ADLIA

Қоидаҳои истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 31 октябри соли 2025, № 553

Санаи амалкуни:

Ҳолати ҳуҷҷат: Амалкунанда

Бо қарори Ҳукумати

Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 31 октябри соли 2025, № 553

тасдиқ шудаанд

Қоидаҳои истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

1. Қоидаҳои истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - Қоидаҳо) дар асоси Конвенсия оид ба авиатсияи байналмилалии гражданӣ, ки 7 декабри соли 1944 дар Чикаго ба имзо расидааст, таҳия гардида, тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистонро бо дар назар доштани манфиатҳои иқтисодӣ ва мудофиавии Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо мақсади қонеъ гардонидани талаботи истифодабарандагони фазои ҳавоӣ ва таъмини бехатарии истифодаи фазои ҳавоӣ муайян мекунад.

2. Дар Қоидаҳои мазкур мафҳумҳои зерин истифода мешаванд:

1) баландии мутлақ – масофаи амудӣ аз сатҳи миёнаи баҳр (MLS) то сатҳ, нуқта ё объекти ба сифати нуқта қабулшуда;

2) баландии мутлақи гузариш – баландии мутлақ, ки дар он ё пасттар аз он мавқеъи киштии ҳавоӣ дар сатҳи амудӣ дар нишондиҳандаҳои баландии мутлақ нигоҳ дошта мешавад;

3) хабардорсозии садамавӣ – огоҳонии хадамоти ҷустуҷӯию садамавӣ оид ба киштиҳои ҳавоии ба фалокат дучоршуда;

4) аэродром – майдони муайяни сатҳи замин ё об (аз ҷумла ҳама гуна биноҳо, иншоот ва таҷҳизот), ки пурра ё қисман барои расидан, парвоз ва ҳаракати киштии ҳавоӣ дар ин сатҳ пешбинӣ шудааст;

5) марказҳои ҳавоӣ (аэрошабакаҳо) – минтақаҳои муттаҳидсохтаи ба ҳам наздик ҷойгиршудаи аэродромҳо (вертодромҳо), ки сарҳади умумӣ доранд ва ташкили иҷрои парвозҳое, ки аз онҳо ҳамоҳангӣ ва мутобиқсозиро талаб мекунад;

6) маълумоти аэронавигатсионӣ – маълумот оид ба аэродромҳо, аэроузелҳо, унсурҳои сохтори фазои ҳавоӣ ва воситаҳои таъминоти радиотехникӣ, ки барои ташкил ва иҷрои парвозҳо зарур мебошанд;

7) иттилооти аэронавигатсионӣ - иттилооте, ки дар натиҷаи интихоб, таҳлил ва коркарди маълумоти аэронавигатсионӣ ба даст оварда шудааст;

8) аэростат - воситаи парвозии аз ҳаво сабуктар, ки бо дастгоҳи қуввадиҳанда ба ҳаракат дароварда намешавад;

9) бехатарии истифодаи фазои ҳавоӣ – тавсифи маҷмуии тартиби муқарраршудаи истифодаи фазои ҳавоӣ, ки қобилияти таъмини иҷрои ҳамаи намудҳои фаъолият оид ба истифодаи фазои ҳавоиро бехавфона ба ҳаёт ва саломатии одамон, зиёни моддӣ ба давлат, шаҳрвандон ва шахсони ҳуқуқӣ муайян менамояд;

10) низоми авиатсионии бесарнишин (минбаъд - НАБ) - ҳавопаймои бесарнишин ва унсурҳои вобаста ба он (аз ҷумла шабакаҳои иртиботӣ ва ҷузъҳое, ки идоракунии киштии ҳавоии бесарнишинро таъмин мекунанд), ки барои истифодаи бехатар ва самараноки киштии ҳавоии бесарнишин дар фазои ҳавоӣ заруранд;

11) киштии ҳавоии бесарнишин (минбаъд – КҲБ) –ҳавопаймое, ки барои фаъолияти худкор ва (ё) бо идоракунии фосилавии бе сарнишин дар дохили ҳавопаймо истифодабарӣ мешавад ё пешбинӣ гардидааст;

12) ҷудокунии паҳлӯӣ – ҷойгиршавии киштиҳои ҳавоӣ дар баландии ягона бо фосилаҳои муқарраргардида аз рӯйи масофа ё ҷойивазшавии кунҷӣ байни хаттҳои роҳи онҳо;

13) ҷудокунии амудӣ – ҷойгиршавии киштиҳои ҳавоии парвозкунанда аз рӯйи баландӣ ба фосилаҳои муқарраргардида;

14) парвоз - марҳилаи парвоз аз лаҳзаи ибтидои ҳаракати суръатноки киштии ҳавоӣ аз хатти оғоз дар сатҳи замин (об) ё сунъӣ (лаҳзаи дуршавӣ аз сатҳи зикршуда ҳангоми парвози амудӣ) то лаҳзаи гирифтани баландӣ ва суръати парвози муқарраргардида нисбат ба киштии ҳавоии мушаххас;

15) намоёнии парвоз – биниш аз кабинаи киштии ҳавоӣ ҳангоми парвоз;

16) парвози визуалии киштии ҳавоии бесарнишин – парвози КҲБ -и дар доираи дидашавандагии бевосита – парвоз, ки дар рафти он ҳавонаварди беруна ва (ё) мушоҳидакунандаи киштии ҳавоии бесарнишин бо киштии ҳавоии тариқи фосилавӣ идорашаванда алоқаи визуалии бевоситаро бидуни дастгоҳ нигоҳ медорад;

17) шоҳроҳи ҳавоӣ – фазои ҳавоии назоратшаванда (ё қисми он) дар намуди долон, ки бо баландӣ ва паҳноӣ маҳдуд ёфтааст;

18) ҳаракати ҳавоӣ – ҳавопаймоҳо (дастгоҳҳои парвозкунанда)-и дар парвоз қарордошта ё дар майдонҳои гардишкунии (манёвркунии) аэродром ҳаракаткунанда;

19) фазои ҳавоии хатсайри озод (Free Route Airspace) (минбаъд – FRA)– қисми фазои ҳавоии назоратшаванда, ки дар доираи он парвози КҲБ метавонад тибқи хатсайри навигатсияи дақиқи муайяншуда байни нуқтаҳои асосии дар ҳуҷҷатҳои иттилоотии аэронавигатсионӣ нашршуда анҷом дода шавад;

20) фазои ҳавоии хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ – фазои ҳавоии андозаи муайян бо нишонагузории ҳуруфӣ, ки дар доираи он метавонанд намудҳои мушаххаси парвозҳо иҷро шаванд ва барои он намудҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ ва қоидаҳои парвозҳо муайян карда шудааст;

21) киштии ҳавоии вайронкор – киштии ҳавоие (дастгоҳи парвозкунандае), ки ба вайрон намудани тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо вайрон кардани Қоидаҳои муқарраргардида, роҳ додааст;

22) долони ҳавоии парвози Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон - қисми фазои ҳавоӣ аз болои Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки он барои убур аз ҷониби киштиҳои ҳавоии анҷомдиҳандаи парвозҳои байналмилалӣ муайян гардидааст;

23) реҷаи муваққатӣ – манъ ё маҳдуд кардани истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ноҳияҳои алоҳидаи он;

24) баландии гузариш – баландие, ки барои гузарондани ҷадвали фишори баландисанҷи барометрӣ ба фишори стандартӣ ҳангоми гирифтани баландии парвози фазои ҳавоӣ аз ҷониби ҳамаи истифодабарандагони манфиатдор муқаррар карда шудааст;

25) баландии парвоз – масофа аз сатҳи муайяни баҳр то киштии ҳавоӣ тариқи амудӣ;

26) Маркази асосии Низоми ягонаи ташкили ҳаракати ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд – МА НЯ ТҲҲ ҶТ) – мақомоти амалиётии Низоми ягонаи ташкили ҳаракати ҳавоии (минбаъд - НЯ ТҲҲ) Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки барои банақшагирӣ ва ҳамоҳангсозии истифодаи фазои ҳавоӣ, ташкили ҳаракати ҳавоӣ, таъмини тартиби иҷозатдиҳии истифодаи фазои ҳавоӣ, ҳамгироӣ бо мақомоти оперативии (асосии) НЯ ТҲҲ давлатҳои ҳамсарҳад, назорати риояи қоидаҳои мазкур дар доираи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва минтақаҳое, ки масъулият барои ташкили ҳаракати ҳавоӣ ба зиммаи Ҷумҳурии Тоҷикистон вогузор шудааст, таъин гардидааст;

27) ҷудокунии уфуқӣ – ҷойгиршавии киштиҳои ҳавоӣ дар ҳамвории уфуқӣ аз рӯи масофа ба фосилаҳои муқарраргардида;

28) фишори QNE – фишори атмосферии стандартӣ бо нишондиҳандаи муайяни пешакӣ 760 мм сутунчаи симобӣ ё 1013, 2 гПа, ки сатҳи ягонаи нуқтаи ҳисоби баландии барометриро муқаррар менамояд;

29) фишори QFE – фишори атмосферӣ дар сатҳи барзиёд аз аэродром (вертодром) (ё остонаи хатти парвозу нишаст);

30) фишори QNН-и аэродром – фишори атмосферӣ дар аэродром, ки наздик ба сатҳи миёнаи баҳр (дар ин ҷо ва минбаъд сатҳи баҳри Балтика истифода мегардад) аз рӯйи атмосфераи стандартӣ карда шудааст;

31) фишори QNН-и минтақа – фишори атмосферии камтар ба сатҳи миёнаи баҳр наздиккардашуда аз рӯйи атмосфераи стандартии фишорҳои воқеӣ дар доираи минтақаи иттилооти парвозӣ ё қисми он;

32) дирижабл – дастгоҳи парвозкунандае, ки дар атмосфера тавассути дастгоҳи ҳаракатоварӣ истифода шаванда ва аз рӯйи баландӣ, самт ва суръат идора шаванда;

33) минтақаи диспетчерӣ (CTA) – фазои ҳавоии зери назорат, ки аз ҳадди муайяншудаи болои сатҳи замин ба боло тӯл мекашад;

34) минтақаи назорати диспетчерӣ (CTR) – фазои ҳавоии зери назорат, ки аз сатҳи замин то ҳадди болоии муайяншуда тӯл мекашад;

35) хизматрасонии диспетчерӣ – хизматрасоние (идоракунӣ), ки бо мақсади пешгирии бархӯрд байни киштиҳои ҳавоӣ, бархӯрд бо монеаҳо дар майдони манёвркунӣ, инчунин бо мақсади танзими ҳаракати ҳавоӣ пешниҳод мегардад;

36) иҷозати диспетчерӣ – иҷозат ба экипажи ҳавоӣ барои амал кардан тибқи шартҳои ҷониби мақомоти хадамоти ҳаракати ҳавоӣ;

37) дастури диспетчерӣ – нишондодҳои дастурии бевоситаи мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ, ки ба ҳайати парвозии киштии ҳавоӣ иҷрои амали мушаххасро дар ҳолати мушаххас дастур медиҳад;

38) ҳуҷҷати иттилооти аэронавигатсионӣ – нашрияи дорои иттилооти аэронавигатсионӣ;

39) парвози иловагии муқаррарӣ – парвозе, ки аз ҷониби ширкати киштии ҳавоӣ иловатан ба парвози муқаррарии худ дар ҳамон хатсайри ҳавоӣ ва ҳамон рӯз иҷро карда мешавад;

40) минтақаи мамнуӣ – фазои бо андозаи муқарраршудаи ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар доираи он истифодаи фазои ҳавоӣ ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи Қоидаҳои мазкур манъ карда шудааст,;

41) минтақаи маҳдудияти парвозҳо – фазои бо андозаи муқарраршудаи ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар доираи он парвози киштиҳои ҳавоӣ бо шартҳои муайянгардида маҳдуд карда шудааст;

42) дархост оид ба истифодаи фазои ҳавоӣ барои иҷрои парвозҳо бо истифодаи НАБ – ҳуҷҷати шаклаш муайяншуда, ки аз ҷониби истифодабарандагони фазои ҳавоӣ барои таъмин намудани бехатарии фаъолияти марбут ба истифодаи фазои ҳавоӣ ҳангоми иҷрои парвозҳо бо истифодаи НАБ пешниҳод мешавад;

43) минтақаи фазои ҳавоӣ бо пешбурди ҳатмии алоқаи радиоӣ (RMZ) – минтақаи фазои ҳавоӣ бо андозаи муайян, ки ҳангоми парвоз дар он таҷҳизоти алоқаи дутарафа бо радио дар ҳавомаймо бо риояи тартиботи муқарраршуда, мавҷуд бошад;

44) минтақаи фазои ҳавоӣ барои парвозҳои КҲБ (UFZ – unmanned flight zone) – минтақаи махсуси фазои ҳавоӣ бо андозаи муайян, ки барои иҷрои парвозҳои КҲБ пешбинӣ шудааст;

45) минтақаи ҳаракати аэродромӣ (Aerodrome Traffic Zone) – фазои ҳавоӣ бо андозаи муайяни атрофи аэродром, ки барои таъмини бехатарии ҳаракати аэродромӣ муқаррар шудааст;

46) минтақаи маҳдудияти парвозҳо – фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо андозаи муқарраршуда, ки дар доираи он парвози киштиҳои ҳавоӣ бо шартҳои муайян маҳдуд карда шудаанд;

47) минтақаи маҳдудияти парвози КҲБ – як қисми фазои бо андозаҳои муқарраршудаи ҳавоӣ дар болои қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар ҳудуди он парвозҳои КҲБ бо шартҳои муайян маҳдуд карда шудаанд;

48) минтақаи иттилооти парвозӣ (FIZ) – қисми минтақаи иттилооти парвозӣ, ки дар ҳудуди он хадамоти иттилооти парвозии аэродромӣ (AFIS) ё дигар мақомоти ваколатдори муайяншуда хизматрасонии иттилооти парвозӣ ва огоҳсозии ҳолатҳои фавқулоддаро таъмин мекунанд;

49) минтақа (майдон)-и НЯ ТҲҲ – фазои ҳавоӣ бо андозаи муайян, ки дар доираи он мақомоти амалиётии НЯ ТҲҲ вазифаҳои худро иҷро менамоянд;

50) минтақа (майдон)-и масъулият – фазои ҳавоии андозааш муайян, ки дар ҳудуди он мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ вазифаҳои худро иҷро мекунанд;

51) минтақаи фазои ҳавоӣ бо талаботи ҳатмии мавҷудияти шахси масъул (транспондер) (TMZ) – минтақаи фазои ҳавоии андозааш муайян, ки ҳангоми парвозҳо дар он таҷҳизонии киштиҳои ҳавоӣ ҳатман бо мавҷудияти шахси масъули системаи назорат, ки тибқи расмиёти муқарраргашта истифода мешавад, талаб мегардад;

52) навигатсияи минтақавӣ – усули навигатсияе, ки иҷрои парвозҳоро ба киштиҳои ҳавоӣ тибқи дилхоҳ маҳрук (траектория)-и интихобшаванда дар ҳудуди минтақаи амали воситаҳои навигатсионии заминӣ ё моҳворавӣ, ё ин ки дар ҳудуди муайянсозандаи имконияти воситаҳои автономӣ ё комбинатсияи онҳо имкон медиҳад;

53) паёмномаи NOTAM – хабарномае, ки тавассути каналҳои алоқа интиқол дода мешавад ва дорои маълумот дар бораи ҳолати таҷҳизоти аэронавигатсия, унсурҳои сохтори фазои ҳавоӣ, ки сари вақт огоҳ кардани онҳо барои ҳайати шахсии дар парвозҳои ҳавопаймоӣ иштироккунанда муҳим аст, инчунин барои дигар иттилооти аэронавигатсия;

54) истифодаи фазои ҳавоӣ - фаъолияте, ки дар раванди он дар фазои ҳавоӣ ҷойивазкунии объектҳои гуногуни моддӣ (киштиҳои ҳавоӣ, ракетаҳо ва объектҳои дигар), инчунин фаъолияти дигар (сохтмони иншооти баланд, фаъолияте, ки дар раванди он афканишоти электромагнитӣ ва афканишоти дигар, ихроҷи моддаҳо ба атмосфера, ки дидашавандагиро бад менамоянд, пешбурди корҳои таркишӣ ва дигар амалҳо, ки метавонанд ба бехатарии ҳаракати ҳавоӣ таҳдид намояд) амалӣ карда мешавад;

55) аэродроми назоратшаванда – аэродроме, ки дар он хизматрасонии танзимгарии ҳаракати аэродромӣ новобаста ба мавҷудияти минтақаи танзимгарӣ таъмин карда мешавад;

56) фазои ҳавоии назоратшаванда – фазои ҳавоии андозаи муайян, ки дар доираи хизматрасонии хадамоти диспетчерии аэродром (ХДА) таъмин карда мешавад;

57) нуқтаи назоратии аэродром – нуқтае, ки ҷойгиршавии географии аэродромро дар низоми интихобшудаи координата муайян месозад;

58) ҳамоҳангсозии истифодаи фазои ҳавоӣ – фаъолияте, ки дар раванди банақшагирии истифодаи фазои ҳавоӣ ва хизматрасонии (идораи) ҳаракати ҳавоӣ амалӣ гардида, ба муносибгардонии фазои ҳавоӣ вобаста ба ҳолати баамаломадаи ҳавоӣ, метереологӣ, аэронавигатсионӣ ва мувофиқи афзалиятҳои давлатӣ дар истифодаи фазои ҳавоӣ равона гардидааст;

59) мақоми ҳамоҳангсозандаи НЯ ТҲҲ – Комиссияи байниидоравӣ оид ба истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

60) маҳдудияти кӯтоҳмуддат – манъ ё маҳдуд кардани истифодаи фазои ҳавоӣ барои таъмини иҷрои бехатари парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ;

61) хатсайри хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (минбаъд Хатсайри ҲҲ) – хатсайри муқарраршудае, ки барои равон кардани ҷараёни ҳаракат бо мақсади таъмини хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ таъин гардидааст;

62) хатсайри парвоз – акси маҳрук (траектория)-и муайяншудаи (муқарраршудаи) парвози ҳавопаймо ба сатҳи замин (об), ки бо нуқтаҳои асосӣ муайян гардидааст;

63) хатсайри минтақавии навигатсионӣ – хатсайри хизматрасонии ҳаракати ҳавоии муқарраршуда барои киштиҳои ҳавоие, ки навигатсияи минтақавиро истифода карда метавонанд;

64) шоҳроҳи ҳавоии байналмилалӣ – шоҳроҳи ҳавоие, ки барои парвозҳои байналмилалӣ кушода аст;

65) хатти маҳаллии ҳавоӣ – фазои ҳавоии назоратшаванда (аз ҳади гузариш пасттар) дар намуди долоне, ки бо баландӣ ва паҳноӣ маҳдуд гардидааст;

66) реҷаи маҳаллӣ - манъ ё маҳдуд кардани истифодаи фазои ҳавоӣ дар ноҳияҳои алоҳидаи фазои ҳавоии минтақаи низоми ягона;

67) мили баҳрӣ (мб) – ченаки дарозии дар навигатсияи ҳавоӣ истифодашаванда, ки дарозии каҷии давраи калони он дар сатҳи кураи замин ба андозаи як дақиқаи кунҷӣ баробар аст. Як мили байналмилалии баҳрӣ ба 1852 метр баробар аст;

68) навигатсияи ба тавсифот (PBN) асосёфта – навигатсияи минтақавӣ дар асоси талабот нисбат ба тавсифи киштиҳои ҳавоӣ, ки парвозҳоро тибқи хатсайри хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ, нақшаи наздикшавӣ ба нишаст аз рӯйи асбобҳо ё парвоз дар фазои ҳавоии муқарраргардида анҷом медиҳанд;

69) мушаххасоти навигатсионӣ (RNAV, RNP) – маҷмуи талабот ба киштии ҳавоӣ ва ҳайати парвозӣ, ки барои таъмини парвозҳо дар шароити навигатсияи ба тавсифот (PBN) асосёфта дар доираи фазои ҳавоии муқарраргардида зарур мебошанд;

70) идораи NOTAM - воҳиди сохтории таъминотчии хидматрасонии аэронавигатсия, ки хабарномаи NOTAM медиҳад;

71) яхбандӣ – таҳшини ях дар қисматҳои гуногуни киштии ҳавоӣ;

72) хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ (минбаъд – Хизм.(идоракунии)ҲҲ) - хизматрасонии парвозию иттилоотӣ, огоҳсозии садамавӣ, хизматрасонии танзимгарӣ;

73) минтақаи хатарнок – фазои ҳавоии андозаи муайян, ки дар доираи он дар давраҳои муайяни вақт метавонад фаъолияти эҷодкунандаи хатар барои парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ амалӣ карда шавад;

74) мақомоти амалиётии НЯ ТҲҲ – маркази асосии Низоми ягонаи ташкили ҳаракати ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз бахшҳои ҳарбӣ ва гражданӣ иборат аст:

- марказҳои минтақавии Низоми ягонаи ташкили ҳаракати ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд – ММ НЯ ТҲҲ), ки аз бахшҳои ҳарбӣ ва гражданӣ иборат мебошанд;

- марказҳои ёрирасони Низоми ягонаи ташкили ҳаракати ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - МЁ НЯ ТҲҲ), ки аз бахшҳои ҳарбӣ иборат мебошанд;

- мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоии фурудгоҳҳои гражданӣ, аз ҷумла аҳаммияти ҷумҳуриявидошта, ки ҳудудан бо марказҳои минтақавии (ёрирасон)-и НЯ ТҲҲ якҷоя карда шудаанд;

75) ташкил намудани ҳаракати ҳавоӣ - таъмини имконият ба истифодабарандагони киштии ҳавоӣ барои риояи вақти банақшагирифтаи парвозу нишаст, инчунин бардошту тоби профилҳои афзалиятноки парвоз зимни маҳдудиятҳои ҳаддиақалӣ ва бидуни кам кардани сатҳи муқарраршудаи бехатарӣ (минбаъд-ТҲҲ). ТҲҲ инҳоро дар бар мегирад:

- хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ;

- ташкили ҷараёнҳои ҳаракати ҳавоӣ;

- ташкили фазои ҳавоӣ бо мақсади таъмин намудани хизматрасонии (идораи) ҳаракати ҳавоӣ ва ташкили ҷараёнҳои ҳаракати ҳавоӣ;

76) мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) – мақоми амалиётии НЯ ТҲҲ пешниҳод менамояд:

- хизматрасонии диспетчерӣ аз ҷониби ХДА;

- хизматрасонии парвозӣ-иттилоотӣ;

- хабардорсозии садамавӣ;

77) мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ (минбаъд - мақомоти МЗҲ) – мақомоти оперативии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба зиммаи онҳо вазифаи пешбурди навбатдории ҷангӣ оид ба мудофиаи зиддиҳавоӣ вогузор карда шудааст;

78) реҷаи махсуси истифодаи фазои ҳавоӣ – тартиби махсуси истифодаи қисмати алоҳидаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки мувофиқи дастури Ситоди генералии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад;

79) баландии нисбӣ – масофаи амудӣ аз сатҳи ибтидоии муқарраршуда то сатҳ, нуқта ё объекти ба сифати нуқта қабулшуда;

80) перрон - қисми майдони кории аэродром, ки барои ҷойгир кардани киштиҳои ҳавоӣ бо мақсади савор шудан (фуруд омадан)-и мусофирон, бор кардан (фаровардан)-и почта ё бор, пур кардани сӯзишворӣ, таваққуф ё хизматрасонии техникӣ пешбинӣ шудааст;

81) нақшаи истифодаи фазои ҳавоӣ – маълумоти муайян дар бораи фаъолияти ба нақша гирифташуда, ки ба марказҳои НЯ ТҲҲ пешниҳод карда мешаванд;

82) планер – ҳавопаймои вазнинтар аз ҳаво, ки бидуни дастгоҳи ҳаракатоварӣ идора мешавад ва қувваи бардорандаи он пеш асосан дар натиҷаи реаксияҳои аэродинамикӣ дар сатҳҳое ба вуҷуд меояд, ки дар шароити муайяни парвоз номутаҳаррик мемонанд;

83) банақшагирии истифодаи фазои ҳавоӣ - фаъолияте, ки бо мақсади таъмини тартиби иҷозатдиҳӣ ва огоҳсозии истифодаи фазои ҳавоӣ, ташкили ҳаракати ҳавоӣ, ташкили ҷараёни ҳаракати ҳавоӣ тавассути тақсимоти фазои ҳавоӣ аз рӯи ҷой, вақт ва баландии байни истифодабарандагони он мувофиқи афзалиятҳои давлатӣ сурат мегирад;

84) майдони манёврии аэродром – қисми аэродром, ба истиснои перрон (таваққуфгоҳ), ки барои парвоз, нишаст ва ҳаракати рӯизаминии киштиҳои ҳавоӣ пешбинӣ шудааст;

85) парвоз – ҳаракати киштии ҳавоӣ аз оғози парвоз то анҷоми нишаст;

86) нақшаи парвози такрорӣ (RPL) – нақшаи парвозе, ки бо як қатор парвозҳои инфиродии зуд-зуд такроршаванда ва мунтазам иҷрошаванда бо ҳамон хусусиятҳои муҳим, ки аз ҷониби оператор барои нигоҳдорӣ ва истифодаи такрорӣ аз ҷониби воҳидҳои АТС дастрас мегардад, алоқаманд;

87) парвоз дар ҳудуди радиодидгоҳ (RLOS) - парвози КҲБ, ки дар он интиқолдиҳанда(ҳо) ва қабулкунанда(ҳо) барои идоракунии парвоз истифода мешаванд, дар ҳудуди фарогирии пайванди муштараки радиоӣ қарор доранд;

88) парвоз берун аз ҳудуди радиодидгоҳ (BRLOS) - парвози КҲБ, ки дар он интиқолдиҳанда(ҳо) ва қабулкунанда(ҳо) барои идоракунии парвоз истифода мешаванд, дар ҳудуди фарогирии пайванди муштараки радиоӣ нестанд;

89) парвоз дар ҳудуди диди мустақим (VLOS) – як намуди парвози КҲБ, ки дар он халабони дурдаст ё оператор метавонад бо ҳавопаймои дурдаст дар масофаи на бештар аз 500 метр ба таври уфуқӣ аз маҳалли ҷойгиршавӣ алоқаи визуалӣ дошта бошад ва роҳи парвози ҳавопайморо нисбат ба дигар ҳавопаймоҳо, одамон ва монеаҳо барои пешгирӣ аз бархӯрд назорат кунад;

90) парвози берун аз ҳудуди диди мустақим (BVLOS) – як намуди парвози КҲБ, ки дар он КҲБ берун аз тамоси доимии мустақими визуалӣ ё берун аз масофае қарор дошта, дар он халабон ё оператори дурдаст имкони назорати визуалии ҷойгиршавии КҲБ ва масири парвози онро нисбат ба дигар ҳавопаймоҳо, одамон ва монеаҳо барои пешгирӣ аз бархӯрд доранд;

91) хизматрасонии парвозию иттилоотии ҳаракати ҳавоӣ – хизматрасоние, ки мақсади он пешниҳоди машварат ва иттилоот барои таъмини иҷрои бехатар ва самараноки парвозҳо мебошад;

92) истифодабарандагони фазои ҳавоӣ – шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки тибқи тартиби муқарраргардида дорои ҳуқуқи амалӣ намудани фаъолият оид ба истифодаи фазои ҳавоиянд;

93) хатти оғози парвозу нишаст – саршавии қитъаи хатти парвозу нишаст, ки барои фуруд омадани киштиҳои ҳавоӣ пешбинӣ шудааст;

94) нишаст - марҳилаи парвоз аз лаҳзаи оҳистаи ҳаракати ҳавопаймо аз баландии оғози росткунӣ (оғози ист ҳангоми нишасти амудӣ) то лаҳзаи ба сатҳи замин, об ё сатҳи дигар расидан ва анҷоми давидан (хосиши муҳаррик пас аз фурудоӣ ҳангоми нишасти амудӣ);

95) пешниҳод барои муқаррар намудани низомҳои муваққатӣ – ариза дар бораи муқаррар намудани низомҳои муваққатӣ, ки аз ҷониби истифодабарандагони фазои ҳавоӣ бо мақсади ҷорӣ намудани манъ ё маҳдудият ба фаъолияти дигар истифодабарандагони фазои хавоӣ бо мақсади таъмини бехатарии фаъолият вобаста ба истифодаи фазои ҳавоӣ пешниҳод шудааст;

96) нақшаи парвози пешниҳодшуда (FPL) – нақшаи охирини парвози аз ҷониби халабон, истифодабаранда ё намояндаи ваколатдори ӯ барои истифода аз тарафи мақомоти ТҲҲ пешниҳодшуда;

97) ҷудокунии тулонӣ – дар баландии ягона ҷойгиршавии киштиҳои ҳавоӣ дар фосилаҳои муқарраршуда аз рӯйи вақт ё масофа дар тӯли хатти роҳ;

98) маҳсулоти истифодаи дугона – маҳсулоте, ки аз рӯи сифат ва хусусиятҳои техникии худ метавонанд бо мақсади сохтани силоҳи қатли ом ва воситаҳои расонидани он истифода шаванд;

99) майдони кории аэродром – қисми аэродром, ки аз майдони манёвркунӣ ва перрон (таваққуфгоҳ) иборат аст;

100) парвози яккарата – ҳама гуна парвози киштии ҳавоӣ, ки парвози мунтазам намебошад;

101) иҷозат барои истифодаи фазои ҳавоӣ - ба истифодабарандаи фазои ҳавоӣ додани ҳуқуқи амалкунӣ мувофиқи шартҳои аз ҷониби марказҳои НЯ ТҲҲ расондашуда;

102) тартиби иҷозатдиҳии истифодаи фазои ҳавоӣ - истилоҳи умумие, ки дар ҳолатҳои дахлдор тартиби ба истифодабарандагон додани имконияти истифодаи фазои ҳавоӣ, инчунин тартиби додани иҷозатро барои истифодаи фазои ҳавоӣ ифода мекунад;

103) минтақаи кории авиатсионӣ – минтақае, ки бо координатҳои ҷуғрофӣ муқаррар шудааст, ки дар ҳудуди он корҳои авиатсионӣ тавассути ҳавопаймоҳо иҷро карда мешаванд;

104) минтақаи аэродром (минтақаи идоракунии шабакавӣ) (ТМА) – минтақаи идоракунӣ, ки дар нуқтаҳои наздикшавии масирҳои хизматрасонии ҳаракати ҳаво дар наздикии як ё якчанд аэродромҳои калон таъсис дода мешавад;

105) минтақаи аэрошабака – қисми фазои ҳавоӣ, ки барои ташкили иҷрои парвозҳои аэродромӣ аз 2 ва зиёда аэродромҳои наздик ҷойгиршуда пешбинӣ шудааст;

106) минтақаи идораи ҳаракати ҳавоӣ (АСС) – фазои ҳавоии андозааш муқарраршуда, ки дар ҳудуди он аз ҷониби диспетчери маркази идораи ҳаракати ҳавоӣ идораи ҳаракати ҳавоиро дар масири ҳавоӣ ва хатсайрҳои берун аз онҳо анҷом медиҳад;

107) маркази минтақавӣ - мақоми оперативии низоми ягона, ки барои ташкили истифодаи фазои ҳавоӣ дар минтақаи худии НЯ ТҲҲ таъин шудааст;

108) минтақаи иттилоотии парвозӣ (FIR)- фазои ҳавоии андозаи муайян, ки дар доираи он хизматрасонии парвозию иттилоотӣ ва хабардорсозии садамавӣ таъмин карда мешаванд;

109) маркази диспетчерии минтақавӣ (минбаъд - МДМ) - қисми мақоми ТҲҲ, ки барои таъмини хизматрасонии танзимгарии парвозҳои идорашаванда дар минтақаҳои танзимшаванда таъин шудааст;

110) вақти қаблан ҳисобшудаи омада расидан:

- ҳангоми парвоз аз рӯйи асбобҳо - вақти қаблан ҳисобшудаи омада расидани хавопаймо ба нуқтаи таъиншудаи бо асбобҳои навигатсионӣ муайянгашта, ки аз он иҷрои манёври наздикшавӣ аз рӯйи асбобҳо дар назар аст ё дар ҳолати мавҷуд набудани воситаҳои навигатсионии бо ин аэродром алоқаманд - вақти омада расидани хавопаймо дар нуқтаи болои аэродром;

- ҳангоми иҷрои парвоз мувофиқи қоидаҳои парвози визуалӣ (минбаъд - ҚПВ) - вақти қаблан ҳисобшудаи омада расидани ҳавопаймо ба нуктаи болои аэродром;

111) вақти қаблан ҳисобшудаи ҷамъ кардани ғӯлаҳо – вақти қаблан ҳисобшудаи оғози ҳаракати киштии ҳавоӣ, ки бо парвоз алоқаманд аст;

112) алоқаи диспетчер-ҳавонавард бо хатти интиқоли маълумот - воситаи алоқаи байни диспетчер ва ҳавонавард бо мақсади идоракунии ҳаракати ҳавоӣ бо истифода аз хатти интиқоли алоқа;

113) низоми мушаххаскунандаи фосилавӣ – низоме, ки ҳангоми парвоз интиқоли маҳаллии маълумотро дар бораи КҲБ таъмин менамояд;

114) низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ - низомҳои мушоҳидаи ғайримустақили автоматии радиошунавоӣ, назораи аввалияи радиолокаторӣ, назораи дуюмини радиолокаторӣ ё ҳама гуна низоми заминӣ (ҳавоӣ)-и дигар, ки барои шинохтани киштии ҳавоӣ имкон медиҳад ва сатҳи бехатари парвозҳо ва таснифотро на бадтар аз назораи дуюмини таъминшавандаи моноимпулсионии радиолокаторӣ таъмин менамояд;

115) фосилаи кутоҳкардашудаи ҷудокунии амудӣ (RVSM) - фосилаи ҷудокунии амудӣ, ки дар диапазони аз сатҳи парвози 290 то сатҳи парвози 410 барои ҷудокунии киштиҳои ҳавоии дорои иҷозат ба парвоз бо татбиқи RVSM истифода мешавад;

116) росткунии хатсайри парвоз – парвози киштии ҳавоӣ байни нуқтаҳои асосии хати парвози дар нақшаи парвозии киштии ҳавоӣ нишондодашуда ҳангоми мавҷудияти иҷозати танзимгарӣ, ки аз ҷониби мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) бо дархости ҳайат бо шарти таъмини бехатарии истифодаи фазои ҳавоӣ дода шудааст;

117) сардори калони авиатсионӣ – шахси мансабдоре, ки ба зиммаи ӯ ҳуқуқ ва уҳдадориҳои бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайяншуда вогузор карда шудааст. Барои аэродромҳои (вертодромҳои) авиатсияи давлатӣ ва таҷрибавӣ, аэродромҳои ҷойгиршавии муштарак сардори калони авиатсионии аэродром (вертодром) шахси мансабдори аз ҷониби мақоми ваколатдор таъиншудае ба ҳисоб меравад, ки дар тобеияти он чунин аэродром (вертодром) қарор гирифтааст;

118) сохтори фазои ҳавоӣ – маҷмуи унсурҳои дар ҳамвории амудӣ ва уфуқӣ маҳдудкардашудаи фазои ҳавоӣ, ки барои иҷрои фаъолият оид ба истифодаи фазои ҳавоӣ таъин шудаанд;

119) нақшаи парвози ҷорӣ – нақшаи парвоз, аз ҷумла тағйироти имконпазир бо иҷозатномаҳои минбаъдаи идораи ҳаракати ҳавоӣ;

120) гиреҳҳо (ги) – воҳиди ченаки суръат;

121) идоракунии парвозҳо – амали гурӯҳи роҳбарикунандаи парвозҳои ташкилотҳои авиатсияи давлатӣ ва таҷрибавӣ, ки ба иҷрои сари вақт ва бехатари супоришҳои парвозӣ аз ҷониби ҳайатҳои киштиҳои ҳавоӣ равона шудааст;

122) сатҳи парвоз - мавқеи киштии ҳавоии дар парвоз қарордошта дар ҳамвории амудӣ (баландии нисбӣ, баландии мутлақ ё сатҳи парвоз);

123) фут (фт) – воҳиди ченаки дарозӣ;

124) ҷудокунонӣ – ҷойгиронии амудӣ, уфуқӣ (бо дарозӣ, паҳлуӣ)-и киштиҳои ҳавоӣ дар фазои ҳавоӣ ба фосилаҳои муқарраршуда;

125) ҳадди гузариш – сатҳи парвози муқарраршуда барои табдил додани ҷадвали фишори баландии барометрӣ аз фишори (QNE) 760 мм сутунчаи симобӣ (1013,2 мбар) ба фишори аэродром (QFE) ё фишори аққалии ба сатҳи баҳр муътадилшуда (QNH);

126) ҳадди парвоз - сатҳи фишори доимии атмосфера, ки ба ченаки муқарраршудаи фишори 760 мм сутунчаи симобӣ (1013,2 гПа) мансуб мебошад ва аз ҳамин гуна сатҳҳои дигар бо миқдори фосилаҳои муқарраршудаи фишор фарқ менамояд.

3. Истифодаи фазои ҳавоӣ дар ноҳияҳои берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қарордошта, ки ҷавобгарӣ барои ташкили ҳаракати ҳавоӣ ва назорати риояи талаботи дохилидавлатӣ ва байналмилалӣ (стандартҳо, меъёрҳо ва расмиёт) дар соҳаи истифодаи фазои ҳавоӣ ва амалисозии фаъолият дар соҳаи авиатсия ба зиммаи Ҷумҳурии Тоҷикистон вогузор гардидааст, тибқи талаботи муқаррарнамудаи Конвенсия оид ба авиатсияи байналмилалии гражданӣ сурат мегирад.

4. Истифодаи фазои ҳавоӣ бо иҷозати маркази дахлдори НЯ ТҲҲ дар асоси дархосте (ҷадвалҳо, нақшаҳо), ки аз ҷониби истифодабарандагони фазои ҳавоӣ пешниҳод карда мешаванд, бо хабардорсозии мақомоти НЯ ТҲҲ, Қувваҳои ҳарбӣ-ҳавоӣ ва мудофиаи зиддиҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд- ҚҲҲ ва МЗҲ ҶТ) тибқи муқаррароти замимаи №1 Қоидаҳои мазкур сурат мегирад. Дархост ва додани иҷозат ба истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи замимаи 2 Қоидаҳои мазкур сурат мегирад.

5. Истифодаи фазои ҳавоӣ бе гирифтании иҷозати зикршуда, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи банди 207 Қоидаҳои мазкур манъ аст.

6. Вазорати мудофиа ва Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи ваколати худ:

- лоиҳаи қонунҳо ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки тартиби истифодаи фазои ҳавоиро таҳия менамоянд ва бо мақомоти манфиатдори марказии ҳокимияти иҷроия мувофиқа намуда, ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд;

- санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ (фармоиш, қоидаҳо, низомнома, дастурамал)-ро оид ба масъалаҳои истифодаи фазои ҳавоӣ таҳия, тасдиқ, интишор намуда ба истифодабарандагони фазои ҳавоӣ мерасонанд;

- назорати риояи Қоидаҳои мазкурро ташкил менамоянд.

7. Ҳавопаймои муҷаҳҳаз бо системаи давлатии шинохти радиолокатории Ҷумҳурии Тоҷикистон, парвозҳоро дар фазои Ҷумҳурии Тоҷикистон бо таҷҳизоти системаи давлатии идентификацияи радиолокатсия фаъолшуда анҷом медиҳанд.

8. Истифодаи фазои ҳавоӣ метавонад мувофиқи Қоидаҳои мазкур манъ ё маҳдуд карда шавад.

9. Истифодабарандагони фазои ҳавоӣ ҳуқуқ доранд ба:

- таъмини бехатар, мунтазам ва камхарҷи парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ ва фаъолияти дигар дар фазои ҳавоӣ аз ҷониби мақомоте, ки барои бехатарии парвозҳо ва бехатарии авиатсионӣ масъул мебошанд;

- гирифтани иттилоот аз мақомоти хизматрасонии(идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ оид ба фаъолияте, ки бо истифодаи фазои ҳавоӣ алоқаманд буда, ба бехатарии фаъолияти истифодабарандаи мазкур таҳдид менамоянд.

10. Истифодабарандагони фазои ҳавоӣ уҳдадоранд:

- фаъолияти худро дар фазои ҳавоӣ мувофиқи талаботи Кодекси фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қоидаҳои мазкур ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки истифодаи фазои ҳавоиро танзим менамоянд, амалӣ намоянд;

- сари вақт барои истифодаи фазои ҳавоӣ дархост (ҷадвал, нақша) пешниҳод намояд;

- фаъолияти худро дар фазои ҳавоӣ танҳо пас аз гирифтани иҷозати дахлдор аз маркази НЯ ТҲҲ ва мувофиқи шартҳои дар он дарҷшуда амалӣ намояд, ба истиснои ҳолатҳои гузарондани корҳои авиатсионӣ, парвозҳои намунавию намоишии киштиҳои ҳавоӣ, ҷаҳишҳо бо парашют, бардоштани аэростатҳои пайвастшуда дар болои маҳалҳои аҳолинишин, ки дар сурати аз ҷониби истифодабарандаи фазои ҳавоӣ доштани иҷозати мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ иҷозати истифодаи фазои ҳавоиро бо тартиби муқаррарнамудаи Қоидаҳои мазкур марказҳои НЯ ТҲҲ медиҳанд;

- сари вақт оид ба оғоз ва анҷоми истифодаи фазои ҳавоӣ ба мақомоти амалиётии дахлдори НЯ ТҲҲ, Қувваҳои ҳарбӣ-ҳавоӣ ва мудофиаи зиддиҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд- ҚҲҲ ва МЗҲ ҶТ) хабар диҳад;

- ба мақомоти хизматрасонии(идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ (минбаъд – Хизм.(ид)ҲҲ,) дар амалисозии корҳои ҷустуҷӯию наҷотдиҳӣ, инчунин ҳангоми расондани кумак ба киштиҳои ҳавоии ба фалокат дучоршаванда ё дучоршуда мусоидат намояд;

- намуд ва шаклҳои муқарраргардидаи хабарҳоро доир ба истифодаи фазои ҳавоӣ истифода барад;

- ҳуҷҷатҳои расман нашршудаи иттилооти аэронавигатсиониро истифода барад.

11. Қоидаҳои мазкур барои иҷро аз ҷониби ҳамаи мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, истифодабарандагони фазои ҳавоӣ, инчунин мақомоти хизматрасонии(идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ ҳатмӣ мебошад.

2. СОХТОР ВА ТАСНИФОТИ ФАЗОИ ҲАВОӢ

§1. Сохтори фазои ҳавоӣ

12. Ташкил ва ҳамоҳангсозии истифодаи фазои ҳавоӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ, мақомоти низоми ягонаи ташкили ҳаракати ҳавоӣ ва мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) истифодабарандагони фазои ҳавоӣ дар минтақаҳо ва ноҳияҳои барои онҳо муқарраргардида бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

13. Сохтори фазои ҳавоӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ якҷо бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи давлатӣ таҳия гардида, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

14. Сарҳади минтақаи Душанбегии Низоми ягонаи ташкили ҳаракати ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон (НЯ ТҲҲ): нуқтаи географии 392900 арзи шимолӣ 0734000 тӯли шарқӣ, минбаъд аз сарҳади давлатӣ бо Ҷумҳурии Халқии Хитой то нуқтаи географии 371406 арзи шимолии 0745242 тӯли шарқӣ, минбаъд аз сарҳади давлатӣ бо Ҷумҳурии Исломии Афғонистон то нуқтаи географии 371105 арзи шимолии 0674723 тӯли шарқӣ, минбаъд аз сарҳади давлатӣ бо Ҷумҳурии Узбекистон то нуқтаи географии 401324 арзи шимолии 0705906 тӯли шарқӣ, минбаъд аз сарҳади давлатӣ бо Ҷумҳурии Қирғизистон то нуқтаи географии 392900 арзи шимолии 0734000 тӯли шарқӣ.

15. Ташкили истифодаи фазои ҳавоӣ ҷониби мақомоти Низоми ягонаи ташкили ҳаракати ҳавоӣ ва мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин мақомоти истифодабарандагони фазои ҳавоӣ – мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ дар минтақаҳо ва ноҳияҳои барои онҳо муқарраргардидаи НЯ ТҲҲ бо тартиби муайяннамудаи Қоидаҳои мазкур амалӣ карда мешавад.

16. Ҳамоҳангсозии байни мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ тибқи каналҳои алоқаи Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ, инчунин каналҳои алоқаи аз операторон ба иҷора гирифта дар мувофиқа бо Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти дигари марказии ҳокимияти иҷроия ва ташкилотҳо амалӣ карда мешавад. Хомӯшкунии каналҳои ҳамкории алоқа байни мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ манъ аст.

17. Фазои ҳавоӣ ба болоӣ ва поёнӣ тақсим карда мешавад. Сарҳади фазои ҳавоии болоӣ ва поёнӣ сатҳи парвози 290 мебошад, ки ба фазои болоии ҳавоӣ мансуб аст. Сохтори фазои ҳавоӣ унсурҳои зеринро дар бар мегирад:

- минтақаҳо (ноҳияҳо ва майдонҳо)-и иттилооти парвозӣ ва минтақаҳои диспетчерӣ;

- хатсайрҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ;

- минтақаҳои аэродромҳо (аэрошабакаҳо, вертодромҳо);

- минтақаҳои идоракунии гиреҳӣ, минтақаҳои назоратӣ ва минтақаҳои ҳаракати аэродромҳо;

- хатсайрҳои парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ;

- минтақаҳои мамнуъ;

- минтақаҳои хатарнок;

- минтақаҳои маҳдудияти парвозҳо;

- минтақаҳои фазои ҳавоии интиқолдиҳанда (TMZ);

- минтақаҳои ҳатмии фазои ҳавоии радиоалоқа (RMZ);

- минтақаи маҳдудияти парвози КҲБ;

- минтақаи фазои ҳавоӣ барои парвози КҲБ;

- фазои озоди масир (FRA);

- унсурҳои дигаре, ки барои амалӣ намудани фаъолияти фазои ҳавоӣ муқаррар карда шудаанд.

