дар ҷумҳурӣ мутобиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Нақшаи миллӣ оид ба пешгирӣ ва мубориза бо зукоми парранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2006-2010" аз 04.07.06 № 300 мақоми махсуси фаврӣ- Гурӯҳи корӣ (ГК) - ё ин ки Кумита оид ба омодагӣ ба пандемияи бемории зуком ташкил дода шудааст.

6. ҲАЙАТИ ГУРӯҲИ КОРӢ

Сардори Хадамоти назорати давлатии байтории Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон - Раис / ҳамоҳангсози миллӣ оид ба мубориза бо зукоми парранда;

Сардори Хадамоти назорати давлатии санитарию эпидемиологии Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон - Ҳамраис.

Аъзои Гурӯҳи корӣ аз ҷониби Хадамоти байторӣ:

Муовини сардори Хадамоти назорати давлатии байторӣ;

Директори Маркази миллии ташхиси байторӣ;

Директори Маркази ҷумҳуриявии зиддиэпизоотӣ;

Сардори взводи махсуси назорати карантинӣ;

Сардорони хадамоти назорати давлатии байтории вилоятҳо;

Директорони марказҳои ташхиси байтории вилоятҳо;

Сардорони раёсатҳои назорати давлатии байтории шаҳрҳо ва ноҳияҳо;

Директорони марказҳои ташхиси байтории байниноҳиявӣ ва ноҳиявӣ.

Аъзои Гурӯҳи корӣ аз ҷониби Хадамоти тиббӣ:

Сардори Хадамоти назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ-Ҳамоҳангсози миллӣ оид ба тандурустӣ;

Роҳбарони воҳидҳои Хадамоти назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ;

Директори Пажӯҳишгоҳи илмию тадқиқотии Тоҷикистон оид ба пешгирии тиббӣ;

Роҳбарони ташхисгоҳҳои Хадамоти ҷумҳуриявии назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ;

Сардори шӯъба оид ба ҳолатҳои фавқулоддаи Вазорати тандурустӣ;

Роҳбарони бунгоҳҳои санитарию карантини дар сарҳади давлатии-Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Аъзои Гурӯҳи корӣ аз ҷониби дигар ташкилотҳо:

Намояндаи Кумитаи давлатии ҳифзи муҳити зист ва хоҷагии ҷангал;

Директори Пажӯҳишгоҳи зоология ва паразитологияи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон;

Сардори шӯъбаи тиббию биологии Раёсати ҳифзи аҳолӣ ва сарҳади Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

Намояндаҳои Вазорати корҳои дохилӣ, Кумитаи давлатии амнияти миллӣ, Вазорати мудофиа ва Вазорати маориф.

7. ВАЗИФАҲОИ ГУРӯҲИ КОРӢ

а) Татбиқи Барномаи комплексии пешгирӣ ва мубориза бо зукоми парранда:

- муайян намудани пандемияи пешбинишуда ва эъломияи расмии "таҳдиди пандемия" дар кишвар;

- банақшагирии чорабиниҳо ва мунтазамии онҳо дар сурати ғайричашмдошт сар задани пандемия;

- пешниҳоди таклифҳо ба вазорату идораҳо оид ба чорабиниҳо ва захираҳои иловагӣ, ки ҷиҳати баланд бардоштани омодагӣ ба пандемия дар сатҳи ҷумҳуриявӣ, вилоятӣ, шаҳрӣ ва ноҳиявӣ мусоидат менамоянд;

- амалӣ намудани алоқаи фаврӣ бо Марказҳои миллӣ оид ба бемории зуком дар дигар кишварҳо ва референс- марказҳои Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ), Ташкилоти озуқа ва кишоварзӣ (ТОК) СММ;

- таъсиси захираҳои стратегӣ ва омодагӣ барои ба таври фаврӣ харид намудани ваксинаҳо ва лавозимоти ташхисию табобатӣ.

б) Ҳамоҳангсозии амалиёти стратегияи миллӣ дар сурати пайдо шудан, шубҳа ё якбора авҷ гирифтани беморӣ:

- ташкил намудани ҷаласаи фаврии Гурӯҳи корӣ;

- роҳбарӣ, назорат ва мушоҳидаи амали комиссияҳои маҳаллӣ;

- омода намудани роҳбарии умумӣ оид ба идораи стратегияи мубориза бо пандемияи "зукоми парранда" бо дарназардошти пешниҳодҳои коршиносони миллӣ;

- ҷобаҷогузории кормандони штатӣ ва дигар захираҳо дар комиссияҳои миллӣ;

- ҷамъ овардани иттилоот ва маълумот аз комиссияҳои маҳаллӣ, гурӯҳҳои коршиносони маҳаллӣ, Корхонаи илмию истеҳсолии "Маводи биологӣ" ва пешниҳоди онҳо ба гурӯҳи коршиносони миллӣ ҷиҳати гузаронидани таҳлил;

- пешниҳоди иттилоот ба Бюрои байналмиллалии эпизооти (ББЭ), ТОК, ТУТ, Иттиҳоди Аврупо (ИА), ба ҳукуматҳои кишварҳои ҳамсоя;

- гузаронидани маъракаи эмкунии фаврӣ, инчунин муайян намудани сарҳади минтақаҳои эмкунӣ.

8. КОМИССИЯҲОИ МАҲАЛЛӢ

Масъулияти ҳолати омодагӣ ва амалӣ намудани назорати фаврӣ дар сатҳи маҳаллӣ ба зиммаи гурӯҳҳои кории вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо, дар ҳайати намояндагони идораҳои минтақавӣ- ба зиммаи комиссияҳои маҳаллӣ вогузошта шудааст.

Амалиёт ва вазифаҳо:

а) ӯҳдадорӣ ва вазифаҳо оид ба таъмини ҳолати омодагӣ:

- таъмини иттилоотонӣ оид ба беморӣ ва омодагӣ дар маҳалҳо мутобиқи нақша ва дастурҳои Гурӯҳи корӣ;

- амалиёт оид ба назорати беморӣ дар миқёси маҳаллӣ ва иштирок дар тарҳсозӣ дар сатҳи гуногун, аз ҷумла миллӣ;

- нигоҳ доштани алоқа бо дигар мақомоти давлатӣ оид ба таъмин бо таҷҳизот ва мутахассисон, ва ташкили баровардани ҷасади паррандагон ва нобуд сохтани онҳо;

- муайян намудани саршумори умумии паррандаҳо.

б) ӯҳдадорӣ ва вазифаҳо дар ҷараёни вазъияти мушаххас (дар реҷаи вақти воқеӣ):

- роҳбарӣ ва амалӣ гардонидани чорабиниҳо оид ба мубориза дар ҳолати сар задани беморӣ мутобиқи нақшаи мувофиқашуда бо Гурӯҳи корӣ гузаронида мешавад.

- омода намудани тадқиқоти таъҷилии ҳолати ба қайд гирифташудаи шубҳа ба беморӣ ва фиристодани намунаҳои маводи ғайримуқаррарӣ ба Корхонаи илмию истеҳсолии "Маводи биологӣ" мутобиқи дастурамал ва иттилои фаврӣ ба Гурӯҳи корӣ оид ба шубҳа ба беморӣ гузаронида мешавад.

