Бо қарори Ҳукумати
Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 30 апрели соли 2011, № 227
тасдиқ шудааст
Барномаи рушди инноватсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2011-2020
Муқаддима
1) Асоси таҳияи Барномаро нишондоди Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 20 апрели соли 2011 ва қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 феврали соли 2010, № 33 "Дар бораи натиҷаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2009 ва вазифаҳо дар соли 2010" оид ба таҳия ва пешниҳоди лоиҳаи "Барномаи рушди инноватсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2011-2020" ҷиҳати баррасӣ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил медиҳад.
Вазифаҳои Барнома ҳавасмандгардонии фаъолияти илмию техникӣ ва инноватсионӣ, ташаккули заминаҳои меъёрии ҳуқуқии фаъолияти инноватсионӣ, ҷалби имкониятҳои илмию техникии мамлакат дар равандҳои инноватсионӣ, истифодаи самараноки коркардҳои илмию технологӣ ва ихтироот, таъсис ва равнақи сохторҳои инноватсионӣ мебошад.
Мақсади Барнома ташаккули низоми самараноки инноватсионие мебошад, ки ба баланд бардоштани сатҳи технологӣ ва рақобатпазирии истеҳсолот, ба бозори дохиливу хориҷӣ баровардани маҳсулоти инноватсионӣ, афзоиши молҳо ба ивази молҳои воридотӣ, суръатбахшии рушди иҷтимоию иқтисодӣ ва ноилшавӣ ба ҳадафҳои стратегии миллӣ мусоидат менамояд.
Барои арзёбии самаранокӣ ва натиҷанокии иҷрои чорабиниҳои Барнома нишондодҳое истифода мешаванд, ки қудратҳои инноватсионӣ ва омилҳои рушди фаъолияти инноватсиониро дар истеҳсолот ва соҳаи шуғл, самарабахшии таҳқиқоти илмӣ ва фаъолияти илмию техникиро тавсиф медиҳанд.
2) Самтҳои асосии Барнома инҳо мебошанд:
- таҳияи санадҳои қонунгузорӣ ва меъёрии ҳуқуқӣ, тадбирҳои иқтисодӣ ва ташкилии фаъолгардонӣ ва дастгирии фаъолияти инноватсионӣ;
- таҳия ва татбиқи лоиҳаҳои инноватсионӣ;
- таъсис ва рушди инфрасохторҳои инноватсионӣ;
- ташаккул ва такомули низоми тайёр намудани мутахассисон дар соҳаи фаъолияти инноватсионӣ;
- ташкили низоми иттилоотӣ ва ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи фаъолияти инноватсионӣ.
3) Татбиқи Барнома дар ду марҳила пешбинӣ гардидааст:
марҳилаи аввал - солҳои 2011-2014
марҳилаи дуюм - солҳои 2015-2020
4) Иҷрои Барнома барои таъсиси низоми инноватсионие мусоидат менамояд, ки ба истифодаи самараноки дастовардҳои пешқадами илмию техникӣ ва технологӣ, баланд бардоштани рақобатпазирии истеҳсолот, истифодаи оқилонаи ашёи хоми табиӣ ва захираҳои инвеститсионӣ, таъмини амнияти иқгисодӣ, энергетикӣ, озуқаворӣ ва экологӣ, ташаккули иқтисодии инноватсионӣ ва баланд бардоштани некӯаҳволии аҳолии мамлакат равона гардидааст.
Манбаъҳои таъмини маблағгузории чорабиниҳои Барнома, лоиҳаҳои инноватсионӣ ва инвеститсионӣ, маблағҳои буҷети ҷумҳуриявӣ, маблағҳои хусусии ташкилотҳо, Фонди инноватсионии Тоҷикистон, фондҳои инноватсионии вазоратҳо ва дигар мақомоти идораи давлатӣ, захираҳои қарзии бонкҳо, инвеститсияҳои хориҷӣ, маблағҳои вомбаргӣ ва манбаъҳои дигаре мебошанд, ки ҷалби онҳо ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат намекунанд.
Идоракунии татбиқи Барнома ва назорати рафти иҷрои чорабиниҳои Барнома ба зиммаи Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон вогузор мегардад. Назорати истифодаи мақсадноки маблағҳои буҷетиро Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.
Иҷрокунандагони Барнома вазоратҳо, идораҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон, Академияи илмҳои тибби назди Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, муассисаҳои таҳсилоти олӣ, муассисаҳои соҳавии илмию таҳқиқотӣ, корхонаҳо ва ташкилотҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб мераванд.
Лоиҳаи Барномаро Комиссияи байниидоравӣ, ки бо қарори Раёсати Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 7 майи соли 2010, № 47 таъсис шудааст, таҳия намудааст.
1. Асосноккунии зарурати қабули Барнома. Ҳолат ва мушкилоти фаъолияти инноватсионӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон
5) Дар ҷаҳони муосир Омили асосии рушди устувори иқтисодиёт ва ноил гардидан ба сатҳи баланди зиндагии аҳолӣ бо роҳи ба иҷтимоиёт нигаронидашудаи рушди инноватсионӣ гузаштани он мебошад.
Инноватсияҳое, ки дар технологияҳои нав, маҳсулот ва таҷҳизот, хизматрасонӣ, дар равандҳои нави ташкил ва такмили ихтисоси кадрҳо инъикос ёфтаанд, рақобатпазирии баланди иктисодиётро (таъмин мекунанд. Дар мамлакатҳои аз ҷиҳати иқтисодӣ мутараққӣ ҳиссаи афзоиши Маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ (ММД) аз ҳисоби истифодаи инноватсияҳо 70-80 фоизро ташкил медиҳад.
Ҳар як мамлакат новобаста ба он, ки дар кадом сатҳи илмию технологӣ ва иҷтимоию иқтисодии рушд қарор дорад, бояд ба ташаккули низоми миллии инноватсионии худ, ки он принсипҳои умумии фаъолияти инноватсионӣ ва дар баробари ин, бо дарназардошти махсусиятҳои мамлакат (нерӯи илмию технологӣ, вазъи иқтисодиёт, захираҳои меҳнатӣ ва маҳсулоти хом, шароити табииву иқлимӣ ва ғайра) сохта шудааст, кӯшиш намояд. Барои пурзӯр намудани фаъолияти инноватсионӣ, ки ҷузъи пайвасткунандаи илм ва истеҳсолот мебошад, бояд шароит фароҳам оварда шавад, то ҷузъи инноватсионӣ дар соҳаи иқтисодиёт ба таври доимӣ афзоиш ёфта, ба пешрафти мамлакат ва болоравии некӯаҳволии халқ таъсири бештар дошта бошад.
Аз рӯйи сатҳи фаъолнокии инноватсионӣ Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯйи нишондодҳое, ки ҳолати онро инъикос менамоянд (нерӯи илмию техникӣ, инфрасохтори инноватсионӣ, таносуби маҳсулоти аз ҷиҳати технологӣ баланд дар сохтори истеҳсолот ва содирот, тиҷоратикунонии коркардҳои инноватсионӣ ва ғайраҳо) аз мамлакатҳои мутараққии иқтисодӣ хеле қафо мемонад.
Агар вазъи фаъолияти инноватсиониро дар мамлакат ба таври умумӣ тавсиф намоем, пас гуфтан мумкин аст, ки он ҳоло танҳо дар марҳилаи ташаккул қарор дорад.
6) Дар давоми солҳои Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи Ҳукумати ҷумҳурӣ оид ба дастгирии нерӯи илмӣ, таҷдиди соҳаи илм ва ба самти ҳалли масъалаҳои муҳими иҷтимоию иқтисодӣ равона кардани он чораҳо андешида шудаанд. Дар мамлакат таҳкими нерӯи илмию техникӣ ҳамчун яке аз шартҳои зарурӣ дар такмили иқтисодиёт ва гузариши давра ба давра ба роҳи инноватсионии рушд яке аз самти стратегӣ дониста шудааст.
7) Як қатор қонунҳо ва қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба тасвиб расидаанд, ки сиёсати давлатиро дар соҳаи илм, муайян намуда, ба дастгирии нерӯи илм, рушди таҳқиқоти илмӣ, коркарди технологияҳои нав ва татбиқи онҳо дар истеҳсолот равона карда шудаанд:
- Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи илм ва сиёсати давлатӣ оид ба илму техника" (соли 1998);
- Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон" (соли 2002);
- қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Консепсияи сиёсати давлатии илмию техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон" (соли 1999);
- қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи рушди илмҳои дақиқ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2005-2008" (соли 2003);
- қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тасдиқи Стратегияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи илм ва технология барои солҳои 2007-2015" (соли 2006);
- қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тасдиқи Барномаи тайёр кардани кадрҳои илмӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2009-2015" (соли 2008);
- қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тасдиқи Барномаи ҳамгироии илм ва таҳсилоти олии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2010-2015" (соли 2008);
- қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Барномаи татбиқи дастовардҳои илмию техникӣ дар истеҳсолоти саноатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2010-2015" (соли 2009);
- қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди илмҳои табиатшиносӣ ва риёзиву техникӣ барои солҳои 2010-2020" (2010);
- қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тасдиқи Номгӯйи самтҳои афзалиятдоштаи таҳқиқоти илмӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2010-2012 "(соли 2010);
- қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тасдиқи Стратегияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи илм ва технология барои солҳои 2011-2015" (Таҳрири нав, соли 2011).
8) Дар ҳуҷҷатҳои дар боло зикршуда ҷиҳатҳое, ки то ин ё он дараҷа ба масъалаи рушди инноватсионӣ дар мамлакат муносибати бевосита доранд, низ инъикос ёфтаанд.
9) Дар моддаи 11 Боби 4 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи илм ва сиёсати давлатӣ оид ба илму техника" мақсад ва принсипҳои асосии сиёсати давлатӣ оид ба илму техникӣ аз ҷумла аз инҳо иборат дониста шудаанд:
- ҳавасмандгардонии фаъолияти илмӣ, илмию техникӣ ва навоварӣ (инноватсионӣ) ба воситаи низоми имтиёзҳои иқтисодӣ ва имтиёзҳои дигар;
- инкишофи фаъолияти илмӣ, илмию техникӣ ва навоварӣ (инноватсионӣ) ба ташкил додани марказҳои давлатии илмӣ ва сохторҳои дигар.
10) Ин масъалаҳо ҳамчунин дар фасли махсуси Стратегияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи илм ва технология барои солҳои 2011-2015 (Таҳрири нав) - "Ташаккули инфрасохтори инноватсионӣ ва дастгирии фаъолияти инноватсионӣ" низ дарҷ гардидаанд.
11) Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчунин як қатор қонунҳое қабул гардидаанд, ки баъзе намудҳои фаъолияти инноватсиониро ба танзим медароранд:
- "Дар бораи намунаҳои саноатӣ" (соли 2004)";
- "Дар бораи ихтироот" (соли 2004);
- "Дар бораи ҳифзи ҳуқуқии топологияҳои микросхемаҳои интегралӣ" (соли 2006);
- "Дар бораи нишонаҳои молҳо ва нишонаҳои хизматрасониҳо" (соли 2007);
- "Дар бораи Парки технологӣ" (соли 2010).
12) Дар қисми сеюми Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон (соли 2005) Фасли "Моликияти зеҳнӣ" ворид карда шудааст.
Вале қабули санадҳои меъёрии ҳуқуқии зикршударо танҳо чун оғози корҳо дар самти ташаккули низоми мақсаднок ва ҳамафарогири қонунгузорӣ баррасӣ кардан мумкин аст, ки заминаи асосӣ барои рушди васеи фаъолияти инноватсионӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб мераванд.
13) Барои тавсифи вазъи ҳозираи рушди инноватсионӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон баъзе нишондиҳандаҳоро овардан мумкин аст, ки онҳоро дар амалияи ҷаҳонӣ барои арзёбии вазъ ва динамикаи нерӯи инноватсионии мамлакатҳо ва самаранокии умумии соҳаи илмию инноватсионӣ истифода мекунанд.
Хароҷоти дохилӣ ба таҳқиқот ва коркардҳои илмӣ қариб 0,12 фоизро аз Маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ ташкил медиҳад, дар ҳоле, ки дар мамлакатҳои мутараққӣ он дар ҳудуди 1-3 фоиз аз ММД қарор дорад. Гарчанде, ки хароҷот ба соҳаи илм пайваста меафзояд (соли 2009 он 25 миллиону 753 ҳазор сомониро ташкил медод ва нисбат ба соли 2007 ба қадри 31 фоиз афзоиш ёфт), таъминоти молиявии таҳқиқот ва коркардҳои илмӣ ҳамоно нокифоя боқӣ мемонад.
Таносуби маблағҳои ғайрибуҷетӣ бар хароҷоти дохилӣ ба таҳқиқот ва коркардҳои илмӣ 20-30 фоизро ташкил медиҳад. Дар низоми Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон он дар соли 2009 53,2 фоиз, дар низоми Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон 38 фоизро ташкил дод. Ин нишондиҳандаи паст нест ва бо боварӣ гуфтан мумкин аст, ки дар оянда сатҳи истифодаи манбаъҳои ғайрибуҷетии маблағгузории соҳаи илм хеле меафзояд.
14) Тибқи маълумоти Вазорати рушди иктисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолати то 1 январи соли 2010 дар соҳаи илм 5196 нафар кормандони илмӣ, аз ҷумла 3880 нафар кормандони дараҷаҳои илмидор (780 нафар доктори илм, 3100 нафар номзади илм) ва 1316 нафар бе дараҷаҳои илмӣ кор мекунанд. Миқдори ҳайати кормандоне, ки ба таҳқиқот ва коркардҳои илмӣ машғуланд, аз рӯи ҳисоби 10 ҳазор шахсони машғул дар иқтисодиёт 24 нафарро ташкил медиҳад.
Миқдори дархостҳои патентӣ ба ихтироот аз тарафи шаҳрвандони мамлакат дар соли 2007 - 117 адад, соли 2008 - 113 адад, соли 2009116 ададро ташкил дод. Ин дар қиёс бо сатҳи фаъолияти ихтироотӣ дар мамлакатҳои мутараққии иқтисодӣ албатта нишондиҳандаи хеле паст аст.
Дар амал ҳамаи ташкилотҳое, ки ба таҳқиқоти илмӣ машғуланд, ба шабакаи Интернет дастрасӣ доранд, вале барои ташаккули инфрасохтори муосири иттилоотие, ки ба татбиқи технологияи навтарини иттилоотиву иртиботӣ асос ёфта, қобилияти таъмини татбиқи сохторҳои инноватсиониро дошта бошанд, корҳои зиёдеро анҷом додан лозим меояд.
Шарҳи нишондиҳандаҳои рушди инноватсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва муқоисаи онҳо бо нишондиҳандаҳои рушди инноватсионии мамлакатҳои мутараққӣ мавҷудияти масъалаҳои ҷиддиеро нишон медиҳад, ки бе ҳалли онҳо ташаккули низоми муосири инноватсионӣ имкон надорад.
15) Ба ҷумлаи масъалаҳои мавҷуда дар соҳаи инноватсионӣ дар баробари он масъалаҳое, ки қаблан зикр шуданд, инҳоро низ мансуб донистан мумкин аст: ҷалби нокифояи нерӯи илмӣ ва илмию техникӣ дар равандҳои инноватсионӣ; вуҷуд надоштани инфрасохтори тараққикардаи инноватсионӣ; суръати пасти ташаккулёбии низоми муосири тайёр кардани кадрҳо дар соҳаи фаъолияти инноватсионӣ; номутобиқатии ҳолати воқеии системаи технологияҳои иттилоотиву иртиботӣ ба талабот нисбат ба ташкили системаи муосири иттилоотӣ дар соҳаи фаъолияти инноватсионӣ; вуҷуд надоштани низоми дурусти татбиқи натиҷаҳои таҳқиқоти илмӣ дар иқтисодиёт ва тиҷоратикунонии коркардҳои илмию техникӣ; таҳия нагардидани тадбирҳо оид ба ҳавасмандагардонӣ барои таъсиси корхонаҳои хурди инноватсионӣ ва соҳибкории инноватсионӣ; истифодаи нокифояи имкониятҳои мавҷудаи ҳамкориҳои байналмилалӣ барои дастгирии равандҳои инноватсионӣ дар мамлакат.
Вазъи воқеии корҳо ва душвориҳои мавҷуда дар соҳаи инноватсионӣ ва манфиатҳои старатегии миллӣ зарурати таҳия ва қабули чораҳои маҷмӯиро дар бобати дастгирии давлатӣ ва рушди фаъолияти инноватсионӣ дар мамлакат тақозо мекунанд.
2. Мақсад, вазифаҳои асосӣ ва иҷрокунандагони Барнома
16) Мақсади Барнома ташаккули низоми самарабахши инноватсионӣ мебошад, ки он ба баланд шудани сатҳи технологӣ ва рақобатпазирии истеҳсолот, ба бозори дохилӣ ва хориҷӣ ворид гардидани маҳсулоти инноватсионӣ, афзоиши маҳсулоти содиротӣ, суръатбахшии рушди иҷтимоию иқтисодӣ ва ноил гардидан ба мақсадҳои миллии стратегӣ мусоидат мекунад.
Дар ин замина Низоми миллии инноватсионие созмон дода мешавад, ки он шароитро барои татбиқи самарабахши дастовардҳои илмию техникӣ ва технологӣ, баланд бардоштани рақобатпазирии технологияҳо ва маҳсулоти инноватсионӣ, истифодаи оқилонаи захираҳои табиӣ, маҳсулоти хом ва инвеститсионӣ, муваффақ шудан ба амнияти иқтисодӣ, энергетикӣ, озуқаворӣ ва экологӣ, ташаккули иқтисодиёти инноватсионӣ, афзоиши некӯаҳволӣ ва баланд бардоштани сатҳи зиндагии аҳолӣ таъмин менамояд.
17) Барои муваффақ, шудан ба мақсадҳои Барнома вазифаҳои асосии зеринро ҳал кардан мебояд:
- ҳавасмандгардонии фаъолияти илмию техникӣ ва инноватсионӣ;
- ташаккули заминаи меъёрии ҳуқуқии фаъолияти инвеститсионӣ;
- ҷалби нерӯи илмӣ ва илмию техникии мамалакат ба равандҳои инноватсионӣ;
- истифодаи самараноки коркард ва ихтирооти илмию технологӣ;
- дар иқтисодиёт ҷорӣ намудани натиҷаҳои таҳқиқоти илмӣ ва тиҷоратикунонии натиҷаҳои фаъолияти илмию техникӣ;
- таъсис ва тараққӣ додани инфрасохтори инноватсионӣ;
- таъмини молиявии татбиқи чорабиниҳои Барнома;
- таҳия ва татбиқи лоиҳаҳои инноватсионӣ.
18) Иҷрокунандагони Барнома вазорату идораҳои дахлдори Ҷумҳурии Тоҷикистон, маъмурияти вилоятҳо, ноҳияҳо ва шаҳрҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон, Академияи илмҳои тибби назди Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, муассисаҳои таҳсилоти олӣ, муассисаҳои илмию таҳқиқотии соҳавӣ, корхона ва ташкилотҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб мераванд.
19) Татбиқи Барнома дар ду марҳила пешбинӣ гардидааст:
- марҳилаи якум (2011-2014) - марҳилаи омодасозию ташкилӣ;
- марҳилаи дуюм (2015-2020) - марҳилаи рушди инноватсионӣ.
20) Дар назар дошта шудааст, ки дар марҳилаи якум заминаи зарурӣ барои ба роҳ мондани фаъолияти инноватсионӣ омода карда мешавад: санадҳои қонунгузорӣ ва меъёрии ҳуқуқӣ ҳамчун асоси фаъолияти инноватсионӣ таҳия ва қабул карда мешаванд; чораҳои иқтисодӣ ва ташкилӣ оид ба дастгирии фаъолияти инноватсионӣ қабул карда мешаванд; корҳо оид ба таъсиси инфрасохтори инноватсионӣ анҷом дода мешаванд; замина барои рушди минбаъдаи он гузошта мешавад, низоми тайёр кардани мутахассисон дар соҳаи инноватсия ташаккул дода мешавад, ҳамчунин як қатор чорабиниҳои дигар амалӣ карда мешаванд.
Марҳилаи якуми татбиқи Барнома бо таъсиси ҷузъҳои зарурии сохтори Низоми миллии инноватсионӣ анҷом меёбад. Низоми миллии инноватсионӣ аз маҷмӯи ҷузъҳои қонунгузорӣ, сохтори, ташкилӣ ва функсионалие иборат хоҳад буд, ки рушди фаъолияти инноватсиониро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин мекунанд.
Низоми миллии инноватсионӣ саъйу кӯшиши мақомоти давлатии идоракунии ҳамаи сатҳҳо, ташкилотҳои соҳаи илмию техникӣ, муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва бахши соҳибкории иқтисодиётро, ки ба такмили механизмҳои ҳамкориҳои байни иштирокчиёни равандҳои инноватсионӣ, истифодаи самараноки дастовардҳои илм ва технологияҳо барои татбиқи афзалиятҳои миллии стратегии мамлакат равона карда шудаанд, муттаҳид менамояд.
Дар марҳилаи дуюми Барнома дар заминаи Низоми миллии инноватсионии таъсисдодашуда бояд корҳои зиёде доир ба амалисозии Барнома анҷом дода шаванд, то ҳар сол дар иқтисодиёти кишвар ҷузъи инноватсионӣ бемайлон инкишоф ёбад. Дар рафти татбиқи Барнома оид ба такмили минбаъдаи Низоми миллии инноватсионӣ бо дарназардошти дастовардҳои илми ҷаҳонӣ, технологияҳои пешқадам ва таҷрибаи ташкили фаъолияти инноватсионӣ чӣ дар мамлакати мо ва чӣ дар хориҷи он тадбирҳо андешида мешаванд.
3. Самтҳои асосии татбиқи Барнома. Тадбирҳое, ки ҷиҳати ноилшавӣ ба мақсад ва ҳалли вазифаҳои Барнома нигаронида шудаанд
21) Таҳияи санадҳои қонунгузорӣ ва меъёрии ҳуқуқие, ки барои фаъолияти инноватсионӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон замина фароҳам меоваранд.
Яке аз вазифаҳои асосии давлат дар самти сиёсати инноватсионӣ ташаккули заминаи меъёрии ҳуқуқии фаъолияти инноватсионӣ мебошад.
Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар солҳои наздик зарур аст то дар эҷоди заминаи ҳуқуқии гузариш бо роҳи ба иҷтимоиёт нигаронидашудаи рушди инноватсионӣ, ки асоси онро бояд принсип ва стандартҳои эътирофшудаи танзими қонунгузории фаъолияти инноватсионӣ ташкил диҳанд, бояд корҳои зиёде анҷом дода шавад.
22) Дар марҳилаи якуми татбиқи Барнома (марҳилаи омодагирӣ ва ташкилӣ, солҳои 2011-2014) зарур меояд, ки асоси танзими қонунгузории фаъолияти инноватсионӣ дар ҷумҳурӣ гузошта шавад. Пеш аз ҳама, таҳия ва қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи дастгирии фаъолияти инноватсионӣ" зарур аст, ки он заминаҳои ҳуқуқии амалкарди Низоми миллии инноватсионӣ ва сиёсати давлатиро дар ин самт ба тартиб медарорад.
Бояд чунин санадҳои қонунгузорие таҳия ва қабул карда шаванд, ки тамоми маҷмӯи танзима (регулятор)-ҳои иқтисодии фаъолияти инноватсионӣ, аз ҷумла танзимаҳои молиявӣ, зиддиинҳисорӣ, андозӣ, гумрукӣ ва ғайраро фаро гирад. Қонунгузорӣ бояд шароити зарурии ҳуқуқиро барои истифодаи натиҷаҳои таҳқиқот ва коркардҳои илмӣ дар истеҳсолот, таҳияи тадбирҳо оид ба дастгирии давлатии соҳибкории хурди инноватсионӣ, ба гардиши иқтисодӣ (хоҷагӣ) ҷалб намудани объектҳои моликияти зеҳнӣ ва натиҷаҳои дигари фаъолияти илмӣ ва илмию техникӣ, танзими шароити тиҷоратикунонии технологияҳои коркардшаванда, муқаррар ва татбиқ намудани меъёрҳои муайянкунии маҳсулот ва хизматрасонии инноватсионӣ, ҳимояи ҳуқуқҳои моликияти зеҳнӣ таъмин намояд.
Ҳамчунин, таҳияи заминаи меъёрии таъсис ва татбиқи низоми фондҳои буҷетӣ ва ғайрибуҷетӣ дар соҳаи инноватсия лозим меояд.
Қабули ҳуҷҷатҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба пешниҳоди имтиёзҳои андозӣ ба истеҳсолкунандагони маҳсулоти инноватсионӣ ба Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид намудани иловаҳои дахлдорро тақозо мекунад. Ҳамчунин зарур аст, ки ҳуҷҷати меъёрии ҳуқуқӣ оид ба кам кардани пардохтҳои гумрукӣ барои аз хориҷи кишвар ворид намудани таҷҳизоти махсуси илмӣ ва истеҳсоливу технологие, ки шабеҳ (аналог)-ҳои ватанӣ надоранд, таҳия ва қабул карда шавад.
Ба мақсади таъминоти қонунгузорӣ ҷиҳати ҳамкориҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти фаъолияти инноватсионӣ бо давлатҳои аъзои ИДМ қабули санади махсуси қонунгузорӣ зарур аст, ки он барои ба тартиб даровардани муносибатҳо дар ин самт, мувофиқасозии мақсаду вазифаҳое, ки ба сиёсати инноватсионӣ ва танзими давлатии фаъолияти инноватсионӣ равона шудаанд, имкон диҳад. Дар ин ҳуҷҷат бояд равишҳои махсуси ба вуҷуд овардани механизмҳои мушаххаси ҳавасмандгардонии рушди инноватсионӣ мутобиқ ба манфиатҳои миллӣ инъикос карда шаванд. Чунин санади қонунгузорӣ, ки ба мӯътадилгардонии меъёрҳои қонунгузорӣ дар соҳаи фаъолияти инноватсионӣ имкон медиҳад ва тамоми ҷиҳатҳои рушди инноватсиониро дар давлатҳои аъзои ИДМ фаро мегирад, метавонад Кодекси инноватсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад. Қабули Кодекси инноватсиониро дар ҳар яке аз давлатҳои аъзои ИДМ Ассамблеяи байнипарлумонии давлатҳои аъзои ИДМ тавсия намудааст.
23) Фаъолияти инноватсионӣ ба такмили доимии заминаи меъёрии ҳуқуқии танзимкунандаи ин соҳа эҳтиёҷ дорад. Дар марҳилаи дуюми татбиқи Барнома (марҳилаи рушди инноватсионӣ, солҳои 2015- 2020) санадҳои нави қонунгузорӣ таҳия гардида, ба қонунгузорӣ тағйиру иловаҳое ворид карда мешаванд, ки ба танзими равандҳои инноватсионӣ дар иқтисодиёт бо дарназардошти таҷрибаи амали низоми меъёрии ҳуқуқӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, таҳлили таҷриба ва анъанаҳои рушди қонунгузориҳо дар соҳаи фаъолияти инноватсионӣ дар мамлакатҳои мутараққии иқтисодӣ нигаронида шудаанд.
