ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
"ДАР БОРАИ ҶОВИДОН ГАРДОНИДАНИ ХОТИРАИ ҲАЛОКШУДАГОН ҲАНГОМИ ҲИФЗИ ВАТАН"
Бо қарори Маҷлиси намояндагони
Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон
2 ноябри соли 2022 № 889
қабул карда шуд
Бо қарори Маҷлиси миллии
Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон
16 декабри соли 2022 № 320
ҷонибдорӣ карда шуд
Қонуни мазкур асосҳои ташкилию ҳуқуқии ҷовидон гардонидани хотираи шахсонеро, ки ҳангоми ҳифзи Ватан, ҳимояи сохтори конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва иҷрои уҳдадориҳои байналмилалӣ ҳалок шудаанд, муайян ва ваколатҳои мақомоти давлатиро дар ин самт муқаррар менамояд.
БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ
Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:
1) ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан - фаъолияте, ки ба нигоҳ доштани муносибати эҳтиромона нисбат ба шахсони ҳангоми ҳифзи Ватан, ҳимояи сохтори конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва иҷрои уҳдадориҳои байналмилалӣ ҳалокшуда (минбаъд - ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан), арҷ гузоштан ба шуҷоат, мардонагӣ ва қаҳрамонии онҳо, ҳамчунин баҳисобгирӣ, ба тартиб даровардан, ҳифзу нигоҳбонӣ кардани қабрҳои ҳарбӣ ва ёдгориҳои ҳарбӣ, гузаронидани корҳои ҷустуҷӯйӣ бо мақсади пайдо кардани қабрҳои ҳарбии бақайдгирифтанашуда, муқаррар намудани маълумоти шахсии хизматчиёни ҳарбии ҳалокшуда ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда нигаронида шудааст, инчунин андешидани тадбирҳои иловагии дигаре, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат намекунанд;
2) шахсоне, ки ҳангоми ҳифзи Ватан ҳалок шудаанд - хизматчиёни ҳарбӣ ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда, ки хотираи онҳо аз ҷониби давлат ҷовидон гардонида мешавад;
3) оромгоҳи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан - қабри ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, инчунин қабристонҳои ҳарбӣ, қитъаҳои алоҳидаи ҳарбӣ дар қабристонҳои умумӣ ва берун аз онҳо, ҷойҳои инфиҷор ё суқуткардаи техникаю ҳавопаймоҳои ҳарбӣ бо хизматчиёни ҳарбӣ ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда;
4) маҷмааҳои ёдбуд - муҷассамаҳо ва иншооти ёдбуди дигаре, ки барои оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан гузошта шудаанд;
5) оромгоҳи номаълуми ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан - маҳалҳои дафни хизматчиёни ҳарбӣ ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда, оромгоҳи рамзӣ ва мавзеи ҳарби охирини онҳо, ки мушаххас ва тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта нашудаанд;
6) обод намудани оромгоҳи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан - нишонагузорӣ кардани ҳудуду ҷойҳои дафн, навиштани номи дафншудагон, гузоштани нишони ёдбуд, сангҳои хотиравии сари қабр, расму мусаввара, лавҳа - нишонаҳои мушаххаскунандаи қабри дафншудагон, муҷассамаҳою дигар иншооти ёдбуд ва таъмиру барқароркунии онҳо, инчунин андешидани тадбирҳои дигаре, ки ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат намекунанд;
7) ҳифз ва нигоҳубини оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан - таъмини муҳофизати оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, ёдгориҳои ба онҳо алоқаманд, нигоҳ доштани онҳо дар ҳолат ва сатҳи зарурӣ;
8) корҳои ҷустуҷӯйӣ - тадбирҳои амалӣ оид ба пайдо намудани қабрҳои бақайдгирифтанашуда, ҷасадҳои дафннашудаи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан ва ҳалли масъалаи дафни минбаъдаи онҳо, инчунин муайян намудани номи фавтидагон ва (ё) бедаракғоибшудагон барои ҷовидон гардонидани хотираи онҳо.
Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.
Моддаи 3. Сиёсати давлатӣ оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
Сиёсати давлатӣ оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан низоми тадбирҳои ҳуқуқӣ, сиёсӣ, иҷтимоию иқтисодӣ, маданию маърифатӣ, ахлоқӣ, ташкилӣ ва тадбирҳои дигарро вобаста ба масъалаҳои зерин пешбинӣ менамояд:
1) ташаккули мафкураи ҷамъиятӣ бо мақсади эҳтиром доштани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан;
2) арҷгузорӣ ба оромгоҳи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, ба қайди давлатӣ гирифтани чунин оромгоҳҳо, ҷойҳои таърихии корнамоии ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, бунёди маҷмааҳои ёдбуд ва обод гардонидани онҳо;
3) тавассути нашри китобҳо, асарҳои таърихӣ ва офаридани филмҳои ҳуҷҷатию бадеӣ ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан;
4) амалисозии чораҳои дигари ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, ки ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат намекунанд.
Моддаи 4. Ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
Хотираи шаҳрвандони зерин ҷовидон гардонида мешавад:
1) иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941-1945;
2) шаҳрвандоне, ки дар рафти муҳориба, ҳангоми иҷрои вазифаҳои ҷангӣ ё вазифаҳои дигари хизматӣ баҳри ҳифзи Ватан ҳалок шудаанд;
3) шаҳрвандоне, ки дар роҳи ҳифзи истиқлолияти давлатӣ ва ҳифзи сохтори конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳалокат расидаанд;
4) шаҳрвандоне, ки ҳангоми иҷрои вазифаи ҳарбӣ (хизматӣ) дар ҳудуди давлатҳои дигар барои ҳифзи манфиату амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳалок шудаанд;
5) шаҳрвандоне, ки ҳангоми ҳифзи Ватан ё дар ҳудуди давлатҳои дигар дар рафти иҷрои вазифаи ҳарбӣ (хизматӣ) аз ҷароҳат, контузия, маъюбӣ ё беморӣ, сарфи назар аз вақти фаро расидани оқибаташон, вафот кардаанд, ҳамчунин дар рафти муҳориба ё иҷрои вазифаҳои дигари ҷангӣ бедарак ғоиб шудаанд;
6) шаҳрвандоне, ки ҳангоми ҳифзи Ватан ба асирӣ афтида ҳалок шудаанд (вафот кардаанд), вале шаъну шарафи худро нигоҳ дошта, ба Ватан хиёнат накардаанд;
7) шаҳрвандон, хизматчиёни ҳарбӣ, шахсони ба онҳо баробаркардашудаи ҳайати фармондеҳӣ, ақибгоҳӣ, ки корнамоиҳои шоиста дар роҳи ҳифзи Ватан нишон додаанд.