- ҳамоҳангсозии кор бо Гурӯҳи корӣ бо мақсади муайян намудани ҳудуди минтақаи сироятӣ (МС) ва минтақаи мушоҳида (ММ), инчунин муайян намудани ҳудуди минтақаи беморӣ.

- гузаронидани ҳисобкунии таъҷилии паррандаҳо дар минтақаи сироятӣ (МС) ва минтақаи мушоҳида (ММ).

- гузаронидани расмиёти назоратӣ дар хоҷагиҳои сироятӣ, ҷорӣ намудани карантин, баҳодиҳии таъсирпазирии паррандагон ба беморӣ, забҳи мурғҳои хонагӣ ва нест кардани мурғҳои кушташуда, гузаронидани чорабиниҳои санитарӣ.

- бастани бозорҳо дар ҳудуди минтақаи сироятӣ (МС) ва минтақаи мушоҳида (ММ) ва барқарор кардани алоқа бо мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ, мақомоти корҳои дохилӣ бо мақсади таъмини назорат аз болои ҳаракати ҳайвоноти хонагӣ.

9. ГУРӯҲИ КОРШИНОСОН

Гурӯҳи коршиносони миллӣ дорои малака ва дониши техникӣ оид ба ташхис, пешгирӣ ва нобудсозии бемории зукоми парранда мебошанд. Барои нигоҳ доштани сатҳи дониш ва таҷрибаи зарурӣ аз ҷониби гурӯҳи коршиносон мунтазам курсҳои омӯзишӣ гузаронида мешавад.

а) ҳайати гурӯҳи коршиносон оид ба солимии ҳайвонот:

- мутахассис аз Хадамоти назорати давлатии байторӣ (ХНДБ), вирусшинос аз Корхонаи илмию истеҳсолии "Маводи биологӣ", мутахассис аз Маркази ҷумҳуриявии зиддиэпизоотӣ, коршинос оид ба нобудсозии ҷасадҳо аз ХНДБ, патологоанатом аз Маркази миллии ташхиси байторӣ, орнитолог (паррандашинос) - мутахассис оид ба муҳоҷирати паррандаҳо аз Пажӯҳишгоҳи зоология ва паразитологияи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон.

б) ҳайати гурӯҳи коршиносон оид ба саломатии инсон:

- эпидемиолог, мутахассисӣ бемориҳои сироятӣ, вирусшинос, патологоанатом, дорусоз.

в) вазифаҳои Гурӯҳи коршиносони миллӣ:

- баҳодиҳии вазъияти эпизоотӣ/эпидемиологӣ дар мамлакат ва баҳодиии хатари пайдо шудани беморӣ/эпидемия;

- машварат мутобиқи вазифаҳои пешгирии пайдо шудан ва паҳн гаштани беморӣ;

- машварат бо Гурӯҳи корӣ оид ба тамоми воситаҳои зарурии иловагии назорат;

- баррасии воситаҳои назорат оид ба чораҳои вусъат ёфтани вазъият ва таъмини Гурӯҳи корӣ бо маслиҳати саривақтӣ;

- баҳодиҳии қоидаҳо ва протоколҳо барои намудҳои гуногуни фаъолият оид ба саломатии инсон/ҳайвонот, ки ба пешгирии воридшавӣ ва паҳн гаштани бемории зукоми парранда, пешниҳоди тавсияҳо ба Гурӯҳи корӣ тааллуқ доранд;

- баҳодиҳии вазъияти орнитологӣ дар ҷумҳурӣ.

10. БАҲОДИҲИИ ПЕШАКИИ ИҚТИСОДИИ ИҶРОИ БАРНОМА

(Ҷанбаҳои ташкилию иқтисодӣ)

Ҳангоми татбиқи Барнома ҷиҳати амалӣ гардонидани чорабиниҳо захираҳои зерин заруранд:

- эмгузаронии аҳолӣ (ваксинаҳо бар зидди зукоми пандемияи мавсимӣ);

- эмгузаронии паррандаҳо (ваксинаҳо бар зидди бемории зукоми парранда);

- таҷҳизоти ташхисгоҳ, воситаҳои барои интиқол ва нигоҳ доштани маводи биологӣ;

- системаҳои санҷишии ташхисӣ, муҳити мусоид;

- таҷҳизот барои беморхонаҳо, маводи табобатӣ ва воситаҳои пешгирии химиявӣ;

- нақлиёт (техникаи махсус) ва маводи сӯзишворӣ;

- мавод ва воситаҳо безараргардонӣ;

- таҷҳизот барои безараргардонӣ;

- либоси махсуси муҳофизатӣ;

- маблағ барои пардохти сафарҳои хизматӣ ва хароҷоти нақлиётӣ, тавсеаи иттилоот, омӯзиши мутахассисон ва гузаронидани тренингҳо;

- хароҷот барои воситаҳои алоқа ва коммуникатсия;

- маблағ барои пардохти ҷуброни зарарҳои иқтисодӣ ба аҳолӣ;

- таъмир ва таҷдиди ташхисгоҳҳои вирусологии (Корхонаи илмию истеҳсолии "Маводи биологӣ", Хадамоти назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ) ва шӯъбаҳои беморхонаҳо барои хобондани шахсҳои гирифтори бемории зукоми парранда;

- маводи зиддивирусӣ барои истифода бурдан дар ҳолати пайдо шудани бемории зукоми парранда, қаблан аз ҳисоби маблағҳои фонди эпидимиологӣ ва фонди эпизоотӣ харидорӣ карда мешаванд, дар давраи пандемияи беморӣ бошад, мутобиқи шартномаи пешакӣ, маводи зидди вирусӣ аз Фонди глобалии Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ) мутобиқи расмиёти тасдиқшуда дархост карда мешавад.

11.ҶУБРОНПУЛӢ

Ҷубронпулӣ барои товони зарари соҳибони ҳайвонот ҷиҳати аз тарафи давлат ба таври маҷбурӣ нобуд сохтани паррандагони хонагӣ мутобиқи боби 6, моддаи 27, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи байторӣ" аз 08.12.03, № 73 пешбинӣ гардидааст, вале муқаррароти махсус ва механизмҳои ҷубронпулӣ таҳия нашудааст.

Ташкили фонди ҷубронпулӣ дар чорчӯбаи лоиҳаи Бонки ҷаҳонӣ, дастгирии техникиро ҷиҳати муайян намудани расмиёти самарабахши ҷубронпулӣ мерасонад. Ин чорабиниҳо ташкили идорӣ ва маблағгузории худи захираҳои ҷуброншавӣ, меъёри қобили қабул, ташкили пардохт ва ҷараёни молиявиро дар бар мегиранд.