§1. Таъсис ва тараққӣ додани инфрасохтори инноватсионӣ (пойгоҳҳои техникию технологӣ)
24) Барои таъмини фаъолияти инноватсионй таъсиси инфрасохтори инноватсионии густаришёфта талаб карда мешавад, ки яке аз қисмҳои таркибии он пойгоҳи техникию технологӣ ба шумор меравад. Баъзе сохторҳои истеҳсолию технологӣ, ки аллакай дар замони шӯравӣ таъсис ёфта буданд, ҳоло ҳам вуҷуд доранд ва зарур аст, ки онҳо барои кор дар шароити иқтисодиёти бозаргонӣ мувофиқ карда шаванд. Сохторҳои дигаре, ки ҷавобгӯйи талаботи иқтисодиёти инноватсионии муосир мебошанд, низ бояд таъсис дода шаванд, аз ҷумла: технопаркҳо, марказҳои инноватсионию технологӣ, тиҷорат-инкубаторҳо, марказҳои трансфераи технологияҳо, бюроҳои конструкторӣ, ширкатҳои хурди технологӣ, ташкилотҳо оид ба хизматрасонии машваратӣ ва ғайра.
Вазифаҳои асосӣ ва умумии ин сохторҳо таҳлил ва интихоби коркардҳои илмии ояндадор барои истифодаи амалӣ ва дар технологияҳо татбиқ намудани натиҷаҳои таҳқиқоти илмӣ, ба марҳилаи намунаи саноатӣ расонидани коркардҳои илмӣ, ба роҳ мондани истеҳсолоти таҷрибавӣ ва трансфераи технологияҳо, яъне ба маҳсулоти рақобатпазири бозоргир табдил додани натиҷаҳои фаъолияти илмӣ мебошад.
Заминаи ҳуқуқии ташаккули пойгоҳи техникию технологии инфрасохтори инноватсионӣ дар мамлакат Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи илм ва сиёсати давлатии илмию техникӣ" (соли 1998) ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Парки технологӣ" (соли 2010) мебошанд.
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Парки технологӣ" имконияти таъсиси чаҳор намуди Паркҳои технологиро пешбинӣ мекунад: парки инноватсионию технологӣ, парки илмӣ (таҳқиқотӣ), технополис ва инкубатор (тиҷорат-инкубатор). Парки технологӣ дар худ сохторҳои муттаҳидаи илмӣ ва инноватсионӣ, субъектҳои дигари фаъолият дар соҳаи илм ва инноватсия, трансфераи технологияҳо, объектҳои хоҷагидор, ки дастовардҳои илм ва инноватсияро истифода мекунанд, таҷассум менамояд. Муқаррар карда шудааст, ки мақсад аз таъсиси Парки технологӣ инҳо мебошанд: рушди илмию техникӣ ва инноватсионию технологӣ; истифодаи барнома ва лоиҳаҳои инноватсионӣ; таҳкими заминаи моддию техникӣ ва молиявии муассисаҳои таълимӣ, илмию таҳқиқотӣ ва истеҳсолӣ, дарёфти маблағҳои молиявӣ барои рушди илм ва технологияҳо; ҷалби донишҷӯён, аспирантон, ҳайати профессорию омӯзгорӣ, кормандони илм дар равандҳои ҳамгироии илм ва истеҳсолот.
Дар инфрасохтори инноватсионии мамлакат мавқеи муҳимро бояд марказҳои трансфераи технологияҳо ишғол намоянд, ки мақсад аз онҳо таъсиси пойгоҳҳои муосири технологӣ, азхудкунии технологияҳои рақобатпазир, интихоби коркардҳое, ки нерӯи тиҷоратӣ доранд ва тиҷоратикунонии онҳо, ба гардиши иқтисодӣ (хоҷагӣ) ворид намудани объектҳои моликияти зеҳнӣ, таъсиси корхонаҳои хурди инноватсионӣ ва дастгирии фаъолияти онҳо мебошад.
Вазифаи махсусан муҳим таъсиси корхонаҳои хурди баландтехнологии инноватсионӣ - яке аз унсурҳои асосии инфрасохтори инноватсионӣ мебошад. Таҷрибаи ҷаҳонӣ нишон медиҳад, ки аксари ғояҳои навоварӣ маҳз дар ширкатҳои хурди инноватсионӣ ба таври воқеӣ то тиҷоратикунонӣ расонида мешаванд. Соҳибкории хурди инноватсионӣ ин қисми бештар ҳаракатманди иқтисодиёти инноватсионӣ мебошад, ки қобили оҷилан эҳсос кардани талаботи бозор ба маҳсулоти баландтехнология, арзёбии ҳолати мавҷуда, аз худ кардани технологияҳои нав ва бо истеҳсоли маҳсулоти рақобатпазир равона намудани истеҳсолоти худӣ мебошад. Мебояд, ки таҷрибаи муфиди давлатҳои дигар оид ба дастгирии ширкатҳо ва корхонаҳои соҳибкории хурд ва миёна, ки маҳз онҳо ҳиссаи зиёди маҳсулоти инноватсиониро истеҳсол карда, ба бозор мебароранд, қабул карда шавад.
Таъсиси пойгоҳи техникию технологии фаъолияти инноватсионӣ раванди беҳад мураккаб ва дарозмуддат мебошад, ки ба таҳияи санадҳои қонунгузорӣ ва меъёрии ҳуқуқии таъминкунандаи рушди чунин пойгоҳ, мавҷудияти захираҳои молиявӣ, нерӯи кадрӣ, таъминоти техникӣ ва технологӣ ва монанди ин вобаста аст. Дар назар дошта мешавад, ки унсурҳои инфрасохтори инноватсионӣ давра ба давра, вобаста ба имкониятҳои воқеӣ, шароит ва талаботи соҳаҳои иқтисодиёт, сохторҳои илмӣ ва таҳсилотӣ, ширкат ва корхонаҳои инноватсионӣ, яъне вобаста ба суръати рушди инноватсионӣ дар мамлакат ва дастгирии давлатии фаъолияти инноватсионӣ таъсис дода мешаванд.
Пешбинӣ мегардад, ки зимни таҳияи барномаҳои рушди инноватсионии соҳаҳои иқтисодиёт, соҳаи илм ва маориф, ҳамчунин корхонаҳои алоҳида, нақшаи дурнамои ташаккули пойгоҳи техникию технологии фаъолияти инноватсионӣ бо дарназардошти махсусияти онҳо тартиб дода мешавад.
§2. Ташаккул ва такомули низоми тайёр кардан, такмил додан ва баланд бардоштани тахассуси мутахассисон дар самти фаъолияти инноватсионӣ
25) Яке аз ҷузъҳои асосии фаъолияти инноватсионӣ тайёр кардани мутахассисон дар соҳаи инноватсия ва такмилу баланд бардоштани ихтисоси онҳо дар самти фаъолияти инноватсионӣ мебошад.
Лозим меояд, ки дар муассисаҳои таҳсилоти олӣ низоми муосири тайёр кардани мутахассисон дар соҳаи фаъолияти инноватсионӣ ташаккул дода шавад. Дар муассисаҳои таҳсилоти олӣ ҷорӣ намудани ихтисос оид ба фаъолияти инноватсионӣ пешбинӣ карда мешавад, то мутахассисоне тайёр карда шаванд, ки дар азхудкунии асосҳои соҳаи иқтисодии соҳибкории инноватсионӣ, идоракунии лоиҳаҳо, тиҷоратикунонии технологияҳо, менеҷменти технологӣ, маркетинг, назария ва амалияи ҳифз ва ҳимояи ҳуқуқҳои моликияти зеҳнӣ дониш ва малакаҳои касбӣ дошта бошанд. Талаб карда мешавад, ки стандартҳои таҳсилотии ихтисосҳои инноватсионӣ, боздид кардани номгӯйи ихтисосҳои тайёр кардани кадрҳо бо дарназардошти эҳтиёҷот ва дурнамои рушди инноватсионии мамлакат бо ворид намудани тағйиру иловаҳои дахлдор ба Таснифи давлатии равишҳо ва ихтисосҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия карда шаванд.
Дар баъзе муассисаҳои таҳсилоти олӣ таъсис додани кафедраҳо оид ба фаъолияти инноватсионӣ ва менеҷмент мувофиқи мақсад аст, ки дар онҳо корҳои илмию таҳқиқотӣ оид ба самтҳои инноватсионӣ аз рӯйи тахассуси муассисаи таҳсилоти олӣ гузаронида мешаванд ва мутахассисон дар ин самтҳо тайёр карда мешаванд. Дар ин кафедраҳо донишҷӯён бояд курси лексияҳоро гӯш кунанд, вобаста ба самти кафедра дар муассисаҳои илмӣ, корхонаҳо, ширкатҳо ва ташкилотҳое, ки ба фаъолияти инноватсионӣ машғуланд, корҳои амалӣ иҷро намоянд, корҳои дипломиро оид ба мавзӯи инноватсионӣ анҷом диҳанд.
Муассисаҳои таҳсилоти олӣ бояд дурнамои талабот, мониторинги эҳтиёҷот ба кадрҳо дар низоми инноватсия ва вобаста ба ин тартиб додани нақшаи тайёр кардани кадрҳоро ташкил намоянд.
Тибқи тавсеаи муассисаи таҳсилоти олӣ донишҷӯён, аспирантон ва кормандони ҷавонро аз руйи ихтисосҳои инноватсионӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷетӣ ва ғайрибуҷетӣ (аз ҷумла бо маблағҳои грантӣ) барои таҷрибаомӯзӣ ва таҳсил ба муассисаҳои таҳсилотии хориҷӣ фиристонидан мумкин аст.
Ба низоми муассисаи таҳсилоти олӣ ворид намудани ҷузъҳои инноватсионӣ зарурати гузаронидани аттестатсия ва аккредитатсияи муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва муассисаҳои такмили ихтисосро бо дарназардошти ҳамкории фаъолияти илмӣ ва инноватсионӣ ва ба Низомномаи намунавии муассисаи таҳсилоти олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид намудани фаъолияти инноватсиониро ба миён меорад.
Мебояд, ки оид ба коркарди низоми муосири такмил ва баланд бардоштани тахассуси мутахассисон дар самти фаъолияти инноватсионӣ фикр намуд. Оид ба вобаста кардани кадрҳои баландихтисос ба соҳаи инноватсия, фароҳам овардани шароит барои кори эҷодӣ ва рушди касбии онҳо ва ба ин соҳа ҷалб намудани мутахассисони ҷавон андешидани чораҳо зарур аст. Ба ҳалли ин масъала дар назди институтҳои илмию таҳқиқотӣ, муассисаҳои таҳсилоти олӣ, ҳамчунин дар корхонаҳое, ки ба фаъолияти инноватсионӣ машғуланд, таъсис додани марказҳои махсуси таълимию методӣ аз рӯйи фанҳои фаъолияти инноватсионӣ мусоидат карда метавонанд.
Дар назар гирифта мешавад, ки пешниҳодоти мушаххас оид ба амалкард ва такмили низоми тайёр кардан, такмил додан ва баланд бардоштани тахассуси мутахассисон дар самти фаъолияти инноватсионӣ инъикоси худро дар барномаҳои рушди инноватсионии вазорату идораҳо, муассисаҳои илмӣ, муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва корхонаҳо меёбад.
§3. Ташкили низоми иттилоотӣ дар самти фаъолияти инноватсионӣ
26) Яке аз унсурҳои асосии низоми миллии инноватсионӣ - бо иттилооти илмии техникӣ таъмин намудани фаъолияти инноватсионӣ мебошад, ки созмон додани он аз бисёр ҷиҳат ба вазъ ва рушди умумии системаи технологияҳои иттилоотию иртиботӣ дар мамлакат, таъминоти муассисаҳо ва ташкилотҳо бо компютерҳо, пайвастшавии онҳо ба шабакаи байналмилалии иттилоотии Интернет, гузариш ба истифодаи технологияҳои муосири оптикию нахии алоқа вобаста аст. Дар солҳои наздик системаи технологияҳои иттилоотию иртиботӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд рушди минбаъдаи худро ёбад, ки ин ба ташкил намудани заминаи муосири иттилоотии фаъолияти инноватсионӣ имкон медиҳад.
Тамоми муассисаҳо ва ташкилотҳои манфиатдорро бо Интернет-каналҳои боэътимод ва баландсуръат, ки асоси онҳоро каналҳои нурию нахӣ ва техникаи муосири компютерӣ ташкил медиҳанд, таъмин намудан зарур аст. Ин барои гузаронидани видеоконференсияҳо ба мақсади трансфери технологияҳои инноватсионӣ (намоиш додани технологияҳо бо риояи манфиатҳои моликияти зеҳнӣ), табодули таҷрибаи корӣ, ташкили таҳсилоти фосилавӣ ва тайёр кардани мутахассисон дар соҳаи инноватсия (инноваторҳо) имконият фароҳам меоварад.
Мебояд, ки Интернет-портали ҷумҳуриявии Барнома таъсис дода шавад, механизму тартиби ҷамъоварии иттилоот ва пурра кардани он муайян карда шаванд. Бо ин мақсад ташаккул додани шабакае зарур аст, ки он аз марказҳои иттилоотию тамосии ташкилотҳои илмию таҳқиқотӣ, муассисаҳои таҳсилоти олӣ, вазоратҳо, корхона ва сохторҳои дигаре, ки ба раванди инноватсионӣ ҷалб карда шудаанд ва барои гирифтани иттилоотии зарурӣ манфиатдор мебошанд, таркиб ёфтааст.
Дар Интернет-портали Барнома иттилоот барои иҷрокунандагони Барнома оид ба рафти иҷрои чорабиниҳои Барнома, натиҷаҳои мониторинги ҳолати нерӯи илмӣ, илмию техникӣ ва инноватсионӣ, маълумот оид ба озмунҳои лоиҳаҳои инноватсионӣ, навигариҳо дар соҳаи инноватсия (намоишгоҳҳо, конференсияҳо, симпозиумҳо, семинарҳо оид ба мавзӯъҳои Барнома) ҷойгир карда мешаванд.
27) Ба таври васеътар дар Интернет-портали Барнома маълумотҳои зерин ҷойгир карда мешаванд:
- оид ба коркардкунандагони технология ва маҳсулоти инноватсионӣ;
- оид ба истеъмолкунандагони инноватсияҳо;
- оид ба нерӯи илмӣ ва илмию техники мамлакат, натиҷаҳои таҳқиқоти илмӣ, татбиқи амалии коркардҳо;
- оид ба нашрияҳои илмии олимони Тоҷикистон дар мамлакат ва берун аз он;
- оид ба дархостҳои патентгирӣ ба ихтироот;
- оид ба иҷрои лоиҳаҳо бо дастгирии молиявии ташкилот ва фондҳои байналмилалӣ;
- оид ба коркардҳои навтарини инноватсионӣ;
- оид ба ташкилотҳое, ки ҷиҳати тиҷоратикунонии коркардҳои инноватсионӣ фаъолияти маркетингӣ мебаранд;
- оид ба пойгоҳи техникию технологии соҳаҳои гуногуни иқтисодиёт, марказ ва муассисахои илмию таҳқиқотӣ, корхонаҳо ва монанди инҳо;
- оид ба манбаъҳои маблағгузории инноватсияҳо;
- оид ба таҳия ва қабули санадҳои меъёрӣ дар самти фаъолияти инноватсионӣ;
- оид ба захираҳои кадрӣ дар соҳаи фаъолияти инноватсионӣ;
- оид ба вазъи иқтисодиёт дар мамлакат, воридот ва содирот, нархи мол ва маҳсулоти воридшаванда, ҳаҷми фурӯши онҳо дар марзи мамлакат.
28) Барои самарабахш фаъолият намудани Интернет-портали Барнома ва шабакаи марказҳои иттилоотию тамосӣ мебояд корҳое оид ба фароҳам овардани захираҳои зарурии итгилоотӣ ва таҳлилӣ дар соҳаи илм, маориф ва фаъолияти инноватсионӣ анҷом дода шаванд, то манфиат ва дархостҳои ҳам иҷрокунандагони Барнома ва ҳам истеъмолкунандагони дигари маҳсулот ва хизматрасонии зеҳнӣ таъмин карда шаванд.
Интернет-портали Барномаро дар муассисаи давлатии "Маркази миллии патенту итилоот"-и Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷой додан ба нақша гирифта шудааст, ки он минбаъд ба маркази асосии иттилоотии Низоми миллии инноватсионӣ табдил хоҳад шуд.
§4. Ҳамкории байналмилалӣ дар самти фаъолияти инноватсионӣ
29) Дар ҷаҳони муосир вобаста ба шароити ҷаҳонишавӣ ҳеҷ як мамлакат қудрате надорад, ки дар алоҳидагӣ ба роҳи инноватсионии рушд гузарад. Ҳар як мамлакат кӯшиш мекунад, ки ҳамкориро бо мамлакатҳои дигар ба мақсади сохтани иқтисодиёти муосир ва самаранок амалкунанда ба манфиати худ истифода намояд.
Тавсеа ва таҳкими ҳамкориҳои байналмилалӣ афзалияти стратегии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо бисёре аз ташкилотҳои байналмилалӣ ва мамлакатҳои ҷаҳон, аз ҷумла дар самти ҳамкориҳои илмӣ ва илмию техникӣ шартнома ва созишномаҳое дорад, ки онҳо ба ҳалли вазифаҳои рушди иқтисодию иҷтимоии мамлакат нигаронида шудаанд.
Дар баробари ин, зимни омода намудани шартномаву созишномаҳое, ки дорои мақсаду маром ва принсипҳои умумии ҳамкориҳо мебошанд, бастани шартномаву созишномаҳои алоҳида оид ба ҳамкории илмӣ ва илмию техникӣ бо давлатҳои мутараққии иқтисодӣ, ба онҳо манзур намудани пешниҳодҳо оиди ба ин ҳуҷҷатҳо ҳамроҳ кардани муқаррароти ҳамкорӣ дар самти инноватсионӣ беҳад муҳим аст, то барои таҳия ва амалӣ намудани барномаву лоиҳаҳои муштарак асосҳои ҳуқуқӣ фароҳам оварда шаванд.
30) Ҳамкории байналмилалии илмӣ, илмию техникӣ ва инноватсионӣ махсусан бо дарназардошти он, ки Низоми миллии инноватсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар марҳилаи пайдоиш ва ташаккул қарор дорад, дар самтҳои зерин мусоидат мекунад:
- таҳкими ҳамгироии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар фазои байналмилалии илмию технологӣ;
- фароҳам овардани шароити мусоид барои ҳамкориҳои судманд дар соҳаи инноватсия;
- ташаккули инфрасохтори муосири фаъолияти инноватсионӣ;
- иштироки олимон ва мутахассисони хориҷӣ дар амалисозии лоиҳаҳои муштараки инноватсионӣ;
- таъсиси заминаи меъёрии ҳуқуқӣ, ки воридшавии инвеститсияҳои хориҷиро ба соҳаи илм ва илмию техникӣ ба танзим медарорад;
- рушди низоми тайёр кардани мутахассисон дар самти фаъолияти инноватсионӣ;
- ба роҳ мондани низоми тиҷоратикунонӣ ва истифодаи амалии технологияҳо, маҳсулот ва хизматрасонии инноватсионӣ.
31) Мисоли равшани ҳамкориҳои самарабахши илмию техникӣ иштироки муассисаҳои илмӣ ва таҳсилотии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар фаъолияти Маркази байналмилалии илмию техникӣ (МБИТ) мебошад. Ин ҳамкориҳо бо шарофати ҳамроҳ шудани Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Созишномаи таъсиси ин марказ имконпазир гардид.
Маркази байналмилалии илмию техникӣ, ки онро Иттиҳоди Аврупо, ШМА, Ҷопон, Канада, Кореяи Ҷанубӣ, Норвегия маблағгузорӣ мекунанд, гузаронидани таҳқиқотро, аз ҷумла дар муассисаҳои илмии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳи маблағгузорӣ кардани лоиҳаҳои маъқулдонистаи МБИТ дастгирӣ менамояд. МБИТ маблағгузории мустақими кормандониҷрокунандагони лоиҳа ва маблағгузории маҳдуд барои харидорӣ намудани таҷҳизоти илмӣ ва реактивҳо, сафарҳои хизматӣ, баргузории семинарҳо ва конференсияҳоро амалӣ менамояд. Тибқи Барномаи дастгирии тиҷоратикунонӣ ва ташаббусҳои инноватсионӣ, МБИТ таваҷҷӯҳи махсусро ба масъалаҳои ҳавасмандгардонӣ ҷиҳати тиҷоратикунонии натиҷаҳои бадастомада равона месозад ва иҷрокунадагони лоиҳаҳоро ба таҳияи тавсияҳо оид ба трансфери коркардҳо ҷалб менамояд. МБИТ оид ба асосҳои тиҷоратикунонии коркардҳои илмӣ барои кормандони илмӣ ва муассисони Тоҷикистон 6 курс-тренингҳои омӯзишӣ доир намуд. Ҳамаи лоиҳаҳои иҷрошуда ва иҷрошавандаи МБИТ дар айни замон дар муассисаҳои илмӣ ва муассисаҳои таҳсилоти олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯи мақсаду вазифаҳо ва натиҷаҳои таҳқиқот лоиҳаҳои инноватсионӣ ба шумор мераванд. Бо дастгирии МБИТ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон 17 лоиҳа иҷро карда шуда, 27 лоиҳа дар марҳилаи иҷро қарор доранд. Ҳаҷми умумии маблағгузориҳои лоиҳаҳои анҷомёфта ва иҷрошаванда қариб 10 миллион доллари амрикоиро ташкил медиҳад. Дар натиҷаи гузаронидани таҳқиқот донишҳои нави илмӣ ба даст оварда шуда, тавсияҳои амалӣ таҳия ва дар соҳаҳои гуногуни илм ва иқтисодиёт татбиқ карда шудаанд.
Аҳамияти махсусро дар рушди низоми инноватсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамкорӣ дар ин самт бо давлатҳои аъзои ИДМ соҳиб аст. Афзалиятҳои сиёсати ИДМ дар соҳаи инноватсия дар Стратегияи рушди иқтисодии ИДМ дар давраи то соли 2020 муайян карда шудаанд, ки онро Шӯрои Сарони ҳукуматҳои ИДМ 14 ноябри соли 2008 тасдиқ намудаанд.-Асоси татбиқи самти инноватсионии ИДМ-ро Барномаи байнидавлатии мақсадноки ҳамкориҳои инноватсионии давлатҳои аъзои ИДМ дар давраи то соли 2020 ташкил медиҳад. Мақсади ин Барнома таъсиси фазои байнидавлатии инноватсионӣ мебошад, ки низоми миллии инноватсионии ин давлатҳоро муттаҳид мегардонад. Дар чаҳорчӯбаи фазои байнидавлатии инноватсионии давлатҳо чораҳои муштарак оид ба рушди илм, ҳавасмандгардонии фаъолияти илмию техникӣ ва инноватсионӣ, татбиқи самараноки технологияҳои нав қабул карда мешаванд, ки онҳо истеҳсоли технологияҳои рақобатпазир, маҳсулот ва хизматрасонӣ, муттаҳидгардонии нерӯи илмию технологӣ ва захираҳоро ба самтҳои афзалиятдоштаи таҳқиқот таъмин менамоянд.
Нақшаҳои тасдиқгардидаи амалиётҳо оид ба иҷрои чорабиниҳои алоҳидаи Барномаи байнидавлатии мақсадноки ҳамкориҳои инноватсионии давлатҳои аъзои ИДМ дар давраи то соли 2020, натиҷаҳои иҷрои онҳо ва тавсияҳои қабулшуда зимни ташаккул додани Низоми миллии инноватсионӣ ба назар гирифта мешаванд. Мувофиқи мақсад дониста мешавад, ки нақшаи махсуси ҷумҳуриявӣ оид ба амалӣ сохтани Барномаи байнидавлатии мақсадноки ҳамкориҳои инноватсионии давлатҳои аъзои ИДМ дар давраи то соли 2020 тартиб дода шавад.
§5. Ҷалб намудани нерӯи илмӣ ба равандҳои инноватсионӣ
32) Яке аз омилҳои муҳиме, ки ба самарабахшии амалкарди низоми инноватсионӣ мусоидат мекунад, дараҷаи ҷалби нерӯи илмии кишвар ба раванддои инноватсионӣ мебошад.
Рақобатпазирии иқтисодиёт ба татбиқи қарорҳои навтарини илмию техникӣ, суръати навсозӣ, густариши васеи технологияҳои пешқадам ва ҳавасмандгардонии истеҳсолоти илмталаб вобаста аст. Бинобар ин, фароҳам овардани шароити зарурӣ барои тавлиди донишҳои нави илмӣ ва технологӣ, дастгирии илми бунёдию амалӣ ва ба эҳтиёҷоти иқтисодиёт нигаронидани онҳо хеле муҳим аст. Тараққӣ додани илм ва технология барои такмили иқтисодиёт ва ба вуҷуд овардани низоми иқтисодиёти рақобатпазир замина мебошад.
Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон нақш ва мавқеи илм дар мамлакат дар Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи илм ва сиёсати давлатӣ оид ба илму техника" ва Стратегияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи илм ва технология барои солҳои 2011-2015 (Таҳрири нав), ки онҳо муҳимтарин ҳуҷҷатҳои муайянкунандаи сиёсати давлатӣ оид ба илму техника мебошанд, муқаррар карда шудаанд. Моҳияти сиёсати давлатӣ оид ба илму техника, ки ба эътирофи илм ҳамчун яке аз афзалиятҳои миллӣ асос ёфтааст, ташаккул додани чунин низоми давлатии самарабахши дастгирии илм мебошад, ки он бояд мутамарказгардонии имкониятҳоро ба самтҳои барои мамлакат афзалиятдоштаи таҳқиқоти илмӣ, суръатбахшии ташаккули инфрасохтори инноватсионӣ ва истифодаи амалии инноватсияҳо, коркарди технологияҳои рақобатпазир, талабгории коркардҳои илмӣ аз тарафи истеҳсолот, ҳавасмандгардонии фаъолияти илмӣ ва инноватсионӣ, нуфузи баланд ва ҷалби бештари меҳнати илмӣ, ҳамгироии илм ва маориф, ба вуҷуд овардани шароити мусоид барои тайёр кардани олимон ва мутахассисони ҷавон таъмин намояд.
Дар Стратегияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи илм ва технология барои солҳои 2011-2015 (Таҳрири нав) самтҳои афзалиятдоштаи таҳқиқоти илмӣ муайян карда шудаанд. Соли 2010 аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Номгӯйи самтҳои афзалиятдоштаи таҳқиқоти илмӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2010-2012 (қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30 марти соли 2010 №167) тасдиқ шудааст. Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, академияҳои соҳавӣ, тамоми муассисаҳои илмию таҳқиқотӣ ва ташкилотҳои соҳаи илм аз рӯи самтҳои афзалиятдоштаи таҳқиқоти илмӣ таҳқиқот гузаронида, дар амалисозии самтҳои муҳимтарини иҷтимоиву иқтисодии мамлакат саҳми худро мегузоранд. Таҳқиқот ва коркардҳо аз рӯи самтҳои афзалиятдоштаи таҳқиқоти илмӣ бояд ба ҳалли масъалаҳои муҳими илмию техникӣ ва технологӣ равона гардида, натиҷаҳои ин таҳқиқот ва коркардҳо бояд технология ва маҳсулоти нави инноватсионӣ бошанд. Муайян кардани афзалиятҳо, аз ҷумла самтҳои нав ва тезрушдкунандаи таҳқиқот имкон медиҳад, ки имкониятҳои зарурӣ ба ин самтҳо мутамарказ гардонида шуда, заминаи моддию техникӣ мустаҳкам гардад ва кадрҳои илмӣ тайёр карда шаванд. Дар натиҷа, барои дар сатҳи илмию методии муосир иҷро кардани корҳои илмӣ, баланд бардоштани рақобатпазирии коркардҳо ва тиҷоратикунонии онҳо шароити мусоид фароҳам меояд.
