Барномаи маҷмуавии рушди соҳаҳои чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбӯриасалпарварӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2023-2027 аз 1 марти соли 2023, № 52

Санаи амалкуни:

Ҳолати ҳуҷҷат: Амалкунанда

Замимаи 1

ба қарори Ҳукумати

Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 1 марти соли 2023, № 52

Барномаи маҷмуавии рушди соҳаҳои чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбӯриасалпарварӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2023-2027

1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

1. Барномаи маҷмуавии рушди соҳаҳои чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбӯриасалпарварӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2023-2027 (минбаъд - Барнома) ҷиҳати рушди минбаъдаи соҳаҳои чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ, занбӯриасалпарварӣ ва биотехнологияи чорво, баланд бардоштани маҳсулнокӣ, зиёд намудани саршумор ва истеҳсоли маҳсулоти ин соҳаҳо, таъмини аҳолӣ бо гӯшт, шир, тухм, моҳӣ ва асал таҳия гардидааст.

2.Соҳаҳои чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбӯриасалпарварӣ манбаи асосии истеҳсоли гӯшт, шир, тухм, моҳӣ ва асал ба ҳисоб рафта, рушди онҳо барои таъмини амнияти озуқавории мамлакат ва таъсиси ҷойҳои нави корӣ мусоидат менамояд.

3. Таъмини рушди соҳаҳои чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбӯриасалпарварӣ дар доираи чорабиниҳо оид ба ташкил ва пешбурди корҳои селексионию зотпарварӣ, такмили технологияи парвариш ва меъёрҳои хӯронидани чорво, паранда, моҳӣ, занбӯри асал бо истифода аз дастовардҳои замони муосир амалӣ карда мешавад.

2. ВАЗЪИ СОҲАҲОИ ЧОРВОДОРӢ, ПАРАНДАПАРВАРӢ, МОҲИПАРВАРӢ, ЗАНБӯРИАСАЛПАРВАРӢ ВА БИОТЕХНОЛОГИЯИ ЧОРВО ДАР МАРҲИЛАИ ҲОЗИРА ВА РУШДИ МИНБАЪДАИ ОНҲО

4.Чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбӯриасалпарварӣ соҳаҳои муҳимми кишоварзӣ ба ҳисоб рафта, дар таъмини аҳолӣ бо маҳсулоти ғизоӣ, аз ҷумла гӯшт, шир, тухм, моҳӣ, асал ва соҳаи саноат бо ашёи хом мавқеи махсус доранд.

5. Бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 марти соли 2018, №160 Барномаи маҷмуавии рушди соҳаи чорводорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2018-2022 тасдиқ гардид, ки ба рушди соҳаҳои чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбӯриасалпарварӣ заминаи мусоид фароҳам овард.

6. Дар натиҷаи дастгириҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва амалишавии Барномаи маҷмуавии рушди соҳаи чорводорӣ саршумори чорвою паранда, истеҳсоли гӯшт, аз ҷумла гӯшти паранда, шир, тухм, моҳӣ ва асал сол то сол зиёд гардида истодааст.

7. Мутобиқи маълумоти Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2021 дар ҳамаи шаклҳои хоҷагидории ҷумҳурӣ саршумори чорвои калон 2467,7 ҳазор сар, аз он модагов 1290,5 ҳазор сар, гӯсфанду буз 5797,4 ҳазор сарро ташкил дода, дар ин давра 327,7 ҳазор тонна гӯшт, 1042,6 ҳазор тонна шир ва 8151 тонна пашм истеҳсол гардидааст. Нисбати соли 2017 саршумори чорвои калон ба 189,6 ҳазор сар, аз он модагов 122,0 ҳазор сар, гӯсфанду буз 341,2 ҳазор сар, истеҳсоли гӯшт ба 78,9 ҳазор тонна, шир 92,6 ҳазор тонна ва пашм 630 тонна зиёд гардидааст.

8.Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки ҳарчанд дар 5 соли охир саршумори чорво дар ҳамаи шаклҳои хоҷагидорӣ зиёд гардида бошад, вале сифати чорвои зотӣ беҳбудиро тақозо менамояд. Аз рӯйи маълумоти оморӣ зиёда аз 93 фоизи саршумори чорвои калон ва 81,8 фоизи саршумори моли майда ба бахши аҳолӣ рост меояд, ки аксари онҳо аз рӯйи вазни зинда ва маҳсулнокӣ ба талаботи зотпарварӣ пурра ҷавобгӯ нестанд.

9. Дар соли 2021 таъминоти аҳолӣ тибқи меъёри тавсиявии сабади истеъмолӣ дар ҷумҳурӣ ба як сар аҳолӣ гӯшт 14,9 кг (75,2 %) ва шир 107 кг (93,2 %) рост меояд. Бо амалишавии Барнома бо истифодаи маблағҳои буҷетӣ ва ҷалби сармояи ватанию хориҷӣ истеҳсоли маҳсулоти чорводорӣ афзоиш меёбад. Дар соли 2027 истеҳсоли гӯшт ба 412195 тонна ва шир ба 1156785 тонна расонида шуда, ба як сар аҳолӣ гӯшт 17,9 кг (90%) ва шир 115 кг (101,6%)-ро ташкил медиҳад.

10. Рушди соҳаи зотпарварӣ омили асосии беҳтар намудани чорвои зотӣ ва баланд бардоштани маҳсулнокӣ ба ҳисоб рафта, ҳамзамон барои пешрафти соҳаи чорводорӣ заминаи мусоид фароҳам месозад.

11. Дар давраи солҳои 2018-2021 аз ҳисоби маблағҳои буҷетӣ барои беҳтар намудани зоти чорво аз хориҷи кишвар 20 сар буққачаҳои зотҳои швитсу-зебумонанд ва қазоқии сарсафед, 180 сар гӯсфандони зоти маҳинпашм ва 3000 воя ҳосили (нутфа)-и буққаҳои наслдеҳи сермаҳсул харидорӣ ва ворид карда шудааст.

12. Барои беҳтар намудани маҳсулнокии чорвои зотӣ бо роҳҳои сунъӣ ва табиӣ саршумори зикргардидаи буққачаҳо ва ҳосили буқкаҳои хушзот ба Муассисаи ҷумҳуриявии зотпарварӣ, хушзоткунӣ, бордоркунии сунъӣ ва хариду фурӯши чорвои зотии Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон, хоҷагиҳои зотпарварии ба номи Сангак Сафарови ноҳияҳои Балҷувон, "Кангурт"-и ноҳияи Темурмалик ва ҷамоатҳои деҳоти ноҳияи Нуробод интиқол дода шудаанд.

13.Саршумори гӯсфандони зоти маҳинпашм ба хоҷагии зотпарварии "Кангурт"-и ноҳияи Темурмалик ва Маркази биотехнологияи чорвои Институти чорводорӣ ва чарогоҳи Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон дастрас карда шуданд.

14. Ҷиҳати беҳтар намудани зоти чорво бо роҳи сунъӣ дар ҷумҳурӣ 297 адад нуқтаҳо, аз ҷумла 75 адад дар бахши ҷамъиятӣ ва 222 адад дар бахши аҳолӣ амал мекунанд. Дар соли 2021 тавассути ин нуқтаҳо 43124 чорвои калон ба таври сунъӣ бордор карда шуда, 37391 сар насли хушзот гирифта шудааст, ки нисбат ба соли 2017 мутаносибан 11824 ва 12191 сар зиёд мебошад. Айни замон дар миқёси ҷумҳурӣ 297 адад нуқтаҳои бордоркунии сунъӣ мавҷуд буда, ҳамасола то 40-42 ҳазор сар модаговҳо ба таври сунъӣ бордор карда шуда, 33-35 ҳазор сар гӯсолаи хушзот гирифта мешавад.

15. Барои фаъолияти мунтазами нуқтаҳои бордоркунии сунъӣ дар ҳудуди ҷумҳурӣ ҳамасола 70-80 ҳазор воя ҳосили буққаҳои зотӣ истеҳсол мегардад. Дар баробари ин соле то 4-5 ҳазор воя ҳосили буққаҳои хушзот аз хориҷи кишвар ворид гардида, дар хоҷагиҳои зотпарварӣ мавриди истифода қарор дода мешавад. Нисбати солҳои пешин истеҳсоли ҳосили буқкаҳои зотӣ 7,8 маротиба ва воридоти ҳосили буққаҳои хушзот аз хориҷи кишвар 3-4 маротиба зиёд гардидааст.

16.Бо мақсади рушди соҳаи зотпарварӣ ва афзун намудани саршумори чорвои зотӣ бо дастгирии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз моҳи августи соли 2019 воридоти чорвои зотӣ аз пардохти андоз аз арзиши иловашуда ва боҷи гумрукӣ озод карда шудааст. Бо истифода аз имтиёзи мазкур сол то сол воридоти чорвои зотӣ зиёд гардида, дар соли 2021 11146 сар чорвои калон ва 1015 сар моли майдаи зотӣ ворид гардидааст. Инчунин дар соли 2022 1473 сар чорвои калон ва 207 сар моли майдаи зотӣ ворид карда шудааст, ки воридоти чорвои зотӣ нисбати соли 2018 1,5-2,0 маротиба зиёд мебошад.

17.Тайи солҳои охир аз ҳисоби воридоти чорвои зотӣ аз хориҷи кишвар дар миқёси ҷумҳурӣ якчанд фермаҳои нави чорводорӣ таъсис дода шуданд. Яке аз калонтарини онҳо Комплекси чорводории "Мармарӣ" дар ноҳияи Ёвони вилояти Хатлон ба ҳисоб рафта, иқтидори парвариши 3500 сар чорвои калони самти гӯштиро доро мебошад. Дар оянда фаъолияти комплекси мазкур барои таъмини аҳолӣ бо гӯшт ва маҳсулоти гӯштӣ мусоидат хоҳад кард.