Мутобиқи боби 3, моддаи 10 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи байторӣ" аз 08.12.03, № 73 сақат ва нобуд сохтани паррандагони мурда зери назорати нозирони Хадамоти назорати давлатии байторӣ бо иштироки ҷамоатҳо оид ба назорати сақат намудани паррандагони мурда гузаронида мешавад. Ба ҳайати ҳар як як нафар (КҶСП) Кумитаи маҳалӣ оид ба этибор соқит намудани паррандагони мурда як нафар мансабдор аз маъмурияти ноҳиявӣ, як намояндаи маҳаллӣ аз Хадамоти давлатии байторӣ, ду намояндаи деҳот ва як намоянда аз Ташкилоти озуқа ва кишоварзии СММ (ТОК) шомиланд. Шумораи паррандагони сақатшуда ва соҳибони онҳоро бо мақсади таъмини ҳисоби аниқ ва шаффофияти пурра ҳангоми ҷубронпулии минбаъда мавриди санҷиш қарор медиҳад.

12. СТРАТЕГИЯИ ЭМКУНӢ

§. 1 Дурнамои истифодаи ваксинаҳои зидди пандемия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

Агар пандемия бо вируси намуди нав барои инсон пайдо шавад ва Тоҷикистон ба қатори кишварҳое, ки ба гирифтори мавҷи аввали пандемия дохил шавад, пас эмкунии умумии Тоҷикистон ҳангоми пандемия ғайриимкон мегардад. Ин аз он вобаста аст, ки вазъияти эпедемиявӣ таъмини фаврии миқдори зиёди ваксинаҳоро дар мӯҳлати кӯтоҳтарин талаб менамояд. Ҳатто дар шароити мусоид тақрибан давраи 6-8 моҳ аз лаҳзаи ошкор намудани варианти вируси нав то барориши миқдори зарурии ваксинаҳо зарур аст. Дар чунин шароит мақсаднок аст воситаҳои пешгирии химиявиро ба таври васеъ истифода бурд.

§. 2 Истифодаи ваксинаҳо ва фарогирии аҳолӣ

Дар навбати аввал эмкунии гурӯҳи аҳолие, ки дорои хатари баланди беморӣ мебошанд, зарур аст. Стратегияи ҳифзи аҳолӣ дар давраи пандемия бояд ҷиҳати нигоҳ доштани фаъолияти ҳаётии сохторҳои иҷтимоӣ ва пешгирии натиҷаҳои марговари бемории зукоми парранда ва боди он равона карда шавад. Бинобар ин, дар навбати аввал бояд кормандони тиб, ки бевосита бо беморон ё маводи сироятӣ кор мекунанд (кормандони ташхисгоҳҳо, беморхонаҳои сироятӣ, дармонгоҳҳо, бригадаҳои ёрии таъҷилӣ, эпидемиологҳо, вирусшиносон), инчунин кормандони амалкунандаи хадамоти байторӣ ҳимоя карда шаванд. Ҳангоми беморшавии якбора имконияти аз кор баромадани ҳаёти хоҷагӣ ва иҷтимоӣ калон аст. Ҳамзамон бояд чораҳои пешгирикунандаи бемории зукоми парранда дар байни категорияҳои кормандон, ки фаъолияти ҳаётан мӯҳлати минтақаҳоро таъмин мекунанд, ба монанди хадамоти тартиботи ҷамъиятӣ, нақлиёт ва ғайра гузаронида шаванд. Барои ҳифзи ин гурӯҳҳои аҳолӣ дар сурати 50-70%-и фарогирии эмкунӣ миқдори зиёди ваксинаҳо зарур аст. Бинобар ин, бояд баҳодиҳии воқеии имконияти ба даст овардани миқдори зикрёфтаи ваксинаҳо дар мӯҳлати басо кӯтоҳ (тақрибан 3 моҳ) гузаронида шавад.

13. НАҚШАИ ЧОРАБИНИҲОИ ЗИДДИЭПИДЕМИЯВӢ АЗ РӯИ МАРҲИЛАҲО. ОМОДАГӢ БА ПАНДЕМИЯИ ЗУКОМ

Марҳилаи 1. Мақсад: Омодагии пурра ба пандемияи зуком 1) Банақшагириӣ ва ҳамоҳангсозӣ

Чорабиниҳо:

- таъсиси Гурӯҳи кории миллӣ оид ба банақшагирӣ ва татбиқи чорабиниҳо бар зидди зукоми парранда;

- таблиготи аҳамияти банақшагирии’ чорабиниҳои мубориза бо зукоми парранда дар байни ашхоси маъсул, ки қарор қабул мекунанд;

- таҳия ва давра ба давра нав кардани нақшаи миллӣ ва минтақавии дахлдор оид ба мубориза бо зуком дар ҳамкории зич бо ҳамаи шарикон, ки ҷиҳати мубориза бо зуком ва мутобиқи тавсияҳои ташкилотҳои ҳамкор (ББЭ, ТОК, ТУТ СММ, ЮНИСЕФ ва ғайраҳо) ҷалб шудаанд;

- таҳияи заминаи меъёрии ҳуқуқӣ барои гузаронидани чорабиниҳои пешгирикунандаи таъҷилӣ, зиддиэпизоотӣ ва зиддиэпидемиявӣ, ки барои ҳамаи сохторҳои давлатӣ ва ғайридавлатӣ зурур аст;

- муайян ва тасдиқ намудани расмиёти бақайдгирии давлатӣ ва гузаштани назорати гумрукии воситаҳои ташхисӣ, табобатӣ ва пешгирикунандаи зуком ва зукоми парранда, ки барои истифодабарии ғайритиҷоратӣ пешбинӣ гардидааст;

- таъмини гузаронидани чорабиниҳо мутобиқи нақшаҳои омодагӣ дар ҳамаи сатҳҳои масъул;

- тартиб додани нақшаи гузаронидани машқҳо оид ба татбиқи чорабиниҳо дар сатҳҳои мухталиф, аз ҷумла дар сатҳи миллӣ, такмил додани нақшаҳо ва беҳтар намудани омодагӣ мутобиқи натиҷаҳои бадастомада оид ба таҳлили нақшаи чорабиниҳо;

2) Мониторинг ва баҳодиҳӣ

Чорабиниҳо:

а) такмил додани системаи назорати эпизоотии зукоми парранда:

- тартиб додани феҳристи ҳавзҳои кушод дар ҳудуди маъмурии ҷумҳурӣ ва ҷойгиршавии онҳо нисбат ба нуқгаҳои аҳолинишин;

- тартиб додани феҳристи хоҷагиҳои паррандапарварӣ ва фермаҳои хукпарварӣ аз рӯи ҳудуди маъмурӣ ва ҷойгиршавии онҳо нисбат ба ҳавзҳои кушод;

- ташкили системаи назорати ҳолати саломатии паррандаҳои ёбоӣ ва хонагӣ, таъмини иттилооти саривақтӣ дар хусуси фавти паррандагон;

- тартиб додани кадастри намудҳои паррандаҳои муҳоҷири ёбоӣ (обӣ, наздиобӣ ва синантропӣ) аз рӯи минтақаҳои ҷуғрофӣ дар мавсимҳои мухталифи сол ва роҳҳои муҳоҷирати онҳо;

- омода ва таҷҳизонвдани гурӯҳҳои мобилӣ (орнитолог, вирусшинос) ҷиҳати гузаронидани назорати паррандаҳои обӣ.