Моддаи 5. Ҷовидон гардонидани хотираи шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки ҳангоми ҳифзи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳалок шудаанд
Ҷумҳурии Тоҷикистон хотираи шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандеро, ки ҳангоми ҳифзи манфиату амнияти Тоҷикистон ва шаҳрвандони он ҳалок шудаанд, қадршиносӣ менамояд.
Моддаи 6. Ҷовидон гардонидани хотираи қисмҳо, ҷузъу томҳои ҳарбӣ ва мавзеъҳои амалиёти ҷангӣ
Хотираи қисмҳо, ҷузъу томҳо, идораю муассисаҳои ҳарбӣ ва ташкилотҳои дигар, ки ҳангоми ҳифзи Ватан корнамоиҳои бузургу барҷаста (ё афзалтар) нишон додаанд, ҳамчунин мавзеъҳои амалиёти ҷангӣ, ки ба таърих чун рамзи қаҳрамонӣ, матонату мардонагии халқ ворид шудаанд, ҷовидон гардонида мешаванд.
Моддаи 7. Вазифаҳои шаҳрвандон баҳри ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
Пос доштани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан ва муҳофизати мавзеъҳое, ки рамзи макони қаҳрамонӣ гирифтаанд, вазифаи муқаддас ва қарзи ҳар як шаҳрванд аст.
Моддаи 8. Шаклҳои асосии ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
1. Шаклҳои асосии ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан:
1) гиромидошт ва ободонии оромгоҳи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, гузоштани санги қабр, сутуни ёдбуд, муҷассама дар оромгоҳи чунин шахсон ва бунёди иншооту маҷмааҳои дигари ёдбуд;
2) ҳифз ва ободонии мавзеъҳои ҷудогонае, ки таърихан бо корнамоии ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан алоқаманданд;
3) таълифи китобҳои ёдбуди ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан ва интишор намудани маълумоти дигар оид ба онҳо дар воситаҳои иттилоотии кишвар;
4) таъсиси осорхона ва лавҳаҳои ёдбуд, ташкили намоишгоҳҳо, бунёд кардани нишонҳои ёдбуд дар муҳорибагоҳҳо;
5) дар воситаҳои ахбори омма чоп кардани мавод оид ба корнамоии онҳое, ки ҳангоми ҳифзи Ватан ҳалок шудаанд, эҷод кардани асарҳои адабию фарҳангӣ бахшида ба корнамоии онҳо, ҷойгир кардани корнамоиҳои онҳо дар барномаҳои таълимӣ;
6) роҳандозии корҳои ҷустуҷӯйию таҳқиқотӣ дар самти пайдо намудани номи бедаракғоибшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан;
7) ба маҳалҳо, кӯчаю майдонҳо, иншооти физикию географӣ, корхонаҳо, ташкилоту муассисаҳо, аз ҷумла ба ҳама зинаҳои муассисаҳои таълимӣ ва қисмҳои ҳарбӣ гузоштани номи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан;
8) дар рӯйхати ҳайати шахсии қисмҳои ҳарбӣ, муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва миёнаи касбии ҳарбӣ абадан ворид намудани номи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан;
9) шаҳрванди фахрии ҷумҳурӣ ё сокини фахрии воҳиди маъмурию ҳудудии он эътироф кардани ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, инчунин шаҳрванди хориҷие, ки ҳангоми ҳифзи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳалок шудааст;
10) муқаррар кардани санаҳои ёдбуд, баргузории ҳамоишҳои фарҳангию сиёсӣ ва илмию таърихӣ дар рӯзҳои ёдбуд.
2. Бо қарори мақомоти давлатӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ё бо ташаббуси шаҳрвандон барои ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан тадбирҳои дигареро, ки ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат намекунанд, андешидан мумкин аст.
БОБИ 2. ОРОМГОҲИ ҲАЛОКШУДАГОН ҲАНГОМИ ҲИФЗИ ВАТАН
Моддаи 9. Ба қайд гирифтани оромгоҳи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
1. Оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан бояд дар қайди давлат бошанд. Онҳоро бо тартиби муайянкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва дар ҳудуди давлатҳои дигар Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба воситаи намояндагиҳои дипломативу консулӣ ба қайд мегиранд.
2. Дар сари қабри ҳар як ҳалокшуда ҳангоми ҳифзи Ватан нишони ёдбуд гузошта, вобаста ба он ҳуҷҷат тартиб дода мешавад.
Моддаи 10. Тартиби дафн кардан (аз нав ба хок супоридан)-и ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
1. Ҷасади ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан бо адои эҳтироми ҳарбӣ дафн карда (аз нав ба хок супурда) мешавад. Дар ин ҳол, ба ҷо овардани расму оини динӣ манъ карда намешавад. Масъулияти дафн кардан, обод гардонидани қабр ва қабристони ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан ба зиммаи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти маҳаллии идоракунии ҳарбӣ гузошта мешавад.
2. Ҷасади пайдогашта ё аз мавзеи дигар овардаи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан бо қарори мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ аз нав ба хок супорида шуда, хешовандони онҳо дар ин бора ҳатман огоҳ карда мешаванд.
3. Ҷасади хизматчиёни ҳарбии дар рафти муҳорибаҳо ҳалокшуда тибқи талаботи оинномаҳо, амру дастурҳои фармондеҳӣ дафн карда мешаванд.
Моддаи 11. Нигоҳубин ва ободонии оромгоҳи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
1. Оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан мутобиқи Конвенсияи Женева аз 12 августи соли 1949 ва протоколҳои иловагии он, инчунин мутобиқи меъёрҳои умумиэътирофшудаи ҳуқуқи байналмилалӣ нигоҳубин карда мешаванд.
2. Нигоҳубин ва ободонии оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, ки дар ҳудуди ҷумҳурӣ воқеанд, ба зиммаи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳраку деҳот вогузор мегарданд.
3. Оромгоҳҳои дар ҳудуди давлатҳои дигар воқеъбуда аз рӯйи тартиби дар шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайянгардида нигоҳубин ва обод карда мешаванд.
Моддан 12. Муҳофизати оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
1. Бо мақсади эмин нигоҳ доштани оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар маҳалли воқеъгардидаи онҳо бо тартиби муайянкардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳудуди махсуси муҳофизатшавандаро муқаррар менамояд.