- қисмҳои алоҳидаи фазои ҳавоӣ ва аэродромҳои алоҳида, ки дар онҳо қарор дар бораи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ қабул шудааст, бояд мувофиқи намуди хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ таъин карда шаванд.

18. Сарҳадҳои унсурҳои таркиби фазои ҳавоӣ тибқи координатаҳои географӣ ва баландиҳо муқаррар карда мешаванд. Сарҳадҳо ва шартҳои истифодаи унсурҳои сохтори фазои ҳавоӣ дар ҳуҷҷатҳои иттилоотии аэронавигатсия мутобиқи Қоидаҳои пешниҳоди иттилооти аэронавигатсия дар авиатсияи гражданӣ, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиацияи гражданӣ тасдиқ карда мешавад, нашр карда мешаванд.

19. Номгӯйи минтақаҳо (ноҳияҳо)-и иттилоотии парвоз ва минтақаҳои идоракунӣ ва ҳудуди онҳо аз ҷониби таҳвилгари хадамоти аэронавигатсияи тобеи мақоми ваколатдор дар соҳаи авиатсияи гражданӣ муайян карда шуда, дар ҳуҷҷатҳои иттилоотии аэронавигатсия интишор карда мешавад.

20. Сарҳади минтақаҳои идоракунии гиреҳҳо ва минтақаҳои назоратӣ, TMZ ва RMZ бояд аз ҷониби таъминотчии хидматрасонии аэронавигатсия таҳия ва дар ҳуҷҷатҳои иттилоотии аэронавигатсия интишор карда шаванд.

21. Ҳудуди минтақаҳои ҳаракати аэродромҳо дар аэродромҳои беназорати аз тарафи истифодакунандаи аэродром бо хадамоти ҳаракати ҳавоӣ ва (ё) воҳиди идораи ҳаракати ҳавоӣ, ки дар минтақаи масъулияти онҳо аэродром ҷойгир аст, мувофиқа карда, дар ҳуҷҷатҳои иттилоотии аэродромӣ интишор мекунад.

22. Сарҳадҳои минтакаҳои (ноҳияҳо) идораи ҳаракати ҳавоӣ бо сарҳадҳои минтақаҳои (ноҳияҳо) иттилоотии парвоз ва минтақаҳои назорати мувофиқ меоянд.

23. FRA, нуқтаҳои асосии он, сарҳадҳо ва соатҳои кори он аз ҷониби таъмингари хизматрасонии аэронавигатсия дар мувофиқа бо мақоми ваколатдор дар соҳаи авиатсияи граждани муайян карда мешавад ва дар хуҷҷатҳои иттилоотии аэронавигатсия интишор мегардад.

24. Барои ҳадафҳои масири озоди фазои ҳавоӣ нуқтаҳои асосӣ ба инҳо ҷудо мешаванд:

1) даромад ва баромад;

2) мутавассит;

3) нуқтаи пайвастшавӣ бо масири расидан;

4) нуқтаи пайвастшавӣ бо хатсайри парвоз.

25. Шоҳроҳҳои ҳавоӣ тибқи Қоидаҳои барои истифода қабул кардани шоҳроҳҳои ҳавоие, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ тасдиқ шудааст, ба истифода иҷозат дода мешаванд. Барои татбиқи навигатсияи ба тавсифоти (PBN) шоҳроҳҳои ҳавоӣ асосёфта, аз ҷониби таҳвилгари хизматрасонии аэронавигатсия дар мувофиқа бо ташкилоти ваколатдор дар соҳаи авиатсияи гражданӣ хусусиятҳои навигатсия мутобиқи Дастурамал оид ба ташкил ва хизматрасонии ҳаракати ҳавоие, ки мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ тасдиқ кардааст, муқаррар карда мешавад.

26. Кушодани шоҳроҳҳои байналмилалии ҳавоӣ дар мувофиқа бо мақомоти салоҳиятдори давлатҳои ҳамсарҳад ва Созмони байналмилалии авиатсияи гражданӣ (минбаъд – СБАГ(ИКАО) амалӣ карда мешавад.

27. Таъмини шоҳроҳҳои ҳавоӣ бо воситаву таҷҳизоти радиотехникии таъминоти парвоз аз ҷониби ташкилоти хизматрасонии аэронавигатсия амалӣ карда мешавад.

28. Ҳудудгузории фазои ҳавоие, ки дар он бояд хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ таъмин карда шавад, ба сохтори хатсайрҳои ТҲҲ ва эҳтиёҷоти хизматрасонии муассир асос ёфтааст.

29. Созишномаҳо дар бораи муайян кардани фазои ҳавоии берун аз ҳудуди миллӣ, вақте мувофиқанд, ки онҳо барои расонидани хадамоти ҳаракати ҳавоӣ мусоидат мекунанд.

30. Дар сурате, ки ҳудудгузории фазои ҳавоӣ бо дарназардошти сарҳадҳои давлатӣ амалӣ карда мешавад, зарур аст бо мувофиқаи байни давлатҳои ҳамсарҳад нуқтаҳои муносиб барои супурдани идоракунӣ муайян карда шаванд.

31. Барои иҷрои парвозҳои намунавию намоишии киштиҳои ҳавоӣ ва дастгоҳҳои дигари парвозкунанда минтақаҳои махсус (минтақаҳои аэробатикӣ) таъсис дода мешаванд, ки дар фазои ҷудошудаи махсуси минтақаҳои алоҳидаи берун аз маҳалҳои аҳолинишин ё дар болои маҳаллаҳои аҳолинишин ҷойгир шудаанд, бо риояи чораҳои зарурии бехатарӣ, ки ба маҳалҳои истиқоматӣ ва издиҳоми одамон афтодани киштии ҳавоӣ ё мошини парвозкунандаро пешгирӣ мекунанд.

32. Ташкилкунандаи парвозҳои намунавию намоишии киштиҳои ҳавоӣ ва дастгоҳҳои дигари парвозкунанда дастурҳои махсус оид ба иҷрои онҳоро таҳия мекунад.

33. Ҳангоми иҷрои парвозҳо бо истифодаи НАБ дар болои маҳалҳои аҳолинишини зич ва инчунин дар минтақаҳои дар банди 181 Қоидаҳои мазкур зикршуда аз ҷониби истифодабаранда (эксплуатант) Дастур оид ба ҳамкорӣ байни истифодабарандаи НАБ ва мақомоти назорати ҳаракати ҳавоӣ (ВС ГЦ ва ГС ГЦ) таҳия, тасдиқ ва барои мувофиқа ба мақомоти дахлдор (НАБ ва ВС ГЦ), ки дар минтақаи масъулияти онҳо иҷрои парвозҳо ба нақша гирифта шудаанд, пешниҳод карда мешавад.

34. Қисмҳои фазои ҳавоӣ, ки дар онҳо қарор дар бораи расонидани хидматрасонии диспетчерии парвозҳо тибқи қоидаҳои парвоз аз рӯйи асбобҳо (минбаъд – IFR) қабул шудааст, ҳамчун минтақаҳои диспетчерӣ, минтақаҳои аэродромҳо (минтақаҳои диспетчерии шабакавӣ) ё минтақаҳои диспетчерӣ муайян карда мешаванд.

35. Он қисмҳои фазои назоратшавандаи ҳавоӣ, ки дар онҳо хидматрасонии диспетчерӣ таъмин карда мешавад, ки иҷрои парвозҳоро аз рӯйи қоидаҳои парвозҳои визуалӣ (ҚПВ) таъмин менамояд, ҳамчун фазои ҳавоии класси С таъин мегарданд.

36. Дар ҳолатҳое, ки минтақаҳои диспетчерӣ ва майдонҳои диспетчерӣ дар дохили минтақаи иттилоотии парвоз ҳамчун муайян мегарданд, онҳо қисми таркибии ин минтақаи иттилоотии парвоз дониста мешаванд.

37. Фурудгоҳҳое, ки барои онҳо қарор дар бораи пешниҳоди хизмати диспетчерии ҳаракат қабул шудааст, ҳамчун фурудгоҳҳои зери назорат (контролӣ) муайян карда мешаванд. Фурудгоҳҳое, ки дар онҳо хидматрасонии диспетчерии ҳаракати аэродромӣ таъмин карда намешавад, ҳамчун фурудгоҳҳои ғайриназоратӣ муайян карда мешаванд.

§2. Таснифоти фазои ҳавоӣ

38. Фазои ҳавоӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон чунин тасниф карда мешавад:

- класси А – парвозҳои танҳо тибқи қоидаҳои парвозҳо аз рӯйи асбобҳо анҷомдодашаванда иҷозат дода мешаванд. Ҳамаи ҳавопаймоҳо бо хизматрасонии диспетчерӣ таъмин карда мешаванд. Маҳдудиятҳо аз рӯйи суръат амалӣ карда намешаванд. Доштани радиоалоқаи доимии дуҷониба бо мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) ҳатмӣ мебошад. Ҳамаи парвозҳо аз болои ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон бо доштани иҷозат барои истифодаи фазои ҳавоӣ анҷом дода мешаванд, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи банди 207 Қоидаҳои мазкур;

- класси С – парвозҳои тибқи қоидаҳои парвозҳо аз рӯйи асбобҳо ва қоидаҳои парвозҳои визуалӣ анҷомдодашаванда иҷозат дода мешаванд. Ҳамаи киштихои ҳавоӣ бо хизматрасонии диспетчерӣ таъмин карда мешаванд. Киштиҳои ҳавоие, ки парвозҳоро тибқи қоидаҳои парвоз аз рӯйи асбобҳо анҷом дода мешаванд, нисбат ба киштиҳои дигари ҳавоие, ки парвозҳоро тибқи қоидаҳои парвозҳо аз рӯйи асбобҳо ва қоидаҳои парвозҳои визуалӣ анҷом медиҳанд, ба баландии парвоз ҷудо карда мешаванд. Киштиҳои ҳавоие, ки парвозҳоро тибқи қоидаҳои парвоз аз рӯйи парвозҳои визуалӣ анҷом медиҳанд, нисбат ба ҳавопаймоҳое, ки парвозҳоро тибқи қоидаҳои парвозҳо аз рӯйи асбобҳо анҷом медиҳанд, ба баландии парвоз ҷудо карда шуда, иттилоотро оид ба ҳаракат доир ба ҳавопаймоҳое, ки парвозҳоро тибқи қоидаҳои визуалии парвоз анҷом медиҳанд, мегиранд. Барои киштихои ҳавоие, ки парвозҳоро тибқи қоидаҳои парвоз аз рӯйи паврозҳои визуалӣ анҷом медиҳанд, дар баландии камтар аз 3050 м (1000фт) маҳдудияти суръат, ки на зиёдтар аз 450 км/с (243 уз) ташкил медиҳад, амал мекунад. Доштани радиоалоқаи доимии дуҷониба бо мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ ҳатмӣ мебошад. Ҳамаи парвозҳо аз болои ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон бо доштани иҷозат барои истифодаи фазои ҳавоӣ анҷом дода мешаванд, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи банди 207 Қоидаҳои мазкур;

- класси G – парвозҳои тибқи қоидаҳои парвозҳо аз рӯйи асбобҳо ва қоидаҳои парвозҳои визуалӣ анҷомдодашаванда иҷозат дода мешаванд. Ба баландии парвоз ҷудокунии киштихои ҳавоӣ гузаронда намешавад. Ҳамаи парвозҳо тибқи дархост бо хизматрасонии парвозӣ-иттилоотӣ таъмин карда мешаванд. Барои ҳамаи парвозҳое, ки дар баландии камтар аз 3050 м (1000фт) анҷом дода мешаванд, маҳдудияти суръат, ки на зиёдтар аз 450 км/с (243 уз) ташкил медиҳад, амал мекунад. Киштихои ҳавоие, ки парвозҳоро тибқи қоидаҳои парвозҳо аз рӯйи асбобҳо анҷом медиҳанд, бояд радиоалоқаи доимии дуҷонибаро бо мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ дошта бошанд. Ҳангоми парвозҳои ҳавопаймоҳо тибқи қоидаҳои парвозҳо аз рӯйи парвозҳои визуалӣ доштани радиоалоқаи доимии дуҷониба бо мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ талаб карда намешавад.

§3. Муқаррар ва истифода намудани сохтори фазои ҳавоӣ

39. Сарҳади минтақаҳо (ноҳияҳо)-и НЯ ТҲҲ аз ҷониби Фармондеҳи ҚҲҲ ва МЗҲ ҶТ тасдиқ карда мешаванд.

40. Ташкили истифодаи фазои ҳавоӣ дар минтақаҳо (ноҳияҳо)-и НЯ ТҲҲ аз ҷониби мақомоти НЯ ТҲҲ амалӣ карда мешавад.

41. Ноҳияи иттилоотии парвозӣ ин фазои ҳавоӣ дар ҳудуди минтақа (ноҳия)-и НЯ ТҲҲ ба ҳисоб меравад, ки дар дохили он хизматрасонии парвозию иттилоотӣ ва хабардорсозии садамавӣ таъмин карда мешаванд. Ноҳияҳои иттилоотии парвозӣ метавонанд барои вертодромҳо ва майдонҳои нишаст дар сурати дар онҳо мавҷуд будани мақомот (хадамот)-и барои таъмини хизматрасонии парвозию иттилоотӣ ва хабардорсозии садамавӣ пешбинишуда муқаррар карда шаванд.

42. Дар ҳолате, ки фазои ҳавоии як класси ТҲҲ дар сатҳи амудӣ бо фазои ҳавоии класси дигари ТҲҲ ҳамсарҳад аст, яъне яке болои дигар ҷойгир аст, парвозҳо дар сатҳи умумӣ тибқи талаботи муқарраршуда барои класси фазои ҳавоии бо талаботи камтар аз сахт иҷро мегарданд ва хизматрасонии дахлдор низ ба он таъмин карда мешавад.

43. Ҳудудҳои минтақаҳои диспетчерӣ, ки аз ҷумла шоҳроҳҳои ҳавоӣ ва минтақаҳои диспетчерии гиреҳиро дар бар мегиранд, бо дарназардошти фарогирии фазои ҳавоии кофӣ барои дарбаргирии траекторияҳои парвозҳо аз рӯйи қоидаҳои парвоз аз рӯйи асбобҳо (ҚПА) ё қисматҳои онҳо, ки таъмини хизматрасонии мувофиқи диспетчериро бо дар назар доштани имконоти воситаҳои навигатсионӣ дар минтақаи мазкур зарур медонанд, муқаррар карда мешаванд.

44. Ҳадди поёнии минтақаи диспетчерӣ дар баландии на камтар аз 200 метр аз сатҳи замин ё рӯи об муқаррар карда мешавад.

45. Ҳадди болоии минтақаи диспетчерӣ, бо дарназардошти муқаррароти банди 31 Қоидаҳои мазкур, дар ҳолатҳои зерин муайян карда мешавад:

- агар хизматрасонии диспетчерии ҳаракати ҳавоӣ болотар аз ин ҳадд таъмин карда нашавад;

- агар минтақаи диспетчерии мазкур поёнтар аз минтақаи диспетчерии болоӣ ҷойгир бошад, ва дар ин ҳолат ҳадди болоии он бо ҳадди поёнии минтақаи диспетчерии болоӣ баробар аст.

46. Ҳудудҳои канории минтақаҳои диспетчерӣ он қисматҳои фазои ҳавоиро фаро мегиранд, ки ба минтақаҳои диспетчерӣ дохил намешаванд, аммо тавассути онҳо траекторияи парвозҳо аз рӯйи Қоидаҳои парвоз аз рӯйи асбобҳо (ҚПА)-и киштиҳои ҳавоие, ки ба аэродромҳо фурӯд меоянд ва аз аэродромҳо парвоз мекунанд.

47. Ҳудудҳои канории минтақаи диспетчерӣ аз маркази аэродром ё аэродромҳои дахлдор ба масофаи на камтар аз 9,3 км дар самтҳое, ки аз он ҷо фурудоӣ анҷом дода мешавад, паҳн мешаванд. Минтақаи диспетчерӣ метавонад якчанд аэродромҳои ба ҳам наздикро дар бар гирад.

48. Агар минтақаи диспетчерӣ дар дохили ҳудудҳои канории минтақаи диспетчерӣ ҷойгир бошад, он аз сатҳи замин то ҳадди поёнии минтақаи диспетчерӣ тӯл мекашад. Ҳангоми зарурат мумкин аст, ки ҳадди болоии он болотар аз ҳадди поёнии минтақаи диспетчерӣ муайян карда шавад.

49. Парвозҳо тибқи Қоидаҳои визуалии парвоз (ҚВП) дар қисматҳои фазои ҳавоии класси G, инчунин парвозҳои тибқи Қоидаҳои парвози асбобӣ (ҚПА) дар қисматҳои фазои ҳавоии класси G, ки ҳамчун минтақаҳои фазои ҳавоӣ бо талаботи ҳатмии доштани алоқаи радиоӣ муайян шудаанд, танҳо дар шароити нигоҳ доштани алоқаи дуҷонибаи радиоӣ "ҳаво-замин" тибқи тартиби муқарраршуда иҷозат дода мешаванд, агар мувофиқаи пешакӣ бо мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ, ки масъули он минтақа мебошанд, вуҷуд надошта бошад.

50. Ҳамаи парвозҳои воситаҳои парвозкунанда дар минтақаҳои фазои ҳавоии бо талаботи ҳатмии доштани транспондер (TMZ) бояд бо транспондери фаъолшуда анҷом дода шаванд, агар мувофиқаи пешакӣ бо мақомоти дахлдор вуҷуд надошта бошад.

51. Ҳудудҳои минтақаҳои фазои ҳавоӣ барои парвозҳои киштиҳои ҳавоии бесарнишин (UFZ – unmanned flight zone) дар ҳудуди маъмурии шаҳрҳои дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ва вилоятӣ аз сатҳи замин то баландии 200 метр муайян карда мешаванд, ба истиснои минтақаҳои мамнӯъ ва хатарнок, минтақаҳои маҳдудияти парвоз ва минтақаҳои маҳдудияти парвоз барои киштиҳои ҳавоӣ бесарнишин.

52. Ҳамаи парвозҳои КҲБ дар ҳудуди минтақаҳои махсус барои парвози киштиҳои ҳавоии бесарнишин бояд бо системаи фаъолшудаи шиносоии фосилавӣ анҷом дода шаванд. Минтақаи диспетчерӣ фазои ҳавоии дар дохили минтақаи иттилоотии парвозӣ, аз сатҳи замин ё об то баландии сарҳади поёнии минтақаи танзимгарӣ ё баландии сатҳи парвози дуюм, аз ҷумла, чун қоида, дар радиуси на камтар аз 10 км (5 мм) аз нуқтаи назоратии аэродром назоратшаванда ба ҳисоб меравад.

53. Минтақаи диспетчерӣ дар болои 2 ва зиёда аз он фурудгоҳҳои ба ҳам наздик ҷойгиршуда муқаррар шуда метавонад.

54. Дар даврае, ки дар аэродром, вертродром ё майдончаи нишаст хизматрасонии танзимгарии ҳаракати ҳавоӣ аз ҷониби мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ расонда намешавад, фазои ҳавоии класси С минтақаи танзимгарӣ ҳамчун фазоҳои ҳавоии класси G тасниф карда мешавад, ба истиснои фазои ҳавоие, ки дар он хизматрасонии танзимгарӣ аз ҷониби мақомоти дигари хизматрасони ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) расонда мешавад.

55. Хатсайри хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ дар ҳолатҳои дахлдор маънои шоҳроҳи ҳавоӣ, хатсайри навигатсияи минтақавӣ ва хатти ҳавоии маҳаллиро дорад.

56. Паҳноии шоҳроҳи ҳавоӣ бо тартиби зерин муқаррар карда мешавад:

- 10 км (5 мм) (5 км (3 м.) дар ҳарду самт аз меҳвари роҳи ҳавоӣ) - ҳангоми истифодаи низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ;

- 20 км (10 мм) (10 км (5 мм) дар ду самт аз меҳвари роҳи ҳавоӣ) - бе истифодаи низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ.

57. Масофаи байни сарҳадҳои хатҳои параллелии ҳавоӣ дар ҳамвории уфуқӣ ҳангоми истифодаи низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ бояд на камтар аз 20 км (10 мм) ва бе истифодаи низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ - на камтар аз 40 км (22 мм) бошад.

58. Таъмини таҷҳизоти хатти ҳавоӣ бо асбобҳои зарурии навигатсионӣ аз ҷониби таъмингари хизматрасонии аэронавигатсионӣ (минбаъд – ТХАН) амалӣ карда мешавад.

59. Хатсайри навигатсияи минтақавӣ мувофиқи намуди корҳои зарурии тавсифи навигатсионӣ муқаррар карда мешавад, ки метавонад ҳангоми парвоз дар чунин хатсайр таъмин карда шавад.

60. Намудҳои корҳои зарурӣ бо тавсифоти навигатсионӣ барои хатсайрҳои навигатсияи минтақавӣ ва тавсифи дахлдори навигатсионӣ (RNAV, RNP) аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ тасдиқ карда мешаванд.

61. Парвозҳо дар хатсайрҳои навигатсияи минтақавӣ бо тавсифоти дахлдори навигатсионӣ (RNAV, RNP) аз ҷониби киштиҳои ҳавоие амалӣ карда мешаванд, ки барои истифода бо навигатсияи ба тавсифот (PBN) асосёфта ҷиҳозонида шудаанд.

62. Киштиҳои ҳавоие, ки барои истифода бо навигатсияи ба тавсифот (PBN) асосёфта ҷиҳозонида нашудаанд, метавонанд дар хатсайрҳои навигатсияи минтақавӣ пас аз ҷониби сарҳавонаварди киштии ҳавоӣ гирифтани иҷозати диспетчерии мақоми дахлдори хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) парвозро анҷом диҳанд.

63. Хатҳои ҳавоии маҳаллӣ барои парвозҳо дар баландиҳои аз хадди парвози гузариш поёнтар кушода мешаванд. Паҳноии хатти ҳавоии маҳаллӣ бояд на зиёдтар аз 4 км (2 мм) бошад.

64. Фазои ҳавоие, ки барои хатти ҳавоии маҳаллӣ ҷудо карда шудааст, ҳамчун фазои ҳавоии класси С тасниф карда мешавад.

65. Дар даврае, ки дар хатҳои ҳавоии маҳаллӣ хидматрасонии диспетчерии ҳаракати ҳавоӣ аз ҷониби мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) таъмин карда намешавад, фазои ҳавоии хати ҳавоии маҳаллӣ ҳамчун фазои ҳавоии класси G тасниф карда мешавад.

66. Хатсайрҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ ва маълумот дар бораи фазои хатсайри озод, аз ҷумла шартҳои истифодаи хатсайрҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ ва фазои хатсайри озоди ройгон барои парвозҳои киштиҳои ҳавоии давлатҳои хориҷӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ дар ҳуҷҷатҳои иттилоотии аэронавигатсионӣ нашр карда мешаванд.

67. Истифодаи фазои ҳавоии классҳои А ва С аз ҷониби киштиҳои ҳавоӣ гражданӣ берун аз хатсайрҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ ва берун аз фазои ҳавоии хатсайри озод дар сурати мавҷуд будани иҷозатномаи диспетчерие, ки аз ҷониби мақоми хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ амалӣ карда мешавад.

68. Ҳангоми рост кардани хатсайри парвоз мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) марказҳои НЯ ТҲҲ-ро хабардор мекунанд.

69. Барои аэродромҳои (вертодромҳои) авиатсияи гражданӣ, давлатӣ ва таҷрибавӣ минтақаҳои аэродромҳо (вертодромҳо) муқаррар карда мешаванд.

70. Ҳангоми муайян намудани сарҳадҳои минтақаҳои аэродромҳо (вертодромҳо) бояд нақшаи парвоз ва наздикшавӣ ба нишаст, наздикшавӣ ба даври дуюм, парвоз дар минтақаи интизоршавӣ, инчунин хатсайрҳои стандартии парвоз аз рӯи асбобҳо (SID) ва стандарти нишаст аз рӯи асбобҳо (STAR), хатсайрҳои вуруд (баромадан) ба шоҳроҳҳои ҳавоӣ, хатҳои ҳавоии маҳаллӣ ва минтақаҳои махсус ба назар гирифта шаванд.

71. Таҳияи нақшаҳои зикргардида мутобиқи Қоидаҳои истеҳсоли парвозҳо дар соҳаи авиатсияи гражданӣ ва (ё) давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаҳои авиация тасдиқ карда мешаванд, амалӣ карда мешавад.

72. Нақшаи парвоз, нишаст, наздикшавӣ ба даври дуюм бояд парвози киштиҳои ҳавоиро аз болои маҳалҳои аҳолинишин ва иншооти истеҳсолии хатарнок истисно ва дар сурати имконнопазирии истиснокунӣ ба таври ниҳоӣ маҳдуд созанд.

73. Барои ҳар як объект (полигон, майдони тирпарронӣ, маркази таълимӣ, канданиҳо, кон, кони маъдан, бурриш), ки дар он корҳои марбут ба гузаронидани тирпарронӣ, партоби мушакҳо, корҳои тарканда, истифодаи аэростатҳои идоранашаванда (ба истиснои зондҳо ва аэростатҳои идоранашавандаи мушоҳидавӣ) ва дигар фаъолиятҳое, ки хатари амнияти парвозҳоро ба миён меоранд, анҷом дода мешаванд, аз ҷониби соҳиби объект ё мақомоти масъули истифодабарии он Созишнома оид ба ҳамкорӣ бо мақомоти назорати ҳаракати ҳавоӣ (БҲ МА) таҳия карда мешавад, ки дар он тадбирҳои ҳамоҳангсозӣ байни БҲ МА ва БШ МА оид ба вақти оғози корҳо ва анҷоми онҳо, муқаррар кардани ҳудудҳои амудӣ ва уфуқӣ ва чораҳои дигари ҳамкорӣ нишон дода мешаванд.

74. Созишнома оид ба ҳамкорӣ бо мақомоти назорати ҳаракати ҳавоӣ (БҲ ва БШ МА), ки объект дар минтақаи масъулияти онҳо ҷойгир аст, мувофиқа шуда, аз ҷониби шахси масъул (роҳбари объект) тасдиқ карда мешавад.

75. Ҳангоми мувофиқаи Созишномаи ҳамкорӣ, мақомоти ТҲҲ метавонад барои таъмини амнияти парвозҳо пешниҳод оид ба тағйири ҳудудҳои амудӣ ва уфуқӣ, инчунин давраи амалкунӣ пешниҳод намояд.

76. Сарҳадҳои минтақаҳои аэродромҳо (аэрошабакаҳо, вертодромҳо) аз ҷониби Фармондеҳи ҚҲҲ ва МЗҲ ҚМ ҶТ тасдиқ карда мешаванд.

77. Нақшаҳои манёвркунӣ дар Маҷмуаи иттилооти аэронавигатсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо нишон додани аломатҳои баландиҳо бо фут (дар асоси фишори аэродром QNH) ва метр (аз рӯи фишори QFE) нашр карда мешаванд.

78. Тартиби таҳияи нақшаҳои манёвркунии киштиҳои ҳавоии авиатсияи гражданӣ барои аэродромҳо (вертодромҳо), ки маълумот дар бораи онҳо дар Маҷмуаи иттилооти аэронавигатсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон нашр гардидааст, тибқи Қоидаҳои авиатсионӣ муқаррар карда мешавад.

79. Дар аэродром хатти рахи наздикшавии ҳавоӣ (фазои ҳавоӣ дар доираи муқарраршуда), ки дар шафати хатти правозию фурӯдоӣ ҷойгир аст, муқаррар карда мешавад, ки дар он киштиҳои ҳавоӣ баъд аз парвозашон суръати баландшавӣ ва ҳангоми наздикшавӣ ба нишаст фурудоиро амалӣ менамоянд. Сарҳадҳои рахи наздикшавии ҳавоӣ бо тартиби муайяннамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ ва Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

80. Истифодабарандагони фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳайатҳои киштиҳои ҳавоӣ ҳангоми иҷрои парвозҳо ва диспетчерони идоракунии ҳаракати ҳавоӣ ҳангоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ иттилооти авиатсиониро ба роҳбарӣ мегиранд.

81. Иттилооти аэронавигатсионӣ ба истифодабарандагони фазои ҳавоӣ аз ҷониби Хадамоти иттилооти аэронавигатсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.

82. Тартиби таҳияи иттилооти аэронавигатсионӣ, инчунин қоидаҳои пешниҳоди иттилооти аэронавигатсиониро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ муқаррар менамояд.

83. Барои анҷом додани парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ аз аэродром ноҳияи (минтақаи) аэродром муқаррар карда мешавад. Сарҳадҳои аэродромҳо (новобаста ба моликияту тобеияти идоравӣ ё идораи оперативии кӣ тааллуқ доштани онҳо) бо пешниҳоди сардори калони авиатсионии аэродром аз ҷониби Фармондеҳи ҚҲҲ ва МЗҲ ҚМ ҶТ тасдиқ карда мешаванд. Қоидаҳои парвозҳо дар ноҳияҳои аэродромҳо (аэрошабакаҳо) бо дастурамал оид ба иҷрои парвозҳо дар ноҳияи аэродром (аэрошабакаҳо) ё шиносномаи аэронавигатсионии аэродром муайян карда мешаванд. Ноҳияҳои аэродромҳое, ки дар онҳо ташкил ва хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) мувофиқа ва ҳамоҳангсозии дуҷонибаро талаб менамояд, метавонанд бо қарори Фармондеҳи ҚҲҲ ва МЗҲ ҚМ ҶТ ба аэрогиреҳҳо муттаҳид карда шаванд. Сарҳадҳои ҳудуди аэрошабака аз ҷониби Фармондеҳи ҚҲҲ ва МЗҲ ҚМ ҶТ тасдиқ карда нашаванд. Сарҳадҳои аэродромҳое, ки ба маркази аэрошабака дохил мешаванд, метавонанд муқаррар нагарданд.

84. Номгӯйи аэрошабакаҳо, аэродромҳо ва майдонҳои нишаст бо фармони муштараки вазири мудофиа ва роҳбари мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ тасдиқ карда мешаванд (аз ҷониби Фармондеҳи ҚҲҲ ва МЗҲ ҚМ ҶТ ва роҳбари мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ имзо карда мешаванд). Дастурамал оид ба иҷрои парвозҳо дар ноҳияи аэродром(аэрошабака) ё шиносномаи аэронавигатсионии аэродром аз ҷониби роҳбари калони авиатсионии аэродром имзо гардида, аз ҷониби Фармондеҳи ҚҲҲ ва МЗҲ ҚМ ҶТ тасдиқ карда мешаванд.

85. Дастурамал оид ба иҷрои парвозҳо дар ҳудуди аэродроми майдони нишасти авиатсияи гражданӣ ё шиносномаи аэронавигатсионии аэродром, ки дар онҳо киштиҳои ҳавоӣ ҷойгир карда нашудаанд, бо сардори Сарситоди Қувваҳои ҳарбӣ-ҳавоӣ ва Мудофиаи зиддиҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа ва аз ҷониби роҳбари мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ тасдиқ карда мешаванд.

86. Нақшаҳои сохтории дастурамал оид ба иҷрои парвозҳо дар ҳудуди аэродром (аэрошабака) ё шиносномаи аэронавигатсионии аэродром бо фармони муштараки вазири мудофиа ва роҳбари мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ тасдиқ карда мешаванд.

87. Парвозҳо ба ҳудуди аэродроме, ки дастурамали тасдиқшуда оид ба иҷрои парвозҳо дар ҳудуди аэродром ё шиносномаи аэронавигатсионии аэродром надорад, манъ аст. Маълумоти зарурӣ дар бораи аэродромҳо дар ҳуҷҷатҳои иттилотии аэронавигатсионии интишоршавандаи Вазорати мудофиа ва мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ нашр карда мешаванд. Парвозҳо ба аэродромҳое, ки маълумот дар бораи онҳо дар ҳуҷҷатҳои иттилотии аэронавигатсионӣ нашр нашудааст, манъ аст.

88. Сардорони калони авиатсионии аэродромҳо (аэрошабакаҳо) оид ба масъалаҳои истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Фармондеҳи ҚҲҲ ва ҚЗҲ ҚМ ҶТ, ки барои ташкили истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон масъул аст, тобеъ мебошанд.

89. Дастурамалҳои намунавӣ оид ба иҷрои парвозҳо дар ноҳияи аэродром (аэрошабака, вертодром), инчунин нақшаи намунавии шиносномаи аэронавигатсионии аэродром (вертодром, майдони нишаст) аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ тасдиқ карда мешавад.

90. Дар фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон шоҳроҳҳои ҳавоӣ ва хатҳои ҳавоии маҳаллӣ муқаррар карда мешаванд. Шоҳроҳҳои ҳавоӣ (хатсайрҳои ТҲҲ) аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ якҷо бо вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо назардошти манфиати ҳамаи истифодабарандагони фазои ҳавоӣ таҳия гардида, аз ҷониби вазири мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд. Шоҳроҳҳои алоҳидаи ҳавоӣ ва хатҳои алоҳидаи ҳавоии маҳаллӣ барои анҷом додани парвозҳои байналмилалӣ кушода мешаванд.

91. Истифодабарии фазои ҳавоӣ барои парвози киштии ҳавоӣ берун аз шоҳроҳҳои ҳавоӣ ва хатҳои ҳавоии маҳаллӣ, ки барои парвозҳои байналмилалӣ кушода мебошанд, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳо ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, манъ аст.

92. Пешниҳод оид ба кушодани шоҳроҳҳои ҳавоии байналмилалӣ ва хатҳои ҳавоии маҳаллӣ бо Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа карда мешавад. Таклифҳо оид ба кушодани роҳҳои ҳавоӣ ва хатҳои ҳавоии маҳаллӣ аз ҷониби истифодабарандагони фазои ҳавоии ба кушодани онҳо манфиатдор таҳия карда мешаванд.

93. Номгӯйи шоҳроҳҳои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва тасҳеҳоти он аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ нашр карда мешаванд. Номгӯй ва ислоҳот бо фармони муштараки Вазири мудофиа ва роҳбари мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ мавриди амал қарор дода мешаванд.

94. Бо мақсади такмили сохтори фазои ҳавоӣ таҳияи таклифҳои дахлдор оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба ҳуҷҷатҳое, ки ин сохторро муайян месозанд (Номгӯйи шоҳроҳҳои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Номгӯйи хатҳои ҳавоии маҳаллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар), амалӣ карда мешавад. Унсурҳои сохтори фазои ҳавоӣ ба харитаи радионавигатсионӣ дароварда карда мешаванд. Омода ва пешниҳод намудани таклифҳо оид ба такмили сохтори фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи замимаи №10 амалӣ карда мешавад.

95. Дар фазои ҳавоии назоратшаванда барои анҷом додани парвози киштиҳои ҳавоӣ берун аз хатсайри хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ парвози киштиҳои ҳавоӣ тибқи хатсайрҳо амалӣ карда мешавад. Паҳноии хатсайр мувофиқан чунин аст:

1) пасттар аз сатҳи парвози гузариш:

- ҳангоми суръати парвоз на зиёда аз 300 км/соат (163 гир) – 4 км (2мм);

- ҳангоми суръати парвоз зиёда аз 300 км/соат (163 гир) – 10 км (5мм);

2) аз сатҳи парвози гузариш ҳамчунин баландтар:

- дар ноҳияҳое, ки бо низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ таъмин мебошанд, -10 км (5мм);

- дар ноҳияҳое, ки бо низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ таъмин намебошанд, - 20 км (10мм).

96. Минтақаҳои мамнуъ дар дар фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ҳифзи объектҳои муҳими давлатӣ, маҷмааҳои калидии саноатӣ (объектҳои хатарноки химиявӣ, инчунин объектҳои дигари аз нуқтаи назари амнияти миллии мамлакат махсусан муҳим) аз таъсир ва харобиҳои зараровар дар фазои ҳавоӣ муқаррар карда мешаванд. Минтақаҳои мамнуъ дар ҳуҷҷатҳои иттилооти авианавигатсионӣ нашр карда мешаванд.

97. Минтақаҳои маҳдуди парвозҳо дар фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ҷорӣ намудани шароити махсусе, ки парвозҳои киштиҳои ҳавоиро маҳдуд месозанд, муқаррар карда мешаванд.

98. Минтақаҳои маҳдуди парвозҳо, ки дар онҳо шартҳои махсус парвозҳои киштиҳои ҳавоиро дар асоси доимӣ маҳдуд мекунанд (минтақаҳои доимии маҳдуди парвозҳо), болои объектҳои муҳофизатшаванда ё объектҳои махсусан муҳими давлатӣ муқаррар карда мешаванд.

99. Минтақаҳои доимии маҳдуди парвозҳо метавонанд болои мамнӯъгоҳҳои табии давлатӣ, паркҳои миллӣ, ёдгориҳои таърихӣ ва фарҳангӣ муқаррар карда шаванд.

100. Минтақаҳои маҳдуди парвозҳо, ки дар онҳо шартҳои махсус муваққатан бехатарии истифодаи фазои ҳавоии истифодабарандагони дигар (минтақаҳои муваққатии эҳтиётии маҳдуди парвозҳо)-ро таъмин менамояд, муқаррар карда мешаванд, вобаста ба:

1) майдонҳое, ки дар онхо ҳама намудҳои тирпарронӣ гузаронда мешаванд;

2) партоби мушак;

3) амалиёти таркиш;

4) мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ;

5) боғҳои миллӣ;

6) ёдгориҳои таърихӣ ва фарҳангҳӣ;

7) аз болои объектхои муҳофизатшаванда бо пешниҳоди мақомоти манфиатдори давлатӣ;

8) кор бо лавозимоти ҷангӣ дар анборҳои худ;

9) тадқиқоти илмӣ дар атмосфера;

10) радиатсияи электромагнитӣ;

11) радиатсияи рӯшноӣ;

12) минтақаҳое, ки дар онҳо кураи ҳавоӣ ё зондҳои идоранашаванда сар дода мешаванд (ба ғайр аз кураҳои идоранашаванда ё зондҳое, ки мутобиқи банди 195 Қоидаҳои мазкур ҳамчун сабук тасниф мешаванд).

101. Минтақаҳои мамнуъ ва минтақаҳои маҳдудияти парвозҳо (минтақаҳои доимии маҳдуди парвозҳо) ва минтақаҳои доимии хатарнок аз ҷониби Ситоди генералии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди шахсоне, ки барои муқаррар намудани чунин минтақаҳо манфиатдор мебошанд, муқаррар карда мешаванд. тавассути NOTAM ба истифодабарандагон расонида мешаванд ё дар ҳуҷҷатҳои иттилоотии аэронавигатсия интишор карда мешаванд. Истифодабарандагони фазои ҳавоӣ, ки ба манфиати онҳо минтақаи маҳдуди парвоз муқаррар шудааст, барои таъсиси минтақаи маҳдуди парвоз на дертар аз 9 рӯз пеш аз мавриди амал қарор додани минтақаи мамнуи парвоз ба БҲ МА дар бораи таъсиси минтақаи маҳдуди парвоз бо нишон додани сарҳадҳои амудӣ ва уфуқии он, давраи амал ва хусусияти фаъолияти анҷомдодашаванда дархост пешниҳод мекунанд.

102. Минтақаҳои маҳдудкунии парвози КҲБ барои пурра ё қисман маҳдуд кардани парвозҳои КҲБ тибқи шартҳои муқарраршуда пешбинӣ шудаанд.

103. Минтақаҳои маҳдудсозии парвози КҲБ-и доимоамалкунанда дар болои объектҳои таҳти ҳимояи давлатӣ қарордошта муқаррар карда мешаванд.

104. Минтақаҳои маҳдудкунандаи парвози КҲБ метавонанд дар болои дигар иншоотҳои давлатӣ, объектҳои мухими инфрасохтор бо пешниҳоди мақомоти манфиатдори давлатӣ, инчунин дар наздикии аэродромҳои идорашаванда муқаррар карда шаванд.

105. Ҳангоми таъсиси минтақаҳои маҳдудкунии парвози КҲБ метавон ба назар гирифт:

1) намуди сохти таркиботии КҲБ;

2) вазни ҳаддиаксарии парвози КҲБ;

3) навъи муҳаррики КҲБ (муҳаррики барқӣ, дарунсӯзӣ);

4) намуди корҳои авиатсионӣ.

106. Истифодаи фазои ҳавоӣ дар минтақаҳои мамнӯъ, инчунин дар минтақаҳои доимоамалкунандаи маҳдудияти парвоз, ба истиснои ҳолатҳои зерин манъ аст:

- истифодаи фазои ҳавоӣ аз тарафи шахсоне, ки чунин минтақаҳо ба манфиати онҳо мукаррар шудаанд;

- иҷрои парвозҳо барои боздоштани хавопаймоҳои вайронкор, инчунин ичрои вазифаҳои дигари амалиётӣ ба манфиати давлат;

- иҷрои парвозҳо бо мақсади гузаронидани корҳои ҷустуҷуӣ-наҷотдиҳӣ ва амалиёти расонидани ёрӣ дар ҳолатҳои фавкулодда;

- иҷрои парвозҳои киштиҳои ҳавоие, ки мутобики шартномаҳои махсуси байналмилалӣ анҷом дода мешаванд.

107. Агар фаъолияте, ки ба манфиати он минтақаи маҳдудияти парвоз ё минтақаи маҳдудияти парвоз барои киштиҳои бесарнишин муқаррар шудааст, характери доими надошта бошад, таъсири минтақаи маҳдудкунии парвоз ё минтақаи маҳдудкунии парвоз барои киштиҳои бесарнишин ба муҳлати муваққатӣ маҳдуд карда мешавад.

108. Маълумот оид ба фаъолият дар минтақаҳои маҳдудкунии парвозҳо, ки ба мӯҳлати муваққатӣ маҳдуд аст, ба воситаи огоҳиномаҳои NOTAM мувофиқи намудҳои хабарҳо оид ба ҳаракати киштиҳои ҳавоӣ ва иҷрои фаъолиятҳо вобаста ба истифодаи фазои ҳавоӣ, ки дар замимаи 3 Қоидаҳои мазкур пешбинӣ шудаанд, ирсол карда мешаванд.

109. Маълумот дар бораи муваққатан таъсис додани минтакаҳои маҳдудияти парвоз барои КҲБ ба истифодабарандагони фазои ҳавоӣ аз ҷониби киштии ҳавоии БҲ МА расонида мешавад, ки масъулияти минтақаи зикршуда мукаррар шудаанд.

110. Ҳангоми муқарраркунонии ибтидоии минтақаҳои мамнӯъ, минтақаҳои хатарнок ва минтақаҳои маҳдуди парвоз ба ҳар як минтақа аломати шартӣ дода мешавад.

111. Барои минтақаҳои парвози маҳдуд ба КҲБ аломати шартӣ ба ҳар як минтақа танҳо дар ҳолати таъсиси минтақаи доимӣ таъин карда мешавад.

112. Барои ба манфиати Ҷумҳурии Тоҷикистон пеш бурдани кори авиатсионӣ минтақаҳои корҳои авиатсиониро таъсис додан мумкин аст, ки ҳудуди онҳоро бахши ҳарбии МА НЯ ТҲҲ дар асоси пешниҳоди истифодабарандагони фазои ҳавоӣ муқаррар намуда, онҳо аз ҷониби Фармондеҳи ҚҲ ва ҲҲ ҚМ ҶТ тасдиқ карда мешаванд.

113. Нишонаи таъиншуда барои муайян кардани минтақа дар ҳама тағйироти минбаъдаи марбут ба минтақа истифода мешавад.

114. Нишона аз гурӯҳи зерини ҳарфхо ва ададҳо иборат аст:

1) нишонаи ҳарфи UA;

2) ҳарфи P - барои минтақаи мамнуъ, ҳарфи R - барои минтақаи маҳдудияти парвозҳо, ҳарфҳои RU - барои минтақаи маҳдудияти парвоз барои киштиҳои ҳавоии бесарнишин ва ҳарфи D - мувофиқан барои минтақаи хатарнок;

3) рақаме, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон такрорнашаванда аст.

115. Истифодаи фазои ҳавоӣ дар минтақаҳои мамнуъ, инчунин дар минтақаҳои доимии маҳдудияти парвозҳо манъ аст, ба истиснои:

1) истифодаи фазои ҳавоӣ аз ҷониби шахсоне, ки чунин минтақаҳо ба манфиати онҳо муқаррар карда шудаанд;

2) иҷрои парвозҳо барои боздошти киштиҳои ҳавоии вайронкор, инчунин иҷрои супоришҳои дигари фаврӣ ба манфиати давлат;

3) иҷрои парвозҳо бо мақсади гузарондани корҳои ҷустуҷӯӣ-наҷотдиҳӣ ва корҳо оид ба расондани кумак ҳангоми ҳолатҳои фавқулода;

4) иҷрои парвозҳое, ки мувофиқи шартномаҳои махсуси байналмилалӣ бо Ҷумҳурии Тоҷикистон басташуда, амалӣ карда мешаванд.