б) такмил ва ташкили системаи устувори назорати зукоми мавсимӣ, оид ба муайян намудан, хусусият ва баҳодиҳии гурӯҳҳои бемориҳои ба зуком монанд ва оқибатҳои марговар аз бемориҳои роҳи нафас (системаи огоҳонидани саривақтӣ).

3) Пешгирӣ ва маҳдудияти паҳншавӣ

Чорабиниҳо:

- таҳияи дастур оид ба амалӣ гардонидани чорабиниҳои тандурустии ҷамъиятӣ мутобиқи тавсияҳои Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ) (тадбирҳои иҷтимоии масофатӣ, карантин, риояи беҳдошти шахсӣ, пӯшидани ниқоб дар ҷойҳои ҷамъиятӣ ва ғайра.) ва таъмини мувофиқат намудани чорабиниҳои пешниҳодшуда бо ҳамаи ашхоси роҳбарикунанда, аз ҷумла бо кормандони масъули муассисаҳои ғайритиббӣ (нақлиёт, муассисаҳои системаи маориф ва ба монанди инҳо);

- таъмини дастгирии чорабиниҳо аз тарафи ҳокимияти маҳаллӣ;

- ба инобат гирифтани имконияти ҷалб намудани захираҳои иловагӣ ҳангоми амалӣ намудани чорабиниҳо;

- ташкил намудани машқҳои таълимӣ ва истифодаи натиҷаҳо ҷиҳати беҳтар намудани банақшагирӣ;

4) Тадбирҳои ҷавобии системаи тандурустӣ Чорабиниҳо:

- санҷидани омодагии миллӣ тавассути саволномаи Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ) (Саволномаи санҷишӣ барои баҳодиҳии нақшаи омодагӣ ба пандемия) ва бартараф намудани камбудиҳо мутобиқи захираҳои мавҷуда.

- ба таври возеҳ муайян намудани мақомоти ваколатдор, доираи масъулият ва роҳҳои асосӣ ҷиҳати назорати системаи тандурустӣ дар ҳолати пайдо шудани пандемия (мавҷуд будан ва иҷрои фармонҳои Вазорати тандурустӣ ва фармонҳои дахлдор дар маҳалҳо);

- муайян намудани афзалият ва чорабиниҳои системаи тандурустии ҷамъиятӣ ва муассисаҳои тиббии хусусӣ барои ҳар як марҳила, аз ҷумла системаи ҷудо кардани беморон вобаста ба дараҷаи мудохилаи зарурии тиббӣ, расонидани ёрии таъҷилӣ, тақсимоти захираҳои мавҷудаи моддӣ ва инсонӣ;

- таҳияи дастурҳои муваққатӣ: муайян намудани ҳолат, ҷараёни табобати бемор, тадбирҳо оид ба мубориза бо паҳншавии бемориҳои сироятӣ, роҳбарӣ ҷиҳати гузаронидани ташхиси лабораторӣ ва ташреҳи паталогоанатомӣ, инчунин роҳбарии ҷудо кардани беморон вобаста ба дараҷаи мудохилаи зарурии тиббӣ, дастур оид ба ёрии таъҷилии тиббӣ, стратегияи тақсимоти захираҳо, инчунин расмиёти гӯр кардани ҷасадҳо;

- муайян кардани тартиби интиқоли таъҷилии маводи биологӣ барои тафриқаи вирусҳои зукоми парранда ва вируси пандемиявӣ дар референсташхисгоҳ, ки аз тарафи Ташкилоти озуқа ва кишоварзӣ (ТОК) ва Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустии (ТУТ) СММ ташкил шудааст;

- ташкил намудани системаи назорати бехатари муносибат бо маводи биологӣ дар ташхисгоҳҳо ва системаи мубориза бо паҳншавии сироятҳои дохили беморхонаҳо.

5) Алоқа ва мубодилаи иттилоот

Чорабиниҳо:

- ташкили Гурӯҳи расмии байнибахшии корӣ оид ба коммуникатсия ва сафарбарии иҷтимоӣ ҷиҳати ҳамоҳангсозии тавсеаи иттилоот, ки ӯҳдадории зайлро амалӣ менамояд:

а) банақшагирии ВАО, чорабиниҳои таблиғотӣ ва амалиёт оид ба бунёди иқтидорро ҳамоҳанг созад, инчунин иттилооти муттасилро оид ба пешгирӣ ва бартараф намудани зукоми парранда таҳия ва қабул намояд;

6) стратегияи амалиёти якҷояро дар сатҳи миллӣ барои ҳар як марҳилаи омодагӣ ба зукоми парранда таҳия намояд;

в) амалиёти якҷояро дар шароити хатар, ки бо бемории зуком вобаста аст, бо дарназардошти дастури методии Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ) оид ба ҳамкориҳои тарафайн дар шароити сар задани беморӣ ва мутобиқи нақшаҳои миллӣ пурзӯр намояд;

г) таҳияи нақша ва мутобиқати он ба дархостҳои иттилоотии табақаҳои гуногун: гурӯҳҳои касбӣ/техникӣ, васоити ахбори умум ва умуман аҳолӣ.

Марҳилаи 2. Мақсад: Ба сатҳи пасти хатар оварда расонидани паҳншавии вирус дар байни одамон; ба таври таъҷилӣ ошкор намудан ва бақайдгирии ҳолатҳои гузаштани вирусҳо аз одам ба одам 1) Банақшагирӣ ва ҳамоҳангсозӣ

Чорабиниҳо:

- суръат бахшидан дар гузаронидани чорабиниҳои муштарак бо хадамоти байторӣ, инчунин бо дигар ташкилотҳои манфиатдор;

- баҳо додани дараҷаи омодагӣ ва муайян кардани чорабиниҳои фаврие, ки гузаронидани онҳо барои бартараф сохтани камбудиҳо заруранд, бо истифодаи саволномаи санҷишии Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ) (Саволномаи санҷишӣ оид ба баҳодиҳии нақшаи омодагӣ ба пандемия);

- ташкил намудани Маркази миллии зуком дар ҳамкорӣ бо донорҳо ва Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ);

- имконияти таъмини сафарбарии фаврии гурӯҳи коршиносон ва чорабиниҳои таъҷилии кушода;

- таъмин намудани имконияти ҷобаҷогузории фаврии захираҳо (аз сарчашмаҳои байналмиллалӣ ё миллӣ) дар шароити саҳроӣ;

- қарори дар куҷо ва дар кадом миқдор ҷо ба ҷо намудани захираҳо, вобаста ба дараҷаи хатар;

- таҳияи барномаи ҷуброни талафоти ҳайвонот вобаста ба сақати онҳо.