18. Бо мақсади ҳифзу нигоҳдории зотҳои чорво ва рушди минбаъдаи соҳаи зотпарварӣ қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30 декабри соли 2021, №570 "Дар бораи шабакаи муассисаву корхона, ҷамъият, кооператив ва хоҷагиҳои деҳқонии (фермерии) зотпарварӣ" тасдиқ карда шуд, ки мутобиқи он дар ҷумҳурӣ 80 адад хоҷагиҳои зотпарварӣ ба ҳисоб гирифта шуд.

19. Аз рӯйи маълумоти оморӣ ба ҳолати 1 майи соли 2022 дар хоҷагиҳои шабакаи зотпарварӣ 11341 сар чорвои калон, аз он 3561 сар модагов, 224689 сар гӯсфанду буз, 704 сар асп, 367715 сар паранда, 22000 адад моҳиҳои зотию такмилӣ ва 3700 оилаи занбӯри асал мавҷуд аст, ки нисбати ҳамин давраи соли гузашта мутаносибан ба 2422, 668, 64730, 14, 66726 сар, 2000 адад ва 100 оила зиёд мебошад.

20.Дар рафти амалишавии Барномаи маҷмӯавии рушди соҳаи чорводорӣ барои солҳои 2018-2022 аз ҷониби олимони соҳа дар ҳамкорӣ бо мутахассисон ва субъектҳои хоҷагидорӣ якчанд навъи зоти чорво, аз ҷумла зоти говҳои алои тоҷикӣ, зоти гӯсфанди маҳинпашми тоҷикӣ, навъи зарафшонии қутосҳои помирӣ ва навъи тоҷикии занбӯри асал офарида шуданд. Ин навъу зотҳо аз тарафи комиссияи атестатсионӣ маъқул дониста шуда, бо қарори ҳайати мушовараи Вазорати кишоварзӣ тасдиқ гардиданд.

21. Дар баробари ин, ҷиҳати рушди минбаъдаи соҳаи чорводорӣ беҳтар намудани сифати зот, зиёд намудани саршумор ва маҳсулнокии чорвои калону моли майда дар сатҳи зарурӣ ба роҳ мондани корҳои селексионию зотпарварӣ мувофиқи мақсад мебошад.

22. Татбиқи дастовардҳои илмию техникӣ ва лоиҳаҳои инноватсионӣ дар ҳамкорӣ бо чорводорон новобаста аз шакли хоҷагидорӣ асоси ноил гардидан ба рушди соҳа мебошад.

23. Соҳаи қутоспарварӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз соҳаҳои асосӣ ба ҳисоб рафта, шароити табиӣ ва чарогоҳҳои баландкӯҳ барои рушди минбаъдаи он мусоидат менамояд. Қутосҳо ба ҳавои камоксиген мутобиқ буда, дар шароити аз сатҳи баҳр 20002500 метр баланд ва зиёда аз он зиста метавонанд.

24. Қутосҳо тӯли ҳазорсолаҳо дар мавзеъҳои баландкӯҳ дар натиҷаи интихоби табиӣ парвариш ёфтаанд. Бинобар ин иқлими хунук ва камалафии чарогоҳҳои баландкӯҳ аз талаботи шартӣ ва ногузири биологии қутосҳо ба шумор меравад.

25. Майдони чарогоҳҳои баландкӯҳи камалафу сангзор дар минтақаҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, ноҳияҳои Айнӣ, Кӯҳистони Мастчоҳ ва Лахш зиёда аз 1,0 миллион гектарро ташкил медиҳад, ки барои нигоҳубин ва парвариши қутос мувофиқ мебошанд.

26. Қутосҳо барои истеҳсоли гӯшт, шир ва пашм дар минтақаҳои баландкӯҳ парвариш карда мешаванд. Вазни зиндаи қутосҳо ба ҳисоби миёна буққаҳои наслдеҳ 450-560 кг, қутосҳои модина 320-360 кг-ро ташкил дода, қутосҳои калонсол то 2-3 кг пашм медиҳанд ва миқдори тибит 57-61 фоиз мебошад. Истеҳсоли шир аз як сар модақутос дар як сол 600-700 кг буда, равғаннокии шири он 6,5-7,2 фоизро ташкил медиҳад, ки нисбат ба равғаннокии шири модаговҳо бартарият дорад.

27. Дар таркиби гӯшти қутос сафедаҳои пурбаҳо зиёд ва равғани холестериндор кам буда, онро барои истеҳсоли ҳасибҳои навъи аъло истифода мебаранд. Инчунин пӯст, шох ва пашми қутос ҳамчун ашёи хоми саноатӣ истифода карда мешавад.

28. Дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон даромади умумӣ аз соҳаи чорводорӣ асосан ба бахши қутоспарварӣ рост меояд. Масалан, дар ноҳияҳои Ишкошим, Шуғнон, Рошқалъа сеяк ва дар ноҳияи Мурғоб зиёда аз 90 фоизи манбаи асосии истеҳсоли гӯшту шири аҳолӣ аз ҳисоби қутосҳо мебошад.

29. Аз рӯйи маълумоти оморӣ дар натиҷаи амалишавии барномаҳои давлатӣ саршумори қутос сол то сол зиёд гардида, ба 1 январи соли 2022 дар ҳамаи шаклҳои хоҷагидорӣ ба 26101 сар расонида шудааст.

30. Айни замон, аз рӯйи маълумоти оморӣ зиёда аз 74 фоизи саршумори қутос ба бахши аҳолӣ рост омода, аз рӯйи вазни зинда ва маҳсулнокиашон ба талаботи стандартӣ пурра ҷавобгӯ нестанд.

31. Аз ин рӯ, дар оянда амалигардонии корҳои зотпарварӣ ва илмию селексионӣ ҷиҳати беҳтар гардонидани сифати маҳсулнокии ирсии қутосҳо ва зиёд намудани саршумори онҳо муҳим арзёбӣ мегардад.

32. Соҳаи асппарварӣ рушд ёфта, ба ҳолати 1 январи соли 2022 дар ҳамаи шаклҳои хоҷагидории ҷумҳурӣ 84,2 ҳазор сар асп парвариш мегардад, ки нисбати ҳамин давраи соли 2021 - 1594 сар зиёд мебошад.

33. Бо мақсади рушди соҳа, дарёфти аспҳои зоти беҳтарин доиман аз ҷониби Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе дар Муассисаи давлатии "Наврӯзгоҳ" чорабиниҳои пойга баргузор карда мешавад. Дар ин чорабиниҳо аспҳои беҳтарин дар масофаҳои муқарраргардида ширкат варзида, суръати дави онҳо муайян ва минбаъд барои беҳтар намудани зоти аспҳо дар корҳои селексионӣ истифода бурда мешаванд.

34. Яке аз ҳадафҳои асосии Барнома таъмини рушди минбаъдаи соҳаи асппарварӣ, такмили зоти аспи тоҷикӣ ва муаррифии он дар арсаи байналмилалӣ мебошад. Ҳамзамон Барнома ба нигоҳ доштан, зиёд намудани саршумор, беҳтар намудани сифатҳои корӣ, такмили хусусиятҳои маҳсулнокӣ ва ирсии аспҳои зоти тоҷикӣ равона гардидааст.

35. Соҳаи парандапарварӣ дар таъмини аҳолӣ бо маҳсулоти ғизоӣ, аз ҷумла гӯшту тухм ва соҳаи саноат бо ашёи хом мавқеи муҳим дошта, бо мақсади таъмини бозорҳои истеъмолӣ бо маҳсулоти хушсифати ватанӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар паёми худ аз 22 декабри соли 2017 соҳаи парандапарвариро оид ба истеҳсоли маҳсулоти озуқа яке аз самтҳои афзалиятнок эълон намуда, иброз доштанд, ки ҷорӣ кардани чораҳои ҳавасмандгардонӣ ва имтиёзҳо доир ба пардохти андоз дар ин соҳа зарур шуморида мешавад.

36.Ҷиҳати таъмини иҷрои дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, соҳаи парандапарварӣ аз семоҳаи аввали соли 2018 аз пардохти андозҳо ба муҳлати 6 сол, инчунин воридоти технологияву таҷҳизот ва мавод барои таъминоти соҳа аз ҳамаи андозу пардохтҳо озод гардид.

37. Дар натиҷаи татбиқи амалии имтиёзҳо ва барномаи соҳавӣ дар давраи солҳои 2018-2021 ва 4 моҳи соли 2022 шумораи корхонаҳои парандапарварӣ, саршумори паранда, истеҳсоли тухм ва гӯшти паранда марҳила ба марҳила зиёд гардид.

38. Ба ҳолати 1 январи соли 2022 дар ҷумҳурӣ 203 адад корхонаҳои парандапарварӣ фаъолият намуданд, ки нисбати соли 2017 - 138 адад зиёд мебошад. Дар айни замон шумораи корхонаҳои парандапарварӣ 208 адад буда, нисбати ҳамин давраи соли гузашта 19 адад зиёд аст.

39. Тибқи маълумотҳо соли 1991 дар ҷумҳурӣ 21 адад корхонаҳои парандапарварӣ бо иқтидори парвариши 5-6 миллион сар паранда дар як сол мавҷуд буд.