2. Оромгоҳҳои ошкоргардидаи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан то ҳаллу фасл шудани масъалаи ба қайди давлатӣ гирифтани онҳо мувофиқи талаботи Қонуни мазкур ҳифз карда мешаванд.
3. Интиқоли худсаронаи қабри ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан манъ аст. Дар сурати рух додани ҳолатҳои фавқулодаи дорои хусусияти табиидошта ё ҳолатҳои дигари истисноӣ интиқоли қабри ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватанро мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар мувофиқа бо мақомоти дахлдори давлатӣ ва хешовандони онҳо амалӣ карда метавонад.
4. Лоиҳаҳо оид ба тарҳи рушди иҷтимоию иқтисодии шаҳру ноҳияҳо, маҳалҳои аҳолинишин, навсозии мавзеъҳои ҷуғрофӣ ва банақшагирии иншооти сохтмонӣ бо назардошти ҳифзи оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан тартиб дода мешаванд.
5. Иҷрои корҳои заминӣ, сохтмонӣ, роҳсозӣ ва ғайра, ки дар натиҷаи онҳо метавонанд оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан осеб бинанд, танҳо бо мувофиқаи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти маҳаллии идоракунии ҳарбӣ ба ҷо оварда мешаванд.
6. Муҳофизати оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватанро мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳраку деҳот мутобиқи Қонуни мазкур ва уҳдадориҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин менамоянд.
Моддаи 13. Барқарор кардани оромгоҳи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
Оромгоҳҳои харобгардидаи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан ва дигар иншооти ёдбуде, ки хотираи онҳоро ҷовидон мегардонанд, аз тарафи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ки барои нигоҳдорӣ ва нигоҳубини онҳо масъуланд, барқарор карда мешаванд.
БОБИ 3. КОРҲОИ ҶУСТУҶӯЙӢ
Моддаи 14. Ташкили корҳои ҷустуҷӯйӣ
1. Корҳои ҷустуҷӯйӣ дар самти пайдо намудани бедаракғоибшудагонро иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, мақомоти ҳокимияти давлатии ба ин корҳо ваколатдоршуда бо мақсади дарёфтани оромгоҳҳои номаълуми хизматчиёни ҳарбӣ ва осори ҷасадҳои дафннашуда, муқаррар кардани номи ҳалокшудагон ё бедаракғоибшудагон ба ҷо меоранд.
2. Худсарона гузаронидани корҳои ҷустуҷӯйӣ дар маҳалҳое, ки амалиёти ҷангӣ гузаронида шудаанд, ҳамчунин халадор сохтани оромгоҳи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан манъ аст.
Моддаи 15. Тартиби иҷрои корҳои ҷустуҷӯйӣ
1. Корҳои ҷустуҷӯйӣ дар самти пайдо намудани бедаракғоибшудагон дар ҳудуди ҷумҳурӣ аз рӯйи тартиби дар Қонуни мазкур муқарраргардида ва санадҳои дигари қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷо оварда мешаванд.
2. Корҳои ҷустуҷӯйӣ дар ҳудуди давлатҳои дигар бо тартиби муайянкардаи шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.
Моддаи 16. Тартиби корбарӣ бо ҷасадҳои ҳалокшудагон ва ашёе, ки дар рафти корҳои ҷустуҷӯйӣ ёфт шудаанд
1. Ҷасадҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, ки дар рафти корҳои ҷустуҷӯйӣ ёфт шудаанд, мувофиқи моддаи 10 Қонуни мазкур дафн карда шуда, қабрҳои онҳо баъди ба қайд гирифтан аз тарафи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ бо иштироки қисмҳои ҳарбии ҳудудҳои дахлдор обод ва ҳифзу нигоҳбонӣ карда мешаванд.
2. Силоҳ ва лавозимоти ҷангӣ, ҳуҷҷатҳо ва ашёи дигари ёфташудаи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан санад карда, ба мақомоти маҳалли идоракунии ҳарбии дарёфти онҳо барои тадқиқу омӯзиш ва бақайдгирӣ супорида мешаванд. Дар ин ҳол, ҳуҷҷатҳо, ашёи шахсӣ ва мукофотҳои ҳалокшудагон ба хешовандони онҳо ё ба осорхона ва силоҳи оташфишон бо лавозимоти ҷангӣ ба мақомоти корҳои дохилӣ супорида мешаванд.
3. Дар сурати пайдо кардани маводе, ки хавфи таркиш дорад, дарҳол ба мақомоти маҳаллии идоракунии ҳарбӣ ҷиҳати бо тартиби муқарраргардида барои безарар гардонидан ё несту нобуд кардани он хабар дода мешавад.
БОБИ 4. МАҚОМОТИ ДАВЛАТИИ АНҶОМДИҲАНДАИ КОРИ ҶОВИДОН ГАРДОНИДАНИ ХОТИРАИ ҲАЛОКШУДАГОН ҲАНГОМИ ҲИФЗИ ВАТАН ВА ВАКОЛАТҲОИ ОНҲО
Моддаи 17. Мақомоти давлатии анҷомдиҳандаи кори ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
1. Роҳбарии масъалаҳои вобаста ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.
2. Корҳои вобаста ба масъалаи ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватанро Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамчунин мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ба уҳда доранд.
Моддаи 18. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан мансубанд:
1) роҳбарии умумии ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватанро амалӣ менамояд;
2) барномаҳои давлатии ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватанро тасдиқ менамояд;
3) шартномаҳои байналмилалиро оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан тибқи тартиби муқарраргардида ба имзо мерасонад;
4) таклифу пешниҳодҳои шаҳрвандон, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, ташкилотҳои диниро оид ба масъалаҳои ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан баррасӣ намуда, ҷиҳати иҷрои онҳо тадбирҳо меандешад;
5) бо давлатҳои дигар оид ба нигоҳубин ва ободонии оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан ҳамкорӣ намуда, созишномаҳоро оид ба мақоми оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан ва ҷовидон гардонидани хотираи шаҳрвандоне, ки дар ин давлатҳо дафн шудаанд, ба имзо мерасонад;
6) ба корҳои нашри асарҳои хусусияти энсиклопедидошта ва китобҳои ёдбуд роҳбарӣ мекунад;
7) салоҳияти дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.
