ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
ДАР БОРАИ СУҒУРТАИ МУТАҚОБИЛА
(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2009, №7-8, мод. 495)
Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро вобаста ба анҷом додани суғуртаи мутақобила ба танзим дароварда, асосҳои ҳуқуқии фаъолияти ҷамъиятҳои суғуртаи мутақобиларо муқаррар менамояд.
Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ
Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода бурда мешаванд:
- суғуртаи мутақобила - як намуди суғурта, ки дар он ҳар як иштирокчии ин суғурта дар як маврид ҳам суғурташаванда ва ҳам суғуртакунанда аст;
- ҷамъияти суғуртаи мутақобила (минбаъд - ҷамъият) - ташкилоти ғайритиҷоратии суғурта, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси узвияти ихтиёрӣ, бо назардошти муқаррароти Қонуни мазкур таъсис дода шудааст;
- мақоми назорати суғурта – Бонки миллии Тоҷикистон, ки вазифаҳои танзиму назоратро дар соҳаи фаъолияти суғуртавӣ анҷом медиҳад (№ 2110);
- ба дастоварандаи фоида - шахсе, ки дар шартномаи суғурта зикр гардида, суғурта ба манфиати ӯ анҷом дода шудааст;
- ҳаққи (маблағи) узвият - воситаҳои пулӣ, қоғазҳои қиматнок, дигар молу мулк ва ё ҳуқуқҳои молумулкии арзиши пулидошта, ки аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои ба ҷамъият дохил шудан гузаронида мешаванд;
- ҳаққи (маблағи) суғурта - воситаҳои пулӣ, ки аз ҷониби аъзои ҷамъият барои амалӣ гардонидани суғуртаи мутақобила пардохт карда мешаванд;
- ҳаққи (маблағи) иловагӣ - воситаҳои пулӣ, ки аз ҷониби аъзои ҷамъият бо мақсади ҷуброни зиёни ба ҷамъият расонидашуда пардохта мешаванд.
Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи мутақобила
Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи мутақобила ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Кодекси мадании Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад (№ 2110).
Моддаи 3. Принсипҳои суғуртаи мутақобила
Суғуртаи мутақобила дар асоси принсипҳои зерин амалӣ мегардад:
- умумӣ будани манфиатҳои молумулкии аъзои ҷамъият;
- баробарии ҳуқуқ ва уҳдадориҳои аъзои ҷамъият (№ 2110);
- ҳимоя ва масъулияти мутақобилаи аъзои ҷамъият.
Моддаи 4. Объектҳои суғуртаи мутақобила
Объектҳои суғуртаи мутақобила манфиатҳои молумулкии аъзои ҷамъият буда, аз ҷумла алоқаманданд ба:
- соҳибӣ, истифода ва ихтиёрдории молу мулк (суғуртаи молу мулк);
- ҳаёт, саломатӣ, қобилияти корӣ ва таъмини ихтиёрии нафақаи аъзои ҷамъият (суғуртаи шахсӣ) ;
- таваккали масъулияти шаҳрвандӣ вобаста ба уҳдадорие, ки дар натиҷаи расонидани зарар ба ҳаёт, саломатӣ ё молу мулки ашхоси дигар ба миён омадааст ва дар ҳолатҳое, ки Қонун пешбинӣ намудааст, инчунин масъулият тибқи шартнома (№ 2110);
- таваккали соҳибкорӣ - таваккали ба даст наовардани даромади дар назар дошташуда аз фаъолияти соҳибкорӣ вобаста ба вайрон кардани уҳдадориҳои худ аз ҷониби контрагентҳои соҳибкор ё тағйир додани шарти ин фаъолият вобаста ба ҳолатҳое, ки ба соҳибкорӣ алоқаманд намебошанд (№ 2110).
Моддаи 5. Таъсиси ҷамъият
1. Шумораи аъзои ҷамъият бояд на кам аз панҷ шаҳрванд ё на кам аз се шахси ҳуқуқӣ бошад.
2. Номи ҷамъият бояд ибораи "ҷамъияти суғуртаи мутақобила" - ро дар бар гирад ва шакли ғайритиҷоратӣ буданашро нишон диҳад.
3.Ҷамъият аз лаҳзаи бақайдгирии давлатӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсисгардида ҳисобида мешавад.
Моддаи 6. Ҳуҷҷатҳои таъсисии ҷамъият
1. Ҳуҷҷатҳои таъсисии ҷамъият шартномаи таъсисӣ ва оинномаи ҷамъият мебошанд.
2. Шартномаи таъсисии ҷамъият, ғайр аз муқаррароте, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудааст, бояд маълумоти зеринро дар бар гирад:
- уҳдадории муассисон оид ба имзои шартномаи суғурта ва пардохтани маблағи суғурта (ҳаққи суғурта) (№ 2110);
- андозаи ҳаққи пулии муассисон барои хароҷоти маъмурӣ вобаста ба созмон додан ва ташкили фаъолияти ҷамъият.
