ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲАРАКАТ ДАР РОҲ
Бо қарори Маҷлиси намояндагони
Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 25 апрели соли 2018, № 1069
қабул карда шуд.
Бо қарори Маҷлиси миллии
Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 11 майи соли 2018, № 542
ҷонибдорӣ карда шуд.
(Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2042)
Қонуни мазкур асосҳои ташкилӣ, ҳуқуқӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии ҳаракат дар роҳро муайян намуда, ба таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ равона гардидааст.
БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ
Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:
- бехатарии ҳаракат дар роҳ - маҷмӯи чорабиниҳое, ки ба таъмини бехатарии иштирокчиёни ҳаракат дар роҳ равона гардидаанд;
- воситаи нақлиёт - воситае, ки барои бо роҳҳо интиқол додани одамон, бор ё таҷҳизоти дар болои он васлшуда таъйин шудааст;
- воситаҳои ташкили ҳаракат дар роҳ - маҷмӯи воситаҳои танзимкунанда, иншоот ва тасвирҳо дар роҳ, ки барои таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ (аломатҳо ва нишонаҳои роҳ, чароғаки роҳнамо, иҳотаҳои роҳ ва воситаҳои самтдиҳанда) истифода мешаванд;
- истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард - шахсоне, ки иштирокчиёни ҳаракат дар роҳ мебошанд, инчунин, дар роҳҳои автомобилгард ба фаъолияти иҷозатдодашуда машғуланд, ба ғайр аз фаъолияти роҳдорӣ ва корҳои роҳсозӣ;
- иштирокчиёни ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард - шахсоне, ки аз роҳҳои автомобилгард ва ҷойҳои дигаре, ки барои аз як ҷой ба ҷои дигар расондани одамон ва интиқоли бор тавассути воситаҳои нақлиёт пешбинӣ шудаанд, истифода бурда, дар раванди ҳаракат ҳамчун ронанда, пиёдагард, мусофир, велосипедрон, чорворон, аробакаш ва шахсони дигар бевосита иштирок менамоянд;
- роҳ - қисми замин ё сатҳи иншооти сунъии ободкардашуда, ё мувофиқашуда, ки барои ҳаракати воситаҳои нақлиёт ва пиёдагардон истифода мешавад;
- таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ - маҷмӯи чораҳои ҳуқуқӣ, иҷтимоӣ, таълимӣ, назоратӣ, ташвиқотию тарғиботӣ, муҳандисию техникӣ ва чораҳои дигаре, ки ба пешгирӣ намудани ҳодисаҳои роҳу нақлиёт ва сабук гардондани вазнинии оқибатҳои он равона шудаанд;
- ҳаракат дар роҳ - маҷмӯи муносибатҳое, ки дар раванди ҷойивазкунии одамон ва бор тавассути воситаҳои нақлиёт ё бе онҳо дар ҳудуди роҳҳои автомобилгард ба вуҷуд меоянд.
Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳаракат дар роҳ
Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳаракат дар роҳ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.
Моддаи 3. Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ
1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои воситаҳои нақлиёт ҳаракат аз тарафи рост муқаррар карда шудааст.
2. Тартиби оғози ҳаракат, тағйири самти ҳаракат, ҷойгиршавии воситаҳои нақлиёт ва пиёдагардон, интихоби суръати ҳаракат ва фосила, гузаштан аз чорроҳа, гузаргоҳҳои пиёдагард ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан, истгоҳҳои воситаҳои нақлиёти истифодаи умум, истифодаи асбобҳои нурафкани берунӣ, қоидаҳои ҳаракати пиёдагард, ҳаракати велосипедрон, чорворон, аробакаш, инчунин, масъалаҳои ташкили ҳаракат ва бехатарии он тавассути Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад, танзим карда мешаванд.
3. Воситаҳои нақлиёти таъйиноти махсус, ки рангубори махсус ва (ё) сигналҳои нурию овозӣ доранд, ҳангоми ҳаракат дар роҳ бо тартиби пешбининамудаи Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ бартарӣ доранд.
4. Тартиби ҳаракати воситаҳои нақлиёти тасмачарх, инчунин, ҳаракати воситаҳои нақлиёте, ки андоза, вазни умумӣ ва ё сарборӣ ба меҳвари онҳо аз меъёрҳои муқарраршудаи роҳ зиёданд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.