40. Бо дастгирии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи соҳибистиқлолии кишвар шумораи корхонаҳои парандапарварӣ ба 208 адад расонида шуд, ки онҳо иқтидори ҳамасола парвариш намудани 15-16 миллион сар парандаро доро мебошад. Тибқи таҳлилҳо нисбати соли 1991 шумораи корхонаҳои парандапарварӣ 9,6 маротиба ва иқтидори онҳо 3 маротиба зиёд гардидааст. Бо ташкили корхонаҳои нави парандапарварӣ зиёда аз 4250 ҷойҳои нави корӣ таъсис дода шудааст, ки нисбати соли 2017 2810 адад зиёд мебошад.

41. Мутобиқи маълумоти оморӣ дар ҷамъбасти соли 2021 дар ҳамаи шаклҳои хоҷагидории ҷумҳурӣ 10987942 сар паранда парвариш карда шуда, 1053450,0 ҳазор дона тухм ва 44,0 ҳазор тонна гӯшти паранда истеҳсол гардидааст, ки мутаносибан нисбат ба соли 2017 саршумори паранда 5732,2 ҳазор сар, истеҳсоли тухм 712,0 миллион дона ва гӯшти паранда 5,8 маротиба зиёд мебошад. Инчунин соли 2021 аз рӯи меъёрҳои тавсиявӣ таъминот ба як сар аҳолӣ бо гӯшти паранда 3,1 кг (17,2%) ва тухм 119 дона (55%) рост меояд. Дар натиҷаи татбиқи Барнома дар соли 2027 истеҳсоли гӯшти паранда ба 66200 тонна ва тухм ба 1190,4 млн. дона расонида шуда, таъминот ба як сар аҳолӣ бо гӯшти паранда 6,0 кг (33,3%) ва тухм 119 дона (61,2%)-ро ташкил медиҳад.

42. Дар чор моҳи соли 2022 саршумори паранда ба 10 201 658 сар, истеҳсоли тухм ба 397 242,0 ҳазор дона ва гӯшти паранда ба 14 068 тонна расонида шудааст.

43. Бо зиёд гардидани саршумори паранда талабот бо хӯроки омехта низ афзун гардида, соли 2021 барои таъмини талаботи соҳаи парандапарварӣ ба ҷумҳурӣ 336,2 ҳазор тонна хӯроки омехта ворид карда шудааст, ки 5,6 маротиба нисбат ба соли 2017 зиёд аст.

44. Бо мақсади таъмини корхонаҳои парандапарварӣ бо хӯроки омехтаи истеҳсоли ватанӣ дар солҳои охир якчанд корхонаҳо, аз ҷумла ҶДММ "Истиқлол"-и ноҳияи Данғара, ҶДММ "Амина-К"-и ноҳияи Бобоҷон Ғафуров, ҶДММ "Ғизо агросаноат"-и шаҳри Гулистон ва ҶДММ "Афросиёб парандаи Тоҷикистон"-и шаҳри Ҳисор ба фаъолият шуруъ намуданд. Айни замон иқтидори истеҳсолии ҳар яке аз ин корхонаҳо ба ҳисоби миёна дар як шабонарӯз аз 50 то 200 тоннаро ташкил медиҳад.

45. Амалишавии имтиёзҳои андозӣ ва гумрукӣ барои густариши ҳамкориҳо бо шарикони хориҷӣ мусоидат намуда, якчанд корхонаҳои муштарак, аз ҷумла ҶДММ "Суғд Самарқанд Паранда"и шаҳри Хуҷанд, ҶДММ КМ "Суғдиён-Свердловск"-и ноҳияи Мастчоҳ ва ҶДММ "Афросиёб парандаи Тоҷикистон"-и шаҳри Ҳисор ба фаъолият оғоз намуданд.

46. Дар давраи солҳои 2018-2021 аз ҳисоби воридоти чӯҷаи якрӯза ва тухми инкубатсионӣ саршумори паранда марҳила ба марҳила афзун гардидааст. Соли 2021 ба ҷумҳурӣ 4774,9 ҳазор сар чӯҷаи якрӯза ва 17030,3 ҳазор дона тухми инкубатсионӣ ворид гардидааст, ки нисбат ба соли 2017 мутаносибан 8,2 ва 9,6 маротиба зиёд мебошад.

47. Дар ин самт бо мақсади кам намудани воридоти чӯҷаи якрӯза ва тухми инкубатсионии зотӣ 3 корхонаи парандапарварӣ ба парвариши мурғони модарии самти тухмдеҳ ва гӯштӣ шуруъ намуданд.

48. Айни замон дар ҷумҳурӣ 4 корхонаи парандапарварӣ, аз ҷумла ҶДММ "Симурғ"-и шаҳри Истаравшан, ҶДММ КМ "Суғдиён-Свердловск"-и ноҳияи Мастчоҳ, ҶДММ "Суғд Самарқанд Паранда"-и шаҳри Исфара ва ҶДММ "Рушди парандапарварӣ"-и шаҳри Турсунзода ба истеҳсоли тухми инкубатсионӣ ва чӯҷаи якрӯзаи самти тухмдеҳ ва гӯштӣ фаъолият доранд.

49. Соли 2021 корхонаҳои зикргардида 9530,0 ҳазор сар чӯҷаи якрӯзаи самти тухмдеҳ ва гӯштӣ, инчунин 1850,0 ҳазор дона тухми инкубатсионӣ истеҳсол намуда, ба дигар корхонаҳои парандапарварӣ дастрас гардониданд.

50. Дар баробари ин, айни ҳол корхонаҳои истеҳсолкунандаи чӯҷаи якрӯза ва тухми инкубатсионӣ талаботи корхонаҳои парандапарварӣ ва аҳолиро пурра таъмин карда наметавонанд.

51. Зиёд шудани ҳаҷми истеҳсоли маҳсулоти ватании соҳаи парандапарварӣ, аз ҷумла тухм ва гӯшти паранда барои кам гардидани воридоти ин намуди маҳсулот аз хориҷи кишвар замина гузошта истодааст.

52. Тибқи маълумот соли 2021 ба ҷумҳурӣ 7966 тонна гӯшти паранда ва маҳсулоти он ворид гардидааст, ки нисбат ба соли 201741013 тонна кам буда, вале воридоти тухм ба назар намерасад.

53. Бо дастгирии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз аввали соли ҷорӣ барои содироти тухм ба хориҷи кишвар иҷозат дода шуда, дар натиҷа мутобиқи маълумот дар давоми чор моҳи соли 2022 881 тонна тухм (14,1 млн/дона) ба Ҷумҳурии Исломии Афғонистон содирот карда шудааст.

54. Дар оянда барои таъмини корхонаи парандапарварӣ ва бахши аҳолӣ бо чӯҷаҳои якрӯзаи зотӣ ва тухмҳои инкубатсионӣ таъсис додани корхонаи зотпарварии парандапарварӣ оид ба парвариши мурғони модарии самти тухмдеҳ ва гӯштӣ мувофиқи мақсад мебошад.

55. Соҳаи моҳипарварӣ бо дар назар доштани захираҳои бойи об дар ҷумҳурӣ сол то сол рушд ёфта истодааст. Бо мақсади рушди минбаъдаи соҳа ва таъмини бозорҳои истеъмолӣ бо дастгирии бевоситаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз нимсолаи дуюми соли 2019 соҳаи моҳипарварӣ аз пардохти 6 намуди андозҳо ва воридоти технологияву таҷҳизот ва мавод барои таъминоти соҳа аз ҳамаи андозу пардохтҳо озод карда шуд.

56. То ин давра бо истифода аз имтиёзҳои андозӣ ва гумрукӣ шумораи хоҷагиҳои моҳипарварӣ ва истеҳсоли моҳӣ зиёд гардида, соли 2021 адади хоҷагиҳои моҳипарварӣ ба 366 адад ва масоҳати ҳавзҳои моҳипарварӣ ба 2743,8 гектар расонида шуд, ки нисбат ба соли 2017 мутаносибан 89 адад ва 359,8 гектар зиёд мебошад.

57. Афзун гардидани миқдори хоҷагиҳои моҳипарварӣ ва масоҳати ҳавзҳои моҳипарварӣ ба зиёд гардидани истеҳсоли моҳӣ замина гузошт. Тибқи маълумоти оморӣ соли 2021 дар ҳамаи шаклҳои хоҷагидории ҷумҳурӣ 4389,4 тонна моҳӣ истеҳсол карда шуд, ки нисбат ба соли 2017 2305,4 тонна зиёд аст. Ба ҳолати 1 майи соли 2022 бошад, истеҳсоли моҳӣ 963,8 тоннаро ташкил дод, ки нисбат ба ҳамин давраи соли 2021 219 тонна зиёд мебошад. Дар соли 2021 таъминот ба як нафар аҳолӣ бо моҳӣ 0,4 кг (4,4%) рост омада, бо амалишавии Барнома ҳаҷми истеҳсоли моҳӣ ба 7200 тонна расонида шуда, таъминот ба як нафар аҳолӣ 0,72 кг-ро ташкил медиҳад.

58. Дар баробари ин, тайи ду соли охир миқдори моҳиҳои зотию такмилӣ, ки асосан барои такрористеҳсолкунӣ мавриди истифода қарор дода мешаванд, афзун гардида истодааст. Айни замон дар хоҷагиҳои моҳипарварии ҷумҳурӣ 27,0 ҳазор моҳиҳои зотию такмилӣ парвариш мешавад, ки нисбат ба се соли пешин 1,9 маротиба зиёд аст.

59. Шумораи сехҳои инкубатсионӣ ва истеҳсоли кирминамоҳиҳо зиёд гардида, айни замон дар миқёси ҷумҳурӣ 20 адад сехҳои инкубатсионӣ ба ҳисоб гирифта шудаанд. Соли 2021 тавассути сехҳои инкубатсионӣ 145,0 млн/дона кирминамоҳӣ истеҳсол гардидааст, ки нисбат ба соли 2018 шумораи сехҳо 12 адад ва истеҳсоли кирминамоҳӣ 65,0 млн дона зиёд мебошад.