116. Ҳангоми зарурати истифодаи фазои минтақаи мамнуъ ё минтақаи маҳдудкунии парвоз, ки дар онҳо фаъолият ба таври доимӣ амалӣ карда мешавад, дар ҳолатҳои дар банди 78 ҳамин Қоидаҳо пешбининашуда, истифодабарандагони фазои ҳавоӣ аз мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи давлатӣ иҷозат мегиранд.

117. Минтақаҳои махсус, хатсайрҳои муқаррашудаи гирифтани баландӣ, фурудоӣ ва гузариш ба нишаст бояд аз якдигар ва аз сарҳадҳои хатсайрҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ дар ҳамвории уфуқӣ ҳангоми истифодаи низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ ба масофаи на камтар аз 10 км (5 мм) ва бе истифодаи низоми мушоҳида - на камтар аз 20 км (10мм) дуртар бошанд.

118. Дар минтақаҳои аэродромҳо (аэрошабакаҳо) бо фазои маҳдуди ҳавоӣ нишондиҳандаҳои мазкур метавонанд 2 маротиба ихтисор карда шаванд. Дар ин ҳолатҳо, минтақаҳои махсус, хатсайрҳои муқаррашудаи гирифтани баландӣ, фурудоӣ ва гузариш ба нишаст бояд аз якдигар ва аз сарҳадҳои хатсайрҳои ҳавоӣ, хатсайрҳои навигатсияи минтақавӣ ва хатҳои маҳаллии ҳавоӣ дар ҳамвории амудӣ дар масофаи на камтар аз 300 м (1000 фут) дуртар бошанд.

119. Дар ҳолати набудани фосила байни сарҳадҳои ноҳияҳои аэродромҳо иҷрои парвозҳои яквақта ҳангоми истифодаи низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаркати ҳавоӣ бо шарти ихроҷи нақшаи фурудоӣ ва гузариш ба нишаст, хатсайрҳои парвозҳо, минтақаҳои махсус ба масофаи на камтар аз 5 км (3 мм) аз сарҳадҳои ноҳияҳои аэродромҳо имконпазир буда, парвозҳои яквақта дар ноҳияҳои аэродромҳо бе истифодаи низоми мушоҳида манъ аст ё байни сарҳадҳои унсурҳои зикршудаи сохтори фазои ҳавоӣ дар ҳамвории амудӣ, ки 600м (2000 фут)-ро ташкил медиҳад, фосилаҳо муқаррар карда мешаванд.

120. Дар болои ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қад-қади сарҳади давлатии он хатти сарҳад - фазои ҳавоии ба сарҳадии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамшафат бо паҳноии 25 км (15мм) бо реҷаи махсуси истифодаи он муқаррар карда мешавад.

121. Парвоз дар хатти наздисарҳадӣ бе пешниҳоди нақшаи парвози киштии ҳавоӣ, иҷозат барои истифодаи фазои ҳавоӣ ва бе радиоалоқаи ҳайати парвозии киштии ҳавоӣ бо мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи павозҳо) манъ аст.

122. Ҳангоми истифодаи фазои ҳавоии хатти наздисарҳадӣ дуршавии маҷбурӣ аз хатсайри хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ ва хатсайри парвоз чун қоида ба ҷониби ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон аз Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

123. Истифодаи фазои ҳавоии хатти наздисарҳадӣ ҳангоми иҷрои корҳои авиатсионӣ ҳангоми аз ҷониби истифодабарандагони фазои ҳавоӣ доштани иҷозати Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд-КДАМ ҶТ) амалӣ карда мешавад.

124. Бо мақсади пешгирии вайронкунии ғайриқасдани Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаркати ҳавоии аэродромҳо (вертодромҳо)-и дар хатти наздисарҳадӣ қарордошта бояд дорои низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаркати ҳавоӣ бошанд;

- нуқтаҳои идораи КҲБ-и дар хатти наздисарҳадӣ қарордошта бояд дорои низоми мушоҳидае бошанд, ки имкони амалисозии назоратро аз болои парвози КҲБ медиҳад.

125. Дар сурати нишасти ғайриқасдонаи киштии ҳавоӣ дар хатти наздисарҳадӣ истифодабарандаи фазои ҳавоӣ бояд фавран дар бораи ҷойгиршавии киштии ҳавоӣ ба мақоми дахлдори НЯ ТҲҲ хабар диҳад.

126. Парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ аз болои маҳалҳои аҳолинишин бо мақсади амалисозии чорабиниҳо оид ба наҷоти ҳаёт ва ҳифзи саломатии одамон, инчунин пешгирӣ ва ошкорсозии ҷиноятҳо метавонанд дар баландиҳое, ки амалишавии чунин чорабиниҳоро таъмин менамоянд, бо вогузор намудани ҷавобгарӣ барои таъмини бехатарии иҷрои парвозҳо ба зиммаи шахси ваколатдори ташкилкунандаи чунин парвоз анҷом дода шаванд.

127. Дар ҳолатҳои зикршуда нишаст (парвоз) дар сарҳадҳои маҳалҳои аҳолинишин дар майдонҳое, ки маълумот дар бораи онҳо дар ҳуҷҷатҳои иттилооти аэронавигатсионӣ нашр нашудаанд, ҳангоми таъмини бехатарии иҷрои он аз ҷониби шахси ваколатдори ташкилкунандаи чунин парвоз иҷозат дода мешавад.

128. Истифодаи фазои ҳавоӣ ҳангоми парвози киштиҳои ҳавоӣ бо суръати фавқуссадо танҳо дар минтақаҳои махсус ё дар баландии зиёда аз 11000 м (сатҳи парвози 360) иҷозат дода мешавад.

129. Истифодаи фазои ҳавоӣ аз ҷониби КҲБ дар фазои ҳавоии класси А, С ва G дар асоси нақшаи парвози киштиҳои ҳавоӣ ва иҷозат барои истифодаи фазои ҳавоӣ амалӣ карда мешавад.

130. Истифодаи фазои ҳавоӣ аз ҷониби КҲБ тавассути муқаррар намудани реҷаҳои муваққатӣ ва маҳаллӣ, инчунин маҳдудиятҳои кӯтоҳмуҳлат ба манфиати истифодабарандагони фазои ҳавоӣ, ки парвозҳои КҲБ ташкил мекунанд, амалӣ карда мешавад.

131. Истифодаи фазои ҳавоӣ аз ҷониби аэростатҳо (кураҳои ҳавоӣ) ва дирижаблҳо дар фазои ҳавоии класси А ва С дар асоси нақшаи парвози киштиҳои ҳавоӣ ва иҷозат барои истифодаи фазои ҳавоӣ амалӣ карда мешавад.

132. Истифодаи фазои ҳавоӣ ҳангоми бакордарории ракета-зондҳо, зондҳои радиоӣ, кура-ҳавонавардҳо ва объектҳои ҳамшабеҳи моддии (минбаъд-кура-зондҳо) дар муҳлатҳои ягонаи байналмилалӣ бо мақсади гирифтани маълумоти метереологӣ дар бораи вазъи атмосфера амалишаванда мувофиқи ҷадвалҳо (иқтибосҳо аз нақшаҳои солона) сурат мегирад.

133. Ҷадвалҳо (иқтибос аз нақшаҳои солона) аз ҷониби Агентии обуҳавошинсоии Кумитаи ҳифзи муҳити зисти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба марказҳои низоми ягона ва Сардори ситоди генереалии Қувваҳои ҳарбии ҳавоӣ ва мудофиаи зидди ҳавоӣ ҳамасола то 15 декабр пешниҳод карда мешаванд. Дар бораи тағйироти ҷадвали бакордарории кура-зондҳо на дертар аз 15 шабонарӯз то вақти саршавии иҷозати истифодаи фазои ҳавоӣ хабар дода мешавад.

134. Бакордарории яккаратаи кура-зондҳо дар асоси нақщаҳои истифодаи фазои ҳавоӣ ва иҷозат барои истифодаи фазои ҳавоӣ сурат мегирад.

135. Ҷойгиронии нуқтаҳои бакордарории кура-зондҳо, инчунин ҷойи бакордарории кура-зондҳо бо нуқтаҳои сайёр бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ мувофиқа карда мешавад.

136. Дар фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар минтақаҳои задухӯрдҳои мусаллаҳона ва амалиёти контртеррористӣ реҷаи махсуси истифодаи фазои ҳавоӣ муқаррар карда мешавад.

137. Реҷаи махсуси истифодаи фазои ҳавоӣ мувофиқи дастурҳои Ситоди генералии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

138. Истифодаи фазои ҳавоӣ ҳангоми додани салют ва тарфаи оташи (фейерверк) баландиаш зиёда аз 50 м бо иҷозати марказҳои низоми ягона амалӣ карда мешавад. Додани салют ва тарфаи оташ (фейерверк) дар сарҳади акси хатҳои рахи наздикшавии ҳавоӣ манъ аст.

139. Истифодаи лазер ва маснуоти ба лазер асосёфта дар самти амалисозии ҳаракат, парвоз, нишаст ва парвози киштиҳои ҳавоӣ манъ аст, ба истиснои афканандаи лазерӣ, ки ба таркиби таҷҳизоти бо мақсади таъмини парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ истифодашаванда дохил мешавад.

140. Сохтмон ё таҷдиди аэродромҳо аз ҷониби мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ ва ташкилотҳои манфиатдори ҷумҳуриявӣ ба таври ҳатмӣ бо Ситоди генералии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, инчунин бо мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ ва ташкилотҳои ҷумҳуриявӣ, ки метавонад иҷрои парвозҳо аз аэродроми сохта ё таҷдидшуда ба фаъолияти онҳо таъсиррасон бошад, мувофиқа карда шаванд.

141. Бо мақсади таъмини сиёсати ягонаи давлатӣ дар соҳаи истифодаи муштараки шабакаи аэродромҳо дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуҷҷатҳои мувофиқашуда (дар нусхаи асл) бо тартиби муқарраргардида ба Ситоди генералии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои гирифтани ризоият барои сохтмон ё таҷдиди аэродром ирсол карда мешаванд.

142. Ба ҳуҷҷатҳо харита бо андозаҳо ва самти хатти парвозу нишаст, нақшаҳои фурудоӣ ва ба нишаст наздикшавии киштиҳои ҳавоӣ, рахҳои наздикшавии ҳавоӣ, ҷойҳои ҷойгиршавии воситаҳои таъминоти радиотехникӣ, минтақаҳои маҳдуди манзилӣ-маданӣ, фарҳангӣ-маишӣ ва сохтмони саноатӣ, минтақаҳои параметрҳои меъёрии садоҳои авиатсионӣ ва майдонҳои электромагнитии аэродром, ки дар он дарҷ шудаанд, инчунин асоснокӣ бо дарҷи намуд ва ғафсии болопушҳои аэродром, навъҳои киштиҳои ҳавоӣ, ки барои онҳо аэродром сохта ё таҷдид карда мешавад, ҳамроҳ карда мешаванд.

143. Бо мақсади истисно кардани таъсири эҳтимолии зараровар ба саломатии одамон ва фаъолияти ташкилотҳо барои ҳар як аэродром минтақаи маҳдуди манзилӣ-маданӣ, фарҳангӣ-маишӣ ва сохтмони саноатӣ муқаррар карда мешавад, ки ҳудуди он ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои баҳисобгирӣ ҳангоми банақшагирӣ, сохтмон ва рушди шаҳрҳо ва маҳалҳои дигари аҳолинишин, инчунин ҳангоми сохтмон ва таҷдиди объектҳои саноатӣ, кишоварзӣ ва объектҳои дигар хабар дода мешавад.

144. Ташкилотҳое, ки ба ҷойгиркунии объектҳо дар минтақаи аэродром манфиатдор мебошанд, бояд ҷойгиркунии онҳоро бо сардори калони авиатсионии аэродром мувофиқа намоянд.

145. Мувофиқасозии ҷойгиркунии объектҳо дар минтақаи аэродроми ҷойгиршавии муштарак бо дарназардошти манфиатҳои ҳамаи истифодабарандагони фазои ҳавоӣ, ки киштиҳои ҳавоии онҳо дар ин аэродром ҷойгиранд, сурат мегирад. Ҷойгиронии иншооти зерин бояд чунин мувофиқа шавад:

- объектҳо дар ҳудуди хатҳои наздикшавии ҳавоӣ ба аэродром, инчунин берун аз ин хатҳо дар радиуси 10 км аз нуқтаи назоратии аэродром;

- объектҳо бо баландии 50 м нисбат ба сатҳи аэродром ва зиёда аз он дар радиуси 30 км аз нуқтаи назоратии аэродром;

- хатҳои алоқа ва интиқоли барқ, инчунин дигар манбаъҳои афканишоти радиоӣ ва электромагнитӣ, ки ба кори муътадили воситаҳои радиотехникӣ, новобаста аз ҷойгиршавии онҳо халал мерасонанд;

- объектҳои тарканда новобаста аз ҷойгиршавии онҳо;

- воситаҳои оташангез барои сӯзиши садамавии газҳои ихроҷшаванда бо баландии 50 м ва зиёда аз он (бо дарназардошти баландии имконпазири шуъла), новобаста аз ҷойгиршавии онҳо;

- корхонаю иншооти саноатӣ ва дигаре, ки фаъолияти онҳо метавонад боиси бад шудани биниш дар минтақаҳои аэродромҳо, новобаста аз ҷойгиршавии ин корхонаю иншоот гардад.

146. Ҷойгиронии объектҳои берун аз қитъаҳои аэродромҳо, агар баландии воқеии онҳо аз 50 м зиёд бошад, бояд бо Фармондеҳи ҚҲҲ ва МЗҲ ҚМ Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа карда шавад.

147. Дар дохили рахҳои наздик ба хатти ҳавоӣ, дар дохили хатҳои дастрасии ҳаво дар масофаи камтар аз 30 км ва берун аз рахҳои наздикшавии ҳавоӣ дар масофаи камтар аз 15 км аз нуқтаи назоратии аэродром ҷойгир кардани ҷойҳои партофтани партовҳои ғизоӣ, инчунин сохтани фермаҳои чорводорӣ, забҳхонаҳо ва иншооти дигаре, ки ба ҷалб ва ҷамъшавии оммавии паррандагон мусоидат мекунанд, манъ аст.

148. Шахсоне, ки дар моликият, пешбурди хоҷагӣ ё идораи амалиётии онҳо иншооти доимию муваққатии баландошёна мавҷуд мебошанд, бо мақсади таъмини бехатарии парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ уҳдадоранд, ки дар ин иншоот аз ҳисоби худ тибқи меъёрҳои коршоямии аэродромҳо аломатҳои фарқкунандаи шабона ва рӯзонаро гузоранд.

149. Шахсоне, ки ба вайрон кардани тартиби ҷойгиронии иншооти пешбининамудаи ҳамин Қоидаҳо роҳ додаанд, уҳдадоранд бо талаби сардори калони авиатсионии фурудгоҳ, инчунин Фармондеҳи ҚҲҲ ва МЗҲ ҚМ Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муҳлати муқаррарнамудаи онҳо аз ҳисоби худ вайронкунӣ, ҷойивазкунӣ ё тағйирдиҳии зарурии иншоотро амалӣ намоянд.

150. Ҳангоми сохтмон, таҷдид, вайрон кардани иншооти сохтмони асосӣ берун аз сарҳади ҳудуди фурудгоҳӣ фармоишгар (фармоишгари техникии корҳо оид ба вайрон кардани объект) бояд дар давоми на зиёда аз 30 рӯз ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ маълумотро ирсол намояд:

- дар бораи расидани объекти сохтмони асосӣ ба баландии 50 метр аз сатҳи замин бо нишон додани координатаҳои геодезии чунин объект ва баландии лоиҳавии он;

- дар бораи ба охир расидани сохтмон, таҷдиди объекти сохтмони асосии баландиаш 50 метр аз сатҳи замин ва зиёда аз он бо нишон додани координатаҳои геодезии он ва баландӣ аз сатҳи замин - дар сурати мувофиқатии баландии воқеии чунин объект ба баландии лоиҳавии он;

- дар бораи объекти сохтмони асосиаш нотамом бо баландии 50 метр аз сатҳи замин ва зиёда аз он ҳангоми ба қатъ гардидани сохтмон, таҷдид бо нишон додани координатаҳои геодезӣ ва баландӣ аз сатҳи замин - дар ҳолати номувофиқатии баландии воқеии чунин объект ва баландии лоиҳавии он;

- дар бораи вайрон кардани объекти сохтмони асосии баландиаш 50 метр ва зиёда аз он бо нишон додани координатаҳои геодезии он.

151. Ҳамкории мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) ҳангоми ташкили истифодаи фазои ҳавоӣ тибқи каналҳои алоқа амалӣ карда мешавад, ки ташкил карда мешавад:

- байни мақомоти НЯ ТҲҲ - мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ;

- байни мақомоти НЯ ТҲҲ ва мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ- Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- байни мақомоти НЯ ТҲҲ ва истифодабарандагони фазои ҳавоӣ – истифодабарандагони дахлдори фазои ҳавоӣ.

152. Қатъкунии каналҳои алоқа байни мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) манъ аст.

153. Тартиби таҳия ва пешниҳоди таклифҳо оид ба такмили сохтори фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ муқаррар карда мешавад.

§4. Муқаррар намудани таснифоти фазои ҳавоӣ

154. Дар фазои ҳавоии ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин дар фазои ҳавоии берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки масъулияти ташкили ҳаракати ҳавоӣ ба зиммаи Ҷумҳурии Тоҷикистон вогузор гардидааст, муқаррар карда мешаванд:

- класси А - дар фазои ҳавоии болоӣ, ки дар он таъминоти танзимгарии ҳаракати ҳавоӣ пешниҳод ё идораи парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ амалӣ карда мешавад;

- класси С - дар фазои ҳавоии поёнӣ, ки дар он таъминоти танзимгарии ҳаракати ҳавоӣ пешниҳод ё идораи парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ амалӣ карда мешавад;

- класси G - дар фазои ҳавоие, ки дар он классҳои А ва С муқаррар карда намешаванд.

155. Сарҳадҳои классҳои А ва С аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ муқаррар карда мешаванд.

156. Маълумот оид ба таснифоти фазои ҳавоӣ дар ҳуҷҷатҳои иттилоотии аэрнавигатсионӣ нашр карда мешавад.

§5. Ҷудокунонӣ

157. Дар фазои ҳавоӣ фосилаҳои ҳаддиақалиии ҷудокунии амудӣ муқаррар карда мешаванд:

1) то сатҳи парвози 290 – 300 м (1000фт);

2) аз сатҳи парвози 290 то сатҳи парвоз 410:

- 300 м (1000фт) – байни киштиҳои ҳавоие, ки ба парвозҳо бо истифодаи RVSМ роҳ дода шудаанд;

3) 600 м (2000 фт):

- байни киштиҳои ҳавоии авиатсияи давлатӣ ва таҷрибавие, ки ба парвозҳо бо истифодаи RVSМ роҳ дода нашудаанд ва ҳамаи киштии ҳавоии дигар;

- байни киштиҳои ҳавоии авиатсияи давлатӣ ва таҷрибавие, ки парвозро дар ҳайати гурӯҳ анҷом медиҳанд ва дилхоҳ киштии ҳавоии дигар;

- байни киштиҳои ҳавоие, ки вайроншавии ногаҳонии кори таҷҳизоти он нигоҳдории сатҳи парвози муайяншударо таъмин карда наметавонад ва ҳамаи киштиҳои дигари ҳавоӣ;

- байни киштии ҳавоии ба минтақаи бошиддати турбулентӣ дучоршуда, ки бинобар шароити метереологӣ ба вуҷуд омадааст ё пайи иштибоҳангезе, ки бевосита ба қобилияти киштии ҳавоӣ барои нигоҳдории сатҳи парвози муайяншуда таъсир мерасонад ва дилхоҳ киштии ҳавоии дигар;

- байни киштии ҳавоие, ки парвозро бо радиоалоқаи азкормонда ва бо ҳамаи киштиҳои ҳавоии дигар анҷом медиҳад.

158. Дохилшавӣ ба фазои ҳавоӣ аз сатҳи парвоз 290 то сатҳи парвоз 410 м ба киштиҳои ҳавоӣ (ба истиснои киштиҳои ҳавоии давлатӣ ва таҷрибавӣ), ки ба парвозҳо бо истифода аз RVSM роҳ дода нашудаанд, манъ аст. Талабот нисбат ба истифодабарандагон ва таҷҳизоти киштиҳои ҳавоӣ барои гирифтани иҷозат ба парвозҳо бо истифода аз RVSM, инчунин тартиби назорати тавсифи нигоҳдории баландӣ аз ҷониби киштиҳои ҳавоӣ (мониторинг) аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ амалӣ карда мешавад. Иҷозат барои истифодабарандагон ва киштиҳои ҳавоии авиатсияи гражданӣ, давлатӣ ва таҷрибавӣ ба парвозҳо бо истифодаи RVSM баландтар аз сатҳи парвозҳо 410 – 600 м (2000 фт) мувофиқан аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ ва Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

159. Ҷудокунии амудии киштиҳои ҳавоӣ дар фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо низоми нимдаврагӣ нисбат ба хатти аслии тӯл мутобиқи замимаи №13 амалӣ карда мешавад.

160. Дар ноҳияи аэродроми назоратшаванда, дар минтақаи хидматрасонии диспетчерии аэродромӣ, дар минтақаи хидматрасонии диспетчерии наздикшавӣ ва дар қитъаҳои интизоршавӣ ҷудокунии амудӣ новобаста ба самти парвози киштии ҳавоӣ муқаррар карда мешавад.

161. Фосилаи ҳаддиақалии ҷудокунии амудӣ байни киштиҳои ҳавоие, ки парвозро бо суръати фавқуссадо анҷом медиҳанд, инчунин байни киштиҳои ҳавоие, ки парвозро бо суръати фавқуссадо ва тофавқуссадо анҷом медиҳанд, бояд 1000 м (3000 фт) бошад.

162. Фосилаи ҳаддиақалии байни сатҳи гузариш ва баландии гузариш бояд на камтар аз 300 м (1000 фт) бошад.

163. Дар фазои ҳавоӣ фосилаҳои ҳаддиақалии ҷудокунии уфуқӣ муқаррар карда мешаванд.

164. Фосилаҳои ҳаддиақалии ҷудокунии уфуқӣ ҳангоми истифодаи низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ муқаррар карда мешаванд:

1) ҳангоми хидматрасонии диспетчерии ноҳиявӣ (минтақавӣ) ва хидматрасонии диспетчерии наздикшавӣ на камтар аз 20 км (10 м. мил);

2) ҳангоми хидматрасонии диспетчерии аэродромӣ:

- на камтар аз 5 км (3мм);

- на камтар аз 10 км (5мм) дар ҳолатҳое, ки:

- киштии ҳавоӣ аз паси ҳавопаймое, ки вазнаш 136000 кг ва зиёда аз он мебошад, ҳаракат менамояд;

- киштии ҳавоӣ пайи киштии ҳавоиеро, ки вазнаш 136000 кг ва зиёда аз он мебошад, бурида мегузарад;

- киштии ҳавоӣ аз паси киштии ҳавоии дорои вазнаш 136000 кг ва зиёда аз он ҳаракат намуда, ҳамон як хатти парвозу нишастро истифода менамояд.

165. Фосилаҳои ҳаддиақалии муваққатии ҷудокунии ҳамшафат ҳангоми парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ тибқи қоидаҳои парвозҳо аз рӯйи асбобҳо бе истифодаи низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ муқаррар карда мешавад:

- байни киштиҳои ҳавоие, ки дар як сатҳи парвоз (баландӣ) дар самти ҳамроҳ ҳаракат мекунанд;

- ҳангоми хидматрасонии диспетчерии ноҳиявӣ (минтақавӣ) ва (ё) хидматрасонии диспетчерии наздикшавӣ – 10 дақиқа;

- ҳангоми хидматрасонии диспетчерии аэродромӣ зимни иҷрои манёври наздикшавӣ ба нишаст - 3 дақиқа;

- ҳангоми бурриши сатҳи парвози ҳамроҳ (баландӣ), ки аз ҷониби киштии дигари ҳавоӣ банд гардидааст, - 10 дақиқа дар лаҳзаи бурриш;

- ҳангоми бурриши сатҳи парвози муқобил (баландӣ), ки аз ҷониби киштии дигари ҳавоӣ банд гардидааст, - 20 дақиқа дар лаҳзаи бурриш;

- байни киштиҳои ҳавоие, ки тибқи хатсайрҳои буридашаванда (ҳангоми кунҷи бурриш аз 45° то 135° ва аз 225° то 315°) дар як сатҳи парвоз (баландӣ) ҳаракат мекунанд, - 15 дақиқа дар лаҳзаи бурриш.

166. Фосилаҳои ҳаддиақалии ҷудокунии ҳамроҳ ҳангоми парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ тибқи қоидаҳои парвоз аз рӯйи асбобҳо бе истифодаи низоми мушоҳидаи хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ дар шароити истифодаи мушоҳидаи автоматии вобастаи шартномавӣ ва алоқаи «диспетчер-ҳавонавард» бо хати ирсоли маълумот ҳангоми ҳаракат аз рӯйи як хатсайр дар як баландӣ, бо хатсайрҳои буридашаванда дар як баландӣ, бо як хатсайр бо убури сатҳҳои парвози ҳамшафати бандшуда, бо як хатсайр бо убури сатҳҳои парвози бандшудаи муқобил зимни хидматрасонии диспетчерии ноҳиявӣ муқаррар карда мешаванд:

- 100 км (50 м. мил) - ҳангоми парвозҳо дар шароити таъминоти навигатсионӣ на бадтар аз RNP 10 ва фосилаи ниҳоии ирсоли мълумоти даврии мушоҳидаи автоматии вобастаи шартномавӣ на зиёда аз 22 дақиқа;

- 100 км (50 м. мил) - ҳангоми парвозҳо дар шароити таъминоти навигатсионӣ на бадтар аз RNP 4 ва фосилаи ниҳоии ирсоли мълумоти даврии мушоҳидаи автоматии вобастаи шартномавӣ на зиёда аз 32 дақиқа;

- 60 км (30 м. мил) - ҳангоми парвозҳо дар шароити таъминоти навигатсионӣ на бадтар аз RNP 4 ва фосилаи ниҳоии ирсоли мълумоти даврии мушоҳидаи автоматии вобастаи шартномавӣ на зиёда аз 14 дақиқа.

167. Ҷудокунии гурӯҳи киштиҳои ҳавоӣ нисбат ба киштиҳои ҳавоӣ танҳо (гурӯҳи киштиҳои ҳавоӣ) мувофиқи меъёрҳои ҷудокунии амудӣ ва уфуқӣ амалӣ карда мешавад.

§6. Қоидаҳои убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

168. Убури сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби киштиҳои ҳавоӣ ҳангоми иҷрои парвозҳои байналмилалӣ тавассути долонҳои муқарраргардидаи ҳавоии парвози Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

169. Убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби киштиҳои ҳавоӣ ҳангоми анҷом додани парвозҳои байналмилалӣ берун аз долонҳои ҳавоӣ, ба истиснои ҳолатҳои дар банди 141 зикршудаи Қоидаҳои мазкур, танҳо бо иҷозати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон роҳ дода мешавад. Ҳангоми анҷом додани парвозҳои байналмилалӣ тибқи хатсайрҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоие, ки барои парвозҳои байналмилалӣ кушода мебошанд, долони ҳавоии парвози Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон қисми фазои ҳавоӣ дар ҷойи убури хатсайри хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ бо хатти Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад.

170. Параметрҳои долони ҳавоии парвози Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯйи баландӣ ва паҳноӣ ба параметрҳои хатсайри хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ мутобиқ мебошанд.

171. Долони ҳавоии парвози Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо координатаҳои географии нуқтаи убури меҳвари хатсайри хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ бо хатти Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аломатгузорӣ карда мешавад.

172. Асос барои убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми анҷом додани парвозҳои байналмилалӣ иҷозат барои истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо тартиби муқаррарнамудаи банди 222 Қоидаҳои мазкур дода шудааст, ба ҳисоб меравад.

173. Ҳайати парвозии киштии ҳавоӣ уҳдадор аст на камтар аз 10 дақиқа то убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мақомоти дахлдори хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ рақами парвози худ (аломати шартии радиотелефонии сарҳавонаварди киштии ҳавоӣ, аломатҳои фарқкунандаи давлатӣ ва бақайдгирӣ), ҷойгиршавӣ, сатҳи (баландии) парвоз ва вақти баҳисоб гирифташудаи убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро хабар диҳад.

174. Ҳангоми мавҷудияти каналҳои алоқа байни мақоми хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ ва мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоии давлати ҳамсарҳад мувофиқасозии шартҳои убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон байни мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ ва мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоии давлати ҳамсарҳад амалӣ карда мешавад. Шартҳои убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳайати парвозии киштии ҳавоӣ хабар дода мешавад.

175. Ҳайати парвозии киштии ҳавоӣ, ки шартҳои убури Сарҳадии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро қабул намудааст, ба мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ танҳо вақти воқеии убури Сарҳадии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва сатҳи (баландии) парвозро хабар медиҳад.

176. Ҳангоми мавҷуд будани фарқият дар низомҳои сатҳи парвоз, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар давлати ҳамсарҳад бо Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул шудаанд, ивази сатҳи парвоз бояд то 30 км пеш аз убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба итмом расонда шавад, агар тартиби дигар бо шартномаҳои (созишномаҳои) байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ нашуда бошад ва супоришҳои дигари мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) мавҷуд набошанд.

177. Агар киштии ҳавоие, ки парвози байналмилалиро анҷом медиҳад, пас аз убури Сарҳадии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон парвозро идома дода натавонад ва ҳайати парвозии киштии ҳавоӣ қарор қабул намояд, ки ба аэродроми парвоз раҳсипор мегардад, убури Сарҳадии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти бозгашт чун қоида аз рӯйи ҳамон хатсайри хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ ё хатсайри парвоз анҷом дода мешавад. Мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ ба ҳайати парвозии киштии ҳавоӣ шартҳои иҷрои парвоз ва убури Сарҳадии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро хабар дода, дар ин хусус ба МА НЯ ТҲҲ иттилоъ медиҳад.

178. Убури Сарҳадии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби киштии ҳавоӣ бидуни радиоалоқа манъ аст, ба истиснои ҳолати аз кор мондани радиоалоқа зимни парвоз пас аз ҷониби ҳайати парвозии киштии ҳавоӣ гирифтани шартҳои убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон. Агар ҳайати парвозии киштии ҳавоӣ барои рафтан ба аэродроми парвоз қарор қабул кунад, убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба самти муқобил тибқи ҳамон хатсайри хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ, хатсайри парвоз бо ишғоли сатҳи парвози ҳамшафат сурат мегирад.

179. Парвози иҷбории киштии ҳавоӣ дар фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми садама, офати табиӣ, ки ба бехатарии киштии ҳавоӣ таҳдид мекунад, таҳвили одамони наҷотёфта, расондани кумаки таъҷилии тиббӣ ба аъзои ҳайати парвозӣ ё мусофирон, инчунин бо сабаби ҳолати дигари фавқулода вайронкунии қоидаҳои убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисобида намешавад.

180. Командири киштии ҳавоӣ дар ҳолати убури иҷбории Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадор аст фавран дар ин бора ба мақомоти дахлдори хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ хабар диҳад ва минбаъд мувофиқи супориши ин мақом амал намояд. Мақоми дахлдори хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ бахши ҳарбии МА НЯ ТҲҲ-ро дар бораи убури иҷбории Сарҳадии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон огоҳ менамояд.

181. Киштии ҳавоие, ки Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро бо вайрон намудани қоидаҳои муқарраргардида убур кардааст, киштии ҳавоии вайронкор эътироф карда мешавад. Нисбат ба киштии ҳавоии зикршуда мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҳо меандешанд.

3. БАНАҚШАГИРӢ ВА ҲАМОҲАНГСОЗИИ ИСТИФОДАИ ФАЗОИ ҲАВОӢ

182. Мақсади банақшагирии истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмини бехатарӣ ва самаранокии фаъолиятҳои вобаста ба истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

183. Банақшагирии истифодаи фазои ҳавоӣ тавассути инҳо амалӣ мегардад:

- маркази асосии НЯ ТҲҲ - дар фазои ҳавоии классҳои А ва С аз болои ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин берун аз ҳудуди он, ки масъулият барои ташкили хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ ба зиммаи Ҷумҳурии Тоҷикистон вогузор гардидааст, дар асоси нақшаҳо (ҷадвалҳо, нақшаҳо)- и истифодаи фазои ҳавоӣ, ки тибқи онҳо иҷозатро барои истифодаи фазои ҳавоӣ сармаркази НЯ ТҲҲ бо тартиби дар банди 222 муайяннамудаи Қоидаҳои мазкур медиҳад;

- маркази ноҳиявии НЯ ТҲҲ - дар фазои ҳавоии классҳои А ва С, инчунин дар фазои ҳавоии класси G нисбат ба парвозҳои КҲБ ва фаъолияте, ки бо парвози киштии ҳавоии ноҳияи худ алоқаманд нест, дар асоси нақшаҳо (ҷадвалҳо, нақшаҳо)- и истифодаи фазои ҳавоӣ, ки тибқи онҳо иҷозатро барои истифодаи фазои ҳавоӣ маркази ноҳиявии НЯ ТҲҲ бо тартиби дар банди 222 муайяннамудаи Қоидаҳои мазкур медиҳад;

184. Марказҳои НЯ ТҲҲ банақшагирии стратегӣ (пешакӣ), пешазтактикӣ (шабонарӯзӣ ва тактикӣ (ҷорӣ) – и истифодаи фазои ҳавоиро амалӣ менамоянд.

185. Банақшагирии стратегии истифодаи фазои ҳавоӣ на кам аз 2 шабонарӯз ва зиёда аз он то рӯзи истифодаи фазои ҳавоӣ бо мақсади мувофиқаи масъалаҳое, ки ба ташкили истифодаи фазои ҳавоӣ ва таъмини он алоқаманд мебошанд, амалӣ карда мешавад.

186. Банақшагирии пешазтактикии истифодаи фазои ҳавоӣ пеш аз рӯзи истифодаи фазои ҳавоӣ бо мақсади тақсими фазои ҳавоӣ аз рӯйи ҷой, вақт ва баландӣ амалӣ карда мешавад.

187. Банақшагирии тактикии истифодаи фазои ҳавоӣ дар раванди иҷрои нақшаи шабонарӯзӣ тавассути азнавтақсимкунии фазои ҳавоӣ аз рӯйи вақт, ҷой ва баландӣ бо мақсади таъмини бехатарии фаъолияти банақшагирифташуда ва фаъолияте, ки нақшаи он дар шабонарӯзи ҷорӣ фаро мерасад, амалӣ карда мешавад.

188. Ҳамоҳангсозии истифодаи фазои ҳавоӣ бо мақсади таъмини фаъолияти эълоннамудаи истифодабарандагони фазои ҳавоӣ вобаста ба ҳолати баамалояндаи ҳавоӣ, метереологӣ, аэронавигатсионӣ ва мувофиқи афзалиятҳои давлатӣ дар истифодаи фазои ҳавоӣ, амалӣ карда мешавад.

189. Нақшаҳои истифодаи фазои ҳавоӣ барои шабонарӯзи оянда, ки аз рӯйи натиҷаҳои банақшагирӣ тартиб дода шудаанд, аз ҷониби мақомоти ҚҲҲ ва МЗҲ ҚМ ҶТ ва мақомоти хадамоти ҳаракати ҳавоӣ, фиристода мешаванд.

190. Ташкили банақшагирии истифодаи фазои ҳавоӣ мутобиқи қоидаҳои авиатсионии аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

191. Дар раванди банақшагирӣ ва ҳамоҳангсозии истифодаи фазои ҳавоӣ марказҳои НЯ ТҲҲ метавонанд ба шартҳои аз ҷониби истифодабарандагони фазои ҳавоӣ эълоншудаи истифодаи фазои ҳавоӣ (ҷой, вақт ва баландӣ) дар асоси афзалиятҳои истифодаи фазои ҳавоӣ ва таъмини бехатарии парвозҳо тағйирот ворид намоянд. Тағйироти зикршуда бояд ба шахси масъули нақшаи истифодаи фазои ҳавоиро пешниҳодкунанда ва бахши ҳарбии МА НЯ ТҲҲ расонда шавад.

192. Нақшаҳои истифодаи фазои ҳавоӣ ба инҳо тақсим мешаванд:

- нақшаҳои парвози киштиҳои ҳавоӣ;

- нақшаҳои парвози кураҳои ҳавоӣ ва дирижаблҳои идорашаванда;

- нақшахои истифодаи фазои ҳавоӣ ҳангоми парвозҳои планерҳо (делтаплан ва параплан);

- нақшаҳои истифодаи фазои ҳавоӣ ҳангоми иҷрои парвозҳо бо истифода аз НАБ;

- нақшаҳои ба кор андохтани кураҳои ҳавоии идоранашаванда (кураҳои зондӣ), тирпарронӣ, ракетапартоӣ ва корҳои таркишӣ.

193. Мубодилаи нақшаҳои парвози гирифташуда байни БШ МА ва БҲ МА бо мақсади таъмини банақшагирӣ ва ҳамоҳангсозии истифодаи фазои ҳавоӣ тибқи мувофиқаи (созиши) байни БШ МА ва БҲ МА сурат мегирад.

194. Паёмҳое, ки аз ҷониби истифодабарандагони фазои ҳавоӣ, воҳидҳои хадамоти ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) оид ба истифодаи фазои ҳавоӣ (иҷрои парвозҳо) пешниҳод шудаанд, мутобиқи талаботи замимаи 3 Қоидаҳои мазкур татбиқ карда мешаванд.

195. Нақшаи парвоз барои гирифтани иҷозат барои истифода аз фазои ҳавоии классҳои А ва С, инчунин ҳангоми истифодаи фазои ҳавоии класси G бо мақсади огоҳ намудани воҳидҳои хадамоти ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) ва хадамоти иттилоотии парвоз бо дархости истифодабаранда пешниҳод карда мешавад.

196. Хабар оид ба нақшаи парвози кураи ҳавоӣ ё дирижабли идорашаванда барои гирифтани ичозат ҷиҳати истифодабарии фазои ҳавоӣ, сарфи назар аз класси фазои ҳавоӣ пешниҳод карда мешавад.

197. Парвози кураҳои ҳавоӣ ё дирижаблҳои идорашаванда аз болои объектҳои муҳофизатшаванда аз ҷониби истифодабарандагон бо Қӯшунҳои сарҳадии Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумхурии Тоҷикистон на дертар аз 5 рӯзи корӣ то оғози чунин парвозҳо мувофиқа карда мешавад.

198. Нақшаи парвоз аз ҷониби истифодабарандаи фазои ҳавоӣ ба БШ МА ё "Брифинг-офис" дар ҳолати иҷрои парвози ҳавопаймоҳои дар ҳаракати умумии ҳаво иштироккунанда пешниҳод карда мешавад.

199. Нақшаи парвоз дар яке аз ин шаклҳо пешниҳод мегардад:

- хабар тавассути шабакаи заминии авиатсионии ирсоли маълумот ва хабарҳои телеграфӣ, ки дорои иттилоот дар бораи нақшаи пешниҳодгардида ё нақшаи такрорӣ мебошад;

- хабар бо истифодаи шабакаи алоқаи телефонии истифодаи умум ё шабакаи «Интернет», ки дорои иттилоот дар бораи нақшаи пешниҳодгардида ё нақшаи такрорӣ мебошад;

- хабар дар ҳомили коғазӣ, аз ҷумла хабари факсимилӣ, ки дорои иттилоот дар бораи нақшаи пешниҳодгардида ё тағйирот дар нақшаи ҷорӣ, мебошад;

- хабари ҳайати парвозӣ аз дохили киштии ҳавоӣ, ки дорои иттилоот дар бораи нақшаи пешниҳодгардида ё нақшаи такрорӣ мебошад.

200. Хабар тавассути шабакаи телефонии умумие, ки дорои маълумот дар бораи нақшаи пешниҳодшуда дорад, бо истифода аз таҷҳизоти сабти овоз сабт карда мешавад.

201. Нақшаи парвози киштии ҳавоӣ маълумоти зеринро дар бар мегирад:

1)оид ба нишондиҳандаи шиносоии киштии ҳавоӣ (рақами парвоз, нишонаҳои давлатӣ ва бақайдгирии шиносоии киштии ҳавоӣ);

2)оид ба қоидаҳои парвоз (ҚПА-аз рӯйи асбобҳо ва ё ҚПВ-визуалӣ) ва навъи парвоз (муқаррарӣ — S, ғайримуқаррарӣ — N, парвози авиатсияи таъиноти умумӣ — G, парвози киштии ҳавоии авиатсияи давлатӣ — М ва намудҳои дигари парвоз — X);

3)оид ба шумора ва навъи киштии ҳавоӣ, категорияи турбулентнокии из (барои киштиҳои ҳавоии гражданӣ);

4)оид ба таҷҳизоти киштии ҳавоӣ;

5)оид ба фурудгоҳи парвоз (нуқтаи парвоз) ва вақти парвоз;

6)оид ба масири парвоз;

7)оид ба фурудгоҳи таъинот ва вақти умумии ҳисобшудаи гузашта (то фуруд), фурудгоҳҳои эҳтиётӣ;

8)маълумоти иловагӣ барои тавсифи хусусиятҳои масири парвоз, нишонаҳои бақайдгирии киштии ҳавоӣ, номи истифодабаранда (эксплуатант), маълумоти парвозию техникӣ, таҷҳизоти бортии истифодашаванда ва дигар маълумоти зарурӣ, агар он аз тартиби муқаррарӣ фарқ дошта бошад ё муносибати махсус аз ҷониби мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ талаб кунад, инчунин мақоми парвоз мувофиқи замимаи 4 ба Қоидаҳои мазкур;

9)оид ба захираи сӯзишворӣ, шумораи шахсони дар киштии ҳавоӣ буда, таҷҳизоти наҷотдиҳӣ ва ёрии фаврӣ.

202. Таркиби (ҳаҷми) намунавии маълумоте, ки ба иттилооти нақшаи парвози киштии ҳавоии гражданӣ дохил карда мешавад, инчунин тартиби ирсоли ин нақша, дар замимаҳои 3, 5 ва 6 ба Қоидаҳои мазкур муайян карда мешаванд.

203. Ба нақшаи парвози кураи ҳавоӣ ё дирижабли идорашаванда маълумоти дар зер овардашуда, ки дар зербандиҳои 1), 3), 5), 6) ва 8)-и банди 161 Қоидаҳои мазкур зикр шудаанд, дароварда мешавад.

204. Ҳангоми иҷрои парвозҳои марбут ба корҳои авиатсионӣ, парвозҳои таълимӣ, чорабиниҳои фарҳангӣ-маърифатӣ, инчунин парвозҳо бо мақсадҳои шахсӣ дар доираи ҚПВ дар маҳалҳои аҳолинишин дар фазои назоратшаванда, истифодабарандаи киштии ҳавоии гражданӣ шарҳи нақшаи парвозро барои мувофиқа ба БШ МА, ки дар минтақаи масъулияти он анҷом додани парвоз пешбинӣ шудааст, пешниҳод менамояд.

205. Шарҳи нақшаи парвоз ҳангоми анҷом додани парвози ҚПВ аз болои маҳаллаи аҳолинишин дар фазои назоратшаванда бояд инҳоро дар бар гирад:

1) шакли парвоз (маршрут) аз болои маҳаллаи аҳолинишин, профили парвоз;

2) тартиби ҳамоҳангсозии парвоз бо марказҳои НЯ ТҲҲ;

3) чорабиниҳо оид ба таъмини бехатарии парвози ичрошаванда;

4) усулҳои алоқа бо истифодакунандаи ҳавопаймо ва (ё) ташкилкунандаи парвоз.

206. Нақшаи парвоз ба мақомоти хадамоти ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) то оғози амалҳои зерин пешниҳод карда мешавад:

1) парвоз ё як қисми он бо мақсади таъмини хизматрасонии идоракунии ҳаракати ҳаво;

2) парвозе, ки дар фазои ҳавоии беназорат бо мақсади ҳамоҳангсозии амалҳо бо мақомоти идоракунии ҳаракати ҳавоӣ бо мақсади канорагирӣ аз боздошт, ки метавонад барои шиносоӣ ё иттилооти парвоз зарур бошад;

3) парвоз бо убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон.

207. Маълумот дар бораи парвози ба нақша гирифташуда ё қисми он ба мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) дар ҳолатҳои зерин пешниҳод намешавад:

1) дафъи ҳамлаи ҳавоӣ, пешгирӣ ва қатъи вайронкунии Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар фазои ҳавоӣ ё таҷовузи мусаллаҳона ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2)расонидани кӯмак дар ҳолатҳои фавқулодаи хусусияташ иҷтимоӣ, табиӣ ва техногенӣ, ҷустуҷӯ ва эвакуатсияи дастгоҳҳои кайҳонӣ ва экипажҳои онҳо;

3)барои пешгирӣ ва (ё) қатъ кардан ва (ё) пешгирии вайронкунии тартиби истифодаи фазои ҳавоӣ.

208. Нақшаи парвоз аз ҷониби истифодабарандаи фазои ҳавоӣ ё намояндаи ӯ тибқи замимаи 3 ба Қоидаҳои мазкур пешниҳод мегардад. Ҳаҷм (таркиб)-и маълумот, ки ба ариза (иттилоот) дар бораи нақшаи истифодаи фазои ҳавоӣ ворид карда мешавад, ва қоидаҳои ирсоли нақшаи мазкур дар замимаи 3 ба Қоидаҳои мазкур муайян карда мешаванд.