33) Ба самтҳои таҳқиқоти илмии барои Ҷумҳурии Тоҷикистон афзалиятдошта такя карда, бо дарназардошти равишҳои рушди илми муосир ва таҷрибаи ҷаҳонии табдил додани донишҳо ба технология ва маҳсулоти инноватсионии рақобатпазир, самтҳои зерини ояндадори таҳқиқоти илмиро ҷудо намудан мумкин аст, ки дар асоси онҳо лоиҳаҳои инноватсионӣ тартиб дода мешаванд: нанотехнологияҳо ва наномавод;
- маводи филизии конструксионӣ (созандагӣ);
- маводи полимерии композитсионӣ;
- манбаъҳои барқароршавандаи энергия;
- технологияҳори сарфакунандаи энергия ва сарфакунандаи захираҳои аз ҷиҳати экологӣ бехатар;
- мӯътадилгардонии кори гидроқисмҳо (гидроузелҳо) бо истифодаи усулҳои моделсозии математикӣ; биотехнология;
- гуногуншаклии биологӣ, генофонди ҳайвонот ва растаниҳо, захираҳои биологӣ;
- тағйирёбии иқлим, мониторинги муҳити зист, пешгирии фалокатҳои табиӣ ва техногенӣ; технологияи биотиббӣ;
- ташкил, пешгирӣ ва табобати касалиҳои инсон; технологияи истеҳсоли доруҳои нави табобатӣ, аз он ҷумла бо истифодаи маҳсулоти хоми маҳаллӣ.
34) Пешбинӣ мегардад, ки ба Нақшаи чорабиниҳо оид ба татбиқи Барнома ҳамчунин тартиб додани номгӯии лоиҳаҳои инноватсионӣ низ дохил карда мешавад. Номгӯйи лоиҳаҳои инноватсиониро мувофиқи мақсад аст, ки пас аз ҳар як се сол тартиб дода, ба вазорату идораҳо, ташкилотҳои илмию таҳқиқотӣ, муассисаҳои таҳсилоти олӣ, корхонаву ширкатҳо фиристонида шавад. Иҷрои лоиҳаҳоро ба таъйиноти мақсаднок аз ҳисоби фондҳои давлатӣ, аз маблағҳои буҷетие, ки ба академияҳои илмҳо, муассисаҳои таҳсилоти олӣ, муассисаҳои илмию таҳқиқотии соҳавӣ аз рӯи бахши "Илм" ҷудо мешаванд, ҳамчунин аз ҳисоби маблағҳои хусусии корхонаву ширкатҳо, ки ба фаъолияти инноватсионӣ машғуланд, фондҳои венчурӣ ва манбаъҳои дигари ғайрибуҷетӣ маблағгузорӣ кардан мумкин аст. Ҳамчунин, гузаронидани озмунҳои лоиҳаҳои инноватсионӣ низ ба нақша гирифта мешавад, ки маблағгузории онҳо ҳам аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ (аз ҷумла, тибқи озмуни Фонди президентии таҳқиқоти бунёдӣ) ва ҳам аз ҳисоби манбаъҳои ғайрибуҷетӣ амалӣ карда мешавад.
Самаранокии иштироки нерӯи илмӣ дар равандҳои инноватсионӣ аз бисёр ҷиҳат ба он вобаста аст, ки муассисаҳои илмию таҳқиқотии академияҳои илмҳо, муассисаҳои илмию таҳқиқотии соҳавӣ, муассисаҳои таҳсилоти олӣ то чӣ андоза дастҷамъона, мақсаднок ва муташакилона метавонанд мавзӯъҳои таҳқиқот ва коркардҳои худро ба самтҳои афзалиятдоштаи таҳқиқоти илмӣ мутобиқ созанд, онҳоро ба талаботи амалия наздик кунанд ва кӯшишро ба ҷустуҷӯи равишҳо ҷиҳати табдил додани коркардҳо ба технология, маҳсулот ва хизматрасонии инноватсионӣ равона намоянд.
Вобаста ба ин, масъулияти махсус ба зиммаи Шӯрои ҳамоҳангсозии корҳои илмию таҳқиқотӣ дар соҳаи илмҳои табиатшиносӣ, техникӣ, тиббӣ, гуманитарӣ ва ҷамъиятшиносӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон вогузор мешавад. Шӯрои мазкур бояд кори худро оид ба гузаронидани экспертизаи барномаву лоиҳаҳое, ки барои маблағгузорӣ аз буҷети давлатӣ пешниҳод мешаванд, такмил дода, мутобиқатии онҳоро ба самтҳои афзалиятдоштаи таҳқиқоти илмӣ ва рушди иҷтимоиву иқтисодии кишвар муайян кунад ва аҳамияти натиҷаҳои чашмдошт (ниҳоӣ)-и таҳқиқотиро барои рушди инноватсионӣ арзёбӣ намояд.
Бо дарназардошти он, ки фаъолияти ихтироъкорӣ ва истифодаи амалии ихтироъот яке аз омилҳои муҳими баланд бардоштани сатҳи фаъолияти инноватсионӣ мебошад, лозим меояд, ки барои беҳтарсозии ташкили таҳқиқоти патентӣ, корҳои патентии ҳуқуқӣ ва литсензионӣ, дастгирии олимон ва кормандони илмию техникӣ, ки ба фаъолияти ихтироъкорӣ машғуланд, корҳои зиёде бояд ба сомон расонида шаванд.
Ҳамин тариқ, дар мамлакат барои ҷалби фаъоли нерӯи илмӣ дар равандҳои инноватсионӣ шароити муайян мавҷуд аст. Вазифа аз он иборат аст, ки бо зоҳир кардани ташаббус ва кордонӣ онҳо оқилона истифода карда шаванд ва минбаъд, ба қадри ҷамъ шудани таҷриба дар самти фаъолияти инноватсионӣ низоми мукаммалтари иштироки олимон ва мутахассисон дар онҳо ташаккул дода шавад.
§6. Вазифаҳои рушди инноватсионии соҳаҳои иқтисодиёт, маориф ва тандурустӣ
а) Вазифаҳои рушди инноватсионии соҳаи энергетика ва саноат:
35) Татбиқи стратегияи рушди иқтисодӣ рушди истеҳсолоти баландтехнологиеро талаб мекунад, ки он бояд имконияти истеҳсол кардани маҳсулоти илмталаб, ташаккули нерӯи содиротии ин истеҳсолот, баланд бардоштани сатҳи технологии корхонаҳоро тавассути дастовардҳои илмию техникии ватанӣ ва ҷаҳонӣ соҳиб бошад.
36) Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон рушди бозори дохилии маҳсулоти илмию техникӣ ҳоло ба сатҳи зарурӣ нарасидааст. Имрӯз чунин масъалаҳо боиси нигаронӣ мебошанд:
- сатҳи пасти талабот ба дастовардҳои инноватсионӣ;
- ба пардохти маблағ қобилият надоштани истеъмолкунандагони ватание, ки ба маҳсулоти баландтехнологӣ манфиатдор мебошанд;
- рақобати суст дар бозорҳои дохилӣ дар байни истеҳсолкунандагон ва дастраскунандагони техника ва технологияҳои нав.
37) Яке аз махсусиятҳои комплексҳои энергетикӣ ва саноатии Тоҷикистон рушди нокифояи инфрасохтори технологӣ бо нерӯи ками содиротӣ ва сатҳи хеле пасти истифодаи иқтидорҳои истеҳсолӣ мебошад. Аксарияти корхонаҳоро дар ояндаи наздик масъалаи аз даст додани рақобатпазирӣ на танҳо дар бозорҳои берунӣ, балки дар бозорҳои дохилӣ низ таҳдид мекунад. Яке аз муҳимтарин сабабҳои ин, бешубҳа афзоиши нарх ба ҳомилони энергетикӣ мебошад, ки дар натиҷаи он истеҳсолоти зиёдмасрафи ватанӣ метавонад камрақобатпазир гардад.
38) Ба мақсади паст кардани таъсири омилҳои нобоби зикршуда дар соҳаҳои саноат зарур аст, ки самтҳои зерини дастгирии давлатӣ ва ҳавасмандгардонии фаъолияти инноватсионӣ амалӣ карда шаванд:
- дастгирии молиявӣ ба таъсис ва татбиқи инноватсияҳо, мутамарказ гардонидани захираҳои молиявӣ, моддию техникӣ ба самтҳои афзалиятдоштаи илмию техникӣ ва фаъолияти инноватсионӣ;
- дастгирии қарздиҳӣ (кредитӣ);
- имтиёзҳои андозӣ;
- сиёсати амортизатсионӣ ва гумрукӣ, ки фаъолияти инноватсиониро ҳавасманд мегардонад;
- мусоидат ба ҷалби моликияти зеҳнӣ дар гардиши иқтисодӣ (хоҷагӣ).
39) Бозсозии сохторӣ ва баланд бардоштани рақобатпазирии истеҳсолоти саноатӣ барои муайян кардани афзалиятҳои рушди ҳар як соҳа ва дарназардошти сохтори мавҷуда дар минтақаҳои ҷумҳурӣ, равишҳои гуногунро талаб мекунад.
40) Фаъолияти инноватсионии Вазорати энергетика ва саноати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар солҳои 2011-2020 ба ҳалли вазифаҳои зерини асосӣ равона карда мешавад:
- мутамарказгардонии нерӯи илмӣ ва илмию техникӣ ба самтҳои афзалиятдоштаи таҳқиқоти илмӣ ва рушди энергетикаю саноат;
- таъмини рақобатпазирии маҳсулот бо дарназардошти талаботи бозори ҷаҳонӣ ва эҳтиёҷоти дохили кишвар;
- бозсозии сохтории саноат дар минтақаҳое, ки ба захираҳои аз берун воридшаванда хеле сахт вобастагӣ доранд;
- ташкили истеҳсолоти саноатии маҳсулоти рақобатпазири воридотивазкунанда аз ашёи хоми маҳаллӣ дар асоси ихтирооти олимон, ихтироъкорон ва навоварон ва бо ҷалби технологияҳои нави хориҷӣ;
- ба гардиши иқтисодӣ ҷалб намудани захираҳои соҳавӣ ва маҳсулоти дахлдор дар асоси татбиқи дастовардҳои илмию техникӣ;
- афзоиш додани истеҳсолоти маҳсулоти илмталаб;
- кам кардани истеҳсолоти маҳсулоти зиёдмасраф ва нерӯталаб;
- таҳия ва татбиқи чорабиниҳое, ки ба ҳавасмандгардонии фаъолияти инноватсионии корхонаҳои саноатӣ ва истифодаи ихтирооти технологияҳои илмию техники навин равона карда шудаанд;
- кам кардани ҳиссаи хароҷот ба захираҳои энергетикӣ, ашёи хом ва мавод дар арзиши маҳсулот;
- коркард ва истифодаи механизм ва тартиби маблағгузории лоиҳаҳои инноватсионӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷетӣ ва хусусии корхонаҳо, қарзҳои бонкӣ, грантҳо ва ғайра;
- такмили корхонаҳои истеҳсолӣ ва азнавтаҷҳизонидани онҳо;
- дастгирии соҳибкории инноватсионӣ ва ташаккули инфрасохтори инноватсионӣ (таъсиси марказҳои технологӣ, технопаркҳо, корхонаҳои илмию истеҳсолӣ ва бюрои таҷрибавию конструкторӣ ва бо таҷҳизоти муосири илмӣ, техникӣ ва технологӣ таъмин намудани онҳо);
- ҳавасмандгардонии таъсиси корхонаҳои хурди инноватсионӣ дар тамоми соҳаҳои саноат;
- таҳия ва татбиқи лоиҳаҳои инноватсионӣ аз рӯи самтҳои афзалиятдоштаи рушди энергетика ва саноат (рӯйхати лоиҳаҳои инноватсионии пешниҳодшуда дар замима ба Барнома оварда шудааст).
б) Вазифаҳои рушди инноватсионии соҳаи комплекси агросаноатӣ:
41) Мақсади стратегии рушди маҷмӯи агросаноатӣ ба вуҷуд овардани низоми самараноки истеҳсолоти агросаноатӣ мебошад, ки он қобилияти таъмини амнияти озуқавории мамлакат ва сатҳи баланди нерӯи содиротии аз ҷиҳати иқтисодӣ мақсаднокро дорад.
Ноилшавӣ ба ин мақсад аз бисёр ҷиҳат ба он вобаста мебошад, ки равишҳои инноватсионӣ ба ҳалли масъалаҳои мавҷуда то чӣ андоза муайян карда мешаванд.
Дар истеҳсолоти кишоварзии имрӯза дар Ҷумҳурии Тоҷикистон душвориҳои зиёде ҷой доранд. Ба сабаби нокомил будани низоми идора мақомоти поёнии идора дар соҳаи кишоварзӣ суст шуда, муносибатҳои ҳамгироии байни молистеҳсолкунандагони корхонаҳои коркардкунанда ва шабакаҳои савдо коста гардидаанд.
Омилҳои иқтисодӣ, аз ҷумла болоравии нарх ба ҳомилони энергетикӣ ва воситаҳои дигари моддию техникии дар соҳа истифодашаванда ба рушди кишоварзӣ таъсири манфӣ мерасонанд, ки ин имконияти молистеҳсолкунандагони кишоварзиро ҷиҳати васеъсозии такрористеҳсолкунӣ ва татбиқи лоиҳаҳои инноватсионӣ, гузариш ба технологияҳои нави захирасарфакунанда ва дар ин замина таъмин намудани татбиқи модели рушди босуръати иқтисодӣ маҳдуд мекунад. Дар натиҷа, вазъи ғайритабиӣ ба вуҷуд омадааст - майдонҳои зиёди заминҳое, ки таъйиноти кишоварзӣ доранд, дар шароити норасоии ғизои хусусӣ ва афзоиши ҳаҷми воридоти он истифода намегарданд.
Раванди инноватсионӣ дар маҷмӯи агросаноатӣ хусусияти худро дорад, ки он ба истеҳсолоти агросаноатӣ, пеш аз ҳама ба қисми асосии таркибии он - кишоварзӣ алоқаманд аст.
42) Хусусиятҳои асосие, ки ба ташаккул ва рушди пешрафти инноватсионӣ дар маҷмӯи агросаноатӣ таъсир мерасонанд, инҳо мебошанд:
- миқдори зиёди намудҳои маҳсулоти кишоварзӣ;
- гуногунии назарраси минтақаҳои алоҳидаи мамлакат аз рӯи шароити истеҳсолот;
- вобастагии қавии технологияҳои истеҳсолот дар кишоварзӣ ба шароити табиӣ ва иқлимӣ;
- миқдори зиёди шакл ва алоқаҳои гуногуни молистеҳсолкунандагони соҳаи кишоварзӣ бо сохторҳои инноватсионӣ;
- набудани механизми ташкилию иқтисодии мушаххас ва илман асосноки интиқоли дастовардҳои илм ба молистеҳсолкунандагони соҳаи кишоварзӣ, ки ба ин сабаб соҳа дар самти татбиқи инноватсияҳо дар истеҳсолот қафо мондааст.
43) Бо мақсади кам кардани таъсири омилҳои номусоиди зикршуда дар соҳаи кишоварзӣ зарур аст, ки самтҳои зерини дастгирии давлатӣ ва ҳавасмандгардонӣ дар самти фаъолияти инноватсионӣ татбиқ карда шаванд:
- баланд бардоштани самаранокии рушди илмию комплекси агросаноатӣ;
- таъмини меъёрӣ ва ҳуқуқии фаъолияти инноватсионӣ, ҳифзи объектҳои моликияти зеҳнӣ ва ҷорӣ намудани онҳо дар гардиши иқтисодӣ (хоҷагӣ);
- суръатбахшии татбиқи дастовардҳои илм, техника ва таҷрибаи пешқадам дар истеҳсолоти кишоварзӣ;
- рушди инфрасохтори раванди инноватсионӣ, низоми сертификатдиҳӣ ва пешбурди коркардҳои илмию техникӣ, тайёр кардан ва такмил додани кадрҳо;
- рушд ва такмили фаъолияти иттилоотӣ;
- дастгирии давлатии молистеҳсолкунандагони соҳаи кишоварзӣ ба мақсади барқарорсозии пардохтпазирии онҳо ва имконияти татбиқи фаъолияти инноватсионӣ;
- ташаккули механизми иқтисодии идоракунӣ ва ҳавасмандгардонии лоиҳаҳои инноватсионӣ дар тамоми соҳаҳои маҷмӯи агросаноатӣ.
44) Фаъолияти инноватсионӣ дар соҳаи маҷмӯи агросаноатӣ ба ҳалли вазифаҳои зерин мутамарказ гардонида мешавад:
- таъмини рақобатпазирии маҳсулоти кишоварзӣ бо роҳи беҳтар кардани сифати он;
- кам кардани хароҷот дар истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ;
- татбиқи технологияи захирасарфакунанда, таҷҳизоти техникӣ ва такмил додани соҳаи аграрӣ;
- таъсиси инфрасохтори инноватсионӣ дар маҷмӯи агросаноатӣ;
- дастгирии фаъолияти инноватсионии институтҳои Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон;
- татбиқи агротехнологияҳое, ки ба даст овардани ҳосили баланд ва аз ҷиҳати экологӣ тозаи маҳсулоти кишоварзиро таъмин мекунанд;
- баланд бардоштани самаранокии таҳқиқоти илмие, ки ҷиҳати ба вуҷуд овардани навъҳои нави рақобатпазир, воридотивазкунандаи зироатҳои кишоварзӣ, коркарди технологияҳои интенсификатсияи истеҳсолоти кишоварзӣ, баланд бардоштани ҳосилхезии хок, истифодаи усулҳои ҳамгиросозандаи мубориза бар зараррасонандаҳои кишоварзӣ нигаронида шудаанд;
- рушди биотехнология ва истифодаи дастовардҳои он дар маҷмӯи агросаноатӣ;
- дастгирии коркард ва истифодаи технологияҳои ветеринарӣ;
- таҳияи лоиҳаҳои инноватсионӣ оид ба самтҳои афзалиятноки рушди маҷмӯи агросаноатӣ (рӯйхати лоиҳаҳои пешниҳодшуда дар Замимаи Барнома оварда мешавад).
в) Вазифаҳои рушди инноватсионии соҳаи маориф:
45) Ояндаи соҳаи маориф дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз бисёр ҷиҳат ба сатҳи ташкилӣ ва самаранокии фаъолияти илмӣ, илмию таҳқиқотӣ ва инноватсионӣ дар муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ ва муассисаҳои илмию таҳқиқотии низоми маориф вобастагӣ дорад. Бо дарназардошти ин мақсади стратегӣ - нигоҳдорӣ ва рушди нерӯи илмию техникии мактабҳои олӣ, комплекси илмӣ ва инноватсионии соҳаи маориф, ҳамбастагии илм ва истеҳсолот, тайёр кардани мутахассисони баландихтисос, кадрҳои илмӣ ва илмию омӯзгорӣ ва нерӯи инноватсионӣ барои ҳалли масъалаҳои иҷтимоию иқтисодӣ зарур мебошад.
46) Барои ноил гаштан ба ин мақсад ҳалли вазифаҳои зерин зарур аст:
- тараққӣ додани таҳқиқоти илмӣ ҳамчун асоси омодакунии мутахассисони муосир;
- рушди афзалиятноки таҳқиқоти илмӣ, ки ба такмили соҳаи маориф, беҳтар кардани сифати тайёр кардан ва баланд бардоштани ихтисоси кадрҳои илмию омӯзгорӣ равона карда шудааст;
- муайян кардани самтҳои афзалиятноки фаъолияти инноватсионӣ дар соҳаи маориф;
- мутобиқатгардонии таҳқиқоти бунёдӣ ва амалӣ ба коркарди технология, маҳсулот ва хизматрасонии инноватсионӣ;
- ташаккул ва равона кардани комплексҳои таълимию илмӣ ва инноватсионии соҳаи маориф ба гузаронидани силсилаи пурраи таҳқиқот ва коркардҳое, ки бо тайёр кардани маҳсулоти ниҳоӣ анҷом меёбанд;
- такмил додани низоми маблағгузории фаъолияти илмӣ, илмию техникӣ ва инноватсионӣ, мутамарказ гардонидани имкониятҳо дар самтҳои афзалиятдоштаи таҳқиқот;
- коркард ва дар муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ татбиқ намудани технологияҳои инноватсионии таълимию тарбиявӣ;
- фароҳам овардани шароит барои дастгирии ҳуқуқӣ ва ташкилии корхонаҳои хурди инноватсионӣ ва марказҳои инноватсионӣ, ки дар муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ ва муассисаҳои дигари таълимӣ таъсис дода шудаанд;
- дастгирии рушди инфрасохторҳои инноватсионӣ (технопаркҳо, марказҳои инноватсионии технологӣ, комплексҳои инноватсионии саноатӣ, марказҳои литсензиядиҳӣ ва сертификатдиҳӣ, маркетинг);
- фароҳам овардани шароит барои тайёр кардан ва бозомӯзии кадрҳо дар соҳаи инноватсия ва соҳибкории илмию технологӣ, ки баландбардории фаъолияти инноватсиониро дар соҳаи маориф ва тиҷоратикунонии натиҷаҳои таҳқиқоти илмӣ таъмин менамоянд;
- такмил ва рушди заминаи ҳуқуқии илм ва фаъолияти инноватсионӣ, бо дарназардошти ҳифзи моликияти зеҳнӣ ба натиҷаҳои фаъолияти илмӣ, илмию техникӣ ва инноватсионӣ, ҷалби объектҳои моликияти зеҳнӣ ба гардиши иқтисодӣ (хоҷагӣ);
- рушди шабакаи ягонаи телекоммуникатсионии соҳаи маориф ва татбиқи истифодаи васеи технологияҳои муосири инноватсионию коммуникатсионӣ;
- ҳамоҳангсозии фаъолияти сохторҳои инноватсионии муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ ва муассисаҳои илмию таҳқиқотии соҳаи маорифи мамлакат.
47) Иҷрои вазифаҳои рушди инноватсионии соҳаи маориф имконият медиҳад, ки илм дар муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ ба комплекси самаранок амалкунандаи илмию техникӣ ва инноватсионии ҷавобгӯйи стандартҳои муосири ҷаҳонӣ табдил дода шавад.
г) Вазифаҳои рушди инноватсионии соҳаи тандурустӣ:
48) Мақсади асосии рушди инноватсионии низоми тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон беҳтар кардани саломатии аҳолӣ мебошад, ки барои он коркард ва дар ташкилотҳои тандурустӣ татбиқ намудани усулҳои баландтехнологии ташхис, табобат ва пешгирии касалиҳо, технологияҳои барқаросозӣ ва бо такя ба дастовардҳои муосири ҷаҳонӣ дар соҳаи коркарди технологияҳои инноватсионии биотиббӣ дар амалияи тиббӣ истифода кардани онҳо зарур аст.
49) Барои муваффақ гардидан ба ин мақсадҳо таҳия ва татбиқи лоиҳаҳои инноватсионӣ дар муҳимтарин самтҳои зерин пешбинӣ мегардад:
- Касалиҳои сироятӣ. Дар Тоҷикистон чунин касалиҳои сироятӣ мисли гепатитҳои вирусӣ, зуком, сил ва домана паҳн гардидаанд. Вирусҳо ва бактерияҳое, ки боиси ин касалиҳо мегарданд, на танҳо навъи худро тағйир медиҳанд, балки ба доруҳои истифодашаванда мутобиқ мешаванд (асосан ба антибиотикҳо). Бинобар ин, ҷустуҷӯҳои илмӣ ва дастовардҳо дар соҳаи генетика ва иммуногенетикаи вирусҳо ва бактерияҳо имкон медиҳанд, ки механизмҳои навътағйирдиҳии онҳо фаҳмида шаванд ва ба коркарди усулҳои нави табобат мусоидат намоянд.
- Солимии репродуктивӣ. Гузаронидани таҳқиқоти илмӣ дар ин соҳа барои коркард ва татбиқи усулҳои нави пешгирӣ ва табобати бемориҳои занон дар давраи ҳомиладорӣ ва ҳифзи саломатии онҳо аз таъсироти омилҳои манфии муҳити зист беҳад муҳим аст.
- Остеопатия. Сабабҳои бемории остеопатия гуногун аст ва таҳияи тавсияҳо оид ба бартарафсозии онҳо замина барои пешгирӣ ва таботати ин бемории вазнин мебошад.
- Бемориҳои саратонӣ. Масъалаи муҳим ин пешгирӣ ва ташкили пешакии бемориҳои саратонӣ мебошад. Истифодаи дастгоҳҳои муосири ташхисӣ дар мувофиқат бо коркарди усулҳои нави генетикӣ ва радиоиммунологии муайян кардани аломатҳои пешакии бемориҳои саратонӣ имкон медиҳад, ки самаранокии табобати ин бемориҳо хеле баланд бардошта шавад.
- Бемориҳои дилу рагҳо. Дар муассисаҳои тиббии Тоҷикистон усулҳои муосири табобати узвҳои хунгард истифода мешаванд. Барои рушди минбаъдаи кардиология ва истифодаи самараноки технологияҳои нави тиббӣ дар муассисаҳои табобатӣ шароити мусоид мавҷуд аст (заминаи моддию техникии муассисаҳои илмӣ ва тиббӣ, кадрҳои баландихтисос, сатҳи баланди таҳқиқоти илмӣ).
- Бозгузошти узвҳо ва технологияи истифодаи ҳуҷайраҳои бунёдӣ. Усулҳои бозгузошти узвҳо ва истифодаи ҳуҷайраҳои бунёдӣ дар мамлакатҳои пешрафта хеле босуръат рушд мекунанд. Дар айни замон, дар мамлакати мо заминаҳои ин самти тиб гузошта мешаванд, аз ҷумла Маркази транспланталогияи узвҳо ва истифодаи ҳуҷайраҳои бунёдӣ барои табобати бемориҳои дилу рагҳо ва ҷигар таъсис дода шудааст. Барои таҳия ва истифодаи лоиҳаҳои инноватсионӣ дар ин самти тиб имкониятҳо фароҳам оварда шудаанд.
- Коркард ва истифодаи доруҳои нави табобатӣ. Новобаста ба он, ки Тоҷикистон аз растаниҳои табобатӣ бой аст, ҳоло аз ашёи хоми маҳаллӣ доруҳои табобатӣ хеле кам коркард мешаванд. Дар айни замон, бисёре аз намудҳои растаниҳои табобатӣ хеле хуб омӯхта шудаанд ва барои коркарди технологияҳои ҳосил кардани доруҳои табобатӣ ва азхудкунии истеҳсолоти он дар корхонаҳои дорусозии мамлакат имконияти мусоид вуҷуд дорад.
50) Номгӯйи лоиҳаҳои инноватсионӣ дар соҳаи тандурустӣ дар Замимаи Барнома оварда мешаванд.
Татбиқи лоиҳаҳои пешниҳодшуда ба рушди минбаъдаи таҳқиқоти илмӣ дар соҳаи тиб ва беҳтарсозии солимии аҳолӣ мусоидат мекунад.
