ҚАРОРИ РАЁСАТИ БОНКИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН

Дар бораи Тартиби амалисозии назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон

070.170.010

 

Мутобиқи моддаҳои 5 ва 6 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" ва моддаҳои 20 ва 28 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хизматрасониҳои пардохтӣ ва низоми пардохтӣ", Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон

қарор     мекунад:

1. Тартиби амалисозии назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда шавад (замима мегардад).

2. Қарори мазкур бо тартиби муқарраршуда ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати бақайдгирии давлатӣ пешниҳод карда шуда, пас аз бақайдгирии давлатӣ ва интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

3. Идораи низоми пардохт ваколатдор карда шавад, ки ҳангоми бақайдгирии давлатии қарори мазкур дар Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолатҳои зарурӣ ба матни замимаи ҳамин қарор тағйиру иловаҳои хусусияти таҳриридоштаро, ки мазмуни онро тағйир намедиҳанд, ворид намояд.

4. Иҷрои банди 2 қарори мазкур ба зиммаи котиби Раёсат, идораи низоми пардохт, идораи ҳуқуқ ва шуъбаи матбуот вогузор карда шавад.

5. Назорати иҷрои ҳамин қарор ба зиммаи муовини раиси Бонки миллии Тоҷикистон Накҳатзода Моҳбону Киромиддин гузошта шавад.

ТАРТИБИ АМАЛИСОЗИИ НАЗОРАТИ НИЗОМИ ПАРДОХТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Тартиби амалисозии назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - Тартиб) мутобиқи моддаҳои 5 ва 6 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" ва моддаҳои 20 ва 28 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хизматрасониҳои пардохтӣ ва низоми пардохтӣ" бо мақсади мусоидат намудан ба фаъолияти самаранок ва мунтазами низоми пардохтӣ таҳия шуда, тартиби амалисозии назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва иштирокчиёни он, идоракунии хавфҳо дар низоми пардохтии аҳамиятнок, инчунин тартиби аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон санҷидани мутобиқати қоидаҳои низоми пардохтии аҳамиятнок ба талаботи муқарраргардидаро муайян менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

1. Тартиби мазкур назорати таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ, операторони низоми пардохтӣ (новобаста аз ташкилоти қарзӣ будан ва ё набудани ин операторон) ва операторони хизматрасонии инфрасохтори пардохтӣ, инчунин иштирокчиёни низоми пардохтиро дар бар мегирад.

2. Дар Тартиб мафҳумҳои асосии зерин истифода бурда мешаванд:

- тасдиқи аслият (аутентификатсия) - расмиёте, ки ба таҳвилгари хизматрасонии пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ имкон медиҳад шахсияти истифодабарандаи хизматрасонии пардохтӣ ё эътибор доштани ҳуқуқҳои истифодаи воситаи электронии пардохтӣ, аз ҷумла истифодаи маълумоти ҳифзшудаи шахсии истифодабарандагонро тасдиқ намояд;

- бурунсупорӣ (аутсорсинг) - ҳар гуна аҳду паймон байни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ ва таҳвилгари тарафи сеюм, ки мутобиқи он чунин таҳвилгар равандеро иҷро карда, хизмат мерасонад ва фаъолиятеро анҷом медиҳад, ки дар ҳолати дигар аз тарафи худи таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ иҷро мегардид;

- ҳисоббаробаркунии тарафайн (неттинг) - расмиёти ҳисоббаробаркунӣ, ки дар он ҳисоббаробаркуниҳои ниҳоӣ аз рӯйи фармоишҳои пардохтӣ дар бораи гузаронидани маблағҳо дар давоми як ё зиёда давраҳои алоҳидаи қаблан зикршудаи вақт дар давоми рӯзи ҳисоббаробаркунӣ дар асоси муайян кардани мавқеи клиринги пардохтии холис сурат мегирад;

- ҳисоббаробарии мутақобила - муайян кардани уҳдадориҳои холиси пардохтӣ ё муайян кардани мавқеи холиси ниҳоии уҳдадориҳои ҳисоббаробаркунӣ байни ду ё зиёда иштирокчиён дар доираи низоми пардохтӣ;

- клиринги пардохтӣ - раванди интиқол, муқоиса ва/ё тасдиқи фармоишҳои пардохтӣ барои интиқоли маблағҳо ё коғазҳои қиматнок пеш аз анҷом додани ҳисоббаробаркунӣ, ки ҳисоббаробарии мутақобилаи фармоишҳои пардохтӣ ва ба вуҷуд овардани мавқеи ниҳоӣ барои ҳисоббаробаркуниро дар бар мегирад;

- низоми пардохтии аҳамиятнок - низоми пардохтии ниҳоят муҳим ва низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим, ки аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон эътироф карда шудааст;

- Принсипҳои инфрасохтори бозори молиявӣ - принсипҳое, ки дар ҳамбастагӣ аз ҷониби Бонки ҳисоббаробаркуниҳои байналмилалӣ ва Ташкилоти байналмилалии комиссияи коғазҳои қиматнок таҳия шудаанд. Ҳадафи асосии "Принсипҳои инфрасохтори бозори молиявӣ" ин муқаррар кардани расмиёти дохилии самараноки баҳогузории нигаҳдории суботи молиявӣ, мунтазамии фаъолият ва идоракунии мувофиқи хавфҳои инфрасохтори бозори молиявӣ мебошад, ки ба манфиатҳои моликон, иштирокчиён, муштариён ва кормандони чунин инфрасохтори бозори молиявӣ мутобиқат менамояд.

БОБИ 2. МАҚСАД, ВАЗИФА ВА ПРИНСИПҲОИ НАЗОРАТИ НИЗОМИ ПАРДОХТӢ

3. Мақсадҳои асосии назорати низоми пардохтӣ, ки аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон амалӣ мешаванд, мусоидат намудан ба фаъолияти самаранок ва мунтазами низоми пардохтӣ, инчунин рушди минбаъдаи он бо роҳҳои зерин мебошанд:

- муайян намудани сиёсати рушди низоми пардохтӣ ва инфрасохтори ба он алоқаманд;

- ҷорӣ намудани талаботҳои ҳадди ақали эътимоднокӣ ва бехатарии низоми пардохтӣ;

- арзёбии бехатарӣ, устуворӣ ва самаранокии низоми пардохтӣ, ки бо онҳо операторони низомҳои пардохтӣ вазифаҳои асосии худро иҷро карда, хавфҳои гуногуни дар фаъолият ҷойдоштаро идора менамоянд.

4. Вазифаҳои асосии назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин намудани субот, бехатарӣ ва муассирии низоми пардохтӣ, ҳавасмандӣ барои шаффофият, таъмини ҳамгироии амалиётӣ, афзоиши дастрасӣ, кафолати ҳимояи ҳуқуқҳои истеъмолкунандагони хизматрасониҳои пардохтӣ, таъмини фазои рақобатпазирӣ ва пешбурди фарогирии молиявӣ мебошанд.

5. Барои амалисозии назорати самараноки низоми пардохтӣ Бонки миллии Тоҷикистон вазифаҳои зеринро иҷро менамояд:

- таҳияи заминаи меъёрии ҳуқуқӣ дар самти назорати низоми пардохтӣ (муайян намудани талаботу стандартҳои ҳадди ақал);

- муайян намудани низомҳои пардохтие, ки таҳти назорат мебошанд;

- санҷиш ва баҳогузории фаъолияти оператори низоми пардохтӣ ва оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ барои таъмин намудани мутобиқати онҳо ба талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон, инчунин стандартҳои байналмилалӣ;

- аз оператори низоми пардохтӣ талаб намудани андешидани чораҳои зарурӣ дар ҳолати ошкор намудани номутобиқатии фаъолияти он ба талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон;

- ҷамъоварии маълумот аз оператори низоми пардохтӣ барои гузаронидани таҳлили фаъолияти онҳо, қаблан қабул намудани маълумот оид ба ҳамагуна тағйиротҳои дар фаъолияти низоми пардохтӣ пешбинишаванда;

- талаб намудани маълумот аз иштирокчиёни низоми пардохтӣ барои гузаронидани таҳлили мутобиқати фаъолияти онҳо ба санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон;

- амалӣ намудани мониторинги ба вуқӯъ омадани хавфҳо дар низоми пардохтӣ аз лаҳзаи омода намудани фармоиши пардохтӣ то давраи иҷрои он;

- амалисозии санҷиши бехатарии иттилоот, аз ҷумла хатҳои алоқаи телекоммуникатсионӣ, баҳогузории ташкили таъмини амнияти иттилоот ва эътимоднокӣ, фаъолияти муттасил ва барқароркунии коршоямии низоми пардохтӣ.