209. Нақшаи парвоз на дертар аз 60 дақиқа пеш аз вақти ҳисобшудаи парвоз ва на зудтар аз 120 соат пеш аз вақти ҳисобшудаи парвоз пешниҳод карда мешавад, ба истиснои парвозҳои дирижаблҳо ва аэростатҳои идорашаванда, ки нақшаи парвози онҳо на дертар аз 3 соат пеш аз вақти парвоз пешниҳод карда мешавад. Зери "вақти ҳисобшудаи парвоз" вақти бардоштани ҷӯякҳо (колодкӣ) аз зери чархҳои киштии ҳавоӣ барои оғози ҳаракати рӯйи замин (таксиравание), агар ин татбиқшаванда бошад, дар назар дошта мешавад; дар ҳолатҳои дигар — вақти парвози киштии ҳавоӣ.

210. Нақшаи парвоз, ки барои он хизматрасонии диспетчерӣ зарур аст, бояд на дертар аз 60 дақиқа пеш аз вақти ҳисобшудаи парвоз ва на зиёдтар аз 24 соат то вақти ҳисобшудаи парвоз пешниҳод карда шавад, дар сурати пешниҳоди он дар вақти парвоз, дар вақте фиристода мешавад, ки дастрас шудани он аз ҷониби мақомоти дахлдори хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ, то 10 дақиқа пеш аз омада расидани қаблан ҳиссобшудаи киштии ҳавоӣ ба ин нуқтаҳо кафолат дода шавад:

1)нуқтаи банақшагирифтаи воридшавӣ ба минтақаи диспетчерӣ;

2)нуқтаи воридшавӣ ба шоҳроҳи ҳавоӣ.

211. Ҳамаи тағйирот дар нақшаи парвоз, ки вобаста парвоз дар фазои ҳавоии назоратшаванда пешниҳод шудааст, бетаъхирона аз ҷониби экипажи киштии ҳавоӣ ба мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ ё идораи ҳаракати ҳавоӣ, ки киштии ҳавоӣ дар ҳудуди масъулияти он қарор дорад, расонида шаванд.

212. Дар ҳолати таъхири беш аз 30 дақиқа пас аз вақти ҳисобшудаи бардоштани ғӯлаҳо (колодкаҳо) барои парвози зери назорат ё беш аз як соат барои парвози ғайриназоратие, ки барои онҳо нақшаи парвоз пешниҳод шудааст, мутаносибан нақшаи парвоз бояд тағйир дода шавад.

213. Дар минтақаҳое, ки зичию шиддати ҳаракати ҳавоӣ баланд аст, мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ ба экипажи киштии ҳавоӣ шартҳо ва маҳдудиятҳоро нисбат ба нақшаи парвозе, ки аз дохили(борти) ҳавопаймо пешниҳод шудааст, мерасонад.

214. Хабар оид ба нақшаи парвози киштии ҳавоӣ аз тарафи истифодабарандаи фазои ҳавоӣ ё намояндаи ӯ тавассути шабакаи заминии интиқоли маълумоти авиатсионӣ ва паёмҳои телеграфӣ, шабакаи телефонии умумии истифода, шабакаи иттилоотӣ-телекоммуникатсионии «Интернет», ё дар шакли қоғазӣ, аз ҷумла тавассути паёмакҳои факсӣ ирсол карда мешавад.

215. Хабари пешниҳодшуда оид ба нақшаи парвози киштии ҳавоӣ на дертар аз 1 соат ва на бештар аз 5 шабонарӯз пеш аз вақти ҳисобшудаи парвоз ирсол карда шавад.

216. Хабар оид ба нақшаи такроршавандаи парвози киштии ҳавоӣ бояд на дертар аз 14 рӯз пеш аз оғози парвоз ирсол шавад ва тағйироте, ки ба чунин нақша ворид мешаванд - на дертар аз 7 рӯз пеш пешниҳод карда мешаванд.

217. Истифодабарандаи киштии ҳавоии гражданӣ ҳангоми иҷрои парвозҳои мунтазам, ба ғайр аз пешниҳоди нақшаи парвози дар банди 157 Қоидаҳои мазкур зикршуда, на дертар аз 15 рӯзи тақвимӣ пеш аз санаи анҷом додани аввалин парвози мунтазам, нақшаи такроршавандаи парвозро тибқи замимаҳои 1 ва 3 ба Қоидаҳои мазкур пешниҳод мекунад. Дар ҳолати ворид кардани тағйироти хусусияти доимидошта ба ҷадвали парвозҳои мунтазам, истифодабаранда (эксплуатант) бояд на дертар аз 7 рӯзи тақвимӣ пеш аз мавриди амал қарор гирифтани ин тағйирот, хабар дар бораи ворид намудани тағйирот ба нақшаи такроршавандаи парвозро пешниҳод намояд.

218. Нақшаи такроршавандаи пешниҳодшуда барои иҷрои парвозҳои мунтазами байналмилалӣ, ки бе фурудоӣ тавассути қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд, ба БШ МА ҚҲҲ ирсол карда мешавад.

219. Ҳангоми пешниҳоди нақшаи парвоз дуршавии яккарата аз нақшаи парвози такрорӣ бо сабаби корношоямии техникии киштии ҳавоӣ ва/ё шароити обу ҳаво дар масири парвоз ва/ё дар ҳолатҳои таҳдид ба бехатарии парвоз ва/ё ҳолатҳои рафънопазир, иҷозат дода мешавад.

220. Нақшаи парвоз ё қисми он (аз ҷумла тамоми парвоз ё қисми иҷрошудаи парвоз) пас аз расидани киштии ҳавоӣ ба фурудгоҳи таъинот (нуқтаи таъинот) ё фурудгоҳи миёнагузар (нуқтаи миёнагузари фуруд) ва қабули ҳисоботи экипаж дар бораи анҷоми алоқа бо мақомоти дахлдори мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ баста мешавад.

221. Дар ҳолати дар фурудгоҳ (ё майдони нишаст) мавҷуд набудани мақомоти мақомоти хизматрасони ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) дар фазои ҳавоии назоратшаванда, ҳисоботи экипаж бетаъхирона пас аз фурудоӣ бо истифодаи воситаҳои алоқаи мавҷуда ба наздиктарин мақоми мақомоти хизматрасони ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ), ки киштии ҳавоӣ дар ҳудуди масъулияти он қарор дорад, пешниҳод мегардад. Дар ҳолати набудани воситаҳои алоқа дар фурудгоҳ, экипаж ҳисоботро дар бораи омада расидан бевосита пеш аз фурудоӣ ба наздиктарин мақоми мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ, ки киштии ҳавоӣ дар минтақаи он қарор дорад, пешниҳод мекунад. Тибқи созиши байни истифодабаранда ва мақоми хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ, иттилоот дар бораи бастани нақшаи парвоз (ё қисми он) метавонад ба истифодабарандаи киштии ҳавоӣ ирсол гардад.

222. Агар нуқтаи таъинот дар фазои ҳавоии ғайриназоратӣ бошад (ё қисми минбаъдаи парвоз дар чунин фазо сурат гирад), қисми нақшаи парвоз, ки бо хизматрасонии диспетчерӣ таъмин мешавад, бо пешниҳоди ҳисобот дар бораи вуруд ба фазои ҳавоии ғайриназоратӣ баста мешавад. Нақшаи парвоз пас аз омада расидан ба фурудгоҳи таъинотӣ (ё нуқтаи миёнагузари фурудоӣ) баста мешавад. Ҳисобот оид ба омадани киштии ҳавоиро ба фурудгоҳи таъинотӣ экипаж тавассути алоқаи радиотелефонӣ ё телефони истифодаи умум ба ташкилкунандаи парвозҳо (аэроклуб) пешниҳод мекунад.

223. Ҳисобот оид ба омадани киштии ҳавоӣ ба фурудгоҳ (ё майдони нишаст), агар дар он мақоми мақомоти хизматрасони ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) мавҷуд набошад, чунин маълумотро дар бар мегирад:

1)нишондоди шиносоии киштии ҳавоӣ (номи рамзӣ);

2)фурудгоҳи парвоз;

3)фурудгоҳи таъинотӣ (дар сурати нишастан ба фурудгоҳи эҳтиётӣ);

4)фурудгоҳи омада расидан;

5)вақти омадан.

224. Паёмҳои марбут ба ҳаракати киштиҳои ҳавоӣ, ки аз ҷониби мақомоти мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ ва истифодабарандагони фазои ҳавоӣ ирсол мешаванд, мувофиқи Замимаи 3 ба Қоидаҳои мазкур муайян карда мешаванд. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ бо мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи давлатӣ шаклҳои паёмҳоро дар бораи ҳаракати киштиҳои ҳавоӣ муқаррар мекунад, ғайр аз шаклҳое, ки дар замимаҳои 1 ва 6 ба Қоидаҳои мазкур барои нақшаи парвоз ва нақшаи такроршавандаи парвоз, муқаррар шудаанд.

225. Хабари экипаж аз дохили (борти) киштии ҳавоӣ дар бораи тағйири нақшаи парвоз ҳангоми истифодаи фазои ҳавоии класси G бо ихтиёри истифодабаранда ба мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ ирсол карда мешавад, аммо ҳангоми нияти ворид шудан ба фазои ҳавоии классҳои A ва C — на дертар аз 15 дақиқа пеш аз воридшавӣ бояд, ирсол карда мешавад.

226. Дар минтақаҳое, ки шиддати ҳаракати ҳавоӣ баланд аст, мақомоти мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ ба экипаж шартҳо ё маҳдудиятҳоро нисбат ба нақшаи парвоз, ки аз борти киштии ҳавоӣ пешниҳод шудааст, мерасонад.

227. Дархост ба истифодаи фазои ҳавоӣ аз ҷониби истифодабаранда дар марказҳои дахлдори НЯ ТҲҲ ҳангоми фаъолиятҳои зерин пешниҳод мегардад:

1)парвозҳои кура (аэростат)-ҳои ҳавоии идоранашаванда (кураҳои зонд), ба истиснои зондҳои метеорологӣ ё аэростатҳои сабук, ки мувофиқи банди 195 Қоидаҳои мазкур сабук эътироф мешаванд;

2)гузаронидани тирпарронӣ, партоби мушакҳо, корҳои таркишӣ;

3)парвозҳои планерҳо (делтапланҳо ва парапланҳо);

4)парвозҳо бо истифодаи НАБ.

228. Дар ҳолати ворид намудани тағйирот ба намуди фаъолияти вобаста ба истифодаи фазои ҳавоӣ истифодабаранда бояд аризаи нави истифодаи фазои ҳавоиро ба марказҳои НЯ ТҲҲ пешниҳод намояд.

229. Дархости нав на дертар аз 3 соат пеш аз оғози чунин фаъолият пешниҳод карда мешавад.

230. Дархост бораи истифодаи фазои ҳавоӣ метавонад дар яке аз шаклҳои зерин пешниҳод гардад:

1)паём тавассути шабакаи заминии интиқоли маълумоти авиатсионӣ ва паёмҳои телеграфӣ, ки маълумот дар бораи намуди фаъолиятро дар бар мегирад;

2)паём дар ҳомили коғазӣ, аз ҷумла тавассути факс, ки маълумот дар бораи намуди фаъолиятро дар бар мегирад;

3)паём тавассути шабакаи Интернет, ки маълумот дар бораи намуди фаъолиятро дар бар мегирад.

231. Дархост барои истифодаи фазои ҳавоӣ дар ҳолати иҷрои фаъолияте, ки ба парвозҳои кура (аэростат)-ҳои ҳавоии идоранашаванда вобаста аст, бояд маълумоти зеринро дар бар гирад:

1)намуди паём ва рақамҳои маълумотӣ дар бораи партоби кураҳои ҳавоӣ (кура-зонд);

2)нишондоди намуд ва моҳияти фаъолият;

3)нуқтаи партоби аэростат (кура-зонд), вақти партоб (ё вақти оғоз ва анҷоми партобҳои такрорӣ);

4)намудаи дастгоҳи парвозкунанда (кура-зонд);

5)баландии парвоз, масир (суръати миёнаи болоравӣ, диапазони баландӣ);

6)нуқтаи нишасти аэростат;

7)таърихи сар додани аэростат (кура-зонд);

8)вақти гузаштаи каблан ҳисобшуда то парвоз ба сарҳадҳои минтақаи ТҲҲ;

9)мансубияти аэростат (кура-зонд), (шахс ё ташкилоте, ки ба он тааллуқ дорад);

10)мавҷудияти таҷҳизоти аэростат, аз ҷумла ҷавобгари локатори назорати дуюмдараҷа, давомнокии умумии парвоз (периметри пилта/пӯсти кура-зонд дар ҳолати пурра пуршуда дар сатҳи замин, мақсади ба кор андохтан).

232. Дархост барои истифодаи фазои ҳавоӣ бо мақсади иҷрои парвозҳо бо истифодаи НАБ тибқи талабот ва шакле, ки дар замимаи 7 ба Қоидаҳои мазкур нишон дода шудааст, пур карда мешавад.

233. Дархост барои истифодаи фазои ҳавоӣ дар ҳолати иҷрои амалиёт, ки ба гузаронидани тирпаррониҳо, партоби мушакҳо, корҳои тарканда вобаста аст, бояд маълумоти зеринро дар бар гирад:

1)номи шахси ҳуқуқӣ ё воқеӣ;

2)макони гузаронидани фаъолият бо зикри ҳамоҳангии ҷуғрофӣ (координатҳои ҷуғрофӣ);

3)самт ва масофаи тирпарронӣ (барои корҳои тарканда — радиуси партоби хок ва парокандашавии пораи таркиш);

4)баландии ҳадди аксари парвозҳои тирҳо, мушакҳо, ё партоби хок;

5)таърих, вақти оғози фаъолият ва вақти анҷоми он.

234. Дархост барои истифодаи фазои ҳавоӣ ҳангоми иҷрои фаъолият, ки ба парвозҳои планерҳо (делтапланҳо ва парапланҳо) алоқаманд аст, бояд маълумоти зеринро дар бар гирад:

1)намуди паёмҳо;

2)намуди дастгоҳи парвозкунанда ва маълумоти иттилоотӣ;

3)нуқтаи парвоз (оғоз), вақти парвоз (оғози парвоз);

4)баландии парвоз, масир ё минтақаи парвозҳо;

5)нуқтаи нишаст (анҷом), вақти нишаст (анҷоми парвоз);

6)нишондоди фаъолият;

7)таърихи иҷрои парвоз;

8)мансубият;

9)маълумот барои тамос.

235. Дархостҳо барои истифодаи фазои ҳавоӣ барои иҷрои яквақтаи фаъолият ё барои як давраи муайяни вақт (вале на бештар аз 90 шабонарӯз) пешниҳод карда мешаванд.

236. Дархостҳо барои истифодаи фазои ҳавоӣ аз ҷониби истифодабарандаи фазои ҳавоӣ ба марказҳои НЯ ТҲҲ бо мақсади иҷрои фаъолияти марбут ба парвозҳои аэростатҳои идоранашаванда, гузаронидани тирпаррониҳо, партоби мушакҳо, корҳои тарканда, парвозҳои планерҳо (делтапланҳо ва парапланҳо), парвозҳо бо истифодаи воситаҳои НАБ пешниҳод мегарданд, ки мутобиқ ба намудҳои паёмҳо оид ба ҳаракати киштии ҳавоӣ ва намудҳои фаъолияти вобаста бо истифодаи фазои ҳавоӣ, ки дар замимаи 3 ба Қоидаҳои мазкур пешбинӣ шудаанд, иҷро мегарданд.

4.ШАРТҲОИ ИСТИФОДАИ НИЗОМИ АВИАТСИОНИИ БЕСАРНИШИН (НАБ)

237. Парвозҳо бо истифода аз НАБ, ки барои онҳо дархостҳо оид ба истифодаи фазои ҳавоӣ пешниҳод шудаанд, мувофиқи маълумоти дар дархост зикргардида анҷом дода мешаванд.

238. Дархост бораи истифодаи фазои ҳавоӣ барои иҷрои парвозҳо бо истифода аз НАБ бояд ба марказҳои НЯ ТҲҲ дар ҳолатҳои зерин пешниҳод карда шавад:

1) ҳангоми парвозҳо дар фазои назоратшаванда, агар баландии парвози пешбинишудаи КҲБ аз 50 метр аз сатҳи замин боло бошад;

2) ҳангоми парвозҳо дар фазои ҳавоии ғайриназоратӣ, агар баландии парвози пешбинишудаи КҲБ аз 200 метр аз сатҳи замин боло бошад;

3) парвоз берун аз минтақаи дидашавандагии рост анҷом дода мешавад;

4) иҷрои корҳои ҳавоӣ бо истифода аз НАБ ба нақша гирифта шудааст;

5) хатсайр(траекторияи ба накша гирифташуда)-и парвоз дар дохили минтақаҳои фазои ҳавоӣ барои парвозҳои КҲБ мегузарад;

6) хатсайри (траекторияи пешбинишуда) парвоз дар масофаи 8 километр аз нуқтаи идораи аэродром мегузарад.

239. Парвозҳо бо истифода аз НАБ анҷом дода мешаванд:

1) дар ҳудуди дидашавандагии мустақим (VLOS) ё берун аз хатти дидашавандагӣ (BVLOS);

2) тибқи минимуми муқарраршудаи метеорологӣ барои парвозҳо бо истифода аз НАБ вобаста ба релеф ва намуди парвоз, ки дар замимаи 8 Қоидаҳои мазкур нишон дода шудаанд;

3) дар фазои ҳавоии назоратшаванда:

- парвозҳо дар баландии зиёда аз 50 метр аз замин, ба истиснои минтақаҳои фазои ҳавоӣ барои парвозҳои КҲБ ва муқаррароти дар сархати дуюми ҳамин зербанд пешбинишуда, бо шарти ҷорӣ намудани маҳдудиятҳои кӯтоҳмуддат аз ҷониби марказҳои идоракунии ҳаракати ҳавоӣ мутобиқи банди 251 Қоидаҳои мазкур;

- дар фазои минтақаи диспетчерӣ, ки дар он ҷо минтақаҳои фазои ҳавоӣ барои парвозҳои КҲБ муқаррар карда нашудаанд, парвозҳо танҳо дар доираи назар ба баландии 50 метр, аз чумла аз замин иҷро карда мешаванд ва хатти парвоз набояд аз нуктаи идораи аэродром аз 8 километр наздиктар гузарад;

- ҳангоми иҷрои корҳои авиатсионӣ, парвозҳои оммавии намоишӣ (шоуҳои ҳавоӣ) бо истифода аз НАБ, инчунин парвозҳои берун аз хатти дидашаванда, ки дар ҳама баландиҳо анҷом дода мешаванд, танҳо пас аз мувофиқа бо маркази идораи ҳаракати ҳавоӣ, ки дар минтақаи масъулияти онҳо анҷом додани парвозҳо ба нақша гирифта шудааст ва бо шарти ҷорӣ намудани маҳдудиятҳои кӯтоҳмуддат аз ҷониби марказҳои идоракунии ҳаракати ҳавоӣ мутобиқи банди 251 Қоидаҳои мазкур;

- парвозҳо дар минтақаи ҳаракати аэродромии аэродроми идоранашаванд ва фазои ҳавоии назоратшаванда ҷойгиршуда, - бо мувофиқа бо истифодабарандаи аэродром ва маркази идоракунии ҳаракати ҳаво, ки дар минтақаи масъулияти онҳо чунин аэродром ҷойгир аст, бо шарти ҷорӣ намудани маҳдудиятҳои кӯтоҳмуддат аз ҷониби марказҳои идоракунии ҳаракати ҳавоӣ мутобиқ ба банди 251 Қоидаҳои мазкур;

4) дар фазои ҳавоии назоратнашаванда:

- парвозҳо дар доираи хатти мушоҳида то 200 метр, аз ҷумла аз сатҳи замин, ва бо дарназардошти иҷрои корҳои авиационӣ, ба истиснои муқаррароти дар сархати дуюми ҳамин зербанд пешбинишуда, бе ҷорӣ намудани маҳдудиятҳои кутоҳмуддат аз тарафи марказҳои идораи ҳаракати ҳавоӣ;

- ҳангоми анҷом додани парвозҳои оммавии намоишӣ (шоуҳои ҳавоӣ), иҷрои корҳои авиатсионии берун аз дидашавандагӣ, парвозҳои ҲБ-и авиатсияи таҷрибавӣ, ки дар ҳама баландиҳо анҷом дода мешаванд, танҳо пас аз мувофиқа бо маркази идоракунии ҳаракати ҳавоӣ, ки дар минтақаи масъулияти он парвозҳо анҷом дода мешаванд ва бо шарти ҷорӣ намудани маҳдудиятҳои кӯтоҳмуддат аз ҷониби ин марказҳои идоракунии ҳаракати ҳавоӣ мутобиқи банди 251 Қоидаҳои мазкур;

- дар минтақаи ҳаракати аэродромҳои аэродромҳои идоранашавандаи фазои ҳавоии дараҷаи G - бо мувофиқа бо истифодабарии аэродром ва мувофиқа бо агентии хадамоти иттилоотии парвоз дар аэродром (агар мавҷуд бошад);

5) парвозҳо бо истифода аз авиатсияи граждании НАБ дар минтақаҳои фазои ҳавоӣ барои парвозҳои КҲБ:

- то баландии 200 метр, аз ҷумла аз сатҳи замин бо мавҷудияти иҷозат барои иҷрои парвози КҲБ дар болои маҳаллаҳои аҳолинишини зичу серодам ё иҷозати иҷрои корҳои авиатсионии аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ додашуда тибқи талаботи «Дар бораи Қоидаҳои истифодабарии КҲБ» анҷом дода мешаванд;

- бо низоми коркунандаи мушаххаскунандаи фосилавӣ мутобиқи талаботи «Дар бораи Қоидаҳои истифодабарии КҲБ».

240. Дар ҳолати ҷорӣ намудани маҳдудиятҳои кӯтоҳмуҳлат дар фазои ҳавоӣ бо мақсади таъмини парвозҳо бо истифода аз НАБ, шартҳои истифодабарии онҳо муайян карда мешаванд.

241. Парвозҳои аэростатҳои идоранашаванда, ба истиснои парвозҳои зондҳои метеорологӣ ё аэростатҳои идоранашавандаи ба таври сабук (сабуквазн) таснифшаванда тибқи банди 195 Қоидаҳои мазкур, мутобиқи бандҳои 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205 Қоидаҳои мазкур анҷом дода мешаванд.

242. Маълумот дар бораи ба кор андохтани мунтазами зондҳои метеорологӣ аз стансияҳои аэрологӣ дар маҷмуаи иттилооти аэронавигационии Ҷумҳурии Тоҷикистон нашр карда мешавад.

243. Аэростатҳои идоранашаванда ба гурӯҳҳои зерин тасниф карда мешаванд:

1)сабук (сабуквазн) – аэростати идоранашавандаест, ки бори муфид (бори зарурӣ)-ро дар як ё якчанд бастабандӣ бо массаи умумии камтар аз 4 кг мебардорад, агар мутобиқи сархатҳои дуюм, сеюм ё чоруми зербанди 3-и ҳамин банд, он ҳамчун аэростати вазнин тасниф карда нашавад;

2)миёна – аэростати идоранашавандаест, ки бори муфидро дар ду ё зиёда бастабандӣ бо массаи умумии аз 4 кг зиёд, вале камтар аз 6 кг мебардорад, агар тибқи сархатҳои зикршудаи банди 3 ҳамчун аэростати вазнин тасниф нашавад;

3)вазнин – аэростати идоранашавандаест, ки:

- бори муфид бо массаи умумии 6 кг ё бештар мебардорад;

- бори муфидро мебардорад, ки як бастабандии алоҳидаро бо массаи 3 кг ё бештар дар бар мегирад;

- бори муфидро мебардорад, ки як бастаи дорои массаи 2 кг ё бештар дорад ва фишори махсус (нобаробари масса ба сатҳ) 13 г/см² ё бештар мебошад (фишори махсус тавассути тақсими массаи умумии бастаи бори муфид (дар грамм) ба масоҳати хурдтарини рӯи он (дар см²) ҳисоб карда мешавад);

- тросс ё таҷҳизоти овезони бори муфид истифода мебарад, ки зарбаи 230 Н ё бештарро таҳаммул мекунад барои ҷудо кардани бори овезон аз аэростат.

244. Истифодаи аэростати идоранашаванда дар баландии то 18 000 метр иҷозат дода намешавад, агар:

1) абрҳо ё дигар монеаҳои сояафкан, ки зиёда аз чор октантро фаро мегиранд, мавҷуд бошанд;

2)нишондоди дидашавандагии уфуқӣ камтар аз 8 километр бошад.

245. Аэростати идоранашаванда бояд тавре ба кор андохта шавад, ки ҳангоми парвоз аз болои манотиқи зисти шаҳрҳои калон, шаҳрҳо ё шаҳракҳо, ё ҷамъшавии одамон дар фазои кушод, ки ба парвоз иртибот надоранд, гузариши баландии парвози он на камтар аз 300 метр бошад.

246. Барои анҷом додани парвоз, истифодабарандаи аэростати идоранашаванда дастгоҳҳоеро ба кор медарорад, ки нишасти онро таъмин мекунанд, агар:

1)маълум гардад, ки шароити обу ҳаво аз талаботҳои иҷозашуда бадтар аст;

2)айби техникӣ ё ҳар сабаби дигар идомаи парвозро хатарнок барои ҳаракати ҳавоӣ ё шахсон ва амвол дар рӯи замин мегардонад;

3)пеш аз воридшавӣ ба фазои ҳавоии болои қаламрави давлати хориҷӣ иҷозати расмӣ барои воридшавӣ вуҷуд надошта бошад.

247. Истифодабаранда пас аз ба кор андохтани аэростати идоранашаванда ба мақомоти ТҲҲ (ҚҲ МА) маълумоти зеринро пешниҳод мекунад:

1)нишондоди парвози аэростат (рамзи муайянкунандаи парвоз);

2)ҷойи ба кор андохтани он;

3)вақти воқеии ба кор андохтан;

4)вақти тахминии убур аз баландии 18 000 метр ё вақти тахминии расидан ба эшелони крейсерӣ, агар он дар баландии 18 000 метр ё поёнтар бошад;

5)ҳар гуна тағйирот дар маълумоте, ки қаблан дар дархост барои истифодаи фазои ҳавоӣ зикр шуда бошад.

248. Истифодабарандаи аэростати идоранашаванда мақомоти ТҲҲ-ро дар ҳолати бекор шудани парвози пештар эълоншуда, фавран огоҳ мекунад.

249. Истифодабарандаи аэростати идоранашаванда, ки дар баландии то 18 000 метр парвоз мекунад, раванди ҳаракати аэростатро назорат намуда, вобаста ба оне ки парвоз дар доираи масъулияти кадом мақомот сурат гирифта истодааст маълумоти ҷойгиршавии аэростатро бо дархости мақомоти хизматрасони ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) ё ҚҲ МА ирсол мекунад. Агар мақомоти хизматрасони ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) пешниҳоди маълумот оид ба ҷойгиршавии аэростатро тавассути фосилаи боз ҳам кӯтоҳтари вақт талаб накунад, пас истифодабаранда маълумоти ҷойгиршавии аэростатро ҳар 2 соат сабт мекунад.

250. Истифодабарандаи аэростати идоранашаванда, ки дар баландии беш аз 18 000 метр парвозро иҷро мекунад, раванди парвозро назорат намуда, маълумоти ҷойгиршавии аэростатро бо дархости мақомоти хизматрасони ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) пешниҳод менамояд. Агар мақомоти хизматрасони ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) фосилаи кӯтоҳтари пешниҳоди маълумотро талаб накунанд, маълумоти ҷойгиршавии аэростат ҳар 24 соат сабт карда мешавад.

251. Агар сабти ҷойгиршавӣ тибқи банди 201 ё 202 имконнопазир гардад, истифодабаранда дарҳол ба мақомоти хизматрасонии(идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ охирин ҷойгиршавии сабтшударо хабар медиҳад. Ҳангоми барқарор гардидани сабти ҷойгиршавӣ, маълумот дар бораи барқароршавӣ низ фавран пешниҳод мегардад.

252. Як соат пеш аз оғози фаромадани аэростати идоранашаванда, истифодабаранда маълумоти зеринро ба мақомоти хизматрасони ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) пешниҳод менамояд:

1)ҷойгиршавии ҷуғрофии аэростат дар ҳамон лаҳза;

2)эшелон (баландии барометрӣ) дар ҳамон лаҳза;

3)вақти чашмдошти убури баландии 18 000 метр, агар он ҷой дошта бошад;

4)вақт ва ҷойи чашмдошти афтидан ба замин.

253. Истифодабарандаи аэростати идоранашаванда мақомоти хизматрасонии(идоракунии) ҳаракати ҳавоиро дар бораи анҷоми парвоз огоҳ менамояд.

5.ТАРТИБИ ИҶОЗАТДИҲИИ ИСТИФОДАИ ФАЗОИ ҲАВОӢ

254. Тартиби истифодаи фазои ҳавоӣ, ки тибқи он истифодабарандагони фазои ҳавоӣ фаъолияти худро дар асоси нақшаҳо (ҷадвалҳо, нақшаҳо)-и истифодаи фазои ҳавоӣ зимни мавҷудияти иҷозат барои истифодаи фазои ҳавоӣ амалӣ менамоянд, тартиби иҷозатдиҳии истифодаи фазои ҳавоӣ ҳисобида мешавад.

255. Иҷозат барои истифодаи фазои ҳавоӣ дар классҳои А ва С дар ин сурат талаб карда намешавад:

- рафъи ҳамлаи ҳавоӣ ё ҳамлаи мусаллаҳона ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- пешгирӣ ва қатъи вайронкунии Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳимоя ва муҳофизати манфиатҳои иктисодӣ ва дигари қонунии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи хати сарҳадӣ;

- пешгирӣ ва кушодани ҷиноятҳо;

- ҷустуҷӯ ва наҷотдиҳии киштиҳои ҳавоии ба фалокат дучоршаванда ё дучоршуда, мусофирон ва аъзои ҳайати парвозии онҳо;

- пешгирӣ намудан ва роҳ надодан ба вайронкунии қоидаҳои истифодаи фазои ҳавоӣ.

256. Шахсони ваколатдор, ки қарор дар бораи истифодаи фазои ҳавоӣ дар ҳолатҳои зикршудаи банди 145 Қоидаҳои мазкур қабул кардаанд, уҳдадоранд фавран дар ин хусус марказҳои НЯ ТҲҲ ва мақомоти мудофиаи зиддиҳавоиро хабардор намоянд ва ҳамаи чораҳои зарурӣ барои таъмини бехатари парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ андешанд.

257. Марказҳои НЯ ТҲҲ ҳамаи чораҳои зарурӣ барои таъмини бехатари парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ меандешанд.

258. Тартиби иҷозатдиҳии истифодаи фазои ҳавоӣ муқаррар карда мешавад:

- барои истифодабарандагони фазои ҳавоӣ, ки фаъолияташон бо иҷрои парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ алоқаманд набуда, дар асоси нақшаҳои истифодаи фазои ҳавоӣ (нақшаҳо) амалӣ карда мешавад – дар тамоми фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- барои истифодабарандагони фазои ҳавоӣ, ки парвозҳоро дар фазои ҳавоии классҳои А ва С (ба истиснои фаъолияте, ки дар банди 145 Қоидаҳои мазкур зикр шудааст), инчунин дар фазои ҳавоии класси – барои парвозҳои КҲБ.

259. Иҷозати диспетчерӣ аз ҷониби мақомоти хизматрасони ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) дар асоси иҷозати гирифташуда барои истифодаи фазои ҳавоӣ ё дар ҳолатҳои зикршудаи банди 145 Қоидаҳои мазкур, – дар асоси дархости сарҳавонаварди киштии ҳавоӣ дода мешавад.

260. Ҳангоми додани иҷозати диспетчерӣ барои рост кардани хатсайри парвоз ворид намудани тағйирот ба иҷозати пештар додашуда барои истифодаи фазои ҳавоӣ талаб карда намешавад.

261. Дар иҷозат барои истифодаи истифодаи фазои ҳавоӣ дарҷ карда мешавад:

1) барои парвози киштиҳои ҳавоӣ:

- рақами парвоз (аломати радиотелефонии сарҳавонаварди киштии ҳавоӣ, аломатҳои шинохти давлатӣ ва бақайдгирӣ);

- аэродроми нуқтаи парвоз ва вақти қаблан ҳисобшудаи парвоз;

- хатсайр ва самти парвоз;

- аэродромҳои эҳтиётӣ;

- аэродроми таъинот;

- маълумоти дигари зарурӣ (мақомоти хизматрасони ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо)-и истифодабарандагони фазои ҳавоӣ, ки ба идораи ҳаракати ҳавоӣ, марҳалаҳои додан ва қабули идоракунӣ, басомадҳои асосӣ ва эҳтиётии идора);

2) барои амалӣ намудани фаъолияте, ки бо иҷрои парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ алоқаманд нестанд:

- вақти оғоз ва анҷоми фаъолият;

- сарҳадҳои ноҳия ва диапазони баландиҳои истифодашаванда.

262. Парвозҳои киштиҳои ҳавоии кишварҳои хориҷӣ дар фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба амал бароварда мешавад, дар асоси:

1)созишномаҳои байналмилалӣ, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирокчии он мебошад;

2)иҷозатҳо барои анҷом додани парвозҳои мунтазами байналмилалӣ тавассути фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон бидуни фуруд, ё бо фуруд дар фурудгоҳҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсадҳои ғайритиҷоратӣ;

3)иҷозатҳо барои анҷом додани парвозҳои ғайримунтазами (якдафъаина) байналмилалӣ;

4)иҷозатҳои махсус (дипломатӣ) барои иҷрои парвозҳои якдафъаина.

263. Иҷозатҳо барои иҷрои парвозҳои мунтазами байналмилалӣ аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи Дастурамали тасдиқшуда оид ба мувофиқа намудани ҷадвали парвозҳои мунтазам дода мешаванд.

264. Иҷозатҳои махсус (дипломатӣ) аз ҷониби Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои анҷом додани парвозҳои якдафъаинаи киштиҳои ҳавоии давлатӣ ва таҷрибавӣ, инчунин киштиҳои ҳавоии гражданӣ, ки мансабдорони давлатҳои хориҷӣ ва ё Қувваҳои мусаллаҳ, аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, маҳсулоти таъиноти дугонаро интиқол медиҳанд, дода мешаванд.

265. Ба шахсони мансабдори давлатҳои хориҷӣ, ки барои интиқолашон иҷозати махсус (дипломатӣ) талаб мешавад, дохил мешаванд:

1)сарони давлатҳо;

2)роҳбарони ҳукуматҳо;

3)раисони палатаҳои Парламент;

4)котибони давлатӣ;

5)муовинони роҳбарони Ҳукумат;

6)вазирон;

7)намояндагони махсуси роҳбарони давлатҳо ва Ҳукуматҳо;

8)роҳбарони ташкилотҳои байналмилалӣ;

9)меҳмонони шахсии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

10) аъзои оилаҳои подшоҳӣ;

11) ҳайати вакилони ҳукуматии давлатҳои хориҷӣ, ки бо даъвати Президент ё Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Ҷумҳурии Тоҷикистон меоянд;

12) шахсони дигари аз ҷониби Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайяншуда.

266. Барои гирифтани иҷозати махсус (дипломатӣ), намояндагиҳои дипломатӣ ва муассисаҳои консулии давлатҳои хориҷӣ, сохторҳои сиёсати хориҷии давлатҳои хориҷӣ ва инчунин мақомоти ваколатдори Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон дархости расмӣ мефиристанд, ки ин маълумотро дар бар мегирад:

1)ном ва суроғаи почтавии истифодакунанда;

2)коди ТБАГ(ИКАО) ва рақами парвоз;

3)намуди киштии ҳавоӣ, рақами бақайдгирӣ, вазни максималии парвоз (MTOW), радиосадоии рамзии киштии ҳавоӣ;

4)давлати бақайдгирии киштии ҳавоӣ;

5)мақсади парвоз, маълумот дар бораи мусофирон ва бор;

6)намуди таҷҳизоти навигатсионӣ ва алоқа;

7)маълумот дар бораи мавҷудияти силоҳ, аслиҳа ва таҷҳизоти махсус дар бор;

8)нуқтаҳои парвоз ва таъинот, фурудоии мутавассит;

9)роҳномаи пурраи парвоз бо нишон додани нуқтаҳои воридшавӣ ва баромад аз фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва вақти ҳаракат (UTC);

10) маълумот дар бораи ирсолкунанда ва қабулкунандаи бор.

267. Дархост дар давоми ду соат аз лаҳзаи қабул баррасӣ карда мешавад, агар дар созишномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон вақти дигар пешбинӣ нашуда бошад. Барои иҷрои парвози яккарата Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон дархостро барои мувофиқа ирсол менамояд.

268. Вазорати мудофиа ва мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ ризоият ва ё раддияи асосноки худро дар муҳлати муқарраршуда ирсол менамояд.

269. Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси розигии мақомоти ваколатдор:

1)иҷозати махсус (дипломатӣ) медиҳад;

2)дар бораи рад намудани додани иҷозат хабар медиҳад.

270. Дар сурати иҷрои парвоз бо киштии ҳавоии гражданӣ барои интиқоли қисмҳои ҳарбӣ, силоҳ ё маҳсулоти таъиноташ дуҷониба Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон Кумитаи давлатии амнияти миллӣ Ҷумҳурии Тоҷикистонро огоҳ мекунад.

271. Раддияи додани иҷозати махсус (дипломатӣ) метавонад дар ҳолатҳои зерин сурат гирад:

1)номувофиқатӣ бо созишномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2)набудани розигии Вазорати мудофиа ё мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи шаҳрвандӣ;

3)пешниҳоди маълумоти нопурра ё беэътимод;

4)таҳдид ба амнияти миллӣ, мудофиа ё тартиботи ҷамъиятӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон.

272. Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон Реестри иҷозатҳои махсус (дипломатӣ)-и додашударо барои иҷрои парвозҳои якдафъаина дар фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон пеш мебарад.

273. Маълумот дар бораи иҷозатҳои додашуда ё бекоркардашуда Вазорати корҳои хориҷӣ фавран ба НЯ КҲҲ ва Вазорати мудофиа Ҷумҳурии Тоҷикистон расонида мешавад.

274. Дар иҷозатнома барои истифодаи фазои ҳавоӣ чунин маълумот қайд карда мешавад:

1) барои парвози киштиҳои ҳавоӣ:

- рақами парвоз (радиосадоии рамзии командири киштии ҳавоӣ, аломатҳои давлатӣ ва бақайдгирии киштии ҳавоӣ);

- аэродроми парвоз ва вақти ҳисобии парвоз;

- роҳ ва профили парвоз;

- аэродромҳои захиравӣ;

- аэродроми таъинот;

- маълумоти дигар (муассисаҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ, ки ба идораи ҳаракати ҳавоӣ ҷалб мешаванд, марзи супориш ва қабул, басомадҳои асосӣ ва захиравии идоракунии ҳавоӣ);

2) барои иҷрои фаъолияти ғайр аз парвози киштиҳои ҳавоӣ:

- вақти оғоз ва анҷоми фаъолият;

- марзи минтақа ва доираи баландии истифодашаванда.

275. Иҷозатномаи истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои иҷрои парвозҳои байналмилалӣ ба корбарони миллӣ ва хориҷии фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси нақшаи парвоз ва яке аз ҳуҷҷатҳои зерин дода мешавад:

1) созишномаи байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2) иҷозатномае, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои иҷрои парвозҳои байналмилалии киштиҳои ҳавоии давлатҳои хориҷӣ, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон бо онҳо муносибатҳои дипломатӣ надорад (бо пешниҳоди Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон), инчунин барои иҷрои парвозҳои байналмилалии киштиҳои ҳавоии таҷрибавӣ, ки барои авиатсияи давлатӣ сохта шудаанд, дода мешавад;

3) иҷозатномае, ки аз ҷониби Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои иҷрои парвозҳои байналмилалии киштиҳои ҳавоии давлатҳои хориҷӣ, ки бо интиқоли сарони давлатҳо ва ҳукуматҳо ва делегатсияҳои раҳбарии онҳо, вазирони корҳои хориҷӣ ва вазирони мудофиа ва парвозҳои киштиҳои ҳавоии давлатӣ дода мешавад, инчунин бар асоси баробарӣ — барои иҷрои парвозҳои транзитии киштиҳои ҳавоии давлатҳои хориҷӣ, ки истифодаи каналҳои дипломатиро барои гирифтани иҷозатҳо талаб мекунанд;

4) иҷозатномае, ки аз тарафи Ситоди генералии Қувваҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои иҷрои парвозҳои байналмилалии киштиҳои ҳавоии давлатӣ дода мешавад.

276. Дурустии маълумоте, ки дар нақшаи парвози киштии ҳавоӣ дохил шудааст, аз ҷониби шахсе таъмин карда мешавад, ки нақшаи парвозро пешниҳод намудааст.

277. Баррасии дархост ва додани иҷозатнома барои истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми иҷрои парвози байналмилалӣ ё рад кардани додани иҷозатнома дар давоми 2 соат аз вақти расидани дархост тибқи Қоидаҳои мазкур сурат мегирад.

278. Иҷозатнома барои парвози байналмилалии киштии ҳавоӣ ба фурудгоҳ (аэродром)-и Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки барои парвозҳои байналмилалӣ кушода нест, ҳамчунин аз ин фурудгоҳҳо (аэродромҳо) аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад, агар дар созишномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

279. Иҷозатнома барои парвози киштиҳои ҳавоии граждании истифодабарандагони хориҷии фазои ҳавоӣ дар масирҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки барои парвозҳои байналмилалӣ кушода нестанд ва берун аз масирҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ мебошанд, ба истиснои росткунии хатсайри парвоз ва берун аз фазои ҳавоии хатсайрсозии озод, аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ дар мувофиқа бо Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад. Дар бораи додани иҷозатнома ба Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон хабарнома дода мешавад.

280. Дархост барои гирифтани иҷозатномаи парвози байналмилалӣ барои киштии ҳавоӣ ба фурудгоҳ (аэродром)-и Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки барои парвозҳои байналмилалӣ кушода нест, ё аз он фурудгоҳҳо (аэродромҳо), ҳамчунин барои парвозҳои киштиҳои ҳавоии граждании истифодабарандагони хориҷии фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар масирҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ, ки барои парвозҳои байналмилалӣ кушода нестанд, ва берун аз масирҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ, метавонад аз ҷониби корбари фазои ҳавоӣ ё намояндаи он ба мақоми ваколатдори соҳаи авиатсияи гражданӣ тавассути шабакаи зеризаминии интиқоли маълумоти авиатсионӣ ва паёмҳои телеграфӣ, шабакаи иттилоотӣ-муоширатии «Интернет» ё бо шакли коғазӣ, аз ҷумла паёми факсимилӣ пешниҳод карда шавад. Маълумот дар бораи иҷозатномаҳо (ки аз ҷониби мақомотҳои иҷроияи дахлдор дода шудаанд) барои иҷрои парвозҳои байналмилалии якдафъаина ва дар бораи иҷозатномаҳои бекоршуда ба маълумоти МА НЯ КҲҲ расонида мешавад.

6. ТАШКИЛ ВА ХИЗМАТРАСОНИИ ҲАРАКАТИ ҲАВОӢ

281. Ташкил намудани ҳаракати ҳавоӣ инҳоро дар бар мегирад:

- хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ;

- ташкили ҷараёнҳои ҳаракати ҳавоӣ;

- ташкили фазои ҳавоӣ.

282. Хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ аз ҷониби мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ амалӣ карда мешавад.

283. Хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ инҳоро дар бар мегирад:

- хизматрасонии диспетчерии ҳаракати ҳавоӣ;

- хизматрасонии парвозию иттилоотии ҳаракати ҳавоӣ;

- хабардорсозии садамавӣ.

284. Хизматрасонии диспечерии ҳаракати ҳавоӣ инҳоро дар бар мегиранд:

- хизматрасонии диспетчерии ноҳиявӣ;

- хизматрасонии диспетчерии воридгоҳ;

- хизматрасонии диспетчерии аэродромӣ.

285. Ташкили ҷараёнҳои ҳаракати ҳавоӣ аз ҷониби марказҳои НЯ ТҲҲ барои танзими зиёдшавии талаботи ҳаракати ҳавоӣ нисбат ба иқтидори гузаришии мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ амалӣ карда мешавад.

286. Ташкили ҷараёнҳои ҳаракати ҳавоӣ дар марҳилаҳои банақшагирии стратегӣ, ва пешазтактикӣ ва тактикии истифодаи фазои ҳавоӣ таъмин карда мешавад.

287. Ташкили фазои ҳавоӣ аз ҷониби мақомоти хизматрасонии хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ бо мақсади таъмини хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ ва ташкили ҷараёнҳои ҳаракати ҳавоӣ амалӣ карда мешавад.

288. Ташкил ва хизматрасонии фазои ҳавоӣ мувофиқ ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба истифодабарии фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва фаъолияти авиатсия амалӣ карда мешавад.

7. ҲАМОҲАНГСОЗИИ АМАЛИЁТҲО БАЙНИ БШ МА ВА БҲ МА НЯ ТҲҲ

289. Ҳамоҳангсозии амалҳо байни БШ МА ва БҲ МА НЯ ТҲҲ нисбат ба парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ ҳангоми банақшагирии стратегии, пешазтактикӣ ва тактикии истифодаи фазои ҳавоӣ, инчунин ҳангоми хидматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ, анҷом дода мешавад.