3. Оинномаи ҷамъият бояд маълумоти зеринро дар бар гирад:
- номи пурра ва мухтасари чамъият бо забони давлатӣ;
- маҳалли ҷойгиршавии ҷамъият;
- мавзуъ ва мақсади фаъолияти ҷамъият (№ 2110);
- шаклҳои суғуртае, ки ҷамъият амалӣ менамояд;
- тартиби идоракунии ҷамъият, ҳайат ва салоҳияти мақомоти идоракунӣ ва назоратии ҷамъият, тартиби таъсис ва аз ҷониби онҳо қабул намудани қарор;
- шарт ва тартиби қабул ва қатъи узвият дар ҷамъият;
- тартиби интихоби намояндагони ваколатдори аъзои ҷамъият барои иштирок дар маҷлиси умумии аъзои ҷамъият;
- ҳуқуқ ва уҳдадориҳои ҷамъият дар назди аъзои ҷамъият (№ 2110);
- ҳуқуқ ва уҳдадориҳои аъзои ҷамъият (№ 2110);
- намуд, шарт ва тартиби пардохти аъзоҳаққиҳои муқарраршуда ва масъулият барои вайрон кардани уҳдадорӣ оид ба пардохти онҳо (№ 2110);
- шарт ва тартиби ба зимма гирифтани масъулияти иловагӣ аз ҷониби аъзои ҷамъият вобаста ба уҳдадориҳои суғуртавии ҷамъият дар доираи қисми пардохтнашудаи ҳаққи иловагии ҳар як узви ҷамъият (№ 2110);
-қоидаҳои аз ҷониби ҷамъият анҷом додани суғуртаи мутақобила дар асоси узвият;
- манбаъҳои ташаккули молу мулки ҷамъият;
- тартиби ихтиёрдории молу мулки ҷамъият;
- тартиби ворид намудани тағйирот ба оинномаи ҷамъият;
- тартиби доир намудани маҷлиси умумии аъзои ҷамъият ва тартиби огоҳсозӣ оид ба гузаронидани маҷлис;
- тартиби азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ҷамъият;
- дигар муқаррароте, ки хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошанд.
4. Талаботи ҳуҷҷатҳои таъсисӣ барои иҷро аз ҷониби ҷамъият ва аъзои он ҳатмӣ мебошанд.
5. Ҳуҷҷатҳои таъсисии ҷамъият бояд барои шиносоӣ ба номзадҳо ба узвияти ҷамъият пешниҳод карда шуда, ба ҳама аъзои ҷамъият супурда шаванд.
6. Оинномаи ҷамъиятро маҷлиси умумии аъзои ҷамъият тасдиқ менамояд.
Моддаи 7. Аъзои ҷамъият
1. Шахсони воқеии ба синни 18 расида ва (ё) шахсони ҳуқуқӣ аъзои ҷамъият шуда метавонанд. Узвият дар ҷамъият метавонад танҳо бо талаби ягона барои ҳар як узви он қайду шарт карда шавад.
2. Узвият дар ҷамъият баъди аз ҷониби ҷамъият қабул кардани қарор дар хусуси пазируфтан ба узвияти ҷамъият ва аз ҷониби аризадиҳанда пардохт намудани ҳаққи узвияти муқаррарнамудаи ҷамъият ба миён меояд.
3. Аъзои ҷамъият танҳо баъди пардохти ҳаққи суғурта дар маҷлиси умумӣ ҳуқуқи овозро пайдо мекунанд.
4. Ҷамъият пешбурд ва нигаҳдошти рӯйхати аъзои ҷамъиятро таъмин менамояд.
Моддаи 8. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои аъзои ҷамъият
1. Аъзои ҷамъият ҳуқуқ доранд:
- дар идоракунии ҷамъият иштирок намоянд ва ба мақомоти он интихоб гарданд;
- мутобиқи қоидаҳо ё шартномаи суғурта манфиатҳои молумулкии худро суғуртаи мутақобила намоянд;
- аз мақомоти идоракунандаи ҷамъият оид ба фаъолияти ҷамъият, аз ҷумла оид ба натиҷаҳои санҷиши фаъолияти молиявии он ҳама гуна иттилоотро талаб намоянд ва гиранд;
- тибқи шарт ва тартиби пешбининамудаи оинномаи ҷамъият аз ҷамъият бароянд;
- аз дигар ҳуқуқҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода баранд;
- ҳангоми барҳамдиҳии ҷамъият як қисми молу мулкеро, ки баъди ҳисобӣ бо кредиторон боқӣ мондааст, ба даст оранд, агар дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ё оинномаи ҷамъият тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.
2. Аъзои ҷамъият уҳдадоранд (№ 2110):
- оинномаи ҷамъиятро риоя кунанд;
- қарори маҷлиси умумии аъзои ҷамъият, дигар мақомоти ҷамъиятро, ки дар доираи салоҳияташон қабул намудаанд, иҷро кунанд;
- сари вақт ҳаққи узвият, ҳаққи иловагӣ ва дигар пардохтҳои пешбининамудаи оинномаи ҷамъиятро пардохт намоянд;
- сари вақт ҳаққи суғуртаро пардохт намоянд;
- дигар уҳдадориҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, оинномаи ҷамъият ё дигар ҳуҷҷатҳои танзимкунандаи фаъолияти ҷамъиятро иҷро намоянд (№ 2110).
3. Шахси ба узвияти ҷамъият қабулгардида баробари дигар аъзои ҷамъият масъулиятро оиди иҷрои ҳамаи уҳдадориҳои суғуртавии ҷамъият, ки то узвияти ӯ дар ҷамъият ба миён омадааст ва бо онҳо шинос будани худро ба таври хаттӣ тасдиқ намудааст, ба зимма мегирад (№ 2110).
4. Аъзои ҷамъият ба таври муштарак оид ба уҳдадории суғуртавии ҷамъият дар доираи қисми пардохтнашудаи ҳаққи иловагии ҳар як узви ҷамъият масъулияти иловагӣ доранд (№ 2110).
Моддаи 9. Қатъи узвият дар ҷамъият
1. Узвият дар ҷамъият дар ҳолатҳои зерин қатъ мегардад:
1) ба таври ихтиёрӣ аз ҷамъият баромадани узви ҷамъият;
2) аз аъзогии ҷамъият хориҷ намудани узви ҷамъият тибқи асосҳои зайл:
- аз ҷониби узви ҷамъият иҷро накардани уҳдадорӣ оид ба пардохти ҳаққи суғурта ё ҳаққи иловагӣ (№ 2110);
- қатъи шартномаи суғурта бо ташаббуси узви ҷамъият, инчунин набастани шартномаи суғурта дар муҳлати муқаррарнамудаи оинномаи ҷамъият (№ 2110);
3) фавти шахси воқеӣ - узви ҷамъият ё мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фавтида эълон намудани ӯ, инчунин барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ - узви ҷамъият;
4) барҳам додани ҷамъият.