4. Таъмини молиявии татбиқи Барнома
51) Яке аз шартҳои муҳимтарини татбиқи Барнома ташаккули низоми муассир ва самаранок амалкунандаи маблағгузории фаъолияти инноватсионӣ мебошад. Манбаи асосии таъминоти захиравии амалисозии Барномамаблағгузории давлатии буҷетӣ, ҳамчунин маблағҳои ғайрибуҷетӣ, маблағҳои хусусии ташкилоту корхонаҳое, ки ба истеҳсоли маҳсулоти инноватсионӣ машғуланд, маблағҳои бонкҳо, ташкилотҳои суғуртавӣ ва сохторҳои дигари молиявӣ ба ҳисоб мераванд. Сиёсати молиявӣ бояд ба мутамарказ гардонидани захираву имкониятҳо ба самтҳои асосӣ нигаронида шавад. Ҳукумати мамлакат барои таъсис ва дастгирии инфрасохтори инноватсионӣ, иҷрои лоиҳаҳои инноватсионӣ, ки барои рушди иҷтимоию иқтисодии мамлакат аҳамияти муҳим доранд, иҷрои фармоишҳои давлатӣ, ки барои рушди иҷтимоию иқтисодии мамлакат аҳамияти муҳим дорад, иҷрои фармоишҳои давлатӣ барои истеҳсоли маҳсулоти инноватсионӣ маблағҳои молиявии мақсаднок ҷудо менамояд. Яке аз самтҳои муҳимтарини маблағгузорӣ аз маблағҳои буҷетӣ тайёр кардани кадрҳо барои фаъолияти инноватсионӣ мебошад. Лозим меояд, ки низоми сиёсати қарзу андоз, пешниҳоди имтиёз ба ташкилоту корхонаҳо, аз ҷумла корхонаҳои хурд ва миёнаи инноватсионӣ, ки маҳсулоти инноватсионӣ истеҳсол мекунанд, такмил дода шавад.
Маблағҳоеро, ки аз рӯи бахши "Илм" ба муассисаҳои илмӣ ва муассисаҳои таҳсилоти олӣ ҷудо мешаванд, дар асоси озмун барои дастгирии лоиҳаҳои ояндадор ва муҳимтарини инноватсионӣ истифода кардан мумкин аст.
Дар назар дошта мешавад, ки ҳангоми қабули қарорҳо оид ба маблағгузории лоиҳаҳои инноватсионӣ равишҳои бозоргонӣ истифода карда мешаванд, аз ҷумла талаботе, чун рақобатпазирии баланди технология ва маҳсулот, ҷудокунии маблағҳои молиявӣ дар асоси озмун, амалкарди низоми баргашти маблағгузорӣ ва имконияти тиҷоратикунонии технология ва маҳсулот, самаранокии трансфераи технологияҳо пешниҳод карда мешаванд.
Мебояд, ки таваҷҷӯҳи асосӣ ба ҷустуҷуйи мутобиқатии мӯътадили дастгирии давлатӣ бо маблағгузории тиҷоратӣ дар заминаи таъсис ва амалкарди фондҳои венчурии рушди технологӣ - сохтори асосии тиҷоратикунонии лоиҳаҳои инноватсионӣ равона карда шавад, ки он ҷалб ва хароҷоти самаранокро бо баргардонидани захираҳои молиявӣ ва моддӣ таъмин менамояд. Фондҳои венчуриро, ки ба инвеститсияҳо дар сармояи ташкилотҳои инноватсионӣ махсусгардонида шуда мебошанд, аз ҳисоби маблағҳои корхонаҳое, ки ба фаъолияти инноватсионӣ машғуланд, маблағҳои бонкҳо, ташкилотҳои суғуртавӣ ва сохторҳои дигари молиявӣ таъсис додан мумкин аст.
Бо мақсади дастгирии фаъолияти инноватсионӣ таъсиси Фонди инноватсионии Тоҷикистон, фондҳои инноватсионии мақомоти ҷумҳуриявии идораи давлатӣ, ташкилотҳои дигари давлатии тобеи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ мегардад.
52) Барои иҷрои чорабиниҳои Барнома манбаъҳои ғайрибуҷетии маблағгузорӣ - маблағҳои хусусии ташкилоту корхонаҳое, ки ба истеҳсоли маҳсулоти инноватсионӣ машғуланд, фондҳои ғайрибуҷетии инвеститсионӣ ва инвесторҳои хусусӣ, ки дар баланд бардоштани сифати маҳсулот ва хизматрасониҳо манфиатдор мебошанд, қарзҳои бонкҳои тиҷоратиро истифода кардан мумкин аст. Ба сифати манбаъҳои ғайрибуҷетии маблағгузорӣ ҳамчунин маблағҳои ташкилотҳои инноватсионӣ ва инвеститсионии хориҷӣ, фондҳо ва ширкатҳои хориҷӣ, сарпарастҳо (спонсорҳо) ва манбаъҳои дигар низ истифода шуда метавонанд, агар ҷудокунӣ ва истифодаи ин маблағҳо хилофи қонунгузории амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон набошанд.
Нишондиҳандаҳои дурнамои мақсадноки хароҷоти молиявӣ, манбаъҳо ва ҳаҷми маблағгузориҳо зимни таҳияи чорабиниҳои алоҳидаи Барнома муайян карда мешаванд. Нишондиҳандаҳои хароҷоти молиявиро вобаста ба имкониятҳои буҷети давлатӣ, воридоти воқеии маблағҳои ғайрибуҷетӣ ва аниқшавии талабот ба маблағҳои молиявӣ тағйир додан мумкин аст.
5. Идоракунии татбиқи Барнома. Мониторинг, нишондиҳандаҳо ва арзёбии самаранокии татбиқи Барнома
53) Идоракунии татбиқи Барнома ва назорати рафти иҷрои чорабиниҳои Барнома ба зиммаи Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикисон вогузор мешавад. Дар назди Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон Шӯрои ҳамоҳангсозии экспертӣ оид ба идоракунии амалисозии Барнома таъсис дода мешавад, ки ба ҳайати он намояндагони вазорату идораҳо, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, академияҳои илмҳои соҳавӣ, муассисаҳои таҳсилоти олӣ, корхонаву ташкилотҳое, ки ба татбиқи Барнома вобаста карда шудаанд, шомил мегарданд.
54) Вазифаи асосии Шӯрои ҳамоҳангсозии экспертӣ назорат ва ҳамоҳанг сохтани фаъолияти инноватсионӣ мебошад. Ба сифати асбоби назорат мониторинги фаъолияти инноватсионӣ истифода мешавад. Индикаторҳои миқдории зерини татбиқи Барнома қабул карда мешаванд:
- хароҷоти дохилӣ ба таҳқиқот ва коркардҳои илмӣ (бо фоизҳо аз Маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ);
- таносуби маблағҳои ғайрибуҷетӣ дар хароҷоти дохилӣ ба таҳқиқот ва коркардҳои илмӣ (фоиз);
- миқдори кормандони машғул ба таҳқиқот ва коркардҳои илмӣ аз рӯи ҳисоби 10 ҳазор шахсони машғул дар иқтисодиёт (нафар);
- зариб (коэффисиент)-и фаъолияти ихтироъкорӣ (миқдори дархостҳои патентӣ ба ихтироот, ки аз тарафи дархосткунандагони миллӣ дар мамлакат пешниҳод шудаанд, аз рӯи ҳисоби 10 ҳазор аҳолӣ);
- таносуби технологияҳои пешқадами истеҳсолии истифодашаванда, ки объектҳои моликияти зеҳниро фаро мегиранд, ба миқдори умумии онҳо (фоиз);
- таносуби ташкилотҳои саноатӣ, ки инноватсияҳои технологиро истифода мекунанд, бар миқдори умумии ташкилотҳои инноватсионӣ (фоиз);
- таносуби маҳсулоти саноатии инноватсионӣ дар содироти (экспортӣ) маҳсулоти саноатӣ (фоиз);
- таносуби ташкилотҳои саноатӣ, ки инноватсияҳои ташкилиро амалӣ мегардонанд, ба миқдори умумии ташкилотҳои саноатӣ (фоиз);
- миқдори ҷузъҳои таъсисёфтаи инфрасохтори низоми миллии инноватсионӣ (адад);
- миқдори фондҳои давлатӣ ва ғайрибуҷетӣ, ки таҳқиқоти илмӣ, коркардҳо ва тиҷоратикунонии технологияҳо, миқдори фондҳои венчуриро дастгирӣ мекунанд (адад);
- таносуби ташкилотҳои илмие, ки ба шабакаи Интернет дастрасӣ доранд, ба миқдори умумии ташкилотҳои илмӣ (фоиз).
55) Рафти татбиқи Барномаро Шӯрои ҳамоҳангсозии экспертӣ баррасӣ менамояд; аҳамият ва самаранокии чораҳоеро, ки ба ҳалли вазифаҳо ва ноилшавӣ ба мақсадҳои Барнома равона карда шудаанд, арзёбӣ мекунад; пешниҳодҳоро оид ба беҳтарсозии корҳои ташкилӣ ҷиҳати назорати иҷрои чорабиниҳои Барнома мавриди баррасӣ қарор медиҳад.
Ҷамъоварӣ, ҷамъбаст ва арзёбии мавод оид ба иҷрои чорабиниҳои Барнома, таҳлили масъалаҳои пайдошуда, омодасозии пешниҳодҳо оид ба таҳияи лоиҳаҳои инноватсиониро сохторҳои дахлдори Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон ва иҷрокунандгони дигари Барнома амалӣ менамоянд.
56) Нақшаи чорабиниҳо оид ба татбиқи Барномаи рушди инноватсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2011-2020 ва Номгӯи муҳимтарин лоиҳаҳои инноватсионие, ки иҷрои онҳо дар солҳои 2011- 2020 ба нақша гирифта шудааст замима мегарданд.
Замимаи 1
ба Барномаи рушди инноватсионии
Ҷумҳурии Тоҷикистон
барои солҳои 2011-2020
Нақшаи чорабиниҳо оид ба татбиқи Барномаи рушди инноватсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2011-2020
+---+-----------------------------+------------------------+---------ҷ
|№ | Чорабиниҳо | Иҷрокунандагон | Мӯҳлати |
| | | | иҷро, |
| | | | солҳо |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|1. |Таъсис додани Шӯрои |Вазорати рушди иқтисод |2011 |
| |ҳамоҳангсозии экспертӣ оид ба|ва савдои Ҷумҳурии | |
| |идоракунии татбиқи Барнома |Тоҷикистон | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|2. |Таъсис додани Интернет- |Маркази миллии патенту |2011-2013|
| |портали Барнома |иттилооти Вазораи рушди | |
| | |иқтисод ва савдои | |
| | |Ҷумҳурии Тоҷикистон | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|3. |Тартиб додани Номгӯйи |Вазорати рушди иқтисод |1 |
| |лоиҳаҳои инноватсионӣ |ва савдои Ҷумҳурии |маротиба |
| | |Тоҷикистон |дар 3 сол|
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|4. |Ташаккул ва такомули низоми |Вазорати маорифи |2011-2020|
| |тайёр кардан, такмил ва |Ҷумҳурии Тоҷикистон, | |
| |баланд бардоштани тахассуси |Вазорати рушди иқтисод | |
| |мутахассисон дар соҳаи |ва савдои Ҷумҳурии | |
| |фаъолияти инноватсионӣ |Тоҷикистон, корхонаву | |
| | |ташкилотҳое, ки ба | |
| | |фаъолияти инноватсионӣ | |
| | |машғуланд | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|5. |Қабули чораҳо оид ба дастгирӣ|Академияи илмҳои |2011-2020|
| |ва ҳавасмандгардонии |Ҷумҳурии Тоҷикистон, | |
| |фаъолияти ихтироъкорӣ ва |Академияи илмҳои | |
| |корҳои патентиву литсензионӣ |кишоварзии Тоҷикистон, | |
| | |Академияи илмҳои тибби | |
| | |назди Вазорати | |
| | |тандурустии Ҷумҳурии | |
| | |Тоҷикистон, | |
| | |муассисаҳои илмию | |
| | |таҳқиқотии соҳавӣ, | |
| | |муассисаҳои таҳсилоти | |
| | |олӣ, Маркази миллии | |
| | |патенту иттилоотии | |
| | |Вазорати рушди иқтисод | |
| | |ва савдои ҶТ | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|6. |Таҳияи санадҳои меъёрии |Вазорату идораҳо, |2011-2020|
| |ҳуқуқӣ дар самти фаъолияти |Академияи илмҳои | |
| |инноватсионӣ |Ҷумҳурии Тоҷикистон, | |
| | |Вазорати адлияи | |
| | |Ҷумҳурии Тоҷикистон | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|7. |Таъсиси заминаи моддию |Вазорату идораҳо, |2011-2020|
| |техникӣ ва технологии |Академияи илмҳои | |
| |фаъолияти инноватсионӣ |Ҷумҳурии Тоҷикистон, | |
| |(паркҳои илмию технологӣ, |Академияи илмҳои | |
| |марказҳои инноватсионӣ, |кишоварзии Тоҷикистон, | |
| |тиҷорат-инкубаторҳо, |Академияи илмҳои тибби | |
| |марказҳои иттилоотӣ ва |назди Вазорати | |
| |маркетинг, марказҳои |тандурустии Ҷумҳурии | |
| |трансфераи технологияҳо ва |Тоҷикистон, муассисаҳои | |
| |ғайра) |таҳсилоти олӣ,корхонаҳо,| |
| | |ширкатҳо, ташкилотҳо | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|8. |Таҳияи лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии|Ҳукумати Ҷумҳурии |2012 |
| |Тоҷикистон "Дар бораи |Тоҷикистон | |
| |дастгирии фаъолияти | | |
| |инноватсионӣ" | | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|9. |Таҳия ва қабули барномаҳои |Вазорату идораҳои |2012-2013|
| |соҳавии рушди инноватсионӣ |дахлдори Ҷумҳурии | |
| | |Тоҷикистон | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|10.|Таҳия ва татбиқи барномаҳои |Вазорату идораҳои |2012-2013|
| |рушди инноватсионии корхонаҳо|дахлдори Ҷумҳурии | |
| | |Тоҷикистон | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|11.|Таҳия ва иҷрои Нақшаи |Вазорати рушди |2012 |
| |чорабиниҳо оид ба татбиқи |иқтисод ва савдои | |
| |Барномаи байнидавлатии |Ҷумҳурии Тоҷикистон, | |
| |мақсадноки ҳамкориҳои |вазорату идораҳои | |
| |инноватсионии давлатҳои аъзои|дахлдор, Академияи | |
| |ИДМ дар давраи то соли 2020 |илмҳои Ҷумҳурии | |
| | |Тоҷикистон, | |
| | |академияҳои илмҳои | |
| | |соҳавӣ, муассисаҳои | |
| | |таҳсилоти олӣ | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|12.|Озмуни лоиҳаҳои инноватсионӣ,|Шӯрои Фонди президентии |2012-2016|
| |ки аз тарафи Фонди |таҳқиқоти бунёдӣ | |
| |президентиии таҳқиқоти бунёдӣ| | |
| |гузаронида мешаванд | | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
|13.|Озмуни лоиҳаҳои инноватсионӣ,|Фонди инноватсионии |2013-2017|
| |ки аз тарафи Фонди |Тоҷикистон, фондҳои | |
| |инноватсионии Тоҷикистон, |инноватсионии мақомоти | |
| |фондҳои инноватсионии |ҷумҳуриявии идораи | |
| |мақомоти ҷумҳуриявии идораи |давлатӣ ва ташкилотҳои | |
| |давлатӣ ва ташкилотҳои |давлатӣ | |
| |давлатӣ ташкил карда | | |
| |мешаванд. | | |
+---+-----------------------------+------------------------+---------+
Замимаи 2
ба Барномаи рушди инноватсионии
Ҷумҳурии Тоҷикистон
барои солҳои 2011-2020
Номгӯи муҳимтарин лоиҳаҳои инноватсионие, ки иҷрои онҳо тайи солҳои 2011-2020 ба нақша гирифта шудааст
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------ҷ
|№ |Номи лоиҳа |Таҳиягари |Мӯҳлати|Натиҷаҳои ниҳоӣ,|Вазорату |
| | |лоиҳа |иҷро, |самараи иқтисодӣ|идораҳо, |
| | | |солҳо | |ва ташкилоту |
| | | | | |корхонаҳое, |
| | | | | |ки дар он ҷо |
| | | | | |технологияи |
| | | | | |инноватсионӣ |
| | | | | |истифода шуда|
| | | | | |метавонад |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|1.|Таҳия ва |Институти |2011- |Самаранокии |Вазоратҳои |
| |татбиқи |масъалаҳои |2015 |истифодаи |энергетика |
| |моделҳои |об, гидро- | |захираҳои |ва саноат, |
| |математикии |энергетика | |обию |мелиоратсия |
| |мӯътадил- |ва экологияи | |энергетикӣ |ва |
| |гардонии |Академияи | |баланд |захираҳои об |
| |реҷаҳои |илмҳои | |мегардад | |
| |танзими |Ҷумҳурии | | | |
| |ҷараёни об |Тоҷикистон | | | |
| |барои | | | | |
| |гидро- | | | | |
| |энергетика | | | | |
| |ва обёрӣ | | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|2.|Сохтани |Маркази |2011- |Истеҳсоли васеи |Вазоратҳои |
| |дастгоҳи |таҳқиқ ва |2014 |дастгоҳи |энергетика |
| |фото- |татбиқи | |офтобии |ва саноат, |
| |электрикии |манбаъҳои | |фотоэлектрикӣ |кишоварзӣ, |
| |офтобии бо |барқарор- | |бо тавоноии |мелиоратсия |
| |тавоноии |шавандаи | |электрикии 2,0 |ва захираҳои |
| |электрикии |энергияи | |кВт имкон |об маориф, |
| |2,0 кВт |назди | |медиҳад, ки |тандурустии |
| | |Институти | |масъалаи бо |Ҷумҳурии |
| | |физикаю | |нерӯи барқ |Тоҷикистон |
| | |техникаи | |таъмин намудани | |
| | |ба номи | |ноҳияҳое, ки | |
| | |С.У.Умарови | |дар онхр рӯзҳои | |
| | |Академияи | |офтобӣ зиёд | |
| | |илмҳои | |буда, норасоии | |
| | |Ҷумҳурии | |нерӯи барқ | |
| | |Тоҷикистон | |мавҷуд аст, | |
| | | | |ҳал шавад | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|3.|Коркард ва |Муассисаи |2012- |Иҷрои лоиҳа |Вазоратҳои |
| |истифодаи |давлатии |2016 |имкон медиҳад, |энергетика ва|
| |техноло- |илмию | |ки технологияи |саноат, |
| |гияҳои ҳосил|таҷрибавӣ ва | |ватании ҳосил |мелиоратсия |
| |кардани |истеҳсолии | |кардани |ва захираҳои |
| |кремний аз |Академияи | |кремнийи поли- |об, маориф, |
| |кварситҳои |илмҳои | |ва монокристаллӣ|тандурустии |
| |Тоҷикистон |Ҷумҳурии | |ҳамчун маводи |Ҷумҳурии |
| | |Тоҷикистон | |нимноқилӣ барои |Тоҷикистон |
| | | | |сохтани унсурҳои| |
| | | | |офтобӣ истифода | |
| | | | |шаванд. | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|4.|Коркард ва |Институти |2012- |Истифодаи |Вазорати |
| |истифодаи |химияи ба |2016 |хӯлаҳои |энергетика |
| |технологияи |номи | |алюминийасос |ва саноати |
| |ҳосил |В.И.Никитини | |имкон медиҳад, |Ҷумҳурии |
| |кардани |Академияи | |ки мӯҳлати |Тоҷикистон |
| |хӯлаҳои нав |илмҳои | |истифодабарии | |
| |дар асоси |Ҷумҳурии | |қисмҳои мошину | |
| |алюминий бо |Тоҷикистон | |таҷҳизот зиёд | |
| |нишонди- | | |карда шавад | |
| |ҳандаҳои | | | | |
| |беҳтари | | | | |
| |истифодабарӣ| | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|5.|Коркард ва |Институти |2012- |Имкониятҳои |ҶСК |
| |азхудкунии |химияи ба |2020 |содиротии |"Тамохуш"-и |
| |технологияи |номи | |корхонаҳое, ки |Корхонаи |
| |бевакуумии |В.И.Никитини | |маснуоти |кӯҳии |
| |истеҳсоли |Академияи | |мошинсозӣ |металлургии |
| |лигатурҳои |илмҳои | |истеҳсол |Исфара |
| |алюминий- |Ҷумҳурии | |мекунанд, афзун | |
| |стронсий ва |Тоҷикистон, | |мегарданд | |
| |алюминий- |Муассисаи | | | |
| |барий барои |илмию | | | |
| |истеҳсолоти |таҷрибавӣ ва | | | |
| |рехтагарӣ |истеҳсолии | | | |
| | |Академияи | | | |
| | |илмҳои | | | |
| | |Ҷумҳурии | | | |
| | |Тоҷикистон | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|6.|Истифодаи |Институти |2014- |Технологияи |Вазорати |
| |техноло- |илмию |2019 |нави |энергетика |
| |гияҳои |таҳқиқотии | |барқарорсозии |ва саноати |
| |гуногуни |Донишгоҳи | |сатҳҳои |Ҷумҳурии |
| |физикӣ ва |миллии | |фарсудашудаи |Тоҷикистон |
| |химиявӣ |Тоҷикистон | |қисмҳои мошину | |
| |барои | | |таҷҳизот | |
| |барқарор | | |коркард мешавад.| |
| |сохтани | | |Самаранокии | |
| |сатҳҳои | | |иқтисодӣ - ин | |
| |қисмҳои | | |нигаҳдорӣ ва | |
| |фарсуда- | | |барқарорсозии | |
| |гардидаи | | |қисмҳои | |
| |таҷҳизот ва | | |таҷҳизоту | |
| |мошинҳо | | |мошинҳо мебошад | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|7.|Коркард ва |Институти |2012- |Дар асоси |Корхонаи |
| |азхудкунии |илмию |2020 |антрасит |коркарди |
| |технологияи |таҳқиқотии | |барои соҳаи |ангишти |
| |такмил ва |саноати | |саноат ашёи |"Назар Айлоқ"|
| |истифодаи |Вазорати | |хом ба вуҷуд |КВД "Нафт, |
| |антрасит дар|энергетика | |оварда мешавад |газ ва |
| |соҳаи саноат|ва саноати | | |ангишт" |
| | |Ҷумҳурии | | | |
| | |Тоҷикистон | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|8.|Коркард ва |Институти |2011- |Дар истеҳсоли |Вазорати |
| |ҷорӣ |илмию |2015 |алюминий |энергетика |
| |намудани |таҳқиқотии | |гилхоки маҳаллӣ |ва саноати |
| |технологияи |саноати | |ба таври васеъ |Ҷумҳурии |
| |ҳосил |Вазорати | |истифода мешавад|Тоҷикистон, |
| |кардани |энергетика | | |КВД "ТАЛКО", |
| |гилхок аз |ва саноати | | |Саридораи |
| |кони |Ҷумҳурии | | |геологияи |
| |Курговад |Тоҷикистон | | |назди |
| |(Помири | | | |Ҳукумати |
| |Ғарбӣ) | | | |Ҷумҳурии |
| |барои | | | |Тоҷикистон |
| |истеҳсоли | | | | |
| |алюминий | | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|9.|Коркард ва |Институти |2011- |Ҳаҷми |Вазоратҳои |
| |истифодаи |илмию |2013 |маҳсулоти |энергетика |
| |технологияи |таҳқиқотии | |истеҳсолшаванда |ва саноат, |
| |ғанигардонии|саноати | |3 ҳазор тоннаро |кишоварзии |
| |маъданҳои |Вазорати | |дар 1 сол, |Ҷумҳурии |
| |фосфоритдори|энергетика | |самаранокӣ- 342 |Тоҷикистон, |
| |кони Қаротоғµва саноати | |ҳазор сомониро |Корхонаи |
| |ва ҳосил |Ҷумҳурии | |ташкил медиҳад. |муштараки |
| |кардани |Тоҷикистон, | |Ҳиссаи зиёди |"Тоҷик Азот" |
| |нуриҳо аз |Институти | |талаботи соҳаи | |
| |орди фосфорӣ|химияи ба | |кишоварзӣ ба | |
| | |номи | |нуриҳои фосфорӣ | |
| | |В.И.Никитини | |таъмин карда | |
| | |Академияи | |мешавад | |
| | |илмҳои | | | |
| | |Ҷумҳурии | | | |
| | |Тоҷикистон, | | | |
| | |Институти | | | |
| | |илмию | | | |
| | |таҳқиқотии | | | |
| | |Донишгоҳи | | | |
| | |миллии | | | |
| | |Тоҷикистон | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|10|Коркард ва |Агентии |2011- |Схемаи |Вазорати |
| |татбиқи |амнияти |2016 |технологии |энергетикаи |
| |технологияи |ядроӣ ва | |ҷудо карда |Ҷумҳурии |
| |тоза кардани|радиатсионии | |гирифтани |Тоҷикистон, |
| |обҳои чоҳӣ |Академияи | |уран аз обҳои |Кумитаи ҳифзи|
| |(шахтавӣ) ва|илмҳои | |урандори |муҳити зисти |
| |заҳбурии |Ҷумҳурии | |партовҳои |назди |
| |партовгоҳҳои|Тоҷикистон, | |саноати |Ҳукумати |
| |саноати |Институти | |уранӣ бо |Ҷумҳурии |
| |уранӣ бо |масъалаҳои | |сорбентҳои |Тоҷикистон, |
| |истифодаи |об, гидро- | |маҳаллӣ коркард |КВД |
| |маводи хоми |энергетика | |мешавад, ки |"Восток-" |
| |маҳаллӣ |ва экологияи | |истифодаи он |редмет |
| | |Академияи | |барои тоза | |
| | |илмҳои | |кардани об ва | |
| | |Ҷумҳурии | |беҳтар | |
| | |Тоҷикистон | |гардонидани | |
| | | | |ҳолати | |
| | | | |минтақа | |
| | | | |имкон | |
| | | | |медиҳад | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|11|Ихтирои |Институти |2011- |Навъҳои пахтаи |Вазорати |
| |навъҳои нави|зироаткории |2020 |миёнанах бо |кишоварзии |
| |пахтаи |Академияи | |типи IV нах ва |Ҷумҳурии |
| |маҳиннах ва |илмҳои | |пахтаи маҳиннах |Тоҷикистон, |
| |миёнанах дар|кишоварзии | |бо типи I-II |хоҷагиҳои |
| |асоси |Тоҷикистон, | |нах бо хусусияти|деҳқонӣ ва |
| |истифодаи |Институти | |дурудароз нигоҳ |фермерӣ |
| |аломати |ботаника, | |доштани тозагии | |
| |клейстогамия|физиология | |навъ офарида | |
| | |ва генетикаи | |мешавад. | |
| | |растании | |Ҳосилнокии пахта| |
| | |Академияи | |15-20% зиёд | |
| | |илмҳои | |шуда, | |
| | |Ҷумҳурии | |самаранокии | |
| | |Тоҷикистон | |иқтисодӣ аз 1 га| |
| | | | |5-6 ҳазор | |
| | | | |сомониро ташкил | |
| | | | |менамояд | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|12|Селексияи |Институти |2010- |Дар натиҷаи |Вазорати |
| |навъи гандум|зироаткории |2016 |селексияи |кишоварзии |
| |бо устувории|Академияи | |мақсадноки |Ҷумҳурии |
| |сироятпазирӣ|илмҳои | |гандум бо |Тоҷикистон, |
| |нисбати |кишоварзии | |устувории |хоҷагиҳои |
| |касалиҳои |Тоҷикистон | |сироятпазирӣ |деҳқонӣ ва |
| |занги зард | | |нисбати |фермерӣ |
| |ва сиёҳтоб | | |касалиҳои | |
| | | | |занги зард | |
| | | | |ва сиёҳтоб | |
| | | | |навъҳои нави | |
| | | | |гандум | |
| | | | |офарида | |
| | | | |мешаванд, ки | |
| | | | |ҳосилнокии | |
| | | | |онҳо ба | |
| | | | |30-40% зиёд | |
| | | | |мегардад. | |
| | | | |Самараи | |
| | | | |иқтисодӣ аз | |
| | | | |1 га | |
| | | | |киштзори | |
| | | | |гандум 3 | |
| | | | |ҳазор | |
| | | | |сомониро | |
| | | | |ташкил | |
| | | | |менамояд | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|13|Коркард ва |Институти |2011- |Бо истифодаи |Вазорати |
| |ҷорӣ |боғпарварию |2020 |пайванди |кишоварзии |
| |намудани |сабзавоткории| |мобайнӣ дар |Ҷумҳурии |
| |технологияи |Академияи | |такпайванди |Тоҷикистон, |
| |бунёди |илмҳои | |тухмӣ ва |хоҷагиҳои |
| |боғҳои |кишоварзии | |қадпаст дар |соҳаи |
| |интенсивии |Тоҷикистон | |1 га ҷойгир |боғдорӣ |
| |себ, нок ва | | |намудани | |
| |гелос бо | | |ниҳолҳо аз | |
| |истифодаи | | |400 то 2500 | |
| |такпай- | | |бех зиёд гашта, | |
| |вандҳои | | |ҳосилнокии | |
| |тухмӣ ва | | |майдонҳо 2-3 | |
| |қадпаст | | |маротиба | |
| | | | |меафзояд. | |
| | | | |Самараи | |
| | | | |иқтисодӣ аз | |
| | | | |1 га майдони | |
| | | | |боғ 12-15 | |
| | | | |ҳазор | |
| | | | |сомониро | |
| | | | |ташкил | |
| | | | |менамояд | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|14|Коркарди |Институти |2011- |Технологияи |Вазорати |
| |технологияи |ботаника, |2015 |нави |кишоварзии |
| |парвариши |физиология | |парвариши |Ҷумҳурии |
| |тухмии |ва генетикаи | |тухмии |Тоҷикистон, |
| |солимгар- |растании | |солимгар- |хоҷагиҳои |
| |донидашудаи |Академияи | |донидашудаи |соҳаи |
| |картошка бо |илмҳои | |картошка |картошка- |
| |истифодаи |Ҷумҳурии | |коркаркард |паварӣ |
| |усулҳои нави|Тоҷикистон, | |ва барои | |