290. Ҳаракати ҳавоӣ ба ду намуд ҷудо мешавад:

- ҳаракати умумии ҳавоӣ;

- ҳаракати амалиётии ҳавоӣ.

291. Ҳаракати умумии ҳавоӣ ҳаракати ҳама намуди киштиҳои ҳавоӣ дар тамоми фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бар мегирад, ба истиснои минтақаҳои махсус муайяншудаи парвозҳои авиатсияи давлатӣ. Таъмини ҳама гуна хидматрасонии идоракунии ҳаракати ҳавоӣ барои киштиҳои ҳавоии ҳаракати умумии ҳавоӣ ба салоҳияти мақомоти ТҲҲ дохил мешавад.

292. Ҳамаи парвозҳои киштиҳои ҳавоие, ки дар ҳаракати умумии ҳавоӣ иштирок доранд, тибқи Дастурамали ташкил ва хидматрасонии ҳаракати ҳавоӣ ва Қоидаҳои анҷом додани парвозҳо дар авиатсияи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мегарданд, анҷом дода мешаванд.

293. Ҳаракати амалиётии ҳавоӣ дар худ ҳаракати киштиҳои ҳавоиро дар минтақаҳои махсус муайяншуда (ё масирҳои махсус) барои парвозҳои авиатсияи давлатӣ, анҷом додани парвозҳои озмоишӣ, пур кардани сӯзишворӣ дар ҳаво, парвозҳо дар баландии паст ва хеле паст, партоби мушакҳо, тирпаррониҳои ҳавоӣ, коркарди усулҳои маневркунӣ ва дигар парвозҳои махсус ё дар ҳолатҳое, ки халабонҳо наметавонанд талаботҳои муқарраршударо барои ҳаракати умумии ҳавоӣ таъмин намоянд, ифода мекунад,

294. Парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ ҳангоми ҳаракати амалиётии ҳавоӣ мутобиқи Қоидаҳои анҷом додани парвозҳо дар авиатсияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Дастурамали идоракунии ҳаракати ҳавоӣ, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи давлатӣ тасдиқ карда мешаванд, амалӣ мегарданд.

295. Хусусиятҳои хидматрасонӣ ва идоракунии ҳаракати ҳавоӣ, ки ба парвозҳои ҳамзамони омехтаи ҳаракати умумӣ ва амалиётӣ дар минтақаҳои фурудгоҳҳои муштараки авиатсияи гражданӣ ва давлатӣ алоқаманданд, мувофиқи Қоидаҳои истифодаи фурудгоҳҳои муштараки авиатсияи гражданӣ ва давлатӣ, ки аз ҷониби мақомотҳои ваколатдори давлатӣ дар соҳаҳои авиатсияи гражданӣ ва авиатсияи давлатӣ тасдиқ мегарданд, муайян карда мешаванд.

296. Дар ҳолатҳои ба вуҷуд омадани вазъи фавқулода дар дохили киштии ҳавоии авиатсияи давлатӣ ва зарурати фуруд омадан ба фурудгоҳи авиатсияи гражданӣ, мақомоти хидматрасонии ҳаракати ҳавоии ин фурудгоҳ ба дархости экипаж фишори атмосферӣ нисбат ба остонаи кории роҳрави парвозу фурудоии киштии ҳавоиро (дар миллиметри сутуни симоб) ва дигар маълумоти заруриро мерасонад.

297. Байни мақомоти ҳаммонанди ТҲҲ ва бахшҳои низомӣ табодули иттилоот доир ба таъмини амнияти парвозҳо ва иҷрои бемамониати онҳо тибқи Дастурамал оид ба ҳамкорӣ, ки аз ҷониби роҳбарони мақомоти зикршуда тасдиқ гардидааст, анҷом дода мешавад.

298. Дастурамал оид ба ҳамкорӣ инҳоро дар бар мегирад:

1)тавсифи амалҳо ҳангоми мувофиқаи минтақаҳои нави маҳдудкунии парвозҳо, ки барои амалиётҳое, ки барои амнияти парвозҳо хатар эҷод мекунанд (полигон, тири тирпаронӣ, маркази таълимӣ, кони истихроҷ, канданиҳои фоиданок, кони зеризаминӣ, буриш, истгоҳи аэрологӣ), таъсис дода мешаванд, бо дарназардошти гузаронидани баҳодиҳии амнияти парвозҳо дар шароити тағйирёбии сохтори фазои ҳавоӣ аз ҷониби мақомоти ТҲҲ;

2)маҳдудиятҳои банақшагирифтаи бахшҳои низомӣ барои ҳар як намуди фаъолият (полигон, тирпаронӣ, маркази таълимӣ, кони истихроҷ, кони зеризаминӣ, буриш, истгоҳи аэрологӣ), ки мутобиқ ба методикаи таҳия ва муқаррарсозии маҳдудиятҳои кӯтоҳмуҳлат ва реҷаҳои муваққатии аз ҷониби роҳбари ҚҲ МЯ тасдиқгашта ҳисоб карда бароварда шудаанд;

3)тавсифи амалҳо ҳангоми ҷорӣ намудани маҳдудиятҳои кӯтоҳмуддат барои парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ дар доираи ҳаракати амалиётии ҳавоӣ.

299. Дар ҳолатҳое, ки агар маҳдудияти кӯтоҳмуддат дар масири парвози киштии ҳавоӣ дар ҳаракати амалиётии ҳавоӣ ба ду ё зиёда минтақаи масъулияти марказҳои ташкил ва идоракунии ҳаракати ҳавоӣ дахл дошта бошад, маҳдудиятҳо бо гурӯҳи ҳамоҳангсозии доимамалкунандаи ҳамкории гражданиву низомӣ тибқи ҳамоҳангсозии мувофиқ бо марказҳои идоракунии ҳаракати ҳавоӣ ва мақомоти ТҲҲ мувофиқа карда мешаванд.

8. ВОҲИДҲОИ АНДОЗАГИРӢ БАРОИ МАҚСАДҲОИ ИҶРОИ ПАРВОЗ ВА ХИЗМАТРАСОНИИ ҲАРАКАТИ ҲАВОӢ

300. Дар авиатсияи давлатӣ низоми ягонаи ҳамоҳангсозии координатаҳо, баландӣ, ченакҳои гравиметрӣ ва моҳвораӣ муқаррар шудааст (системаи координатии соли 1942). Нуқтаи оғоз — маркази Толори Давраии расадхонаи Пулковский ва сатҳи ибтидоии баландӣ — сатҳи сифрии футштоки Кронштадт дар баҳри Балтика, ки дар ҳудуди Федератсияи Русия ҷойгир аст.

301. Дар авиатсияи гражданӣ барои иҷрои парвозҳо ва хизматрасонӣ ба ҳаракати ҳавоӣ дар фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 июли соли 2013, №292 «Дар бораи ҷорӣ намудани Системаи ҷаҳонии геодезии координатаҳо — 1984 (WGS-84) дар фаъолияти авиатсияи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон», Системаи ҷаҳонии геодезии координатаҳои соли 1984 (WGS-84) истифода шуда, ҳамчун системаи ҳисоб дар сатҳи амудӣ, сатҳи миёнаи баҳр (MSL) қабул шудааст. Системаи ягонаи ченкунии координатаҳо, баландӣ, ченакҳои гравиметрӣ ва моҳвораие, ки дар авиатсияи гражданӣ истифода мешаванд, дар Қоидаҳои авиатсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Воҳидҳои андозагирӣ, ки дар амалиётҳои ҳавоӣ ва заминии авиатсияи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд истифода шаванд» муқаррар шудаанд.

302. Ҳам дар авиатсияи давлатӣ ва ҳам дар авиатсияи гражданӣ тақвими григорианӣ ва Вақти ҳамоҳангшудаи ҷаҳонӣ (UTC) ҳамчун системаи ҳисобкунии вақт истифода мешаванд.

9. МАМНУЪ Ё МАҲДУДСОЗИИ ИСТИФОДАИ ФАЗОИ ҲАВОӢ

303. Дар сурати пайдоиши зарурати истифодаи фазои ҳавоӣ аз ҷониби 2 ва зиёда истифодабарандагон дар минтақаҳои муайяни фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи афзалиятҳои давлатии истифодаи фазои ҳавоӣ, ки бо роҳи ҷорӣ намудани реҷаҳои муваққатӣ ва маҳаллӣ, инчунин маҳдудиятҳои кӯтоҳмуҳлат амалӣ мешавад, мамнуӣ ё маҳдудияти фаъолияти онҳо муқаррар карда мешавад.

304. Реҷаҳои муваққатӣ ва маҳаллӣ, инчунин маҳдудиятҳои кӯтоҳмуҳлат муқаррар карда мешаванд, бо мақсади:

- пурра манъ кардани истифодаи фазои ҳавоӣ, ба истиснои фаъолияти истифодабарандагони фазои ҳавоӣ, ки ба манфиати онҳо реҷаҳои муваққатӣ ва маҳаллӣ, инчунин маҳдудиятҳои кӯтоҳмуҳлат муқаррар карда мешаванд;

- қисман манъ кардани фаъолият оид ба истифодаи фазои ҳавоӣ (ҷой, вақт, баландӣ).

305. Реҷаи муваққатӣ аз ҷониби бахши ҳарбии МА НЯ ТҲҲ барои таъмини намудҳои фаъолияти зерин муқаррар карда мешавад:

- анҷом додани парвозҳои киштиҳои ҳавоии литери «А»;

- анҷом додани парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ барои таъмини шартномаҳои махсуси байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- анҷом додани парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ ҳангоми расондани кумак дар ҳолатҳои фавқулодаи дорои хусусияти табиӣ ва техногенӣ, корҳои ҷустуҷӯйӣ ва садамавию наҷотдиҳӣ;

- гузарондани машқҳо, парадҳои ҳавоӣ ва намоиши техникаи авиатсионӣ, инчунин амалисозии фаъолияти дигар, ки метавонад ба бехатарии истифодаи фазои ҳавоӣ (афканишоти радиоӣ, афканишоти нурӣ ва электромагнитӣ ва ғ) таҳдид намояд;

- анҷом додани парвозҳо аз ҷониби КҲБ дар фазои ҳавоии классҳои А ва С.

306. Маҳдудиятҳои кӯтоҳмуддат дар фазои ҳавоии болои ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар масирҳои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ҳадафҳои зерин ҷорӣ мегарданд:

1)барои парвозҳо дар доираи ҳаракати ҳавоии оператсионӣ;

2)барои таъмини фаъолиятҳое, ки хатари амниятии парвозҳо ва хусусияти ногаҳониро доранд;

3)дар минтақаҳои гузаронидани машқҳо, ҳама гуна тирпаронӣ, ба кор андохтани мушакҳо ва корҳои таркишӣ;

4)дар минтақаҳои махсусе, ки пешакӣ бо БШ МА ва БҲ МА мувофиқа шудаанд, дар вақти парвозҳои планерҳо (делтапланҳо ва парапланҳо);

5)дар дигар ҳолатҳое, ки Қоидаҳои мазкур муайян намудаанд.

307. Маҳдудиятҳои кӯтоҳмуддат ба истифодабарандагони фазои ҳавоӣ тавассути мақомоти ТҲҲ (мақомоти хизматрасонӣ оид ба ҳаракати ҳавоӣ), инчунин бо нашри эълонҳои NOTAM, тибқи намудҳои паёмҳо дар бораи ҳаракати киштиҳои ҳавоӣ ва фаъолияти марбут ба истифодаи фазои ҳавоӣ, ки дар замимаи 3 ба Қоидаҳои мазкур пешбинӣ шудаанд, расонида мешаванд.

308. Маҳдудиятҳои кӯтоҳмуддат дар фазои ҳавоии делегатсияшуда, ки бо созишномаи байналмилалӣ муайян шудаанд, тавассути эълонҳои NOTAM таъин гардида ва ба истифодабарандагони фазои ҳавоӣ расонида мешаванд. Реҷаи маҳаллӣ аз ҷониби бахши ҳарбии МА НЯ ТҲҲ дар қабати поёнии фазои ҳавоӣ барои таъмини намудҳои фаъолияти зерин муқаррар карда мешавад:

- анҷом додани парвозҳо зимни расондани кумак ҳангоми ҳолатҳои фавқулодаи дорои хусусияти табиӣ ё техногенӣ, гузарондани корҳои ҷустуҷӯӣ ва садамавию наҷотдиҳӣ;

- анҷом додани парвозҳо барои санҷиши омодагии ҷангии қувваҳо ва воситаҳои мудофиаи зиддиҳавоӣ;

- гузарондани машқҳо, тирпаронии ҳавоӣ, инчунин амалисозии фаъолияти дигар, ки метавонад ба бехатарии истифодаи фазои ҳавоӣ (афканишоти радиоӣ, афканишоти нурӣ ва электромагнитӣ ва ғ) таҳдид намояд;

- анҷом додани парвозҳо аз ҷониби КҲБ дар фазои ҳавоии классҳои С ва G.

309. Реҷаи маҳаллӣ дар роҳҳои ҳавоӣ ва хатҳои ҳавоии маҳаллӣ, ки барои парвозҳои байналмилалӣ кушода мебошанд, инчунин дар минтақаҳои аэродромҳо, ки барои парвозҳои байналмилалӣ кушода мебошанд, муқаррар карда намешавад.

310. Маҳдудиятҳои кӯтоҳмуҳлат аз ҷониби бахшҳои ҳарбии марказҳои асосӣ ва ноҳиявии НЯ ТҲҲ ба муҳлати то 3 сол барои ҷорисозии оперативии мамнӯият ё маҳдудият бо мақсади таъмини бехатари парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ муқаррар карда мешавад.

311. Пешниҳодҳо барои муқаррар намудани реҷаҳои муваққатӣ ва маҳаллӣ ба муҳлати то 3 сол аз ҷониби истифодабарандагони фазои ҳавоӣ, ки реҷаҳо ба манфиати онҳо муқаррар карда мешаванд, ба марказҳои дахлдори НЯ ТҲҲ манзур карда мешаванд.

312. Реҷаҳои муваққатӣ ва маҳаллӣ аз ҷониби марказҳои дахлдори НЯ ТҲҲ барои давраи фаъолияти воқеии истифодабарандагони фазои ҳавоӣ, ки ба манфиати онҳо реҷаҳо муқаррар карда шудааст, ҷорӣ карда мешаванд.

313. Тартиби таҳия, муқаррар кардан, ҷорӣ намудан ва бардоштани реҷаҳои муваққатӣ ва маҳаллӣ, инчунин маҳдудиятҳои муваққатӣ бо дастурамали тасдиқнамудаи Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба таҳия, муқаррар кардан, ҷорӣ намудан ва бардоштани реҷаҳои муваққатӣ ва маҳаллӣ, инчунин маҳдудиятҳои муваққатӣ муайян карда мешавад.

314. Назорат аз болои риояи реҷаҳои муваққатӣ ва маҳаллӣ, инчунин маҳдудиятҳои кӯтоҳмуҳлат аз ҷониби марказҳои НЯ ТҲҲ амалӣ менамоянд.

10. ҚОИДАҲОИ УМУМИИ ПАРВОЗҲОИ КИШТИҲОИ ҲАВОИИ АВИАТСИЯИ ГРАЖДАНӢ, ДАВЛАТӢ ВА ТАҶРИБАВӢ

315. Ҳавопаймое, ки бо кумаки дастгоҳи ҳаракатоварӣ ба ҳаракат дароварда мешавад, ба дирижабл, планер, аэростат, инчунин киштиҳои ҳавоие, ки киштиҳои дигари ҳавоӣ ё ягон ашёро кашола менамоянд, роҳ медиҳад. Дирижабл ба планер ва аэростат роҳ медиҳад. Планерҳо ба аэростатҳо роҳ медиҳанд.

316. Ҳангоми парвозҳои визуалии киштиҳои ҳавоӣ дар хатти буриши ҳамон як баландӣ (сатҳи парвоз) сарҳавонаварди киштии ҳавоӣ, ки киштии ҳавоии аз тарафи чапбударо мебинад, бояд баландии парвозашро паст ва киштии ҳавоии аз тарафи ростбуда баландии парвозро тарзе зиёд кунад, ки фарқияти баландӣ аз ҳам дуршавии бехатари киштиҳои ҳавоиро таъмин намояд.

317. Агар тағйир додани баландии парвоз ғайриимкон бошад (абрнокӣ, парвоз дар баландиҳои паст ва ниҳоят паст ё мавҷудияти маҳдудиятҳои дигар), сарҳавонавардони киштиҳои ҳавоӣ уҳдадоранд киштиҳои ҳавоиро ба тарафи дигар гардонда, дуршавии бехатарашонро таъмин намоянд. Дар сурати наздикшавии ғайриқасдона ба хатҳои муқобили ҳамон баландӣ (сатҳи парвоз), сарҳавонавардони киштиҳои ҳавоӣ бояд киштии ҳавоиро ба тарафи рост барои аз ҳам дуршавиашон аз паҳлӯи чап гардонанд. Дар раванди манёвркунии дуршавӣ срҳавовнаварди киштии ҳавоӣ уҳдадор аст киштии ҳавоии дигарро аз назар дур насозад.

318. Барои таъмини бехатарии парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ баландиҳои бехатари парвозҳо муқаррар карда мешаванд. Ҳисоби баландиҳои бехатари парвозҳои киштиҳои ҳавоӣ мувофиқи замимаи 14 амалӣ карда мешавад.

319. Ҳолати киштии ҳавоӣ дар ҳамвории амудӣ бо сатҳи парвоз муайян карда мешавад ва бо баландисанҷи барометрӣ нигоҳ дошта мешавад.

320. Ҳангоми парвозҳо дар сатҳи парвози гузариш ё баландтар, киштии ҳавоӣ парвозро тибқи нишондиҳандаҳои баландисанҷ, ки ҷадвали он ба фишори QNE муқаррар шудааст, иҷро менамояд ва дар ин марҳилаи парвоз ҳолати киштии ҳавоӣ дар ҳамвории амудӣ тавассути сатҳи парвоз ифода мегардад.

321. Ҳангоми парвози аз сатҳи парвози гузариш пасттар ҳолати киштии ҳавоӣ дар ҳамвории амудӣ бо бузургии баландии мутлақ бо фут тибқи фишори QNH аэродром дар ноҳияҳои диспетчерии гиреҳӣ (минтақаҳои диспетчерӣ)-и аэродромҳои авиатсияи гражданӣ (аэродромҳои ҷойгиршавии муштараки байналмилалӣ, ки дар он киштиҳои ҳавоии авиатсияи гражданӣ ҷойгир шудаанд) ва бо бузургии нисбии мутлақ бо метр тибқи фишори QFE ҳангоми парвозҳо дар ноҳияҳои аэродромҳои авиатсияи давлатӣ ва таҷрибавӣ муайян карда мешавад.

322. Фишори QNH аэродром дар барномаи хадамоти интиқоли автоматии иттилоот дар ноҳияи аэродром дарҷ карда мешавад, фишори QFE ба мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) пешниҳод карда мешавад. Фишори QNH дар воҳиди гектопаскал ва бо дархост дар миллиметри симоб нишон дода мешавад, фишори QFE бошад, дар миллиметри симоб ва бо дархости экипаж дар гектопаскал нишон дода мешавад.

323. Ҳангоми парвоз берун аз ноҳияи диспетчерӣ ё минтақаи диспетчерии аз сатҳи парвоз пасттар ҳолати ҳавопаймо дар ҳамвории амудӣ бо бузургии мутлақи баландӣ бо фут (бо метр-бо дархост) тибқи фишори QNH ноҳия муайян карда мешавад.

324. Гузариши фишор дар ҷадвали баландисанҷи барометрӣ аз фишори аэродроми парвоз ба фишори QNE ҳангоми буриши баландии гузариш амалӣ карда мешавад. Дар минтақаи диспетчерӣ аз болои ду ва зиёда аз ародромҳои дар наздики якдигар ҷойгиршуда баландии умумии гузариш (мутлақ, нисбӣ вобаста аз намудҳои авиатсия дар аэродромҳои ҷойгиршавӣ), мақоми дахлдори хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ сатҳи парвози умумии гузаришро муқаррар менамоянд, ки дар наздикии ин аэродромҳо ё дар ҳолатҳои зарурӣ дар ноҳияи диспетчерии гиреҳии дахлдор истифода мегардад.

325. Парвози киштиҳои ҳавоӣ дар қабати гузариш дар реҷаи уфуқии парвоз манъ аст.

326. Барои парвоз тавассути хатсайр дар баландии гузариш ё пасттар гузарондани ҷадвали фишори баландисанҷи барометрӣ аз фишори аэродром (фишори QFE ё фишори QNH аэродром) ба фишори QNH ноҳиявӣ ҳангоми убури сарҳади минтақаи танзимгарӣ амалӣ карда мешавад.

327. Дар аэродроми (вертодроми, майдони нишасти) назоратнашаванда парвоз тибқи фишори QNH аэродром гузаронда мешавад. Дар сурати набудани иттилоот дар бораи фишори QNH аэродром пеш аз парвоз дар баландисанҷи баландие муқаррар карда мешавад, ки ба баландшавии аэродром аз сатҳи баҳр мувофиқ мебошад.

328. Гузариши фишор дар ҷадвали баландисанҷи барометрӣ аз фишори QNE ба фишори QNH аэродром (фишори QFE) аэродроми парвоз ҳангоми бурриши сатҳи парвози гузариши ноҳияи аэродром (аэроузел) амалӣ карда мешавад.

329. Гузариши фишор дар ҷадвали баландисанҷи барометрӣ ҳангоми парвоз дар баландии пасттар аз сатҳи парвози гузариш (дар баландии гузариш ва пасттар) аз фишори QNH ноҳия ба фишори QNH аэродром (фишори QFE - тибқи дархост) аэродроми назоратшаванда ҳангоми буриши хаттӣ дар ноҳияи аэродром муқарраргардида тибқи супориши мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ)-и аэродром амалӣ карда мешавад.

330. Ҳангоми ҳаракати киштиҳои ҳавоӣ ба муқобили якдигар сарҳавонавардони ҳавопаймоҳо бояд суръати ҳаракатро то ҳадди ақал кам намуда, тарафи ростро гирифта бо тарафи чап аз ҳамдигар дур шаванд.

331. Ҳангоми наздикшавӣ ба хатҳои бурриш сарҳавонаварди киштии ҳавоӣ, ки киштии дигарро аз тарафи рост мебинад, бояд ҳаракатро қатъ намояд.

332. Парвозҳо тибқи қоидаҳои парвозҳои визуалӣ рӯзона ва шабона мувофиқи қоидаҳои авиатсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд.

333. Дар сурати ғайриимкон будани иҷрои парвозҳо тибқи қоидаҳои парвозҳои визуалӣ сарҳавонаварди ҳавопаймо уҳдадор аст ҳангоми мавҷудияти иҷозати дахлдор парвозро тибқи қоидаҳои парвоз аз рӯйи асбобҳо иҷро намояд. Қарор дар бораи гузариш аз парвоз тибқи қоидаҳои парвозҳои визуалӣ ба парвоз тибқи қоидаҳои парвоз аз рӯйи асбобҳо командирони ҳавопаймо мустақилона қабул менамояд.

334. Сарҳавонаварди киштии ҳавоӣ, ки барои иҷрои парвоз тибқи қоидаҳои парвоз аз рӯйи асбобҳо иҷозат надорад, уҳдадор аст, чораҳо барои баргардондани ҳавопаймо ба аэродроми парвозро андешад ё фурудоӣ дар аэродроми наздиктарини эҳтиётӣ ё майдони нишастеро, ки аз ҳаво интихоб карда мешавад, анҷом диҳад. Парвозҳо тибқи қоидаҳои парвозҳо аз рӯйи асбобҳо мувофиқи Қоидаҳои мазкур ва Қоидаҳои авиатсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро карда мешаванд.

335. Қарор дар бораи гузариш аз парвоз тибқи қоидаҳои парвозҳо аз рӯйи асбобҳо ба парвоз бо қоидаҳои парвозҳи визуалиро командири ҳавопаймо мустақилона қабул менамояд.

336. Сарҳавонаварди дилхоҳ ҳавопаймо ҳангоми ошкор кардани киштии ҳавоии ба фалокат дучоршуда супоришҳои мақоми хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ иҷро намуда, уҳдадор дар ҳолате, ки ӯ имкони иҷро намудан инро дошта бошад, амалҳои зеринро иҷро менамояд:

- бурдани мушоҳидаи киштии ҳавоии ба фалокат дучоршуда;

- андешидани чораҳое, ки метавонанд муайянсозии ҷойгиршавии киштии ҳавоиро осон менамояд, агар маълумот дар ин бора дар мақомоти дахлдори хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) мавҷуд набошад;

- ба мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ аз рӯйи имкон иттилооти зеринро хабар расонад: намуд, аломатҳои шинохт ва ҳолати киштии ҳавоии ба фалокат дучоршуда; ҷойгиршавии он, ки дар координатаҳои географӣ ё дар масофа ва пеленги воқеӣ аз мавқеи муайян ё воситаи радионавигатсионӣ ифода мегардад; вақти мушоҳида бо соат ва дақиқа; шумораи одамони дидашаванда; далели киштии ҳавоии ба фалокат дучоршударо тарк намудани одамон; шумораи одамон; маълумот дар бораи ҳолати ҷисмонии одамон.

337. Парвози гурӯҳӣ парвозе ҳисобида мешавад, ки байни киштиҳои ҳавоӣ дар фосилаҳо ва масофаҳои бо нақшаи ягонаи парвоз муқарраргардида анҷом дода мешавад ва дар ин ҳангом ба онҳо нисбат ба якдигар риоя намудани фосилаҳои муқарраршудаи ҷудокуинии амудӣ ва уфуқӣ (тулӣ ва паҳлӯӣ) талаб карда намешавад. Тартиби анҷом додани парвозҳои гурӯҳӣ бо қоидаҳои авиатсионӣ муқаррар карда мешавад.

338. Дар парвози гурӯҳӣ яке аз командирони киштиҳои ҳавоии парвозкунанда нисбат ба дигарон калон ба ҳисоб меравад. Ӯ барои аз ҷониби ҳамаи киштиҳои ҳавоии гурӯҳ риоя гардидани нақшаи парвоз масъул буда, бо мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идоракунии ҳаракати ҳавоӣ) аз лаҳзаи ташкили гурӯҳ пас аз парвоз ва то пароканда кардани он пеш аз нишаст пешбурди мубодилаи радиоиро амалӣ менамояд.

339. Гузариш аз парвози танҳо ба парвози гурӯҳӣ, агар он бо нақшаи парвозҳо пешбинӣ нашуда бошад, манъ аст.

340. Тартиби ҳаракатҳои ҳайати парвоз ҳангоми ба вуҷуд омадани ҳолатҳои махсус дар парвоз ва ҳангоми парвоз дар шароити яхбандӣ бо қоидаҳои авиатсионӣ ва дастур оид ба истифодабарии парвозӣ (дастурамал ҳайати парвоз)-и ҳамин намуди ҳавопаймо, муқаррар карда мешавад.

11. НАЗОРАТ АЗ БОЛОИ РИОЯИ ТАЛАБОТИ ҚОИДАҲОИ МАЗКУР

341. Назорат оид ба риояи талаботи Қоидаҳои мазкур аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ, мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ дар минтақа ва ноҳияҳои барои онҳо муқарраргардида амалӣ карда мешавад.

342. Назорат оид ба истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қисмати ошкор кардани киштии ҳавоии вайронкори тартиби истифодаи фазои ҳавоӣ (минбаъд - киштии ҳавоии вайронкор) ва ҳавопаймои вайронкори қоидаҳои убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

343. Дар сурате, ки агар аз ҷониби мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ вайрон кардани тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ошкор карда шавад, иттилоот дар бораи вайронкунии мазкур фавран ба маълумоти мақоми мудофиаи зиддиҳавоӣ ва сарҳавонаварди ҳавопаймо расонда мешавад, агар алоқаи радиоӣ бо ӯ барқарор шуда бошад.

344. Мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ назорати радиолокатсионии фазои ҳавоиро таъмин менамоянд ва ба марказҳои дахлдори НЯ ТҲҲ маълумот дар бораи ҳаракати ҳавопаймоҳо ва объектҳои дигари моддӣ пешниҳод менамоянд, аз қабили:

- ба Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳдидкунанда ё онро ғайриқонунӣ убуркунанда;

- шинохтанашаванда будан;

- вайронкунандаи тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон (то лаҳзаи қатъшавии вайронкорӣ) будан;

- ирсолкунандаи бонги «Фалокат»;

- анҷомдиҳандаи парвозҳои литерҳои «A» и «K»;

- анҷомдиҳандаи парвозҳо барои гузарондани корҳои ҷустуҷӯӣ-садамавӣ.

345. Ба вайронкории тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ин амалҳо мансубанд:

- истифодаи фазои ҳавоӣ бе иҷозати маркази НЯ ТҲҲ зимни тартиби иҷозатдиҳии истифодаи фазои ҳавоӣ, ба истиснои ҳолатҳои дар банди 222 зикршудаи Қоидаҳои мазкур;

- риоя нагардидани шартҳое, ки аз ҷониби маркази НЯ ТҲҲ ҷиҳати иҷозат барои истифодаи фазои ҳавоӣ муайян шудааст;

- иҷро накардани супоришҳои мақомоти хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) ва супоришҳои навбатдори киштии ҳавоии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- риоя накардани тартиби истифодаи фазои ҳавоии хатҳои наздисарҳадӣ;

- риоя накардани реҷаҳои муқарраргардидаи муваққатӣ ва маҳаллӣ, инчунин маҳдудиятҳои кӯтоҳмуҳлат;

- парвози гурӯҳи киштиҳои ҳавоӣ ба андозае, ки аз миқдори дар нақшаи парвози ҳавопаймо нишондодашуда зиёд аст;

- истифодаи фазои ҳавоии минтақаи мамнуъ, минтақаи маҳдудияти беиҷозати парвозҳо;

- нишасти киштии ҳавоӣ ба аэродроми (майдони) ғайринақшавӣ (эълоннашуда), ба истиснои ҳолатҳои нишасти маҷбурӣ, инчунин ҳолатҳое, ки бо мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо) мувофиқа карда шудааст);

- аз ҷониби ҳайати парвозии киштии ҳавоӣ риоя накардани қоидаҳои ҷудокунии амудӣ ва уфуқӣ (ба истиснои ҳолатҳои ба вуҷуд омадани ҳолатҳои садамавӣ дар дохили киштии ҳавоӣ, ки тағйирдиҳии фаврии профил ва реҷаи парвозро талаб менамояд);

- берун шудан аз ҳудуди сарҳадҳои роҳи ҳавоӣ, хатҳои маҳаллии ҳавоӣ ва хатсайр баромадани киштии ҳавоӣ бе иҷозати мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ (идораи парвозҳо), ба истиснои ҳолатҳое, ки чунин баромадан аз нуқтаи назари бехатарии парвоз зарур мебошад (гузаштан аз канори ҳодисаҳои хатарноки метеоролигии ҳаво, баромадан аз минтақаи яхбандӣ ва дигар);

- парвози киштии ҳавоӣ дар фазои ҳавоии назоратшаванда бе иҷозати мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ;

- парвози киштии ҳавоӣ дар фазои ҳавоии класси G бе хабардорсозии мақоми хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ.

346. Ҳангоми ошкор кардани киштии ҳавоии вайронкор мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ бонги «Реҷа» ирсол менамоянд, ки маънои талабот оид ба қатъ намудани тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дорад. Мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ бонги «Реҷа»-ро ба марказҳои дахлдори НЯ ТҲҲ расонда, ба амалҳо оид ба қатъ гардондани вайронкунии тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон шуруъ менамоянд. Марказҳои дахлдори НЯ ТҲҲ сарҳавонаварди ҳавопаймои вайронкорро (дар сурати мавҷудияти ралоқаи радиоӣ бо ӯ) дар бораи аз ҷониби мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ додани бонги «Реҷа» ва ба ӯ барои қатъ намудани тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон кумак мерасонанд.

347. Қарор дар бораи истифодаи минбаъдаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистонро, агар вайронкунии тартиби истифодаи он аз ҷониби сарҳавонаварди ҳавопаймои вайронкор қатъ шуда бошад, инҳо қабул мекунанд:

- сардори басти навбатдории бахши ҳарбии МА НЯ ТҲҲ - ҳангоми анҷом додани парвозҳои байналмилалии ҳавоӣ тибқи хатсайрҳои хизматрасонии ҳаракати ҳавоӣ;

- навбатдори амалиётии мақоми мудофиаи зиддиҳавоӣ –- дар ҳолатҳои дигар.

348. Дар бораи қароре, ки мувофиқи банди 207 Қоидаҳои мазкур қабул шудааст, марказҳои НЯ ТҲҲ ва мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ якдигар, инчунин истифодабарандаи фазои ҳавоиро огоҳ месозанд.

349. Ҳангоми убури ғайриқонунии Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, истифодаи силоҳ ва техникаи ҳарбии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба киштии ҳавоии вайронкор, инчунин ҳангоми дар фазои ҳавоӣ пайдо гардидани ҳавопаймои вайронкори номаълум ва объектҳои дигари моддӣ дар ҳолатҳои истисноӣ мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ бонги «Қолин» ирсол менамоянд, ки маънои нишасти фаврӣ ё аз ноҳияи дахлдор баровардани ҳамаи ҳавопаймоҳои дар фазо қарордошта, ба истиснои ҳавопаймоҳои ба зидди киштиҳои ҳавоии вайронкор ҷалбгардида ва вазифаҳои ҷустуҷӯ ва наҷотдиҳӣ иҷрокунандаро дорад.

350. Мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ бонги «Қолин», инчунин маълумот дар бораи сарҳадҳои ноҳияи амали бонги мазкурро то марказҳои дахлдори НЯ ТҲҲ мерасонанд. Марказҳои НЯ ТҲҲ фавран чораҳоро оид ба баровардани ҳавопаймоҳо (нишасти онҳо) аз ноҳияи амали бонги «Қолин» меандешанд.

351. Дар сурати аз ҷониби ҳайати парвозии киштии ҳавоии вайронкор иҷро накардани супориши мақомоти хизматрасонии (идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ дар бораи қатъ намудани вайронкунии тартиби истифодаи фазои ҳавоӣ чунин иттилоот фавран ба мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ расонда мешавад. Мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ нисбат ба киштии ҳавоии вайронкор мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҳо меандешанд.

352. Ҳайатҳои парвозии киштиҳои ҳавоӣ уҳдадоранд дастурҳои ҳавопаймои навбатдори Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистонро, ки барои қатъ кардани вайронкунии тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон кор бурда мешаванд, иҷро намоянд.

353. Номгӯйи бонгҳое, ки дар сурати дастгиршавии киштии ҳавоӣ дар ҳудуди дидашавандагии парвозӣ истифода мешаванд, дар замимаи 15 Қоидаҳои мазкур муқаррар карда шудаанд. Дар сурати нишасти иҷбории ҳавопаймои вайронкор, нишасти он дар аэродром (вертодром, майдони нишаст)-и коршоям барои нишасти ҳавопаймо, амалӣ карда мешавад.

354. Ҳангоми ба вуҷуд омадани хатар ба бехатарии парвоз, аз ҷумла вобаста ба амали дахолати ғайриқонунӣ дар дохили ҳавопаймои парвозкунанда, ҳайати парвозии ҳавопаймо бонги «Фалокат» ирсол менамояд. Дар ҳавопаймое, ки бо низоми сигнализатсия оид ба хатар муҷаҳҳаз гардонда шудааст, ҳангоми ҳуҷум ба ҳайати парвозӣ ба таври иловагӣ бонги «SOS» дода мешавад. Ҳангоми аз ҳайати парвозии ҳавопаймои парвозкунанда гирифтани бонги «Фалокат» ва (ё) бонги «SOS» мақомоти хизматрасонии(идоракунии) ҳаракати ҳавоӣ уҳдадоранд чораҳои далхдорро оид ба расондани кумак ба ҳайати парвозии ба фалокат дучоршуда андешида, фавран маълумотро дар бораи ҷойгиршавии он ва иттилооти дигари зарурӣ ба марказҳои НЯ ТҲҲ, марказҳои ҳамоҳангсозии авиатсиониии ҷустуҷӯӣ ва наҷотдиҳӣ, инчунин мақомоти мудофиаи зиддиҳавоӣ ирсол намоянд.

355. Тартиби ирсоли бонги «Фалокат» ва ирсоли паёмак дар бораи хатар дар замимаи 16 Қоидаҳои мазкур муқаррар карда шудааст.

356. Пас аз муайян намудани сабабҳои вайронкунии тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат барои анҷом додани парвозҳои байналмилалӣ аз ҷониби сардори басти навбатдории МА НЯ ТҲҲ қабул карда мешавад. Аз рӯйи ҳар як ҳолати вайронкунии тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади муайян кардани сабабҳои вайронкунӣ ва таҳияи тавсияҳо оид ба пешгирии онҳо, тафтишот гузаронда мешавад.

357. Тафтишот ва баҳисобгирии вайронкуниҳои тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои авиатсияи давлатӣ, гражданӣ ва таҷрибавӣ, инчунин Қоидаҳои мазкур гузаронда мешавад.

358. Бақайдгирии вайронкунии тартиби истифодаи фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақомоти оперативии НЯ ТҲҲ бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ пеш бурда мешавад.

359. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қоидаҳои мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Ниг. ба Замимаҳои 1-16

Утверждены

постановлением Правительства

Республики Таджикистан

от «31» октября года, №553

Правила использования воздушного пространства Республики Таджикистан

1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

1.Правила использования воздушного пространства Республики Таджикистан (далее-Правила) разработаны на основе Конвенции о международной гражданской авиации, подписанной в городе Чикаго 7 декабря 1944 года, и определяют порядок использования воздушного пространства Республики Таджикистан с учетом интересов экономики и обороны Республики Таджикистан, в целях удовлетворения потребностей пользователей воздушного пространства, обеспечения безопасности использования воздушного пространства.

2. В настоящих Правилах используются следующие определения:

1)абсолютная высота- расстояние по вертикали от среднего уровня моря (MLS) до уровня, точки или объекта, принятого за точку;

2)абсолютная высота перехода - абсолютная высота, на которой или ниже которой положение воздушного судна в вертикальной плоскости выдерживается в значениях абсолютной высоты;

3)аварийное оповещение- уведомление поисково-спасательных служб о воздушных судах, терпящих бедствие;

4)аэродром - определенный участок земной или водной поверхности (включая любые здания, сооружения и оборудование), предназначенный полностью или частично для прибытия, отправления и движения по этой поверхности воздушных судов;

5)аэроузел - объединение близко расположенных районов аэродромов (вертодромов), которые имеют общие границы, и организация выполнения полетов, с которых требует согласования и координирования;

6)аэронавигационные данные - сведения об аэродромах, аэроузлах, элементах структуры воздушного пространства и средствах радиотехнического обеспечения, необходимые для организации и выполнения полетов;

7)аэронавигационная информация - информация, полученная в результате подборки, анализа и форматирования аэронавигационных данных;

8)аэростат- летательный аппарат легче воздуха, не приводимый в движение силовой установкой;

9)безопасность использования воздушного пространства - комплексная характеристика установленного порядка использования воздушного пространства, определяющая его способность обеспечить выполнение всех видов деятельности по использованию воздушного пространства без угрозы жизни и здоровью людей, материального ущерба государству, гражданам и юридическим лицам;

10)беспилотная авиационная система (далее – БАС) – беспилотное воздушное судно и связанные с ним элементы (включая каналы связи и компоненты, управляющие беспилотным воздушным судном), которые необходимы для безопасной и эффективной эксплуатации беспилотного воздушного судна в воздушном пространстве;

11) беспилотное воздушное судно (далее - БВС) – воздушное судно, которое эксплуатируется или предназначено для автономной работы и (или) дистанционного управления без пилота на борту;

12)боковое эшелонирование - рассредоточение воздушных судов на одной высоте при установленным интервалам по расстоянию или угловому смещению между их линиями пути;

13)вертикальное эшелонирование – рассредоточение воздушных судов по высоте на установленные интервалы;

14)взлет - этап полета с момента начала ускоренного движения воздушного судна с линии старта на земной (водной) или искусственной поверхности (момента отделения от указанной поверхности при вертикальном взлете) до момента набора установленных высоты и скорости полета применительно к конкретному воздушному судну;

15)видимость полета - видимость из кабины воздушного судна в полете;

16)визуальный полет беспилотного воздушного судна - полет беспилотного воздушного судна в пределах прямой видимости - полет, в ходе которого внешний пилот и (или) наблюдатель беспилотного воздушного судна поддерживают непосредственный беприборный визуальный контакт с дистанционно пилотируемым воздушным судном;

17)воздушная трасса - контролируемое воздушное пространство (или его часть) в виде коридора, ограниченное по высоте и ширине;

18)воздушное движение - воздушные суда (летательные аппараты), находящиеся в полете или движущиеся по площади маневрирования аэродрома;

19)воздушное пространство свободной маршрутизации (Free Route Airspace) (далее – FRA)- часть контролируемого воздушного пространства, в пределах которого полет воздушного судна может выполняться по маршруту с заданной точностью навигации между основными точками, опубликованными в документах аэронавигационной информации;

20)воздушное пространство обслуживания воздушного движения - воздушное пространство определенных размеров с буквенным обозначением, в пределах которого могут выполняться конкретные виды полетов, и для которого определены виды обслуживания воздушного движения и правила полетов;

21)воздушное судно-нарушитель - воздушное судно (летательный аппарат), допустившее нарушение порядка использования воздушного пространства Республики Таджикистан или пересекшее Государственную границу Республики Таджикистан с нарушением установленных Правил;

22)воздушный коридор пролета Государственной границы Республики Таджикистан - часть воздушного пространства над Государственной границей Республики Таджикистан, определенная для пересечения ее воздушными судами, выполняющими международные полеты;

23)временный режим - запрещение или ограничение использования воздушного пространства Республики Таджикистан в отдельных его районах;

24)высота перехода - высота, установленная для перевода шкалы давления барометрического высотомера на стандартное давление при наборе высоты полета; воздушного пространства всеми заинтересованными пользователями;

25)высота полета - расстояние по вертикали от определенного уровня до воздушного судна;

26)Главный центр Единой системы организации воздушного движения Республики Таджикистан (далее -ГЦ ЕС ОрВД) - оперативный орган Единой системы организации воздушного движения Республики Таджикистан (далее-ЕС ОрВД), предназначенный для планирования и координирования использования воздушного пространства, организации воздушного движения, обеспечения разрешительного порядка использования воздушного пространства, взаимодействия с главными оперативными органами ЕС ОрВД сопредельных государств, контроля за соблюдением настоящих правил в пределах воздушного пространства Республики Таджикистан и районов, где ответственность за организацию воздушного движения возложена на Республики Таджикистан;

27)горизонтальное эшелонирование - рассредоточение воздушных судов в горизонтальной плоскости по расстоянию на установленные интервалы;

28)давление QNE - стандартное атмосферное давление с заранее определенным значением 760 мм ртутного столба или 1013,2 гПа, устанавливающим единый уровень отсчета барометрической высоты;

29)давление QFE - атмосферное давление на уровне превышения аэродрома (вертодрома) (или порога взлетно-посадочной полосы);

30)давление QNH аэродрома - атмосферное давление на аэродроме, приведенное к среднему уровню моря (здесь и далее применяется уровень Балтийского моря) по стандартной атмосфере;

31)давление QNH региона - атмосферное давление, минимальное из приведенных к среднему уровню моря по стандартной атмосфере фактических давлений в пределах региона полетной информации или его части;

32)дирижабль - летательный аппарат, перемещающийся в атмосфере при помощи силовой установки и управляемый по высоте, направлению, скорости;

33)диспетчерский район (CTА) – контролируемое воздушное пространство, простирающееся вверх от установленной над земной поверхностью границы;

34)контролируемая диспетчерская зона (CTR) – контролируемое воздушное пространство, простирающееся вверх от земной поверхности до установленной верхней границы;

35)диспетчерское обслуживание - обслуживание (управление), предоставляемое в целях предотвращения столкновений между воздушными судами и столкновений воздушных судов с препятствиями на площади маневрирования, а также в целях регулирования воздушного движения;

36)диспетчерское разрешение - разрешение экипажу воздушного судна действовать в соответствии с условиями, доведенными органом обслуживания воздушного движения;

37)диспетчерское указание - директивные указания органа обслуживания воздушного движения, предписывающие экипажу воздушного судна выполнить конкретное действие в конкретной ситуации;

38)документ аэронавигационной информации - публикация, содержащая аэронавигационную информацию;

39)дополнительный регулярный рейс – рейс, выполняемый авиакомпанией в дополнение к своему регулярному рейсу по тому же авиамаршруту в одну дату;

40)запретная зона - воздушное пространство Республики Таджикистан установленных размеров, в пределах которого запрещено использование воздушного пространства, за исключением случаев, предусмотренных настоящими Правилами;

41)зона ограничения полетов- воздушное пространство Республики Таджикистан установленных размеров, в пределах которого ограничены полеты воздушных судов на определенных условиях;

42)заявка на использование воздушного пространства для выполнения полетов с применением БАС – документ установленной формы, подаваемый пользователями воздушного пространства в целях обеспечения безопасности осуществления деятельности, связанной с использованием воздушного пространства при выполнении полетов с применением БАС;

43)зона воздушного пространства с обязательным ведением радиосвязи (RMZ) – зона воздушного пространства определенных размеров, при полетах в которой обязательно наличие на борту оборудования для ведения двусторонней радиосвязи, эксплуатируемого в соответствии с установленными процедурами;