2. Ҳангоми ихтиёрӣ баромадан аз ҷамъият узви ҷамъият бояд дар муҳлати на камтар аз 30 рӯзи баромади воқеӣ аз ҷамъият дар бораи даст кашидан аз узвият аризаи хаттӣ пешниҳод намояд (№ 2110).
3. Ҳангоми хориҷ намудан аз ҷамъият узви ҷамъият бояд дар хусуси хориҷ намудани ӯ дар муҳлати на камтар аз 30 рӯзи то баррасии масъалаи хориҷ намудан аз узвият дар шакли хаттӣ огоҳ карда шавад (№ 2110).
4. Дар сурати фавти узви ҷамъият ё фавтида эълон шудани ӯ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ворисони ӯ ҳуқуқ доранд бо қарори раёсати ҷамъият ба ҷамъият дохил шаванд.
5. Шахси ҳуқуқие, ки вориси қонунии шахси ҳуқуқии азнавташкилшудаи дар ҷамъият иштирокдошта мебошад, ҳуқуқ дорад бо қарори раёсати ҷамъият ба ҷамъият дохил шавад, агар дар оинномаи ҷамъият тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад.
6. Қатъи узвият пеш аз муҳлати шартномаи суғурта мутобиқи меъёрҳои қонунгузории мадании Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим мегардад (№ 2110).
7. Узви ҷамъият ҳуқуқ дорад ҳангоми хориҷ шудан аз ҷамъият ҳаққи пардохтаашро бо тартиб ва муҳлати пешбининамудаи оинномаи ҷамъият бозпас гирад (№ 2110).
8. Узви ҷамъият ҳуқуқ дорад ҳангоми хориҷ шудан аз ҷамъият қисми молу мулки он ё арзиши ҳамин молу мулкро дар доираи арзиши молу мулке, ки узви ҷамъият ба сифати ҳаққи узвият ворид намудааст, ба даст орад, агар дар оинномаи ҷамъият тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.
Моддаи 10. Тартиби анҷом додани суғуртаи мутақобила
1. Баъди аз ҷониби узви ҷамъият пардохтани ҳаққи суғурта ҷамъият уҳдадор мешавад, ки ҳангоми фарорасии ҳолати муайян (ҳодисаи суғурта) ба узви ҷамъият ё бадастоварандаи фоида бо тартиб ва муҳлатҳои муқаррарнамудаи қоидаҳои суғурта ё шартномаи суғурта пардохти суғуртавиро анҷом диҳад (№ 2110).
2. Дар ҳолате, ки агар мутобиқи ҷамъбасти соли ҳисоботӣ натиҷаҳои молиявии суғуртаи мутақобила мусбӣ бошанд, маҷлиси умумии аъзои ҷамъият метавонад дар хусуси кам кардани андозаи ҳаққи суғуртаи навбатӣ ё боздоштани пардохти он дар муҳлати муайян қарор қабул кунад (№ 2110).
3. Дар ҳолате, ки агар мутобиқи ҷамъбасти соли ҳисоботӣ натиҷаҳои молиявии анҷом додани суғуртаи мутақобила манфӣ бошанд, маҷлиси умумии аъзои ҷамъият метавонад дар бораи манбаъҳои пӯшонидани зиёни расонидашуда, аз ҷумла дар хусуси аз ҷониби аъзои ҷамъият ворид намудани ҳаққи иловагӣ қарор қабул кунад.
4. Ҷамъият суғуртаи мутақобилаи аъзои худро дар асоси узвият мустақиман анҷом медиҳад дар ҳолате, ки агар мутобиқи оинномаи ҷамъият бастани шартномаи суғурта пешбинӣ нашуда бошад.
5. Суғуртаи мутақобила дар асоси узвият танҳо ҳангоми аз ҷониби ҷамъият анҷом додани як шакли суғурта мутобиқи қоидаҳои суғурта, ки шартҳои ягонаи суғуртаро пешбинӣ менамояд, имконпазир мебошад. Дар ин ҳолат қоидаҳои суғурта қисми ҷудонопазирии оинномаи ҷамъият ба ҳисоб мераванд.
6. Шаклҳои суғуртае, ки ҷамъият анҷом медиҳад, бо назардошти эҳтиёҷоти аъзои ҷамъият ва талаботи Қонуни мазкур муайян карда мешаванд.
Моддаи 11. Мақомоти ҷамъият
1. Мақомоти ҷамъият инҳоянд:
- мақоми олӣ - маҷлиси умумии аъзои ҷамъият;
- мақоми иҷроия - мақоми дастаҷамъӣ (раёсат) ё шахси анҷомдиҳандаи вазифаҳои мақоми инфиродии иҷроия (директор);
- мақоми назоратӣ - комиссияи тафтишотӣ.
2. Оинномаи ҷамъият метавонад таъсиси дигар мақомоти ҷамъиятро низ пешбинӣ намояд.
Моддаи 12. Комиссияи тафтишотии ҷамъият
1. Комиссияи тафтишотии ҷамъият ба маҷлиси умумии аъзои ҷамъият ҳисоботдиҳанда мебошад. Комиссияи тафтишотии ҷамъият ба таври истисно аз аъзои ҷамъият интихоб гардида, назорати риояи оинномаи ҷамъият, фаъолияти мақомоти идоракунии ҷамъиятро анҷом медиҳад, инчунин муроҷиати аъзои чамъиятро баррасӣ менамояд, агар онро раёсати ҷамъият муҳокима накарда бошад.
2. Комиссияи тафтишотии ҷамъият фаъолияти молиявию хоҷагии ҷамъиятро санҷида, ба маҷлиси умумии аъзои ҷамъият оид ба натиҷаҳои санҷиши ҳисоботи солона ва ҳисоботи солонаи муҳосибавии ҷамъият хулоса пешниҳод менамояд. Маҷлиси умумии аъзои ҷамъият ҳуқуқ надорад ҳисоботи солона ва ҳисоботи солонаи муҳосибавии ҷамъиятро ҳангоми мавҷуд набудани хулосаи комиссияи тафтишотии ҷамъият тасдиқ намояд.