60. Дар давраи солҳои 2018-2021 аз ҳисоби маблағҳои буҷетӣ аз дохили ҷумҳурӣ зиёда аз 1,0 млн/дона моҳича харидорӣ гардида, ба 127 адад хоҷагиҳои моҳипарварӣ таҳвил карда шудааст.

61. Барои иваз намудани хуни моҳиҳо ва беҳтарсозии навъи моҳиҳои дар ҷумҳурӣ парваришёбанда бо истифода аз маблағҳои буҷетӣ тибқи тартиби муқарраргардида аз хориҷи кишвар (Федератсияи Россия) 25,0 млн/дона кирминамоҳиҳо харидорӣ ва ворид гардид.

62. Бо дар назардошти обҳои софу дарёҳои кӯҳӣ дар асоси дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, соҳаи гулмоҳипарварӣ рушд ёфта, дар давраи солҳои 2018-2021 якчанд хоҷагиҳои гулмоҳипарварӣ, аз ҷумла дар шаҳри Ваҳдат, ноҳияҳои Айнӣ ва Ҷаббор Расулови вилояти Суғд мавриди истифода қарор дода шуданд.

63. Баъди ба фаъолият оғоз намудани хоҷагиҳои зикргардида барои зиёд намудани ҳаҷми истеҳсоли гулмоҳӣ шароити мусоид фароҳам гардида, тибқи маълумоти оморӣ соли 2021 дар ҷумҳурӣ 123,1 тонна гулмоҳӣ истеҳсол карда шуд, ки нисбат ба соли 2017 4,8 маротиба зиёд аст.

64. Соли 2022 дар шаҳри Ваҳдат сехи истеҳсоли хӯроки омехтаи моҳӣ мавриди истифода қарор дода шуд, ки он барои хоҷагиҳои гулмоҳипарварӣ хӯроки омехта истеҳсол намуда истодааст.

65. Гарчанде дар ҷумҳурӣ масоҳати ҳавзҳои моҳипарварӣ зиёд гардида бошад ҳам, ҳосилнокӣ аз ҳар як гектар ба талабот ҷавобгӯ нест. Зеро дар солҳои 90-уми асри гузашта ҳосилнокӣ аз ҳар як гектари ҳавзҳои моҳипарварӣ 30-35 сентнерро ташкил медод, ки дар замони ҳозира бошад бо сабаби норасоии хӯрокиҳои омехта, алафҳои сабз ва ғайра ин нишондиҳанда ба 15-16 сентнер баробар аст.

66. Дар аксарияти хоҷагиҳои моҳипарварии ҷумҳурӣ иншооти обтаъминкунӣ ва техникаю технологияҳои моҳипарварӣ корношоям гардидаанд, ки ба ҳосилнокии ҳавзҳои моҳипарварӣ таъсири манфӣ мерасонанд.

67. Дар натиҷаи боронҳои сел ва дигар омилҳои табиӣ ҳамасола як қисми кӯлҳо, обанборҳо ва ҳавзҳои моҳипарварӣ ба ҳолати корношоямӣ дучор гардида, мушкилот ба вуҷуд меояд. Аз ин рӯ беҳтар намудани ҳолати ҳавзҳои моҳипарварӣ ба 20-30 фоиз баланд шудани ҳосилнокӣ, афзоиши ғунҷоиши моҳӣ дар ҳар як гектар ва кам гардидани хароҷоти иловагӣ мусоидат менамояд.

68. Бо дарназардошти шароити табиии ҷумҳурӣ соҳаи занбӯриасалпарварӣ соҳаи сердаромад ба ҳисоб меравад. Дар ҷумҳурӣ миқдори зиёди дарахтон, растаниҳои гарддиҳанда ва шаҳдҷудокунанда мавҷуд аст, ки зиёда аз 173 намудро ташкил дода, дар майдони зиёда аз 3,8 млн/гектар доман паҳн намуданд.

69. Мавҷудияти шароити мусоид барои дар оянда то ба 600 ҳазор адад расонидани оилаҳои занбӯри асал ва ҳамасола истеҳсол намудани 10-12 ҳазор тонна асал мусоидат намуда, инчунин миқдори зиёди маҳсулоти дигари занбӯри асал, аз ҷумла мум, гарди гул, шири модарзанбӯр, заҳри занбӯр, ширеш ва ғайра истеҳсол мегардад.

70. Асал маҳсулоти асосии занбӯри асал ба шумор меравад, вале маҳсулоти дигари зикргардидаи соҳа нисбат ба асал дар бозори дохилӣ ва хориҷӣ якчанд маротиба зиёд арзиш доранд. Масалан, гарди гул нисбат ба асали молӣ 6 воҳид, ширеш 8 воҳид, заҳри занбӯр 660 воҳид бештар арзиш доранд.

71. Амалишавии Барномаи маҷмуавии рушди соҳаи чорводорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2018-2022 ба пешрафти соҳа таъсири мусбат расонид. Соли 2021 шумораи оилаҳои занбӯри асал дар ҳамаи шаклҳои хоҷагидории ҷумҳурӣ ба 257217 адад ва истеҳсоли асал ба 4390,2 тонна расонида шуд, ки нисбат ба соли 2017 мутаносибан 38925 адад ва 288,5 тонна зиёд мебошад. Инчунин ба ҳолати 1 майи соли 2022 дар ҳамаи шаклҳои хоҷагидории ҷумҳурӣ 255864 оилаи занбӯри асал ба ҳисоб гирифта шуд, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 19262 адад зиёд аст.

72. Тибқи маълумот гарчанде, ки миқдори оилаҳои занбӯр ва истеҳсоли асал тайи солҳои охир зиёд гардида бошад ҳам, вале маҳсулнокӣ аз ҳар оилаи занбӯри асал ба беҳбудӣ ниёз дорад.

73. Барои беҳтар намудани зоти занбӯри асали дар ҷумҳурӣ парваришёбанда ва маҳсулнокии онҳо дар ҳамкорӣ бо давлатҳои хориҷӣ, ки ба занбӯриасалпарварӣ машғуланд, бояд воридот ва содироти оилаҳои занбӯри асал ба роҳ монда шавад.

74. Зарур аст, ки ҷиҳати зиёд намудани шумораи оилаҳои занбӯр асал ва маҳсулнокии он корҳои зотпарварӣ ва илмию селексионӣ дар сатҳи зарурӣ ба роҳ монда шавад.

75. Дар давраи солҳои 2018-2021 аз ҳисоби маблағҳои буҷетӣ 1570 оилаи занбӯри асал харидорӣ карда шуда, ба занбӯрпарварони Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳои Суғду Хатлон ва шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ дастрас карда шудааст.

76. Дар давраи солҳои 2020-2021 бошад, 4 адад корхонаҳои коркарди асал дар шаҳри Хуҷанд, ноҳияҳои Дарвоз, Ховалинг ва Балҷувон мавриди истифода қарор дода шуданд, ки дар оянда маҳсулоти истеҳсолнамудаи онҳо барои қонеъ гардонидани эҳтиёҷоти бозори дохилӣ ва инчунин содирот ба хориҷи кишвар нигаронида шудааст.

77. Дар натиҷаи амалишавии Барномаи мазкур дар ҷумҳурӣ афзун намудани миқдори оилаҳои занбӯри асал ва истехсоли асал дар назар дошта шуда, инчунин содироти оилаҳои занбӯр ва асали табиӣ ба роҳ монда мешавад. Ҳамзамон бо мақсади рушди соҳа оилаҳои занбӯри асали аз ҳисоби Барнома харидоригардида ба тариқи шартномавӣ (ба муҳлати то 5 сол) ва ё ба таври ройгон дода мешаванд.

78. Биотехнологияи чорво дар пешрафти соҳаи чорводорӣ мавқеи махсус дошта, рушди он барои нигоҳ доштани хазинаи ирсӣ (ҳосилнокӣ ва ҷанин)-и намуд ва зотҳои чорвои дар ҷумҳурӣ парваришёбанда мусоидат менамояд.

79. Истифодабарии дастовардҳои илми биотехнологияи чорво, пеш аз ҳама, барои ҳифзу нигоҳдорӣ ва такмили насл, ҷинс, намуд ва зотҳои мавҷуда, ҳамчунин офаридани ҷинсу зотҳои нави сермаҳсули чорво равона гардидааст.

80. Дар марҳилаи иқтисоди бозоргонӣ бе истифодаи усулҳои муосири биотехнологӣ пешбурди корҳои селексионию зотпарварӣ, татбиқи дастовардҳои илмӣ дар соҳаи селексия ва ирсиятшиносӣ, дар маҷмуъ рушди соҳаи чорводорӣ имконнопазир мебошад.

81. Тайи солҳои охир аз ҷониби олимони соҳа корҳои илмию таҳқиқотӣ дар хоҷагиҳои зотпарварии ба номи А.Юсупов ва Л.Муродови шаҳри Ҳисор, "Меҳнат-роҳат"-и шаҳри Ваҳдат, "Саодат"-и ноҳияи Хуросон, "Дилшод Б"-и ноҳияи Варзоб, Маркази ҷумҳуриявии биотехнологияи чорво ва як қатор хоҷагиҳои деҳқонӣ амалӣ гардида истодаанд.