44)зона воздушного пространства для полетов БВС (UFZ – unmanned flight zone) – специальная зона воздушного пространства определенных размеров, предназначенная для выполнения полетов БВС;

45)зона аэродромного движения (Aerodrome Traffic Zone) – воздушное пространство определенных размеров вокруг аэродрома, установленное для обеспечения безопасности аэродромного движения;

46)зона ограничения полетов - воздушное пространство Республики Таджикистан установленных размеров, в пределах которого полеты воздушных судов ограничены определенными условиями;

47)зона ограничения полетов БВС – часть воздушного пространства установленных размеров над территорией Республики Таджикистан, в пределах которого полеты БВС ограничены определенными условиями;

48)зона полетной информации (FIZ) – часть района полетной информации, в границах которой аэродромной службой полетной информации (AFIS) или другим органом в соответствии с делегированными полномочиями обеспечиваются полетно-информационное обслуживание и аварийное оповещение;

49)зона (район) ЕС ОрВД - воздушное пространство установленных размеров, в пределах которого оперативные органы ЕС ОрВД осуществляют свои функции;

50)зона (район) ответственности – воздушное пространство установленных размеров, в пределах которого органы обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) осуществляют свои функции;

51)зона воздушного пространства с обязательным требованием наличия ответственного лица (транспондера) (TMZ) – зона воздушного пространства определенных размеров, при полетах в которой обязательно требуется оснащение воздушных судов ответственным лицом системы наблюдения, эксплуатируемым в соответствии с установленными процедурами;

52)зональная навигация - метод навигации, позволяющий воздушным судам выполнять полеты по любой желаемой траектории в пределах зоны действия наземных или спутниковых навигационных средств, либо в пределах, определяемых возможностями автономных средств или их комбинации;

53)уведомление NOTAM - сообщение, передаваемое по каналам связи и содержащее информацию о состоянии аэронавигационного оборудования, элементов структуры воздушного пространства, своевременное предупреждение о котором имеет важное значение для персонала, связанного с выполнением полетов воздушных судов, а также иную аэронавигационную информацию;

54)использование воздушного пространства - деятельность, в процессе которой осуществляется перемещение в воздушном пространстве различных материальных объектов (воздушных судов, ракет и других объектов), а также другая деятельность (строительство высотных сооружений, деятельность, в процессе которой происходят электромагнитные и другие излучения, выброс в атмосферу веществ, ухудшающих видимость, проведение взрывных работ и т.п.);

55)контролируемый аэродром - аэродром, на котором обеспечивается диспетчерское обслуживание аэродромного движения вне зависимости от наличия диспетчерской зоны;

56)контролируемое воздушное пространство - воздушное пространство определенных размеров, в пределах которого обеспечивается диспетчерское обслуживание;

57)контрольная точка аэродрома - точка, определяющая географическое местоположение аэродрома в выбранной системе координат;

58)координирование использования воздушного пространства - деятельность, осуществляемая в процессе планирования использования воздушного пространства и обслуживания (управления) воздушного движения, направленная на оптимизацию воздушного пространства в зависимости от складывающейся воздушной, метеорологической, аэронавигационной обстановки и в соответствии с государственными приоритетами в использовании воздушного пространства;

59)координирующий орган ЕС ОрВД - Межведомственная комиссия по использованию воздушного пространства Республики Таджикистан, (Положение о Единой системе организации воздушного движения Республики Таджикистан (в редакции постановлений Правительства Республики Таджикистан от 3 июня 2013 года, №261 и от 2 ноября 2018 года, №536);

60)кратковременное ограничение - запрещение или ограничение использования воздушного пространства для обеспечения безопасного выполнения полетов воздушных судов;

61)маршрут обслуживания воздушного движения (далее – маршрут ОВД) - установленный маршрут, который предназначен для направления потока движения в целях обеспечения обслуживания воздушного движения;

62)маршрут полета - проекция заданной (установленной) траектории полета воздушного судна на земную (водную) поверхность, определенная основными пунктами;

63)маршрут зональной навигации - маршрут обслуживания воздушного движения, установленный для воздушных судов, которые могут применять зональную навигацию;

64)международная воздушная трасса - воздушная трасса, открытая для международных полетов;

65)местная воздушная линия - контролируемое воздушное пространство (ниже эшелона перехода) в виде коридора, ограниченное по высоте и ширине;

66)местный режим - запрещение или ограничение использования воздушного пространства в отдельных районах воздушного пространства зоны Единой системы;

67)морские мили (мм) - единица длины, используемая в воздушной навигации, которая равна длине дуги большого круга на поверхности земного шара размером в одну угловую минуту. Одна международная морская миля эквивалентна 1852 метров;

68)навигация, основанная на характеристиках (PBN) - зональная навигация, основанная на требованиях к характеристикам воздушных судов, выполняющих полет по маршруту обслуживания воздушного движения, схеме захода на посадку по приборам или полет в установленном воздушном пространстве;

69)навигационная спецификация (RNAV, RNP) - совокупность требований к воздушному судну и летному экипажу, необходимых для обеспечения полетов в условиях навигации, основанной на характеристиках (PBN), в пределах установленного воздушного пространства;

70)NOTAM-офис - структурное подразделение поставщика аэронавигационного обслуживания, выпускающее извещение NOTAM;

71)обледенение - отложение льда на различных частях воздушного судна;

72)обслуживание воздушного движения - полетно-информационное обслуживание, аварийное оповещение, диспетчерское обслуживание;

73)опасная зона - воздушное пространство установленных размеров, в пределах которого в определенные периоды времени может осуществляться деятельность, представляющая опасность для полетов воздушных судов;

74)оперативные органы ЕС ОрВД – главный центр Единой системы организации воздушного движения, состоящие из военного и гражданского секторов:

- региональные центры ЕС ОрВД (далее-РЦ ЕС ОрВД), состоящие из военных и (или) гражданских секторов;

- вспомогательные центры Единой системы организации воздушного движения Республики Таджикистан (далее-ВЦ ЕС ОрВД), состоящие из военных секторов;

- органы обслуживания воздушного движения гражданских аэропортов, в том числе республиканского значения, территориально совмещенные с региональными (вспомогательными ) центрами ЕС ОрВД;

75)организация воздушного движения - обеспечение возможности эксплуатантам воздушных судов придерживаться планируемого времени вылета и прибытия, а также выдерживать наиболее предпочтительные профили полета при минимальных ограничениях и без снижения установленных уровней безопасности (далее - ОрВД). ОрВД включает в себя:

- обслуживание (управление) воздушного движения;

- организацию потоков воздушного движения;

- организацию воздушного пространства в целях обеспечения обслуживания (управления) воздушного движения и организацию потоков воздушного движения;

76) органы обслуживания воздушного движения (управление полетами) оперативные органы ЕС ОрВД, предоставляющие:

- диспетчерского обслуживания;

- полетно-информационного обслуживания;

- аварийного оповещения;

77) органы противовоздушной обороны (далее – органы ПВО) - оперативные органы Вооруженных Сил Республики Таджикистан, на которые возложена задача несения боевого дежурства по противовоздушной обороне;

78) особый режим использования воздушного пространства - специальный порядок использования отдельных частей воздушного пространства Республики Таджикистан, устанавливаемый в соответствии с директивами Генерального штаба Вооруженных сил Республики Таджикистан;

79) относительная высота - расстояние по вертикали от указанного исходного уровня до уровня, точки или объекта, принятого за точку;

80) перрон - часть рабочей площади аэродрома, предназначенная для размещения воздушных судов в целях посадки (высадки) пассажиров, погрузки (выгрузки) почты или грузов, заправки, стоянки или технического обслуживания;

81) план использования воздушного пространства - определенные сведения о планируемой деятельности, представляемые центрам ЕС ОрВД;

82) планер – летательный аппарат тяжелее воздуха, не приводимый в движение силовой установкой, подъемная сила которого создается в основном за счет аэродинамических реакций на поверхностях, остающихся неподвижными в данных условиях полета;

83) планирование использования воздушного пространства – деятельность, осуществляемая в целях обеспечения разрешительного и уведомительного порядка использования воздушного пространства, организации воздушного движения, организации потоков воздушного движения путем распределения воздушного пространства по месту, времени и высоте между его пользователями в соответствии с государственными приоритетами;

84) площадь маневрирования аэродрома - часть аэродрома, исключая перрон (стоянку), предназначенная для взлета, посадки и руления воздушных судов;

85) полет - движение воздушного судна с начала взлета до окончания посадки;

86) повторяющийся план полета (RPL) – план полета, связанный с рядом часто повторяющихся, регулярно выполняемых отдельных полетов с одинаковыми основными особенностями, которые предоставляются эксплуатантом для хранения и повторного использования органами ОВД;

87) полет в пределах радиовидимости (RLOS) – полет БВС, при котором передатчик(и) и приемник(и), используемые для управления полетом, находятся в пределах зоны действия совместной линии радиосвязи;

88) полет за пределами радиовидимости (BRLOS) – полет БВС, при котором передатчик(и) и приемник(и), используемые для управления полетом, не находятся в пределах зоны действия совместной линии радиосвязи;

89) полет в пределах прямой видимости (VLOS) – тип полета БВС, при котором внешний пилот или оператор может поддерживать постоянный визуальный контакт с БВС без посторонней помощи на расстоянии не более 500 метров по горизонтали от местоположения внешнего пилота или оператора и контролировать траекторию полета БВС по отношению к другим воздушным судам, людям и препятствиям во избежание столкновений;

90) полет за пределами прямой видимости (BVLOS) – тип полета БВС, при котором БВС находится вне постоянного прямого визуального контакта или за пределами расстояния, на котором внешний пилот или оператор имеет возможность контролировать местоположение БВС визуально и траекторию полета БВС по отношению к другим воздушным судам, людям и препятствиям во избежание столкновений;

91) полетно-информационное обслуживание воздушного движения - обслуживание, целью которого является предоставление консультаций и информации для обеспечения безопасного и эффективного выполнения полетов;

92) пользователи воздушного пространства - физические и юридические лица, наделенные в установленном порядке правом на осуществление деятельности по использованию воздушного пространства;

93) порог взлетно-посадочной полосы - начало участка взлетно-посадочной полосы, предназначенного для приземления воздушных судов;

94) посадка - этап полета от момента замедленного движения воздушного судна с высоты начала выравнивания (начала торможения при вертикальной посадке) до момента касания земной, водной или иной поверхности и окончания пробега (дросселирования двигателя после приземления при вертикальной посадке);

95) представление на установление временных режимов – заявка на установление временных режимов, подаваемая пользователями воздушного пространства для введения запрета или ограничения деятельности других пользователей воздушного пространства в целях обеспечения безопасности осуществления деятельности, связанной с использованием воздушного пространства;

96) представленный план полета (FPL) – последний план полета, представленный пилотом, эксплуатантом или его уполномоченным представителем для использования органами ОВД;

97) продольное эшелонирование - рассредоточение воздушных судов на одной высоте на установленные интервалы по времени или расстоянию вдоль линии пути;

98) продукция двойного назначения – продукция, которая в силу своих свойств и технических особенностей может быть использована для целей создания оружия массового поражения и средств его доставки;

99) рабочая площадь аэродрома - часть аэродрома, состоящая из площади маневрирования и перрона (стоянки);

100) разовый полет - любой полет воздушного судна, не являющийся регулярным полетом;

101) разрешение на использование воздушного пространства - предоставление пользователю воздушного пространства права действовать в соответствии с условиями, доведенными центрами ЕС ОрВД;

102) разрешительный порядок использования воздушного пространства - общий термин, означающий в соответствующих случаях порядок предоставления пользователям возможности использования воздушного пространства, а также порядок выдачи разрешений на использование воздушного пространства;

103) район авиационных работ – район, обозначенный географическими координатами, в пределах которого выполняются авиационные работы воздушными судами;

104) район аэродрома (узловой диспетчерский район) (ТMA) – диспетчерский район, создаваемый в местах схождения маршрутов обслуживания воздушного движения в окрестностях одного или нескольких крупных аэродромов;

105) район аэроузла - часть воздушного пространства, предназначенная для организации выполнения аэродромных полетов с 2 и более близко расположенных аэродромов;

106) район обслуживания воздушного движения (ACC) – воздушное пространство установленных размеров, в границах которого обслуживание воздушного движения по воздушным трассам и маршрутам вне их осуществляется диспетчером районного диспетчерского центра;

107) районный центр - оперативный орган Единой системы, предназначенный для организации использования воздушного пространства в своем районе ЕС ОрВД;

108) район полетной информации (FIR) - воздушное пространство определенных размеров, в пределах которого обеспечиваются полетно-информационное обслуживание и аварийное оповещение;

109) районный диспетчерский центр (далее-РДЦ) - часть органа ОВД, предназначенный для обеспечения диспетчерского обслуживания контролируемых полетов в диспетчерских районах;

110) расчетное время прибытия:

- при полетах по приборам – расчетное время прибытия воздушного судна в намеченную точку, обозначенную навигационными средствами, с которой предполагается выполнение маневра захода на посадку по приборам, или при отсутствии навигационного средства, связанного с этим аэродромом, – время прибытия воздушного судна в точку над аэродромом;

- при выполнении полетов по правилам визуальных полетов (далее – ПВП) – расчетное время прибытия воздушного судна в точку над аэродромом;

111) расчетное время уборки колодок – расчетное время, когда воздушное судно начинает движение, связанное с вылетом;

112) связь диспетчер - пилот по линии передачи данных - средство связи между диспетчером и пилотом в целях управления воздушным движением с использованием линии передачи данных;

113) система дистанционной идентификации – система, обеспечивающая локальную трансляцию информации о БВС в процессе выполнения полета;

114) система наблюдения обслуживания воздушного движения - системы радиовещательного автоматического зависимого наблюдения, первичного обзорного радиолокатора, вторичного обзорного радиолокатора или любая другая наземная (воздушная) система, позволяющая опознать воздушное судно и обеспечивающая уровень безопасности полетов и характеристики, не хуже обеспечиваемых моноимпульсным вторичным обзорным радиолокатором;

115) сокращенный интервал вертикального эшелонирования (RVSМ) - интервал вертикального эшелонирования, применяемый в диапазоне от эшелона полета 290 до эшелона полета 410 для эшелонирования воздушных судов, имеющих допуск к полетам с применением RVSM;

116) спрямление маршрута полета - полет воздушного судна между основными точками маршрута полета, указанного в плане полета воздушного судна, при наличии диспетчерского разрешения, выдаваемого органом обслуживания воздушного движения по запросу экипажа при условии обеспечения безопасности использования воздушного пространства;

117) старший авиационный начальник - должностное лицо, наделенное правами и обязанностями, определенными законодательством Республики Таджикистан. Для аэродромов (вертодромов) государственной и экспериментальной авиации, аэродромов совместного базирования старшим авиационным начальником аэродрома (вертодрома) является должностное лицо, назначенное уполномоченным органом, в ведении которого находится такой аэродром (вертодром);

118) структура воздушного пространства - совокупность ограниченных в вертикальной и горизонтальной плоскости элементов воздушного пространства, предназначенных для осуществления деятельности по использованию воздушного пространства;

119) текущий план полета – план полета, включая возможные изменения, обусловленные последующими диспетчерскими разрешениями;

120) узлы (уз) – единица измерения скорости;

121) управление полетами - действия группы руководства полетами организаций государственной и экспериментальной авиации, направленные на своевременное и безопасное выполнение экипажами воздушных судов полетных заданий;

122) уровень полета - положение находящегося в полете воздушного судна в вертикальной плоскости (относительная высота, абсолютная высота или эшелон полета);

123) футы (фт) - единица измерения длины;

124) эшелонирование - вертикальное, горизонтальное (продольное, боковое) рассредоточение воздушных судов в воздушном пространстве на установленные интервалы;

125) эшелон перехода - установленный эшелон для перевода шкалы давления барометрического высотомера с давления (QNE) 760 мм.рт.ст (1013,2 мбар) на давление аэродрома (QFE) или минимальное давление, приведенное к уровню моря (QNH).

126) эшелон полета - поверхность постоянного атмосферного давления, отнесенная к установленной величине давления 760 мм ртутного столба (1013,2 гПа) и отстоящая от других таких поверхностей на величину установленных интервалов давления.

3.Использование воздушного пространства в районах, находящихся за пределами территории Республики Таджикистан, где возложенная на Республику Таджикистан ответственность за организацию воздушного движения и контроль за соблюдением внутригосударственных и международных требований (стандартов, норм и процедур) в области использования воздушного пространства и осуществление деятельности в области авиации, производится в соответствии с требованиями, установленными Конвенцией о международной гражданской авиации.

4.Использование воздушного пространства производится с разрешения соответствующего центра ЕС ОрВД на основании заявок (расписаний, графиков), подаваемых пользователями воздушного пространства, с сообщением в органы ЕС ОрВД, ВВС и ПВО ВС Республики Таджикистан в соответствии с положениями приложения №1 настоящих Правил. Запрос и выдача разрешений на использование воздушного пространства Республики Таджикистан производятся согласно приложению №2 настоящих Правил.

5.Запрещается использование воздушного пространства без получения указанного разрешения, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 207 настоящих Правил.

6.Министерство обороны и Уполномоченный государственный орган в области гражданской авиации Республики Таджикистан в пределах своей компетенции:

- разрабатывают проекты республиканских законов и иных нормативных правовых актов Республики Таджикистан, определяющих порядок использования воздушного пространства, согласовывают их с заинтересованными республиканскими органами исполнительной власти и представляют в Правительство Республики Таджикистан;

- разрабатывают, утверждают, издают и доводят до пользователей воздушного пространства нормативные правовые акты, распоряжение, правила, положения, инструкции) по вопросам использования воздушного пространства;

- организуют контроль за соблюдением настоящих Правил.

7.Воздушные суда, оборудованные государственной радиолокационной системой опознавания Республики Таджикистан, выполняют полеты в воздушном пространстве Республики Таджикистан с включенной аппаратурой государственной радиолокационной системы опознавания.

8.Использование воздушного пространства может быть запрещено или ограничено в соответствии с настоящими Правилами. (КВП РТ статья 20, пункт 2)

9.Пользователи воздушного пространства имеют право:

- на обеспечение безопасности, регулярности и экономичности полетов воздушных судов и другой деятельности в воздушном пространстве со стороны органов, ответственных за безопасность полетов и авиационную безопасность;

- на получение от органов обслуживания воздушного движения касающейся его информации о деятельности, связанной с использованием воздушного пространства, представляющей угрозу безопасности деятельности данного пользователя;

10.Пользователи воздушного пространства обязаны:

- осуществлять свою деятельность в воздушном пространстве в соответствии с требованиями Воздушного кодекса Республики Таджикистан, настоящих Правил и других нормативных правовых актов Республики Таджикистан, регламентирующих использование воздушного пространства;

- своевременно подавать заявки (расписания, графики) на использование воздушного пространства;

- осуществлять свою деятельность в воздушном пространстве только после, получения соответствующего разрешения от центров ЕС ОрВД и в соответствии с изложенными в нем условиями, за исключением случаев осуществлении авиационных работ, демонстрационных полетов воздушных судов, парашютных прыжков, подъемов привязных аэростатов над населенными пунктами центры ЕС ОрВД выдают разрешения на использование воздушного пространства в порядке, установленном настоящими Правилами, при наличии у пользователей воздушного пространства разрешений органов исполнительной власти и органов местного управления;

- своевременно сообщать о начале и окончании использования воздушного пространства в соответствующие оперативные органы ЕС ОрВД, Военно-воздушных сил и противовоздушной обороны Республики Таджикистан (далее - ВВС и ПВО ВС РТ);

- содействовать органам ОВД в осуществлении поисково-спасательных работ, а также при оказании помощи терпящим или потерпевшим бедствие воздушным судам;

- применять установленные типы и формы сообщений об использовании воздушного пространства;

- использовать официально издаваемые документы аэронавигационной информации.

11.Настоящие Правила обязательны для исполнения всеми центральными и местными исполнительными органами государственной власти Республики Таджикистан, пользователями воздушного пространства, а также органами обслуживания воздушного движения (управления полётов).

2. СТРУКТУРА И КЛАССИФИКАЦИЯ ВОЗДУШНОГО ПРОСТРАНСТВА

§1. Структура воздушного пространства

12.Организация и координация использования воздушного пространства осуществляются уполномоченным государственными органами в области государственной авиации, органами Единой системы организации воздушного движения и органами обслуживания воздушного движения (управления полётами) пользователей воздушного пространства в установленных для них зонах и районах в порядке, установленном Правительством Республики Таджикистан (ВК РТ статья 17, пункт 3).

13.Структура воздушного пространства разрабатывается уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации совместно с уполномоченным государственным органом в области государственной авиации и утверждается Правительством Республики Таджикистан.

14.Граница Душанбинской зоны Единой системы организации воздушного движения Республики Таджикистан (ЕС ОрВД): географическая точка 392900 северной широты 0734000 восточной долготы, далее по государственной границе с Китайской Народной Республикой до географической точки 371406 северной широты 0745242 восточной долготы, далее по государственной границе с Афганистаном до географической точки 371105 северной широты 0674723 восточной долготы, далее по государственной границе с Республикой Узбекистан до географической точки 401324 северной широты 0705906 восточной долготы, далее по государственной границе с Кыргызской Республики до географической точки 392900 северной широты 0734000 восточной долготы.

15.Организация использования воздушного пространства осуществляется органами Единой системы организации воздушного движения и органами обслуживания (управления) воздушного движения Республики Таджикистан, а также органами пользователей воздушного пространства - органами обслуживания (управления) воздушного движения в установленных для них зонах и районах ЕС ОрВД в порядке, определенном настоящими Правилами.

16.Взаимодействие между органами обслуживания (управления) воздушного движения осуществляется по каналам связи Министерства обороны Республики Таджикистан, уполномоченного органа в области гражданской авиации, а также по каналам связи, арендуемым у операторов связи по согласованию со Службой связи при Правительстве Республики Таджикистан, других республиканских органов исполнительной власти и организаций. Запрещается отключение каналов связи взаимодействия между органами обслуживания (управления) воздушного движения .

17.Воздушное пространство делится на верхнее и нижнее. Границей нижнего и верхнего пространства является эшелон полета 290, который относится к верхнему воздушному пространству. Структура воздушного пространства включает в себя следующие элементы:

- районы (зоны) полетной информации и диспетчерские районы;);

- маршруты обслуживания воздушного движения;

- районы аэродромов (аэроузлов, вертодромов);

- узловые диспетчерские районы, диспетчерские зоны и зоны аэродромного движения;

- маршруты полетов воздушных судов;

- запретные зоны;

- зоны ограничения полетов;

- воздушные трассы;

- зоны воздушного пространства с обязательным требованием наличия ответчика (транспондера) (TMZ);

- зоны воздушного пространства с обязательным ведением радиосвязи (RMZ);

- зону ограничения полетов БВС;

- зону воздушного пространства для полетов БВС;

- воздушное пространство свободной маршрутизации (FRA);

- другие элементы, устанавливаемые для осуществления деятельности в воздушном пространстве;

- определенные части воздушного пространства и определенные аэродромы, на которых принято решение об обеспечении обслуживания воздушного движения, должны быть обозначены в соответствии с видом обслуживания воздушного движения.

18.Границы элементов структуры воздушного пространства устанавливаются по географическим координатам и высотам. Границы и условия использования элементов структуры воздушного пространства публикуются в документах аэронавигационной информации в соответствии с Правилами обеспечения аэронавигационной информацией в гражданской авиации, утверждаемыми уполномоченным государственным органом в сфере гражданской авиации.

19.Перечень районов (зон) полетной информации и диспетчерских районов, и их границы определяются поставщиком аэронавигационного обслуживания, подведомственным уполномоченному органу в сфере гражданской авиации, и публикуются в документах аэронавигационной информации.

20. Границы узловых диспетчерских районов и диспетчерских зон, TMZ и RMZ разрабатываются поставщиком аэронавигационного обслуживания и публикуются в документах аэронавигационной информации.

21. Границы зон аэродромного движения неконтролируемого аэродрома разрабатываются эксплуатантом аэродрома, согласовываются с органом обслуживания воздушного движения и (или) управления воздушным движением, в районе ответственности которого находится аэродром, и публикуются в документах аэронавигационной информации.

22. Границы районов (зон) управления воздушным движением совпадают с границами районов (зон) полетной информации и диспетчерских районов.

23. FRA, его основные точки, границы и время работы определяются поставщиком аэронавигационного обслуживания по согласованию с уполномоченной организацией в сфере гражданской авиации и публикуются в документах аэронавигационной информации.

24. Для целей воздушного пространства свободной маршрутизации основные точки делятся на следующие:

1) входные и выходные;

2) промежуточные;

3) точка соединения с маршрутом прибытия;

4) точка соединения с маршрутом вылета.

25. Воздушные трассы допускаются к эксплуатации в соответствии с Правилами допуска воздушных трасс к эксплуатации, утвержденными уполномоченным государственным органом в сфере гражданской авиации. Для применения навигации, основанной на характеристиках (PBN) по воздушным трассам, поставщиком аэронавигационного обслуживания, по согласованию с уполномоченной организацией в сфере гражданской авиации, устанавливаются навигационные спецификации в соответствии с Инструкцией по организации и обслуживанию воздушного движения, утвержденной уполномоченным государственным органом в сфере гражданской авиации.

26. Открытие международных воздушных трасс осуществляется по согласованию с компетентными органами сопредельных государств и Международной организацией гражданской авиации (далее – ИКАО).

27. Обеспечение воздушных трасс средствами и оборудованием радиотехнического обеспечения полетов осуществляется поставщиком аэронавигационного обслуживания.

28. Разграничение воздушного пространства, в котором должно обеспечиваться обслуживание воздушного движения, основывается на структуре маршрутов ОВД и потребности в эффективном обслуживании.

29. Соглашения по разграничению воздушного пространства, лежащего за пределами национальных границ, целесообразны, когда они будут способствовать предоставлению обслуживания воздушного движения.

30. В том случае, когда разграничение воздушного пространства осуществляется с учетом государственных границ, необходимо на основе договоренности с сопредельным государством устанавливать удобно расположенные точки передачи управления.

31. Для выполнения показательных и демонстрационных полетов воздушных судов и других летательных аппаратов устанавливаются специальные зоны (пилотажные зоны), располагаемые в специально выделенном воздушном пространстве определенных районов вне или над населенными пунктами с соблюдением требуемых мер безопасности, исключающих падение воздушного судна или летательного аппарата на жилые массивы и скопления людей.

32. Организатор показательных и демонстрационных полетов воздушных судов и других летательных аппаратов разрабатывает специальную инструкцию по их выполнению.

33. При выполнении полетов с применением БАС над густонаселенными районами населенных пунктов, а также указанных в пункте 181 настоящих Правил, эксплуатантом разрабатывается, утверждается и предоставляется на согласование соответствующим органам (ВС ГЦ и ГС ГЦ) Инструкция по взаимодействию между эксплуатантом БАС и ВС ГЦ, в зоне ответственности которого запланировано выполнение полетов.

34. Части воздушного пространства, в которых принято решение обеспечивать диспетчерским обслуживанием полеты по правилам полетов по приборам (далее – ППП), определяются как диспетчерские районы, районы аэродрома (узловые диспетчерские районы) или диспетчерские зоны.

35. Те части контролируемого воздушного пространства, в которых предоставляется диспетчерское обслуживание, обеспечивающее также выполнение полетов по правилам визуального полета (ПВП), обозначаются как воздушное пространство класса C.

36. В том случае, когда диспетчерские районы и диспетчерские зоны определяются в пределах района полетной информации, они являются составной частью этого района полетной информации.

37. Аэродромы, на которых принято решение предоставлять диспетчерское обслуживание движения, определяются как контролируемые аэродромы. Аэродромы, на которых не обеспечивается диспетчерское обслуживание аэродромного движения, определяются как неконтролируемые аэродромы.

§2. Классификация воздушного пространства

38. Воздушное пространство над территорией Республики Таджикистан, классифицируется следующим образом:

- класс A - разрешаются полеты, выполняемые только по правилам полетов по приборам. Все воздушные суда обеспечиваются диспетчерским обслуживанием и эшелонируются. Ограничения по скорости не применяются. Наличие постоянной двухсторонней радиосвязи с органом обслуживания воздушного движения обязательно. Все полеты над территорией Республика Таджикистан выполняются при наличии разрешения на использование воздушного пространства, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 207 настоящих Правил;

- класс C - разрешаются полеты, выполняемые по правилам полетов по приборам и правилам визуальных полетов. Все воздушные суда обеспечиваются диспетчерским обслуживанием. Воздушные суда, выполняющие полеты по правилам полетов по приборам, эшелонируются относительно других воздушных судов, выполняющих полеты по правилам полетов по приборам и правилам визуальных полетов. Воздушные суда, выполняющие полеты по правилам визуальных полетов, эшелонируются относительно воздушных судов, выполняющих полеты по правилам полетов по приборам, и получают информацию о движении в отношении других воздушных судов, выполняющих полеты по правилам визуальных полетов. Для воздушных судов, выполняющих полеты по правилам визуальных полетов, на высотах ниже 3050м (1000фт) действует ограничение по скорости, составляющее не более 450 км/ч (243уз). Наличие постоянной двухсторонней радиосвязи с органом обслуживания воздушного движения обязательно. Все полеты над территорией Республики Таджикистан выполняются при наличии разрешения на использование воздушного пространства, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 207 настоящих Правил;

- класс G - разрешаются полеты, выполняемые по правилам полетов по приборам и правилам визуальных полетов. Эшелонирование воздушных судов не производится. Все полеты по запросу обеспечиваются полетно-информационным обслуживанием. Для всех полетов на высотах ниже 3050м (1000фт) действует ограничение по скорости, составляющее не более 450 км/ч (243уз). Воздушные суда, выполняющие полеты по правилам полетов по приборам, обязаны иметь постоянную двухстороннюю радиосвязь с органом обслуживания воздушного движения. При полетах воздушных судов по правилам визуальных полетов наличие постоянной двухсторонней радиосвязи с органом обслуживания воздушного движения не требуется.

§3. Установление и использование структуры воздушного пространства

39. Границы зон (районов) ЕС ОрВД утверждаются Командующим ВВС и ПВО ВС РТ.

40. Организация использования воздушного пространства в зонах (районах) ЕС ОрВД осуществляется органами ЕС ОрВД.

41. Районом полетной информации является воздушное пространство в границах зоны (района) ЕС ОрВД, в пределах которого обеспечиваются полетно-информационное обслуживание и аварийное оповещение. Районы полетной информации могут устанавливаться для вертодромов и посадочных площадок в случае наличия на них органа (службы), предназначенного для обеспечения полетно-информационного обслуживания и аварийного оповещения.

42. Там, где воздушное пространство ОВД одного класса примыкает в вертикальной плоскости к воздушному пространству ОВД другого класса, то есть они расположены одно над другим, полеты на общем эшелоне выполняются с соблюдением требований, установленных для класса воздушного пространства с менее жесткими требованиями, и обеспечиваются соответствующим ему обслуживанием.

43. Границы диспетчерских районов, включающих, среди прочего, воздушные трассы и узловые диспетчерские районы, устанавливаются с таким расчетом, чтобы они охватывали воздушное пространство, достаточное для включения траекторий тех полетов по правилам полета по приборам (ППП) или их частей, для которых целесообразно обеспечивать соответствующие виды диспетчерского обслуживания воздушного движения с учетом возможностей навигационных средств, как правило, используемых в данном районе.

44. Нижняя граница диспетчерского района устанавливается на высоте не менее 200 м над земной или водной поверхностью.

45. Верхняя граница диспетчерского района, с учетом положений пункта 31 настоящих Правил, устанавливается в следующих случаях:

- если диспетчерское обслуживание воздушного движения не будет обеспечиваться выше этой границы;

- если данный диспетчерский район расположен ниже верхнего диспетчерского района, и в этом случае его верхняя граница совпадает с нижней границей верхнего диспетчерского района.

46. Боковые границы диспетчерских зон охватывают те, не входящие в диспетчерские районы части воздушного пространства, через которые проходят траектории полетов по правилам полета по приборам (ППП) воздушных судов, прибывающих на аэродромы и вылетающих с аэродромов.

47. Боковые границы диспетчерской зоны отстоят от центра соответствующего аэродрома или аэродромов на расстоянии не менее 9,3 км в направлениях, откуда могут производиться заходы на посадку. Диспетчерская зона может включать два или несколько близко расположенных один от другого аэродромов.

48. Если диспетчерская зона расположена в пределах боковых границ диспетчерского района, она простирается вверх от поверхности земли как минимум до нижней границы диспетчерского района. При необходимости можно устанавливать верхнюю границу выше нижней границы диспетчерского района.

49. Полеты по ПВП в частях воздушного пространства класса G, а также полеты по правилам полета по приборам (ППП) в частях воздушного пространства класса G, определенных в качестве зон воздушного пространства с обязательным ведением радиосвязи, выполняются при условии ведения двухсторонней радиосвязи "воздух-земля" в установленный регламент работы, если иное предварительно не согласовано с органом обслуживания воздушного движения, ответственного за указанный район.

50. Все полеты воздушных судов в зоне воздушного пространства с обязательным ответчиком (транспондером) (TMZ) должны выполняться с включенным ответчиком (транспондером), если иное предварительно не согласовано с органом обслуживания воздушного движения, ответственного за указанный район.

51. Границы зон воздушного пространства для полетов беспилотных воздушных судов (UFZ – unmanned flight zone) устанавливаются в пределах административных границ городов республиканского и областного значения от земной поверхности до высоты 200 метров, за исключением запретных и опасных зон, зон ограничений полетов и зон ограничений полетов беспилотных воздушных судов.

52. Все полеты беспилотных воздушных судов в пределах зон воздушного пространства для полетов беспилотных воздушных судов должны выполняться с включенной системой дистанционной идентификации. Диспетчерской зоной является контролируемое воздушное пространство в пределах района полетной информации, от земной или водной поверхности до высоты нижней границы диспетчерского района или высоты второго эшелона включительно, как правило, в радиусе не менее 10 км (5мм) от контрольной точки аэродрома.

53. Диспетчерская зона может устанавливаться над 2 и более близко расположенными аэродромами.

54. В период, когда на аэродроме, вертодроме или посадочной площадке диспетчерское обслуживание воздушного движения органом обслуживания воздушного движения (управления полётами) не предоставляется, воздушное пространство класса С диспетчерской зоны классифицируется, как воздушное пространство класса G, за исключением воздушного пространства, в котором диспетчерское обслуживание предоставляется другим органом обслуживания воздушного движения (управления полётами).

55. Маршрут обслуживания воздушного движения в соответствующих случаях обозначает воздушную трассу, маршрут зональной навигации, местную воздушную линию.

56. Ширина воздушной трассы устанавливается в следующем порядке:

- 10 км (5мм) (по 5 км (3мм) в обе стороны от оси воздушной трассы) - при использовании системы наблюдения обслуживания воздушного движения;

- 20 км (10мм) (по 10 км (5мм) в обе стороны от оси воздушной трассы) - без использования системы наблюдения обслуживания воздушного движения.

57. Расстояние между границами параллельных воздушных трасс в горизонтальной плоскости при использовании системы наблюдения обслуживания воздушного движения должно быть не менее 20 км (10мм), а без использования системы наблюдения обслуживания воздушного движения - не менее 40 км (22мм).

58. Обеспечение оборудования воздушных трасс необходимыми средствами навигации осуществляется поставщиком аэронавигационного обслуживания (далее - ПАНО).

59. Маршрут зональной навигации устанавливается в соответствии с типом требуемых навигационных характеристик, который может быть обеспечен при полете по такому маршруту.

60. Типы требуемых навигационных характеристик для маршрутов зональной навигации и соответствующие им навигационные спецификации (RNAV, RNP) утверждаются уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации.

61. Полеты по маршрутам зональной навигации с соответствующими навигационными спецификациями (RNAV, RNP) осуществляются воздушными судами, оборудованными для применения навигации, основанной на характеристиках (PBN).

62. Воздушные суда, не оборудованные для применения навигации, основанной на характеристиках (PBN), могут выполнять полет по маршруту зональной навигации после получения командиром воздушного судна диспетчерского разрешения соответствующего органа обслуживания воздушного движения.

63. Местные воздушные линии открываются для полетов на высоте ниже эшелона перехода. Ширина местной воздушной линии должна быть не более 4 км (2мм).

64. Воздушное пространство, выделенное для местной воздушной линии, классифицируется как воздушное пространство класса С.

65. В период, когда на местных воздушных линиях диспетчерское обслуживание воздушного движения органом обслуживания воздушного движения (управление полетами) не предоставляется, воздушное пространство местной воздушной линии классифицируется как воздушное пространство класса G.

66. Маршруты обслуживания воздушного движения и данные о воздушном пространстве свободной маршрутизации, в том числе условия использования маршрутов обслуживания воздушного движения и воздушного пространства свободной маршрутизации для полетов воздушных судов иностранных государств публикуются уполномоченным органом в области гражданской авиации в документах аэронавигационной информации.

67. Использование гражданскими воздушными судами воздушного пространства классов А и С вне маршрутов обслуживания воздушного движения и вне воздушного пространства свободной маршрутизации осуществляется при наличии диспетчерского разрешения, выданного органом обслуживания воздушного движения(управление полетами).

68. При осуществлении спрямления маршрута полета орган обслуживания воздушного движения (управление полетами) информирует центры ЕС ОрВД.

69. Для аэродромов (вертодромов) гражданской, государственной и экспериментальной авиации устанавливаются районы аэродромов (вертодромов).

70. При определении границ районов аэродромов (вертодромов) учитываются схемы вылета и захода на посадку, ухода на второй круг, полета в зоне ожидания, а также стандартные маршруты вылета по приборам (SID), стандартные маршруты прибытия по приборам (STAR), маршруты входа (выхода) на воздушные трассы, местные воздушные линии и специальные зоны.

71. Разработка указанных схем осуществляется в соответствии с Правилами производства полетов в сфере гражданской и (или) государственной авиации Республики Таджикистан, утверждаемыми уполномоченными государственными органами в сферах авиации.

72. Схемы вылета, прибытия, захода на посадку и ухода на второй круг должны исключать, а при невозможности исключения - максимально ограничивать пролет воздушных судов над населенными пунктами, опасными производственными объектами.

73. Для каждого объекта (полигон, стрельбище, учебный центр, карьер, месторождение, рудник, разрез), на котором проводятся работы, связанные с производством стрельб, пусков ракет, взрывных работ, неуправляемых аэростатов (за исключением неуправляемых зондов или аэростатов), и осуществляется иная деятельность, представляющая угрозу безопасности полетов, собственником или органом, ответственным за эксплуатацию объекта, разрабатывается Соглашение по взаимодействию с ВС ГЦ, в котором указываются меры координации между ВС ГЦ и ГС ГЦ по времени начала и прекращения работ, установлению вертикальных и горизонтальных границ и меры по взаимодействию.

74. Соглашение по взаимодействию согласовывается с контролирующими органами воздушного движения (ВС ГЦ и ГС ГЦ), в районе ответственности которого находится объект, и утверждается ответственным лицом (руководителем) объекта.

75. При согласовании Соглашения по взаимодействию орган ОрВД может инициировать изменение вертикальных и горизонтальных границ, а также периода действия в целях обеспечения безопасности при производстве полетов.

76. Границы районов аэродромов (аэроузлов, вертодромов) утверждаются Командующим ВВС и ПВО ВС РТ.

77. Схемы маневрирования публикуются в Сборнике аэронавигационной информации Республики Таджикистан с отображением значений высот в футах (по давлению QNH аэродрома) и в метрах (по давлению QFE).

78. Порядок разработки схем маневрирования воздушных судов гражданской авиации для аэродромов (вертодромов), информация о которых публикуется в Сборнике аэронавигационной информации Республики Таджикистан, устанавливается Авиационными правилами.

79. На аэродроме устанавливается полоса воздушных подходов (воздушное пространство в установленных границах), примыкающая к взлетно-посадочной полосе, в которой воздушные суда производят набор высоты после взлета и снижение при заходе на посадку. Границы полос воздушных подходов устанавливаются в порядке, определенном уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации и Министерством обороны Республики Таджикистан.

80. Пользователи воздушного пространства Республики Таджикистан, экипажи воздушных судов при выполнении полетов и диспетчеры управления воздушным движением при обслуживании воздушного движения руководствуются аэронавигационной информацией.

81. Аэронавигационная информация предоставляется пользователям воздушного пространства Службой аэронавигационной информации Республики Таджикистан.

82. Порядок разработки аэронавигационной информации, а также правила предоставления аэронавигационной информации устанавливаются уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации.

83. Для выполнения полетов воздушных судов с аэродрома устанавливается район аэродрома. Границы района аэродрома (независимо от того, в чьей собственности, ведомственном подчинении, или оперативном управлении он находится) по представлению старшего авиационного начальника аэродрома утверждается Командующим ВВС и ПВО ВС РТ. Правила полетов в районе аэродрома (аэроузла) определяются инструкцией по производству полетов в районе аэродрома (аэроузла) или аэронавигационным паспортом аэродрома. Районы аэродромов, на которых организация и обслуживание воздушного движения (управление полетами) требуют взаимного согласования и координирования, могут по решению Командующего ВВС и ПВО ВС РТ объединяться в аэроузлы. Границы района аэроузла утверждаются Командующим ВВС и ПВО ВС РТ. Границы аэродромов, входящих в аэроузел могут не устанавливаться.

84. Перечень аэроузлов, аэродромов и посадочных площадок утверждается совместным приказом министра обороны и уполномоченном государственным органом в области гражданской авиации (подписывается Командующим ВВС и ПВО ВС РТ, и руководителем уполномоченного органа в области гражданской авиации). Инструкция по производству полетов в районе аэродрома (аэроузла) или аэронавигационный паспорт аэродрома подписывается старшим авиационным начальником аэродрома и утверждается Командующим ВВС и ПВО ВС РТ.

85. Инструкция по производству полетов в районе аэродрома, посадочной площадки гражданской авиации или аэронавигационный паспорт аэродрома, на которых воздушные суда не базируются, согласовываются с начальником Главного штаба Военно-воздушных сил и Противовоздушной обороны Вооруженных сил Республики Таджикистан и утверждаются руководителем уполномоченного государственного органа в области гражданской авиации.

86. Структурные схемы инструкции по производству полетов в районе аэродрома (аэроузла) или аэронавигационного паспорта аэродрома утверждаются совместным приказом Министра обороны и руководителем уполномоченного государственного органа в области гражданской авиации.

87. Полеты в районе аэродрома, не имеющего утвержденной инструкции по производству полетов в районе аэродрома или аэронавигационного паспорта аэродрома, запрещаются. Необходимые сведения об аэродромах публикуются в документах аэронавигационной информации, издаваемых Министерством обороны и уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации. Перелеты на аэродромы, сведения о которых не опубликованы в документах аэронавигационной информации, запрещаются.

88. Старшие авиационные начальники аэродромов (аэроузлов) по вопросам использования воздушного пространства Республики Таджикистан подчиняются Командующим ВВС и ПВО ВС РТ, ответственному за организацию использования воздушного пространства Республики Таджикистан.

89. Типовые инструкции по производству полетов в районе аэродрома (аэроузла, вертодрома), а также типовая схема аэронавигационного паспорта аэродрома (вертодрома, посадочной площадки) утверждаются уполномоченным органом в области гражданской авиации.

90. В воздушном пространстве Республики Таджикистан устанавливаются воздушные трассы и местные воздушные линии. Воздушные трассы (маршруты ОрВД) разрабатываются уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации совместно с Министерством обороны Республики Таджикистан с учетом интересов всех пользователей воздушного пространства и утверждаются Министром обороны Республики Таджикистан. Отдельные воздушные трассы и местные воздушные линии открываются для выполнения международных полетов.

91. Запрещается использование воздушного пространства для полетов воздушных судов вне воздушных трасс и местных воздушных линий, открытых для международных полетов, за исключением случаев, предусмотренных международными договорами Республики Таджикистан, законами и иными нормативными правовыми актами Республики Таджикистан.

92. Представление об открытии международных трасс и местных воздушных линий согласовывается с Государственным комитетом национальной безопасности Республики Таджикистан. Предложения об открытии воздушных трасс и местных воздушных линий разрабатываются пользователями воздушного пространства, заинтересованными в их открытии.

93. Перечень воздушных трасс Республики Таджикистан издается Министерством обороны Республики Таджикистан, а поправки к нему уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации. Перечень и поправки вводятся в действие совместным приказом Министра обороны и руководителя уполномоченного органа в области гражданской авиации.

94. В целях совершенствования структуры воздушного пространства осуществляется разработка соответствующих предложений о внесении изменений или дополнений в документы, определяющие эту структуру (Перечень воздушных трасс Республики Таджикистан, Перечень местных воздушных линий Республики Таджикистан и т.п.). Элементы структуры воздушного пространства наносятся на радионавигационные карты. Подготовка и представление предложений по совершенствованию структуры воздушного пространства Республики Таджикистан производятся в порядке согласно приложению №10.

95. В контролируемом воздушном пространстве для выполнения полетов вне маршрутов обслуживания воздушного движения полеты воздушных судов выполняются по маршрутам.

Ширина маршрута соответствует:

1) ниже эшелона перехода:

- при скорости полета не более 300 км/ч (162уз) - 4км (2мм);

- при скорости полета более 300 км/ч (162уз) - 10 км (5мм);

2) от эшелона перехода включительно и выше:

- в районах, обеспеченных системой наблюдения обслуживания воздушного движения, - 10 км (5мм);

- в районах, не обеспеченных системой наблюдения обслуживания воздушного движения, 20 км (10мм).