3. Хулосаи комиссияи тафтишотии ҷамъият бояд дар бар гирад:
- маълумот дар бораи тасдиқи саҳеҳии далелҳое, ки дар ҳисоботи солона ва ҳисоботи солонаи муҳосибавии ҷамъият мавҷуданд;
- иттилоот дар бораи далели вайрон кардани муқаррароти оинномаи ҷамъият аз ҷониби мақомоти идоракунии ҷамъият, агар чунин вайронкунӣ ҷой дошта бошад;
- иттилоот дар бораи далели вайрон кардани тартиби пешбурди баҳисобгирии муҳосибавӣ ва пешниҳоди ҳисоботдиҳии муҳосибавӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Точикистон муқаррар намудааст, инчунин пешниҳодот оид ба рафъи чунин вайронкуниҳо, агар онҳо ҷой дошта бошанд.
4. Аъзои комиссияи тафтишотии ҷамъият, аз ҷумла раиси комиссияи тафтишотиро маҷлиси умумии аъзои ҷамъият ба муҳлати муқаррарнамудаи оинномаи ҷамъият интихоб менамояд. Комиссияи тафтишотии ҷамъият ҳуқуқ надорад ваколати худро ба зиммаи дигар шахсон гузорад. Бо қарори маҷлиси умумии аъзои ҷамъият ваколати ҳама гуна узви комиссияи тафтишотии ҷамъият метавонад пеш аз муҳлат қатъ карда шавад. Узви комиссияи тафтишотии ҷамъият метавонад ба раёсати ҷамъият интихоб карда шавад ё дар муҳлати на барвақттар аз ду соли баъди қатъи ваколат ба вазифаи директори ҷамъият таъин карда шавад (№ 2110).
5. Манъи иштироки аъзои комиссияи тафтишотии ҷамъият дар маҷлиси раёсати ҷамъият иҷозат дода намешавад.
6. Комиссияи тафтишотии ҷамъият маҷлиси умумии аъзои ҷамъиятро дар ҳолатҳое даъват менамояд, ки агар фаъолияти раёсати ҷамъият ноил шудан ба мақсад ва иҷрои вазифаи ҷамъиятро таъмин карда натавонад ё агар раёсати ҷамъият талаботи аз се як ҳиссаи шумораи умумии аъзои ҷамъиятро оид ба даъвати маҷлиси умумии аъзои ҷамъият иҷро накунад.
7. Тартиби кори комиссияи тафтишотии ҷамъият мутобиқи оиннома ё дигар ҳуҷҷатҳои ҷамъият муайян карда мешавад.
Моддаи 13. Манбаъҳои ташаккули молу мулки ҷамъият
1. Ҷамъият метавонад таҳти моликият бино, иморат, иншоот, таҷҳизот, воситаҳои пулӣ бо асъори миллӣ ва хориҷӣ, қоғазҳои қиматнок ва дигар молу мулк дошта бошад.
2. Молу мулки ҷамъият метавонад танҳо тибқи ҳолат ва тартиби пешбининамудаи ҳамин Қонун, дигар қонунҳо ва оинномаи ҷамъият бегона карда шавад.
3. Ҷамият оид ба уҳдадориҳои худ бо ҳамаи молу мулки ба он тааллуқдошта ҷавобгар мебошад (№ 2110).
4. Манбаъҳои ташаккули молу мулки ҷамъият иборатанд аз:
- ҳаққи узвият;
- ҳаққи суғурта;
- ҳаққи иловагӣ;
- даромаде, ки аз сармоягузорӣ ва ҷойгиронии воситаҳои муваққатан озоди захираҳои суғурта ва дигар воситаҳо ба даст омадаанд;
- дигар манбаъҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст.
Моддаи 14. Ҳаққи узвият
1. Ҳаққи узвият аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои пӯшонидани хароҷоти вобаста ба фаъолияти оинномавии ҷамъият пардохта мешавад (№ 2110).
Ҳаққи узвият метавонад пул ё дигар молу мулки дорои арзиши пулӣ бошад (ба истиснои ҳуқуқи молумулкӣ). Ҳаққи узвият набояд бо иҷрои ягон уҳдадорӣ алоқаманд бошад (№ 2110).
2. Арзиши пулии молу мулке, ки барои пардохти ҳаққи узвият гузаронида мешавад, метавонад аз ҷониби раёсати ҷамъият, бо назардошти арзиши бозории чунин молу мулк муайян карда шавад (нархгузорӣ карда шавад). Дар мавриди ба баҳодиҳии молу мулк розӣ набудани шахси молу мулкро барои пардохти ҳаққи узвият дода, барои муайян намудани арзиши бозории чунин молу мулк тибқи шартҳои пешбининамудаи оинномаи ҷамъият баҳодиҳандаи (нархгузори) мустақил ҷалб карда мешавад.
Андозаи баҳодиҳии пулии молу мулк, ки раёсати ҷамъият гузаронидааст, наметавонад аз андозаи баҳодиҳие, ки баҳодиҳандаи мустақил гузаронидааст, баландтар бошад.
Агар арзиши молу мулки барои пардохти ҳаққи узвият дар шакли пулӣ гузаронидашаванда беш аз сад ҳазор сомониро ташкил диҳад, барои муайян намудани арзиши бозории чунин молу мулк тибқи шартҳои пешбининамудаи оинномаи ҷамъият баҳодиҳандаи мустақил ҷалб карда мешавад. Оинномаи ҷамъият метавонад номгӯи молу мулкеро, ки бо он ҳаққи узвият ба ҷамъият пардохта мешавад, маҳдуд намояд.