82. Ҳангоми иҷрои корҳои таҳқиқотӣ масъалаҳои зиёд намудани қобилияти наслдиҳии чорво, истифодаи самараноки модаговҳо ва ғуноҷинҳо, инчунин суперовулятсияи чорвои донорӣ бо усули истифодаи гормонҳои нумӯбахш мавриди омӯзиш қарор дода мешавад. Бо мақсади омӯзиши таъсири маводи фаъоли биологӣ дар Маркази ҷумҳуриявии биотехнологияи чорво барои баланд бардоштани қобилияти бордоршавӣ ва насловарии чорво гурӯҳ оид ба омӯзиши ин масъалаҳо ташкил карда шудааст. Баҳри муайян намудани вобастагии ирсиятнокии чорво ва маҳсулнокии он, инчунин таркиби КДН (ДНК) ҳамкорӣ бо олимони соҳаи чорводории ҷумҳуриҳои ҳамсоя, аз ҷумла Федератсияи Россия идома дорад.

83. Дар солҳои 2023-2027 амалисозии корҳо бо истифода аз усулҳои муосири биотехнологӣ, ки бо ёрии онҳо дар ҷумҳурӣ захираи ирсии чорво ба роҳ монда мешавад, ба нақша гирифта шудааст.

3. МАҚСАД, ВАЗИФА ВА ЗАРУРАТИ ҚАБУЛИ БАРНОМА

84. Мақсади асосии Барномаи мазкур афзун намудани истеҳсоли гӯшт, шир, тухм, асал, моҳӣ бо истифода аз технологияҳои муосир, таъсиси хоҷагиҳои нави чорводорӣ барои зиёд намудани маҳсулнокӣ ва самаранокии чорво, паранда, моҳӣ, занбӯри асал, таъмини аҳолӣ бо маҳсулоти ғизоии аз ҷиҳати экологӣ тоза, бунёди захираи ирсии намуд ва зотҳои чорво, ташкили ҷойҳои нави корӣ ва дар маҷмуъ таъмини амнияти озуқавории мамлакат мебошад.

85. Ҷиҳати таъмини талаботи аҳолӣ ба гӯшт, шир, тухм, асал, моҳӣ ва маҳсулоти онҳо, кам кардани воридоти ин намуди маҳсулот ва дар оянда ба роҳ мондани содироти онҳо ба хориҷи кишвар зарурати қабули Барномаи мазкур ба миён омадааст.

86. Барои иҷрои Барномаи мазкур ҳалли вазифаҳои зерин муҳим мебошанд:

- таъсиси фермаҳои чорводорӣ, корхонаҳои парандапарварӣ, хоҷагиҳои моҳипарварӣ ва ба ин васила ташкили ҷойҳои нави корӣ;

- афзун намудани саршумори чорвои зотӣ, хушзоткунии чорво, ташкили нуқтаҳои бордоркунии сунъӣ ва сари вақт таъмин намудани онҳо бо маводи зарурӣ;

- баргузории чорабиниҳои соҳаи асппарварӣ, аз ҷумла пойга бо мақсади муайян намудани навъҳои беҳтарини аспҳои зоти тоҷикӣ ва мусоидат барои иштироки аспҳои зоти тоҷикӣ дар чорабиниҳои байналмилалӣ;

- афзун намудани саршумори қутос дар ҳамаи шаклҳои хоҷагидорӣ, ташкили хоҷагиҳои деҳқонии қутоспарварӣ, хусусан дар ноҳияҳои баландкӯҳ, ки барои нигоҳубини қутос мусоид мебошанд;

- ташкили корхонаҳои нави парандапарварӣ оид ба парвариши мурғони модарии самти тухмдеҳ ва гӯштӣ, дар ин замина зиёд намудани истеҳсоли тухми инкубатсионӣ ва чӯҷаҳои якрӯза дар дохили ҷумҳурӣ барои таъмини талаботи корхонаҳои парандапарварӣ;

- афзун намудани истеҳсоли ватании хӯроки омехтаи паранда ва таъмини талаботи соҳа бо хӯроки омехта;

- таъсиси сехҳои моҳичабарорӣ, беҳтар намудани фаъолияти сехҳои мавҷуда ва зиёд намудани истеҳсоли кирминамоҳӣ ва моҳича дар дохили ҷумҳурӣ;

- ташкили хоҷагиҳои нави гулмоҳипарварӣ, ҳамасола зиёд намудани истеҳсоли гулмоҳӣ ва дар оянда ба роҳ мондани содироти он ба хориҷи кишвар;

- афзун намудани истеҳсоли хӯроки омехтаи моҳӣ ва таъмини талаботи хоҷагиҳо, хусусан хоҷагиҳои гулмоҳипарварӣ бо хӯроки омехта;

- воридоти модарзанбӯри зотӣ аз хориҷи кишвар ва дар ин замина беҳтар намудани сифатҳои зотии занбӯри асали дар ҷумҳурӣ парваришёбанда;

- баланд бардоштани маҳсулнокии оилаҳои занбӯри асал ва аз ин ҳисоб зиёд намудани ҳаҷми истеҳсоли асал;

- истифодаи усулҳои селексионию зотпарварӣ ва биотехнологӣ барои нигоҳдорӣ ва таҳкими навъҳои миллии ирсӣ ва зотҳои чорвои дар ҷумҳурӣ парваришёбанда;

- таҳияи лоиҳаҳои сармоягузорӣ бо мақсади ҷалби сармояи ватанию хориҷӣ.

4. МОНИТОРИНГ ВА АРЗЁБИИ АМАЛИСОЗИИ БАРНОМА

87. Мониторинг ва арзёбии амалисозии Барнома аз ҷониби Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи талаботи қонунгузорӣ ба роҳ монда мешавад.

88. Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад ҳангоми гузаронидани мониторинг ва арзёбии амалисозии Барнома намояндагони вазорату идораҳои дахлдор ва коршиносонро ҷалб намояд.

89.Нишондиҳандаҳои соҳаҳои чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбӯриасалпарварӣ дар доираи Барномаи маҷмуавии рушди соҳаи чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбӯриасалпарварӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2023-2027 тибқи Дурнамо амалӣ карда мешаванд (замима мегардад).

5. НИШОНДИҲАНДАҲО ВА САРЧАШМАҲОИ МАБЛАҒГУЗОРИИ БАРНОМА

90.Дурнамои нишондиҳандаҳои соҳаҳои чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбуриасалпарварӣ мутобиқи замима пешбинӣ карда мешавад.

91. Барои амалисозии Барномаи мазкур дар давраи солҳои 20232027 аз ҳисоби маблағҳои буҷетӣ 13311000 сомонӣ, аз ҷумла дар солҳои 2023-2025 7296000 сомонӣ пешбинӣ гардидааст.

92. Дар баробари ин, барои амалигардонии Барномаи мазкур аз ҳисоби маблағҳои сармояи ватанию хориҷӣ дар ин давра 119980000 сомонӣ, аз он дар солҳои 2023-2025 68780000 сомонӣ дар назар дошта шудааст.

6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

93. Дар натиҷаи амалишавии Барнома дар солҳои 2023-2027 саршумори чорво, паранда, моҳӣ ва занбӯри асал зиёд гардида, инчунин аз ин ҳисоб ҳаҷми истеҳсоли маҳсулоти соҳа, аз ҷумла гӯшт, шир, тухм, моҳӣ ва асал афзоиш меёбад. Ҳамзамон ҳангоми таҳияи Барномаҳои рушди соҳаҳои чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбуриасалпарварӣ дар сатҳи вилоят ва шаҳру ноҳияҳо нишондиҳандаҳои Барнома ба инобат гирифта мешавад.

94. Дар давраи татбиқи Барнома фермаҳои нави чорводорӣ, корхонаҳои парандапарварӣ ва хоҷагиҳои моҳипарварӣ таъсис гардида ҷойҳои нави кори ташкил карда мешаванд.

Замимаи 2

ба қарори Ҳукумати

Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 1 марти соли 2023, № 52

Нақшаи амали солҳои 2023-2025-и Барномаи маҷмуавии рушди соҳаҳои чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбуриасалпарварӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2023-2027

 

Ниг.ба Замимаи 2

Ниг. ба Замима

 

Приложение 1 к

постановлению Правительства

Республики Таджикистан

от "1" марта 2023 года, №52

Комплексная программа развития отраслей животноводства, птицеводства, рыбоводства и пчеловодства в Республике Таджикистан на 2023-2027 годы

1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

1. Комплексная программа развития отраслей животноводства, птицеводства, рыболовства и пчеловодства в Республике Таджикистан на 2023-2027 годы (далее - Программа) разработана для дальнейшего развития отраслей животноводства, птицеводства, рыбоводства, пчеловодства и биотехнологии животных, повышения продуктивности, увеличения поголовья и производства продукций этих отраслей, обеспечения населения мясом, молоком, яйцами, рыбой и медом.

2. Отрасли животноводства, птицеводства, рыболовства и пчеловодства являются основными источниками производства мяса, молока, яиц, рыбы и меда, а их развитие способствует обеспечению продовольственной безопасности страны и созданию новых рабочих мест.

3. Обеспечение развития отрасли животноводства, птицеводства, рыболовства и пчеловодства осуществляется в рамках мероприятий по организации и ведению селекционно-племенной работы, совершенствованию технологии разведения и норм кормления животных, птицы, рыбы, пчел с использованием достижений современной эпохи.

2. СОСТОЯНИЕ ОТРАСЛЕЙ ЖИВОТНОВОДСТВА, ПТИЦЕВОДСТВА, РЫБОВОДСТВА, ПЧЕЛОВОДСТВА И БИОТЕХНОЛОГИИ ЖИВОТНЫХ НА СОВРЕМЕННОМ ЭТАПЕ И ИХ ДАЛЬНЕЙШЕЕ РАЗВИТИЕ

4. Животноводство, птицеводство, рыбоводство и пчеловодство являются важными отраслями сельского хозяйства и занимают особое место в обеспечении населения продовольственной продукцией, в том числе мясом, молоком, рыбой, медом и в сфере промышленности-сырьем.