96. Запретные зоны устанавливаются в воздушном пространстве Республики Таджикистан для защиты важных государственных объектов, ключевых промышленных комплексов (химически опасных объектов, а также других особо важных объектов с точки зрения национальной безопасности страны) от вредных воздействий и разрушений, возникающих в результате возможных происшествий в воздушном пространстве. Запретные зоны публикуются в документах аэронавигационной информации.

97. Зоны ограничения полетов устанавливаются в воздушном пространстве Республики Таджикистан для введения особых условий, ограничивающих полеты воздушных судов.

98. Зоны ограничения полетов, в которых особые условия ограничивают полеты воздушных судов на постоянной основе (постоянные зоны ограничения полетов), устанавливаются над охраняемыми объектами или особо важными государственными объектами.

99. Постоянные зоны ограничения полетов могут устанавливаться над государственными природными заповедниками, национальными парками, памятниками истории и культуры.

100. Зоны ограничения полетов, в которых особые условия временно обеспечивают безопасность использования воздушного пространства других пользователей (временные зарезервированные зоны ограничения полетов), устанавливаются в интересах следующих видов деятельности, связанной с:

1) районами проведения всех видов стрельб;

2) пусков ракет;

3) взрывных работ;

4) государственными природными заповедниками;

5) национальными парками;

6) памятниками истории и культуры;

7) над охраняемыми объектами по представлению заинтересованных государственных органов;

8) проведением работ с боеприпасами на объектах их хранения;

9) осуществлением научных исследований в атмосфере;

10) электромагнитными излучениями;

11) световыми излучениями;

12) районами запуска неуправляемых аэростатов или зондов (за исключением неуправляемых аэростатов или зондов, которые классифицируются как легкие, согласно пункту 195 настоящих Правил).

101. Запретные зоны и зоны ограничения полетов (постоянные зоны ограничения полетов) устанавливаются Генеральным штабом Вооруженных сил Республики Таджикистан по представлению лиц, заинтересованных в установлении таких зон и доводятся до сведения пользователей посредством извещения NOTAM или публикуются в документах аэронавигационной информации. Для установления зоны ограничения полетов пользователи воздушного пространства, в интересах которых устанавливаются указанная зона ограничения полетов, не позднее, чем за 9 суток до ввода в действие зоны ограничения полетов, представляют в ВС ГЦ запрос на установление зоны ограничения полетов с указанием ее вертикальных и горизонтальных границ, периода действия и характера осуществляемой деятельности.

102. Зоны ограничения полетов беспилотных воздушных судов предназначены для полного или частичного ограничения полетов беспилотных воздушных судов в соответствии с установленными условиями.

103. Постояннодействующие зоны ограничений полетов беспилотных воздушных судов устанавливаются над объектами, подлежащими государственной охране.

104. Зоны ограничения полетов беспилотных воздушных судов могут устанавливаться над другими государственными объектами, объектами критической инфраструктуры по предоставлению заинтересованных государственных органов, а также в окрестностях контролируемых аэродромов.

105. При установке зон ограничения полетов беспилотных воздушных судов могут учитываться:

1) тип конструкции БВС;

2) максимальная взлетная масса БВС;

3) тип двигателя (электрический, двигатель внутреннего сгорания) БВС;

4) вид авиационных работ.

106. Запрещается использование воздушного пространства в запретных зонах, а также в постояннодействующих зонах ограничения полетов, за исключением:

- использования воздушного пространства лицами, в интересах которых установлены такие зоны;

- выполнения полетов на перехват воздушных судов-нарушителей, а также выполнения других оперативных заданий в интересах государства;

- выполнения полетов в целях проведения поисково-спасательных работ и работ по оказанию помощи при чрезвычайных ситуациях;

- выполнения полетов воздушных судов, осуществляемых в соответствии со специальными международными договорами.

107. Если деятельность, в интересах которой установлены, зона ограничения полетов, зона ограничения полетов беспилотных воздушных судов, не носит постоянного характера, действие зоны ограничения полетов и зоны ограничения полетов беспилотных воздушных судов ограничивается временным периодом.

108. Сведения о деятельности в зонах ограничения полетов, ограниченных временным периодом, доводятся посредством извещения NOTAM в соответствии с видами сообщений о движении воздушных судов и производстве деятельности, связанной с использованием воздушного пространства, предусмотренными в приложении 3 к настоящим Правилам.

109. Сведения о временном установлении зон ограничения полетов БВС до пользователей воздушного пространства доводятся ВС ГЦ, в зоне ответственности которых установлена данная зона.

110. При первоначальном установлении запретных зон, опасных зон, зон ограничения полетов каждой зоне присваивается обозначение.

111. Для зон ограничения полетов беспилотных воздушных судов обозначение каждой зоне присваивается только при установке данной зоны на постоянной основе.

112. Для проведения авиационных работ в интересах Республики Таджикистан могут устанавливаться районы авиационных работ, границы которых устанавливаются военным сектором ГЦ ЕС ОрВД по представлению пользователей воздушного пространства и утверждаются Командующим ВВС и ПВО ВС РТ.

113. Присвоенное обозначение используется для обозначения зоны во всех последующих изменениях, касающихся данной зоны.

114. Обозначение состоит из следующей группы букв и цифр:

1) буквенное обозначение UA;

2) буква Р – для запретной зоны, буква R – для зоны ограничения полетов, буквы RU – для зоны ограничения полетов беспилотных воздушных судов и буква D – для опасной зоны соответственно;

3) номер, не дублируемый в пределах территории Республики Таджикистана.

115. Запрещается использование воздушного пространства запретной зоны, зоны ограничения полетов или зоны ограничения полетов беспилотных воздушных судов, деятельность в которых осуществляется на постоянной основе, за исключением:

1) использования воздушного пространства лицами, в интересах которых установлены такие зоны;

2) выполнения полетов на перехват воздушных судов-нарушителей, а также выполнения других оперативных заданий в интересах государства;

3) выполнения полетов в целях проведения поисково-спасательных работ и работ по оказанию помощи при чрезвычайных ситуациях;

4) выполнения полетов воздушных судов, осуществляемых в соответствии с международными договорами, заключенными Республикой Таджикистан.

116. При необходимости использования воздушного пространства запретной зоны или зоны ограничения полетов, деятельность в которых осуществляется на постоянной основе, в случаях, не предусмотренных пунктом 78 настоящих Правил, пользователи воздушного пространства получают разрешение уполномоченного государственного органа в сфере государственной авиации.

117. Специальные зоны, установленные маршруты набора высоты, снижения и захода на посадку должны быть удалены друг от друга и от границ маршрутов обслуживания воздушного движения в горизонтальной плоскости при использовании систем наблюдения обслуживания воздушного движения на расстояние не менее 10 км (5мм), а без использования систем наблюдения - не менее 20 км (10мм).

118. В районах аэродромов (аэроузлов) с ограниченным воздушным пространством указанные значения могут быть сокращены в 2 раза. В этих случаях специальные зоны, установленные маршруты набора высоты, снижения и захода на посадку должны быть удалены друг от друга и от границ воздушных трасс, маршрутов зональной навигации и местных воздушных линий в вертикальной плоскости на расстояние не менее 300м (1000фт).

119. В случае отсутствия интервалов между границами районов аэродромов выполнение одновременных полетов при использовании системы наблюдения обслуживания воздушного движения возможно при условии удаления схем взлета и захода на посадку, маршрутов полета, специальных зон на расстояние не ближе 5 км (3мм) от границы района аэродрома, а без использования системы наблюдения одновременные полеты в районах аэродромов запрещаются или устанавливаются интервалы между границами указанных элементов структуры воздушного пространства в вертикальной плоскости, составляющие 600 м (2000фт).

120. Над территорией Республики Таджикистан вдоль ее государственной границы устанавливается приграничная полоса - воздушное пространство, примыкающее к государственной границе Республики Таджикистан, шириной 25 км (15мм) с особым режимом его использования.

121. Запрещаются полеты в приграничной полосе без представления плана полета воздушного судна, разрешения на использование воздушного пространства и без радиосвязи экипажа воздушного судна с органом обслуживания воздушного движения.

122. При использовании воздушного пространства приграничной полосы вынужденные отклонения от маршрута обслуживания воздушного движения и маршрута полета производятся, как правило, в сторону территории Республики Таджикистан от Государственной границы Республики Таджикистан.

123. Использование воздушного пространства приграничной полосы при выполнении авиационных работ осуществляется при наличии у пользователей воздушного пространства разрешения Государственного комитета национальной безопасности Республики Таджикистан (далее - ГКНБ РТ).

124. В целях предотвращения непреднамеренного нарушения государственной границы Республики Таджикистан:

- органы обслуживания воздушного движения (управления полётами) аэродромов (вертодромов), находящихся в приграничной полосе, должны иметь систему наблюдения обслуживания воздушного движения;

- пункты управления БВС, находящиеся в приграничной полосе, должны иметь систему наблюдения, позволяющую осуществлять контроль за полетом БВС.

125. В случае непреднамеренной посадки воздушного судна в приграничной полосе пользователь воздушного пространства должен немедленно сообщить о местонахождении воздушного судна в соответствующий орган ЕС ОрВД.

126. Полеты воздушных судов над населенными пунктами в целях осуществления мероприятий по спасанию жизни и охране здоровья людей, а также пресечения и раскрытия преступлений могут выполняться на высоте, обеспечивающей реализацию указанных мероприятий, с возложением ответственности за обеспечение безопасности выполнения полетов на уполномоченное лицо, организующее такие полеты.

127. В указанных случаях разрешается посадка (взлет) в границах населенных пунктов на площадки, сведения о которых не опубликованы в документах аэронавигационной информации, при обеспечении безопасности ее выполнения уполномоченным лицом, организующим такие полеты.

128. Использование воздушного пространства при полетах воздушных судов на сверхзвуковых скоростях разрешается только в специальных зонах или на высоте более 11000 м (эшелон 360).

129. Использование воздушного пространства БВС в воздушном пространстве классов А, С и G осуществляется на основании плана полета и разрешения на использование воздушного пространства.

130. Использование воздушного пространства БВС осуществляется посредством установления временного и местного режимов, а также кратковременных ограничений в интересах пользователей воздушного пространства, организующих полеты БВС.

131. Использование воздушного пространства аэростатами и дирижаблями в воздушном пространстве классов A и C осуществляется на основании плана полета воздушного судна и разрешения на использование воздушного пространства.

132. Использование воздушного пространства при запусках ракет-зондов, радиозондов, шаров-пилотов и подобных материальных объектов (далее - шары-зонды), осуществляемых в единые международные сроки с целью получения метеорологических данных о состоянии атмосферы, производится в соответствии с расписаниями (выписками из годовых планов).

133. Расписания (выписки из годовых планов) представляются Агентством по метеорологии Комитета защиты окружающей среды при Правительстве Республики Таджикистан в центры Единой системы и Главный штаб Военно-воздушных сил и противовоздушной обороны ежегодно, до 15 декабря. Об изменении расписания запусков шаров-зондов сообщается не позднее чем за 15 суток.

134. Разовые запуски шаров-зондов производятся на основании планов использования воздушного пространства и разрешений на использование воздушного пространства.

135. Размещение стационарных пунктов запуска шаров-зондов, а также место запуска шаров-зондов с подвижных пунктов согласовываются с уполномоченным органом в области гражданской авиации.

136. В воздушном пространстве Республики Таджикистан, в районах локальных вооруженных конфликтов и контртеррористических операций устанавливается особый режим использования воздушного пространства.

137. Особый режим использования воздушного пространства устанавливается в соответствии с директивами Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Таджикистан.

138. Использование воздушного пространства при проведении салютов и фейерверков высотой более 50 м осуществляется с разрешения центров Единой системы. Производство салютов и фейерверков в границах проекции полос воздушных подходов запрещается.

139. Применение лазеров и изделий на основе лазеров в направлении, осуществляющих руление, взлет, посадку и полет воздушных судов запрещается, за исключением лазерных излучателей, входящих в состав оборудования, применяемого в целях обеспечения полетов воздушных судов.

140. Строительство или реконструкция аэродромов заинтересованными республиканскими органами исполнительной власти и организациями в обязательном порядке согласовываются с Генеральным штабом Вооружённых сил Республики Таджикистан, с органами исполнительной власти субъектов Республики Таджикистан, а также с республиканскими органами исполнительной власти и организациями, на деятельность которых может оказать влияние выполнение полетов с построенного или реконструированного аэродрома.

141. В целях обеспечения единой государственной политики в области совместного использования аэродромной сети на территории Республики Таджикистан согласованные документы (в подлиннике) направляются в установленном порядке в Генеральный штаб Вооруженных сил Республики Таджикистан для получения согласия на строительство или реконструкцию аэродрома.

142. К документам прилагаются карта с нанесенными на ней размерами и направлением взлетно-посадочной полосы, схемами снижения и захода на посадку воздушных судов, полосами воздушных подходов, местами размещения средств радиотехнического обеспечения, зоной ограничения жилищно-гражданского, культурно-бытового и промышленного строительства, зонами нормированных параметров авиационных шумов и электромагнитных полей аэродрома, а также пояснительная записка, с указанием типа и толщины аэродромных покрытий, типов воздушных судов, для которых аэродром строится или реконструируется.

143. В целях исключения возможного вредного воздействия на здоровье людей и на деятельность организаций для каждого аэродрома устанавливается зона ограничения жилищно-гражданского, культурно-бытового и промышленного строительства, границы которой сообщаются органам исполнительной власти субъектов Республики Таджикистан для учета при планировании, строительстве и развитии городов и других населенных пунктов, а также при строительстве и реконструкции промышленных, сельскохозяйственных и иных объектов.

144. Организации, заинтересованные в размещении объектов в районе аэродрома, должны согласовать их размещение со старшим авиационным начальником аэродрома.

145. Согласование размещения объектов в районе аэродрома совместного базирования проводится с учетом интересов всех пользователей воздушного пространства, воздушные суда которых базируются на этом аэродроме. Согласованию подлежит размещение:

- объектов в границах полос воздушных подходов к аэродрому, а также вне границ этих полос в радиусе 10 км от контрольной точки аэродрома;

- объектов высотой 50 м и более относительно уровня аэродрома в радиусе 30 км от контрольной точки аэродрома;

- линий связи и электропередачи, а также других источников радио- и электромагнитных излучений, которые могут создавать помехи для нормальной работы радиотехнических средств независимо от места их размещения;

- взрывоопасных объектов независимо от места их размещения;

- факельных устройств для аварийного сжигания сбрасываемых газов высотой 50 м и более (с учетом возможной высоты выброса пламени) независимо от места их размещения;

- промышленных и иных предприятий и сооружений, деятельность которых может привести к ухудшению видимости в районах аэродромов независимо от места размещения этих предприятий и сооружений.

146. Размещение объектов вне районов аэродромов, если их истинная высота превышает 50 м, подлежит согласованию с Командующим ВВС и ПВО ВС Республики Таджикистан.

147. Запрещается размещать в полосах воздушных подходов на удалении менее 30 км, а вне полос воздушных подходов - менее 15 км от контрольной точки аэродрома места выбросов пищевых отходов, строительство животноводческих ферм, скотобоен и других объектов, способствующих привлечению и массовому скоплению птиц.

148. Лица, в чьей собственности, хозяйственном ведении, оперативном подчинении находятся постоянные и временные высотные сооружения, в целях обеспечения безопасности полетов воздушных судов обязаны размещать на этих сооружениях за свой счет ночные и дневные маркировочные знаки в соответствии с нормами годности аэродромов.

149. Лица, допустившие нарушение предусмотренного настоящими Правилами порядка размещения сооружений, обязаны по требованию старшего авиационного начальника аэродрома, а также Командующего ВВС и ПВО ВС Республики Таджикистан произвести в установленный ими срок за свой счет снос, перенос или необходимые изменения сооружений.

150. При строительстве, реконструкции, сносе объекта капитального строительства вне границ аэродромной территории застройщик (технический заказчик работ по сносу объекта) в срок не более 30 дней отправить в уполномоченный государственный орган в области гражданской авиации сведения:

- о достижении объектом капитального строительства высоты 50 метров над уровнем поверхности земли с указанием геодезических координат такого объекта и его проектной высоты;

- о завершении строительства, реконструкции объекта капитального строительства высотой 50 метров и более над уровнем поверхности земли с указанием его геодезических координат и высоты над уровнем поверхности земли - в случае соответствия фактической высоты такого объекта его проектной высоте;

- о незавершенном объекте капитального строительства высотой 50 метров и более над уровнем поверхности земли при прекращении строительства, реконструкции с указанием его геодезических координат и высоты над уровнем поверхности земли - в случае несоответствия фактической высоты такого объекта его проектной высоте;

- о сносе объекта капитального строительства высотой 50 метров и более с указанием его геодезических координат.

151. Взаимодействие органов обслуживания воздушного движения при организации использования воздушного пространства осуществляется по каналам связи, которые организуются:

- между органами ЕС ОрВД – уполномоченный орган в области гражданской авиации;

- между органами ЕС ОрВД и органами противовоздушной обороны - Министерством обороны Республика Таджикистан;

- между органами ЕС ОрВД и пользователями воздушного пространства соответствующими пользователями воздушного пространства.

152. Запрещается отключение каналов связи между органами обслуживания воздушного движения.

153. Порядок разработки и представления предложений по совершенствованию структуры воздушного пространства Республика Таджикистан устанавливается уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации.

§4. Установление классификации воздушного пространства

154. В воздушном пространстве над территорией Республики Таджикистан, а также в воздушном пространстве за пределами территории Республики Таджикистан, где ответственность за организацию воздушного движения возложена на Республики Таджикистан, устанавливаются:

- класс A - в верхнем воздушном пространстве, где предоставляется диспетчерское обслуживание воздушного движения или осуществляется управление полетами воздушных судов;

- класс C - в нижнем воздушном пространстве, где предоставляется диспетчерское обслуживание воздушного движения или осуществляется управление полетами воздушных судов;

- класс G - в воздушном пространстве, где не устанавливаются классы A и C.

155. Границы классов A и C устанавливаются уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации.

156. Сведения о классификации воздушного пространства публикуются в документах аэронавигационной информации.

§5. Эшелонирование

157. В воздушном пространстве устанавливаются минимальные интервалы вертикального эшелонирования:

1) до эшелона полета 290 – 300м (1000фт);

2) от эшелона полета 290 до эшелона полета 410:

- 300м (1000фт) - между воздушными судами, допущенными к полетам с применением RVSМ;

3) 600м (2000фт):

- между государственными и экспериментальными воздушными судами, не допущенными к полетам с применением RVSМ, и любыми другими воздушными судами;

- между государственными и экспериментальными воздушными судами, выполняющими полет в составе группы, и любыми другими воздушными судами;

- между воздушным судном, внезапное ухудшение работы оборудования которого не обеспечивает выдерживания заданного эшелона полета, и любыми другими воздушными судами;

- между воздушным судном, попавшим в зону сильной турбулентности, вызванной метеорологическими условиями или с путным следом, непосредственно влияющей на способность воздушного судна выдерживать заданный эшелон полета, и любыми другими воздушными судами;

- между воздушным судном, выполняющим полет с отказавшей радиосвязью, и любыми другими воздушными судами.

158. Запрещен вход в воздушное пространство от эшелона полета 290 до эшелона полета 410 воздушным судам (кроме государственных и экспериментальных воздушных судов), не допущенных к полетам с применением RVSM, Требования к эксплуатантам и оборудованию воздушных судов для получения допуска к полетам с применением RVSM, а также порядок контроля за характеристиками выдерживания высоты воздушными судами (мониторинг) устанавливается уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации. Допуск эксплуатантов и воздушных судов гражданской, государственной и экспериментальной авиации к полетам с применением RVSM осуществляется соответственно уполномоченным органом в области гражданской авиации и Министерства обороны Республики Таджикистан;

159. Вертикальное эшелонирование воздушных судов в воздушном пространстве Республики Таджикистан осуществляется по полукруговой системе относительно истинного меридиана согласно приложению №-13.

160. В районе контролируемого аэродрома, в зоне аэродромного диспетчерского обслуживания, в зоне диспетчерского обслуживания подхода и в зонах ожидания вертикальное эшелонирование устанавливается независимо от направления полета воздушного судна.

161. Минимальный интервал вертикального эшелонирования между воздушными судами, выполняющими полет на сверхзвуковой скорости, а также между воздушными судами, выполняющими полет на сверхзвуковой и дозвуковой скорости, должен быть 1000м (3000фт).

162. Минимальный интервал между эшелоном перехода и высотой перехода должен быть не менее 300м (1000фт).

163. В воздушном пространстве устанавливаются минимальные интервалы горизонтального эшелонирования.

164. Минимальные интервалы горизонтального эшелонирования при использовании системы наблюдения обслуживания воздушного движения устанавливаются:

1) при районном диспетчерском обслуживании и диспетчерском обслуживании подхода не менее 20 км (10мм);

2) при аэродромном диспетчерском обслуживании:

- не менее 5 км (3мм);

- не менее 10 км (5мм) в тех случаях, когда:

- воздушное судно следует за воздушным судном массой 136000 кг и более;

- воздушное судно пересекает след воздушного судна массой 136000 кг и более;

- воздушное судно, следующее позади воздушного судна массой 136000 кг и более, использует одну и ту же взлетно-посадочную полосу.

165. Минимальные временные интервалы продольного эшелонирования при полетах воздушных судов по правилам полетов по приборам без использования системы наблюдения обслуживания воздушного движения устанавливаются:

- между воздушными судами, следующими на одном эшелоне (высоте) в попутном направлении: при районном диспетчерском обслуживании и (или) диспетчерском обслуживании подхода - 10 мин.;

- при аэродромном диспетчерском обслуживании при выполнении маневра захода на посадку - 3 мин.;

- при пересечении попутного эшелона (высоты), занятого другим воздушным судном, - 10 мин. в момент пересечения;

- при пересечении встречного эшелона (высоты), занятого другим воздушным судном, - 20 мин. в момент пересечения;

- между воздушными судами, следующими по пересекающимся маршрутам (при углах пересечения от 45° до 135° и от 225° до 315°) на одном эшелоне (высоте), - 15 мин. в момент пересечения.

166. Минимальные интервалы продольного эшелонирования при полетах воздушных судов по правилам полетов по приборам без использования системы наблюдения обслуживания воздушного движения в условиях использования контрактного автоматического зависимого наблюдения и связи «диспетчер - пилот» по линии передачи данных при движении по одному маршруту на одной высоте, по пересекающимся маршрутам на одной высоте, по одному маршруту с пересечением занятых попутных эшелонов, по одному маршруту с пересечением занятых встречных эшелонов при районном диспетчерском обслуживании устанавливаются:

- 100 км (50мм) - при полетах в условиях навигационного обеспечения не хуже RNP 10 и максимального интервала передачи периодического донесения контрактного автоматического зависимого наблюдения не более 22 минут;

- 100 км (50мм) - при полетах в условиях навигационного обеспечения не хуже RNP 4 и максимального интервала передачи периодического донесения контрактного автоматического зависимого наблюдения не более 32 минут;

- 60 км (30мм) - при полетах в условиях навигационного обеспечения не хуже RNP 4 и максимального интервала передачи периодического донесения контрактного автоматического зависимого наблюдения не более 14 минут.

167. Эшелонирование групп воздушных судов относительно одиночных воздушных судов (групп воздушных судов) осуществляется в соответствии с нормами вертикального и горизонтального эшелонирования.

§6. Правила пересечения Государственной границы Республики Таджикистан

168. Пересечение Государственной границы Республики Таджикистан воздушными судами при выполнении международных полетов осуществляется по установленным воздушным коридорам пролета Государственной границы Республики Таджикистан.

169. Пересечение Государственной границы Республика Таджикистан воздушными судами при выполнении международных полетов вне воздушных коридоров, за исключением случаев, указанных в пункте 141 настоящих Правил, допускается только по разрешению Правительства Республики Таджикистан. При выполнении международных полетов по маршрутам обслуживания воздушного движения, открытым для международных полетов, воздушным коридором пролета Государственной границы Республики Таджикистан является частью воздушного пространства в месте пересечения маршрута обслуживания воздушного движения с линией Государственной границы Республики Таджикистан.

170. Параметры воздушного коридора пролета Государственной границы Республики Таджикистан по высоте и ширине соответствуют параметру маршрута обслуживания воздушного движения.

171. Воздушный коридор пролета Государственной границы Республики Таджикистан обозначается географическими координатами точки пересечения оси маршрута обслуживания воздушного движения с линией Государственной границы Республика Таджикистан.

172. Основанием для пересечения Государственной границы Республики Таджикистан при выполнении международных полетов является разрешение на использование воздушного пространства Республики Таджикистан, выдаваемое в порядке, установленном пунктом 222 настоящих Правил.

173. Экипаж воздушного судна обязан не менее чем за 10 минут до пересечения Государственной границы Республики Таджикистан сообщить в соответствующий орган обслуживания воздушного движения свой номер рейса (радиотелефонный позывной командира воздушного судна, государственный и регистрационный опознавательные знаки), местоположение, эшелон (высоту) полета и расчетное время пересечения Государственной границы Республики Таджикистан.

174. При наличии каналов связи между органом обслуживания воздушного движения (управления полётами) и органом обслуживания воздушного движения сопредельного государства согласование условий пересечения Государственной границы Республики Таджикистан осуществляется между органом обслуживания воздушного движения и органом обслуживания воздушного движения сопредельного государства. Условия пересечения Государственной границы Республики Таджикистан сообщаются экипажу воздушного судна.

175. Экипаж воздушного судна, получивший условия пересечения Государственной границы Республики Таджикистан, сообщает в орган обслуживания воздушного движения только фактическое время пересечения Государственной границы Республики Таджикистан и эшелон (высоту) полета.

176. При наличии различий в системах эшелонирования, принятых в Республике Таджикистан и в сопредельном с Республикой Таджикистан государстве, смена эшелона должна быть закончена за 30 км до пересечения Государственной границы Республики Таджикистан, если иное не предусмотрено международными договорами (соглашениями) и отсутствуют другие указания органов обслуживания воздушного движения(управления полётами).

177. Если воздушное судно, выполняющее международный полет, после пересечения Государственной границы Республики Таджикистан не может продолжать полет и экипаж воздушного судна принял решение следовать на аэродром вылета, то пересечение Государственной границы Республики Таджикистан в обратном направлении выполняется, как правило, по тому же маршруту обслуживания воздушного движения или маршруту полета. Орган обслуживания воздушного движения(управления полётами) сообщает экипажу воздушного судна условия выполнения полета и пересечения Государственной границы Республики Таджикистан и информирует об этом ГЦ ЕС ОрВД.

178. Запрещается пересечение воздушным судном Государственной границы Республики Таджикистан без радиосвязи, за исключением случая, когда отказ радиосвязи произошел в полете после получения экипажем воздушного судна условий на пересечение Государственной границы Республики Таджикистан. Если экипаж воздушного судна принимает решение следовать на аэродром вылета, то пересечение Государственной границы Республики Таджикистан в обратном направлении выполняется по тому же маршруту обслуживания воздушного движения, маршруту полета с занятием попутного эшелона.

179. Не является нарушением правил пересечения Государственной границы Республики Таджикистан, вынужденный взлет в воздушное пространство Республики Таджикистан воздушных судов в случае аварии, стихийного бедствия, угрожающего безопасности воздушного судна, доставки спасенных людей, оказания срочной медицинской помощи члену экипажа или пассажирам, а также в силу других чрезвычайных обстоятельств.

180. Командир воздушного судна в случае вынужденного пересечения государственной границы Республики Таджикистан обязан немедленно сообщить об этом в соответствующий орган обслуживания воздушного движения(управления полётами) и в дальнейшем действовать согласно указаниям этого органа. Соответствующий орган обслуживания воздушного движения(управления полётами) оповещает о вынужденном пересечении Государственной границы Республики Таджикистан военный сектор ГЦ ЕС ОрВД.

181. Воздушные суда, пересекшие государственную границу Республики Таджикистан с нарушением установленных правил, признаются нарушителями государственной границы Республики Таджикистан. К указанным воздушным судам органы противовоздушной обороны принимают меры в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.

3. ПЛАНИРОВАНИЕ И КООРДИНИРОВАНИЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ВОЗДУШНОГО ПРОСТРАНСТВА

182. Целью планирования использования воздушного пространства Республики Таджикистан является обеспечение безопасности и экономичности деятельности, связанной с использованием воздушного пространства Республики Таджикистан.

183. Планирование использования воздушного пространства осуществляется посредством:

- главного центра ЕС ОрВД - в воздушном пространстве классов A и C над территорией Республики Таджикистан, а также за ее пределами, где за организацию воздушного движения ответственность возложена на Республику Таджикистан на основании планов (расписаний, графиков) использования воздушного пространства, по которым главный центр ЕС ОрВД выдает разрешение на использование воздушного пространства в порядке, определенном в пункте 222 настоящих Правил;

- районного центра ЕС ОрВД - в воздушном пространстве классов A и C, а также в воздушном пространстве класса G в отношении полетов БВС и деятельности, не связанной с полетами воздушных судов своего района, на основании планов (расписаний, графиков) использования воздушного пространства, по которым районный центр ЕС ОрВД выдает разрешение на использование воздушного пространства в порядке, определенном в пункте 222 настоящих Правил.

184. Центры ЕС ОрВД осуществляют стратегическое (предварительное), предтактическое (суточное) и тактическое (текущее) планирование использования воздушного пространства.

185. Стратегическое планирование использования воздушного пространства осуществляется за 2 и более суток до дня использования воздушного пространства с целью согласования вопросов, связанных с организацией использования воздушного пространства и его обеспечением.

186. Предтактическое планирование использования воздушного пространства осуществляется накануне дня использования воздушного пространства с целью распределения воздушного пространства по месту, времени и высоте.

187. Тактическое планирование использования воздушного пространства осуществляется в процессе выполнения суточного плана путем перераспределения воздушного пространства по времени, месту и высоте с целью обеспечения безопасности спланированной деятельности и деятельности, планы которой поступают в текущие сутки.

188. Координирование использования воздушного пространства осуществляется в целях обеспечения заявленной пользователями воздушного пространства деятельности в зависимости от складывающейся воздушной, метеорологической, аэронавигационной обстановки и в соответствии с государственными приоритетами в использовании воздушного пространства.

189. Сформированные по результатам планирования планы использования воздушного пространства на предстоящие сутки рассылаются органом ВВС и ПВО ВС РТ и органом обслуживания воздушного движения.

190. Организация планирования использования воздушного пространства осуществляется в соответствии с авиационными правилами, утверждаемыми уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации Республики Таджикистан.

191. В процессе планирования и координирования использования воздушного пространства центры ЕС ОрВД при необходимости вносят изменения в заявленные пользователями воздушного пространства условия использования воздушного пространства (место, время и высота), исходя из приоритетов в использовании воздушного пространства и обеспечения безопасности полетов. Указанные изменения должны быть доведены до лица, представляющего план использования воздушного пространства и военного сектора ГЦ ЕС ОрВД.

192. Планы использования воздушного пространства подразделяются на:

- планы полетов воздушных судов;

- планы полетов управляемых аэростатов и дирижаблей;

- планы использования воздушного пространства при полетах планеров (дельтапланов и парапланов);

- планы использования воздушного пространства при выполнении полетов с применением БАС;

- планы проведения запусков неуправляемых аэростатов (шаров-зондов), стрельб, пусков ракет и взрывных работ.

193. Взаимообмен между ГС ГЦ и ВС ГЦ полученными планами полетов в целях обеспечения планирования и координации использования воздушного пространства осуществляется по согласованию между ГС ГЦ и ВС ГЦ.

194. Сообщения, подаваемые пользователями воздушного пространства, органами обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением), касающиеся использования воздушного пространства (выполнения полетов) применяются в соответствии с требованиями приложения 3 к настоящим Правилам.

195. План полета представляется для получения разрешения на использование воздушного пространства классов А и С, а также при использовании воздушного пространства класса G в целях уведомления органов обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) и полетно-информационного обслуживания по запросу эксплуатанта.

196. Сообщение о плане полета управляемого аэростата или дирижабля подается для получения разрешения на использование воздушного пространства независимо от класса воздушного пространства.

197. Полеты управляемых аэростатов или дирижаблей над охраняемыми объектами согласовываются эксплуатантами с Пограничными войсками Государственного комитета национальной безопасности Республики Таджикистан не позднее 5 рабочих дней до начала таких полетов.

198. План полета представляется пользователем воздушного пространства в ГС ГЦ или в "Брифинг-офис" в случае выполнения полетов воздушными судами, участвующими в общем воздушном движении.

199. План полёта представляется в одной из следующих форм:

- сообщение по авиационной наземной сети передачи данных и телеграфных сообщений, содержащее информацию о представленном плане или повторяющемся плане;

- сообщение с использованием телефонной сети связи общего пользования или сети «Интернет», содержащее информацию о представленном плане или повторяющемся плане;

- сообщение на бумажном носителе, включая факсимильное сообщение, содержащее информацию о представленном плане или повторяющемся плане;

- сообщение экипажа с борта воздушного судна, содержащее информацию о представленном плане или изменениях в текущий план.

200. Сообщение с использованием телефонной сети связи общего пользования, содержащее информацию о представленном плане, фиксируется с использованием звукозаписывающей аппаратуры.

201. План полета воздушного судна содержит информацию:

1) об опознавательном индексе воздушного судна (номере рейса, государственном и регистрационном опознавательных знаках воздушного судна;

2) о правилах полета (ППП или ПВП) и типе полета (регулярный (S), нерегулярный (N), полет авиации общего назначения (G), полет воздушного судна государственной авиации (М) и любых других полетов (X);

3) о количестве и типе воздушных судов, категории турбулентности следа (для гражданских воздушных судов);

4) об оборудовании воздушного судна;

5) об аэродроме вылета (пункте вылета) и времени вылета;

6) о маршруте полета;

7) об аэродроме назначения и общем расчетном истекшем времени (до посадки), запасных аэродромах;

8) необходимую для описания особенностей маршрута полета, регистрационных знаков воздушного судна, наименования эксплуатанта, летно-технических данных воздушного судна, используемого бортового оборудования, и иную необходимую информацию, если она отличается от типовой или требует особого отношения со стороны органов обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением), статус полета в соответствии с приложением 4 к настоящим Правилам;

9) относительно запаса топлива, числа лиц на борту, аварийно-спасательного оборудования.

202. Типовой состав (объем) информации, включаемой в сообщение о плане полета гражданского воздушного судна, и передача указанного плана определяются приложениями 3, 5 и 6 к настоящим Правилам.

203. В план полета управляемого аэростата или дирижабля вносится информация, указанная в подпунктах 1), 3), 5), 6) и 8) пункта 161 настоящих Правил.

204. При выполнении полетов, связанных с авиационными работами, учебно-тренировочными полетами, культурно-просветительными мероприятиями, а также с полетами в личных целях по ПВП над населенными пунктами в контролируемом воздушном пространстве, эксплуатантом гражданского воздушного судна предоставляется пояснение к плану полета на согласование в ГС ГЦ, в зоне ответственности которого запланировано выполнение полетов.

205. Пояснение к плану полета при выполнении полета по ПВП над населенным пунктом в контролируемом воздушном пространстве должно содержать:

1) схему (маршрут) полета над населенным пунктом, профиль полета;

2) порядок согласования полета с центрами ЕС ОрВД;

3) мероприятия по обеспечению безопасности выполняемого полета;

4) способы связи с эксплуатантом воздушного судна и (или) организатором полетов.

206. План полета в органы обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) представляется до начала:

1) полета или его части для того, чтобы он был обеспечен диспетчерским обслуживанием;

2) полета, выполняемого в пределах неконтролируемого воздушного пространства в целях координации действий с органами управления воздушным движением во избежание перехвата, необходимость в котором может возникнуть для целей опознавания или полетно-информационного обслуживания;

3) полета с пересечением Государственной границы Республики Таджикистан.

207. Информация в отношении запланированного полета или части полета не представляется в органы обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) в следующих случаях:

1) отражения воздушного нападения, предотвращения и прекращения нарушений Государственной границы Республики Таджикистан в воздушном пространстве или вооруженного вторжения на территорию Республики Таджикистан;

2) оказания помощи при чрезвычайных ситуациях социального, природного и техногенного характера, поиска и эвакуации космических аппаратов и их экипажей;

3) предотвращения и (или) прекращения, и (или) пресечения нарушений порядка использования воздушного пространства.

208. План полета представляется пользователем воздушного пространства или его представителем в соответствии с Приложением 3 к настоящим Правилам. Состав (объем) информации, включаемой в сообщение о плане использования воздушного пространства, и правила передачи указанного плана определяются Приложением 3 к настоящим Правилам.

209. План полета представляется не менее чем за 60 минут до расчетного времени вылета и не более чем за 120 часов до расчетного времени вылета, за исключением полетов дирижаблей и управляемых аэростатов, план полета которых представляется не менее чем за три часа до времени вылета. Под расчетным временем вылета понимается время уборки колодок с воздушного судна для начала его руления, если это применимо, а в иных случаях – время взлета воздушного судна.

210. План полета, для которого требуется диспетчерское обслуживание, представляется не менее чем за 60 минут до расчетного времени вылета и не более чем за сутки до расчетного времени вылета или, в случае его представления в полете, в такое время, которое гарантирует его получение соответствующим органом обслуживания воздушного движения, за 10 минут до расчетного достижения воздушным судном:

1) запланированного места входа в диспетчерский район;

2) точки входа на воздушную трассу.

211. Все изменения в плане полета, представленном в отношении полета в контролируемом воздушном пространстве, незамедлительно сообщаются экипажем воздушного судна органу обслуживания воздушного движения или органу управления воздушным движением, в зоне ответственности которого находится воздушное судно.

212. В случае задержки на 30 мин после расчетного времени уборки колодок выполнения контролируемого полета или на один час выполнения неконтролируемого полета, в отношении которых представлен план полета, соответственно этот план полета должен быть изменен.

213. В районах с высокой плотностью воздушного движения орган обслуживания воздушного движения доводит до экипажа воздушного судна условия или ограничения в отношении плана полета воздушного судна, представляемого с его борта.

214. Сообщения о плане полета воздушного судна передаются пользователем воздушного пространства или его представителем по авиационной наземной сети передачи данных и телеграфных сообщений, по телефонной сети связи общего пользования или информационно - телекоммуникационной сети «Интернет», либо на бумажном носителе, включая факсимильное сообщение.

215. Сообщение о представленном плане полета воздушного судна передается не более чем за 5 суток и не менее чем за 1 час до расчетного времени отправления.

216. Сообщение о повторяющемся плане полета воздушного судна передается не менее чем за 14 суток, а изменения, вносимые в этот план, представляются не менее чем за 7 суток.

217. Эксплуатант гражданского воздушного судна при выполнении регулярных полетов, помимо представления плана полета, указанного в пункте 157 настоящих Правил, не менее чем за 15 календарных дней до даты выполнения первого регулярного полета представляет повторяющийся план полета в соответствии с приложениями 1 и 3 к настоящим Правилам. При внесении изменении постоянного характера в расписание регулярного полета эксплуатант представляет сообщение о внесении изменений в повторяющийся план полета не менее чем за 7 календарных дней до ввода в действие указанных изменений.

218. Представленный повторяющийся план на выполнение международных регулярных полетов через территорию Республики Таджикистан без посадки передается в ГС ГЦ ЕС ОрВД.

219. Допускаются разовые отклонения при представлении плана полета от повторяющегося плана полета, связанные с технической неисправностью воздушного судна, и (или) метеоусловиями по маршруту полета, и (или) в случаях угрозы безопасности полетов и (или) действия непреодолимой силы.

220. План полета либо его часть (включая весь полет или выполненную часть полета) закрываются после прибытия воздушного судна на аэродром назначения (пункт назначения) или промежуточный аэродром (промежуточный пункт посадки) и получения доклада экипажа воздушного судна об окончании связи с органом обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением).

221. В случае отсутствия на аэродроме (посадочной площадке) прибытия органа обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением)в контролируемом воздушном пространстве, доклад экипажа о прибытии представляется незамедлительно после посадки ближайшему органу обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением), в зоне ответственности которого он находится с помощью имеющихся средств связи. При отсутствии средств связи на аэродроме экипаж осуществляет доклад о прибытии ближайшему органу обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением), в зоне ответственности которого он находится непосредственно перед посадкой воздушного судна. По договоренности между эксплуатантом и органом обслуживания воздушного движения информация о закрытии плана полета (либо его части) воздушного судна передается эксплуатанту воздушного судна.

222. В случае, если пункт назначения находится в неконтролируемом воздушном пространстве (или дальнейший полет проходит в неконтролируемом воздушном пространстве) часть плана полета, обеспечиваемая диспетчерским обслуживанием, закрывается путем представления доклада о входе в неконтролируемое воздушное пространство. План полета закрывается после прибытия воздушного судна на аэродром назначения (пункт назначения) или промежуточный аэродром (промежуточный пункт посадки). Доклад о прибытии воздушного судна на аэродром назначения (пункт назначения) делается экипажем воздушного судна по радиотелефонной связи, телефонной связи общего пользования организатору полетов (аэроклубу).

223. Доклад о прибытии воздушного судна на аэродром (на посадочную площадку) при отсутствии на нем органа обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) содержит следующие элементы информации:

1) опознавательный индекс (позывной) воздушного судна;

2) аэродром вылета;

3) аэродром назначения (в случае посадки на запасном аэродроме);

4) аэродром прибытия;

5) время прибытия.

224. Сообщения о движении воздушных судов, передаваемые органами обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) и пользователями воздушного пространства, определяются в соответствии с приложением 3 к настоящим Правилам. Уполномоченный государственный орган в сфере гражданской авиации по согласованию с уполномоченным государственным органом в сфере государственной авиации устанавливает форматы сообщений о движении воздушных судов, за исключением установленных приложениями 1 и 6 к настоящим Правилам форматов плана полета и повторяющегося плана полета.

225. Сообщение экипажа с борта воздушного судна об изменении плана полета при использовании воздушного пространства класса G передается органам обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) по усмотрению пользователя, а при намерении использования воздушного пространства классов А и С - не менее чем за 15 минут до входа в воздушное пространство классов А и С.

226. В районах с высокой интенсивностью воздушного движения орган обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) доводит до экипажа воздушного судна условия или ограничения в отношении его плана полета воздушного судна, представляемого с его борта.

227. Заявка на использование воздушного пространства представляется пользователем воздушного пространства в соответствующие центры ЕС ОрВД при выполнении деятельности, связанной с:

1) полетами неуправляемых аэростатов (шаров-зондов), за исключением полетов метеорологических зондов или неуправляемых аэростатов, которые классифицируются как легкие согласно пункту 195 настоящих Правил;

2) проведением стрельб, пусков ракет, взрывных работ;

3) полетами планеров (дельтапланов и парапланов);

4) полетами с применением БАС.

228. При внесении изменений в заявленный вид деятельности, связанной с использованием воздушного пространства, пользователем воздушного пространства представляется новая заявка на использование воздушного пространства в центры ЕС ОрВД.

229. Новая заявка представляется не позднее чем за три часа до начала такой деятельности.

230. Заявка на использование воздушного пространства представляется в одной из следующих форм:

1) сообщение по авиационной наземной сети передачи данных и телеграфных сообщений, содержащее информацию о виде деятельности;

2) сообщение на бумажном носителе, включая факсимильное сообщение, содержащее информацию о виде деятельности;

3) сообщение с использованием сети Интернет, содержащее информацию о виде деятельности.

231. Заявка на использование воздушного пространства в случае выполнения деятельности, связанной с полетами неуправляемых аэростатов должна содержать следующие данные:

1) тип сообщения и справочные данные на запуск аэростата (шара-зонда);

2) обозначение деятельности;

3) пункт запуска аэростата (шара-зонда), время запуска (или время начала и завершения многократных запусков);

4) тип летательного аппарата (шара-зонда);

5) высота полета, маршрут (средняя скороподъемность, диапазон высот);

6) пункт посадки аэростата;

7) дата запуска аэростата (шара-зонда);

8) расчетные истекшие времена до пролета границ зон ОрВД;

9) принадлежность аэростата (шара-зонда), ( лицо, или организация, которому принадлежит);

10) наличие оборудования аэростата, ответчиком вторичного обзорного радиолокатора, общая продолжительность полета (длина окружности оболочки шара зонда при максимальном наполнении у земли, цель запуска).

232. Заявка на использование воздушного пространства для выполнения полетов с применением БАС заполняется в соответствии с требованиями и по форме, указанными в приложении 7 к настоящим Правилам.

233. Заявка на использование воздушного пространства в случае выполнения деятельности, связанной с проведением стрельб, пусков ракет, взрывных работ должна содержать следующие данные:

1) наименование юридического или физического лица;

2) место проведения деятельности с указанием географических координат;

3) направление и дальность стрельбы (для проведения взрывных работ - радиус выброса грунта и разлета осколков);

4) максимальная высота полета снарядов (пуль), ракет, выброса грунта;

5) дату, время начала и время окончания проведения деятельности.

234. Заявка на использование воздушного пространства при выполнении деятельности, связанной с полетами планеров (дельтапланов и парапланов), должна содержать следующие данные:

1) тип сообщения;

2) тип летательного аппарата и справочные данные;

3) пункт взлета (старт), время взлета (начало);

4) высоту полета, маршрут или район полетов;

5) пункт посадки (окончания), время посадки (окончания);

6) обозначение деятельности;

7) дату выполнения полёта;

8) принадлежность;

9) контактные данные.

235. Заявки на использование воздушного пространства подаются на разовое осуществление деятельности или на определенный период времени (но не более чем на 90 суток).