3. Оинномаи ҷамъият метавонад барои аъзои ҷамъият пардохтҳои дигари ҳатмиро пешбинӣ намояд.
Моддаи 15. Ҳаққи суғурта ва пардохти суғуртавӣ
1. Ҳаққи сугуртае, ки узви ҷамъият пардохтааст, аз ҷониби ҷамъият ба бадастоварандаи фоида ҳамчун пардохти суғуртавӣ дар ҳаҷме, ки шартномаи суғурта муайян намудааст, дода мешавад.
2. Ҳаҷм ва тартиби ҳисоби ҳаққи суғуртаро қоидаҳои суғуртаҳои мутақобилае, ки маҷлиси умумии аъзои ҷамъият тасдиқ кардааст, муқаррар мекунад, агар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад.
3. Агар вобаста ба ҷамъбасти давраи ҳисоботӣ дар ҷамъият қарзи пардохти суғурта, инчунин қарзи пардохти андоз ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет набошанд, маҷлиси умумии аъзои ҷамъият метавонад оид ба кам кардани ҳаққи суғуртаи навбатӣ ё боз доштани пардохти онҳо қарор қабул кунад.
4. Тартиб ва шарти амалӣ намудани пардохти суғуртавиро қоидаҳои суғуртаи мутақобилаи ҷамъият, ки маҷлиси умумии аъзои ҷамъият тасдиқ намудааст, муқаррар мекунад.
Моддаи 16. Захираҳои суғурта
Барои таъмини иҷрои уҳдадории вобаста ба суғуртаи мутақобила ҷамъият тибқи тартиб ва шартҳои мукаррарнамудаи оиннома захираи суғуртаро ташаккул ва ҷойгир менамояд (№ 2110).
Моддаи 17. Ҳаққи иловагӣ
1. Ҳаққи иловагӣ маблағи пулие мебошад, ки узви ҷамъият бояд бо қарори маҷлиси умумии аъзои ҷамъият барои пӯшондани зиёне, ки вобаста ба натиҷаҳои соли ҳисоботӣ муайян гардидааст, пардохт намояд.
2. Тартиби ҳисоб ва пардохти ҳаққи иловагӣ тибқи қоидаҳои суғуртаи мутақобилаи ҷамъият, ки маҷлиси умумии аъзои ҷамъият тасдиқ кардааст, муайян карда мешавад.
Моддаи 18. Баҳисобгирӣ ва ҳисоботдиҳии муҳосибавӣ
Ҷамъият баҳисобгирии муҳосибавиро пеш бурда, ҳисоботдиҳии муҳосибавӣ ва омориро мутобиқи нақшаҳои ҳисобот, қоидаҳои баҳисобгирии муҳосибавӣ, шаклҳои баҳисобгирӣ ва ҳисоботдиҳӣ таҳия менамояд, ки онро мақомоти давлатие, ки танзим ва назорати бозори суғурта ва ташкилотҳои суғуртаро анҷом медиҳад, тасдиқ мекунад.
Моддаи 19. Азнавташкилдиҳии ҷамъият
1. Азнавташкилдиҳии ҷамъият метавонад тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо қарори маҷлиси умумии аъзои ҷамъият дар шакли якҷояшавӣ, ҳамроҳшавӣ, тақсимшавӣ, ҷудошавӣ ва табдилшавӣ амалӣ гардад.
2. Азнавташкилдиҳии ҷамъият дар шакли табдилшавӣ танҳо ҳангоми табдилдиҳии ҷамъият ба ҷамъияти хоҷагидорӣ, ки суғуртаро анҷом медиҳад, имконпазир мебошад.
Моддаи 20. Барҳамдиҳии ҷамъият
1. Ҷамъият метавонад тибқи асосҳо ва бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо назардошти талаботи Қонуни мазкур барҳам дода шавад.
2. Мақоме, ки дар бораи барҳамдиҳии ҷамъият қарор қабул намудааст, дар ҷараёни даҳ рӯзи тақвимӣ аз санаи қабули чунин қарор бояд ба мақоми назорати суғурта иттилоъ диҳад.
3. Молу мулки ҷамъият, ки баъди қонеъгардонии ҳамаи уҳдадориҳои он дар назди кредиторон ва аъзои ҷамъият боқӣ мондааст, тибқи тартиби муқаррарнамудаи оинномаи ҷамъият аз ҷониби комиссияи барҳамдиҳӣ байни ҳамаи аъзои ҷамъият тақсим карда мешавад (№ 2110).
Моддаи 21. Назорати давлатии фаъолияти ҷамъият
1. Назорати давлатии фаъолияти ҷамъият ва аз ҷониби он риоя намудани қонунгузории суғуртаро мақоми назоратии суғурта мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардонад.
2. Мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии маҳаллӣ ҳуқуқ надоранд ба фаъолияти хоҷагӣ, молиявӣ ё дигар фаъолияти ҷамъият мудохила намоянд, ба истиснои ҳолатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.
Моддаи 211. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур
Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд (№ 2110).
Моддаи 22. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур
Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.
Президенти
Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон
ш. Душанбе
5 августи соли 2009 № 540
ЗАКОН
РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
О ВЗАИМНОМ СТРАХОВАНИИ
(в редакции Закона РТ от 08.08.2015г. №1224, от 13.11.2024 №2110)
Настоящий Закон регулирует общественные отношения, связанные с осуществлением взаимного страхования, и устанавливает правовые основы деятельности обществ взаимного страхования.