| |биотехнологӣ|Институти | |татбиқ тавсия | |
| | |боғпарварию | |шуда хароҷоти | |
| | |сабзавоткории| |маблағ барои | |
| | |Академияи | |ба даст | |
| | |илмҳои | |овардани | |
| | |кишоварзии | |тухмии | |
| | |Тоҷикистон, | |баландсифати | |
| | |Донишгоҳи | |картошка хеле | |
| | |аграрии | |кам мегардад | |
| | |Тоҷикистон | |ва ҳосилнокии | |
| | |ба номи | |картошка то | |
| | |Ш.Шотемур | |20% баланд | |
| | | | |бардошта | |
| | | | |мешавад | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|15|Истифодаи |Институти |2013- |Бо истифодаи |Вазорати |
| |усулҳои |чорводории |2017 |усулҳои |кишоварзии |
| |биотехнологӣ|Академияи | |биотехнологӣ |Ҷумҳурии |
| |дар соҳаи |илмҳои | |маҳсулнокии |Тоҷикистон, |
| |чорводорӣ |кишоварзии | |чорво ва |хоҷагиҳои |
| | |Тоҷикистон | |наслнокии он |деҳқонӣ ва |
| | | | |40-60% беҳтар |фермерӣ |
| | | | |мегардад. | |
| | | | |Самаранокии | |
| | | | |иқтисодӣ аз | |
| | | | |рӯйи ҳисоби | |
| | | | |ба 1 сар | |
| | | | |чорвои калони | |
| | | | |шохдор 280 | |
| | | | |сомонӣ ва аз | |
| | | | |рӯйи ҳисоби | |
| | | | |ба 1 сар | |
| | | | |чорвои хурди | |
| | | | |шохдор 120 | |
| | | | |сомониро | |
| | | | |ташкил медиҳад | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|16|Истифодаи |Институти |2011- |Истифодаи |Вазорати |
| |иловаҳои |чорводории |2015 |иловаҳои |кишоварзии |
| |ғайрианъ- |Академияи | |ғайрианъ- |Ҷумҳурии |
| |анавии |илмҳои | |анавии |Тоҷикистон, |
| |маъдандор |кишоварзии | |минералдори |КВД "Саноати |
| |дар хӯроки |Тоҷикистон | |маҳаллӣ |парранда- |
| |парранда ва |2011-2015 | |(оҳаксанг, |паварии |
| |чорво | | |гили бута |Тоҷикистон", |
| | | | |ва ғайра) |хоҷагиҳои |
| | | | |дар хӯроки |деҳқонию |
| | | | |парранда ва |шахсии |
| | | | |чорво барои |парранда- |
| | | | |беҳтар |паварӣ ва |
| | | | |шудани |чорводорӣ |
| | | | |маҳсулнокӣ, | |
| | | | |азмшавии | |
| | | | |хӯрок ва | |
| | | | |пастшавии | |
| | | | |нархи аслии | |
| | | | |маҳсулот ба | |
| | | | |10-20 фоиз | |
| | | | |мусоидат | |
| | | | |менамояд | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|17|Коркарди |Институти |2011- |Истифодаи |Вазорати |
| |ваксина аз |ветеринарии |2015 |ваксинаҳо |кишоварзии |
| |штаммҳои |Академияи | |бар зидди |Ҷумҳурии |
| |таҳҷоӣ бар |илмҳои | |касалии гули |Тоҷикистон, |
| |зидди |кишоварзии | |бузҳо аз |хоҷагиҳои |
| |касалии гули|Тоҷикистон | |штаммҳои |чорводорӣ |
| |бузҳо | | |таҳҷоӣ | |
| | | | |самарабахшии | |
| | | | |эпизоотии | |
| | | | |онро нисбат | |
| | | | |ба ваксинаҳои | |
| | | | |истеҳсоли | |
| | | | |хориҷӣ 10-15 | |
| | | | |фоизро ташкил | |
| | | | |медиҳад. | |
| | | | |Самараи | |
| | | | |иқтисодӣ аз | |
| | | | |рӯйи ҳисоби | |
| | | | |ба 1000 сар | |
| | | | |буз 200 ҳазор | |
| | | | |сомониро | |
| | | | |ташкил медиҳад | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|18|Истифодаи |КИИ |2011- |Аз хайлаҳои |Вазорати |
| |хайлаҳои |"Маводи |2015 |микроорга- |кишоварзии |
| |(популят- |биологӣ"-и | |низмҳои ватанӣ |Ҷумҳурии |
| |сияҳои) |Академияи | |маводи биологӣ |Тоҷикистон, |
| |микроорга- |илмҳои | |ва ташхисии |Хадамоти |
| |низмҳои |кишоварзии | |ватанӣ истеҳсол |назорати |
| |маҳаллӣ дар |Тоҷикистон | |мегарданд. |байторӣ ва |
| |истеҳсоли | | |Самаранокии |саноати |
| |маводи | | |иқтисодии он |микробиологӣ |
| |биологӣ | | |ҳар сол аз 5 | |
| | | | |то 7 млн. | |
| | | | |сомониро ташкил | |
| | | | |медиҳад | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|19|Такмили |Институти |2011- |Ташхис ва |Вазорати |
| |усулҳои |гастро- |2020 |табобати |тандурустии |
| |иммуно- |энтерологияи | |саривақтии |Ҷумҳурии |
| |радиологӣ, |Академияи | |гепатити |Тоҷикистон |
| |молекулию |илмҳои | |вируси | |
| |генетикии |тибби назди | |пешгирии | |
| |ташхис ва |Вазорати | |сиррози ҷигар | |
| |табобати |тандурустии | |ва карсиномаи | |
| |бемориҳои |Ҷумҳурии | |гепатоселлюларӣ | |
| |музмини |Тоҷикистон | |такмил дода | |
| |вирусии | | |мешавад | |
| |ҷигар ва | | | | |
| |карсиномаи | | | | |
| |гепато- | | | | |
| |селюларӣ | | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|20|Такмили |Пажӯҳишгоҳи |2011- |Натиҷабахшии |Муассисаҳои |
| |усулҳои |илмию |2020 |ташхис ва |тиббӣ |
| |иммуно- |таҳқиқотии | |профилактикаи | |
| |генетикии |тибби | |бемории сил | |
| |баҳодиҳии |профилактикии| |дар Ҷумҳурии | |
| |устувории |Тоҷикистон | |Тоҷикистон | |
| |бактерияҳое,| | |баланд мешавад | |
| |ки боиси | | | | |
| |бемории сил | | | | |
| |ва домана бо| | | | |
| |антибиотикҳо| | | | |
| |ва | | | | |
| |мониторинги | | | | |
| |молекуляриву| | | | |
| |генетикӣ ва | | | | |
| |серологии | | | | |
| |зуком дар | | | | |
| |Ҷумҳурии | | | | |
| |Тоҷикистон | | | | |
| |мегарданд | | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|21|Истифодаи |Пажӯҳишгоҳи |2011- |Истифодаи |Муассисаҳои |
| |маркирҳои |илмию |2020 |усулҳои нав |тиббӣ |
| |ангиогенезу |таҳқиқотии | |ва таъмини | |
| |апоптоз дар |акушерӣ, | |ҳомиладории | |
| |ҳамроҳак ва |гинекологӣ ва| |бехатар муриши | |
| |профили |перинатологии| |пери- ва | |
| |ситокинҳои |Тоҷикистон | |неонаталиро | |
| |модару кӯдак| | |кам мегардонад | |
| |барои | | | | |
| |таъмини | | | | |
| |бехатарии | | | | |
| |ҳомила ва | | | | |
| |таваллуд | | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|22|Коркард ва |Донишгоҳи |2011- |Истифодаи |Муассисаҳои |
| |истифодаи |давлатии |2020 |усулҳои |тиббӣ |
| |усулҳои |тиббии | |коркардшуда | |
| |беҳтар |Тоҷикистон | |имкон медиҳад, | |
| |гардонидани |ба номи | |ки солимии | |
| |солимии |Абӯалӣ | |репродуктивии | |
| |репро- |ибни Сино | |занон беҳтар | |
| |дуктивӣ, | | |карда шавад | |
| |паст кардани| | | | |
| |хатари | | | | |
| |омилҳои | | | | |
| |техногенӣ ва| | | | |
| |иқлиму | | | | |
| |ҷуғрофӣ ба | | | | |
| |ҳомиладории | | | | |
| |занон | | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|23|Коркард ва |Донишгоҳи |2011- |Истифодаи |Муассисаҳои |
| |татбиқи |давлатии |2020 |усулҳои |тиббӣ |
| |техноло- |тиббии | |коркардшуда | |
| |гияҳои |Тоҷикистон | |самаранокии | |
| |навтарини |ба номи | |табобати | |
| |пешгирӣ ва |Абӯалӣ ибни | |остеопатияро | |
| |табобати |Сино | |баланд | |
| |остеопатия | | |мебардорад | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|24|Коркард ва |Донишгоҳи |2011- |Фоизи |Муассисаҳои |
| |татбиқи |давлатии |2020 |ташхиси |тиббӣ |
| |усулҳои нави|тиббии | |бемории | |
| |пешгирӣ, |Тоҷикистон | |саратон | |
| |ташхис ва |ба номи | |дар | |
| |табобати |Абӯалӣ ибни | |марҳилаҳои | |
| |бемории |Сино, | |аввал ва | |
| |саратон |Маркази | |миқдори | |
| | |ҷумҳуриявии | |табобат- | |
| | |илмии | |гирифтагон | |
| | |саратоншиносӣ| |меафзояд, | |
| | | | |хароҷот ба | |
| | | | |табобат кам | |
| | | | |мешавад, | |
| | | | |маъюбӣ ва | |
| | | | |муриш кам | |
| | | | |мегардад | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|25|Коркард ва |Маркази |2011- |Истифодаи |Вазорати |
| |татбиқи |ҷумҳуриявии |2020 |технологияҳои |тандурустии |
| |техноло- |илмии | |нав имкон |Ҷумҳурии |
| |гияҳои |ҷарроҳии | |медиҳад, ки |Тоҷикистон, |
| |ангио- |дилу рагҳо ва| |муддати |Академияи |
| |пластика ва |қафаси сина | |бистарикунонӣ, |илмҳои тибби |
| |стентгузории| | |ҳаҷми амалиёт |назди |
| |эндовас- | | |ва аворизҳои |Вазорати |
| |кулярии | | |ҷарроҳӣ, фавт |тандурустии |
| |шараёнҳои | | |ва маъюбшавии |Ҷумҳурии |
| |периферикӣ | | |беморон кам |Тоҷикистон, |
| | | | |карда шавад |Маркази |
| | | | | |бемориҳои дил|
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|26|Истифодаи |Донишгоҳи |2011- |Технологияҳои |Муассисаҳои |
| |техноло- |давлатии |2020 |навин дар самти |тиббӣ |
| |гияҳои |тиббии | |пайвандсозии | |
| |пешқадами |Тоҷикистон | |узвҳо ва | |
| |трансплан- |ба номи | |истифодаи | |
| |тология ва |Абӯалӣ ибни | |ҳуҷайраҳои | |
| |истифодаи |Сино | |бунёдӣ аз худ | |
| |ҳуҷайраҳои | | |карда мешаванд | |
| |бунёдӣ | | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|27|Ҷорб намудан|Донишкадаи |2011- |Миқдори давраҳои|Муассисаҳои |
| |ва |такмили |2020 |амалиётҳо, фавт,|тиббӣ |
| |такмилдиҳии |ихтисоси | |маъюбон ва | |
| |технологияи |баъдидипломии| |бошиши кӯдакон | |
| |инноватсионӣ|кормандони | |дар беморхонаҳо | |
| |дар ҷарроҳии|тибби | |кам мегардад | |
| |барқарорсозӣ|Тоҷикистон, | | | |
| |тармимӣ ва |Маркази | | | |
| |таъҷилии |ҷумҳуриявии | | | |
| |кӯдакон |илмию | | | |
| | |таълимии | | | |
| | |ҷарроҳии | | | |
| | |барқарорсозӣ | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|28|Коркард ва |Маркази |2011- |Муолиҷаи |Муассисаҳои |
| |татбиқи |ҷумҳуриявии |2020 |эндодонтии |тиббӣ |
| |техноло- |илмии | |дандонҳо беҳтар | |
| |гияҳои нави |стоматологӣ | |мегардад | |
| |эндоэкс- | | | | |
| |прессия дар | | | | |
| |амалиёти | | | | |
| |эндодонтия | | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|29|Коркарди |Институти |2011- |Истеҳсоли |Вазорати |
| |технологияи |гастроэнте- |2020 |доруҳои |тандурустии |
| |муосири |рологияи | |ватанӣ барои |Ҷумҳурии |
| |ҳосил |Академияи | |гузаронидани |Тоҷикистон |
| |кардани |илмҳои тибби | |таҳлили | |
| |доруҳои нав |назди | |токлиникавӣ ва | |
| |дар асоси |Вазорати | |клиникавӣ | |
| |маводи |тандурустии | |мувофиқи | |
| |шифобахши |Ҷумҳурии | |талаботи GМР | |
| |Тоҷикистон |Тоҷикистон, | |ба роҳ монда | |
| | |Донишгоҳи | |мешавад. | |
| | |давлатии | |Истеҳсоли | |
| | |тиббии | |доруҳои нав | |
| | |Тоҷикистон | |ба рушди | |
| | |ба номи | |саноати | |
| | |Абӯалӣ ибни | |дорусозии | |
| | |Сино, Маркази| |Ҷумҳурии | |
| | |илмию | |Тоҷикистон | |
| | |таҳқиқотии | |мусоидат | |
| | |коркарди | |менамояд | |
| | |доруҳои | | | |
| | |табобатӣ | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|30|Такмили |Институти |2011- |Технологияи |Корхонаҳои |
| |технологияи |химияи ба |2015 |пешниҳодшаванда |саноати |
| |ҳосил |номи | |имкон медиҳад, |озуқаворӣ |
| |кардани |В.И.Никитини | |ки пектини хеле | |
| |пектини хеле|Академияи | |хуб тозакар- | |
| |хуб тозакар-|илмҳои | |дашуда бе | |
| |дашуда барои|Ҷумҳурии | |истифодаи | |
| |саноати |Тоҷикистон | |кислотаҳо, | |
| |озуқаворӣ | | |асосҳо, | |
| | | | |намакҳои | |
| | | | |маъданӣ ва | |
| | | | |спирти этилӣ | |
| | | | |истеҳсол карда | |
| | | | |шуда, системаи | |
| | | | |моддаҳои доругӣ | |
| | | | |ба даст оварда | |
| | | | |шавад, ки ин | |
| | | | |назорати | |
| | | | |баровардани | |
| | | | |онҳоро аз рӯда | |
| | | | |имкон медиҳад | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|31|Такмили |Институти |2011- |Ин технология |Вазорати |
| |технологияи |химияи ба |2015 |имкон медиҳад, |тандурустии |
| |тайёр |номи | |ки системаи |Ҷумҳурии |
| |намудани |В.И.Никитини | |моддаҳои доругӣ |Тоҷикистон, |
| |ҳомилони |Академияи | |ба даст оварда |корхонаҳои |
| |моддаҳои |илмҳои | |шавад ва раванди|дорусозӣ |
| |доругӣ дар |Ҷумҳурии | |баровардани онҳо| |
| |асоси пектин|Тоҷикистон | |аз рӯда назорат | |
| |(гидрогелҳо,| | |карда шавад | |
| |микрокап- | | | | |
| |сулаҳо, | | | | |
| |эмулсияҳо) | | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|32|Такмили |Институти |2011- |Ба шарофати |Вазорати |
| |технологияи |химияи ба |2015 |қобилияти |тандурустии |
| |ҳосил |номи | |нодири доруи |Ҷумҳурии |
| |кардани |В.И.Никитини | |Трионин сангҳои |Тоҷикистон, |
| |доруи |Академияи | |холестеринӣ ва |корхонаҳои |
| |"Трионин",ки|илмҳои | |заҳра об шуда, |дорусозӣ |
| |қобилияти об|Ҷумҳурии | |самаранокии | |
| |кардани |Тоҷикистон, | |табобати бемории| |
| |сангҳои |Институти | |санги заҳра | |
| |холестеринӣ |гастро- | |баланд мешавад | |
| |ва заҳраро |энтерологияи | | | |
| |дорад |Академияи | | | |
| | |илмҳои тиббии| | | |
| | |назди | | | |
| | |Вазорати | | | |
| | |тандурустии | | | |
| | |Ҷумҳурии | | | |
| | |Тоҷикистон | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
|33|Коркарди |Институти |2011- |Дар истеҳсолот |Вазорати |
| |технологияи |илмию |2015 |технологияҳои |тандурустии |
| |ҷудо кардан,|таҳқиқотии | |нави ҳосил |Ҷумҳурии |
| |омӯзиши |Донишгоҳи | |кардани доруи |Тоҷикистон |
| |таркиб ва |давлатии | |табобатӣ аз | |
| |истифодаи |Тоҷикистон | |растаниҳои | |
| |равғани | | |доругӣ истифода | |
| |эфирии | | |мешавад | |
| |растаниҳои | | | | |
| |доругии | | | | |
| |Тоҷикистон | | | | |
+--+------------+-------------+-------+----------------+-------------+
Утверждена
постановлением Правительства
Республики Таджикистан
от 30 апреля 2011 года №227
Программа инновационного развития Республики Таджикистан на 2011-2020 годы
Введение
1) Основанием для разработки Программы являются указание в Послании Президента Республики Таджикистан Маджлиси Оли Республики Таджикистан об основных направлениях внутренней и внешней политики Республики Таджикистан от 20 апреля 2011 года и постановление Правительства Республики Таджикистан от 4 февраля 2010 года, №33 "Об итогах социально-экономического развития Республики Таджикистан в 2009 году и задачах на 2010 год" по разработке и представлению на рассмотрение в Правительство Республики Таджикистан проект "Программы инновационного развития Республики Таджикистан на 2011-2020 годы".
Задачами Программы являются стимулирование научно-технической и инновационной активности, формирование нормативной правовой базы инновационной деятельности, вовлечение научного потенциала страны в инновационные процессы, эффективное использование научно-технологических разработок и изобретений, создание и развитие инновационной инфраструктуры.
Целью Программы является формирование эффективной инновационной системы, способствующей повышению технологического уровня и конкурентоспособности производства, выходу инновационной продукции на внутренний и внешний рынки, росту импортозамещения, ускорению социально-экономического развития и достижению национальных стратегических целей.
Для оценки эффективности и результативности выполнения мероприятий Программы будут применяться показатели, характеризующие инновационный потенциал и факторы его развития, инновационную деятельность в производстве и сфере занятости, результативность научных исследований и научно-технической деятельности
2) Основными направлениями Программы являются:
- разработка законодательных и нормативных правовых актов, экономических и организационных мер активизации и поддержки инновационной деятельности;
- разработка и реализация инновационных проектов;
- создание и развитие инновационной инфраструктуры;
- формирование и совершенствование системы подготовки специалистов в области инновационной деятельности;
- организация информационной системы, и международное сотрудничество в сфере инновационной деятельности.
3) Выполнение Программы предусматривается осуществить в два этапа:
- первый этап - 2011-2014 годы;
- второй этап - 2015-2020 годы.
4) Выполнение Программы содействует созданию инновационной системы, способствующей эффективному применению передовых научно-технических и технологических достижений, повышению конкурентоспособности производства, рациональному использованию природных, сырьевых и инвестиционных ресурсов обеспечению экономической, энергетической, продовольственной и экологической безопасности, формированию инновационной экономики, росту благосостояния и повышению качества жизни населения страны.
Источниками финансового обеспечения мероприятий Программы, инновационных и инвестиционных проектов являются средства республиканского бюджета, собственные средства организаций, Инновационного фонда Таджикистана, инновационных фондов министерств и других органов государственного управления, кредитные ресурсы банков, иностранные инвестиции, заемные средства, другие источники, привлечение которых не противоречит законодательству Республики Таджикистан.
Управление реализацией Программы и контроль за ходом выполнения мероприятий Программы возлагается на Министерство экономического развития и торговли Республики Таджикистан. Контроль за целевым использованием бюджетных средств осуществляется Министерством финансов Республики Таджикистан.
Исполнителями Программы являются министерства, ведомства Республики Таджикистан, исполнительные органы государственной власти областей, городов и районов Республики Таджикистан, Академия наук Республики Таджикистан, Таджикская академия сельскохозяйственных наук, Академия медицинских наук при Министерстве здравоохранения Республики Таджикистан, Академия образования Таджикистана, высшие учебные заведения, отраслевые научно-исследовательские учреждения, предприятия и организации Республики Таджикистан.
Проект Программы разработан Межведомственной комиссией, созданной постановлением Президиума Академии наук Республики Таджикистан от 7 мая 2010 г. №47.
1. Обоснование необходимости принятия Программы. Состояние и проблемы инновационной деятельности в Республике Таджикистан
5) В современном мире основным фактором устойчивого роста экономики и достижения высокого уровня жизни населения становится переход её на социально ориентированный инновационный путь развития.
Инновации, воплощенные в новых технологиях, продукции и оборудовании, предоставлении услуг, в новых подходах в организации и повышении квалификации кадров, обеспечивают высокую конкурентоспособность экономики. В экономически развитых странах доля прироста валового внутреннего продукта за счёт использования инноваций составляет 70-80 процентов. Таким образом, инновации имеют стратегическое значение для повышения конкурентоспособности и развития экономики.
Каждая страна, независимо от того, на каком научно-технологическом и социально-экономическом уровне развития она находится, должна стремиться к формированию своей национальной инновационной системы, построенной на общих принципах инновационной деятельности и, вместе с тем, с учётом особенностей страны (научно-технологического потенциала, состояния экономики, трудовых и сырьевых ресурсов, природно-климатических условий и т.д.). Необходимо создавать условия для активизации инновационной деятельности, являющейся связующим звеном между наукой и производством, с тем, чтобы инновационная составляющая в сфере экономики постоянно возрастала и оказывала все большее влияние на прогресс страны и повышение благосостояния народа.
По уровню инновационной активности, по показателям, которые дают представление о её состоянии (научно-технический потенциал, инновационная инфраструктура, удельный вес высокотехнологической конкурентоспособной продукции в структуре производства и экспорта, коммерциализация инновационных разработок и т.д.) Республика Таджикистан сильно отстаёт от экономически развитых стран.
Если охарактеризовать в общем состояние инновационной деятельности в стране, то можно констатировать, что она находится в стадии становления.
6) За годы Государственной независимости Республики Таджикистан Правительством страны были предприняты меры по поддержанию научного потенциала, реформированию сферы науки и переориентации её на решение актуальных социально-экономических проблем. В стране взят стратегический курс на укрепление научнотехнического потенциала как одного из необходимых условий для модернизации экономики и постепенного перехода её на инновационный путь развития.
7) Принят ряд законов и постановлений Правительства, определяющих государственную политику в области науки, направленную на поддержку научного потенциала, развитие научных исследований, разработку новых технологий и применение их в производстве:
- Закон Республики Таджикистан "О науке и государственной научно-технической политике" (1998 г.);
- Закон Республики Таджикистан "Об Академии наук Республики Таджикистан" (2002 г.);
- постановление Правительства Республики Таджикистан "О Концепции государственной научно-технической политики Республики Таджикистан" (1999 г.);
- постановление Правительства Республики Таджикистан "Об утверждении Программы развития точных наук в Республике Таджикистан на 2005-2008 годы" (2003 г.);
- постановление Правительства Республики Таджикистан "О Стратегии Республики Таджикистан в области науки и технологий на 2007-2015 годы" (2006 г.);
- постановление Правительства Республики Таджикистан "Об утверждении Программы подготовки научных кадров в Республике Таджикистан на 2009-2015 годы" (2008 г.);
- постановление Правительства Республики Таджикистан "Об утверждении Программы интеграции науки и высшего образования Республики Таджикистан на 2010-2015 годы" (2009 г.);
- постановление Правительства Республики Таджикистан "Об утверждении Программы внедрения научно-технических достижений в промышленное производство Республики Таджикистан на 2010-2015 годы" (2009 г.);
- постановление Правительства Республики Таджикистан "Об утверждении Программы развития естественных, математико-технических наук на 2010-2020 годы" (2010 г.);
- постановление Правительства Республики Таджикистан "Об утверждении Перечня приоритетных направлений научных исследований в Республике Таджикистан на 2010-2012 годы" (2010 г.);
- постановление Правительства Республики Таджикистан "О Стратегии Республики Таджикистан в области науки и технологий на 2011-2015 годы" (Новая редакция, 2011 г.);
8) В выше перечисленных документах в той или иной степени отражены аспекты, имеющие прямое отношение к проблеме инновационного развития в стране.
9) В Главе 4 статьи 11 Закона Республики Таджикистан "О науке и государственной научно-технической политике" к числу основных целей и принципов государственной научно-технической политики отнесены:
- стимулирование научной, научно-технической и инновационной деятельности через систему экономических и других льгот;
- развитие научной, научно-технической и инновационной деятельности посредством создания системы государственных и научных центров и других структур.
10) Этим проблемам посвящен, в частности, специальный раздел Стратегии Республики Таджикистан в области науки и технологий на 2011-2015 годы (Новая редакция) "Формирование инновационной инфраструктуры и поддержка инновационной деятельности".