2) Тадбирҳои ҷавобии системаи тандурустӣ Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- ба хадамоти тандурустӣ ва муассисаҳои тиббӣ пешниҳод намудани мафҳуми нави ҳолат, усулҳои (протоколҳо ва алгоритмҳо) табобати беморони ошкоршуда, чораҳои мубориза бо паҳншавии сироят ва гузаронидани назорати дахддори эпидемиявӣ;

- баҳо додани имконияти татбиқи чораҳо оид ба мубориза бо паҳншавии сироят барои ҳамаи беморон, гузаронидани чорабиниҳо мутобиқи дастурҳои методии Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ) (пурзӯр намудани тадбирҳои назорати сироятӣ дар муассисаҳои соҳаи тандурустӣ);

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- фаъол гардонидани дастаҳои мобилии фаврӣ, гурӯҳҳои коршиносон, комиссияҳои маҳаллӣ ва мустаҳкам намудани алоқаҳои ҳамоҳангсозии байни бахши тиббӣ ва дигар ташкилотҳои манфиатдор.

- аз нав дида баромадани нақшаҳои чорабиниҳои таъҷилиро ҳамаи сатҳҳо, додани диққати махсус ба чорабиниҳо ҳангоми пайдо шудани ҳолатҳои ғайричашмдошт, бо дарназардошти он, ки мӯҳлати гузариш аз як марҳила ба марҳилаи дигар тасодуфӣ аст;

- ҳангоми ошкор намудани шахсони гирифтори бемории рози нафас, ки қаблан бо паррандаҳои ёбоии/ хонагии бемор дар алоқа буданд ва ё маҳсулоти онҳоро истеъмол кардаанд, инчунин бо ашхосе, ки аз кишвари гирифтори бемории зукоми парранда бақайдгирифташуда омадааст дар робитаи наздик қарор доштанд, бояд онҳоро фавран аз ҷамъият ҷудо намуда, тадқиқоти ташхисгоҳӣ ва пешгирии таъҷилии химиявӣ гузаронидан зарур аст;

- омӯзонидани кормандони тиб ҷиҳати ошкор намудани ҳолатҳои/кластерҳои беморӣ;

- таъмини татбиқи чорабиниҳои мубориза бо бемориҳои сироятӣ барои пешгирии гузаштани сироятҳо тавассути дохили беморхона.

3) Алоқа ва мубодилаи иттилоот

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- муайян намудани гурӯҳҳои мақсаднок барои интиқоли иттилооти асосӣ; интихоби мавод, шакл ва забони мувофиқ;

- барқарор намудани "Хати таъҷилӣ" барои эътинои фаврӣ ба иттилоот оид ба ҳолатҳои сироятшавӣ бо зукоми парранда;

- барқарор намудани хати телефонии иловагӣ дар Маркази алоқаи Вазорати тандурустӣ ҷиҳати пурзӯр намудани эътимоди иттилоот;

- кор бо шарикон ҷиҳати мусоидат ба тавсеаи иттилооти мувофиқашуда;

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- мунтазам пешниҳод намудани маълумоти нав оид ба инкишофи ваъзият дар мамлакат ба ББЭ, ТОК, ТУТ, СММ ва ба дигар ташкилотҳои байналмиллалӣ ва миллии манфиатдор;

- дар байни аҳолӣ гузаронидани корҳои маърифатӣ оид ба хусусиятҳои эпедемиологӣ, клиникӣ ва пешгирии зукоми парранда.

Марҳилаи 3. Мақсад: Маҳдуд намудани паҳншавии вирус дар ҳудуди минтақаҳои алоҳида ё пешгирии паҳншавӣ ҷиҳати ганимат донистани вақт барои татбиқи тадбирҳои ҷавобӣ, аз ҷумла барои такмил додани ваксинаҳо

1) Банақшагирӣ ва ҳамоҳангсозӣ

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- омӯзиши ҷараёни иҷрои фармонҳои Вазорати кишоварзӣ ва Вазорати тандурустӣ оид ба омодагии таъҷилӣ ба пандемия;

- гузаронидани баҳодиҳии ҳолати кунунии омодагӣ ба пандемия бо истифодаи саволномаи санҷишии Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ) ва усулҳои миллии баҳодиҳӣ; гузаронидани чорабиниҳо оид ба барҳам додани камбудиҳои асосӣ;

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- гурӯҳи кории миллӣ:

- ташкил намудани ситодҳои фаврӣ, ки барои гузаронидани чорабиниҳо дар тамоми сохторҳои ҷалбшаванда (вазоратҳо, идораҳо, муассисаҳо) масъул мебошанд;

- таъмини ҳамкорӣ бо давлатҳои ҳамсарҳад ҷиҳати мубодилаи иттилоот ва ҳамоҳангсозии чораҳои таъҷилии мубориза бо зуком.

- тавассути Комиссияи фавқулоддаи зиддиэпидемиявӣ ва Комиссияи фавқулоддаи эпизоотӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, вазорату идораҳои манфиатдор ва маъмуриятҳои давлатиро бо иттилооти фаврӣ оид ба ҳолати таҳдиди зукоми парранда таъмин намояд;

- гурӯҳҳои фаврии мобилиро, ки аз ҳисоби мутахасисони пешбари вазорату идораҳои манфиатдор таъсис дода шудааст, фаъол намояд;

- баҳодиҳӣ ва мониторинги фаъолиятро аз рӯи татбиқи нақшаи омодагӣ ба муқовимат ба пандемия гузаронад (чорабиниҳои 3 марҳилаҳои гузашта);

- Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, вазорату идораҳои манфиатдор ва маъмуриятҳои давлатиро бо иттилооти фаврӣ оид ба ҳолати таҳдиди зукоми парранда таъмин намояд;

- таҳияи меъёрҳои амалиёт бо муайян намудани вазифаҳои мушаххас барои тамоми вазорату идораҳои манфиатдор ҳавасманд ва сафарбарии онҳо ҷиҳати иҷрои нақшаи чорабиниҳо;

2) Мониторинг ва баҳодиҳӣ

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- пурзӯр намудани назорати эпидемиявӣ;

- ташхиси паррандагони ёбоии бемор дар минтақаҳои алоҳидаи эпизоотӣ, дурнамои ваъзияти эпидемиологию орнитологӣ дар минтақаҳои ҳамсоя;

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- тавсифи хусусиятҳои эпидемиявӣ, вирусологӣ ва клиникии беморӣ;

- мутобиқи меъёрҳои мавҷуда расонидани ин иттилоот ба ТУТ ва дигар ташкилотҳои манфиатдор;

- васеъ гардонидани чорабиниҳои дар марҳилаи 3 гузаронидашаванда, дар сурати пайдо шудани беморони зукоми парранда дар ҷумҳурӣ;

- баҳодиҳии гузариши устувори вирус аз одам ба одам;

- ҷамъоварӣ ва мубодилаи иттилоот, ки барои такмили ваксинаҳо ва воситаҳои ташхисӣ тавассути истифодаи тимсолҳои вирусҳои айнан якхела заруранд;

3) Пешгирӣ ва маҳдудияти паҳншавӣ

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- пешгирии воридшавии сироят ба ҳудуди ҷумҳурӣ (чораҳои хусусияти ғайритиббӣ дошта, ки ТУТ тавсия додааст, инчунин пурзӯр намудани иқтидори бунгохҳои санитарию- карантинӣ);

- муайян намудани талабот ва ҷойгир намудани захираҳои маводи зиддивирусӣ, воситаҳои ҳимояи инфиродӣ, лавозимоти безараргардонӣ дар сатҳи маҳаллӣ/минтақавӣ барои дар ҳолатҳои зарурӣ ҳарчӣ зудтар (якчанд соат) истифода бурдани онҳо;

- таъмини кормандони сохторҳои қудратӣ, гузаргоҳҳои гумрукӣ, нуқтаҳои гузаргоҳҳои санитарӣ бо воситаҳои ҳимояи инфиродӣ.