Статья 1. Основные понятия
В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
- взаимное страхование - одна из форм страхования, при которой каждый участник страхования одновременно является страхователем и страховщиком;
- общество взаимного страхования (далее - общество)некоммерческая страховая организация, созданная на основе добровольного членства, с учетом положений настоящего Закона;
- орган страхового надзора – Национальный банк Таджикистана, осуществляющий функции по регулированию и надзору в сфере страховой деятельности №2110
- выгодоприобретатель - лицо, указанное в договоре страхования, в пользу которого заключено страхование;
- членские взносы - денежные средства, ценные бумаги, другое имущество или имущественные права, имеющие денежную ценность, которые переводятся или передаются физическими и юридическими лицами для вступления в общество;
- страховые взносы - денежные средства, выплачиваемые членами общества для осуществления взаимного страхования;
- дополнительные взносы - денежные средства, выплачиваемые членами общества в,целях компенсации ущерба, нанесённого обществу.
Статья 2. Законодательство Республики Таджикистан о взаимном страховании
Законодательство Республики Таджикистан о взаимном страховании основывается на Конституции Республики Таджикистан и состоит из Гражданского кодекса Республики Таджикистан, настоящего Закона, других нормативных правовых актов Республики Таджикистан, а также международных правовых актов, признанных Таджикистаном.
Статья 3. Принципы взаимного страхования
Взаимное страхование осуществляется на основе следующих принципов:
- общность имущественных интересов членов общества;
- равенство прав и обязанностей членов общества;
- взаимная защита и ответственность членов общества.
Статья 4. Объекты взаимного страхования
Объектами взаимного страхования являются имущественные интересы членов общества, связанные, в частности, с:
- владением, пользованием и распоряжением имуществом (страхование имущества);
- жизнью, здоровьем, трудоспособностью и добровольным пенсионным обеспечением членов общества (личное страхование)
- риском гражданской ответственности, связанным с обязанностью, возникшей в результате причинения ущерба жизни, здоровью или имуществу другого лица, и в случаях, установленных Законом, а также ответственностью, предусмотренной договором;
- предпринимательским риском - риском неполучения ожидаемой прибыли от предпринимательской деятельности, связанным с нарушением своих обязательств контрагентамипредпринимателями или. изменением условий этой деятельности, связанных с обстоятельствами, не имеющими отношения к предпринимательству.
Статья 5. Создание общества
1.Число членов общества должно составлять не менее пяти граждан или не менее трех юридических лиц.
2.Наименование общества должно содержать словосочетание "общество взаимного страхования" с указанием на некоммерческую форму организации.
3. Общество считается созданным с момента его государственной регистрации в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
Статья 6. Учредительные документы общества
1. Учредительными документами общества являются учредительный договор и устав общества.
2. Учредительный договор общества, помимо положении, установленных законодательством Республики Таджикистан, должен содержать следующие положения:
- обязанность учредителей по подписанию договора страхования и внесению страховых средств (страховых взносов);
- размер вносимых учредителями денежных взносов на административные расходы, связанные с созданием и организацией деятельности общества.
3. Устав общества должен содержать следующие сведения:
- полное и сокращенное наименование общества на государственном языке;
- место нахождения общества;
- предмет и цели деятельности общества;
- виды страхования, осуществляемые обществом;
- порядок управления обществом, состав и компетенция органов управления и органов контроля общества, порядок их создания и порядок принятия ими решений;
- условия и порядок приема и прекращения членства в обществе;
- порядок избрания полномочных представителей членов общества для участия в общем собрании членов общества;
- права и обязанности общества перед членами общества;
- права и обязанности членов общества;
- форма, условия и порядок внесения установленных взносов и ответственность за нарушение обязательств по их внесению;
- условия и порядок принятия на себя дополнительной, ответственности членами общества, связанной со страховыми обязательствами общества по невыплаченной части дополнительного взноса каждого члена общества;
- правила страхования в случае осуществления обществом взаимного страхования на основании членства;
- источники формирования имущества общества;
- порядок распоряжения имуществом общества;
- порядок внесения изменений в устав общества;
- порядок проведения общего собрания членов общества и порядок оповещения о его проведении;
- порядок реорганизации и ликвидации общества;
- иные не противоречащие законодательству Республики Таджикистан положения.
4. Требования учредительных документов обязательны для исполнения обществом и его членами.
5. Учредительные документы общества должны предоставляться для ознакомления кандидатам в члены общества и вручаться всем членам общества.
6. Устав общества утверждается общим собранием членов общества.
Статья 7. Члены общества
1. Членами общества могут быть физические лица, достигшие восемнадцатилетнего возраста, и (или) юридические лица. Членство в обществе может быть обусловлено только едиными требованиями для всех его членов.
2. Членство в обществе возникает после принятия обществом решения о приеме в члены общества и уплаты заявителем установленного обществом членского взноса.
3. Члены общества имеют право голоса на общем собрании только после уплаты страховых взносов.
4. Общество обеспечивает ведение и хранение списка членов общества.
Статья 8. Права и обязанности членов общества
1. Члены общества имеют право:
- участвовать в управлении обществом и быть избранными в его органы;
- страховать свои имущественные интересы на взаимной основе в соответствии с правилами или договором страхования;
- требовать и получать от органов управления общества любую информацию о деятельности общества, в том числе о результатах проверок его финансовой деятельности;
- выходить из общества в порядке и на условиях, которые предусмотрены уставом общества;
- пользоваться иными правами, предусмотренными законодательством Республики Таджикистан;
- получать в случае ликвидации общества часть его имущества, оставшегося после расчетов с кредиторами, если иное не предусмотрено законодательством Республики Таджикистан или уставом общества.
2. Члены общества обязаны:
- соблюдать устав общества;
- выполнять решения общего собрания членов общества, иных органов общества, принятые в пределах их компетенции;
- своевременно уплачивать членские, дополнительные взносы и другие взносы, предусмотренные уставом общества;
- своевременно уплачивать страховые взносы;
- выполнять иные обязанности, предусмотренные законодательством Республики Таджикистан, уставом общества или другими документами, регулирующими деятельность общества.
3. Лицо, принятое в общество, отвечает наравне с другими членами общества по всем страховым обязательствам общества, возникшим до его вступления в общество, и подтверждает своё ознакомление с этими обязательствами в письменной форме.