11) В Республике Таджикистан принят ряд законов, регулирующих некоторые виды инновационной деятельности: "О промышленных образцах" (2004 г.), "Об изобретениях" (2004 г.),
"О правовой защите топологий интегральных микросхем" (2006 г.),
"О товарных знаках и знаках оказания услуг" (2007 г.),
"О Технологическом парке" (2010 г.).
12) В Часть третью Гражданского кодекса Республики Таджикистан (2005 год) включен Раздел "Интеллектуальная собственность".
Однако принятие вышеуказанных нормативных правовых актов можно рассматривать лишь как начало работы по формированию цельной, всеобъемлющей системы законодательства, которая послужит необходимой основой для широкого развития инновационной деятельности в Республике Таджикистан.
13) Для характеристики нынешнего состояния инновационного развития в Республике Таджикистан можно привести некоторые индикаторы (показатели), которые принято использовать в мировой практике для оценки состояния и динамики инновационного потенциала страны и обобщённой эффективности научно-инновационной сферы.
Внутренние затраты на научные исследования и разработки составляют около 0,12% от Валового внутреннего продукта (ВВП), в то время как в развитых странах они находятся в пределах 1-3% от ВВП. Несмотря на то, что расходы на науку постоянно возрастают (в 2009 году они составили 25 млн. 753 тыс. сомони и возросли в сопоставлении с 2007 годом на 31%), финансовое обеспечение научных исследований и разработок остаётся всё же недостаточным.
Удельный вес внебюджетных средств во внутренних затратах на научные исследования и разработки составляет 20-30%. В системе Академии наук Республики Таджикистан он достиг в 2009 году 53,2%, в системе Таджикской академии сельскохозяйственных наук - 38%. Это неплохой показатель, однако есть основания рассчитывать, что в перспективе уровень использования внебюджетных источников финансирования сферы науки значительно возрастёт.
14) По данным Министерства экономического развития и торговли Республики Таджикистан по состоянию на 1 января 2010 года в сфере науки работали 5196 научных сотрудников, в том числе имеющих учёную степень 3880 сотрудников (докторов наук - 780, кандидатов наук - 3100) и 1316 сотрудников без учёной степени. Численность персонала занятого научными исследованиями и разработками, в расчете на 10 тысяч занятых в экономике составляет 24 человека.
Число патентных заявок на изобретения, поданных национальными заявителями в стране составило в 2007 году 117, в 2008 году - 113, в 200- году-116. Это очень низкий показатель в сопоставлении с уровнем изобретательской активности в экономически развитых странах.
Практически все организации, которые проводят научные исследования, имеют доступ к сети Интернет, тем не менее предстоит еще многое сделать для формирования современной информационной инфраструктуры, основанной на применение новейших информационно-коммуникационных технологий и способной обеспечить функционирование инновационных структур.
Обзор индикаторов инновационного развития Республики Таджикистан и сопоставление их с индикаторами инновационного развития развитых стран показывает, что имеются серьезные проблемы, без решения которых не представляется возможным сформировать современную полноценную инновационную систему.
15) К числу имеющихся проблем в инновационной сфере, помимо тех, которые упомянутые выше, можно отнести следующие: недостаточная вовлеченность научного и научно-технического потенциала в инновационные процессы: отсутствие развитой инновационной инфраструктуры: низкие темпы формирования современной системы подготовки кадров в области инновационной деятельности: несоответствие реального состояния системы информационно-коммуникационных технологий требованиям, предъявляемым к организации современной информационной системы в сфере инновационной деятельности; отсутствие налаженной системы введения в хозяйственный оборот результатов научных исследований и коммерциализации научно-технических разработок; неразработанность мер по стимулированию создания малых инновационных предприятий и инновационному предпринимательству; слабое использование потенциальных возможностей международного сотрудничества для поддержания инновационных процессов в стране.
Реальное положение дел и имеющиеся проблемы в инновационной сфере, стратегические национальные интересы диктуют необходимость разработки и принятия комплексных мер по государственной поддержке и развитию инновационной деятельности в стране.
2. Цель, основные задачи и исполнители Программы
16) Цель Программы состоит в том, чтобы сформировать эффективную инновационную систему, способствующую повышению технологического уровня и конкурентоспособности производства, выходу инновационной продукции на внутренний и внешний рынки, росту импортозамещения, ускорению социально-экономического развития и достижению национальных стратегических целей.
Наряду с этим будет создана Национальная инновационная система, обеспечивающая условия для эффективного применения передовых научно-технических и технологических достижений, повышения конкурентоспособности инновационных технологий и продуктов, рационального использования природных, сырьевых и инвестиционных ресурсов, достижения экономической, энергетической, продовольственной и экологической безопасности, формирования инновационной экономики, роста благосостояния и повышения качества жизни населения.
17) Для достижения целей Программы предстоит решить следующие основные задачи:
- стимулирование научно-технической и инновационной активности;
- формирование нормативной правовой базы инновационной деятельности;
- вовлечение научного и научно-технического потенциала страны в инновационные процессы;
- эффективное использование научно-технологических разработок и изобретений;
- введение результатов научных исследований в хозяйственный оборот и коммерциализация результатов научно-технической деятельности; создание и развитие инновационной инфраструктуры;
- финансовое обеспечение реализации мероприятий Программы; разработка и реализация инновационных проектов.
18) Исполнителями Программы являются министерства, ведомства Республики Таджикистан, администрации областей, районов и городов Республики Таджикистан, Академия наук Республики Таджикистан, Таджикская академия сельскохозяйственных наук, Академия медицинских наук при Министерстве здравоохранения Республики Таджикистан, Академия образования Таджикистана, высшие учебные заведения, отраслевые научно-исследовательские учреждения, предприятия и организации Республики Таджикистан.
19) Реализацию Программы предусматривается осуществить в два этапа:
- первый этап (2011-2014 гг.) - подготовительно-организационный этап;
- второй этап (2015-2020 гг.) - этап инновационного развития.
20) Имеется в виду, что на первом этапе будет подготовлена необходимая база для развертывания инновационной деятельности: будут разработаны и приняты законодательные и нормативные правовые актыоснова инновационной деятельности, приняты экономические и организационные меры по поддержке инновационной деятельности, проведена работа по созданию инновационной инфраструктуры, заложены основы для её дальнейшего развития, сформирована система подготовки специалистов в инновационной сфере, а также будет выполнен ряд других мероприятий.
Первый этап реализации Программы завершится созданием необходимых компонентов, составляющих структуру Национальной инновационной системы. Национальная инновационная система будет представлять собой совокупность законодательных, структурных, организационных и функциональных компонентов, обеспечивающих развитие инновационной деятельности в Республике Таджикистан.
Национальная инновационная система объединит усилия государственных органов управления всех уровней, организаций научно-технической сферы, высших учебных заведений и предпринимательского лектора экономики, направленные на совершенствование механизмов взаимодействия между участниками инновационных процессов, эффективное использование достижений науки и технологий для реализации стратегических национальных приоритетов страны.
На втором этапе Программы на базе создаваемой Национальной инновационной системы должна быть развернута всесторонняя работа то реализации Программы с тем, чтобы с каждым годом неуклонно возрастала инновационная, составляющая в экономике страны. По мере реализации Программы будут приниматься меры по дальнейшему совершенствованию Национальной инновационной системы с учетом достижений мировой науки, передовых технологий и опыта организации инновационной деятельности как в нашей стране, так и за рубежом.
3. Основные направления реализации программы. Меры, направленные на достижение цели и решение задач Программы
21) Разработка законодательных и нормативных правовых актов, создающих основу для инновационной деятельности в Республике Таджикистан.
Одной из основных задач государства в сфере инновационной политики является формирование нормативной правовой базы инновационной деятельности.
В Республике Таджикистан в ближайшие годы предстоит проделать большую работу по созданию действенной правовой базы перехода на инновационный социально ориентированный путь развития, в основу которой должны быть положены общепринятые принципы и стандарты законодательного регулирования инновационной деятельности.
22) На первом этапе реализации Программы (подготовительноорганизационном, 2011-2014 годы) предстоит заложить основы законодательного регулирования инновационной деятельности в республике. Прежде всего, необходимо разработать и принять Закон Республики Таджикистан "О поддержке инновационной активности", регламентирующий правовые основы функционирования Национальной инновационной системы и государственной политики в данной сфере.
Должны быть разработаны и приняты такие законодательные акты, которые охватывают всю совокупность экономических регуляторов инновационной деятельности, включая финансовые, антимонопольные, налоговые, таможенные и др. Законодательство должно обеспечить надлежащие правовые условия для использования результатов научных исследований и разработок в производстве, разработки мер по государственной поддержке малого инновационного предпринимательства, для вовлечения в хозяйственный оборот объектов интеллектуальной собственности и других результатов научной и научно-технической деятельности, регулирования условий коммерциализации разрабатываемых технологий, установления и применения критериев определения инновационной продукции и услуг, защите прав интеллектуальной собственности.
Также, предстоит разработать нормативную базу создания и функционирования системы бюджетных и внебюджетных фондов в инновационной сфере.
Принятие нормативного правового документа о предоставлении налоговых льгот производителям инновационных продуктов потребует внесения соответствующих дополнений в Налоговый кодекс Республики Таджикистан. Необходимо также разработать нормативный правовой документ о снижении таможенных пошлин на ввозимое из-за рубежа специальное научное и производственно-технологическое оборудование, не имеющее отечественных аналогов.
С целью законодательного обеспечения сотрудничества Республики Таджикистан в сфере инновационной деятельности с государствами-участниками СНГ следует принять специальный законодательный акт, позволяющий систематизировать отношения в этой сфере, согласовать цели, задачи, направления инновационной политики и государственного регулирования инновационной деятельности, отразить в нем специфические подходы к созданию конкретных механизмов стимулирования инновационного развития в соответствии с национальными интересами. Таким законодательным актом, представляющим возможность оптимизировать нормы законодательства в области инновационной деятельности и охватывающим всю совокупность аспектов инновационного развития в государствах-участниках СНГ, может стать Инновационный кодекс Республики Таджикистан. Межпарламентская Ассамблея государств-участников СНГ рекомендовала принять Инновационный кодекс в каждом из государств-участников СНГ.
23) Инновационная деятельность нуждается в постоянном совершенствовании нормативной правовой базы, регулирующей эту деятельность. На втором этапе реализации Программы (этапе инновационного развития, 2015-2020 годы) будет инициироваться разработка новых законодательных актов, будут вноситься изменения и дополнения в законодательство, направленные на стимулирование инновационных процессов в экономике с учетом опыта функционирования нормативной правовой системы в Республике Таджикистан, анализа практики и тенденций развития законодательства в сфере инновационной деятельности в экономически развитых странах.
1. Создание и развитие инновационной инфраструктуры (технико-технологической базы)
24) Для обеспечения инновационной деятельности требуется создание разветвленной инновационной инфраструктуры, одним из составных частей которой является технико-технологическая база. Некоторые производственно-технологические структуры, созданные еще в советский период, сохранились, и их надо приспособить к работе вусловиях рыночной экономики. другие же структуры, отвечающие требованиям современной инновационной экономики, следует создавать: технопарки, инновационно- технологические центры, бизнес-инкубаторы, центры трансфера технологий, конструкторские бюро, технологические фирмы, организации по оказанию консалтинговых услуг и т.д.
В задачи этих структур в общем плане входит анализ и отбор перспективных для практического использования научных разработок и воплощение результатов научных исследований в технологии, доведение научных разработок до стадии промышленного образца, налаживание опытного производства и трансфера технологий, то есть трансформация результатов научной деятельности в конкурентоспособную продукцию обладающую высоким потенциалом рыночной реализации.
Правовой основой формирования технико-технологической базы инновационной инфраструктуры в стране являются Закон Республики Таджикистан "О науке и государственной научно-технической политике" (1998 г.), Закон Республики Таджикистан "О Технологическом парке" (2010 г.).
Закон Республики Таджикистан "О Технологическом парке" предусматривает возможность создания четырех видов Технологического парка: инновационно-технологического парка, научного (исследовательского) парка, технополиса и технологического инкубатора (бизнес-инкубатора). Технологический парк представляет собой объединение научных и инновационных структур, других субъектов деятельности в области науки и инноваций и трансфера технологий, хозяйствующих объектов, использующих достижения науки и инноваций. Установлено, что целью создания Технологического парка является: научно-техническое и инновационно-технологическое развитие; использование инновационных программ и проектов; укрепление материально-технической и финансовой базы учебных, научно-исследовательских, производственных учреждений и изыскание финансовых средств для развития науки и технологий; вовлечение студентов, аспирантов, профессорско-преподавательского состава, научных работников в процессы интеграции науки и производства.
В инновационной инфраструктуре страны важное место должны занимать центры трансфера технологий, целью которых является создание современной технологической базы, освоение конкурентоспособных технологий, отбор разработок, имеющих коммерческий потенциал, и их коммерциализация, передача объектов интеллектуальной собственности в хозяйственный оборот, -создание малых инновационных предприятий и поддержка их деятельности.
Особенно важной задачей является создание малых высокотехнологических инновационных предприятий - одного из основных элементов инновационной инфраструктуры. Мировая практика показывает, что многие по-настоящему новаторские идеи доводятся до коммерциализации именно в малых инновационных компаниях. Малое инновационное предпринимательство это наиболее динамичная составная часть инновационной экономики, которое способно оперативно реагировать на запросы рынка в высокотехнологической продукции, оценивать конъюнктурную ситуацию, осваивать новые технологии и ориентировать своё производство на выпуск конкурентоспособной продукции. Следует принять полезный опыт других стран по поддержке компаний и предприятий малого и среднего предпринимательства, которые производят и поставляют на рынок значительную долю инновационных продуктов.
Создание технико-технологической базы инновационной деятельности - чрезвычайно сложный и длительный процесс, зависящий от разработки законодательных и нормативных правовых актов, обеспечивающих развитие такой базы, наличия финансовых ресурсов, кадрового потенциала, технического и технологического обеспечения и т.д. Имеется в виду, что элементы инновационной инфраструктуры будут создаваться постепенно, поэтапно, в зависимости от реальных возможностей, условий и потребностей отраслей экономики, научных и образовательных структур, инновационных фирм и предприятий, т.е. в зависимости от темпов инновационного развития в стране и государственной поддержки инновационной деятельности.
Предусматривается, что при разработке программы инновационного развития отраслей экономики, сферы науки; и образования, а также отдельных предприятий будет составляться перспективный план формирования технико-технологической базы инновационной деятельности с учетом их специфики.
2. Формирование и совершенствование системы подготовки, переподготовки и повышения квалификации специалистов в области инновационной деятельности
25) Одним из основных компонентов инновационной деятельности является подготовка, переподготовка и повышение квалификации специалистов в области инновационной деятельности.
Предстоит сформировать в высших учебных заведениях современную систему подготовки специалистов в области инновационной деятельности. Предусматривается введение в высших учебных заведениях специализации по инновационной деятельности с тем, чтобы готовить специалистов, профессионально владеющих знаниями и навыками в области экономических основ инновационного предпринимательства, управления проектами, коммерциализации технологий, технологического менеджмента, маркетинга, теории и практики охраны и защиты прав интеллектуальной собственности. Потребуется разработать образовательные стандарты инновационных специальностей, пересмотреть номенклатуру специальностей (специализаций) подготовки кадров с учетом нужд и перспектив инновационного развития страны с внесением соответствующих изменений и дополнений в Государственный классификатор направлений и специальностей в Республике Таджикистан.
В некоторых высших учебных заведениях целесообразно открыть кафедры по инновационной деятельности и менеджменту, на которых будут проводиться научно-исследовательские работы по инновационным направлениям по профилю высшего учебного заведения и подготавливаться специалисты по этим направлениям. На этих кафедрах студенты должны будут прослушать курсы лекций, провести по направлению кафедр практическую работу в научных учреждениях, на предприятиях, в фирмах и организациях, занимающихся инновационной деятельностью, выполнить дипломные работы по инновационной тематике.
Высшие учебные заведения должны организовать прогнозирование спроса, мониторинг потребностей в кадрах в инновационной системе и составление, исходя из этого, плана подготовки кадров.
По рекомендации высшего учебного заведения студенты, аспиранты, молодые сотрудники могут направляться для прохождения практики на стажировку и обучения в зарубежных образовательных учреждениях по инновационным специальностям за счет бюджетных и внебюджетных средств (в том числе на грантовой основе).
Включение инновационной составляющей в систему образования высшей школы делает необходимым проведение аттестации и аккредитации учреждений высшего и послевузовского профессионального образования с учетом интеграции научной и инновационной деятельности с образовательным процессом и внесение в Типовое положение о высших учебных заведениях Республики Таджикистан инновационной деятельности как одного из видов их функций.
Предстоит продумать и разработать действенную систему переподготовки и повышения квалификации специалистов в области инновационной деятельности. Следует принять меры по закреплению в сфере инноваций высококвалифицированных кадров, создавая для них необходимые условия для творческой работы и профессионального роста, принять меры по привлечению в эту сферу молодых специалистов. Этому же может способствовать открытие специальных учебно-методических центров по дисциплинам инновационной деятельности при научно-исследовательских институтах, высших учебных заведениях, а также на предприятиях, занимающихся инновационной деятельностью.
Имеется в виду, что конкретные предложения по функционированию и совершенствованию системы подготовки, переподготовки и повышения квалификации специалистов в области инновационной деятельности найдут отражение в программах инновационного развития министерств, ведомств, научных учреждений, высших учебных заведений, предприятий.
3. Организация информационной системы в сфере инновационной деятельности
26) Одним из основных элементов Национальной инновационной системы является обеспечение инновационной деятельности научно-технической информацией, создание которой во многом зависит от общего состояния и развития системы информационно-коммуникационных технологий в стране, обеспеченности учреждений и организаций компьютерами, подключения к международной информационной сети Интернет, перехода на использование современных оптиковолоконных технологий связи. В ближайшие годы система информационно-коммуникационных технологий в Республике Таджикистан должна получить своё дальнейшее развитие, что даст возможность организовать современную информационную базу инновационной деятельности.
Необходимо обеспечить все заинтересованные учреждения и организации надежными и высокоскоростными Интернет-каналами на основе оптиковолоконных каналов и современной компьютерной техникой, что позволит проводить видеоконференции с целью трансфера инновационных технологий (при условии демонстрации технологий с соблюдением интересов интеллектуальной собственности), обмена опытом работы, организации дистанционного обучения и подготовки специалистов-инноваторов.
Предстоит создать республиканский интернет-портал Программы, продумать механизмы и порядок сбора информации и постоянного его обновления. С этой целью необходимо сформировать сеть, состоящую из информационных контактных центров научно-исследовательских организаций, высших учебных заведений, министерств, предприятий и других структур, задействованных в инновационном процессе и заинтересованных в получении доступа к нужной информации.
На интернет-портале Программы будет размещаться информация для участников Программы о ходе выполнения мероприятий Программы, о результатах мониторинга состояния научного, научно-технического и инновационного потенциала, сведения о конкурсах инновационных проектов, новости в сфере инноваций - о выставках, ярмарках научно-технологических проектов, конференциях, симпозиумах, семинарах по тематическим разделам Программы. Будет также осуществляться обратная связь с участниками Программы.
27) В расширенном плане в функции интернет-портала Программы будет входить размещение сведений:
- о научном и научно-техническом потенциале страны, результатах научных исследований, практическом внедрении разработок;
- о разработчиках инновационных технологий и продуктах;
- о потребителях инноваций;
- о научных публикациях ученых Таджикистана в стране и за рубежом;
- о патентных заявках на изобретения;
- о выполнении проектов при финансовой поддержке международных и иностранных организаций и фондов;
- о новейших инновационных разработках;
- об организациях, осуществляющих маркетинговую деятельность по коммерциализации инновационных разработок;
- о технико-технологической базе различных отраслей экономики, научно-исследовательских центров и учреждений, предприятий и т.д.;
- об источниках финансирования инноваций;
- о подготовке и принятии нормативных актов по инновационной деятельности;
- о кадровых ресурсах в сфере инновационной деятельности;
- о состоянии экономики в стране, импорте и экспорте, о ценах на завозимые продукты и товары, объемах их реализации на территории страны.
28) Для эффективного функционирования интернет-портала Программы и сети информационных контактных центров предстоит провести работу по созданию необходимых информационных и аналитических ресурсов в сфере науки, образования и инновационной деятельности, обеспечивающих интересы и запросы как участников Программы, так и других потребителей интеллектуальных продуктов и услуг.
Интернет-портал Программы планируется разместить в Государственном учреждении "Национальный патентноинформационный центр" Министерства экономического развития и торговли Республики Таджикистан, которое станет головным информационным центром Национальной инновационной системы.
4. Международное сотрудничество в сфере инновационной деятельности
29) В современном мире, в условиях глобализации ни одна страна не в состоянии самостоятельно перейти на инновационный путь развития. Каждая страна стремится с максимальной для себя пользой использовать сотрудничество и взаимодействие с другими странами в интересах построения современной, эффективно функционирующей экономики.
Расширение и укрепление международного сотрудничества является стратегическим приоритетом Республики Таджикистан. Правительством Республики Таджикистан заключены договоры и соглашения со многими международными организациями и странами мира, в том числе в сфере научного и научно-технического сотрудничества, направленные на взаимодействие в решении задач социально-экономического развития страны.
Вместе с тем, при подготовке международных договоров и соглашений, содержащих общие намерения и принципы сотрудничества, а также отдельных договоров и соглашений о научном и научно-техническом сотрудничестве со странами с высоко развитой экономикой, чрезвычайно важно вносить предложения о включении в эти документы положений и договоренностей о сотрудничестве в инновационной сфере с тем, чтобы создавались правовые основы для разработки и реализации совместных инновационных программ и проектов.
30) Международное научное, научно-техническое и инновационное сотрудничество, особенно учитывая, что Национальная инновационная система Республики Таджикистан находится на стадии становления и формирования, будет способствовать:
- усилению интеграции Республики Таджикистан в международное научно-технологическое пространство;
- созданию благоприятных условий для взаимовыгодного и равноправного взаимодействия в инновационной сфере:
- формированию современной инфраструктуры инновационной деятельности;
- участию зарубежных ученых и специалистов в реализации совместных инновационных проектов;
- созданию нормативной правовой базы, стимулирующей приток иностранных инвестиций в научную, научно-техническую и инновационную сферу;
- развитию системы подготовки специалистов в области инновационной деятельности;
- налаживанию системы коммерциализации и практического использования новых инновационных технологий, продуктов и услуг.
31) Показательным примером эффективного международного научно-технического сотрудничества является участие научных и образовательных учреждений Республики Таджикистан в деятельности Международного научно-технического центра (МНТЦ). Это стало возможным благодаря присоединению Республики Таджикистан к Соглашению об учреждении МНТЦ.
Международный научно-технический центр, финансируемый Европейским Союзом, США, Японией, Канадой, Южной Кореей, Норвегией, поддерживает проведение исследований, в том числе научных учреждений Республики Таджикистан, посредством финансирования проектов, одобренных МНТЦ. МНТЦ осуществляет прямое финансирование сотрудников-исполнителей проекта и ограниченное финансирование приобретения научного оборудования и реактивов, научных командировок, проведения семинаров, конференций. В соответствии с Программой поддержки коммерциализации и инновационных инициатив МНТЦ особое внимание уделяет вопросам стимулирования коммерциализации полученных результатов и нацеливает исполнителей проектов на подготовку рекомендаций по трансферу разработок. МНТЦ провел 6 обучающих курсов-тренингов по основам коммерциализации научных разработок для научных работников и специалистов Таджикистана. Все проекты МНТЦ, выполненные и выполняемые в настоящее время в научных учреждениях и высших учебных заведениях Республики Таджикистан, по целям, задачам и результатам исследований являются инновационными. При поддержке МНТЦ в Таджикистане выполнено 17 проектов, 27 проектов находятся на стадии выполнения. Общий объем финансирования завершенных и выполняемых проектов составляет около 10 млн. долларов США. В результате проведенных исследований получены новые научные знания, разработаны и внедрены в различных отраслях науки и экономики практические рекомендации.
Особое значение для развития инновационной системы Республики Таджикистан имеет сотрудничество в этой сфере с государствами-участниками СНГ. Приоритеты политики СНГ в инновационной сфере определены Стратегией экономического развития СНГ на период до 2020 года, утвержденной Советом глав правительств СНГ 14 ноября 2008 года. Основой реализации инновационного курса СНГ призвана стать Межгосударственная целевая программа инновационного сотрудничества государств-участников СНГ на период до 2020 года. Цель данной Программы состоит в создании межгосударственного инновационного пространства, объединяющего национальные инновационные системы. В рамках межгосударственного инновационного пространства государства будут совместно принимать меры по развитию науки, стимулированию научно-технической и инновационной активности, эффективному применению новых технологий, обеспечивающих выпуск конкурентоспособных технологий, товаров и услуг, объединение научно-технологического потенциала и ресурсов на перспективных направлениях исследований.
Утвержденные планы действий по выполнению отдельных мероприятий Межгосударственной целевой программы инновационного сотрудничества государств-участников СНГ на период до 2020 года, результаты их выполнения и принимаемые рекомендации будут приниматься во внимание при формировании Национальной инновационной системы. Представляется целесообразным составить специальный республиканский план мероприятий по реализации Межгосударственной целевой программы инновационного сотрудничества государств-участников СНГ на период до 2020 года.
5. Вовлечение научного потенциала в инновационные процессы
32) Одним из важнейших факторов, обуславливающих эффективность функционирования инновационной системы, является степень вовлечения научного потенциала страны в инновационные процессы.
Конкурентоспособность экономики зависит от применения новейших научно-технических решений, темпов обновления и широкого распространения передовых технологий, стимулирования наукоёмких производств. Поэтому так важно создавать надлежащие условия для генерации новых научных и технологических знаний, поддерживать фундаментальную и прикладную науку и ориентировать её на потребности экономики. Развитие науки и технологий является основой для модернизации экономики, создания современной конкурентоспособной экономической системы.
В Республике Таджикистан роль и место науки в государстве установлены Законом Республики Таджикистан "О науке и государственной научно-технической политике" и Стратегией Республики Таджикистан в области науки и технологий на 2011-2015 годы (Новая редакция)важнейшими документами, определяющими государственную научно-техническую политику. Суть государственной научно-технической политики, основанной на признании науки одним из национальных приоритетов, состоит в том, чтобы сформировать высокоэффективную систему государственной поддержки науки, обеспечивающую концентрацию ресурсов на приоритетных для страны направлениях научных исследований, ускоренное формирование инновационной системы и практическое применение инноваций, разработку конкурентоспособных технологий, востребованность результатов научных исследований производством, стимулирование научной и инновационной деятельности, высокую престижность и привлекательность научного труда, интеграцию науки и образования, создание благоприятных условий для подготовки молодых учёных и специалистов.
В Стратегии Республики Таджикистан в области науки и технологий на 2011-2015 годы (Новая редакция) определены приоритеты проведения научных исследований. В 2010 году Правительство Республики Таджикистан утвердило Перечень приоритетных направлений научных исследований в Республике Таджикистан на 2010- 2012 годы (постановление Правительства Республики Таджикистан от 33 марта 2010 года, № 167). Академия наук Республики Таджикистан отраслевые академии наук, все научно-исследовательские учреждения и организации сферы науки, проводя исследования по приоритетным направлениям научных исследований, призваны оказать содействие и внести свой вклад в реализацию важнейших направлений социально-экономического развития страны. Исследования и разработки по приоритетным направлениям научных исследований должны быть нацелены на решение важных научно-технических и технологических проблем, и результатом этих исследований и разработок должны стать новые технологии и инновационные продукты. Определение приоритетных, в том числе новых, быстро развивающихся направлений исследований, даёт возможность сосредоточить необходимые ресурсы на этих исследованиях, целенаправленно укреплять материально-техническую базу и подготавливать научные кадры. В результате, создаются условия для выполнения научной работы на современном научно-методическом уровне, повышения конкурентоспособности разработок и их коммерциализации.