6. Бонки миллии Тоҷикистон ҳамчун мақоми назоратии низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо мақсади татбиқи назорати ба хавф нигаронидашуда амалҳои зеринро анҷом медиҳад:

- ҷамъоварӣ, мураттабсозӣ ва таҳлили иттилоот (аз ҷумла маълумоти ҳисоботҳо), ки ба фаъолияти оператори низоми пардохтӣ ва иштирокчиёни низоми пардохтӣ, инчунин сохтори ташкилӣ ва фаъолияти низомҳои пардохтӣ дахл дорад;

- арзёбии фаъолияти оператори низоми пардохтӣ ва иштирокчиёни низоми пардохтӣ;

- омода намудани таклифҳо оид ба тағйир додани фаъолияти оператори низоми пардохтӣ ва иштирокчиёни низоми пардохтӣ аз рӯйи натиҷаи арзёбӣ;

- санҷиши фаъолияти оператори низоми пардохтӣ дар ҷойҳо;

- санҷиши аз ҷониби оператори низоми пардохтӣ риоя шудани талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хизматрасониҳои пардохтӣ ва низоми пардохтӣ" ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон, ки дар асоси он қабул шудаанд;

- санҷиши фаъолияти оператори низоми пардохтӣ дар самти мутобиқат ба талаботҳои таъмини фаъолияти мунтазами низомҳои пардохтӣ ва низоми идоракунии хавфҳо дар низоми пардохтӣ, ки Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар кардааст;

- санҷиши риоя шудани талаботи таъмини амнияти иттилоот дар низоми пардохтӣ;

- муайян намудани низомҳои пардохтии ниҳоят муҳим ва аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим, ки фаъолияти низомҳои пардохтии аҳамиятнокро таъмин мекунанд;

- санҷиши мутобиқати ҳуҷҷатҳо ва иттилооти (аз ҷумла маълумоти ҳисоботӣ) ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳодшуда ба фаъолияти воқеии низоми пардохтӣ;

- санҷиши аз ҷониби оператори низоми пардохтӣ татбиқ шудани тартиби назорати иҷрои қоидаҳои низоми пардохтӣ;

- қабул кардани принсипҳои инфрасохтори бозори молиявии Кумитаи пардохтҳо ва инфрасохтори бозории Бонки ҳисоббаробаркуниҳои байналмилалӣ ва Ташкилоти байналмилалии комиссияи коғазҳои қиматнок, татбиқпазирии онҳо ва таъмини татбиқи ин принсипҳо нисбати низомҳои пардохтии ниҳоят муҳим ва аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим;

- татбиқи чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонӣ дар ҳолати аз ҷониби оператори низоми пардохтӣ риоя нашудани талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ё санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон;

- баҳо додани нақшаи чорабиниҳои оператори низоми пардохтӣ, ки барои рафъи камбудиҳои ошкоршуда равона шудааст, агар таҳияи чунин нақшаро Бонки миллии Тоҷикистон тавсия дода бошад.

7. Назорати низоми пардохтӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- шаффофият - ифшо кардани маълумот ба аҳли ҷомеа оид ба мақсаду вазифаҳои назорат, объектҳои низоми пардохтӣ, ки таҳти назорат қарор доранд;

- стандартҳои байналмилалӣ - истифодаи меъёру талаботҳои сатҳи байналмилалӣ, ки дар навбати худ дар асоси таҷрибаи пешқадами соҳаи назорати низоми пардохтӣ муқаррар шудаанд;

- мавҷудияти ваколату имкониятҳо - бо мақсади самаранок анҷом додани назорати низоми пардохтӣ, мунтазам тақвият додани имкониятҳои ташкилӣ, техникӣ ва кадрии Бонки миллии Тоҷикистон зарур мебошад;

- пайдарҳамӣ - талабот ба низомҳои пардохтӣ бояд ба ҳамаи низомҳои пардохтӣ, аз ҷумла ба низомҳои аз тарафи Бонки миллии Тоҷикистон таъсис ва идорашаванда татбиқ карда шавад;

- ҳамкорӣ бо дигар мақомот - барои мусоидат ба фаъолияти самараноку мунтазами низомҳои пардохтӣ, Бонки миллии Тоҷикистон бо мақомоти марбутаи расмӣ ва бонкҳои марказии (миллии) дигар кишварҳо ҳамкорӣ менамояд;

- имкониятҳои вазифавӣ - новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, операторони низоми пардохтӣ таҳти танзими ягона қарор мегиранд, яъне санадҳои меъёрӣ ва талаботи меъёрӣ на ба шаклҳои ҳуқуқӣ ё ташкилии онҳо, балки ба вазифаҳои иҷронамудаи операторони низоми пардохтӣ асос меёбанд (яъне, пешниҳод намудани хизматрасониҳои пардохтӣ). Ҳолати мазкур шартҳои баробарро барои рақобати солим байни ташкилотҳои гуногун, ки хизматрасониҳои ҳамгунро пешниҳод менамоянд, муҳайё менамояд;

- ба хавф нигаронидашуда - талаботҳои назоратӣ дар асоси мулоҳизаҳо оид ба хавфҳои самаранокӣ ва бехатарии низоми пардохтӣ амалӣ мегарданд, яъне талабот ба назорат бо мақсади коҳиш додан ва назорати хавфҳое, ки иштирокчиён ҳангоми фаъолият дар низоми пардохтӣ бо онҳо дучор мешаванд ва хавфҳое, ки ба низоми пардохтӣ таҳдид мекунанд, таҳия мешаванд;

- мутаносибӣ - тақвияти назорат, яъне дараҷаи талошҳои Бонки миллии Тоҷикистон дар самти мониторинг, таҳлил, баҳодиҳии фаъолияти операторони низоми пардохтӣ ва мувофиқан захираҳое, ки он барои фаъолияти мазкур ҷудо мекунад, инчунин таъсир, фарогирӣ ва амиқии талаботи он доир ба назорат - сатҳи хавфи ҳар як субъекти низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистонро инъикос менамояд.

8. Ҳуҷҷатҳо ва иттилооте, ки дар доираи амалисозии назорат аз оператори низоми пардохтӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон ва аз Бонки миллии Тоҷикистон ба оператори низоми пардохтӣ пешниҳод шудаанд, ба шахсони сеюм, ба истиснои ҳолатҳои муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ифшо карда намешаванд.

БОБИ 3. БАҲОДИҲИИ НИЗОМИ ПАРДОХТӢ ВА ЭЪТИРОФИ АҲАМИЯТНОКИИ НИЗОМИ ПАРДОХТӢ

9. Бонки миллии Тоҷикистон бо мақсади амалӣ намудани назорат, гурӯҳи аҳамиятнокии низомҳои пардохтиро тибқи меъёрҳои пешбиникардаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хизматрасониҳои пардохтӣ ва низоми пардохтӣ" ва Тартиби мазкур муайян менамояд.

10. Барои муайян намудани зарурати эътирофи аҳамиятнокии низоми пардохтӣ, Бонки миллии Тоҷикистон метавонад аз оператори низоми пардохтӣ маълумоти иловагиро, ки барои муайян намудани аҳамиятнокии низоми пардохтӣ зарур аст, дархост намояд.

11. Бонки миллии Тоҷикистон дар асоси яке аз усулҳои зерин низоми пардохтиро ҳамчун низоми пардохтии аҳамиятнок эътироф менамояд:

- ҳангоми додани иҷозатнома барои фаъолияти оператори низоми пардохтӣ;

- мустақилона дар натиҷаи амалисозии назорати фаъолияти низоми пардохтӣ;

- дар асоси муроҷиати хаттии оператори низоми пардохтӣ бо замимаи ҳуҷҷатҳое, ки мутобиқати низоми пардохтиро ба меъёрҳои муқарраркардаи Бонки миллии Тоҷикистон тасдиқ мекунанд.

12. Дар ҳолати эътироф намудани низоми пардохтӣ ҳамчун низоми пардохтии аҳамиятнок ё тағйир додани гурӯҳи аҳамиятнокии он, Бонки миллии Тоҷикистон дар муҳлати 5 (панҷ) рӯзи корӣ:

- иттилоотро оид ба аҳамиятнокии низоми пардохтӣ ба Феҳристи операторони низоми пардохтӣ ворид менамояд;

- иттилооти мазкурро дар сомонаи расмии худ дар шабакаи Интернет нашр менамояд;

- ба таври хаттӣ оператори низоми пардохтиро, ба истиснои Бонки миллии Тоҷикистон, дар бораи ворид намудани низоми пардохтӣ ба гурӯҳи низоми пардохтии аҳамиятнок огоҳ менамояд.