236. Заявка на использование воздушного пространства представляется пользователем воздушного пространства в центры ЕС ОрВД на осуществление деятельности, связанной с полетами неуправляемых аэростатов, проведением стрельб, пусков ракет, взрывных работ, полетов планеров (дельтапланов и парапланов), полетов с применением БАС в соответствии с видами сообщений о движении воздушных судов и производстве деятельности, связанной с использованием воздушного пространства, предусмотренными в приложении 3 к настоящим Правилам.

4. УСЛОВИЯ ЭКСПЛУАТАЦИИ БЕСПИЛОТНОЙ АВИАЦИОННОЙ СИСТЕМЫ (БАС)

237. Полеты с применением БАС, на которые представлены заявки на использование воздушного пространства, осуществляются в соответствии с данными, указанными в заявке.

238. Заявка на использование воздушного пространства для выполнения полетов с применением БАС подлежит направлению в центры ЕС ОрВД в следующих случаях:

1) при полетах в контролируемом воздушном пространстве, если высота планируемого полета БВС превышает 50 метров от поверхности земли;

2) при полетах в неконтролируемом воздушном пространстве, если высота планируемого полета БВС превышает 200 метров от поверхности земли;

3) полет будет выполняться за пределами зоны прямой видимости;

4) планируется выполнение авиационных работ с применением БАС;

5) маршрут (планируемая траектория) полета проходит в пределах зон воздушного пространства для полетов БВС;

6) маршрут (планируемая траектория) полета проходит в пределах 8 км от контрольной точки аэродрома.

239. Полеты с применением БАС выполняются:

1) в пределах прямой видимости (VLOS) или за пределами прямой видимости (BVLOS);

2) в соответствии с установленными метеорологическими минимумами для полетов с применением БАС в зависимости от местности и вида полетов, указанными в приложении 8 к настоящим Правилам;

3) в контролируемом воздушном пространстве:

- полеты на высотах более 50 метров от поверхности земли, за исключением зон воздушного пространства для полетов БВС и положений, предусмотренных абзацем вторым настоящего подпункта, при условии введения кратковременных ограничений центрами управления воздушным движением в соответствии с пунктом 251 настоящих Правил;

- в воздушном пространстве диспетчерской зоны, где не установлены зоны воздушного пространства для полетов БВС, полеты выполняются только в пределах прямой видимости до высоты 50 метров включительно от поверхности земли, а маршрут полета не проходит ближе 8 км от контрольной точки аэродрома;

- при выполнении авиационных работ, массовых демонстрационных полетов (аэрошоу) с применением БАС, а также полетов за пределами прямой видимости, которые производятся на всех высотах, только после согласования с центром управления воздушным движением, в зоне ответственности которого планируется выполнение полетов, и при условии введения кратковременных ограничений центрами управления воздушным движением в соответствии с пунктом 251 настоящих Правил;

- полеты в зоне аэродромного движения неконтролируемого аэродрома, расположенного в контролируемом воздушном пространстве,

– по согласованию с эксплуатантом аэродрома и центром управления воздушным движением, в зоне ответственности которого располагается такой аэродром, при условии введения кратковременных ограничений центрами управления воздушным движением в соответствии с пунктом 251 настоящих Правил;

4) в неконтролируемом воздушном пространстве:

- полеты в пределах прямой видимости до высоты 200 метров включительно от поверхности земли, включая выполнение авиационных работ, за исключением положений, предусмотренных абзацем вторым настоящего подпункта, без введения кратковременных ограничений центрами управления воздушным движением;

- при проведении массовых демонстрационных полетов (аэрошоу), выполнении авиационных работ за пределами прямой видимости, полеты БВС экспериментальной авиации, которые производятся на всех высотах, только после согласования с центром управления воздушным движением, в зоне ответственности которого планируется выполнение полетов, и при условии введения кратковременных ограничений центрами управления воздушным движением в соответствии с пунктом 251 настоящих Правил;

- в зоне аэродромного движения неконтролируемого аэродрома в воздушном пространстве класса G – по согласованию с эксплуатантом аэродрома и после координации с органом аэродромного полетно-информационного обслуживания (при его наличии);

5) полеты с применением БАС гражданской авиации в зонах воздушного пространства для полетов БВС:

- до высоты 200 метров включительно от поверхности земли выполняются при наличии разрешения на выполнение полетов БВС над густонаселенными районами населенных пунктов или разрешения на выполнение авиационных работ, выданных уполномоченным государственным органом в сфере гражданской авиации в соответствии с требованиями «О Правилах обращения беспилотными воздушными судами»:

- с работающей системой дистанционной идентификации в соответствии с требованиями «О Правилах обращения беспилотными воздушными судами.

240. При введении кратковременных ограничений в воздушном пространстве для обеспечения полетов с применением БАС оговариваются условия их эксплуатации.

241. Полеты неуправляемых аэростатов, за исключением полетов метеорологических зондов или неуправляемых аэростатов, которые классифицируются как легкие согласно пункту 195 настоящих Правил, осуществляются в соответствии с пунктами 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205 настоящих Правил.

242. Информация о регулярных запусках метеорологических зондов с аэрологических станций публикуется в сборнике аэронавигационной информации Республики Таджикистан.

243. Неуправляемые аэростаты классифицируются следующим образом:

1) легкий – неуправляемый аэростат, который несет полезный груз в одной или более упаковках общей массой менее 4 кг, если в соответствии с абзацами вторым, третьим или четвертым подпункта 3 настоящего пункта он не классифицируется как тяжелый;

2) средний – неуправляемый аэростат, который несет полезный груз в двух или более упаковках общей массой 4 кг и более, но менее 6 кг, если в соответствии с абзацами вторым, третьим или четвертым подпункта 3 настоящего пункта он не классифицируется как тяжелый;

3) тяжелый – неуправляемый аэростат, который:

- несет полезный груз общей массой 6 кг или более;

- несет полезный груз, который включает упаковку массой 3 кг или более;

- несет полезный груз, который включает упаковку массой 2 кг или более, с удельной нагрузкой 13 г на квадратный сантиметр (удельная нагрузка рассчитывается путем деления общей массы упаковки полезного груза в граммах на площадь наименьшей поверхности в квадратных сантиметрах);

- использует тросс или другое устройство для подвешивания полезного груза, выдерживающее ударную нагрузку 230 Н или более, для отделения подвешенного груза от аэростата.

244. Эксплуатация неуправляемого аэростата не осуществляется на высоте 18 000 метров или ниже, на которой:

1) имеются облака или другие затеняющие образования более четырех октантов;

2) показатели горизонтальной видимости составляют менее 8 километров.

245. Неуправляемый аэростат запускается таким образом, чтобы над заселенными районами крупных городов, городов или поселков или над скоплениями людей на открытом воздухе, не имеющих отношения к полету, его полет проходил на высоте не ниже 300 метров.

246. Для завершения полета эксплуатант неуправляемого аэростата приводит в действие устройства, предусматривающие его приземление:

1) если становится известно, что погодные условия хуже предусмотренных для эксплуатации;

2) если неисправность или любая другая причина делает дальнейший полет опасным для воздушного движения или для лиц или имущества на земле;

3) перед входом в воздушное пространство над территорией иностранного государства, если разрешение на вход отсутствует.

247. Немедленно после запуска неуправляемого аэростата эксплуатант представляет в орган обслуживания воздушного движения (ВС ГЦ) следующую информацию:

1) обозначение полета аэростата;

2) место запуска;

3) фактическое время запуска;

4) расчетное время прохождения высоты 18 000 метров или расчетное время достижения крейсерского эшелона, если он находится на высоте 18 000 метров или ниже, и расчетное местонахождение;

5) любые изменения в информации, предварительно сообщенной в заявке на использование воздушного пространства.

248. Эксплуатант немедленно уведомляет орган ОрВД, если становится известно, что предполагаемый полет неуправляемого аэростата, о котором было сообщено предварительно, отменен.

249. Эксплуатант неуправляемого аэростата, выполняющего полет на высоте 18 000 метров или ниже, следит за траекторией полета аэростата и направляет донесения о местонахождении аэростата по требованию органов обслуживания воздушного движения или ВС ГЦ в зависимости в чьей зоне ответственности проходит полет. Если органы обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) не требуют донесений о местонахождении аэростата через более короткие интервалы времени, то эксплуатант регистрирует его местонахождение каждые 2 часа.

250. Эксплуатант неуправляемого аэростата, выполняющего полет выше высоты 18 000 метров, следит за ходом полета аэростата и направляет донесения о местонахождении аэростата по требованию органов обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением). Если орган обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) не требует донесений о местонахождении аэростата через более короткие интервалы времени, то эксплуатант регистрирует его местонахождение каждые 24 часа.

251. Если местонахождение не может регистрироваться в соответствии с пунктами 201 и 202 настоящих Правил, эксплуатант немедленно уведомляет об этом орган обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением), сообщая последнее зарегистрированное местонахождение. Если регистрация возобновляется, то об этом немедленно уведомляется орган обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) .

252. За 1 час до начала запланированного снижения неуправляемого аэростата эксплуатант направляет соответствующему органу обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением)следующую информацию об аэростате:

1) географическое местонахождение в данный момент;

2) эшелон (барометрическая высота) в данный момент;

3) ожидаемое время прохождения высоты 18 000 метров, если это имеет место;

4) ожидаемое время и место падения на землю.

253. Эксплуатант неуправляемого аэростата уведомляет соответствующий орган обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) об окончании полета.

5. РАЗРЕШИТЕЛЬНЫЙ ПОРЯДОК ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ВОЗДУШНОГО ПРОСТРАНСТВА

254. Разрешительным порядком использования воздушного пространства является порядок использования воздушного пространства, при котором пользователи воздушного пространства осуществляют свою деятельность на основании планов (расписаний, графиков) использования воздушного пространства при наличии разрешения на использование воздушного пространства.

255. Разрешение на использование воздушного пространства в классах A и C не требуется в случае:

- отражения воздушного нападения или вооруженного вторжения на территорию Республики Таджикистан;

- предотвращения и пресечения нарушений Государственной границы Республики Таджикистан, защиты и охраны экономических и иных законных интересов Республики Таджикистан в пределах приграничной полосы;

- пресечения и раскрытия преступлений;

- оказания помощи при чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера;

- поиска и спасания пассажиров и экипажей воздушных судов, терпящих или потерпевших бедствие;

- предотвращения и пресечения нарушений порядка использования воздушного пространства.

256. Уполномоченные лица, принявшие решение об использовании воздушного пространства в случаях, указанных в пункте 145 настоящих Правил, обязаны немедленно уведомить об этом соответствующие центры ЕС ОрВД и органы противовоздушной обороны и принять все необходимые меры для обеспечения безопасности полетов воздушных судов.

257. Центры ЕС ОрВД принимают все необходимые меры для обеспечения безопасности использования воздушного пространства.

258. Разрешительный порядок использования воздушного пространства устанавливается:

- для пользователей воздушного пространства, чья деятельность не связана с выполнением полетов воздушных судов и осуществляется на основании планов использования воздушного пространства (графиков) - во всем воздушном пространстве Республики Таджикистан;

- для пользователей воздушного пространства, выполняющих полеты в воздушном пространстве классов A и C (за исключением деятельности, указанной в пункте 145 настоящих Правил), а также в воздушном пространстве класса G - для полетов БВС.

259. Диспетчерское разрешение выдается органами обслуживания воздушного движения на основании полученного разрешения на использование воздушного пространства либо в случаях, указанных в пункте 145 настоящих Правил, - на основании запроса командира воздушного судна.

260. При выдаче диспетчерского разрешения на спрямление маршрута полета внесение изменений в ранее выданное разрешение на использование воздушного пространства не требуется.

261. В разрешении на использование воздушного пространства указывается:

1) для полетов воздушных судов:

- номер рейса (радиотелефонный позывной командира воздушного судна, государственный и регистрационный опознавательные знаки);

- аэродром вылета и расчетное время вылета;

- маршрут и профиль полета;

- запасные аэродромы;

- аэродром назначения;

- другие необходимые данные (органы обслуживания воздушного движения пользователей воздушного пространства, привлекаемые к управлению воздушным движением, рубежи передачи, приема управления, основные и запасные частоты управления);

2) для осуществления деятельности, не связанной с выполнением полетов воздушных судов:

- время начала и окончания деятельности;

- границы района и диапазон используемых высот.

262. Полёты воздушных судов иностранных государств в воздушном пространстве Республики Таджикистан осуществляются на основании:

1)международных договоров, участницей которых является Республика Таджикистан;

2)разрешений на выполнение международных регулярных полётов через территорию Республики Таджикистан без посадки либо с посадкой на аэродромах Республики Таджикистан с некоммерческими целями;

3)разрешений на выполнение международных нерегулярных (разовых) полётов;

4)специальных (дипломатических) разрешений на выполнение разовых полётов.

263. Разрешения на выполнение международных регулярных полётов выдаются уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации Республики Таджикистан в соответствии с утверждённой Инструкцией по согласованию расписания регулярных рейсов.

264. Специальные (дипломатические) разрешения выдаются Министерством иностранных дел Республики Таджикистан на выполнение разовых полётов государственных и экспериментальных воздушных судов, а также гражданских воздушных судов, перевозящих должностных лиц иностранных государств, и воздушных судов, перевозящих воинские формирования, вооружение и военную технику, продукцию двойного назначения.

265. К должностным лицам иностранных государств, для перевозки которых требуется специальное (дипломатическое) разрешение, относятся:

1)главы государств;

2)главы правительств;

3)председатели палат парламентов;

4)государственные секретари;

5)заместители глав правительств;

6)министры;

7)специальные представители глав государств и правительств;

8)главы международных организаций;

9)личные гости Президента Республики Таджикистан;

10)члены королевских семей;

11)правительственные делегации иностранных государств, прибывающие в Республику Таджикистан по приглашению Президента или Премьер-министра Республики Таджикистан;

12)иные лица, определяемые Министерством иностранных дел Республики Таджикистан.

266. Для получения специального (дипломатического) разрешения дипломатические представительства и консульские учреждения иностранных государств, внешнеполитические ведомства иностранных государств, а также уполномоченные органы Республики Таджикистан направляют в Министерство иностранных дел Республики Таджикистан официальный запрос, содержащий:

1)наименование и почтовый адрес эксплуатанта;

2)код ИКАО и номер рейса;

3)тип, регистрационный номер, максимальную взлётную массу (MTOW), радиопозывной воздушного судна;

4)государство регистрации воздушного судна;

5)цель полёта, сведения о пассажирах и грузах;

6)тип навигационного и связного оборудования;

7)сведения о наличии на борту оружия, боеприпасов и специального оборудования;

8)пункты отправки и назначения, промежуточные посадки;

9)полный маршрут полёта с указанием точек входа и выхода из воздушного пространства Республики Таджикистан и времени движения (UTC);

10)сведения о грузоотправителе и грузополучателе.

267. Запрос рассматривается в течение двух часов с момента поступления, если иное не предусмотрено международными договорами Республики Таджикистан. Для выполнения разовых полётов Министерство иностранных дел Республики Таджикистан направляет запрос в Министерство обороны Республики Таджикистан и в уполномоченный государственный орган в области гражданской авиации для согласования.

268. Министерство обороны и уполномоченный государственный орган в области гражданской авиации направляют своё согласие или мотивированный отказ в установленные сроки.

269. На основании согласия уполномоченных органов Министерство иностранных дел Республики Таджикистан:

1)выдаёт специальное (дипломатическое) разрешение;

2)уведомляет об отказе в его выдаче.

270. В случае выполнения полёта гражданским воздушным судном для перевозки воинских формирований, вооружения или продукции двойного назначения Министерство иностранных дел Республики Таджикистан информирует Государственный комитет национальной безопасности Республики Таджикистан.

271. Отказ в выдаче специального (дипломатического) разрешения возможен в случаях:

1)несоответствия международным договорам Республики Таджикистан;

2)отсутствия согласия Министерства обороны или уполномоченного государственного органа в области гражданской авиации;

3)представления неполной или недостоверной информации;

4)угрозы национальной безопасности, обороне или общественному порядку Республики Таджикистан.

272. Министерство иностранных дел Республики Таджикистан ведёт Реестр выданных специальных (дипломатических) разрешений на выполнение разовых полётов в воздушном пространстве Республики Таджикистан.

273. Информация о выданных или аннулированных разрешениях доводится Министерством иностранных дел до Главного центра ЕС ОрВД и Министерства обороны Республики Таджикистан незамедлительно.

274. В разрешении на использование воздушного пространства указывается:

1) для полетов воздушных судов:

- аэродром вылета и расчетное время вылета;

- маршрут и профиль полета;

- запасные аэродромы;

- аэродром назначения;

2) для осуществления деятельности, не связанной с выполнением полетов воздушных судов:

- время начала и окончания деятельности;

- границы района и диапазон используемых высот.

275. Разрешение на использование воздушного пространства Республики Таджикистан при выполнении международных полетов выдается национальным и иностранным пользователям воздушного пространства Республики Таджикистан на основании представленного плана полета и одного из следующих документов:

1) международное соглашение Республики Таджикистан;

2) разрешение, выдаваемое Правительством Республики Таджикистан, на выполнение международных полетов воздушных судов иностранных государств, с которыми Республика Таджикистан не имеет дипломатических отношений (по представлению Министерства иностранных дел Республики Таджикистан), а также на выполнение международных полетов экспериментальных воздушных судов, изготовленных для государственной авиации;

3) разрешение, выдаваемое Министерством иностранных дел Республики Таджикистан, на выполнение международных полетов воздушных судов иностранных государств, связанных с перевозками глав государств и правительств и возглавляемых ими делегаций, министров иностранных дел и министров обороны, на выполнение полетов государственных воздушных судов иностранных государств, а также на основе взаимности - на выполнение транзитных полетов воздушных судов иностранных государств, требующих использования дипломатических каналов для получения разрешений на эти полеты;

4) разрешение, выдаваемое Генеральным штабом Вооруженных Сил Республики Таджикистан, на выполнение международных полетов государственных воздушных судов.

276. Достоверность сведений, содержащихся в плане полета воздушного судна, обеспечивается лицом, представившим план полета воздушного судна.

277. Рассмотрение представленной заявки и выдача разрешения на использование воздушного пространства Республики Таджикистан при выполнении международного полета или отказ в выдаче указанного разрешения производится в течение 2 часов с момента поступления заявки, предусмотренных настоящими правилами.

278. Разрешение на международный полет воздушного судна в аэропорт (на аэродром) Республики Таджикистан, не открытый для международных полетов воздушных судов, а также из указанных аэропортов (аэродромов) выдается уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации в соответствии с законодательством Республики Таджикистан, если иное не предусмотрено международными договорами Республики Таджикистан.

279. Разрешение на полеты гражданских воздушных судов иностранных пользователей воздушного пространства по маршрутам обслуживания воздушного движения Республики Таджикистан, не открытым для международных полетов, и вне маршрутов обслуживания воздушного движения Республики Таджикистан, за исключением спрямления маршрута полета и вне воздушного пространства свободной маршрутизации, выдается уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации по согласованию с ГКНБ Республики Таджикистан. О выдаче указанного разрешения уведомляется Министерство обороны Республики Таджикистан.

280. Запрос на получение разрешения на международный полет воздушного судна в аэропорт (на аэродром) Республики Таджикистан, не открытый для международных полетов воздушных судов, или из указанных аэропортов (аэродромов), а также на полеты гражданских воздушных судов иностранных пользователей воздушного пространства по маршрутам обслуживания воздушного движения Республики Таджикистан, не открытым для международных полетов, и вне маршрутов обслуживания воздушного движения Республики Таджикистан может подаваться пользователем воздушного пространства или его представителем в уполномоченный орган в области гражданской авиации по авиационной наземной сети передачи данных и телеграфных сообщений, по информационно телекоммуникационной сети «Интернет» или на бумажном носителе, включая факсимильное сообщение. Информация о разрешениях (выданных соответствующими органами исполнительной власти) на выполнение разовых международных полетов и об аннулированных разрешениях доводится до ГЦ ЕС ОрВД.

6. ОРГАНИЗАЦИЯ И ОБСЛУЖИВАНИЕ ВОЗДУШНОГО ДВИЖЕНИЯ

281. Организация воздушного движения включает в себя:

- обслуживание воздушного движения;

- организацию потоков воздушного движения;

- организацию воздушного пространства.

282. Обслуживание воздушного движения осуществляется органами обслуживания воздушного движения (управления полётами) (ОВД) .

283. Обслуживание воздушного движения включает в себя:

- диспетчерское обслуживание воздушного движения;

- полетно-информационное обслуживание воздушного движения;

- аварийное оповещение.

284. Диспетчерское обслуживание воздушного движения включает в себя:

- районное диспетчерское обслуживание;

- диспетчерское обслуживание подхода;

- аэродромное диспетчерское обслуживание.

285. Организация потоков воздушного движения осуществляется центрами ЕС ОрВД для регулирования превышения потребностей воздушного движения над пропускной способностью органов обслуживания воздушного движения (управления полётами).

286. Организация потоков воздушного движения обеспечивается на всех этапах стратегического, предтактического и тактического планирования использования воздушного пространства.

287. Организация воздушного пространства осуществляется органами обслуживания воздушного движения (управления полётами) в целях обеспечения обслуживания (управления) воздушного движения и организации потоков воздушного движения.

288. Организация и обслуживание воздушного движения осуществляется в соответствии с законодательством Республики Таджикистан об использовании воздушного пространства Республики Таджикистан и деятельности авиации.

7. КООРДИНАЦИЯ ДЕЙСТВИЙ МЕЖДУ ГС ГЦ и ВС ГЦ ЕС ОрВД

289. Координация действий между ГС ГЦ и ВС ГЦ ЕС ОрВД в отношении полетов воздушных судов осуществляется при стратегическом, предтактическом и тактическом планировании использования воздушного пространства, а также при обслуживании (управления) воздушного движения.

290. Воздушное движение подразделяется на два вида:

- общее воздушное движение;

- операционное воздушное движение.

291. Общее воздушное движение представляет собой движение воздушных судов всех видов авиации во всем воздушном пространстве Республики Таджикистан, за исключением специально установленных зон полетов государственной авиации. Предоставление всех видов обслуживания воздушного движения для воздушных судов общего воздушного движения относится к компетенции органов ОрВД.

292. Все полеты воздушных судов, участвующих в общем воздушном движении, осуществляются в соответствии с Инструкцией по организации и обслуживанию воздушного движения и Правилами производства полетов в гражданской авиации Республики Таджикистан, утверждаемыми уполномоченным государственным органом в сфере гражданской авиации.

293. Операционное воздушное движение представляет собой воздушное движение в специально установленных зонах (на маршрутах) полетов государственной авиации, для выполнения испытательных полетов, дозаправки топливом в воздухе, полетов на малых и предельно малых высотах, пусков ракет, воздушных стрельб, отработки приемов маневрирования и других специальных полетов, либо в случаях, когда экипажи воздушных судов не могут обеспечить выполнение требований, установленных для общего воздушного движения.

294. Полеты воздушных судов при операционном воздушном движении осуществляются в соответствии с Правилами производства полетов государственной авиации Республики Таджикистан и Инструкцией по управлению воздушным движением, утверждаемыми уполномоченным государственным органом в сфере государственной авиации.

295. Особенности обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением), связанные с осуществлением одновременного смешанного общего и операционного воздушного движения в районах аэродромов совместного базирования гражданской и государственной авиации, определяются в соответствии с Правилами использования аэродромов совместного базирования гражданской и государственной авиации Республики Таджикистан, утверждаемыми уполномоченными органами в сферах гражданской авиации и государственной авиации.

296. В случаях возникновения чрезвычайной ситуации на борту воздушного судна государственной авиации и необходимости посадки на аэродром гражданской авиации, орган обслуживания воздушного движения данного аэродрома передает экипажу по запросу атмосферное давление относительно рабочего порога взлетно-посадочной полосы (в миллиметрах ртутного столба) и другую необходимую информацию.

297. Между смежными органами ОрВД и военными секторами производится обмен информацией, относящейся к безопасному и беспрепятственному производству полетов воздушных судов, в соответствии с Инструкцией по взаимодействию, утвержденной руководителями указанных органов.

298. Инструкция по взаимодействию включает:

1) описание действий при согласовании вновь вводимых зон ограничения полетов для деятельности, представляющей угрозу для безопасности полетов (полигон, стрельбище, учебный центр, карьер, месторождение, рудник, разрез, аэрологическая станция), с учетом проведения оценки безопасности полетов при данном изменении структуры воздушного пространства органом ОрВД;

2) планируемые военными секторами ограничения для каждого вида деятельности (полигона, стрельбища, учебного центра, карьера, месторождения, рудника, разреза, аэрологической станции), рассчитанные в соответствии с утвержденной руководителем ВС ГЦ методикой по разработке и установлению кратковременных ограничений и временных режимов;

3) описание действий при введении кратковременных ограничений для полетов воздушных судов в операционном воздушном движении.

299. В случае, если кратковременное ограничение по маршруту полета воздушного судна в операционном воздушном движении затрагивает два и более района ответственности центров организации воздушного движения, ограничение согласовывается постоянно действующей группой гражданско-военной координации на основании согласованного взаимодействия с центрами организации воздушного движения и органами ОрВД.

8. ЕДИНИЦЫ ИЗМЕРЕНИЙ ДЛЯ ЦЕЛЕЙ ВЫПОЛНЕНИЯ ПОЛЕТОВ И ОБСЛУЖИВАНИЯ ВОЗДУШНОГО ДВИЖЕНИЯ

300. В государственной авиации установлена единая система координат, высот, гравиметрических и спутниковых измерений (система координат 1942 года). Начало координат – центр Круглого зала Пулковской обсерватории и исходный уровень высот – нулевое значение Кронштадтского футштока в Балтийском море, расположенные на территории Российской Федерации.

301. В гражданской авиации для целей выполнения полетов и обслуживания воздушного движения в воздушном пространстве Республики Таджикистан согласно постановлению Правительства Республики Таджикистан от 2 июля 2013 года № 292 "О внедрении в деятельность гражданской авиации Республики Таджикистан Всемирной геодезической системы координат – 1984 (WGS-84)" применяется Всемирная геодезическая система координат 1984 года (WGS-84), в качестве системы отсчета в вертикальной плоскости используется принятый за базу средний уровень моря (MSL). Единая система измерений координат, высот, гравиметрических и спутниковых измерений, используемая в гражданской авиации, приведена в Авиационных правилах Республики Таджикистан «Единицы измерения, подлежащие использованию в воздушных и наземных операциях гражданской авиации Республики Таджикистан».

302. В государственной и гражданской авиациях в качестве системы отсчета времени используется григорианский календарь и Всемирное координированное время (UTC).

9. ЗАПРЕЩЕНИЕ ИЛИ ОГРАНИЧЕНИЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ВОЗДУШНОГО ПРОСТРАНСТВА

303. При возникновении потребности в использовании воздушного пространства одновременно 2 и более пользователями воздушного пространства устанавливается запрещение или ограничение их деятельности в определенных районах воздушного пространства Республики Таджикистан в соответствии с государственными приоритетами в использовании воздушного пространства, осуществляемое путем введения временного и местного режимов, а также кратковременных ограничений.

304. Временный и местный режимы, а также кратковременные ограничения устанавливаются с целью:

- полного запрещения использования воздушного пространства, за исключением деятельности пользователей воздушного пространства, в интересах которых устанавливаются временный и местный режимы, а также кратковременные ограничения;

- частичного запрещения деятельности по использованию воздушного пространства (место, время, высота).

305. Временный режим устанавливается военным сектором ГЦ ЕС ОрВД для обеспечения следующих видов деятельности:

- выполнение полетов воздушных судов литера «А»;

- выполнение полетов воздушных судов для обеспечения специальных международных договоров Республика Таджикистан;

- выполнение полетов воздушных судов при оказании помощи при чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера, проведение поисково-спасательных работ;

- проведение учений, воздушных парадов и показов авиационной техники, а также осуществление иной деятельности, которая может представлять угрозу безопасности использования воздушного пространства (радиоизлучения, световые и электромагнитные излучения и т.п.);

- выполнение полетов БВС в воздушном пространстве классов А и С.

306. Кратковременные ограничения над территорией Республики Таджикистан, и на воздушных трассах Республики Таджикистан, в следующих целях:

1) для полетов в операционном воздушном движении;

2) для обеспечения деятельности, представляющей угрозу безопасности полетов и имеющей статус внезапной (непредвиденной);

3) в районах проведения учений, всех видов стрельб, пусков ракет и взрывных работ;

4) в специальных районах, предварительно согласованных с ГС ГЦ и ВС ГЦ, при полетах планеров (дельтапланов и парапланов);

5) в иных случаях, определенных настоящими Правилами.

307. Кратковременные ограничения доводятся до пользователей воздушного пространства через органы ОрВД (органы обслуживания воздушного движения), а также посредством издания извещения NOTAM в соответствии с видами сообщений о движении воздушных судов и производстве деятельности, связанной с использованием воздушного пространства, предусмотренными приложением 3 к настоящим Правилам.

308. Кратковременные ограничения в делегированном воздушном пространстве, определенном международным соглашением, устанавливаются и доводятся до пользователей воздушного пространства посредством извещения NOTAM. Местный режим устанавливается военным сектором РЦ ЕС ОрВД в нижней части воздушного пространства для обеспечения следующих видов деятельности:

- выполнение полетов при оказании помощи при чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера, проведение поисковых и аварийно-спасательных работ;

- выполнение полетов на проверку боевой готовности сил и средств противовоздушной обороны;

- проведение учений, воздушных стрельб, а также в случае осуществления иной деятельности, которая может представлять угрозу безопасности использования воздушного пространства (радиоизлучения, световые и электромагнитные излучения и т.п.);

- выполнение полетов БВС в воздушном пространстве классов С и G.

309. Местный режим на воздушных трассах и местных воздушных линиях, открытых для международных полетов, а также в районах аэродромов, открытых для выполнения международных полетов, не устанавливается.

310. Кратковременные ограничения устанавливаются военными секторами главного и районного центров ЕС ОрВД на срок до 3 часов для оперативного введения запретов или ограничений в целях обеспечения безопасного выполнения полетов воздушных судов.

311. Представления на установление временного и местного режимов на срок до 3 суток подаются в соответствующие центры ЕС ОрВД пользователями воздушного пространства, в интересах которых устанавливаются режимы.

312. Временный и местный режимы вводятся соответствующими центрами ЕС ОрВД на период фактической деятельности пользователей воздушного пространства, в интересах которых режим установлен.

313. Порядок разработки, установления, введения и снятия временного и местного режимов, а также кратковременных ограничений определяется инструкцией по разработке, установлению, введению и снятию временного и местного режимов, а также кратковременных ограничений, утверждаемой Министерством обороны Республики Таджикистан.

314. Контроль за соблюдением временного и местного режимов, а также кратковременных ограничений осуществляют центры ЕС ОрВД.

10. ОБЩИЕ ПРАВИЛА ПОЛЕТОВ ВОЗДУШНЫХ СУДОВ ГРАЖДАНСКОЙ, ГОСУДАРСТВЕННОЙ И ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНОЙ АВИАЦИИ

315. Воздушное судно, приводимое в движение силовой установкой, уступает путь дирижаблям, планерам, аэростатам, а также воздушным судам, буксирующим другие воздушные суда или какие-либо предметы. Дирижабли уступают путь планерам и аэростатам. Планеры уступают путь аэростатам.

316. При визуальных полетах воздушных судов на пересекающихся курсах на одной и той же высоте (эшелоне) командир воздушного судна, заметивший воздушное судно слева, должен уменьшить, а справа - увеличить высоту полета так, чтобы разность высот обеспечивала безопасное расхождение воздушных судов.

317. Если изменить высоту полета невозможно (облачность, полет на малых и предельно малых высотах или наличие других ограничений), командиры воздушных судов обязаны, отвернув воздушные суда, обеспечить их безопасное расхождение. В случае непреднамеренного сближения на встречных курсах на одной высоте (эшелоне) командиры воздушных судов должны отвернуть воздушные суда вправо для их расхождения левыми бортами. В процессе маневра расхождения командир воздушного судна обязан не терять другое воздушное судно из вида.

318. Для обеспечения безопасности полетов воздушных судов устанавливаются безопасные высоты полета. Расчет безопасных высот полета воздушного судна осуществляется в соответствии с приложением 14.

319. Положение воздушного судна в вертикальной плоскости определяется уровнем полета и выдерживается экипажем по барометрическому высотомеру.

320. При полетах на эшелоне перехода или выше воздушное судно выполняет полет по показаниям высотомера, шкала которого установлена на давление QNE, на этом этапе полета положение воздушного судна в вертикальной плоскости выражается через эшелоны полета.

321. При полете ниже эшелона перехода положение воздушного судна в вертикальной плоскости определяется в величинах абсолютной высоты в футах по давлению QNH аэродрома в узловых диспетчерских районах (диспетчерских зонах) аэродромов гражданской авиации (аэродромов совместного базирования, являющихся международными, где базируются воздушные суда гражданской авиации) и в величинах относительной высоты в метрах по давлению QFE при полетах в районах аэродромов государственной и экспериментальной авиации.

322. Давление QNH аэродрома указывается в передачах службы автоматической передачи информации в районе аэродрома, давление QFE предоставляется органом обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) по запросу экипажа. Давление QNH указывается в гектопаскалях и по запросу в миллиметрах ртутного столба, давление QFE указывается в миллиметрах ртутного столба и по запросу экипажа в гектопаскалях.

323. При полете вне диспетчерского района или диспетчерской зоны ниже эшелона перехода положение воздушного судна в вертикальной плоскости определяется в величинах абсолютной высоты в футах (в метрах - по запросу) по давлению QNH района.

324. Перевод давления на шкале барометрического высотомера с давления аэродрома вылета на давление QNE производится при пересечении высоты перехода. В диспетчерской зоне над двумя и более близко расположенными аэродромами устанавливается общая высота перехода (абсолютная, относительная в зависимости от видов авиации, базирующихся на аэродромах), соответствующие органы обслуживания воздушного движения устанавливают общий эшелон перехода, используемый вблизи этих аэродромов или в надлежащих случаях в соответствующем узловом диспетчерском районе.

325. Запрещаются полеты воздушных судов в переходном слое в режиме горизонтального полета.

326. Для полета по маршруту на высоте перехода или ниже перевод шкалы давления барометрического высотомера с давления на аэродроме (давление QFE или давление QNH аэродрома) на давление QNH района производится при пересечении границы диспетчерской зоны.

327. На неконтролируемом аэродроме (вертодроме, посадочной площадке) взлет производится по давлению QNH аэродрома. При отсутствии информации о давлении QNH аэродрома перед взлетом на высотомере устанавливается высота, соответствующая превышению аэродрома над уровнем моря.

328. Перевод давления на шкале барометрического высотомера с давления QNE на давление QNH аэродрома (давление QFE) аэродрома посадки производится при пересечении эшелона перехода района аэродрома (аэроузла).

329. Перевод давления на шкале барометрического высотомера при полете на высоте ниже эшелона перехода (на высоте перехода и ниже) с давления QNH района на давление QNH аэродрома (давление QFE - по запросу) контролируемого аэродрома производится при пересечении установленного в районе аэродрома рубежа по диспетчерскому указанию органа обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) аэродрома.

330. При рулении воздушных судов навстречу друг другу командиры воздушных судов обязаны уменьшить скорость руления до минимальной и, держась правой стороны, разойтись левыми бортами.

331. При сближении на пересекающихся курсах командир воздушного судна, видящий другое судно справа, обязан прекратить руление.

332. Полеты по правилам визуальных полетов выполняются днем и ночью в соответствии с авиационными правилами Республика Таджикистан.

333. При невозможности выполнения полета по правилам визуальных полетов командир воздушного судна обязан выполнять полет по правилам полетов по приборам при наличии соответствующего допуска. Решение о переходе от полета по правилам визуальных полетов к полету по правилам полетов по приборам командир воздушного судна принимает самостоятельно.

334. Командир воздушного судна, не имеющий допуска к полетам по правилам полетов по приборам, обязан принять меры для возвращения воздушного судна на аэродром вылета или произвести посадку на ближайшем запасном аэродроме либо посадочной площадке, подобранной с воздуха. Полеты по правилам полетов по приборам выполняются в соответствии с настоящими правилами и авиационными правилами Республики Таджикистан.

335. Решение о переходе от полета по правилам полетов по приборам к полету по правилам визуальных полетов командир воздушного судна принимает самостоятельно.

336. Командир любого воздушного судна при обнаружении, терпящего бедствие воздушного судна выполняет указания органа обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) и обязан в случаях, когда он в состоянии это осуществить, выполнить следующие действия:

- вести наблюдение за судном, терпящим бедствие;

- принять меры, которые могут облегчить определение местонахождения воздушного судна, если данные об этом у соответствующего органа обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) отсутствовали;

- сообщить органу обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) по возможности следующую информацию: тип, опознавательные знаки и состояние воздушного судна, терпящего бедствие; его местонахождение, выраженное в географических координатах или в расстоянии и истинном пеленге от известного ориентира или радионавигационного средства; время наблюдения в часах и минутах; количество замеченных людей; факт покидания людьми воздушного судна, терпящего бедствие; количество людей; сведения о физическом состоянии людей.

337. Групповым считается полет, выполняемый на установленных единым планом полета интервалах и дистанциях между воздушными судами, при которых им не требуется по отношению друг к другу соблюдать установленные интервалы вертикального и горизонтального (продольного и бокового) эшелонирования. Порядок выполнения группового полета устанавливается авиационными правилами.

338. В групповом полете один из командиров пилотируемых воздушных судов является старшим по отношению к другим. Он отвечает за соблюдение всеми воздушными судами группы плана полета, ведет радиообмен с органами обслуживания воздушного движения (управления воздушным движением) от момента сбора группы после взлета и до ее роспуска перед посадкой.

339. Переход от одиночного полета к групповому полету, если это не предусмотрено планом полета, запрещается.

340. Порядок действий экипажей при возникновении особых случаев в полете и при полетах в условиях обледенения устанавливается авиационными правилами и руководством по летной эксплуатации (инструкцией экипажу) воздушного судна этого типа.

11. КОНТРОЛЬ ЗА СОБЛЮДЕНИЕМ ТРЕБОВАНИЙ НАСТОЯЩИХ ПРАВИЛ

341. Контроль за соблюдением требований настоящих Правил осуществляется уполномоченным государственным органом в области гражданской авиации, органами обслуживания воздушного движения в установленных для них зонах и районах.

342. Контроль за использованием воздушного пространства Республики Таджикистан в части выявления воздушных судов - нарушителей порядка использования воздушного пространства (далее - воздушные суда-нарушители) и воздушных судов - нарушителей правил пересечения Государственной границы Республики Таджикистан осуществляется Министерством обороны Республики Таджикистан.

343. В случае если органом обслуживания воздушного движения выявляется нарушение порядка использования воздушного пространства Республики Таджикистан, информация об указанном нарушении немедленно доводится до сведения органа противовоздушной обороны и командира воздушного судна, если с ним установлена радиосвязь.

344. Органы противовоздушной обороны обеспечивают радиолокационный контроль воздушного пространства и представляют соответствующим центрам ЕС ОрВД данные о движении воздушных судов и других материальных объектов:

- угрожающих незаконным пересечением или незаконно пересекающих Государственную границу Республики Таджикистан;

- являющихся неопознанными;

- нарушающих порядок использования воздушного пространства Республики Таджикистан (до момента прекращения нарушения);

- передающих сигнал «Бедствие»;

- выполняющих полеты литеров «A» и «K»;

- выполняющих полеты для проведения поисково-спасательных работ.

345. К нарушениям порядка использования воздушного пространства Республики Таджикистан относятся:

- использование воздушного пространства без разрешения центра ЕС ОрВД при разрешительном порядке использования воздушного пространства, за исключением случаев, указанных в пункте 222 настоящих Правил;

- несоблюдение условий, доведенных центром ЕС ОрВД в разрешении на использование воздушного пространства;

- невыполнение команд органов обслуживания воздушного движения и команд дежурного воздушного судна Вооруженных Сил Республики Таджикистан;

- несоблюдение порядка использования воздушного пространства приграничной полосы;

- несоблюдение установленных временного и местного режимов, а также кратковременных ограничений;

- полет группы воздушных судов в количестве, превышающем количество, указанное в плане полета воздушного судна;

- использование воздушного пространства запретной зоны, зоны ограничения полетов без разрешения;

- посадка воздушного судна на незапланированный (незаявленный) аэродром (площадку), кроме случаев вынужденной посадки, а также случаев, согласованных с органом обслуживания воздушного движения;

- несоблюдение экипажем воздушного судна правил вертикального и горизонтального эшелонирования (за исключением случаев возникновения на борту воздушного судна аварийной ситуации, требующей немедленного изменения профиля и режима полета);

- отклонение воздушного судна за пределы границ воздушной трассы, местной воздушной линии и маршрута без диспетчерского разрешения органа обслуживания воздушного движения, за исключением случаев, когда такое отклонение обусловлено соображениями безопасности полета (обход опасных метеорологических явлений погоды, выход из зоны обледенения и др.);

- влет воздушного судна в контролируемое воздушное пространство без разрешения органа обслуживания воздушного движения;

- полет воздушного судна в воздушном пространстве класса G без уведомления органа обслуживания воздушного движения.

346. При выявлении воздушного судна-нарушителя органы противовоздушной обороны подают сигнал «Режим», означающий требование о прекращении нарушения порядка использования воздушного пространства Республики Таджикистан. Органы противовоздушной обороны доводят сигнал «Режим» до соответствующих центров ЕС ОрВД и приступают к действиям по прекращению нарушения порядка использования воздушного пространства Республики Таджикистан. Соответствующие центры ЕС ОрВД предупреждают командира воздушного судна-нарушителя (при наличии с ним радиосвязи) о поданном органами противовоздушной обороны сигнале «Режим» и оказывают ему помощь в прекращении нарушения порядка использования воздушного пространства Республики Таджикистан.

347. Решение о дальнейшем использовании воздушного пространства Республики Таджикистан, если командиром воздушного судна-нарушителя прекращено нарушение порядка его использования, принимают:

- начальник дежурной смены военного сектора ГЦ ЕС ОрВД - при выполнении международных полетов по маршрутам обслуживания воздушного движения;

- оперативный дежурный органа противовоздушной обороны - в остальных случаях.

348. О решении, принятом в соответствии с пунктом 207 настоящих правил, центры ЕС ОрВД и органы противовоздушной обороны извещают друг друга, а также пользователя воздушного пространства.

349. При незаконном пересечении Государственной границы Республики Таджикистан, применении оружия и боевой техники Вооруженных Сил Республики Таджикистан по воздушному судну-нарушителю, а также при появлении в воздушном пространстве неопознанных воздушных судов и других материальных объектов в исключительных случаях органы противовоздушной обороны подают сигнал «Ковер», означающий требование немедленной посадки или вывода из соответствующего района всех воздушных судов, находящихся в воздухе, за исключением воздушных судов, привлекаемых для борьбы с воздушными судами-нарушителями и выполняющих задачи поиска и спасания.

350. Органы противовоздушной обороны доводят сигнал «Ковер», а также сведения о границах района действия указанного сигнала до соответствующих центров ЕС ОрВД. Центры ЕС ОрВД немедленно принимают меры по выводу воздушных судов (их посадки) из района действия сигнала «Ковер».

351. В случае невыполнения экипажем воздушного судна-нарушителя команды органа обслуживания воздушного движения о прекращении нарушения порядка использования воздушного пространства такая информация немедленно доводится до органов противовоздушной обороны. Органы противовоздушной обороны применяют меры к воздушному судну-нарушителю в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.

352. Экипажи воздушных судов обязаны выполнять команды дежурных воздушных судов Вооруженных Сил Республики Таджикистан, применяемых для прекращения нарушения порядка использования воздушного пространства Республики Таджикистан.

353. Перечень сигналов, используемых в случае перехвата воздушного судна в пределах полетной видимости, установлен в приложении 15 настоящих Правил. В случае принуждения к посадке воздушного судна-нарушителя его посадка осуществляется на аэродром (вертодром, посадочную площадку), пригодный для посадки такого типа воздушного судна.

354. При возникновении угрозы безопасности полета, в том числе связанной с актом незаконного вмешательства на борту пилотируемого воздушного судна, экипаж подает сигнал «Бедствие». На воздушных судах, оборудованных системой сигнализации об опасности, при нападении на экипаж дополнительно подается сигнал «ССО». При получении от экипажа пилотируемого воздушного судна сигнала «Бедствие» и (или) «ССО» органы обслуживания воздушного движения обязаны принять необходимые меры по оказанию помощи экипажу, терпящему бедствие, и немедленно передать в центры ЕС ОрВД, авиационные координационные центры поиска и спасания, а также в органы противовоздушной обороны данные о его местонахождении и другую необходимую информацию.

355. Порядок передачи сигнала «Бедствие» и сообщения о бедствии установлен в приложении 16 настоящих Правил.

356. После выяснения причин нарушения порядка использования воздушного пространства Республика Таджикистан разрешение на дальнейшее выполнение международного полета, принимает начальник дежурной смены ГЦ ЕС ОрВД. По каждому случаю нарушения порядка использования воздушного пространства Республика Таджикистан проводится расследование в целях установления причин нарушений и разработки рекомендаций по их предупреждению.

357. Расследование и учет нарушений порядка использования воздушного пространства Республики Таджикистан проводятся в порядке, установленном нормативными правовыми актами Республики Таджикистан для государственной, гражданской и экспериментальной авиации, а также настоящими правилами.

358. Регистрация нарушений порядка использования воздушного пространства Республики Таджикистан ведется оперативными органами ЕС ОрВД в порядке, установленном уполномоченным органом в области гражданской авиации.

359. Юридические и физические лица, за несоблюдение требований настоящих Правил в соответствии с законодательством Республики Таджикистан, привлекаются к ответственности.

Приложение 1-16