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- ташкили чорабиниҳо мутобиқи натиҷа ва мувофиқа намудани истифодаи дастурамалҳои нави аз ҷониби ТУТ пешниҳодшуда;

- якҷоя бо ТУТ баҳогузорӣ намудани самаранокии татбиқи чорабиниҳои мазкур;

- истифода намудани маводи зиддивирусӣ дар марҳилаҳои аввали табобати беморон;

- мувофиқа намудани истифодаи пешгирии зиддивирусӣ барои шахсони дар алоқа буда, дар асоси дараҷаи хатар ва вазнинии беморӣ барои инсон.

4) Тадбирҳои ҷавобии системаи тандурустӣ

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- идома додани чорабиниҳо бо нақшаи барои марҳилаи 3 пешбинишаванда;

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- ташкил намудани ситодҳои зиддиэпидемиявӣ дар тамоми сатҳҳо, аз ҷумла дар сатҳи муассисаҳо;

- пурзӯр намудани робита бо кормандони тиббӣ дар маҳалҳо: доимо ба маълумоти онҳо расонидани чӣ гуна муайян намудани ҳолатҳои зукоми беморон ва оид ба онҳо ба мақомоти маҳаллии тандурустӣ иттилоъ расонидан, саривақт аз тамоми тағйирот ва тартиботи нав хабар додан;

- таҷдиди муайян намудани ҳолати бемор: муайян ва табобат намудан (доруҳои зиддивирусӣ ва ғайраҳо), роҳбарӣ оид ба назорати эпидемиологӣ ва чорабиниҳо оид ба мубориза бо бемориҳои сироятӣ;

- мавриди амал қарор додани нақшаи чорабиниҳо ҳангоми пайдо шудани сарбории муассисаҳои тиббӣ, пайдо намудани имкониятҳои иловагии ҷудокунӣ ва табобати беморон.

5) Алоқа ва мубодилаи иттилоот

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- ба ташкилотҳои байналмиллалӣ ва мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ, дигар ташкилотҳои манфиатдор ва миёнаравҳо, аз ҷумла ба аҳолӣ пешниҳод намудани маълумоти нав оид ба вазъияти глобалии эпидемиологӣ ва хусусиятҳои беморӣ;

- мавриди амал қарор додани нақшаи алоқаи таъҷилӣ ва мубодилаи иттилоот;

- дар ҳамкорӣ бо ташкилотҳои манфиатдор мунтазам нав кардани маводи иттилоотӣ;

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- пурзӯр намудани таблиғоти воситаҳо ва усулҳои ҳимояи инфиродӣ аз сироятшавӣ;

- пешниҳоди дастур оид ба методҳои ҳимояи инфиродӣ;

- интишори баёноти оқилона ва маълумоти нав оид ба тамоми ҷанбаҳои мубориза бо беморӣ ва иқдоми минбаъда.

6) Банақшагирӣ ва ҳамоҳангсозӣ Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- гузаронидани баҳогузории ҳолати кунунии омодагӣ ба пандемия бо истифодаи саволномаи санҷишии ТУТ ва усулҳои баҳодиҳии миллӣ; гузарониидани чорабиниҳо ҷиҳати ислоҳ намудани камбудиҳои асосӣ;

- гузаронидани гуфтушунид ва оғоз намудан ба расмиёти гирифтани захираҳои иловагии дохилӣ ва ҳам кӯмакҳои байналмилалӣ.

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- дар мавриди зарурӣ, ҷорӣ намудани ҳолати фавқулодда дар минтақаҳои сироятӣ ҷиҳати сабук гардонидани татбиқи чорабиниҳои зидди пандемия;

- гузаронидани баҳодиҳии ҷории чораҳои андешидашуда;

- ба итмом расонидани омодагӣ ба пандемияи пешбинишуда, аз ҷумла омодагӣ ба чорабиниҳои ташкилӣ. Зиёд намудани штатҳои корӣ, гузаштан ба усули идоракунии фармондеҳӣ;

- кӯшиш ва тақсим намудани захираҳо ҷиҳати паст намудани вазнинии беморӣ, маҳдуд кардан ва нигоҳ доштани паҳншавии сироят.

7) Мониторинг ва баҳодиҳӣ

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- то ҳадди имкон пурзӯр намудани назорати эпидемиологӣ.

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- васеъ кардан ва дар сатҳи имконпазир мутобиқ намудани чорабиниҳои марҳилаи 4;

- пешниҳод намудани маълумот оид ба паҳншавии сироят мутобиқи қоидаҳои байналмиллӣ, ки бо созишномаи байналмиллалӣ оид ба тибби таъҷилӣ қабул шудааст;

- амалӣ намудани мониторинги ҷории мавҷуд будани захираҳои асосӣ (захираҳои доруворӣ, маводи хароҷотӣ, ваксинаҳо, ҷойҳо дар беморхонаҳо, захираҳои инсонӣ ва шиддатнокии тамоми инфрасохторҳо);

- пурзӯр намудани назорати бемориҳои роҳи нафас тавассути гузаронидани пурсишҳо (ба воситаи телефон ё тақсим намудани саволномаҳо);

8) Пешгирӣ ва маҳдудияти паҳншавӣ

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморй дар Тоҷикистон:

- аз нав дида баромадани зарурияти ҷойгир намудани захираҳои мавҷудаи маводи зиддивирусӣ дар маҳалҳо/минтақаҳо ҷиҳати дар сурати зарурӣ таъмин намудани имконияти фаврии истифодаи чораҳои пешгирии зиддивирусӣ;

- муҳокимаи натиҷа ва тачрибаҳои татбиқи чораҳои пешгирии зиддивирусӣ дар мамлакатҳое, ки ин беморӣ ба қайд гирифта шудааст, барои дар сурати зарурӣ тайғир додани стратегия;

- таҳияи нақшаи тақсимоти ваксинаҳо ва гузаронидани чорабиниҳо оид ба омодагӣ ба маъракаи эмкунии оммавӣ аз лаҳзаи дастрас гардидани ваксинаҳо.

9) Агар ваксинаи пандемия аллакай вуҷуд дошта бошад:

- фаъол гардонидани чорабиниҳо барои додани иҷозатномаи таъҷилӣ ва ҳарчӣ зудтар ҷорӣ намудани ваксинаҳо бар зидди пандемия;

- мувофиқат намудани тақсимоти ваксинаҳо дар асоси вазифаҳои глобалии татбиқи чорабиниҳо оид ба мубориза бо бемории зуком, бо дарназардошти пешгирии паҳншавии сироят дар минтақаи сироятшуда;

- мувофиқат намудани стратегияи ҷорӣ намудани ваксинаҳо бар зидди пандемия мутобиқи талаботи давраи пандемия;

Тадбирҳои ҷавобии системаи тандурустӣ

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- фаъол- гардонидани кори ситодҳои зиддиэпидемиявии системаи соҳаи тандурустӣ (миллӣ, минтақавӣ ва ғайраҳо);

- таъмин намудани кормандони муассисаҳои тиббии давлатию хусусӣ бо ҳолатҳои нави беморӣ, муайян намудан ва табобати беморон, инчунин чорабиниҳои зиддиэпидемиявӣ ва назорати эпидемиологӣ.