33) Опираясь на приоритетные для Таджикистана направления научных исследований, принимая во внимание тенденции развития современной науки и мировой опыт трансформации знаний в конкурентоспособные инновационные технологии и продукцию, можно выделить следующие перспективные направления исследований, на основе которых могут составляться инновационные проекты:
нанотехнологии и наноматериалы;
конструкционные металлические материалы;
полимерные композиционные материалы;
возобновляемые источники энергии;
энергосберегающие и экологически безопасные ресурсосберегающие технологии;
оптимизация работы гидроузлов с использованием методов математического моделирования; биотехнология;
биологическое разнообразие, генофонд животных и растений, биологические ресурсы;
изменение климата, мониторинг окружающей среды, предупреждение природных и техногенных катастроф; биомедицинские технологии;
диагностика, профилактика и лечение заболеваний человека;
технологии производства новых лекарственных препаратов на основе использования местного сырья.
34) Предусматривается включить в План мероприятий по реализации Программы перечень инновационных проектов. Перечень инновационных проектов целесообразно составлять через каждые три года и направлять его в министерства, ведомства, научноисследовательские организации, высшие учебные заведения, предприятия, фирмы. Выполнение проектов может быть профинансировано целевым назначением из государственных фондов, из финансовых средств, выделяемых академиям наук, высшим учебным заведениям, отраслевым научно-исследовательским учреждениям по отрасли "Наука" государственного бюджета, а также за счет собственных средств предприятий, фирм, занимающихся инновационной деятельностью, венчурных фондов и других внебюджетных источников финансирования. Намечается также проводить конкурсы инновационных проектов, финансирование которых может быть осуществлено как за счет госбюджетных средств (в том числе, по конкурсу Президентского фонда фундаментальных исследований), так и при поддержке внебюджетных источников финансирования.
Эффективность участия научного потенциала в инновационных процессах во многом будет зависеть от того, насколько оперативно, целеустремлённо и организованно научно-исследовательские учреждения академий наук, отраслевые научно-исследовательские учреждения, высшие учебные заведения смогут привести тематику своих исследований и разработок в соответствие с приоритетными направлениями научных исследований, приблизить их к запросам практики, направить усилия на поиск подходов к трансформации разработок в новые конкурентоспособные технологии, продукты, услуги.
В связи с этим, особая ответственность возлагается на Совет по координации научно-исследовательских работ в области естественных, технических, медицинских, гуманитарных и общественных наук в Республике Таджикистан, который должен усовершенствовать свою работу по проведению экспертизы представляемых для финансирования из государственного бюджета научных программ и проектов, установления соответствия их приоритетным направлениям научных исследований и социально-экономического развития страны, прогнозной оценке значения ожидаемых результатов исследований для инновационного развития.
Учитывая, что изобретательская деятельность и практическое использование изобретений являются одним из важных факторов, обуславливающих уровень инновационной активности, предстоит многое сделать для улучшения организации патентных исследований, патентно-правовой и лицензионной работы и поддержки ученых, научно-технических работников, занимающихся изобретательской деятельностью,.
Таким образом, стартовые условия для активного вовлечения научного потенциала в инновационные процессы в стране имеются, задача состоит в том, чтобы, проявляя инициативу и предприимчивость, умело их использовать, а в дальнейшем, по мере накопления опыта инновационной деятельности, сформировать более совершенную систему участия в них учёных и специалистов.
6. Задачи инновационного развития отраслей экономики, образования и здравоохранения
а) Задачи инновационного развития отрасли энергетика и промышленности:
35) Реализация стратегии экономического роста требует ускоренного развития высокотехнологических производств, имеющих возможность производить наукоемкую продукцию, формирования экспортного потенциала этих производств, повышения технологического уровня предприятий благодаря прогрессивным отечественным и мировым научно-техническим достижениям.
36) В Республике Таджикистан развитие внутреннего рынка научно-технической продукции не достигло пока ещё должного уровня. Сегодня дают знать о себе такие проблемы, как:
низкий уровень спроса на инновационные разработки;
неплатежеспособность отечественных потребителей, которые потенциально заинтересованы в высокотехнологической продукции;
слабая конкуренция на внутренних рынках среди производителей и поставщиков новой техники и технологии.
37) Одной , из особенности энергетического и промышленного комплексов Таджикистана является недостаточно развитая технологическая инфраструктура с малым экспортным потенциалом, с крайне низким уровнем использования производственных мощностей.
Большинству предприятий в среднесрочной перспективе угрожает проблема потери конкурентоспособности не только на внешних, но и на внутренних рынках. Одной из важнейших причин этого, безусловно, является рост цен на энергоносители, вследствие которого более энергоемкое отечественное производство может стать менее конкурентоспособным.
38) С целью снижения влияния вышеуказанных неблагоприятных факторов в отраслях промышленности необходимо реализовать следующие основные направления государственной поддержки и стимулирования инновационной деятельности:
финансовая поддержка создания и освоения инноваций, концентрация финансовых, материально-технических ресурсов на приоритетных направлениях научно-технической и инновационной деятельности;
кредитная поддержка;
налоговые льготы;
амортизационная и таможенная политика, стимулирующая инновационную деятельность;
содействие вовлечению интеллектуальной собственности в экономический (хозяйственный) оборот.
39) Структурная перестройка и повышение конкурентоспособности промышленного производства требует дифференцированных подходов к определению приоритетов развития каждой отрасли с учетом сложившейся структуры в регионах республики. 40) Инновационная деятельность Министерства энергетики и промышленности Республики Таджикистан в 2011-1020 годах будет направлена на решение следующих основных задач:
концентрация научного и научно-технического потенциала на приоритетных направлениях научных исследований и развития энергетики и промышленности;
обеспечение конкурентоспособности продукции с учётом требований мирового рынка и запросов внутри страны;
реструктуризация промышленности в регионах, сильно зависящих от внешних поставок ресурсов; организация промышленного производства конкурентоспособной импортозамещающей продукции из местного сырья на основе разработок учёных, изобретателей и рационализаторов и привлечения новых зарубежных технологий;
вовлечение в хозяйственный оборот вторичных ресурсов и попутных продуктов на основе внедрения научно-технических достижений; увеличение производства наукоёмкой продукции;
сокращение производства материалоемкой и энергоемкой продукции;
разработка и реализация мероприятий, направленных на стимулирование инновационной активности промышленных предприятий и использование новейших научно-технических разработок и технологий;
уменьшение доли затрат на энергоресурсы, сырьё и материалы в себестоимости продукции;
разработка и использование механизма и порядка финансирования инновационных проектов за счёт бюджетных и собственных средств предприятий, банковских кредитов, грантов и т.п.;
проведение технического переоснащения и модернизации производственных предприятий;
поддержка инновационного предпринимательства и формирование инновационной инфраструктуры (создание технологических центров, технопарков, научно-производственных предприятий и опытно-конструкторских бюро и оснащение их современным научным, техническим и технологическим оборудованием);
стимулирование создания малых инновационных предприятий во всех отраслях промышленности;
разработка и реализация инновационных проектов по приоритетным направлениям развития энергетики и промышленности (список предложенных инновационных проектов приводится в Приложении к Программе).
б) Задачи инновационного развития отрасли агропромышленного комплекса:
41) Стратегической целью развития агропромышленного комплекса является создание высокоэффективной системы агропромышленного производства, способной обеспечить продовольственную безопасность страны и высокий уровень экономически целесообразного экспортного потенциала.
Достижение этой цели во многом будет зависеть от того, насколько умело будут определены инновационные подходы к решению имеющихся проблем.
В нынешнем сельскохозяйственном производстве в Республике Таджикистан имеется много проблем и трудностей. Из-за несовершенства системы управления существенно ослаблено низовое звено управления в сельском хозяйстве, нарушены интеграционные отношения между сельскохозяйственными товаропроизводителями, перерабатывающими предприятиями и торговыми сетями.
Негативное влияние на развитие сельского хозяйства оказывают такие экономические факторы, как рост цен на энергоносители и другие материально-технические средства, потребляемые в отрасли, что ограничивает возможность у сельскохозяйственных товаропроизводителей осуществлять расширенное воспроизводство и внедрение инновационных проектов, переходить к новым ресурсосберегающим технологиям и на этой основе обеспечивать реализацию модели ускоренного экономического развития. В результате сложилась аномальная ситуация - большие площади земель сельскохозяйственного назначения не используются в условиях недостатка собственного продовольствия и возрастающих объемов его импорта.
Инновационный процесс в агропромышленном комплексе имеет свою специфику, обусловленную особенностями агропромышленного производства, и, прежде всего, его главной составной части - сельского хозяйства.
42) К основным особенностям, влияющим на формирование и развитие инновационного прогресса в агропромышленном комплексе, относятся следующие:
множественность видов сельскохозяйственной продукции;
значительная дифференциация отдельных регионов страны по условиям производства;
сильная зависимость технологий производства в сельском хозяйстве от природных и погодных условий;
множественность различных форм и связей сельскохозяйственных товаропроизводителей с инновационными формированиями;
отсутствие чёткого и научно-обоснованного
организационно-экономического механизма передачи достижений науки сельскохозяйственным товаропроизводителям и, как следствие, существенное отставание отрасли по освоению инноваций в производстве.
43) С целью снижения влияния вышеуказанных неблагоприятных факторов в отраслях сельского хозяйства необходимо реализовать следующие основные направления государственной поддержки и стимулирования инновационной деятельности:
повышение эффективности научного сопровождения развития агропромышленного комплекса;
нормативное и правовое обеспечение инновационной деятельности, защита объектов интеллектуальной собственности и введение их в хозяйственный оборот;
ускорение освоения в производстве достижений науки, техники и передового опыта;
развитие инфраструктуры инновационного процесса, системы сертификации и продвижения научно-технических разработок, подготовки и переподготовки кадров;
развитие и совершенствование информационной деятельности; государственная поддержка сельскохозяйственных товаропроизводителей с целью восстановления их платежеспособности и возможности осуществления инновационной деятельности;
формирование экономического механизма управления и стимулирования инновационных проектов в агропромышленном комплексе на всех уровнях.
44) Инновационная деятельность в агропромышленной сфере будет сконцентрирована на решении следующих задач:
обеспечение конкурентоспособности сельскохозяйственной продукции посредством улучшения её качества;
снижение затрат на производство сельскохозяйственной продукции;
применение ресурсосберегающих технологий, техническое переоснащение и модернизация аграрной отрасли; создание инновационной инфраструктуры в агропромышленном комплексе;
поддержка инновационной деятельности институтов Таджикской академии сельскохозяйственных наук;
применение агротехнологий, обеспечивающих получение высоких, устойчивых урожаев и экологически чистой сельскохозяйственной продукции;
повышение эффективности научных исследований, направленных на создание новых конкурентоспособных, импортозамещающих сортов сельскохозяйственных культур, разработку технологий интенсификации сельскохозяйственного производства, повышение плодородия почв, использование интегрированных методов борьбы с сельскохозяйственными вредителями;
развитие биотехнологии и использования её достижений в агропромышленном комплексе;
поддержка разработки и использования ветеринарных технологий;
разработка инновационных проектов по приоритетным направлениям развития агропромышленного комплекса (список предлагаемых проектов приводится в Приложении к Программе),
в) Задачи инновационного развития отрасли образования:
45) Будущее отрасли образования в Республике Таджикистан во многом будет определяться уровнем организации и эффективности научной, научно-технической и инновационной деятельности в высших профессиональных учебных заведениях и научно-исследовательских учреждениях отрасли образования. Исходя из этого ставится стратегическая цель - поддерживать и развивать научно-технический потенциал высшей школы, научный и инновационный комплекс отрасли образования, инновационную деятельность, интеграцию науки и образования, взаимодействие науки и производства, подготовку высококвалифицированных специалистов, научных и научнопедагогических кадров, использование образовательного, научнотехнического и инновационного потенциала для решения социальноэкономических проблем.
46) Для достижения этой цели необходимо решение следующих основных задач:
развитие научных исследований как основы подготовки современных специалистов;
приоритетное развитие научных исследований, направленных на совершенствование отрасли образования, улучшение качества подготовки и повышения квалификации научно-педагогических кадров;
определение приоритетных направлений развития инновационной деятельности в отрасли образования;
сочетание фундаментальных и прикладных исследований с разработкой конкурентоспособных технологий, продуктов и услуг;
формирование и ориентация учебно-научно-инновационных комплексов отрасли образования на проведение полного цикла исследований и разработок, заканчивающихся созданием готовой продукции;
совершенствование системы финансирования научной, научно-технической и инновационной деятельности, концентрация ресурсов на приоритетных направлениях исследований;
разработка и применение инновационных образовательно-воспитательных технологий в высших профессиональных учебных заведениях;
создание условий для правовой и организационной поддержки малых инновационных предприятий и центров, созданных высшими профессиональными учебными заведениями и другими образовательными учреждениями;
поддержка развития инновационной инфраструктуры (технопарков, инновационно-технологических центров, инновационно-промышленных комплексов, центров лицензирования и сертификации, маркетинга);
создание условий для подготовки и переподготовки кадров в области инноваций и научно-технологического предпринимательства, обеспечивающих повышение инновационной активности в области образования, коммерциализации результатов научных исследований;
совершенствование и развитие правовой базы науки и инновационной деятельности, включающей защиту интеллектуальной собственности на результаты научной, научно-технической и инновационной деятельности, вовлечение объектов интеллектуальной собственности в хозяйственный оборот;
развитие единой телекоммуникационной сети системы образования, науки и инновационной деятельности, обеспечение широкого применения современных инновационно-коммуникационных технологий;
координация деятельности инновационных структур высших профессиональных учебных заведений и научно-исследовательских учреждений отрасли образования страны.
47) Решение задач инновационного развития отрасли образования даст возможность трансформировать вузовский сектор науки в эффективно функционирующий научно-технический и инновационный комплекс, соответствующий современным мировым стандартам.
г) Задачи инновационного развития отрасли здравоохранения:
48) Основной целью инновационного развития отрасли здравоохранения Республики Таджикистан является улучшение здоровья населения, для чего необходимо разработать и применить в организациях здравоохранения новые высокотехнологические методы диагностики, лечения и профилактики заболеваний, реабилитационные технологии, и, опираясь на современные мировые достижения в области разработки инновационных биомедицинских технологий, использовать их в медицинской практике.
49) Для достижения этой цели предусматривается разработка и реализация инновационных проектов по следующим важнейшим направлениям.
Инфекционные заболевания. В Таджикистане распространены такие инфекционные заболевания, как вирусные гепатиты, грипп, туберкулёз и тиф. Вирусы и бактерии, вызывающие эти заболевания, не только видоизменяются, но и приспосабливаются к применяемым лекарствам (в основном к антибиотикам). Поэтому научные поиски и достижения в области генетики и иммуногенетики вирусов и бактерий дадут возможность понять механизмы их видоизменения и окажут содействие в разработке новых методов лечения.
Репродуктивное здоровье. Проведение научных исследований в этой области чрезвычайно важно для разработки и применения новых методов предупреждения и лечения заболеваний женщин в период беременности и охраны их здоровья от действия негативных факторов окружающей среды.
Остеопатия. Причины заболевания остеопатией разнообразны и разработка рекомендаций по их устранению станет основой для предупреждения и лечения этого тяжелого заболевания.
Онкологические заболевания. Важнейшей проблемой является предупреждение и ранняя диагностика онкологических заболеваний. Использование современной диагностической аппаратуры в сочетании с разработкой новых генетических и радиоиммунологических методов выявления ранних признаков онкологических заболеваний даст возможность значительно повысить эффективность лечения этих заболеваний.
Сердечнососудистые заболевания. В медицинских учреждениях Таджикистана применяются современные методы лечения органов кровообращения. Имеются благоприятные условия для дальнейшего развития кардиологии (материально-техническая база научных и лечебных учреждений, высококвалифицированные кадры, высокий уровень научных исследований) и эффективного использования новых медицинских технологий в лечебных учреждениях.
Пересадка органов и технология использования стволовых клеток. Методы пересадки органов и использования стволовых клеток интенсивно развиваются в развитых странах. В настоящее время в нашей стране закладываются основы этого направления медицины -организован Центр трансплантологии органов и использования стволовых клеток для лечения заболевания сердечно-сосудистой системы и печени. Созданы возможности для разработки и использования инновационных проектов в этой отрасли медицины.
Разработка и использование новых лекарственных препаратов. Несмотря на то, что Таджикистан богат лекарственными растениями, пока мало разрабатывается новых лекарств из местного сырья. В настоящее время многие виды лекарственных растений хорошо изучены и имеются благоприятные возможности для разработки технологий получения лекарственных препаратов и освоения их производства на фармацевтических предприятиях страны.
50) Перечень инновационных проектов в отрасли здравоохранения приводится в Приложении к Программе.
Реализация предложенных проектов будет способствовать дальнейшему развитию научных исследований в области медицины и улучшению здоровья населения.
4. Финансовое обеспечение реализации Программы
51) Одним из важнейших условий реализации Программы является формирование действенной, эффективно функционирующей системы финансирования инновационной деятельности. Основной источник ресурсного обеспечения реализации Программы государственное бюджетное финансирование, а также внебюджетные средства, собственные средства организаций и предприятий, занимающихся выпуском инновационной продукции, средства банков, страховых организаций и других финансовых структур. Финансовая политика должна основываться на концентрации ресурсов на ключевых направлениях. Правительство страны будет выделять финансовые средства целевым назначениям для создания и поддержания инновационной инфраструктуры, выполнения инновационных проектов, имеющих особо важное значение для социально-экономического развития страны, выполнения госзаказов на выпуск инновационной продукции. Одним из важнейших направлений финансирования из бюджетных средств является подготовка кадров для инновационной деятельности. Предстоит усовершенствовать систему кредитно-налоговой политики, предоставления льгот организациям и предприятиям, включая малые и средние инновационные предприятия, выпускающие инновационную продукцию.
Выделяемые научным учреждениям и высшим учебным заведениям финансовые средства по отрасли "Наука" могут использоваться для поддержки на конкурсной основе перспективных и наиболее важных инновационных проектов.
Имеется в виду, что при принятии решений о субсидировании инновационных проектов будут применяться рыночные подходы, в частности предъявляться такие требования, как высокая конкурентоспособность технологий и продукции, выделение финансовых средств на конкурсной основе, функционирование возвратной системы финансирования и возможности коммерциализации технологий и продукции, эффективность трансфера технологий. Бюджетные средства могут выделяться для долевого финансирования инновационных проектов на основе договоров, соглашений, контрактов в рамках реализации Программы.
Следует особое внимание обращать на поиск оптимального сочетания государственной поддержки с коммерческим вложением финансовых средств на базе создания и функционирования венчурных фондов технологического развития - ключевой структуры коммерциализации инновационных проектов,
обеспечивающей привлечение и эффективное расходование на возвратной основе финансовых и материальных ресурсов. Венчурные фонды, специализирующиеся на инвестициях в капитал инновационных организаций, могут создаваться за счёт средств предприятий, занимающихся инновационной деятельностью, средств банков, страховых организаций и других финансовых структур.
С целью поддержки инновационной деятельности предусматривается создание Инновационного фонда Таджикистана, инновационных фондов республиканских органов государственного управления, других государственных организаций, подчинённых Правительству Республики Таджикистан.
52) Для выполнения мероприятий Программы могут привлекаться внебюджетные источники финансирования: собственные средства организаций и предприятий, занимающихся выпуском инновационной продукции, негосударственных инвестиционных фондов и частных инвесторов, заинтересованных в повышении конкурентоспособности продукции и услуг, кредиты коммерческих банков. В качестве внебюджетных источников финансирования могут использоваться средства зарубежных инновационных и инвестиционных организаций, фондов и фирм, спонсоров и других источников, если выделение и использование этих средств не противоречит действующему законодательству Республики Таджикистан.
Целевые прогнозные показатели финансовых затрат, источники и объёмы финансирования будут определяться при разработке отдельных мероприятий Программы. Показатели финансовых затрат будут корректироваться в зависимости от возможностей государственного бюджета, реального поступления внебюджетных средств и уточнения потребностей в финансовых средствах.
5. Управление реализацией Программы. Мониторинг, показатели (индикаторы) и оценка эффективности реализации Программы
53) Управление реализацией Программы и контроль за ходом выполнения мероприятий Программы возлагается на Министерство экономического развития и торговли Республики Таджикистан. При Министерстве экономического развития и торговли Республики Таджикистан создаётся Координационно-экспертный совет по управлению реализацией Программы, в состав которого входят представители министерств, ведомств, Академии наук Республики Таджикистан, отраслевых академий наук, высших учебных заведений, предприятий и организаций, задействованных в реализации Программы.
54) В задачи Координационно-экспертного совета входят контроль и координация инновационной деятельности. В качестве инструмента контроля используется мониторинг инновационной деятельности. Будут приняты следующие количественные индикаторы реализации Программы:
- внутренние затраты на научные исследования и разработки (в процентах к ВВП);
- удельный вес внебюджетных средств во внутренних затратах на научные исследования и разработки (процент);
- численность персонала, занятого научными исследованиями и разработками, в расчёте на 10 тыс. занятых в экономике (человек);
- коэффициент изобретательской активности (число патентных заявок на изобретения, поданных национальными заявителями в стране, в расчёте на 10 тыс. населения);
- удельный вес используемых передовых производственных технологий, включающих объекты интеллектуальной собственности, в общем их числе (процент);
- удельный вес промышленных организаций, продуцирующих технологические инновации, в общем числе промышленных организаций (процент);
- удельный вес инновационной промышленной продукции в экспорте промышленной продукции (процент);
- удельный вес промышленных организаций, осуществляющих организационные инновации, в общем числе промышленных организаций;
- число создаваемых компонентов инфраструктуры национальной инновационной системы (ед.);
- число государственных и внебюджетных фондов, поддерживающих научные исследования, разработки и коммерциализацию технологий, число венчурных фондов (ед.);
- удельный вес научных организаций, имеющих доступ к сети Интернет, в общем числе научных организаций (процент).
55) Координационно-экспертный совет обсуждает ход реализации Программы, проводит оценку значимости и эффективности мер, направленных на решение задач и достижение цели Программы, рассматривает предложения по улучшению организационной работы по контролю за исполнением мероприятий Программы.
Сбор, обобщение и оценку материалов по выполнению мероприятий Программы, анализ возникающих проблем, подготовку предложений по разработке инновационных проектов проводят соответствующие структуры Министерства экономического развития и торговли Республики Таджикистан и другие исполнители Программы.
56) План мероприятий по реализации Программы инновационного развития на 2011-2020 годы и Перечень важнейших инновационных проектов, которые планируется выполнить в 2011-2010 годах.