4. Члены общества солидарно несут дополнительную ответственность по страховым обязательствам общества в пределах невнесенной части дополнительного взноса каждого из членов общества.
Статья 9. Прекращение членства в обществе
1. Членство в обществе прекращается в случае:
1) добровольного выхода члена общества из общества;
2) исключения из членов общества на основании:
- неисполнения членом общества обязательства по уплате страховых или дополнительного взносов;
- прекращения договора страхования по инициативе члена общества, а также незаключения договора страхования в течение срока, установленного уставом общества;
3) смерти физического лица - члена общества или объявления его умершим в установленном законодательством Республики Таджикистан порядке, а также ликвидации юридического лица - члена общества;
4) ликвидации общества.
2. При добровольном выходе из общества отказ от участия в обществе должен быть заявлен членом общества в письменной форме не менее чем за 30 дней до фактического выхода из общества.
3. В случае исключения из общества член общества должен быть извещен в письменной форме о причинах исключения не позднее чем за 30 дней до вынесения вопроса о его исключении из членов общества.
4. В случае смерти члена общества или объявления его умершим в установленном законодательством Республики Таджикистан порядке его наследники вправе вступить в общество по решению правления общества.
5. Юридическое лицо, являющееся правопреемником участвовавшего в обществе реорганизованного юридического лица, вправе вступить в общество по решению правления общества, если иное не предусмотрено уставом общества.
6. Прекращение членства до истечения срока договора страхования регулируется нормами гражданского законодательства Республики Таджикистан.
7. Член общества имеет право получить при выходе из общества внесенные им взносы в сроки и в порядке, которые предусмотрены уставом общества.
8. Член общества имеет право получить при выходе из общества часть его имущества или стоимость этого имущества в пределах стоимости имущества, внесенного членом общества в качестве членского взноса, если уставом общества не предусмотрено иное.
Статья 10. Порядок осуществления взаимного страхования
1. После уплаты членом общества страховых взносов общество обязуется при наступлении определенного события (страхового случая) произвести страховую выплату члену общества или выгодоприобретателю в порядке и в сроки, которые установлены правилами страхования или договором страхования.
2. В случае, если по итогам отчетного года финансовый результат осуществления взаимного страхования является положительным, общее собрание членов общества может принять решение об уменьшении размера страховых взносов или приостановлении их выплаты на определённый срок.
3. В случае, если по итогам отчетного года финансовый результат осуществления взаимного страхования является отрицательным, общее собрание членов общества принимает решение об источнике покрытия образовавшегося убытка, в том числе может принять решение о внесении членами общества дополнительных взносов.
4. Общество осуществляет взаимное страхование своих членов непосредственно на основе членства в случае, если уставом общества не предусмотрено заключение договора страхования.
5. Осуществление взаимного страхования на основе членства возможно только при осуществлении обществом одного вида страхования в соответствии с правилами страхования, предусматривающими одинаковые условия страхования. В этом случае правила страхования являются неотъемлемой частью устава общества.
6. Виды страхования, осуществляемые обществом, определяются исходя из потребностей членов общества и требований настоящего Закона.
Статья 11. Органы общества
1. Органами общества являются:
- высший орган - общее собрание членов общества;
- исполнительный орган - коллегиальный орган (правление) или лицо, единолично осуществляющее функции исполнительного органа (директор);
- контрольный орган - ревизионная комиссия.
2. Уставом общества может быть предусмотрено создание иных органов общества.
Статья 12. Ревизионная комиссия общества
1. Ревизионная комиссия общества подотчетна общему собранию членов общества. Ревизионная комиссия общества избирается исключительно из членов общества и осуществляет контроль соблюдения устава общества, деятельности органов управления обществом, а также рассматривает обращения членов в случае нерассмотрения их правлением общества.
2. Ревизионная комиссия общества проводит проверки финансово-хозяйственной деятельности общества, представляет общему собранию членов общества заключение по результатам проверки годового отчета и годовой бухгалтерской отчетности общества. Общее собрание членов общества не вправе утверждать годовые отчеты и годовую бухгалтерскую отчетность общества при отсутствии заключения ревизионной комиссии общества.
3. Заключение ревизионной комиссии общества должно содержать:
- сведения о подтверждении достоверности данных, содержащихся в годовых отчетах и годовой бухгалтерской отчетности общества;
- информацию о фактах нарушения положений устава общества органами управления общества, если такие нарушения имеются;
- информацию о фактах нарушения порядка ведения бухгалтерского учета и предоставления бухгалтерской отчетности, установленного законодательством Республики Таджикистан, а также предложения об устранении таких нарушений, если они имеются.
4. Члены ревизионной комиссии общества, в том числе председатель ревизионной комиссии, избираются общим собранием членов общества на срок, определенный уставом общества. Ревизионная комиссия общества не вправе передавать свои полномочия другим лицам. По решению общего собрания членов общества полномочия любого члена ревизионной комиссии общества могут быть прекращены досрочно. Член ревизионной комиссии общества может быть избран в правление общества или назначен на должность директора общества не ранее чем через два года после прекращения полномочий.
5. Членам ревизионной комиссии общества не может быть запрещено присутствие на заседаниях правления общества.
6. Ревизионная комиссия общества созывает общее собрание членов общества в случае, если деятельность правления общества не обеспечивает достижение целей и выполнение задач общества, а также в случае неисполнения правлением общества требования одной трети от общего числа членов общества о созыве общего собрания членов общества.
7. Порядок работы ревизионной комиссии общества определяется уставом и иными документами общества.
Статья 13. Источники формирования имущества общества
1. Общество может иметь в собственности здания, строения, сооружения, оборудование, денежные средства в национальной и иностранной валюте, ценные бумаги и иное имущество.
2. Имущество общества может быть отчуждено только в случае и в порядке, которые предусмотрены настоящим Законом, другими законами и уставом общества.
3. Общество отвечает по своим обязательствам всем принадлежащим ему имуществом.