Моддаи 19. Ваколатҳои вазоратҳо, кумитаҳо ва дигар мақомоти давлатӣ оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
1. Ба ваколатҳои Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти маҳаллии идоракунии ҳарбӣ оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан мансубанд:
1) лоиҳаи нақшаю барномаҳои давлатии ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватанро таҳия менамояд;
2) санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва ҳуҷҷатҳои дигарро, ки дар асоси онҳо тадбирҳои ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан андешида мешаванд, тартиб медиҳад;
3) оромгоҳҳои ҳарбӣ ва хизматчиёни ҳарбии ҳангоми ҳифзи Ватан ҳалокшударо ба ҳисоб мегиранд;
4) бақайдгирии марказонидашудаи оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, аз ҷумла оромгоҳҳои дар ҳудуди давлатҳои дигар воқеъбударо ташкил мекунад;
5) корҳои ҷустуҷӯйӣ ва ҳуҷҷатгузории оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватанро ҳамоҳанг мекунанд;
6) дархости шаҳрвандонро оид ба муайян кардани сарбозони бедаракғоибшуда баррасӣ менамоянд;
7) лоиҳаи созишномаҳои байналмилалӣ оид ба мақоми оромгоҳҳои хизматчиёни ҳарбӣ ва тартиби ба ҷо овардани корҳои ҷустуҷӯйӣ дар ҳудуди давлатҳои дигарро омода месозанд;
8) тарғиби корнамоии хизматчиёни ҳарбиеро, ки ҳангоми ҳифзи Ватан ҳалок шудаанд, ташкил менамоянд;
9) дар маросими дафн (аз нав ба хок супурдан)-и ҷасади хизматчиёни ҳарбие, ки ҳангоми ҳифзи Ватан ҳалок гардидаанд, иштирок мекунанд;
10) дар таҳияи маводи китобҳои ёдбуд иштирок менамоянд, тартиби дар низоми вазорат нашр кардани китобҳои ёдбудро муайян мекунанд;
11) ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар корҳои ҷустуҷӯйӣ ва дафн (аз нав ба хок супурдан)-и ҷасади ҳалокшудагон ва ободонии оромгоҳҳои хизматчиёни ҳарбӣ кумаки амалӣ мерасонанд;
12) силоҳ ва лавозимоти ҷангӣ, техникаи ҳарбӣ ва воситаҳои дигари моддиро, ки дар рафти корҳои ҷустуҷӯйӣ ёфт шудаанд, қабул карда, ҳуҷҷат тартиб медиҳанд, онҳоро тадқиқ менамоянд ва ба ҳисоб мегиранд;
13) барои муқаррар кардани маълумот оид ба ҳалокшудагон ва бедаракғоибшудагон чораҳо меандешанд.
2. Ба ваколатҳои Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан мансубанд:
1) хизматчиёни ҳарбии ҳалокгардидаи Қӯшунҳои сарҳадии Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, кормандон, ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи ҳалокгардидаи кумитаро ба қайд мегирад;
2) дар дарёфт намудан ва ҷамъоварии маълумот оид ба бедаракғоибшудагон иштирок менамояд;
3) тартиби нашри китобҳои ёдбудро дар кумита муайян мекунад.
3. Ба ваколатҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан мансубанд:
1) ҳангоми корҳои ҷустуҷӯйӣ тартиботи ҷамъиятиро таъмин менамояд;
2) силоҳи оташфишон ва лавозимоти ҷангиро, ки дар рафти корҳои ҷустуҷӯйӣ ёфт шудааст, бо тартиби муқарраргардида қабул менамояд;
3) хизматчиёни ҳарбии ҳалокгардидаи қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи ҳалокшудаи мақомоти корҳои дохилиро ба қайд мегирад;
4) дар дарёфт намудан ва ҷамъоварии маълумот оид ба бедаракғоибшудагон иштирок менамояд;
5) тартиби нашри китобҳои ёдбудро дар низоми вазорат муайян мекунад.
4. Ба ваколатҳои Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан мансубанд:
1) ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи ҳалокшудаи Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба қайд мегирад;
2) дар дарёфт намудан ва ҷамъоварии маълумот оид ба бедаракғоибшудагони ҳайати шахсии Гвардияи миллӣ иштирок менамояд;
3) тартиби нашри китобҳои ёдбудро дар Гвардияи миллӣ муайян менамояд.
5. Ба ваколатҳои Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан мансубанд:
1) лоиҳаи шартномаҳои байналмилалӣ оид ба арҷгузорӣ ва ободонии оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан дар ҳудуди давлатҳои дигар, оромгоҳҳои хизматчиёни ҳарбии артиши дигар давлатҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳамчунин оид ба масъалаҳои ба ватан интиқол додани ҷасади ҳалокшудагонро тартиб медиҳад ва дар амалӣ гардонидани онҳо иштирок менамояд;
2) барои пайдо намудани маълумот дар бораи бедаракғоибшудагони рафти муҳорибаҳо, ҷангҳои мусаллаҳона ва ҳангоми иҷрои вазифаи ҳарбӣ (хизматӣ) дар ҳудуди давлатҳои дигар тадбирҳо андешида, оид ба ҳуҷҷатгузории оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан дар ҳудуди ин давлатҳо чораҳо меандешад;
3) бо ташкилотҳои дахлдори давлатҳои хориҷие, ки дар ҳудуди онҳо оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан воқеъ гардидаанд, масъалаи дар он ҷойҳо гузоштани нишони ёдбуд ва обод гардонидани онҳоро мувофиқа менамояд;
4) барои аз тарафи хешовандон зиёрат кардани оромгоҳи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, ки дар ҳудуди давлатҳои дигар воқеанд, мусоидат менамояд;
5) барои ба зиёрати оромгоҳи шаҳрвандони давлатҳои дигар, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеанд, омадани хешовандони онҳо мусоидат мекунад.
6. Ба ваколатҳои Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан мансубанд:
1) тарғибу ташвиқи корнамоии ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватанро ба роҳ монда, нашри рӯйхати ҳалокшудагон (бедаракғоибшудагон)-ро, ки дар рафти корҳои ҷустуҷӯйӣ ёфт шудаанд, барои воситаҳои ахбори омма таҳия ва пешкаш менамояд;
2) барои ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан тадбирҳо меандешад;
3) дар сохтмони муҷассамаву ёдбудҳо, ташкили намоишу экспозитсияҳои осорхонаҳо, ободонии гирду атрофи оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, навсозии сангу муҷассамаи оромгоҳ, таснифу тартиб додани ҳуҷҷати оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан дар ҳамкорӣ бо мақомоти марбута ширкат менамояд.