5. Постановлением Правительства Республики Таджикистан от 27 марта 2018 года, №160 утверждена Комплексная программа развития отрасли животноводства в Республике Таджикистан на 2018-2022 годы, которая создала благоприятную основу для развития отраслей животноводства, птицеводства, рыбоводства и пчеловодства.

6. В результате поддержки Правительства Республики Таджикистан и реализации Комплексной программы развития отрасли животноводства с каждым годом увеличивается поголовье скота и птиц, производство мяса, в том числе мяса птицы, молока, яиц, рыбы и меда.

7. Согласно данным Агентства по статистике при Президенте Республики Таджикистан в 2021 году во всех формах хозяйствования республики поголовье крупного рогатого скота составляет 2467,7 тысяч голов, из них коров 1290,5 тысяч голов, овец и коз 5797,4 тысяча голов и в этот период произведено 327,7 тысяч тонн мяса, 1042,6 тысяч тонн молока и 8151 тонна шерсти. По сравнению с 2017 годом увеличилось поголовье крупного рогатого скота на 189,6 тысяч голов, из них коров 122,0 тысячи голов, овец и коз 341,2 тысячи голов, производство мяса на 78,9 тысяч тонн, молока 92,6 тысяч тонн и шерсти 630 тонн.

8. Анализы показывают, что хотя за последние 5 лет поголовье скота увеличилось во всех формах хозяйствования, но качество племенного скота требует улучшения. По статистическим данным свыше 93 процентов поголовья крупного рогатого скота и 81,8 процента поголовья мелкого скота относится к сектору населения, многие из которых по живой массе и продуктивности не в полной мере отвечают требованиям животноводства.

9. В 2021 году обеспечение населения на основании рекомендуемых норм потребительской корзины в республике на душу населения приходится на мясо 14,9 кг (75,2%) и молоко 107 кг (93,2%). С реализацией Программы с использованием средств государственного бюджета и привлечением отечественных и внешних инвестиций увеличится призводство продукции животнодства. В 2027 году производство мяса достигнет 412195 тонны и молока 1156785 тонны, что составит 17,9 кг (90%) мяса и 115 кг (101,6%) молока на душу населения.

10. Развитие отрасли животноводства является основным фактором улучшения качества племенного скота и повышения её продуктивности, создавая тем самым благоприятную основу для её развития.

11. В период 2018-2021 годы за счет бюджетных средств для улучшения пород животных закуплено и ввезено из-за рубежа 20 голов бычков швицезебувидной и казахской белоголовой пород, 180 голов овец тонкорунной породы и 3000 дозы спермы высокопродуктивных быков-производителей.

12. Для улучшения породы и продуктивности скота искусственным и естественным путем указанное поголовье бычков и спермы чистопородных быков передано в Республиканское учреждение по племенному делу, породистости, искусственному осеменению, покупке и продаже племенных животных Министерства сельского хозяйства Республики Таджикистан, племенные хозяйства имени Сангака Сафарова Бальджуванского района, "Кангурт" района Темурмалик и сельских джамоатов Нурободского района.

13. Поголовье овец тонкорунной породы передано племенному хозяйству "Кангурт" района Темурмалик и Республиканском центре биотехнологии животных Института животноводства и пастбищ Таджикской академии сельскохозяйственных наук.

14. Для улучшения породы животных искусственным путем в республике действуют 297 пунктов, в том числе 75 пунктов в общественном секторе и 222 пункта в секторе населения. В 2021 году посредством этих пунктов было искусственно осеменено 43124 голов крупного рогатого скота и получено 37391 голов высокопородного приплода, что соответственно на 11824 и 12191 больше, чем в 2017 году. В настоящее время в пределах республики имеются 297 пунктов искусственного осеменения, ежегодно искусственно осеменяются до 40-42 тысяч голов коров и получают высокопородный приплод 33-35 тысяч голов.

15. Для регулярной работы пунктов искусственного осеменения на территории республики ежегодно производится 70-80 тысяч доз спермы племенных быков. При этом ежегодно до 4-5 тысяч доз спермы продуктивных быков завозятся из-за рубежа и используются в племенных хозяйствах. По сравнению с предыдущими годами производство спермы быков увеличилось на 7-8 раз, а завоз спермы племенных быков на 3-4 раза.

16. В целях развития племенной отрасли и увеличения поголовья чистопородного скота при поддержке Правительства Республики Таджикистан с августа 2019 года ввоз чистопородного скота освобожден от уплаты налога на добавленную стоимость и таможенной пошлины. С использованием данной льготы ввоз чистопородного скота с каждым годом увеличивался, и в 2021 году было ввезено 11146 голов крупного рогатого скота и 1015 голов мелкого чистопородного скота. А также в 2022 году ввезено 1473 голов крупного рогатого скота и 207 голов мелкого чистопородного скота, где завоз племенного скота по сравнению 2018 года увеличилось на 1,5-2,0 раза.

17. За последние годы за счет ввоза племенного скота из-за рубежа в республике созданы несколько новых животноводческих ферм. Одним из крупнейших из них является животноводческий комплекс "Мармари" в Яванском районе Хатлонской области, имеющий потенциал выращивания 3500 голов крупного рогатого скота мясного направления. В дальнейшем деятельность этого комплекса будет способствовать обеспечению населения мясом и мясопродуктами.

18. В целях охраны и сохранения пород скота и дальнейшего развития племенной отрасли принято постановление Правительства Республики Таджикистан от 30 декабря 2021 года, №570 "О сети учреждений и предприятий, обществ, кооперативов и дехканских (фермерских) племенных хозяйств", согласно которому в республике насчитывается 80 племенных хозяйств.

19. По статистическим данным на 1 мая 2022 года в хозяйствах племенной сети насчитывается 11341 голов крупного рогатого скота, в том числе 3561 коров, 224689 овец и коз, 704 лошади, 367715 птиц, 22000 породистых рыб и 3700 пчелосемей, что соответственно на 2422, 668, 64730, 14, 66726 голов, 2000 единиц и 100 семей больше, чем за аналогичный период прошлого года.

20. В ходе реализации Комплексной программы развития отрасли животноводства в Республике Таджикистан на 2018-2022 годы учеными отрасли в сотрудничестве со специалистами и хозяйствующими субъектами выведено несколько типов и пород скота, в том числе таджикская порода пестрых коров, таджикская порода тонкорунных овец, зарафшанский тип памирских яков и таджикский тип медоносных пчел. Эти типы и породы одобрены аттестационной комиссией и утверждено постановлением коллегии Министерства сельского хозяйства Республики Таджикистан.

21. Наряду с этим, целесообразно на необходимом уровне проводить селекционно-племенные работы для дальнейшего развития животноводческой отрасли, улучшения качества породы, увеличения поголовья и продуктивности крупного и мелкого рогатого скота.

22. При этом, внедрение научно-технических достижений и инновационных проектов в сотрудничестве с животноводами, независимо от формы хозяйствования, является основой достижения развития отрасли.

23. Отрасль яководства в Республике Таджикистан является одной из перспективных сфер, а природные условия и высокогорные пастбища способствуют ее дальнейшему развитию. Яки приспособлены к разряженному воздуху и могут обитать на высоте 2000-2500 метров над уровнем моря и выше.

24. Яки тысячелетиями размножались в высокогорных районах в результате естественного отбора. Поэтому холодный климат и малотравье на высокогорных пастбищах являются одними из условных и неизбежных биологических потребностей яков.

25. Площадь травянистых и каменистых высокогорных пастбищ в регионах Горно-Бадахшанской автономной области, Айнинском, Кухистони Мастчохском районах и районе Лахш составляет более 1,0 млн гектаров, пригодных для содержания и выращивания яков.

26. Яков выращивают в высокогорных регионах для производства мяса, молока и шерсти. Живая масса яков в среднем составляет 450-560 кг быков-производителей, яков-самок 320-360 кг, взрослые яки дают до 2-3 кг шерсти и количество пуха составляет 57-61 процентов. Надои от одной яка-самки составляют 600-700 кг в год, жирность ее молока 6,5-7,2 процента, что превосходит по жирности молоко коров.

27. В составе мяса яка содержится много ценных белков и низкохолестериновых жиров, его используют для производства колбасных изделий высшего сорта. Также в качестве промышленного сырья используется кожа, рога и шерсть яка.

28. В Горно-Бадахшанской автономной области общий доход от животноводческой отрасли в основном приходится на сектор яководства. Например, в Ишкашимском, Шугнанском, Рошткалинском районах на треть, а в Мургабском районе свыше 90 процентов основного источника производства мяса и молока для населения приходится на яков.

29. По статистическим данным, в результате реализации государственных программ поголовье яков ежегодно увеличивается и на 1 января 2022 года во всех формах хозяйствования достигло 26101 голов.

30. В настоящее время, по статистическим данным, более 74 процентов поголовья яков приходится на частный сектор, однако живая масса и их продуктивность не в полной мере соответствуют стандартным требованиям.

31. Поэтому, в будущем считается важным осуществление племенных и научно-селекционных работ по улучшению качества генетической продуктивности яков и увеличению их поголовья.

32. Отрасль коневодства развивается и по состоянию на 1 января 2022 года во всех формах хозяйствования республики выращивают 84,2 тысячи лошадей, что на 1594 голов больше, чем за аналогичный период 2021 года.