13. Низоми пардохтӣ аз рӯзе, ки Бонки миллии Тоҷикистон иттилоотро оид ба аҳамиятнокии он ба Феҳристи операторони низоми пардохтӣ ворид менамояд, ҳамчун низоми пардохтии аҳамиятнок эътироф карда мешавад.

14. Талаботҳои Бонки миллии Тоҷикистон нисбат ба низоми пардохтии аҳамиятнок пас аз 90 рӯзи тақвимӣ аз рӯзи қабул намудани огоҳиномаи Бонки миллии Тоҷикистон аз ҷониби оператори низоми пардохтӣ татбиқ карда мешаванд.

15. Ҳангоме ки низоми пардохтӣ аҳамиятнокиашро аз даст медиҳад, талаботҳо нисбат ба низоми пардохтии аҳамиятнок метавонанд аз рӯзи қабул намудани огоҳиномаи Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи эътирофи низоми пардохтие, ки аҳамиятнокии ниҳоят муҳим ва аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳимро гум кардааст, риоя карда нашаванд.

БОБИ 4. САНҶИШИ МУТОБИҚАТИ ҚОИДАҲОИ НИЗОМИ ПАРДОХТИИ АҲАМИЯТНОК БА ТАЛАБОТИ МУҚАРРАРГАРДИДА

16. Бонки миллии Тоҷикистон санҷиши мутобиқати қоидаҳои низоми пардохтиро ба талаботҳои муқарраркардаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хизматрасониҳои пардохтӣ ва низоми пардохтӣ" ва Тартиби мазкур ҳангоми баррасии дархост барои гирифтани иҷозатнома барои фаъолияти оператори низоми пардохтӣ анҷом медиҳад.

17. Оператори низоми пардохтӣ ҳуқуқ надорад тағйиру иловаҳоро ба қоидаҳои низоми пардохтӣ, ки тибқи банди 16 қабул шудаанд ё ягон тағйиротро ба қоидаҳои низоми пардохтӣ бе пешниҳоди пешакии онҳо ба баррасии Бонки миллии Тоҷикистон ворид намояд.

18. Оператори низоми пардохтӣ уҳдадор аст тағйирот ба қоидаҳои низоми пардохтиро на дертар аз мӯҳлатҳои муқарраргардидаи қонунгузорӣ барои ворид кардани чунин тағйирот, ба Бонки миллии Тоҷикистон барои санҷиши мутобиқати қоидаҳои низоми пардохтӣ пешниҳод намояд.

19. Бонки миллии Тоҷикистон дар давоми на зиёда аз 90 (навад) рӯзи тақвимӣ аз рӯзи барои баррасӣ пешниҳод намудани қоидаҳои низоми пардохтии аҳамиятнок, мутобиқати қоидаҳои низоми пардохтии аҳамиятнокро месанҷад.

20. Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад нисбат ба қабул гардидани тағйиру иловаҳо ба қоидаҳои низоми пардохтӣ ба онҳо эътироз баён намояд, агар ин тағйиру иловаҳо:

- ба манфиатҳои ҷамъиятӣ мутобиқ набошанд;

- хилофи манфиатҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ бошанд;

- хилофи манфиатҳои шахсоне бошанд, ки дар оянда мехоҳанд иштирокчии низоми пардохтӣ шаванд;

- хилофи талаботҳои муқарраргардидаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон бошанд.

21. Ҳангоми ба охир расидани муҳлати дар банди 19 муқарраршуда ва дар ҳолате, ки агар Бонки миллии Тоҷикистон ягон эрод пешниҳод накунад, оператори низоми пардохтӣ уҳдадор аст дар давоми на кам аз 2 (ду) моҳ то мавриди амал қарор додани тағйиру иловаҳо иштирокчиёни низоми пардохтиро оид ба тағйиротҳо огоҳ намояд.

22. Агар қоидаҳои низоми пардохтии аҳамиятнок ба талаботҳои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хизматрасониҳои пардохтӣ ва низоми пардохтӣ" ва Тартиби мазкур ҷавобгӯ набошанд, Бонки миллии Тоҷикистон уҳдадор аст оператори низоми пардохтиро дар бораи чунин номутобиқатӣ ба таври хаттӣ огоҳ намояд. Дар огоҳинома бояд талаботҳое, ки ба қоидаҳои низоми пардохтии аҳамиятноки ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳодшуда мутобиқат намекунанд ва муҳлате, ки барои тағйиру иловаҳо ва бо мақсади санҷиши мутобиқат такроран ба Бонки миллии Тоҷикистон фиристодани онҳо наметавонад аз 90 (навад) рӯз зиёд бошад, дарҷ карда шаванд.

БОБИ 5. ИДОРАКУНИИ ХАВФҲО ДАР НИЗОМИ ПАРДОХТӢ §1. Принсипҳои идоракунии хавфҳои низоми пардохтӣ

23. Оператори низоми пардохтӣ барои дар маҷмӯъ ошкор, арзёбӣ, мониторинг ва идора намудани хавфҳои низоми пардохтӣ бояд дорои сиёсат, расмиёт ва сохтори дахлдор бошад.

24. Низоми пардохтӣ бояд принсипҳои зеринро риоя намояд:

1) роҳбарият: низоми пардохтӣ бояд принсипҳои фаҳмою шаффофи идоракунии низоми пардохтӣ, аз ҷумла принсипҳое, ки доираи бевоситаи масъулият ва ҳисоботдиҳиро муайян мекунанд, роҳандозӣ намояд;

2) идоракунии хавфҳо: низоми пардохтӣ барои идоракунии ҳаматарафаи хавфҳои низоми пардохтӣ, аз ҷумла хавфи ҳуқуқӣ, қарзӣ, пардохтпазирӣ, хавфҳои тиҷоратӣ ва амалиётӣ, бояд пойгоҳи (платформаи) иттилотӣ-технологии боэътимод ва ҷавобгӯи талабот дошта бошад;

3) анҷомёбии ҳисоббаробаркуниҳо: анҷомёбии ҳисоббаробаркуниҳо дар низоми пардохтӣ дар қоидаю расмиёти низоми пардохтӣ бояд барои иштирокчиён фаҳмо ва мушаххас бошад;

4) хавфҳои амалиётӣ: низоми пардохтӣ барои мониторинг ва идоракунии хавфҳои амалиётӣ бояд пойгоҳи иттилоотӣ-технологии боэътимоди идоракунии хавфҳои амалиётӣ, ки низомҳо, сиёсат, расмиёт ва механизми назоратро дар бар мегирад, таъсис диҳад;

6) меъёрҳои дастрасӣ ва иштирок:

- низоми пардохтӣ уҳдадор аст дар асоси меъёрҳои ба хавф нигаронидашудаи иштирок, шартҳои баробари дастрасӣ ва иштирокро дар низоми пардохтӣ ва ба хизматрасониҳои худ таъмин намояд;

- меъёрҳо барои иштирок дар низоми пардохтӣ бояд аз нигоҳи бехатарӣ ва самаранокии низоми пардохтӣ асоснок карда шуда, озодона нашр ва дастрас гарданд;

- қоидаҳои низоми пардохтӣ наметавонанд ба иштирокчиёни низоми пардохтӣ барои иштирок дар дигар низомҳои пардохтӣ маҳдудият гузоранд, ҳуқуқу уҳдадориҳоеро, ки барои иштирок дар низоми пардохтӣ вобастаанд, поймол намоянд, инчунин вобаста ба навъи иштирокчӣ боиси маҳдудиятҳо гарданд;

- агар оператори низоми пардохтӣ додани дастрасӣ ва иштирок дар низоми пардохтиро ба ягон шахс рад намояд, он гоҳ вай дар шакли хаттӣ бояд сабаби инро дар асоси таҳлили хавфҳо нишон диҳад;

- оператори низоми пардохтӣ уҳдадор аст мунтазам мониторинги аз ҷониби иштирокчиён риоя намудани меъёрҳои дастрасӣ ва иштирок дар низоми пардохтиро амалӣ намояд;

7) самаранокӣ ва муассирӣ:

- сохтори низоми пардохтӣ бояд ба эҳтиёҷоти иштирокчиёни он ва бозоре, ки дар он фаъолият менамояд, аз ҷумла ҳангоми интихоби роҳандозии ҳисоббаробаркунӣ ва клиринги пардохтӣ, сохтори амалиётӣ, клирингӣ, ҳисоббаробаркунӣ, татбиқи технологияҳо ва расмиёт ҷавобгӯ бошад;

- низоми пардохтӣ бояд мақсад ва вазифаҳои аниқ муайяншуда, ченакшаванда ва ноилшаванда, масалан, нисбат ба сатҳи минималии хизматрасонӣ, нигаронӣ оид ба идоракунии хавфҳо ва афзалиятҳои корӣ дошта бошад.