Моддаи 20. Ваколатҳои мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан:
Мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот оид ба ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан ваколатҳои зерин доранд:
1) барномаҳои ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватанро ба нақша гирифта, амалӣ мегардонанд;
2) барои нигоҳубин ва ободонии оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, иншооти дигари ёдбудии ҳудудашон, ки хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватанро ҷовидон мегардонанд, тадбирҳо меандешанд;
3) ҳуҷҷати оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватанро тартиб медиҳанд ва онҳоро ба қайд мегиранд;
4) бо иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар корҳои ҷустуҷӯйӣ ҳамкорӣ менамоянд;
5) барои оромгоҳҳои нави ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан қитъаҳои замин ҷудо менамоянд;
6) ба нашри китобҳои маҳаллии ёдбуд роҳбарӣ мекунанд.
БОБИ 5. ТАЪМИНОТИ МОЛИЯВӢ ВА МОДДИЮ ТЕХНИКИИ ТАДБИРҲОИ ҶОВИДОН ГАРДОНИДАНИ ХОТИРАИ ҲАЛОКШУДАГОН ҲАНГОМИ ҲИФЗИ ВАТАН
Моддаи 21. Таъминоти молиявӣ ва моддию техникии тадбирҳои ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан
1. Хароҷоти тадбирҳои ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, аз ҷумла хароҷот барои ободонии ҳудуд ва иншооти ҷудогонае, ки таърихан бо корнамоии муҳофизони Ватан алоқаманданд, ҳамчунин хароҷоти ташкили намоишҳо ва тадбирҳои дигар аз ҳисоби маблағҳои буҷети ҷумҳуриявӣ, буҷетҳои маҳаллӣ, фондҳои ғайрибуҷетӣ, инчунин аз ҳисоби маблағҳои ихтиёран супоридашуда ва хайрияи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ таъмин карда мешавад.
2. Маблағи хароҷоти чорабиниҳое, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон баҳри ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан амалӣ менамояд, аз буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷудо карда мешавад.
3. Барои нигоҳубин ва ободонии оромгоҳҳои ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан, ки дар ҳудуди давлатҳои дигар воқеанд, маблағ дар асоси шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон харҷ карда мешаванд.
4. Таъминоти моддию техникии дар Қонуни мазкур пешбинишудаи чорабиниҳои ҷовидон гардонидани хотираи ҳалокшудагон ҳангоми ҳифзи Ватан аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.
БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ
Моддаи 22. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур
Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.
Моддаи 23. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҷовидон сохтани хотираи шаҳрвандоне, ки ҳангоми муҳофизати Ватан ҳалок гардидаанд"
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҷовидон сохтани хотираи шаҳрвандоне, ки ҳангоми муҳофизати Ватан ҳалок гардидаанд" аз 7 апрели соли 1995 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 1995, №7-8, мод. 69; соли 2011, №3, мод. 179; соли 2014, №11, мод. 651) аз эътибор соқит дониста шавад.
Моддаи 24. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур
Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.
Президенти
Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон
ш. Душанбе,
аз 24 декабри соли 2022, № 1919
Закон Республики Таджикистан
"ОБ УВЕКОВЕЧЕНИИ ПАМЯТИ ПОГИБШИХ ПРИ ЗАЩИТЕ ОТЕЧЕСТВА"
Принят Постановлением МН МОРТ
от 2 ноября 2022 года, №889
Одобрить Постановлением ММ МОРТ
от 16 декабря 2022, №320
Настоящий Закон определяет организационно-правовые основы увековечения памяти лиц, погибших при защите Отечества, конституционного строя Республики Таджикистан, выполнении международных обязательств и устанавливает полномочия государственных органов в этом направлении.
ГЛАВА 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 1. Основные понятия
В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
1) увековечение памяти погибших при защите Отечества - деятельность, направленная на поддержание уважительного отношения к лицам, погибшим при защите Отечества, конституционного строя Республики Таджикистан и выполнении международных обязательств (далее при защите Отечества), отдачу дани уважения их мужеству, отваге и героизму, а также ведение учета, организацию, охрану и сохранение воинских захоронений и памятников, проведение поисковых работ с целью обнаружения незарегистрированных военных захоронений, установление личных данных погибших военнослужащих и лиц, приравненных к ним, а также принятие иных дополнительных мер, не противоречащих законодательству Республики Таджикистан;
2) лица, погибшие при защите Отечества - военнослужащие и приравненные к ним лица, память которых увековечена государством;
3) захоронения погибших при защите Отечества - захоронения погибших при защите Отечества, а также военные кладбища, отдельные военные участки на общих кладбищах и вне кладбищ, места взрыва или крушения военной техники и самолетов с военнослужащими и приравненными к ним лицами;
4) мемориальные комплексы - монументы и другие мемориальные сооружения, создаваемые в память о погибших при защите Отечества;
5) неизвестные захоронения погибших при защите Отечества - места захоронения военнослужащих и приравненных к ним лиц, их символические захоронения и их последние воинские позиции, не уточненные и не зарегистрированные в установленном законодательством Республики Таджикистан порядке;
6) благоустройство мест захоронения погибших при защите Отечества - обозначение территории захоронений, занесение имен погребенных, установка памятников, надгробий, монументов, доск и других памятников, их ремонт и реставрация, а также другие мероприятия, не противоречащие законодательству Республики Таджикистан;
7) охрана и сохранность места захоронения погибших при защите Отечества - обеспечение охраны захоронений погибших при защите Отечества, связанных с ними памятников и их сохранность на необходимом уровне и в необходимых условиях;
8) поисковые работы - практические меры по обнаружению незарегистрированных могил, незахороненных тел погибших при защите Отечества и решении вопроса об их дальнейшем захоронении, а также по установлению имен погибших, и (или) безымянных для увековечения их памяти.
Статья 2. Законодательство Республики Таджикистан об увековечении памяти погибших при защите Отечества
Законодательство Республики Таджикистан об увековечивании памяти погибших при защите Отечества основывается на Конституции Республики Таджикистан и состоит из настоящего Закона, других нормативных правовых актов Республики Таджикистан, а также международных правовых актов, признанных Таджикистаном.