БОБИ 2. ИДОРАКУНИИ ДАВЛАТИИ БЕХАТАРИИ ҲАРАКАТ ДАР РОҲ
Моддаи 4. Идоракунии давлатии бехатарии ҳаракат дар роҳ
Идоракунии давлатии бехатарии ҳаракат дар роҳ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти давлатии дахлдор сурат мегирад.
Моддаи 5. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ
Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ мансубанд:
- пешбурди сиёсати давлатӣ оид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ;
- тасдиқ намудани қоидаҳо, стандартҳо, меъёрҳои техникӣ ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигар оид ба таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ;
- муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии ҳаракат дар роҳ; - тасдиқ намудани барномаи давлатии таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ;
- ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилоту муассисаҳо дар соҳаи бехатарии ҳаракат дар роҳ;
- муқаррар намудани тартиби ягонаи ташкили ҳаракат дар роҳ ва бехатарии он;
- муқаррар намудани талабот оид ба тармим ва ҳолати техникии воситаҳои нақлиёте, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мешаванд;
- таъсиси комиссияи ҳукуматӣ оид ба таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ;
- муайян намудани фармоишгари давлатӣ оид ба тайёр намудани санадҳои расмӣ (бланкаҳо);
- муайян намудани тартиби додани иҷозатнома ва сертификат барои амалисозии фаъолияти вобаста ба истеҳсол, таъмир ва истифодаи воситаҳои нақлиёти боркаш ва мусофирбар, тайёр кардани ронандаҳо ва намудҳои дигари фаъолият, ки ба бехатарии ҳаракат дар роҳ таъсир мерасонанд;
- муайян намудани меъёрҳои суғуртаи ҳатмии воситаҳои нақлиёт, ронандаҳо ва мусофирон;
- амалӣ намудани ваколатҳои дигар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.
Моддаи 6. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии ҳаракат дар роҳ
Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии ҳаракат дар роҳ (минбаъд - мақоми ваколатдори давлатӣ) дохил мешаванд:
- амалӣ намудани сиёсати давлатӣ оид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ;
- аз мақомоти давлатӣ, шахсони ҳуқуқӣ, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқии онҳо, гирифтани маълумоти дахлдор дар хусуси ҳодисаҳои роҳу нақлиёт, ҳолати нигоҳдории роҳҳо ва маълумоти дигари вобаста ба бехатарии ҳаракат дар роҳҳо;
- бо тартиби муқарраргардида амалӣ намудани ҳамкорӣ бо мақомоти дахлдори давлатҳои хориҷӣ оид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ;
- иҷрои вазифаҳои фармоишгари давлатӣ оид ба тайёр намудани гувоҳнома дар бораи хатми курсҳои таълимӣ оид ба тайёр кардани ронандагони воситаи нақлиёт, асноди ронандагӣ ва бақайдгирӣ (бланкҳои шаҳодатномаҳои ронандагӣ, иҷозатномаҳои муваққатӣ, шаҳодатномаҳои ронандагии байналмилалӣ, талонҳои муоинаи ҳатмии давлатии техникӣ, талонҳои сабти қоидавайронкунӣ ба шаҳодатномаҳои ронандагӣ, шаҳодатномаҳои бақайдгирӣ, талонҳои бақайдгирӣ), рақамҳои бақайдгирӣ ва асноди дигари муайяннамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- додани иҷозат ва иҷозатнома тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- танзими ҳаракати воситаҳои нақлиёт дар роҳ;
- пешбурди низоми ягонаи баҳисобгирии нишондиҳандаҳои омории бехатарии ҳаракат дар роҳ;
- ҷорӣ намудани технологияи муосир оид ба назорати бехатарии ҳаракат дар роҳ;
- тадқиқ ва арзёбии ҳодисаҳои роҳу нақлиёт;
- пешбурди низоми иттилоотию ҷустуҷӯӣ, баҳисобгирии ронандаҳо, воситаҳои нақлиёт, ҳуқуқвайронкуниҳои маъмурии соҳа, ҳодисаҳои роҳу нақлиёт ва оқибати онҳо;
- амалисозии назорати фаъолияти истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард, воситаҳои нақлиёт тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- маҳдуд ва манъ кардани ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан, муайян намудани меъёру қоидаҳои дигаре, ки фаъолиятро оид ба таъмини бехатарӣ дар роҳ муқаррар мекунанд;
- амалӣ намудани ваколатҳои дигар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.