Приложение 1
к Программе
иновационного развития
Республики Таджикистан
на 2011-2010 годы
ПЛАН
мероприятий по реализации Программы инновационного развития Республики Таджикистан на 2011-2020 годы
+---+------------------------+-------------------------------+-------ҷ
|№ | Мероприятия | Исполнители | Срок |
| | | | испол-|
| | | | нения,|
| | | | годы |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|1. |Формирование Координаци-|Министерство экономического | 2011 |
| |онно-экспертного совета |развития и торговли Республики | |
| |по управлению реализа- |Таджикистан | |
| |цией Программы | | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|2. |Формирование Интернет- |Национальный патентно-информа- | 2011- |
| |портала Программы |ционный центр Министерства | 2013 |
| | |экономического развития и | |
| | |торговли Республики Таджикистан| |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|3. |Составление Перечня |Министерство экономического |1 раз в|
| |инновационных проектов |развития и торговли Республики |3 года |
| | |Таджикистан | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|4. |Формирование и совершен-|Министерство образования | 2011- |
| |ствование системы под- |Республики Таджикистан, | 2020 |
| |готовки, переподготовки |Министерство экономического | |
| |и повышения квалификации|развития и торговли Республики | |
| |специалистов в области |Таджикистан, предприятия и | |
| |инновационной деятель- |организации, занимающиеся | |
| |ности |инновационной деятельностью | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|5. |Принятие мер по поддер- |Академия наук Республики Тад- | 2011 |
| |жке и стимулированию |жикистан Таджикская академия | 2020 |
| |изобретательской актив- |сельскохозяйственных наук, | |
| |ности и патентно-лицен- |Академия медицинских наук при | |
| |зионной работы |Министерстве здравоохранения | |
| | |РТ, отраслевые научно-исследо- | |
| | |вательские учреждения,высшие | |
| | |учебные заведения, Национальный| |
| | |патентно-информационный центр | |
| | |Министерства экономического | |
| | |развития и торговли Республики | |
| | |Таджикистан | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|6 |Разработка нормативных |Министерства и ведомства, | 2011- |
| |правовых актов в сфере |Академия наук Республики | 2020 |
| |инновационной деятель- |Таджикистан, Министерство | |
| |ности |юстиции РТ | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|7. |Создание технико-техно- |Министерства и ведомства, Ака- | 2011- |
| |логической базы иннова- |емия наук Республики Таджики- | 2020 |
| |ционной деятельности |стан, Таджикская академия | |
| |(научно-технологических |сельскохозяйственных наук, | |
| |парков, инновационных |Академия медицинских наук | |
| |центров, бизнес-инкуба- |при Министерстве здравоохра- | |
| |торов, информационных и |нения Республики Таджикистан, | |
| |маркетинговых центров, |высшие учебные заведения, | |
| |центров трансфера техно-|предприятия, фирмы, организации| |
| |логий и т.д.) | | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|8. |Разработка проекта |Правительство Республики | 2012 |
| |Закона Республики Таджи-|Таджикистан | |
| |кистан "О поддержке | | |
| |инновационной активно- | | |
| |сти" | | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|9 |Разработка и принятие |Соответствующие министерства | 2012- |
| |отраслевых программ |и ведомства Республики | 2013 |
| |инновационного развития |Таджикистан | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|10.|Разработка и реализация |Соответствующие министерства | 2012- |
| |программ инновационного |и ведомства Республики | 2013 |
| |развития предприятий |Таджикистан | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|11.|Составление и выполнение|Министерство экономического | 2012 |
| |плана мероприятий по |развития и торговли | |
| |реализации Межгосударс- |Республики Таджикистан, | |
| |твенной целевой програ- |соответствующие министерства | |
| |ммы инновационного сот- |и ведомства, Академия наук | |
| |рудничества государств- |Республики Таджикистан, | |
| |участников СНГ на период|отраслевые академии наук | |
| |до 2020 года |высшие учебные заведения | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|12.|Конкурс инновационных |Совет Президентского фонда | 2012- |
| |проектов, организуемый |фундаментальных исследований | 2016 |
| |Президентским фондом | | |
| |фундаментальных иссле- | | |
| |дований | | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+
|13.|Конкурс инновационных |Инновационный фонд Таджикистана| 2013- |
| |проектов, организуемые |инновационные фонды республика-| 2017 |
| |Инновационным фондом |нских органов государственного | |
| |Таджикистана, инновацио-|управления и государственных | |
| |нными фондами республи- |организаций | |
| |канских органов государ-| | |
| |ственного управления и | | |
| |государственных органи- | | |
| |заций | | |
+---+------------------------+-------------------------------+-------+ Приложение 2 к Программе инновационного развития Республики Таджикистан на 2011-2010 годы
ПЕРЕЧЕНЬ
важнейших инновационных проектов, которые планируется выполнить в 2011-2020 годах
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------ҷ
|№ | Наименование | Разработчик |Сроки | Ожидаемые |Министерства |
| | проекта | проекта |испол-| результаты |и ведомства |
| | | |нения,| экономи- |предприятия, |
| | | |годы | ческий |где может |
| | | | | эффект |быть исполь- |
| | | | | |зована инно- |
| | | | | |вационная |
| | | | | |технология |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|1.|Разработка и |Институт вод- |2011- |Повысится |Министерства |
| |применение мате-|ных проблем |2015 |эффективно- |энергетики и |
| |матических |гидроэнерге- | |сть исполь- |промышленно- |
| |моделей оптими- |тики и эколо- | |зования |сти, мелио- |
| |зации режимов |гоии Академии | |водно-энерге|рации и вод- |
| |регулирования |наук Респуб- | |тических |ных ресурсов |
| |водного стока |лики Таджики- | |ресурсов |Республики |
| |для гидроэнер- |стан | | |Таджикистан |
| |гетики и | | | | |
| |ирригации | | | | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|2.|Создание солнеч-|Центр исследо-| 2011-|Широкое про-|Министерства |
| |ной фотоэлектри-|вания и испо- | 2014 |изводство |энергетики и |
| |ческой установки|льзования | |автономной |промышленно- |
| |с пиковой элек- |возобновляемых| |солнечной |сти, сельс- |
| |трической мощно-|источников | |фотоэлект- |кого хозяй- |
| |стью 2,0 кВт |энергии при | |рической |ства, мели- |
| | |Физико-техни- | |установки с |орации и |
| | |ческом инсти- | |пиковой |водных ре- |
| | |туте им. С.У. | |электричес- |сурсов, |
| | |Умарова | |кой мощнос- |здравоох- |
| | |Академии наук | |тью 2,0 кВт |ранения |
| | |Республики | |позволит |Республики |
| | |Таджикистан | |решить проб-|Таджикистан |
| | | | |лемы энерго-| |
| | | | |сбережения | |
| | | | |районов с | |
| | | | |большим | |
| | | | |количеством | |
| | | | |солнечных | |
| | | | |дней и в | |
| | | | |которых | |
| | | | |ощущается | |
| | | | |дефицит | |
| | | | |электроэне- | |
| | | | |ргии | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|3.|Разработка и |Государстве- |2012- |Выполнение |Министерства |
| |использование |нное научно |2016 |проекта |энергетики и |
| |технологий полу-|эксперимен- | |позволит |промышленно- |
| |чения кремния |тальное и | |использовать|сти, мелио- |
| |из кварцитов |производстве- | |отечестве- |рации и |
| |Таджикистана |нное учрежде- | |нную техно- |водных ресу- |
| | |ние Академии | |логию |рсов, образо-|
| | |наук Респуб- | |получения |вания,здраво-|
| | |лики Таджики- | |поли- и |охранения |
| | |стан | |монокрис- |Республики |
| | | | |талличес- |Таджикистан |
| | | | |кого кре- | |
| | | | |мния - | |
| | | | |полупрово- | |
| | | | |дникового | |
| | | | |материала | |
| | | | |для изго- | |
| | | | |товления | |
| | | | |солнечных | |
| | | | |элементов | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|4.|Разработка и |Институт |2012- |Использова- |Министерство |
| |применение |химии им. |2016 |ние получе- |энергетики и |
| |технологии |В.И.Никитина | |нных сплавов|промышленно- |
| |получения |Академии | |на основе |сти Республи-|
| |новых сплавов |наук Респуб- | |алюминия |ки Таджики- |
| |на основе |лики Таджики- | |даст возмо- |стан |
| |алюминия с |стан | |жность повы-| |
| |улучшенными | | |сить срок | |
| |эксплуатаци- | | |эксплуатации| |
| |онными | | |деталей | |
| |характеристи- | | |машин и | |
| |ками | | |оборудования| |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|5.|Разработка и |Институт химии|2012- |Повысятся |АООТ "Тамохуш|
| |освоение безва- |им. В.И.Ники- |2020 |экспортные |Инсфаринский |
| |куумной техноло-|тина Академии | |возможности |гидрометалл- |
| |гии производства|наук Республик| |предприятий,|ургический |
| |алюминиево-стро-|Таджикистан, | |производя- |завод |
| |нциевой и |Научно-экспе- | |щих машино- | |
| |алюминиево-бари-|риментальное | |строительную| |
| |евой лигатур |и производст- | |продукцию | |
| |для литейного |венное учреж- | | | |
| |производства |дение Академии| | | |
| | |наук Республик| | | |
| | |Таджикистан | | | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|6.|Использование |Научно-иссле- |2014- |Будет разра-|Министерство |
| |различных физи- |довательский |2019 |ботана новая|энергетики и |
| |ческих и химии- |институт | |технология |промышленно |
| |ческих техноло- |Таджикского | |восстановле-|сти Респуб- |
| |гий для восста- |националь- | |ния поверхно|лики Таджики-|
| |новления |ного униве- | |стей изноше-|стан |
| |поверхностей |рситета | |нных деталей| |
| |изношенных | | |оборудования| |
| |деталей обору- | | |и машин. | |
| |дования и машин | | |Экономиичес-| |
| | | | |кая эффекти-| |
| | | | |вность - | |
| | | | |сохранение и| |
| | | | |восстановле-| |
| | | | |ние деталей | |
| | | | |оборудования| |
| | | | |и машин | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|7.|Разработка и |Научно-иссле- |2012- |Будет соз- |ДПРУ "Назар |
| |освоение техно- |довательский |2020 |дано сырьё |Айлок",ГУП |
| |логии переработ-|институт | |на основе |"Нефть,газ и |
| |ки и использова-|промышленно- | |антрацита |уголь" |
| |ния антрацита в |сти Министе- | |для промыш- | |
| |промышленной |рства энер- | |ленной | |
| |отрасли |гетики и | |отрасли | |
| | |промышленно- | | | |
| | |сти Республи- | | | |
| | |ки Таджикистан| | | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|8.|Разработка и |Научно-иссле- |2011- |Алюминиевое |Министерство |
| |внедрение техно-|довательский |2015 |производство|энергетики и |
| |логии получения |институт | |получит воз-|промышленно- |
| |глинозема из |промышленно- | |можность |сти Республи-|
| |месторождения |сти Министе- | |использова- |ки Таджикис- |
| |Курговад |рства энер- | |ния местного|тан, ГУП |
| |(Западный |гетики и | |глинозема |"ТАЛКО", |
| |Памир) для |промышленно- | | |Главное упра-|
| |производства |сти Респуб- | | |вление геоло-|
| |алюминия |лики Таджи- | | |гии при Пра- |
| | |кистан | | |вительстве |
| | | | | |Республики |
| | | | | |Таджикистан |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|9.|Разработка и |Научно-иссле- |2011- |Объем выпус-|Министерства |
| |использование |довательский |2015 |каемой про- |энергетики и |
| |технологии |институт | |дукции сос- |промышленно- |
| |обогащения |промышленно- | |тавит 3 тыс.|сти, сельско-|
| |фосфоритовых |сти Министе- | |т в год, |го хозяйства |
| |руд месторожде- |рства энерге- | |рентабель- |Республики |
| |ния Каратаг и |тики и промы- | |ность -342 |Таджикистан, |
| |получения |шленности | |тыс. сомони,|СП "Таджик |
| |удобрений из |Республики | |будет обес- |Азот" |
| |фосфоритовой |Таджикистан, | |печена зна- | |
| |муки |Институт | |чительная | |
| | |химии им. | |часть пот- | |
| | |В.И.Никитина | |ребностей | |
| | |Академии наук | |сельскохо- | |
| | |Республики | |зяйственной | |
| | |Таджикистан, | |отрасли в | |
| | |Научно-иссле- | |фосфорных | |
| | |довательский | |удобрениях | |
| | |институт | | | |
| | |Таджикского | | | |
| | |национального | | | |
| | |университета | | | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|10|Разработка и |Агентство по |2011- |Будет раз- |Мнистерство |
| |применение |ядерной и |2016 |работана |энергетики |
| |технологии |радиацион- | |технологи- |и промышле- |
| |очистки сточных |ной безо- | |ческая схе- |нности |
| |шахтных и |пасности | |ма извлече- |Республики |
| |дренажных вод |Академии | |ния урана | |
| |хвостохранилищ |наук Республи-| |из ураносо- | |
| |отходов |ки Таджикистан| |держащих вод| |
| |урановой промыш-|Институт вод- | |отходов | |
| |ленности с испо-|ных проблем, | |урановой | |
| |льзованием мес- |гидроэнерге- | |промышле- | |
| |тных сырьевых |тики и эколо- | |нности | |
| |материалов |гии Академии | |местными | |
| | |наук Респуб- | |сорбентами, | |
| | |лики Таджики- | |применение | |
| | |стан | |которой | |
| | | | |даст | |
| | | | |возможно- | |
| | | | |сть очис- | |
| | | | |тить воду | |
| | | | |и улучшить | |
| | | | |экологиче- | |
| | | | |ское | |
| | | | |состояние | |
| | | | |региона | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|11|Создание новых |Институт |2011- |Будут созда-|Министерство |
| |сортов тонково- |земледелия |2020 |ны сорта |сельского |
| |локнистого и |Таджикской | |тонковолок- |хозяйства |
| |средневолокни- |академии | |нистого |Республики |
| |стого хлопчат- |сельскохо- | |хлопчатника |Таджикистан, |
| |ника на основе |зяйственных | |с 1- типом |дехканские |
| |использования |наук, | |волокна и |и фермерс- |
| |признака |Институт | |сред-нево- |кие хозяй- |
| |клейстогамии |ботаники, | |локнисотого |ства |
| | |физиологии | |хлопчатника | |
| | |и генетики | |с IV типом | |
| | |растений | |волокна со | |
| | |Академии | |свойством | |
| | |наук | |длительного | |
| | |Республики | |сохранения | |
| | |Таджикистан | |чистоты | |
| | | | |сорта. | |
| | | | |Урожайность | |
| | | | |хлопчатника | |
| | | | |увеличится | |
| | | | |на 15-20%, | |
| | | | |экономичес- | |
| | | | |кий эффект | |
| | | | |составит | |
| | | | |5-6 тыс. | |
| | | | |сомони с 1 | |
| | | | |га | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|12|Селекция сортов |Институт |2011- |В результате|Министерство |
| |пшеницы, устой- |земледелия |2016 |целенаправ- |сельского |
| |чивых к заболе- |Таджикской | |ленной селек|хозяйства |
| |ванию желтой |академии | |ции будут |Республики |
| |ржавчиной и |сельскохо- | |созданы |Таджикистан, |
| |бурой ржавчиной |зяйственных | |новые сорта |дехканские |
| | |наук | |пшеницы, |и фермерские |
| | | | |устойчивые |хозяйства |
| | | | |к заболева- | |
| | | | |нию желтой | |
| | | | |ржавчиной | |
| | | | |и бурой | |
| | | | |ржавчиной. | |
| | | | |Экономиче- | |
| | | | |ский эффект | |
| | | | |составит 3 | |
| | | | |тыс. сомони | |
| | | | |с 1 га | |
+ | | | |посева | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|13|Разработка и |Институт | 2011-|Использова- |Министерство |
| |внедрение техно-|садоводства | 2010 |ние интра- |сельского |
| |логии создания |и овощевод- | |калярных |хозяйства |
| |садов интенсив- |ства Таджик- | |вставок на |Республики |
| |ного типа |ской | |семенных и |Таджикистан, |
| |яблони,груши и |академии | |вегетативных|содоводчес- |
| |черешни с испо- |сельскохо- | |подвоях поз-|ские хозяй- |
| |льзованием интра|зяйственных | |волит уве- |ства |
| |колярных вставок|наук | |личить ко- | |
| |на семенных и | | |личество | |
| |вегетативных | | |деревьев | |
| |подвоях | | |на 1 га с | |
| | | | |400 до 2500,| |
| | | | |урожайность | |
| | | | |возрастет | |
| | | | |в 2-3 раза. | |
| | | | |Экономичес- | |
| | | | |кий эффект | |
| | | | |составит | |
| | | | |12-15 тыс. | |
| | | | |сомони с 1 | |
| | | | |га | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|14|Разработка и | Институт |2011- |Будет раз- |Министерство |
| |внедрение техно-| ботаники, |2015 |работана |сельского |
| |логии выращива- | физиологии | |и рекомен- |хозяйства |
| |ния оздоровлен- | и генетики | |дована для |Республики |
| |ного семенного | растений | |внедрения |Таджикистан, |
| |картофеля с | Академии | |новая |картофеле- |
| |использованием | наук Рес- | |технология |водческие |
| |новых биотехно- | публики | |выращивания |хозяйства |
| |логических | Таджикистан, | |оздоровлен- | |
| |методов | Институт | |ного семен- | |
| | | садоводства | |ного карто- | |
| | | и овощевод- | |феля, позв- | |
| | | ства Таджик- | |оляющая | |
| | | ской академ- | |значительно | |
| | | ии сельскох- | |сократить | |
| | | озяйственных | |расходы на | |
| | | наук, | |получение | |
| | | Таджикский | |высокока- | |
| | | аграрный | |чественного | |
| | | университет | |семенного | |
| | | имени | |картофеля и | |
| | | Ш.Шотемура | |увеличить | |
| | | 2011-2015 | |урожайность | |
| | | | |на 20% | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|15|Использование |Институт |2013- |В результате|Министерство |
| |методов биотех- |животново- |2017 |использова- |сельского |
| |нологии в живот-|дства | |ния методов |хозяйства |
| |новодстве |Таджикской | |биотехноло- |Республики |
| | |академии | |гии продук- |Таджикистан, |
| | |сельскохо- | |тивность и |фермерские |
| | |зяйственных | |плодовитость|и дехканские |
| | |наук | |сельскохозя-|хозяйства |
| | | | |йственных | |
| | | | |животных | |
| | | | |возрастет на| |
| | | | |40-60%. | |
| | | | |Экономичес- | |
| | | | |кая эффекти-| |
| | | | |вность соста| |
| | | | |вит в расче-| |
| | | | |те на одну | |
| | | | |голову | |
| | | | |крупного | |
| | | | |рогатого | |
| | | | |скота 280 | |
| | | | |сомони, на | |
| | | | |одну голову | |
| | | | |мелкого | |
| | | | |рогатого | |
| | | | |скота 120 | |
| | | | |сомони | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|16|Использование |Институт |2011- |Исполь- |Министерство |
| |нетрадиционных |животново- |2015 |зование |сельского |
| |минеральных |дства Тадж- | |нетради- |хозяйства |
| |добавок в пита- |икской | |ционных |Республики |
| |нии птиц и |академии | |местных |Таджикистан, |
| |сельскохозяй- |сельскохо- | |минераль- |ГУП "Промыш- |
| |ственных |зяйственных | |ных доба- |ленное пти- |
| |животных |наук | |вок (из- |цеводство", |
| | | | |вестняк, |дехканские и |
| | | | |бентонит) |и частные |
| | | | |в питании |птицеводчес- |
| | | | |птиц и |кие и живот- |
| | | | |сельско- |новодческие |
| | | | |хозяйстве- |хозяйства |
| | | | |нных | |
| | | | |животных | |
| | | | |даст | |
| | | | |возможно- | |
| | | | |сть уве- | |
| | | | |личить | |
| | | | |продукти- | |
| | | | |вность и | |
| | | | |сократить | |
| | | | |себестои- | |
| | | | |мость | |
| | | | |продукции | |
| | | | |на 10-20% | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|17|Разработка |Институт |2011- |Применение |Министерство |
| |вакцин из мест- |ветеринарии |2015 |вакцин из |сельского |
| |ных штаммов |Таджикской | |местных |хозяйства |
| |микроорганизмов |академии | |штаммов |РТ, животно- |
| |против заболе- |сельскохо- | |микроор- |водческие |
| |вания оспы коз |зяйственных | |ганизмов |хозяйства |
| | |наук | |против | |
| | | | |заболевания | |
| | | | |оспы коз | |
| | | | |повышает | |
| | | | |эпизооти- | |
| | | | |ческую | |
| | | | |эффектив- | |
| | | | |ность по | |
| | | | |сравнению | |
| | | | |с вакцинами | |
| | | | |зарубежного | |
| | | | |производства| |
| | | | |на 10-15%. | |
| | | | |Экономичес- | |
| | | | |кая эффек- | |
| | | | |тивность в | |
| | | | |расчете на | |
| | | | |одну тысячу | |
| | | | |голов коз | |
| | | | |составит | |
| | | | |200 тыс. | |
| | | | |сомони | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|18|Использование |Научно-прои- |2011- |Будет нала- |Министерство |
| |местных популя- |зводственное |2015 |жено произ- |сельского |
| |ций микроорга- |предприятие | |водство |хозяйства |
| |низмов для |"Биотехноло- | |отечестве- |Республики |
| |производства |гические | |нных биоло- |Таджикистан, |
| |биологических |препараты" | |гических и |Служба вете- |
| |и диагностиче- |Таджикской | |диагности- |ринарного |
| |ских препаратов |академии | |ческих пре- |надзора и |
| | |сельскохо- | |паратов из |микробиоло- |
| | |зяйственных | |местных |гической |
| | |наук | |популяций |промышленно- |
| | | | |микроорга- |сти |
| | | | |низмов. | |
| | | | |Ежегодная | |
| | | | |экономиче- | |
| | | | |ская эффе- | |
| | | | |ктивность | |
| | | | |производ- | |
| | | | |ства этих | |
| | | | |препаратов | |
| | | | |составит | |
| | | | |5-7 млн. | |
| | | | |сомони | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|19|Усовершенство- |Институт |2011- |Будут усове-|Министерство |
| |вание иммунора- |гастроэн- |2020 |ршенствованы|здравоохране-|
| |диологических, |терологии | |диагностика |ния Республи-|
| |молекулярно- |Академии | |и своевреме-|ки Таджики- |
| |генетических |медицинских | |нное лечение|стан |
| |методов диагно- |наук при | |вирусного | |
| |стики и лечения |Министер- | |гепатита, | |
| |хронических |стве здра- | |предотвраще-| |
| |вирусных |воохранения | |ние цирроза | |
| |заболеваний |Республики | |печени и | |
| |печени и гепа- |Таджикистан | |гепатоцеллю-| |
| |тоцеллюлярной | | |лярной | |
| |карциномы | | |карциномы | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|20|Усовершенствова-|Таджикский |2011- |Повысится |Лечебное |
| |ние иммуногене- |научно-исс- |2020 |результа- |учреждения |
| |тических методов|ледователь- | |тивность | |
| |оценки устойчи- |ский инсти- | |диагностики | |
| |вости бактерий, |тут профил- | |и профилак- | |
| |вызывающих |актической | |тики заболе-| |
| |заболевания |медицины | |ваний грип- | |
| |туберкулёзом | | |пом в Респу-| |
| |и тифом, к | | |блике | |
| |антибиотикам и | | |Таджикистан | |
| |молекулярно- | | | | |
| |генетического и | | | | |
| |серологического | | | | |
| |мониторинга | | | | |
| |гриппа в Респуб-| | | | |
| |лике Таджикистан| | | | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|21|Использование |Таджикский |2011- |Использова- |Лечебное |
| |маркеров ангио- |научно-исс- |2020 |ние новых |учреждения |
| |генеза и апоп- |ледователь- | |методов | |
| |тоза в плаценте |ский институт | |и обеспече- | |
| |и профиля сито- |акушерства, | |ние безопа- | |
| |кинов матери и |гинекологии | |сной бере- | |
| |ребенка для |и перинтоло- | |менности | |
| |обеспечения |гии Министе- | |и родов | |
| |безопасной |рства здра- | |снизит | |
| |беременности и |воохранения | |пери- | |
| |родов |Республики | |и неонаталь-| |
| | |Таджикистан | |ную | |
| | | | |смертность | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|22|Разработка и |Таджикский |2011- |Применение | Лечебное |
| |использование |государстве- |2020 |разработан- | учреждения |
| |методов улучше- |нный медицин- | |ных методов| |
| |ния репродукти- |ский универ- | |даст возмож-| |
| |вного здоровья, |ситет имени | |ность улуч- | |
| |снижения риска |Абуали ибни | |шить репро- | |
| |негативного |Сино | |дуктивное | |
| |воздействия | | |здоровье | |
| |техногенных и | | | | |
| |климато-геогра- | | | | |
| |фических фак- | | | | |
| |торов на | | | | |
| |беременность | | | | |
| |женщин | | | | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|23|Разработка и |Таджикский |2011- |Использова- | Лечебное |
| |применение новых|государстве- |2020 |ние разра- | учреждения |
| |технологий |нный медици- | |ботанных | |
| |профилактики и |нский униве- | |технологий | |
| |лечения |рситет имени | |повысит | |
| |остеопатии |Абуали ибни | |эффективн- | |
| | |Сино | |ость | |
| | | | |лечения | |
| | | | |остеопатии | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|24|Разработка и |Таджикский | 2011-|Возрастет |Лечебное |
| |применение новых|государстве- | 2020 |доля диаг- |учреждения |
| |методов профи- |нный медици- | |ноза онко- | |
| |лакики, диагно- |нский униве- | |логических | |
| |стики и лечения |рситет имени | |заболеваний | |
| |онкологических |Абуали ибни | |на ранних | |
| |заболеваний |Сино, Респу- | |стадиях и | |
| | |бликанский | |количество | |
| | |научный | |вылечивши- | |
| | |онкологиче- | |хся больных,| |
| | |ский центр | |уменьшатся | |
| | | | |расходы на | |
| | | | |лечение, | |
| | | | |снизятся | |
| | | | |инвалидность| |
| | | | |и смертность| |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|25|Разработка и |Республикан- |2011- |Использова- |Министерство |
| |применение |ский научный |2020 |ние новых |здравоохране-|
| |технологий |центр сердеч- | |технологий |ния Республи-|
| |ангиопластики и |но-сосудистой | |позволит |ки Таджикис- |
| |эндоваскулярного|и грудной | |уменьшить |тан, Академия|
| |стентирования |хирургии | |продолжи- |медицинских |
| |периферических | | |тельность |наук при |
| |артерий | | |госпитали- |Министерстве |
| | | | |зации,объем |здравоохране-|
| | | | |и осложнения|ния Республи-|
| | | | |операций, |ки Таджикис- |
| | | | |смертность |тан, Кардио- |
| | | | |и инвалид- |логический |
| | | | |ность |центр |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|26|Использование |Таджикский |2011- |Будут освое-| Лечебное |
| |передовых техно-|государстве- |2020 |ны новейшие | учреждение |
| |логий трансплан-|нный медици- | |технологии | |
| |тологии и ство- |нский униве- | |пересадки | |
| |ловых клеток |рситет имени | |органов и | |
| | |Абуали ибни | |использо- | |
| | |Сино, Респу- | |вания | |
| | |бликанский | |стволовых | |
| | |научно-учеб- | |клеток | |
| | |ный центр | | | |
| | |восстанови- | | | |
| | |тельной | | | |
| | |хирургии | | | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|27|Внедрение и |Таджикский |2011- |Уменьшится |Лечебное |
| |усовершенство- |институт |2020 |количество |учреждение |
| |вание инноваци- |последип- | |этапов | |
| |онных технологий|ломной | |операций, | |
| |реконструктивно-|подготовки | |смертность, | |
| |пластических и |медицинс- | |инвалидность| |
| |экстренных |ких кадров | |и пребывание| |
| |операций детей | | |детей в | |
| | | | |больницах | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|28|Разработка и |Республикан- |2011- |Улучшится |Лечебные |
| |применение новых|ский научный |2020 |лечение |учреждения |
| |технологий эндо-|стоматологи- | |эндодонта | |
| |экспрессии в |ческий центр | |зубов | |
| |операциях | | | | |
+ |эндодонта | | | | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|29|Разработка |Институт |2011- |Будет нала- |Министерство |
| |современных |гастроэн- |2020 |жено произ- |здравоохра- |
| |технологий |терологии | |водство |нения |
| |получения новых |Академии | |отечестве- |Республики |
| |лекарств на |медицинских | |нных лека- |Таджикистан |
| |основе лекарст- |наук при | |рств для | |
| |венного сырья |Министерс- | |проведения | |
| |Таджикистана |тве здрав- | |доклиниче- | |
| | |оохранения | |ских и кли- | |
| | |РТ, Таджик- | |нических | |
| | |ский госу- | |анализов в | |
| | |дарственный | |соответст- | |
| | |медицинский | |вии с тре- | |
| | |университет | |бованиями | |
| | |имени Абуали | |GМР. | |
| | |ибни Сино, | |Производ- | |
| | |Научно-исс- | |ство новых | |
| | |ледователь- | |лекарств | |
| | |ский центр | |окажет | |
| | |разработки | |содействие | |
| | |лекарственных | |развитию | |
| | |препаратов | |фармацев- | |
| | | | |тической | |
| | | | |промышле- | |
| | | | |нности | |
| | | | |Республики | |
| | | | |Таджикистан | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|30|Усовершенствова-|Институт |2011- |Предлагаемые|Предприятия |
| |ние технологии |химии им. |2015 |технологии |пищевой |
| |получения высо- |В.И.Никитина | |позволят |промышлен- |
| |коочищенного |Академии наук | |производить |ности |
| |пектина для |Республики | |высоко-очи- | |
| |пищевой промыш- |Таджикистан | |щенный | |
| |-ленности | | |пектин без | |
| | | | |применения | |
| | | | |сильных | |
| | | | |кислот и | |
| | | | |оснований | |
| | | | |и минераль- | |
| | | | |ных солей, | |
| | | | |этилового | |
| | | | |спирта | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|31|Усовершенствова-| Институт |2011- |Предлагаемые|Министерство |
| |ние технологий | химии им. |2015 |технологии |здравоохране-|
| |приготовления | В.И.Никитина | |позволят |ния |
| |носителей | Академии наук| |получать |Республики |
| |лекарственных | Республики | |системы |Таджикистан, |
| |веществ на | Таджикистан | |доставки |фармацевти- |
| |основе пектина | | |лекарстве- |ческие |
| |(гидрогелей, | | |нных веществ| фабрики |
| |микрокапсул, | | |дающие | |
| |эмульсий) | | |возможность | |
| | | | |контролиро- | |
| | | | |вать высво- | |
| | | | |бождение их | |
| | | | |в кишечном | |
| | | | |пространстве| |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|32|Усовершенствова-|Институт |2011- |Благодаря |Министерство |
| |ние технологии |химии им. |2015 |уникальной |здравоохране-|
| |получения |В.И.Никитина | |способности |ния |
| |препарата Трио- |Академии наук | |препарата |Республики |
| |нин, обладающего|Республики | |Трионин |Таджикистан, |
| |способностью |Таджикистан, | |растворять |фармацевти- |
| |растворять |Институт | |холестерино-|ческие |
| |холестериновые |гастроэнте- | |вые и желч- |фабрики и |
| |и желчные камни |рологии при | |ные камни |предприятия |
| | |Министерстве | |повысится | |
| | |здравоохра- | |эффективност| |
| | |нения Респу- | |терапии | |
| | |блики | |желчнокаме- | |
| | |Таджикистан | |нной болезни| |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
|33|Разработка |Научно- |2011- |В производ- |Министерство |
| |технологий |исследова- |2015 |стве будут |здравоохране-|
| |выделения, |тельский | |использованы|ния |
| |изучения состава|институт | |новые техно-|Республики |
| |и использования |Таджикского | |логии полу- |Таджикистан |
| |эфирного масла |национального | |чения лечеб-| |
| |лекарственных |университета | |ных препара-| |
| |растений | | |тов из | |
| |Таджикистана | | |лекарственны| |
| | | | |растений | |
+--+----------------+--------------+------+------------+-------------+
Министерство здравоохранения Республики Таджикистан