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- сафарбарии пурраи тамоми хадамоти тиббӣ ва татбиқи пурраи нақшаҳои таъҷилӣ дар ҳамаи минтақаҳои сироятёфта, ҳамоҳангсозии амалиёт бо дигар муассисаҳои ғайритиббии ҷалбгардида;

- оғоз намудани расмиёти ҷудокунии беморон ва дигар чорабиниҳои фаврӣ ҷиҳати баланд бардоштани самаранокии кори хадамоти тиббӣ;

- амалӣ намудани нақшаи фаврии ҷобаҷогузории кормандони тиббӣ;

- таъмини назорати ҳолати саломатӣ ва дигар талаботи ашхосе, ки дар карантин қарор доранд.

Воситаҳои ҳимояи инфиродӣ (ВҲИ):

захираҳои миллӣ, аз ҷумла барои ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ, сохторҳои қудратӣ ва ташхисгоҳҳои вирусологӣ дар ХНДСЭ нигоҳ дошта мешавад; миқдори зарурии ВҲИ-ро дар МНДСЭ вилоятӣ ва шаҳрӣ (ш. Душанбе) ҷойгир намудан, аз ҷумла барои сохторҳои қудратӣ, беморхонаҳои сироятии дахлдор, ки барои қабули беморон ва ашхосе, ки ба гирифтор шудан ба бемории зукоми парранда гумонбар шудаанд, пешбинӣ мегардад;

нуқтаҳои гузаргоҳҳои санитарӣ дар тамоми намуди нақлёт ва гузаргоҳҳои сарҳадӣ.

Маводи безараргардонӣ: захираҳои миллӣ, аз ҷумла барои ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ, ташхисгоҳҳои вирусологӣ дар ХНДСЭ нигоҳ дошта мешавад; миқдори зарурии маводи безарагардониро дар МНДСЭ вилоятӣ ва шаҳрӣ (ш. Душанбе) ҷойгир намудан; аз ҷумла барои беморхонаҳои сироятии дахлдор, ки барои қабули беморон ва ашхосе, ки ба гирифтор шудан ба бемории зукоми парранда гумонбар шудаанд, пешбинӣ мегардад; нуқтаҳои гузаргоҳҳои санитарӣ дар тамоми намуди нақлёт ва гузаргоҳҳои сарҳадӣ.

Маводи зиддивирусӣ ва дигар воситаҳои доруворӣ дар филиалҳои базаи таъминоти тиббии ҷумҳуриявӣ ва вилоятии Вазорати тандурустӣ ҷойгир карда шаванд.

Таҷҳизоти зарурӣ (бодкашҳо, мониторҳо ва ғайра.) ва миқдори зарурии маводи зиддивирусиро барои табобати беморон дар оғози сар задани беморӣ дар 4 беморхонаҳои сироятӣ (3- вилоятӣ ва 1- шаҳри Душанбе) ҷойгир намудан.

Ваксинаҳоро барои эмкунии аҳолӣ дар Маркази ҷумҳуриявии (вилоятии) иммунопрофилактикӣ ҷойгир намудан.

Таҷҳизот барои бригадаҳои фаврии мобилӣ дар ХНДСЭ ва МНДСЭ вилоятӣ нигоҳ дошта мешавад.

11) Алоқа ва мубодилаи иттилоот

Чорабиниҳо:

тобеъ будан ба талаботи вуҷуди махдудиятҳое, ки махсусун қайд намудани зарурати таъбирҳои ҷавобии соҳаи тандурустй бо талаботи мазкур муқарар менамояд;

- истифодаи имконияти охирин ҷиҳати аз нав баррасӣ намудани стратегия аз нуқтаи назари пандемияи пешбинишуда.

14. ТАДБИРҲОИ ҶАВОБӢ ДАР ДАВРАИ ПАНДЕМИЯИ ЗУКОМ

Мақсад: Ба ҳадди ниҳоят паст расонидани зарар аз пандемия 1) Банақшагирӣ ва ҳамоҳангсозӣ

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- пас аз эълони ТУТ дар бораи пайдо шудани пандемия:

- Ташкили Ситоди зиддиэпидемиявӣ ва зиддиэпизоотӣ дар назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва сохторҳои дахлдор дар минтақаҳо, вазоратҳою идораҳо ва муассисаҳо таҳти роҳбарии Сарвазири ҷумҳурӣ, роҳбарони мақомоти давлатии идории минтақаҳо, роҳбарони вазорату идораҳо, муассисаҳо ва мавриди амал қарор додани системаи идораи фармондеҳӣ ва назорати гузаронидани чорабиниҳои фаврӣ;

- ба итмом расонидани ислоҳоти фармону тавсияҳои расмӣ;

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон;

- ба Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- нақшаҳои фаврии ҳамгироиро дар ҳолатҳои фавқулодда амалӣ намуда, нақшаҳои байниидоравии муқовимат ба пандемияи зукоми паррандаро ҳамоҳанг созад;

- таъмин намудани Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, вазоратҳо, идораҳо ва мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ бо иттилооти фаврии ваъзият оид ба зукоми парранда;

- пешниҳоди таклифҳои асоснок оид ба амалӣ гардонидани реҷаҳои мушоҳидаи вазоратҳои ваколатдор ва ҷорӣ намудани реҷаи карантинӣ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва маъмуриятҳои давлатӣ, инчунин оид ба эълон кардани ҳолати фавқулодда;

- мувофиқаи ҷорӣ намудани вазъияти фавқулодда; (бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷорӣ мешавад);

- саривақт пешниҳод намудани таклифҳо ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба зарурати маблағгузорӣ дар давраи пандемияи зукоми парранда ва ҷиҳати иҷрои чорабиниҳо оид ба кам кардани зарар аз пандемия ва маҳдудият / суст намудани паҳншавии сироят;

- вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон қатьиян тартиби муқаррарнамудаи нобудсозӣ ва расмиёти пардохти ҷубронпулиро барои нобуд сохтани паррандагон риоя намояд;

- баҳогузорӣ ва интишори натиҷаҳои баҳои самаранокии чорабиниҳои зидди пандемия дар мамлакат дар ҳар марҳила дар алоҳидагт ва дар маҷмӯъ;

в) дар сурати паст шудани шиддати пандемия дар Тоҷикистон ё фосила дар байни ду мавҷ;

- муайян намудани талабот ба захираҳои иловагӣ барои мавҷҳои минбаъдаи пандемия;

- эълони хотима ёфтани амалиёти ҳолати фавқулодда ва усулҳои фармондеҳии идора ва назорат;

- дастгирии барқарорсозии фаъолияти мӯътадили хадамоти тандурустӣ, аз ҷумла пешбинӣ намудани истироҳат ва низоми ҷубронпулӣ барои кормандон;

- аз нав баррасӣ намудани нақшаи миллӣ, бо дарназардошти таҷрибаи гирифташуда.