33. В целях развития отрасли, выявления лучших пород лошадей и в будущем их использования в селекционных работах, Исполнительным органом государственной власти города Душанбе в Государственном учреждении "Наврузгох" постоянно проводятся скачки. На этих меропритиях на определенных дистанциях участвуют лучшие лошади, где определяется скорость бега и в будущем их используют в селексионных работах для улучшения породы лошадей.

34. Одной из основных целей Программы является обеспечение дальнейшего развития отрасли коневодства, совершенствование таджикской породы лошадей и её представление на международной арене. При этом, Программа направлена на сохранение, увеличение поголовья, улучшение рабочих качеств, совершенствование продуктивных и генетических особенностей таджикской породы лошадей.

35. Отрасль птицеводства занимает важное место в обеспечении населения продовольственными продукциями, в том числе мясом и яйцами в промышленной отрасли-сырьем и в целях обеспечения потребительских рынков отечественной качественной продукцией, Президент Республики Таджикистан, в своем послании от 22 декабря 2017 года объявил отрасль птицеводства по производству продовольственной продукции одним из приоритетных направлений и отметил необходимость введения мер стимулирования и налоговых льгот в этой отрасли.

36. В целях обеспечения выполнения поручений и распоряжений Президента Республики Таджикистан, отрасль птицеводства с первого квартала 2018 года освобождена от уплаты налогов сроком на 6 лет, а также освобождены от уплаты всех налогов ввоз технологий, оборудования и материалов для обеспечения отрасли.

37. В результате практической реализации льгот и отраслевой программы в период 2018-2021 годов и 4 месяцьв 2022 года поэтапно увеличивалось количество птицеводческих предприятий, поголовье птиц, производство яиц и мяса птицы.

38. По состоянию на 1 января 2022 года в республике функционировали 203 птицеводческих предприятий, что на 138 больше, чем в 2017 году. В настоящее время количество птицеводческих предприятий составляет 208 единиц, что на 19 больше, чем за аналогичный период прошлого года.

39. По данным 1991 года, в республике функционировало 21 птицеводческое предприятие с потенциалом выращивания 5-6 млн поголовья птиц в год.

40. При поддержке Правительства Республики Таджикистан за период независимости страны количество птицеводческих предприятий доведено до 208, имеющих ежегодную мощность выращивания 15-16 миллионов поголовья птиц. Согласно анализам, количество птицеводческих предприятий увеличилось в 9,6 раза по сравнению с 1991 годом, а их мощность - в 3 раза. С созданием новых птицеводческих предприятий создано свыше 4250 новых рабочих мест, что составляет на 2810 больше мест по сравнению с 2017 годом.

41. Согласно статистическим данным по итогам 2021 года во всех формах хозяйствования республики было выращено 10987942 поголовья птиц, произведено 1053450,0 тысяч штук яиц и 44,0 тысяч тонн мяса птицы, что по сравнению с 2017 годом больше на 5732,2 тысяч поголовья птицы, производство яиц на 712,0 тысяч штук и в 5,8 раза больше мяса птицы соответственно. А также в 2021 году по рекомендуемым нормам обеспечения на душу населения приходится мясо птиц 3,1 кг (17,2%) и яиц 119 штук (55%). В результате реализации Программы в 2027 году будет доведено производство мяса птицы до 66200 тонны и яиц до 1190,4 млн.штук, что составит обеспение на душу населения мясом птиц 6,1 кг (33,3%) и яиц 119 штук (61,2%).

42. За четыре месяца 2022 года поголовье птицы достигло 10201658, производство яиц - 397 242,0 тысяч штук, мяса птицы - 14 068 тонн.

43. С увеличением поголовья птицы возросла и потребность в комбикормах, и в 2021 году для обеспечения нужд птицеводческой отрасли в республику было ввезено 336,2 тысяч тонн комбикормов, что в 5,6 раза больше, чем в 2017 году.

44. В целях обеспечения птицеводческих предприятий комбикормом отечественного производства в настоящее время функционируют несколько предприятий, в том числе ООО "Истиклол" Дангаринского района, ООО "Амина-К" Бободжон Гафуровского района, ООО "Гизо агро-саноат" города Гулистон и ООО "Афросиёб парандаи Точикистон" города Гиссар. В настоящее время производственная мощность каждого из этих предприятий в среднем составляет от 50 до 200 тонн в сутки.

45. Реализация налоговых и таможенных льгот способствует расширению сотрудничества с зарубежными партнерами, несколькими совместными предприятиями, в том числе ООО "Сугд Самарканд Паранда" города Худжанд, ООО СП "Сугдиён-Свердловск" Матчинского района и ООО "Афросиёб парандаи Точикистон" города Гиссар.

46. За период 2018-2021 годов за счет ввоза суточных цыплят и инкубационных яиц поголовье птиц поэтапно увеличивалось. В 2021 году в республику ввезено 4774,9 тысяч суточных цыплят и 17030,3 тысяч штук инкубационных яиц, что соответственно в 8,2 и 9,6 раза больше, чем в 2017 году.

47. В данном направлении с целью сокращения ввоза суточных цыплят и племенных инкубационных яиц 3 птицеводческих предприятия приступили к выращиванию родителских кур яичных и мясных направлений.

48. В настоящее время в республике функционируют 4 птицеводческих предприятия, в том числе ООО "Симург" города Истаравшан, ООО СП "Сугдиён-Свердловск" Матчинского района, ООО "Сугд Самарканд Паранда" города Исфара и ООО "Рушди парандапарвари" города Турсунзаде с производством инкубационных яиц и суточных цыплят яичных и мясных направлений.

49. В 2021 году указанные предприятия произвели 9530,0 тысяч голов суточных цыплят яичных и мясных направлений, а также 1850,0 тысяч штук инкубационных яиц и передали другим птицеводческим предприятиям.

50. При этом, в настоящее время предприятия, производящие суточных цыплят и инкубационных яиц, не в полной мере обеспечивают потребности птицеводческих предприятий и населения.

51. Увеличение объемов отечественного производства продукции отрасли птицеводства, в том числе яиц и мяса птицы, создает предпосылки для сокращения импорта данного вида продукции из-за рубежа.

52. Согласно данным в 2021 году в республику было ввезено 7966 тонн мяса птицы и её продукции, что на 41013 тонн меньше, чем в 2017 году, однако ввоз яиц не наблюдался.

53. При поддержке Правительства Республики Таджикистан с начала текущего года разрешен экспорт яиц за рубеж, в результате которого согласно данным за 4 месяца 2022 года 881 тонна яиц (14,1 млн/шт.) экспортирована в Исламскую Республику Афганистан.

54. В перспективе для обеспечения птицеводческих предприятий и населения племенными суточными цыплятами и инкубационными яйцами целесообразно создание птицеводческого племенного предприятия по выращиванию родителских кур яичных и мясных направлений.

55. Отрасль рыбоводства ежегодно развивается с учетом богатых водных ресурсов республики. В целях дальнейшего развития отрасли и обеспечения потребительских рынков при непосредственной поддержке Президента Республики Таджикистан и Правительства Республики Таджикистан со второго полугодия 2019 года отрасль рыбоводства освобождена от уплаты 6 видов налогов и ввоз технологий, оборудования и материалов для обеспечения отрасли от всех видов налогов и уплат.

56. С применением налоговых и таможенных льгот увеличилось количество рыбных хозяйств и производство рыбы, а в 2021 году количество рыбных хозяйств достигло 366 единиц, а площадь рыбопромысловых бассейнов увеличилась до 2743,8 га, что по сравнению с 2017 годом соответственно больше на 89 и 359,8 га.

57. Увеличение количества рыбоводческих хозяйств и площади рыбопромысловых бассейнов заложило основу для увеличения производства рыбы. Согласно статистическим данным, в 2021 году во всех формах хозяйствования республики было произведено 4389,4 тонны рыбы, что на 2305,4 тонны больше, чем в 2017 году. По состоянию на 1 мая 2022 года производство рыбы составило 963,8 тонны, что на 219 тонн больше, чем за аналогичный период прошлого года. В 2021 год обеспечение рыбы на душу населения составило 0,4 кг (4,4%), при реализации Программы объем производства рыбы достигнет 7200 тонн, и обеспечение на душу населения составит 0,72 кг.

58. Вместе с тем, за последние два года увеличивается количество породистых и улучшенных рыб, которые в основном используются для воспроизводства. В настоящее время в рыбоводческих хозяйствах республики выращивается 27 тысяч породистых и улучшенных рыб, что в 1,9 раза больше, чем за предыдущие три года.

59. Увеличилось количество инкубационных цехов, производство личинок и в настоящее время в республике насчитывается 20 инкубационных цехов. В 2021 году через инкубационные цеха было произведено 145,0 млн штук личинок, что на 12 цехов и 65,0 млн больше, чем в 2018 году.

60. В 2018-2021 годах за счет бюджетных средств внутри республики закуплено более 1,0 млн штук мальков и доставлено в 127 рыбоводческих хозяйств.

61. Для обновления кроветворения рыб и улучшения видов рыб, выращиваемых в республике, за счет бюджетных средств в соответствии с установленным порядком закуплено и завезено из зарубежа (Российская Федерация) 25,0 млн штук личинок.

62. С учётом чистых вод и горных рек, на основании поручений и распоряжений Президента Республики Таджикистан развиваестя отрасль форелеводства, на период 2018-2021 годов сданы в эксплуатацию несколько форелеводческих хозяйств, в том числе в городе Вахдат, Айнинском, Бободжон Гафуровском районах Согдийской области.

63. После введения в эксплуатацию упомянутых форелеводческих хозяйств созданы благоприятные условия для увеличения объемов производства форели и согласно статистическим данным в 2021 году по республике было произведено 123,1 тонны форели, что в 4,8 раза больше, чем в 2017 году.