Моддаи 7. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ
Ба ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ дохил мешаванд:
- татбиқи сиёсати давлатӣ оид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ;
- таҳия ва татбиқи барномаҳои минтақавии таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳҳои дорои аҳамияти маҳаллӣ;
- таъмини бехатарии корҳо оид ба сохтмон, тармим, таъмир ва таъмини воситаҳои техникии ҳаракат дар роҳҳои таъиноти маҳаллӣ, кӯчаҳо ва маҳалҳои аҳолинишин;
- амалӣ намудани ваколатҳои дигар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.
Моддаи 8. Ваколатҳои соҳибони роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан
Ваколатҳои соҳибони роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.
Моддаи 9. Ваколатҳои шахсони ҳуқуқие, ки соҳибони воситаҳои нақлиёт мебошанд
Ба ваколатҳои шахсони ҳуқуқие, ки соҳибони воситаҳои нақлиёт мебошанд, дохил мешаванд:
- таъсис додани шабакаи муассисаҳои таълимӣ оид ба тайёр кардани ронандагони воситаҳои нақлиёт ва такмили ихтисоси онҳо;
- таҳия ва татбиқи чораҳои таъмини тиббии бехатарии ҳаракат дар роҳ;
- таҳия ва татбиқи чораҳои ҳифзи муҳити зист аз таъсири зараровари воситаҳои нақлиёт;
- баҳисобгирии ҳодисаҳои роҳу нақлиёт ва ҳуқуқвайронкуниҳои маъмурӣ дар роҳ, таҳлили сабабҳо ва шароити ба амал омадани онҳо;
- ташкил ва маблағгузории чораҳои пешгирӣ намудани маъюбшавӣ вобаста ба ҳодисаҳои роҳу нақлиёт;
- ҷуброни зарари дар натиҷаи ҳодисаи роҳу нақлиёт бо айби онҳо расондашуда, инчунин пардохти кумакпулии якдафъаина ба шахсони дар ин ҳодисаҳо зарардида тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- таъсиси хадамоти бехатарии ҳаракат дар роҳ бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- ҳалли масъалаҳои истифодаи воситаҳои нақлиёт дар вазъияти фавқулода.
Моддаи 10. Иштироки мақомоти давлатӣ, ташкилоту муассисаҳо, корхонаҳо ва шаҳрвандон дар таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ
1. Мақомоти давлатӣ, ташкилоту муассисаҳо, корхонаҳо (минбаъд - ташкилотҳо) дар доираи ваколатҳои худ иҷрои тадбирҳои бехатарии ҳаракат дар роҳро таъмин менамоянд.
2. Дар коллективҳои меҳнатӣ оид ба риояи қоидаҳои бехатарии ҳаракат дар роҳ тадбирҳои пешгирию фаҳмондадиҳӣ андешида мешаванд.
БОБИ 3. ҲУҚУҚ ВА УҲДАДОРИҲОИ ИШТИРОКЧИЁНИ ҲАРАКАТ ДАР РОҲ
Моддаи 11. Ҳуқуқҳои иштирокчиёни ҳаракат дар роҳ
Иштирокчиёни ҳаракат дар роҳ ҳуқуқ доранд:
- бо шароити бехатар ва самараноки ҳаракат дар роҳ таъмин карда шаванд;
- оид ба шароити бехатари ҳаракат дар роҳ, сабабҳои ҷорӣ намудани маҳдудият ё қатъ кардани ҳаракат дар роҳ, вазн ва суръати ҳаракати иҷозатдодашуда, кор ва хизматрасонӣ вобаста ба таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ аз мақомоти давлатӣ ва шахсони мансабдор, ки танзим ва идораи давлатиро дар соҳаи ҳаракат дар роҳ ва таъмини бехатарии онро иҷро менамоянд, маълумот ба даст оранд;
- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба амали (беамалии) кормандони мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ шикоят намоянд;
- аз роҳҳо бемамониат истифода баранд, агар мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад.
- аз ҳуқуқҳои пешбининамудаи санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода баранд.
Моддаи 12. Уҳдадориҳои иштирокчиёни ҳаракат дар роҳ
Иштирокчиёни ҳаракат дар роҳ уҳдадоранд:
- талаботи қоидаҳои ҳаракат дар роҳ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба ҳаракат дар роҳро риоя намоянд;
- барои ҳаракат дар роҳ шароити бехатар муҳайё кунанд, бо амали (беамалии) худ ба дигар иштирокчиёни ҳаракат дар роҳ монеа эҷод накунанд ё зарар нарасонанд;
- зарари расондашударо мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн намоянд.