2) Мониторинг ва баҳодиҳӣ

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- идома додани назорати қатъӣ ба монанди марҳилаи 5 (дар сурати мавҷуд набудани ҳолатҳои беморӣ дар Тоҷикистон);

- мушоҳидаи вазъият дар ҷаҳон (мавҷуд будани ваксинаҳои дастрас ва маводи зиддивирусӣ, тавсияҳо оид ба истифодаи беҳтари онҳо ва ба монанди инҳо);

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- гузаронидани мониторинги ҷуғрофии паҳншавии сироят аз нуқтаи (нуқтаҳои) пайдошавии/муайян кардани аввал;

- истифодаи назорати қатъи ва махзани маълумоти бемори ҷиҳати муайян намудани алоқаҳои аввал ва пайгирии пахншавии аввали ҷуғрофӣ;

- мушоҳидаи имкониятҳои тағйир ёфтани хусусиятҳои эпидемиологӣ, клиникӣ ва вирусологии сироят;

- амалӣ намудани мониторинг ва баҳодиҳии нишондиҳандаҳо: беморӣ, фавт, корношоямии муваққатӣ, шумораи минтақаҳои сироятӣ, дастрасии ёрии тиббӣ, захираҳои доруворӣ ва дигар маводи тиббӣ, имконияти бистарӣ кардан, истифодаи муассисаҳои тиббии ғайрикасбӣ, имконоти хадамоти гӯронидан ва ғайраҳо;

в) дар сурати паст шудани шиддати пандемия дар Тоҷикистон ё фосила дар байни ду мавҷ:

- ҳангоми пайдо шудани мавҷои минбаъда, баҳодиҳии талабот ба захираҳо;

- муайян намудани назорати самарабахш ва чорабиниҳо барои мавҷҳои минбаъдаи пандемия;

- пешниҳод намудани ҳисобот оид ба вазъияти кунунӣ мутобиқи талаботи байналмилалӣ.

3) Пешгирӣ ва маҳдудияти паҳншавӣ

Чорабиниҳо:

а) ҳар чӣ зудтар, новобаста аз паҳншавии беморӣ:

- иҷрои нақшаҳои харид намудани ваксинаҳои зиддӣ пандемия; таҷдиди тавсияҳо оид ба эмкунӣ; аз нав дида баромадани воятақсимкунӣ ва ҷадвали истифодабарии он мутобиқи тавсияҳои нави ТУТ, ки аз иттилооти нав асос мегирад; инчунин нақшаи таъмини моддӣ ва бурда расонидани ваксинаҳо;

- пас аз дастрас шудани ваксинаҳо ва захираҳои зарурӣ ҳар чӣ зудтар ҷорӣ намудани барномаи эмгузаронӣ тавассути ваксинаҳои зидди пандемия;

- баҳодиҳии бехатарӣ ва самаранокӣ; назорати захираҳо.

б) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- ҷорӣ намудани чорабиниҳои тандурустии ҷамъиятӣ мутобиқи нақшаҳои таъҷилӣ ва дар асоси дастури нави ТУТ (риояи беҳдошти шахсӣ ва ғайраҳо);

- аз нав баррасӣ намудани/таҷдиди тавсияҳо оид ба истифодаи маводи зиддивирусӣ, дар асоси маълумоти охирин аз кишварҳои сироятшуда, тадқиқоти клиникӣ, имконияти устуворӣ, тавсияҳои тағйирёфтаи ТУТ, дастрас ва мавҷуд будани захираҳо.

в) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- ташкили чорабиниҳои ҷавобӣ дар асоси нақшаҳои таъҷилӣ ва мутобиқи тавсияҳои ТУТ, аз рӯи имконият баҳодиҳии самаранокии ин чорабиниҳо;

- аз нав баҳогузорӣ намудани натиҷаҳои ҷорӣ намудани маводи зиддивурусӣ, дар асоси тадқиқоти клиникӣ, имконияти устуворӣ, тавсияҳои ТУТ ва мавҷуд будани захираҳо.

4) Алоқа ва мубодилаи иттилоот

Чорабиниҳо:

а) дар сурати мавҷуд набудани беморӣ дар Тоҷикистон:

- иттилоотонидани васоити ахбори умум, аҳолӣ, шарикони касбӣ, ва дигар тарафҳои манфиатдор оид ба тамоюли рушди пандемия дар кишварҳои сироятшуда; омода намудани афкори ҷамъиятӣ оид ба эҳтимолияти ҷорӣ намудани чораҳо оид ба мубориза бо пандемияи пешбинишуда;

- тачдиди маълумоти асосӣ; дар маълумот диққати махсус ба зарурати риояи талаботи чорабиниҳо оид ба мубориза бо пандемия, новобаста аз маҳдудиятҳо, ки пеш меоянд, дода мешавад.

б) дар сурати мавҷуд будани беморӣ дар Тоҷикистон:

- ташкил намудани зергурӯҳ дар ҳайати 3 мутахассис аз ҳисоби аъзои Гурӯҳи кории миллӣ, ки вазифаи онҳо аз зиёд намудани имконоти ВАО дар гирифтани иттилооти фавқулодда, кӯмак ба хадамоти матбуотӣ ва вазоратҳо ҷиҳати пешниҳоди иттилоот ба ВАО ва итишори эълонҳо иборат мебошад;

- омода будан ҷиҳати пешниходи иттилоот ба ташкилотҳои миллӣ ва байналмилалӣ оид ба масъалаҳои дахлдор;

- роҳбарияти Вазорати тандурустӣ мунтазам ба кормандони соҳаи тандурустӣ бо дастури мушаххаси амалиёт ва риояи чораҳои бехатарии шахсӣ муроҷиат намояд.

РУЙХАТИ ИХТИСОРОТ

ЗП Зукоми парранда

ББЭ Бюрои байналмилалии эпизоотӣ

ТУТ Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ

ТОК Ташкилоти озуқа ва кишоварзӣ

СММ Созмони Милали Муттаҳид

КФзЭ Комиссияи фавқулоддаи зиддиэпидемиологӣ

КФЭ Комиссияи фавқулоддаи эпизоотӣ

ММ Минтақаи мушоҳидашаванда

МС Минтақаи сироятӣ

ВК ҶТ Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон

ВТҶТ Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон

ХНДБ Хадамоти назорати давлатии байторӣ

ХНДСЭ Хадамоти назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ

МНДСЭ Маркази назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ

ПИТТПТ Пажӯҳишгоҳи илмию тадқиқотии Тоҷикистон оид ба пешгирии тиббӣ

ГК Гурӯҳи корӣ оид ба омода ва иҷрои нақша

ВАО Воситаҳои ахбори ома

ВҲИ Воситаҳои ҳимояи инфиродӣ

ТРДМ Тағйир додани рафтор тавассути тавсеаи иттилоот

(КҶСП) Кумитаи маҳалӣ оид ба этибор соқит намудани паррaандагони мурда