4. Источниками формирования имущества общества являются:
- членские взносы;
- страховые взносы;
- дополнительные взносы;
- доходы, получаемые от инвестирования и размещения временно свободных средств страховых резервов и иных средств;
- иные не запрещенные законодательством Республики Таджикистан поступления.
Статья 14. Членский взнос
1. Членский взнос вносится физическим или юридическим лицом для покрытия расходов, связанных с уставной деятельностью общества.
Членским взносом могут быть деньги или иное имущество (за исключением имущественных прав), имеющее денежную оценку. Членские взносы не должны быть обременены обязательствами.
2. Денежные оценки имущества, вносимого для оплаты членского взноса, могут проводиться правлением общества, исходя из рыночной стоимости такого имущества. В случае несогласия лица, вносящего имущество для оплаты членского взноса, с проведенной оценкой имущества для определения рыночной стоимости такого имущества привлекается независимый оценщик на условиях, предусмотренных уставом общества.
Величина денежной оценки имущества, проведенной правлением общества, не может быть выше величины оценки, проведенной независимым оценщиком. Если стоимость имущества, вносимого в денежной форме для оплаты членского взноса, составляет более чем сто тысяч сомони, для определения рыночной стоимости такого имущества привлекается независимый оценщик на условиях, предусмотренных уставом общества. Уставом общества может быть ограничен перечень видов имущества, которым уплачивается членский взнос в общество.
3. Уставом общества могут быть предусмотрены иные обязательные взносы для членов общества.
Статья 15. Страховые взносы и страховые выплаты
1. Страховые взносы, уплаченные членами общества, выплачиваются выгодоприобретателю обществом в виде страховых выплат в размере, определенном договором страхования.
2. Размер и порядок расчета страховых взносов устанавливается правилами взаимного страхования, утвержденными общим собранием членов общества, если иное не предусмотрено законодательством Республики Таджикистан.
3. Если по окончании отчетного периода у общества не было задолженности по страховым выплатам, а также задолженности по уплате налогов и других обязательных платежей в бюджет, общим собранием членов общества может быть принято решение об уменьшении очередных страховых взносов или о приостановлении их уплаты.
4. Порядок и условия осуществления страховых выплат устанавливаются правилами взаимного страхования общества, утвержденными общим собранием членов общества.
Статья 16. Страховые резервы
Для обеспечения выполнения обязательств, связанных с взаимным страхованием, общество в соответствии с порядком и условиями, указанными в уставе, создает и размещает резервный фонд.
Статья 17. Дополнительные взносы
1. Дополнительным взносом являются денежные средства, которые члены общества обязаны внести по решению общего собрания членов общества на покрытие образовавшихся убытков по итогам отчетного года.
2. Порядок расчета и внесения дополнительных взносов устанавливается правилами взаимного страхования общества, утвержденными общим собранием членов общества.
Статья 18. Бухгалтерский учет и отчетность
Общество ведет бухгалтерский учет, составляет бухгалтерскую и статистическую отчетность в соответствии с планами счетов, правилами бухгалтерского учета, формами учета и отчетности, утверждаемыми государственным органом, осуществляющим регулирование и надзор страхового рынка и страховых организаций.
Статья 19. Реорганизация общества
1. Реорганизация общества может осуществляться по решению общего собрания членов общества в форме слияния, присоединения, разделения, выделения и преобразования в порядке, предусмотренном законодательством Республики Таджикистан.
2. Реорганизация общества в форме преобразования возможна только в случае преобразования общества в хозяйственное общество, осуществляющее страхование.
Статья 20. Ликвидация общества
1. Общество может, быть ликвидировано по основаниям и в порядке, которые установлены законодательством Республики Таджикистан, с учетом требований настоящего Закона.
2. Орган, принявший решение о ликвидации общества, в течение десяти календарных дней с даты принятия такого решения обязан сообщить об этом в орган страхового надзора.
3. Имущество общества, оставшееся после удовлетворения всех его обязательств перед кредиторами и членами общества, в порядке, установленном уставом общества, распределяется ликвидационной комиссией между всеми членами общества.
Статья 21. Государственный надзор за деятельностью общества
1. Государственный надзор за деятельностью общества, соблюдением им страхового законодательства осуществляется органом страхового надзора в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
2. Органы государственной власти и местного самоуправления не вправе вмешиваться в хозяйственную, финансовую и иную деятельность общества, за исключением случаев, предусмотренных законодательством Республики Таджикистан.
Статья 211. Ответственность за несоблюдение требований настоящего Закона
Физические и юридические лица за несоблюдение требований настоящего Закона привлекаются к ответственности в порядке, установленном законодательством Республики Таджикистан№2110
Статья 22. Порядок введения в действие настоящего Закона
Настоящий Закон ввести в действие после его официального опубликования.
Президент
Республики Таджикистан Эмомали Рахмон
г.Душанбе,
5 августа 2009 года №540
ПОСТАНОВЛЕНИЕ МАДЖЛИСИ МИЛЛИ МАДЖЛИСИ ОЛИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
О Законе Республики Таджикистан "О взаимном страховании"
Рассмотрев Закон Республики Таджикистан "О взаимном страховании", Маджлиси милли Маджлиси Оли Республики Таджикистан постановляет:
Одобрить Закон Республики Таджикистан "О взаимном страховании".
Председатель
Маджлиси милли Маджлиси Оли
Республики Таджикистан М.Убайдуллоев
г.Душанбе, 23 июля 2009 года №669
ПОСТАНОВЛЕНИЕ МАДЖЛИСИ МИЛЛИ МАДЖЛИСИ ОЛИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
О принятии Закона Республики Таджикистан "О взаимном страховании"
Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли Республики Таджикистан постановляет:
Принять Закон Республики Таджикистан "О взаимном страховании".
Председатель
Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли
Республики Таджикистан С. Хайруллоев
г.Душанбе, 27 мая 2009 года, №1346