Статья 3. Государственная политика по увековечиванию памяти погибших при защите Отечества
Государственная политика по увековечиванию памяти погибших при защите Отечества предусматривает систему правовых, политических, социально-экономических, культурно-просветительских, нравственных, организационных и иных мер, связанных со следующими вопросами:
1) формирования общественной идеологии с целью почитания памяти погибших при защите Отечества;
2) отдачи дани уважения захоронению погибших при защите Отечества, государственного учета таких захоронений, установления мемориальных комплексов, исторических мест, связанных с подвигами погибших при защите Отечества, их благоустройство;
3) увековечивание памяти погибших при защите Отечества путем издания книг, исторических трудов и создания документальных и художественных фильмов;
4) осуществление иных мер по увековечиванию памяти погибших при защите Отечества, не противоречащих законодательству Республики Таджикистан.
Статья 4. Увековечение памяти погибших при защите Отечества
Увековечению подлежит память следующих граждан:
1) участники Великой Отечественной войны 1941-1945 гг.;
2) граждане, погибшие в ходе военных действий, при выполнении боевых задач или иных служебных обязанностей по защите Отечества;
3) граждане, погибшие при защите государственной независимости и защите конституционного строя Республики Таджикистан;
4) граждане, погибшие при выполнении боевых (служебных) задач на территории других государств ради защиты интересов и безопасности Республики Таджикистан;
5) граждане, погибшие при исполнении боевых (служебных) задач от ран, контузии, инвалидности или болезни при защите своего Отечества или на территории других государств, независимо от времени наступления указанных последствий, а также пропавших без вести в ходе военных действий или при выполнении других боевых задач;
6) граждане, павшие (умершие) в плену при защите Отечества, но не предавшие Родину, сохранив при этом свою честь и достоинство;
7) граждане, военнослужащие, лица, приравненные к ним начальствующего состава, проработавшие в тылу, проявившие героизм при защите Отечества.
Статья 5. Увековечение памяти иностранных граждан и лиц без гражданства, погибших при защите Республики Таджикистан
Республика Таджикистан воздает дань памяти иностранным гражданам и лицам без гражданства, погибшим при защите интересов и безопасности Таджикистана и его граждан.
Статья 6. Увековечение памяти воинских частей, соединений, формирований и мест боевых действий
Увековечивается память воинских частей, соединений, формирований, военных ведомств и учреждений, а также других организаций, проявивших большой героизм при защите Отечества, а также места боевых действий, вошедшие в историю как символы героизма и стойкости народа.
Статья 7. Обязанность граждан по увековечению памяти погибших при защите Отечеств
Уважительное отношение к памяти погибших при защите Отечества и охрана мест, являющихся символом героизма, является священным долгом и обязанностям каждого гражданина.
Статья 8. Основные формы увековечения памяти погибших при защите Отечества
1. Основные формы увековечения памяти погибших при защите Отечества:
1) почитание и благоустройство воинских захоронений погибших при защите Отечества, создание, возложение камней и установка им плит, памятников, памятных столб, других мемориальных сооружений и комплексов;
2) сохранение и обустройство отдельных территорий, исторически связанных с подвигами погибших при защите Отечества;
3) издание книг памяти о погибших при защите Отечества и размещение иных сведений о них в информационной системе страны;
4) создание музеев и мемориальных досок, организация выставок, установление мемориальных знаков на полях сражения;
5) публикация в средствах массовой информации материалы о героизме погибших при защите Отечества, создание литературнокультурных произведений, посвященных их достижениям, включение их достижений в образовательные программы;
6) проведение поисково-исследовательской работы, направленной на установление имен пропавших без вести при защите Отечества;
7) присвоение имен погибших при защите Отечества местностям, улицам и площадям, физико-географическим объектам, предприятиям, организациям и учреждениям, в том числе всем ступеням образовательных учреждений и воинским частям;
8) занесение имен погибших при защите Отечества навечно в списки личного состава воинских частей, высших учебных учреждений и средних военно - профессиональных учреждений;
9) признание погибшего при защите Отечества почетным гражданином республики или почетным жителем ее административнотерриториальной единицы, а также иностранного гражданина, погибшего при защите Республики Таджикистан;
10) установление памятных дат, проведение в таких днях культурно-политических и научно-исторических мероприятий.
2. Иные меры, не противоречащие законодательству Республики Таджикистан, могут быть приняты по решению государственных органов, общественных объединений или по инициативе граждан в целях увековечения памяти погибших при защите Отечества.
ГЛАВА 2. ЗАХОРОНЕНИЯ ПОГИБШИХ ПРИ ЗАЩИТЕ ОТЕЧЕСТВА
Статья 9. Учёт захоронения погибших при защите Отечества
1. Воинские захоронения погибших при защите Отечества должно подлежат государственному учету. Учет ведется в порядке, определяемом Правительством Республики Таджикистан, местными исполнительными органами государственной власти, а на территории других государств - Министерством иностранных дел Республики Таджикистан через свои дипломатические и консульские представительства.
2. На каждое воинское захоронение, погибшего при защите Отечества, устанавливается мемориальный знак и составляется (документ) паспорт.
Статья 10. Порядок захоронения (перезахоронения) погибших при защите Отечества
1. Захоронение (перезахоронение) погибших при защите Отечества осуществляется с отданием воинских почестей. При этом не запрещается проведение религиозных обрядов. Ответственность за захоронение, оборудование и оформление могил и кладбищ погибших при защите Отечества возлагается на местные исполнительные органы государственной власти и органы военного управления.
2. Перезахоронение найденных останков или привезенных из других мест погибших при защите Отечества проводится по решению местных органов исполнительной власти с обязательным уведомлением родственников погибших.
3. Захоронение военнослужащих погибших в ходе военных действий, проводится в соответствии с требованиями уставов, приказов и директив командования.
Статья 11. Содержание и благоустройство воинских захоронений погибших при защите Отечества
1. Воинские захоронения погибших при защите Отечества содержатся в соответствии с положениями Женевской конвенции о защите жертв войны от 12 августа 1949 года и ее дополнительных протоколов, а также общепринятыми нормами международного права.
2. Содержание и благоустройство захоронений погибших при защите Отечества, находящихся на территории республики, осуществляются местными исполнительными органами государственной власти и органами самоуправления посёлков и сёл.
3. Содержание и благоустройство захоронений, находящихся на территории других стран, осуществляются в порядке, определенном международными договорами Республики Таджикистан.
Статья 12. Охрана захоронений погибших при защите Отечества
1. В целях обеспечения сохранности воинских захоронений погибших при защите Отечества в местах, где они расположены, местные исполнительные органы государственной власти устанавливают особо охраняемые зоны в порядке, определяемом законодательством Республики Таджикистан.