§2. Принсипҳои идоракунии хавфҳо дар низоми пардохтии ниҳоят муҳим

25. Оператори низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст дар маҷмӯъ ва ҷойе, ки имкон дорад, принсипҳои инфрасохтори бозори молиявии Кумитаи пардохтҳо ва инфрасохтори бозории Бонки ҳисоббаробаркуниҳои байналмилалӣ ва Ташкилоти байналмилалии комиссияи коғазҳои қиматнокро риоя намояд, аз ҷумла дар:

1) идоракунӣ:

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд дорои сохтори идоракуние бошад, ки доираи масъулият ва ҳисоботдиҳиро дақиқ муайян намояд. Ҳамаи қарору шартномаҳо оид ба идоракунии хавфҳо бояд дар шакли хаттӣ ба расмият дароварда шуда, ба Бонки миллии Тоҷикистон, иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва аҳли ҷомеа ифшо гарданд;

- нақш ва уҳдадориҳои роҳбарият бояд дақиқ муайян карда шаванд. Роҳбарияти оператори низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд дорои таҷрибаи муносиби корӣ ва малакаҳое бошад, ки барои иҷрои уҳдадориҳои он ҷиҳати таъмини фаъолияти мунтазами низоми пардохтӣ ва идоракунии хавфҳои низоми пардохтӣ зарур мебошанд;

- роҳбарияти оператори низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст мавҷудияти сохтори фаҳмою расмии идоракунии хавфҳоро, ки сиёсати низом оид ба сатҳи ҷоизи хавфҳоро дар бар гирифта, масъулият ва ҳисоботдиҳиро дар доираи қарорҳо оид ба хавфҳо муайян мекунад, таъмин намояд. Сохтори роҳбарият бояд ваколатҳо, мустақилият, захираҳои кофӣ ва дастрасӣ ба роҳбарияти оператори низоми пардохтиро дар воҳиди идоракунии хавфҳо ва назорати дохилӣ таъмин намояд ва дар ҳолатҳои буҳронӣ ва таъҷилӣ қарорҳои дахлдор қабул намояд;

2) низоми идоракунии маҷмӯии хавфҳо:

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд сиёсат ва расмиёти идоракунии хавфҳоро дошта бошад, ки барои ошкор, арзёбӣ, мониторинг ва идоракунии хавфҳои пайдошаванда ё хавфҳои низоми пардохтӣ имкон фароҳам оранд. Сохторҳои идоракунии хавфҳо на кам аз як маротиба дар 3 (се) сол бояд мавриди бознигарӣ қарор гиранд;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд хавфҳои моддиеро, ки аз дигар шахсон мепазирад ё хавфҳоеро, ки ба онҳо дигар шахсонро дучор месозад (масалан, дигар низомҳо), ҳамчун натиҷаи ҳамгироии тарафайн мунтазам шарҳ диҳад ва воситаҳои дахлдори идоракунии хавфҳоро барои аз байн бурдани чунин хавфҳо таҳия намояд;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст нақшаҳоеро муайян намояд, ки барои мунтазам анҷом додани амалиёт ва хизматрасонии фавқулода ва баҳо додани таъсирбахшии роҳҳои барқарорсозӣ ё қатъи ботартиби фаъолият имкон медиҳанд. Низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст нақшаҳои дахлдори барқарорсозӣ ё қатъи ботартиби фаъолиятро дар асоси натиҷаҳои чунин баҳодиҳӣ омода намояд. Низоми пардохтии ниҳоят муҳим инчунин уҳдадор аст ба мақомоти дахлдор ба қадри имкон маълумотеро пешниҳод намояд, ки барои банақшагирии чорабиниҳои солимгардонӣ зарур мебошад;

3) хавфи қарзӣ:

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст пойгоҳи (платформаи) иттилоотӣтехнологии боэътимодро барои идоракунии хавфҳои қарзии он дар назди иштирокчиён ва хавфҳои қарзии аз равандҳои пардохтӣ, клирингӣ ва ҳисоббаробаркунӣ пайдошаванда ташкил намояд. Уҳдадориҳои қарзӣ метавонанд аз уҳдадориҳои ҷорӣ ва уҳдадориҳои эҳтимолии оянда ба вуҷуд оянд;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст уҳдадориҳои ҷории худ ва агар бошанд, уҳдадориҳои эҳтимолии ояндаро дар назди ҳар иштирокчӣ пурра ва бо дараҷаи баланди эътимод бо истифода аз таъмини гарав ва дигар захираҳои молиявии ҳамарзиш адо намояд. Дар сурати ҳисоббаробаркунии тарафайни (неттинг) мавқуфгузошташуда дар низоми пардохтии ниҳоят муҳиме, ки дар он кафолати ҳисоббаробаркунӣ вуҷуд надошта, вале дар он иштирокчиён дучори хавфи қарзии аз равандҳои пардохтӣ, клирингӣ ва ҳисоббаробаркунӣ пайдошаванда мегарданд, чунин низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст ҳадди ақал барои пардохти уҳдадориҳои ду иштирокчӣ ва шахсони вобастаи онҳо, ки маҷмӯи зиёди уҳдадории қарзиро дар низоми пардохтӣ доранд, захираи кофӣ нигоҳ дорад;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст қоидаю расмиёти дақиқро барои пурра пӯшонидани ҳар гуна талафоти қарзӣ, ки имкон дорад дар натиҷаи ҳолатҳои ҷудогона ё гуногуни пардохтпазирӣ дар байни иштирокчиён нисбат ба ҳар гуна уҳдадориҳои онҳо дар низоми пардохтӣ ба миён ояд, таҳия намояд;

4) хавфи пардохтпазирӣ:

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд барои идоракунии хавфҳои пардохтпазирии худ аз иштирокчиён, маркази ҳисоббаробаркунӣ, бонкҳои муросил ва дигар шахсон пойгоҳи боэътимод дошта бошад;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд воситаҳои муассири амалиётию таҳлилӣ барои мунтазам ва саривақт ошкор, арзёбӣ ва мониторинг кардани маблағҳои ҳисоббаробаркунӣ ва молиявии худ, аз ҷумла истифодаи механизмҳои таъмини пардохтпазирии давомирӯзӣ дошта бошад;

5) анҷомёбии ҳисоббаробаркуниҳо:

- қоидаю расмиёти низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд дақиқ нуқтаеро муайян намоянд, ки дар он ҳисоббаробаркунии байни тарафҳо анҷомёфта ҳисобида мешавад;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст дақиқ лаҳзаеро муайян намояд, ки дар он ҳамаи ҳисоббаробаркуниҳои анҷомнаёфта, фармоишҳои пардохтӣ оид ба интиқоли маблағҳо ё дигар уҳдадориҳо наметавонанд аз ҷониби иштирокчӣ бозхонд карда шаванд;

6) ҳисоббаробаркуниҳои пулӣ:

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд ҳисоббаробаркуниҳои пулии худро бо пули миллӣ бо мақсади аз байн бурдани хавфҳои қарзӣ ва хавфҳои пардохтпазирӣ анҷом диҳад;

- шартномаи низоми пардохтии ниҳоят муҳим бо маркази ҳисоббаробаркунӣ бояд дақиқ муқаррар намояд, ки интиқоли маблағҳо аз рӯйи ҳисоббаробаркуниҳо кай гузаронида мешаванд, интиқоли маблағҳо баъди иҷро анҷомёфта мебошанд, инчунин маблағҳои гирифташуда аз рӯйи имконият бояд ҳадди ақал ҳар чи зудтар то охири рӯз ва беҳтараш дар давоми рӯзи амалиётӣ гузаронида мешаванд, то ки ба низоми пардохтӣ ва иштирокчиёни он барои идоракунии хавфҳои қарзӣ ва хавфҳои пардохтпазирӣ имкон дода шавад;

7) хавфи умумии тиҷоратӣ:

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд низомҳои боэътимоди идоракунӣ ва назорат барои ошкор, арзёбӣ, мониторинг ва идоракунии хавфҳои умумии тиҷоратӣ, аз ҷумла зарар аз сатҳи заифи татбиқи стратегияи пешбурди соҳибкорӣ, гардиши манфии маблағҳои пулӣ ё хароҷоти ғайричашмдошт ва ниҳоят зиёди амалиётӣ дошта бошад;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд нақшаи устувори барқарорсозӣ ё қатъи ботартиби фаъолият дошта бошад ва барои татбиқи ин нақша ҳаҷми кофии дороиҳои софи зудфурӯшро, ки аз ҳисоби сармояи оинномавӣ ҷудо шудаанд, нигоҳ дорад. Низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст дороиҳои софи зудфурӯши аз ҳисоби сармояи оинномавӣ ҷудошударо ба андозае, ки барои пӯшонидани сатҳи ҷории хароҷоти амалиётӣ дар давоми давраи на кам аз 6 (шаш) моҳ кифоят мекунанд, нигоҳ дорад. Ин дороиҳо бояд илова ба он захираҳое бошанд, ки барои пӯшонидани хавфҳои пардохтнопазирӣ ва дигар хавфҳои ба принсипҳои захираҳои молиявӣ дохилшуда нигоҳ дошта мешаванд. Бо вуҷуди ин, сармояе, ки мутобиқи стандартҳои байналмилалии сармояи ба хавф нигаронидашуда нигоҳ дошта мешавад, аз рӯйи имкон ва мутобиқат метавонад ба ҳисоббаробаркуниҳо бо мақсади такрорнашавии талабот ба сармоя дохил карда шавад;

8) хавфи нигаҳдорӣ ва сармоягузорӣ: низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст дороиҳои худ ва дороиҳои иштирокчиёнро дар ташкилоти қарзии молиявие нигоҳ дорад, ки онҳоро пурра ҳифз мекунад;

9) хавфи амалиётӣ:

- роҳбарияти оператори низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст нақш ва уҳдадориҳои нафарони масъули низоми пардохтиро барои рафъи хавфҳои амалиётӣ дақиқ муайян намуда, сохтори идоракунии хавфҳои амалиётиро дар низоми пардохтӣ тасдиқ кунад. Низомҳо, тартибҳои амалиётӣ, расмиёт ва механизмҳои назорат бояд мунтазам бознигарӣ шуда, аз тарафи аудит ҳар 2 (ду) сол ё баъди тағйироти назаррас санҷида шаванд;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд дорои мақсаду вазифаҳои дақиқи муайяни боэътимодии амалиёт ва тартибҳои татбиқшудае бошад, ки барои ноил шудани ин мақсаду вазифаҳо пешбинӣ шудаанд (дастрасии низом дар давоми 98,0%-и вақти кор);

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд тартиби ҳамаҷонибаи амнияти воқеӣ (физикӣ) ва иттилоотӣ дошта бошад, ки барои рафъи ҳама гуна ҳолатҳои осебпазирӣ ва таҳдидҳои эҳтимолӣ дар низоми пардохтӣ равона шудааст;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд нақшаи таъмини фаъолияти муттасили низоми пардохтӣ дошта бошад, ки барои рафъи ҳолатҳои хавфовари бозистии кори низоми пардохтӣ, аз ҷумла ҳолатҳои имконпазири хеле зиёд ё ҷиддан халалдор сохтани фаъолияти низоми пардохтӣ равона шудааст. Дар нақша бояд истифодаи маркази эҳтиётии низоми пардохтӣ дарҷ гардад. Низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд фаъолияти худро дар давоми 2 (ду) соат баъди ба садама дучор гардидан ё аз кор баромадан аз нав оғоз намояд. Нақша бояд бо назардошти он таҳия гардад, ки низоми пардохтӣ ҳисоббаробаркуниҳоро то охири рӯзи ба садама дучор гардидан ё аз кор баромадани низом ва ҳатто дар сурати ҳолатҳои изтирорӣ (фавқулода) ба анҷом расонад. Низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст ин чорабиниҳоро мунтазам санҷад;

10) меъёрҳои дастрасӣ ва иштирок: низоми пардохтии ниҳоят муҳим барои дастрасии одилонаю озод ба хизматрасониҳои худ, бояд ҳам ба иштирокчиёни мустақим ва ҳам ғайримустақим, инчунин ба дигар низомҳо дар асоси меъёрҳои асоснокшудаи ба хавф нигаронидашуда ба иштирок иҷозат диҳад;

11) сохтори чандсатҳаи иштирок:

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим бояд кафолат диҳад, ки қоидаю расмиёт ва сохтори ташкилии он имкон медиҳанд дар бораи иштироки ғайримустақим бо мақсади ошкор, мониторинг ва идоракунии ҳар хавфи моддии низоми пардохтӣ, ки аз чунин сохтори чандсатҳаи иштирок бармеоянд, маълумоти асосӣ ҷамъоварӣ намояд;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст вобастагии моддии байни иштирокчиёни мустақим ва ғайримустақимро, ки ба фаъолияти низоми пардохтӣ метавонанд таъсир расонанд, ошкор намояд;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст иштирокчиёни ғайримустақимро, ки барои қисмати бештари амалиётҳои дар низом коркардшаванда масъуланд ва иштирокчиёни ғайримустақими дорои ҳаҷм ё маблағи амалиётҳоро, ки нисбат ба имкониятҳои иштирокчиёни мустақим зиёдтаранду тавассути онҳо ба низом дастрасӣ пайдо мекунанд, бо мақсади идоракунии хавфҳои ин амалиётҳо ошкор намояд;

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст мунтазам хавфҳоеро, ки аз сохтори чандсатҳаи иштирок пайдо мешаванд, аз назар гузаронад ва агар имкон бошад, барои коҳиш додани онҳо чораҷӯӣ намояд;

12) расмиёту стандартҳои алоқа: низоми пардохтии ниҳоят муҳим уҳдадор аст расмиёту стандартҳои алоқаро, ки дар сатҳи байналмилалӣ қабул шудаанд, бо мақсади мусоидат ба амалиётҳои босамари пардохтӣ, клирингӣ, ҳисоббаробаркунӣ ва ҳисобгирии онҳо истифода ё ҳадди ақал ҷорӣ намояд.

§3. Принсипҳои идоракунии хавфҳо дар низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим

26. Низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим уҳдадор аст принсипҳои интихобӣ ва тавсияҳои асосии дар принсипҳои инфрасохтори бозори молиявии Кумитаи пардохтҳо ва инфрасохтори бозории Бонки ҳисоббаробаркуниҳои байналмилалӣ ва Ташкилоти байналмилалии комиссияи коғазҳои қиматнок пешбинишударо риоя намояд, аз ҷумла дар:

1) роҳбарият:

- низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим уҳдадор аст сохтори тасдиқшудаи роҳбарият дошта бошад, ки доираи масъулият ва ҳисоботдиҳиро дақиқ ва бевосита муайян намояд. Ин сохтор бояд ба мақомоти дахлдор, иштирокчиён ва дар маҷмӯъ ба аҳли ҷомеа маълум бошад;

- нақш ва уҳдадориҳои худро дар соҳаи идоракунии низоми пардохтӣ бояд дақиқ муайян намояд. Роҳбарияти низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим бояд дорои таҷрибаю маҳорати кофӣ ва тамомият бошад, ки барои иҷрои уҳдадориҳои онҳо дар доираи амалиёт ва идоракунии хавфҳо дар низоми пардохтӣ зарур мебошанд;

2) сохтори идоракунии ҳамаҷонибаи хавфҳо:

- роҳбарият уҳдадор аст сохтори равшану тасдиқшудаи идоракунии хавфҳоро таъсис диҳад;

- сохтори идоракунии хавфҳо бояд мунтазам бознигарӣ карда шавад;

- низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим уҳдадор аст нақшаҳоеро муайян намояд, ки ҳангоми ба вуқӯъ омадани ҳолатҳои фавқулода, ба иҷро шудани амалиёту хизматрасониҳои низом халалдор нашавад ва роҳҳои таъсирбахши мукаммали барқарорсозӣ ё қатъи ботартиби фаъолияти низомро баҳо диҳад. Низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим уҳдадор аст дар асоси чунин баҳогузорӣ нақшаи дахлдори барқарорсозӣ ё қатъи ботартиби фаъолияти низоми пардохтиро омода намояд;

3) анҷомёбии ҳисоббаробаркуниҳо:

- қоидаю расмиёти низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим бояд нуқтаеро муайян кунанд, ки дар он ҳисоббаробаркунии байни тарафҳо анҷомёфта ҳисобида мешавад;

- низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим уҳдадор аст дақиқ лаҳзаеро муайян намояд, ки дар он ҳамаи ҳисоббаробаркуниҳои анҷомнаёфта, фармоишҳои пардохтӣ оид ба интиқоли маблағҳо ё дигар уҳдадориҳо наметавонанд аз ҷониби иштирокчӣ бозхонд карда шаванд;

4) ҳисоббаробаркуниҳои пулӣ:

- низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим уҳдадор аст ҳисоббаробаркуниҳои пулии худро бо пули миллӣ дар сурати воқеан имконпазир ва мавҷуд будани он барои рафъи хавфҳои қарзӣ ва хавфҳои пардохтпазирӣ анҷом диҳад;

- агар низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим ҳисоббаробаркуниро бо асъори муқаррарнамудаи маркази ҳисоббаробаркунӣ анҷом диҳад, он гоҳ уҳдадор аст мониторинг, идоракунӣ ва муайян кардани меъёрҳоро аз рӯйи хавфи қарзӣ ва хавфи пардохтпазирӣ, ки аз фаъолияти маркази ҳисоббаробаркунӣ пайдо мешавад, иҷро намояд. Низоми пардохтӣ ҳамчунин уҳдадор аст мониторинг ва идоракунии марказонидашудаи уҳдадориҳои қарзӣ ва уҳдадориҳои пардохтпазириро дар назди маркази ҳисобаробаркунии худ анҷом диҳад;

- шартномаи низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим бо маркази ҳисоббаробаркунӣ бояд лаҳзаи интизории анҷом додани ҳисоббаробаркуниҳоро дақиқ муайян намояд, ки ҳисоббаробаркуниҳо дар лаҳзаи иҷро анҷомёфта ҳисобида мешаванд ва маблағҳои гирифташуда ҳадди ақал на дертар аз охири рӯз ва беҳтараш дар давоми рӯз гузаронида мешаванд, то ки низоми пардохтӣ ва иштирокчиёни он барои идоракунии хавфҳои қарзӣ ва хавфҳои пардохтпазирӣ имкон дошта бошанд;

5) хавфи умумии тиҷоратӣ:

- низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим бояд барои идоракунии хавфҳои умумии тиҷоратӣ, аз ҷумла зарар аз сатҳи заифи татбиқи стратегияи пешбурди соҳибкорӣ, гардиши манфии маблағҳои пулӣ ё хароҷоти ғайричашмдошт ва ниҳоят зиёди амалиётӣ, низомҳои боэътимоди идоракунӣ ва назорат дошта бошад;

- низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим бояд нақшаи устувори барқарорсозӣ ё қатъи ботартиби фаъолият дошта бошад ва барои татбиқи ин нақша ҳаҷми кофии дороиҳои софи зудфурӯшро, ки аз ҳисоби сармояи оинномавӣ ҷудо шудаанд, нигоҳ дорад. Ҳадди ақал низоми пардохтӣ бояд сатҳи дороиҳои софи зудфурӯши аз ҳисоби сармояи оинномавӣ ҷудошударо ба андозае, ки барои пӯшонидани сатҳи ҷории хароҷоти амалиётӣ дар давоми давраи на кам аз 6 (шаш) моҳ баробар аст, нигоҳ дорад;

6) хавфи нигаҳдорӣ ва сармоягузорӣ: низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим уҳдадор аст дороиҳои худ ва дороиҳои иштирокчиёнро дар ташкилоти қарзии молиявии боэътимод нигоҳ дорад;

7) хавфи амалиётӣ:

- низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим уҳдадор аст сохтори боэътимоди идоракунии хавфҳои амалиётиро таъсис диҳад, ки он низом, сиёсат, расмиёт ва механизмҳои назоратии дахлдорро барои мониторинг ва идоракунии хавфҳои амалиётӣ дар бар мегирад;

- мақоми ваколатдори низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим уҳдадор аст нақш ва уҳдадориҳоро барои рафъи хавфи амалиётӣ дақиқ муайян намуда, сохтори идоракунии хавфҳои амалиётии низоми пардохтиро тасдиқ кунад. Низом, сиёсати амалиётӣ, расмиёт ва механизмҳои назорат бояд мунтазам ва пас аз тағйироти назаррас бознигарӣ, аудит ва санҷида шаванд;

- низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим бояд дорои мақсаду вазифаҳои дақиқ муайяншудаи боэътимодии амалиёт ва сиёсате бошад, ки барои ноил шудани ин мақсаду вазифаҳо пешбинӣ шудаанд;

- низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим бояд тартиби ҳамаҷонибаи амнияти воқеӣ ва иттилоотӣ дошта бошад, ки барои рафъи ҳама гуна ҳолатҳои осебпазирӣ ва таҳдидҳои эҳтимолӣ имкон медиҳанд;

- низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим бояд нақшаи таъмини муттасилии фаъолият дошта бошад, ки барои рафъи ҳолатҳои хавфовари бозистии фаъолияти низоми пардохтӣ имкон фароҳам меорад. Нақша бояд истифодаи маркази эҳтиётии низоми пардохтиро дар бар гирифта, бо мақсади он таҳия гардад, ки низоми пардохтӣ метавонад фаъолияти худро дар давоми давраи асосноки вақт баъди ба садама дучор гардидан ва аз кор баромадан аз нав оғоз намояд. Нақша бояд бо назардошти он таҳия гардад, ки низом ҳисоббаробаркуниҳоро то охири рӯзи ба садама дучор гардидан ва аз кор баромадани низом ба анҷом расонад. Низоми пардохтӣ уҳдадор аст ин чорабиниҳоро мунтазам санҷад;

8) расмиёту стандартҳои алоқа: низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим уҳдадор аст расмиёту стандартҳои алоқаро, ки дар сатҳи байналмилалӣ қабул шудаанд, бо мақсади мусоидат ба амалиётҳои босамари пардохтӣ, клирингӣ, ҳисоббаробаркунӣ ва баҳисобгирии онҳо истифода ё ҳадди ақал ҷорӣ намояд.

БОБИ 6. ЧОРАБИНИҲОИ БУРУНСУПОРӢ (АУТСОРСИНГ) ВА МУНОСИБАТҲОИ ШАРТНОМАВӢ БО ТАҲВИЛГАРОНИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ИНФРАСОХТОРИ ПАРДОХТӢ

27. Сохтори ташкилии созишномаҳои бурунсупории таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва оператори низоми пардохтӣ бояд ба ин шароитҳо имкон диҳанд:

- мавҷудияти идоракунии босамари ҳаррӯза аз тарафи роҳбарият ё мақоми идоракунӣ;

- мавҷудияти назорати босамар аз тарафи мақоми идоракунӣ;

- мавҷудияти тартиби оқилонаи бурунсупорӣ ва равандҳои санҷидашудаи бурунсупорӣ;

- мавҷудияти низоми босамару муассири назорати дохилии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва оператори низоми пардохтӣ, аз ҷумла нисбат ба вазифаҳое, ки ба бурунсупорӣ пешниҳод шудаанд;

- ҳамаи хавфҳои марбут ба бурунсупории вазифаҳои алоҳида муайян, арзёбӣ, назорат ва идора карда мешаванд;

- мавҷудияти нақшаи дахлдори қатъи созишномаҳо дар бораи бурунсупории вазифаҳои алоҳида, масалан, бо роҳи гузариш ба таҳвилгари дигари хизматрасонӣ ё реинтегратсияи вазифаҳои ба бурунсупорӣ вогузоршуда.

28. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ наметавонад бе огоҳиномаи пешакии хаттӣ ва пешниҳоди маълумоти муфассал ба Бонки миллии Тоҷикистон оид ба бурунсупории пешниҳодшаванда, вазифаи асосии амалиётиро ба зиммаи бурунсупорӣ вогузор намояд.

29. Ҳангоми аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ вогузор шудани вазифаҳои амалиётӣ ба зиммаи бурунсупорӣ, илова ба ваколатҳое, ки Тартиби мазкур ба зиммаи Бонки миллии Тоҷикистон вогузор кардааст, Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад ҳангоми зарурат аз таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ андешидани чораҳои ислоҳии иловагиро оид ба фаъолияти субъекте, ки иҷрои вазифаҳои бурунсупорӣ ба зиммааш вогузор шудаанд, талаб намояд.

30. Бурунсупории вазифаҳои изтирорӣ ё муҳими амалиётӣ набояд тарзе сурат гирад, ки сифати назорати дохилии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтиро паст намояд, барои аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон назорат кардани иҷрои ҳамаи уҳдадориҳои дар Тартиби мазкур муқарраршуда душворӣ ба миён орад ё сифати хизматрасонии ба муштарӣ пешниҳодшавандаро коҳиш диҳад.

31. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ уҳдадор аст ҳангоми вогузории вазифаҳои муҳими амалиётӣ ба бурунсупорӣ, шартҳои зеринро риоя намояд:

- бурунсупорӣ набояд барои вогузор намудани масъулияти роҳбарияти таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ боис гардад;

- муносибатҳо ва уҳдадориҳои таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ нисбат ба истифодабарандагон набояд тағйир ёбанд;

- шартҳое, ки ба онҳо таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ барои гирифтани иҷозатнома барои фаъолияти оператори низоми пардохтӣ ва идома додани фаъолият мутобиқи Тартиби мазкур ҷавобгӯ бошад, набояд вайрон карда шаванд;

- ҳеҷ яке аз шартҳое, ки тибқи онҳо иҷозатнома барои фаъолияти оператори низоми пардохтӣ дода шуда буд, наметавонанд хориҷ ё тағйир дода шаванд;

- дигар шартҳое, ки аз Тартиби мазкур ва қонунгузории хизматрасониҳои пардохтӣ ва низоми пардохтӣ бармеояд, Бонки миллии Тоҷикистон метавонад дастур фармояд.

32. Барои мақсадҳои бандҳои 30 ва 31, вазифаи амалиётӣ муҳим дониста мешавад, агар норасоӣ ё нуқсон дар кори он метавонад ба мутобиқати мунтазами таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтиро ба талаботи иҷозатномаи он, нишондиҳандҳои молиявии он, боэътимодӣ ё мунтазамии хизматрасониҳои он таъсири манфӣ расонад.

33. Бурунсупории вазифаҳо наметавонад боиси вогузории ваколатҳои мақоми идоракунӣ гардад. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ барои риоя шудани ҳамаи уҳдадориҳои меъёрӣ, аз ҷумла қобилияти назорат кардани вазифаҳои ба бурунсупорӣ вогузоршуда, масъулияти пурра ба зимма дорад.

34. Мақоми идоракунии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ ҳадди ақал масъул мебошад:

- барои таъмин намудани иҷрои шартҳое, ки таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ ба онҳо ҷавобгӯ бошанд, аз ҷумла ҳар гуна шарте, ки Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар менамояд;

- барои сохтори дохилии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ;

- барои ошкор, баҳогузорӣ ва идора кардани бархӯрди манфиатҳо;

- барои муайян кардани стратегияҳою тартибҳои таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ;

- барои назорати ҳаррӯзаи идоракунии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ, аз ҷумла идоракунии ҳамаи хавфҳои марбут ба бурунсупорӣ;

- барои нақши назоратии мақоми идоракунӣ дар вазифаи назоратии он, аз ҷумла назорат ва мониторинги қабули қарорҳои идоракунӣ.

35. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд салоҳияти дахлдор ва захираҳои тахассусии кофӣ барои таъмини идоракунии матлуб ва назорати механизмҳои бурунсупорӣ дошта бошад.

36. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд:

- уҳдадориҳоро оид ба сабти ҳуҷҷатӣ, идоракунӣ ва назорати паймонкорони берунӣ дақиқ тақсим намояд;

- барои таъмини мутобиқат ба ҳамаи талаботҳои қонунгузорӣ ва меъёрӣ, аз ҷумла Тартиби мазкур, инчунин ба ҳуҷҷатгузорӣ ва мониторинги ҳамаи созишномаҳо оид ба бурунсупорӣ захираҳои кофӣ ҷудо намояд;

- шуъбаи бурунсупорӣ таъсис диҳад ё корманди аршадеро, ки бевосита ба мақоми идоракунӣ ҳисоботдиҳанда мебошад, барои идоракунӣ ва назорати хавфҳои созишномаҳои бурунсупорӣ дар доираи низоми назорати дохилии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ, инчунин барои назорати дар ҳуҷҷатҳо сабт кардани созишномаҳои бурунсупорӣ ҷавобгар аст, таъйин намояд. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд ҳадди ақал тақсимоти дақиқи вазифаю уҳдадориҳоро оид ба идоракунӣ ва назорати механизмҳои бурунсупорӣ таъмин созад ва метавонад аз ҳайати мақоми идоракунии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ нафареро масъули вазифаи бурунсупорӣ таъйин намояд.

37. Мақоми идоракунии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ, ки шартнома дар бораи бурунсупорӣ ё нақшаи бастани чунин созишномаро дорад, бояд тартиби бурунсупориро тасдиқ, мунтазам бознигарӣ ва мукаммал намояд ва татбиқи онро таъмин созад. Аз ҷумла, тартиб бояд ҳадди ақал инҳоро дар бар гирад:

- уҳдадориҳои мақоми идоракунӣ, аз ҷумла иштироки он дар қабули қарорҳо оид ба пешниҳоди вазифаҳои изтирорӣ ё муҳим ба зиммаи бурунсупорӣ;

- ҷалби бизнес-равандҳо, вазифаҳои назорати дохилӣ ва дигар шахсон барои бурунсупорӣ;

- банақшагирии бурунсупорӣ;

- татбиқ, мониторинг ва идоракунии механизмҳои бурунсупорӣ;

- ҳуҷҷатгузорӣ ва ҳисобгирӣ;

- тартиби аз шартномаи бурунсупорӣ баромадан ва қатъ намудани равандҳо.

38. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд таъмин намояд, ки тартиби бурунсупорӣ ошкор сохтани оқибатҳои эҳтимолии зерини созишномаҳои изтирорӣ ё муҳимро дар бар гирифта, онҳоро дар раванди қабули қарорҳо ба инобат гирад:

- профили (соҳаи) хавфи таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ;

- қобилияти назорат кардани фаъолияти оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ва идоракунии хавфҳо;

- чораҳо оид ба таъмини муттасилии фаъолият;

- самаранокии фаъолияти оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ.

39. Ҳангоми бастани шартнома бо оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, оператори низоми пардохтӣ бояд инҳоро дошта бошад:

- чорабиниҳои боварибахш барои интихоб ва ивази оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ;

- дастрасии саривақтӣ ба тамоми маълумоти зарурӣ дар бораи оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ;

- механизмҳои дахлдори назорат ва воситаҳои мониторинги фаъолият ва хизматрасониҳое, ки оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ пешниҳод мекунад.

40. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ уҳдадор аст:

- хавфҳои дахлдори амалиётию молиявии худро ошкор ва идора карда, инчунин муассирии равандҳои идоракунии хавфҳоро таъмин намояд;

- тартиб ва расмиёти дахлдорро татбиқ намуда, барои таъмини дастрасӣ, боэътимодӣ ва устувории хизматрасониҳои худ захираи кофӣ ҷудо кунад. Вобаста ба ин, дар нақшаҳои вай дар бораи идоракунии муттасилии фаъолият ва барқарорсозии изтирорӣ бояд саривақт барқарор кардани хизматрасониҳои он дарҷ гардад;

- нисбат ба истифодабарандагони худ шаффоф буда, онҳоро бо маълумоти кофӣ таъмин созад, то имкон дода шавад, ки нақшу уҳдадориҳои худро дар идоракунии хавфҳои марбут ба истифодаи онҳо ҳамчун таҳвилгари хизматрасониҳо дарк намояд.

БОБИ 7. ҲИМОЯИ ҲУҚУҚҲОИ ИСТЕЪМОЛКУНАНДАГОНИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ПАРДОХТӢ

41. Дар шартномаҳо бо муштариён бояд шартҳои асосии воситаи пардохтӣ ё хизматрасониҳо дарҷ гардида бошанд, аз ҷумла:

- ҳолати (статуси) ташкилию ҳуқуқии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ;

- ҳуқуқу уҳдадориҳои муштарӣ, аз ҷумла шартҳое, ки метавонанд ба қатъ шудани амали шартнома оварда расонанд;

- ҳуқуқу уҳдадориҳои таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ;

- ҳамаи меъёрҳои фоизӣ, хароҷотҳо, даромаду пардохтҳо (аз ҷумла аз шахсони сеюм), ки пайдо мешаванд ё метавонанд аз созишномаҳо пайдо шаванд, мавриди татбиқ ва усулҳои ҳисоб карда шудани онҳо;

- ҷаримабандӣ ҳангоми батаъхиргузории пардохтҳои муштариён аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ;

- тартиби ворид намудани тағйиротҳо ба шартномаи пешниҳоди хизматрасонӣ;

- маълумот барои тамос барои хизматрасонии муштариён;

- тарзҳои ҳалли баҳсҳо бо таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ ва маълумот барои тамос барои механизмҳои баррасии шикоятҳо.

42. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ ба муштариён дар шакли возеҳу фаҳмо маълумотро ҳадди ақал дар ин бора пешниҳод мекунад:

- дар бораи тарифҳои хизматрасониҳое, ки пешниҳод мекунад, инчунин қоидаҳо дар бораи ҳар гуна тахфифҳои дастрас. Бояд тавсифи дақиқи тарифҳо бо мақсади муқоиса пешниҳод гардад;

- беруннависҳои даврии суратҳисоб, ки дар онҳо тавозун дар аввалу охири давра, маблағ ва таърихи амалиёт дар давра дарҷ мегардад ва воқиф сохтани муштариён аз ҳар гуна хатари таҳдидкунанда ё тағйирот дар қоидаҳои истифодаи суратҳисоб ё шартҳои маҳсулот (хизматрасонӣ). Беруннависҳои суратҳисоб метавонанд дар шакли коғазӣ ё электронӣ бошанд ва бояд дар сомона ё портали расмии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ дастрас бошанд;

- пешниҳоди расиди (квитансияи) коғазӣ ё электронӣ дар бораи амалиёт ба муштарӣ дар вақти анҷом додан ва иҷрои амалиёт;

- қоидаю расмиёти муфассал, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба муштарӣ пурра ифшо шудаанд;

- ҳуқуқу уҳдадориҳои муштариёни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ, то ки муштариён хавфҳоеро, ки ба онҳо дучор мешаванд, бо истифода аз хизматрасониҳои низоми пардохтӣ баҳо дода тавонанд;

- дар ҳолатҳои марбут ба қаллобӣ ё амалиёти беиҷозат ё ғалат, уҳдадориҳои муштарӣ дар чунин ҳолатҳо ва маҳдудиятҳо оид ба ҷавобгарии муштарӣ барои талафот дар чунин ҳолатҳо;

- салоҳияти ҳуқуқии татбиқшаванда, қонун, қоидаҳо, расмиёт ва қарордодҳое, ки кори низом ё пешниҳоди хизматрасониро ба танзим медароранд.

43. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд тартибу расмиётро барои ҳифзи маблағҳои пулии муштариён ва дигар дороиҳо аз қаллобии дохилӣ ё берунӣ, ё истифодаи ғайриқонунӣ ҷорӣ намояд.

44. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ ҳуқуқ дорад маълумоти шахсиро ҳангоми зарурат барои пешгирӣ, таҳқиқ ва ошкор кардани амалҳои қаллобӣ истифода барад.

45. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд бо розигии муштарии хизматрасониҳои пардохтӣ барои коркард ва нигаҳдории маълумоти шахсие, ки барои таъмини хизматрасониҳои пардохтии он заруранд, дастрасӣ дошта бошад.

46. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ уҳдадор аст талаботи бехатариро барои кушодани суратҳисоб ё гузаронидани амалиёт, аз ҷумла барои амалиёти ба таври фосилавӣ тариқи каналҳои электронӣ анҷомдодашаванда, муқаррар намояд.

47. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд расмиёте дошта бошад, ки вайрон кардани амнияти низоми пардохтӣ ва амалҳои беиҷозат, аз ҷумла механизмҳои талофӣ ё ҷуброни талафотро ба муштарӣ ба танзим медароранд.

48. Ба истиснои суратҳисобҳои бонкӣ бо вазифаҳои асосӣ, таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд расмиёти қатъии тасдиқи аслияти муштарӣ, аз ҷумла расмиёти тамдиди ҷузъиёти анҷомёфта, шубҳанок ё фаромӯшшудаи тасдиқи аслияти муштариёнро муқаррар намояд, то ки амалиётҳои пардохтӣ бо истифода аз воситаҳои пардохтӣ ва каналҳо, аз ҷумла банкоматҳо, шабакаҳои терминалӣ, агентҳои (субагентҳои) бонкии пардохтӣ, Интернет, телефонҳои мобилӣ ва дигар воситаҳои пардохтӣ анҷом дода шаванд.

49. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд барои ҳифзи махфият ва тамомияти хизматрасониҳои пардохтӣ, инчунин маълумоти баҳисобгирии амнияти муштариёни низоми пардохтӣ чораҳои матлуби бехатарӣ андешад.

50. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд барои қабули муроҷиату шикоятҳои муштариён нисбат ба вайрон кардани муқаррароти Тартиби мазкур ё дигар санадҳои зерқонунии Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хизматрасониҳои пардохтӣ ва низоми пардохтӣ" ташкилоти аввалу асосӣ ба ҳисоб равад.

51. Дар сохтори ташкилии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд сохтори махсусе бошад, ки ба қабулу баррасии муроҷиатҳои муштариён машғул шуда, ҳамаи расмиёти қабулу баррасии шикоятҳоро ба қайд гирад.

52. Расмиёти пешниҳоди шикоят бояд маълумотро дар бораи ҳуқуқҳои муштарӣ ҷиҳати пешниҳоди шикоят ба Бонки миллии Тоҷикистон ё дигар мақоми тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ваколатдоршуда дар бар гирад, агар муштарӣ аз натиҷаҳои шикояти худ норозӣ бошад.

53. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ё оператори низоми пардохтӣ бояд маълумоти оморӣ ва намунаи сабти шикоятҳо ва қарорҳо аз рӯйи онҳоро дошта бошад ва мунтазам онҳоро ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод намояд.

БОБИ 8. РИОЯИ ҚОНУНГУЗОРӢ ДАР БОРАИ МУҚОВИМАТ БА ҚОНУНИГАРДОНИИ (РАСМИКУНОНИИ) ДАРОМАДҲОИ БО РОҲИ ҶИНОЯТ БАДАСТОВАРДА, МАБЛАҒГУЗОРИИ ТЕРРОРИЗМ ВА МАБЛАҒГУЗОРИИ ПАҲНКУНИИ СИЛОҲИ ҚАТЛИ ОМ

54. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, оператори низоми пардохтӣ, оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ва иштирокчиёни низоми пардохтӣ бояд тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом" ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон амал намоянд.

55. Оператори низоми пардохтӣ бояд доир ба муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом тартиб дошта бошад, ки маълумоти зеринро дар бар мегирад:

- баҳогузории хавфҳои қонунигардонии даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом, ки ба фаъолияти иқтисодии он алоқаманд аст, аз ҷумла хавфҳои марбут ба муштариён, маҳсулоту хизматрасониҳо, каналҳои паҳнкунии мавриди истифода қарордошта ва ҷуғрофияи хизматрасонии оператори низоми пардохтӣ;

- чораҳое, ки оператори низоми пардохтӣ барои коҳиш додани хавфҳо ва риоя шудани уҳдадориҳо дар доираи муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом меандешад, аз ҷумла раванди баҳодиҳии хавфҳо аз ҷониби оператори низоми пардохтӣ, тартибу расмиёт барои риояи талаботи санҷиши муштариён, инчунин тартибу расмиёти ошкорсозӣ ва маълумотдиҳӣ оид ба амалиётҳо ва фаъолияти шубҳанок;

- низому механизмҳои назорат, ки оператори низоми пардохтӣ барои риояи талаботи дахлдори муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом аз тарафи ҳамаи филиалҳои он, инчунин шарикони хориҷии барои иҷрои вазифаҳои алоҳида ҷалбшуда ҷорӣ намудааст;

- чораҳои роҳандозинамудаи оператори низоми пардохтӣ барои таъмини омӯзиши лозимии кормандон ва захираҳои беруна, ки барои иҷрои вазифаҳо доир ба муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом ҷалб шудаанд;

- маълумоти мушаххаскунандаи шахси масъул, инчунин тасдиқ кардани он, ки донишу малакаи ӯ дар соҳаи муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом барои самаранок иҷро кардани вазифаҳои худ кофӣ мебошанд;

- низому тартиби назорат, ки оператори низоми пардохтӣ барои муҳим, муассир ва мутобиқ будани тартибу расмиёти он дар соҳаи муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом ҷорӣ намудааст;

- низому тартиботи дар соҳаи назорат ҷоринамудаи оператори низоми пардохтӣ барои он, ки филиалҳо ва шарикони берунаи барои иҷрои вазифаҳои алоҳида ҷалбшуда, низоми пардохтиро ба хавфи баланди қонунигардонии даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом гирифтор намесозанд.

БОБИ 9. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

56. Оператори низоми пардохтӣ уҳдадор аст ҳамаи маълумот, ҳам маълумоти гирифташуда ва ҳам дар рафти фаъолият мураттабшударо ба муддати 5 (панҷ) сол аз рӯзи гирифтан ё мураттаб шудан нигоҳ дорад.

57. Бонки миллии Тоҷикистон маълумоти омориро оид ба низомҳои пардохтӣ ва операторони низоми пардохтӣ мунтазам ва саривақт интишор намояд.

58. Дар сурати аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, оператори низоми пардохтӣ ва оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ риоя нашудани талаботи Тартиб, Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад нисбат ба онҳо чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасониро мутобиқи моддаи 48 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" ва моддаи 30 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хизматрасониҳои пардохтӣ ва низоми пардохтӣ" татбиқ намояд.