Моддаи 13. Уҳдадориҳои шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибони воситаҳои нақлиёт
Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибони воситаҳои нақлиёт уҳдадоранд:
- интихоб, такмили ихтисос ва маҳорати касбии ронандагонро таъмин карда, вазъи саломатӣ, риояи низоми кор ва истироҳати онҳоро таҳти назорат қарор диҳанд;
- ба идоракунии воситаҳои нақлиёт шахсонеро, ки шаҳодатномаи идора кардани категорияи (зеркатегорияи) воситаи нақлиётро надоранд, бемор мебошанд, дар муҳлати муқарраршуда аз муоинаи тиббӣ нагузаштаанд, дар ҳолати мастӣ бар асари истеъмоли машрубот, воситаҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ ё моддаҳои дигари мадҳушкунанда қарор доранд, роҳ надиҳанд;
- истифодаи воситаҳои нақлиёте, ки ҳолати техникӣ ва таҷҳизоташон ба талаботи Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ ҷавобгӯ нестанд, ҳамчунин бо тартиби муқарраршуда ба қайд гирифта нашудаанд ё аз муоинаи ҳатмии давлатии техникӣ нагузаштаанд, иҷозат надиҳанд;
- ҳолати зарурии техникии воситаҳои нақлиётро таъмин намоянд;
- ҳодисаҳои роҳу нақлиёт ва ҳуқуқвайронкуниҳои маъмурӣ дар роҳро ба ҳисоб гиранд, сабабу ҳолатҳои рӯй додани онҳоро таҳлил ва барои бартараф намудани онҳо чораҳо андешанд;
- бо мақоми ваколатдори давлатӣ хатсайри воситаҳои нақлиёте, ки бори хатарнок, вазнин ва калонҳаҷмро мекашонанд, тартиби кашола карда бурдани ду ва беш аз он воситаи нақлиёт ва тағйир додани таҷҳизоти воситаи нақлиётро мувофиқа намоянд.
Моддаи 14. Гирифтани иҷозати идоракунии воситаҳои нақлиёт
1. Шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба синни муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон расидааст, нуқсонҳои ҷисмонӣ ё бемориҳое надорад, ки ба идоракунии бехатари воситаҳои нақлиёти категорияҳои (зеркатегорияҳои) дахлдор монеъ гарданд, бо тартиби муқарраргардида ҳуқуқи гирифтани иҷозати идоракунии воситаҳои нақлиётро дорад.
2. Тартиби иҷозатдиҳӣ ба идоракунии воситаҳои нақлиётро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.
3. Номгӯи нуқсонҳои ҷисмонӣ ва ё бемориҳое, ки дар сурати мавҷудияти онҳо ба шахс гирифтани шаҳодатномаи ронандагӣ барои идоракунии воситаҳои нақлиёти категорияи (зеркатегорияи) дахлдор иҷозат дода намешавад, аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тандурустӣ муқаррар карда мешавад.
4. Шаҳодатномаи ҳуқуқи идора кардани воситаҳои нақлиёт танҳо аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дода мешавад.
5. Дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчунин шаҳодатномаҳои ронандагии миллӣ ва байналмилалии давлатҳои дигар, ки ба санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон мутобиқанд, амал мекунанд.
6. Ба шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванди дорои шаҳодатномаҳои ронандагии эътибордошта, ки ҳуқуқи истиқомат дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба даст овардаанд ва ба синни муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон расидаанд, бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон шаҳодатномаҳои ронандагии миллии аз ҷониби давлати шаҳрвандиашон ё иқомати доимиашон додашуда ба шаҳодатномаҳои ронандагии миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон иваз карда мешаванд.
Моддаи 15. Қатъ (маҳрум) кардан аз ҳуқуқи идоракунии воситаҳои нақлиёт
1. Ҳуқуқи шахс барои идоракунии воситаҳои нақлиёт дар асоси хулосаи комиссияи муассисаи тиббӣ бо сабаби нуқсонҳои ҷисмонӣ ё бемориҳое, ки барои идоракунии бехатари воситаҳои нақлиёт монеъ мегарданд, аз тарафи мақоми ваколатдор қатъ карда мешавад.
2. Барои иҷро накардани меъёрҳои муқаррарнамудаи Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ шахс аз ҳуқуқи идоракунии воситаҳои нақлиёт тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳрум карда мешавад.