2. Выявленные воинские захоронения погибших при защите Отечества до решения вопроса о принятии их на государственный учет подлежат охране в соответствии с требованиями настоящего Закона.
3. Запрещается самовольное перемещение могил погибших при защите Отечества. В случае возникновения чрезвычайной ситуации природного характера или иных исключительных обстоятельств перенос могилы погибшего при защите Отечества может осуществляться местными органами государственной власти по согласованию с соответствующем государственным органом и их родственниками.
4. Проекты по социально-экономическому развитию городов, районов, населенных пунктов, обновление географических мест и планирование строительных сооружений разрабатываются с учетом необходимости обеспечения сохранности захоронений погибших при защите Отечества.
5. Земляные, строительные, дорожные и другие работы, в результате которых могут быть повреждены захоронения погибших при защите Отечества, проводятся только после согласования с местными органами исполнительной власти и местными органами военного управления.
6. Охрану захоронений погибших при защите Отечества обеспечивают местные исполнительные органы государственной власти и органы самоуправления посёлков и сёл в соответствии с настоящим Законом и международными обязательствами Республики Таджикистан.
Статья 13. Восстановление захоронений погибших при защите Отечества
Пришедшие в негодность захоронения погибших при защите Отечества, мемориальные сооружения и объекты, увековечивающие их память, подлежат восстановлению местными исполнительными органами государственной власти, ответственными за их сохранность.
ГЛАВА 3. ПОИСКОВЫЕ РАБОТЫ
Статья 14. Организация поисковых работ
1. Поисковая работа в области нахождения безвестно пропавщих проводится общественными объединениями, уполномоченными на то органами государственной власти в целях выявления неизвестных воинских захоронений и непогребенных останков, установления имен погибших или пропавших без вести.
2. Запрещаются самовольные поисковые операции на местах, где велись боевые действия, а также вмешательство в захоронения погибших при защите Отечества.
Статья 15. Порядок проведения поисковых работ
1. Поисковые работы в области нахождения безвестно пропавщих на территории республики осуществляются в порядке, установленном настоящим Законом и иными актами законодательства Республики Таджикистан.
2. Поисковые работы на территории других стран осуществляются в порядке, определяемом международными договорами Республики Таджикистан.
Статья 16. Порядок обращения с имуществом и телами погибших, выявленными в ходе поисковой работы
1. Захоронение тел погибших при защите Отечетсва, выявленных в ходе проведения поисковых работ, проводится в соответствии со статьей 10 настоящего Закона и после их регистрации благоустраиваются и охраняются местными исполнительными органами государственной власти с участием воинских частей, дислоцированных на соответствующих территориях.
2. Найденное оружие и боеприпасы, документы и другое имущество погибших при защите Отечества передаются по акту в местные органы военного управления по месту их обнаружения для изучения, проведение экспертизы и учета. При этом документы, личные вещи и награды погибших передаются их родственникам или в музеи, а стрелковое оружие и боеприпасы - в органы внутренних дел.
3. Об обнаружении взрывоопасных предметов немедленно сообщается в местные органы военного управления, которые в установленном порядке принимают меры по их обезвреживанию или уничтожению.
ГЛАВА 4. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ ОРГАНЫ, ОСУЩЕСТВЛЯЮЩИЕ РАБОТУ ПО УВЕКОВЕЧЕНИЮ ПАМЯТИ ПОГИБШИХ ПРИ ЗАЩИТЕ ОТЕЧЕСТВА, И ИХ ПОЛНОМОЧИЯ
Статья 17. Государственные органы, осуществляющие работу по увековечению памяти погибших при защите Отечества
1. Руководство работой по увековечению памяти погибших при защите Отечества возлагается на Правительство Республики Таджикистан.
2. Работу по увековечению памяти погибших при защите Отечества организуют и проводят Министерство обороны Республики Таджикистан, Государственный комитет национальной безопасности Республики Таджикистан, Министерство внутренних дел Республики Таджикистан, Национальная гвардия Республики Таджикистан, Министерство иностранных дел Республики Таджикистан, Министерство культуры Республики Таджикистан, а также местные исполнительные органы государственной власти и органы самоуправления посёлков и сёл.
Статья 18. Компетенция Правительства Республики Таджикистан по увековечению памяти погибших при защите Отечества
Компетенции Правительства Республики Таджикистан в области увековечения памяти погибших при защите Отечества:
1) осуществляет обшее руководство по увековечению памяти погибших при защите Отечества;
2) утверждает государственную программу по увековечивании памяти погибших при защите Отечества;
3) в установленном порядке подписывает международные договора по увековечению памяти погибших при защите Отечества;
4) рассматривает предложения граждан, местных органов государственной власти, общественных объединений, религиозных организаций по вопросам увековечения памяти погибших при защите Отечества, и принимает меры по их реализации;
5) осуществляет взаимодействие с другими государствами по содержанию и благоустройству захоронений погибших при защите Отечества, подписывает договора о статусе захоронений погибших при защите Отечества и об увековечении памяти граждан, захороненных на территории этих государств;
6) руководит работой над изданием энциклопедий и книг памяти;
7) осуществление иных полномочий в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
Статья 19. Полномочия министерств, комитетов и других государственных органов по увековечению памяти погибших при защите Отечества
1. Полномочия Министерства обороны Республики Таджикистан и местных органов военного управления в области увековечения памяти погибших при защите Отечества:
1) разработка проекта плана и государственной программы увековечения памяти погибших при защите Отечества;
2) разрабатывает нормативные правовые акты и другие документы, на основе которых организуются и проводятся мероприятия по увековечению памяти погибших при защите Отечества;
3) ведет учет воинских захоронений и погибших при защите Отечества военнослужащих;
4) организует централизованный учет захоронений погибших при защите Отечества, в том числе и захоронений, расположенных на территориях других государств;
5) координирует мероприятия по обеспечению поисковой работы и паспортизации захоронений погибших при защите Отечества;
6) рассматривает запросы граждан по выяснению судеб пропавших без вести военнослужащих;
7) разрабатывает проекты международных соглашений о статусе воинских захоронений, о порядке проведения поисковой работы на территории этих государств;
8) организует пропаганду подвигов военнослужащих, погибших при защите Отечества;
9) участвует в захоронении останков погибших при защите Отечества военнослужащих;
10) участвует в разработке материалов книги памяти и определяет порядок издания книг памяти в системе министерств;
11) оказывают практическую помощь местным органам государственной власти, общественным объединениям в проведении поисковой работы, захоронении (перезахоронении) останков погибших и благоустройстве захоронений погибших при защите Отечества;
12) осуществляют документальный прием оружия и боеприпасы, военной техники и других материальных средств, обнаруженных в ходе поисковой работы, проводят их изучение и учет;
13) принимают меры по установлению сведений о погибших и пропавших без вести.