64. В 2022 году введен в эксплуатацию цех по производству рыбных комбикормов в городе Вахдат, производящий комбикорма для форелеводческих хозяйств.

65. Хотя в республике увеличилась площадь рыбопромысловых бассейнов, продуктивность с каждого гектара не соответствует требованиям. В 90-х годах прошлого века продуктивность с гектара рыбопромысловых бассейнов составляла 30-35 центнеров, а в настоящее время из-за нехватки комбикормов, зеленой растительности и других причин этот показатель равен 15-16 центнерам.

66. В большинстве рыбоводческих хозяйствах республики пришли в негодность сооружения водоснабжения, техники и технологии, что имеет отрицательное влияние на продуктивность рыбопромысловых бассейнов.

67. В результате ливневых дождей и других природных факторов ежегодно часть озер, водохранилищ и рыбопромысловых бассейнов приходят в негодность и возникают проблемы. Поэтому улучшение состояния рыбопромысловых бассейнов способствует повышению продуктивности на 20-30 процентов, вместимости рыб на каждом гектаре и снижению дополнительных затрат.

68. Отрасль пчеловодства является прибыльной сферой, учитывая природные условия республики. В республике произрастает большое количество деревьев, опыляющих и медоносных растений, насчитывающих более 173 вида и простирающихся на площади более 3,8 млн га.

69. Наличие благоприятных условий способствует в будущем вывести до 600 тысяч пчелосемей, ежегодно производить 10-12 тысяч тонн меда, а также большое количество других продуктов пчеловодства, в том числе воска, цветочной пыльцы, маточного молочка, пчелиного яда, клея и другое.

70. Мед является основным продуктом пчеловодства, но другие упомянутые продукты отрасли в несколько раз дороже меда на внутреннем и внешнем рынках. Например, цветочная пыльца стоит дороже товарного меда на 6 единиц, клей - на 8 единиц, а пчелиный яд - на 660 единиц.

71. Реализация Комплексной программы развития отрасли животноводства в Республике Таджикистан на 2018-2022 годы оказала положительное воздействие на развитие отрасли. В 2021 году количество пчелосемей во всех формах хозяйствования республики достигло 257915 единиц, а производство меда до 4390,2 тонн, что больше, чем в 2017 году на 38925 единиц и 288,5 тонн соответственно. Также по состоянию на 1 мая текущего года в республике насчитывается 255854 пчелосемей во всех формах хозяйствования, что на 19262 больше, чем за аналогичный период прошлого года.

72. По данным, хотя количество пчелосемей и производство меда в последние годы увеличились, продуктивность каждой пчелосемьи нуждается в улучшении.

73. В целях улучшения породы медоносных пчел, выращиваемых в республике, и их продуктивности в сотрудничестве с зарубежными странами, занимающимися пчеловодством, необходимо наладить ввоз и вывоз пчелосемей.

74. Для увеличения численности пчелосемей и их продуктивности требуется на необходимом уровне провести племенные и научноселекционные работы.

75. В период 2018-2021 годов за счет бюджетных средств закуплено и предоставлено пчеловодам Горно-Бадахшанской автономной области, Согдийской и Хатлонской областей, городов и районов республики 1570 пчелосемей.

76. В 2020-2021 годы введено в эксплуатацию 4 предприятия по переработке меда в городе Худжанд, Дарвазском, Ховалингском и Бальджуванском районах и в дальнейшем производимая ими продукция направлена на удовлетворение потребностей внутреннего рынка, а также экспорт за пределы страны.

77. В результате реализации настоящей Программы в республике ожидается увеличение количества пчелосемей и производства меда, а также будет налажен экспорт пчелосемей и натурального меда.

78..Биотехнология животных занимает особое место в развитии отрасли животноводства, а ее развитие способствует сохранению генетического фонда (продуктивности и эмбриона) видов и пород животных, выращиваемых в республике.

79. Использование достижений науки биотехнологии животных направлено, прежде всего на охрану и совершенствование существующего приплода, пола, видов и пород, а также на создание новых высокопродуктивных пород животных.

80. На этапе рыночной экономики без применения современных биотехнологических методов невозможно проведение селекционноплеменных работ, внедрение научных достижений в области селекции и генетики и в целом развитие животноводства.

81. За последние годы учеными отрасли проводятся научноисследовательские работы в племенных хозяйствах им. А.Юсупова и Л.Мурадова города Гиссар, "Мехнат-Рохат" города Вахдат, "Саодат" района Хуросон, "Дилшод Б" Варзобского района, Республиканского центра биотехнологии животных и других дехканских хозяйствах.

82. При выполнении научно-исследовательских работ изучаются вопросы повышения воспроизводительной способности крупного рогатого скота, эффективного использования коров и нетелей, а также суперовуляции крупного рогатого скота-донора методом применения репродуктивных гормонов. В целях изучения воздействия биологически активных веществ для повышения оплодотворяющей и племенной способности животных в Республиканском центре биотехнологии животных создана группа по изучению этих вопросов. Для определения зависимости наследственности и продуктивности животных, а также состава ДНК продолжается сотрудничество с учеными отрасли животноводства соседних республик, в том числе Российской Федерации.

83. В 2023-2027 годы планируется выполнение работ с использованием современных биотехнологических методов, с помощью которых в республике будет создан генетический фонд животных.

3. ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И НЕОБХОДИМОСТЬ ПРИНЯТИЯ ПРОГРАММЫ

84. Основными целями Программы являются увеличение производства мяса, молока, яиц, меда и рыбы с использованием современных технологий, создание новых животноводческих хозяйств для повышения продуктивности и эффективности животных, птицы, рыбы и пчел, обеспечение населения экологически чистой продовольственной продукцией, создание генетического фонда видов и пород животных, создание новых рабочих мест и в целом обеспечение продовольственной безопасности страны.

85. Для обеспечения потребностей населения в мясе, молоке, яйцах, меде, рыбе и продукций из них, сокращения ввоза этих видов продукций и в дальнейшем налаживании их экспорта за пределы страны возникла необходимость принятия Программы.

86. Для выполнения Программы важно решение следующих задач:

- создание животноводческих ферм, птицеводческих предприятий, рыбоводческих хозяйств и тем самым создание новых рабочих мест;

- увеличение поголовья племенного скота, их породистости, организация пунктов искусственного осеменения и своевременное обеспечение их необходимыми материалами;

- проведение мероприятий в отрасли коневодства, в том числе скачек с целью выявления лучших типов лошадей таджикской породы и содействие участию таджикских породистых лошадей в международных мероприятиях;

- увеличение поголовья яков во всех формах хозяйствования, организация дехканских яководческих хозяйств, особенно в высокогорных районах, благоприятных для содержания яков;

- создание новых птицеводческих предприятий по выращиванию родительских кур яичного и мясного направления и на этой основе увеличение производства инкубационных яиц и суточных цыплят в пределах республики для обеспечения потребностей птицеводческих предприятий;

- увеличение отечественного производства комбикормов и обеспечение потребностей отрасли комбикормами;

- создание рыбопромысловых цехов, улучшение функционирования существующих цехов и увеличение производства личинок и мальков в пределах республики;

- создание новых форелеводческих хозяйств, ежегодное увеличение производства форели и в дальнейшем налаживание ее экспорта за пределы страны;

- увеличение производства комбикорма для рыб и обеспечение потребностей хозяйств, особенно форелеводческих хозяйств комбикормами;

- импорт чистопородных пчелиных маток из-за рубежа и на этой основе улучшение чистопородных качеств медоносных пчел, выращиваемых в республике;

- повышение продуктивности пчелосемей и увеличение за счет этого объемов производства меда;

- использование селекционно-племенных и биотехнологических методов для сохранения и укрепления национальных генетических видов и пород животных, выращиваемых в республике;

- разработка инвестиционных проектов с целью привлечения отечественных и иностранных инвестиций.

4. МОНИТОРИНГ И ОЦЕНКА РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

87. Мониторинг и оценка реализации Программы осуществляется Министерством сельского хозяйства Республики Таджикистан в соответствии с требованиями законодательства.

88. Министерство сельского хозяйства Республики Таджикистан может привлекать представителей соответствующих министерств, ведомств и экспертов при проведении мониторинга и оценки реализации Программы.

89. Показатели отраслей животноводства, птицеводства, рыболовства и пчеловодства реализуются в рамках Комплексной программы развития отраслей животноводства, птицеводства, рыбоводства и пчеловодства в Республике Таджикистан на 2023-2027 годы согласно Перспективе (прилагается).

5. ПОКАЗАТЕЛИ И ИСТОЧНИКИ ФИНАНСИРОВАНИЯ ПРОГРАММЫ

90. Ожидается прогноз показателей отраслей животноводства, птицеводства, рыбоводства и пчеловодства согласно приложению.

91. На реализацию настоящей Программы на период 2023-2027 годов за счет бюджетных средств предусмотрено 13311000 сомони, в том числе в 2023-2025 годы 7296000 сомони.

92. При этом, на реализацию настоящей Программы за счет средств отечественных и иностранных инвестиций на этом этапе предусмотрено 119980000 сомони, в том числе в 2023-2025 годах 68780000 сомони.

6. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

93. В результате реализации Программы на 2023-2027 годы увеличится поголовье скота, птиц, рыб, пчел, а также за счет этого повысится производство продукции отрасли, в том числе мяса, молока, яйц, рыбы и мёда. В то же время при разработке Программы развития отраслей животноводства, птицеводства, рыбоводства и пчеловодства на уровне областей, городов и районов будут учитываться показатели Программы.

94. В период реализации Программы будут созданы новые животноводческие фермы, птицефабрики и рыбные хояйства и за счет этого будут созданы новые рабочие места.

Приложение