2. Полномочия Государственного комитета национальной безопасности Республики Таджикистан в области увековечения памяти погибших при защите Отечества:
1) ведет учет погибших из числа пограничных войск Государственного комитета национальной безопасности Республики Таджикистан, работников, рядового и начальствующего состава комитета;
2) принимает участие в выявлении и сборе информации о пропавших без вести;
3) определяет порядок издания книги памяти в комитете.
3. Полномочия Министерство внутренних дел Республики Таджикистан в области увековечения памяти погибших при защите Отечества:
1) обеспечивает общественный порядок при проведении поисковой работы;
2) в установленном порядке осуществляет прием стрелкового оружия и боеприпасы, обнаруженных в ходе поисковой работы;
3) ведет учет погибших военнослужащих внутренних войск Министерства внутренних дел Республики Таджикистан, а также рядового и начальствующего состава органов внутренних дел;
4) принимает участие в выявлении и сборе информации о пропавших без вести;
5) определяет порядок издания книг памяти в системе министерства.
4. Полномочия Национальной гвардии Республики Таджикистан в области увековечения памяти погибших при защите Отечества:
1) регистрирует рядовой и начальствующий состав Национальной гвардии Республики Таджикистан;
2) участвует в выявлении и сборе информации о пропавших без вести личного состава Национальной гвардии;
3) определяет порядок издания книг памяти в Национальной гвардии.
5. Полномочия Министерства иностранных дел Республики Таджикистан в области увековечения памяти погибших при защите Отечества:
1) разрабатывает проекты международных договоров о дани уважения и благоустройстве захоронений погибших при защите Отечества на территориях других государств, захоронений военнослужащих армий других государств в Республике Таджикистан, а также об отправке тел погибших на Родину и участвует в реализации этих договоров;
2) осуществляет мероприятия по установлению сведений о пропавших без вести в ходе боевых действий, вооруженных конфликтов и при выполнении воинского (служебного) долга на территории других государств, принимает меры по учету и паспортизации воинских захоронений на территориях других государств;
3) согласовывает с соответствующими организациями иностранных государств, на территориях которых находятся захоронения погибших при защите Отечества, вопросы об установлении на захоронениях мемориальных знаков, а также об их благоустройстве;
4) содействует посещению захоронений погибших при защите Отечества родственниками погибших находящихся на территориях других государств;
5) содействует посещению захоронений граждан других стран, находящихся на территории Республики Таджикистан, родственниками погибших.
6. Полномочия Министерства культуры Республики Таджикистан в области увековечения памяти погибших при защите Отечества:
1) организует пропаганду подвигов погибших при защите Отечества, готовит публикации в средствах массовой информации списков фамилий погибших (пропавших без вести), выявленных в ходе поисковой работы;
2) принимает меры для увековечения памяти погибших при защите Отечества;
3) в сотрудничестве с соответствующими органами принимает участие в сооружении памятников и мемориалов, создании музейных экспозиций и выставок, в работе по благоустройству мест воинских захоронений, реконструкции надгробий и памятников погибшим, классификации и паспортизации захоронений погибших при защите Отечества.
Статья 20. Полномочия местных органов государственной власти и органов самоуправления посёлков и сёл в области увековечения памяти погибших при защите Отечества
Местные органы государственной власти и органы самоуправления поселков и сёл имеют следующие полномочия по увековечению памяти погибщих при защите Отечества:
1) планируют и реализуют программы, направленные на увековечение памяти погибших при защите Отечества;
2) принимают меры по содержанию и благоустройству воинских захоронений, других мемориальных сооружений и объектов на их территории, увековечивающих память погибших при защите Отечества;
3) проводят паспортизацию и учет захоронений погибших при защите Отечества;
4) сотрудничают с общественными объединениями в проведении поисковых работ;
5) создают резерв площадей для новых захоронений погибших при защите Отечества;
6) руководят изданием местных книг памяти.
ГЛАВА 5. ФИНАНСОВОЕ И МАТЕРИАЛЬНО-ТЕХНИЧЕСКОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ МЕРОПРИЯТИЙ ПО УВЕКОВЕЧЕНИЮ ПАМЯТИ ПОГИБШИХ ПРИ ЗАЩИТЕ ОТЕЧЕСТВА
Статья 21. Финансовое и материально-техническое обеспечение мероприятий по увековечению памяти погибших при защите Отечества
1. Расходы на проведение мероприятий, связанных с увековечением памяти погибших при защите Отечества, в том числе на устройство отдельных территорий и объектов, исторически связанных с подвигами защитников Отечества, а также на организацию выставок и других мероприятий могут осуществляться за счет республиканского бюджета, местных бюджетов, внебюджетных фондов, а также добровольных взносов и пожертвований физических и юридических лиц.
2. Сумма расходов на проведение осуществляемых Правительством Республики Таджикистан мероприятий, связанных с увековечением памяти погибших при защите Отечества финансируются из государственного бюджета Республики Таджикистан.
3. Расходы на содержание и благоустройство захоронений погибших при защите Отечества, находящихся на территориях других государств, осуществляются на основе международных договоров Республики Таджикистан.
4. Материально-техническое обеспечение предусмотренных настоящим Законом мероприятий по увековечению памяти погибших при защите Отечества определяется Правительством Республики Таджикистан.
ГЛАВА 6. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 22. Ответственность за несоблюдение требований настоящего Закона
Физические и юридические лица за несоблюдение требований настоящего Закона привлекаются к ответственности в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
Статья 23. О признании утратившим силу Закона Республики Таджикистан "Об увековечении памяти граждан, погибших при защите Отечества"
Признать утратившим силу Закон Республики Тадикистан "Об увековечении памяти граждан, погибших при защите Отечества" от 7 апреля 1995 года (Ахбори Маджлиси Олии Республики Таджикистан, 1995 г., №7-8, ст. 69; 2011 г., №3, ст. 179; 2014 г., №11, ст. 651).
Статья 24. Порядок введения в действие настоящего Закона
Настоящий Закон ввести в действие после его официального опубликования.
Президент
Республики Таджикистан Эмомали Рахмон
г.Душанбе,
от 24 декабря 2022 года, №1919