Моддаи 16. Омӯзондани Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ ба аҳолӣ
1. Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ ба аҳолӣ мувофиқи барномаҳое, ки мақомоти маориф ва илм, меҳнат, тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ бо мақоми ваколатдори давлатӣ мувофиқа намудаанд, таълим дода мешаванд.
2. Ташкилотҳо, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқиашон, барои ба кормандон таълим додани Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ тадбирҳо андешида, онҳоро амалӣ менамоянд.
3. Омӯзиши Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ аз муассисаҳои томактабӣ оғоз мешавад.
4. Муассисаҳои таълимии таҳсилоти миёнаи умумӣ метавонанд аз рӯи барномаҳое, ки хонандагон барои гирифтани шаҳодатномаи идора кардани мототсикл ҳуқуқ пайдо менамоянд, таълим диҳанд.
5. Таҳсил дар курсҳои таълимии ронандагони воситаҳои нақлиёт мувофиқи барномаҳое, ки аз тарафи мақомоти маориф ва илм, меҳнат, тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, ки дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ шудаанд, ба роҳ монда мешавад.
6. Мақоми ваколатдори давлатӣ, воситаҳои ахбори омма ба мақомоти дахлдор барои амалӣ намудани чораҳои пешгирӣ ва ба гурӯҳҳои иҷтимоии аз ҷиҳати синну сол гуногуни аҳолӣ таълим додани Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ мусоидат менамоянд.
БОБИ 4. РОҲҲОИ (КӯЧАҲОИ) АВТОМОБИЛГАРД
Моддаи 17. Роҳҳои (кӯчаҳои) автомобилгард, тасниф ва истифодаи онҳо
Тартиби тасниф ва истифодаи роҳҳои (кӯчаҳои) автомобилгардро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.
Моддаи 18. Талаботи қоидаҳо, стандарту меъёрҳои лоиҳакашӣ, сохтмони роҳҳои автомобилгард ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан
1. Талаботи қоидаҳо, стандарту меъёрҳои лоиҳакашӣ, сохтмони роҳҳои автомобилгард ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.
2. Лоиҳакашӣ, сохтмон, таҷдид ва таъмири роҳҳо ҷиҳати муайян намудани мутобиқати онҳо ба талаботи қоида, меъёрҳо ва стандартҳои бехатарии ҳаракат дар роҳҳо бояд аз экспертизаи давлатӣ гузаронда шуда, бехатарии муҳити зист ва ҳифзи сиҳатии аҳолӣ бо назардошти эҳтиёҷоти хоси маъюбон ба назар гирифта шаванд.
3. Қоидаҳои таъмир, нигоҳдорӣ ва ҳифзи роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан, инчунин истифодаи онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.
Моддаи 19. Бо иншооти хизматрасонӣ таҷҳизонидани роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан
Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти роҳсозию роҳдорӣ уҳдадоранд барои таҷҳизонидани кӯчаҳо, роҳҳои автомобилгард ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан бо иншооти хизматрасонӣ, воситаҳои алоқаи таъҷилии мувофиқ ба меъёрҳои тасдиқгардидаи лоиҳакашӣ, нақшаҳои сохтмон ва нақшаҳои асосӣ тадбирҳо андешанд.
Моддаи 20. Маҳдуд ё манъ намудани ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан
Тартиби муваққатан маҳдуд ё манъ намудани ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.
Моддаи 21. Ташкили ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан
1. Ташкили ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ амалӣ мешавад.
2. Дар мавриди пайдо шудани таҳдид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ шахсони мансабдори мақоми ваколатдори давлатӣ ҳуқуқ доранд муваққатан ҳаракатро маҳдуд ё манъ, ё ба ташкили ҳаракат дар роҳ тағйирот ворид намоянд. Мақомоти роҳсозию роҳдорӣ ва коммуналӣ метавонанд баъд аз хабардор намудани мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ ба ташкили ҳаракат дар роҳ тағйирот ворид намоянд.
Моддаи 22. Уҳдадориҳои шахсони мансабдори масъули сохтмон, тармим, таъмиру истифодабарӣ ва беҳдошти роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан
1. Уҳдадориҳои шахсони мансабдоре, ки масъули сохтмон, тармим, таъмиру истифодабарӣ ва беҳдошти роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан мебошанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.
2. Соҳибони роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан, шахсони мансабдори мақомоти роҳдорӣ барои андешидани чораҳо оид ба пешгирии ҳодисаҳои роҳу нақлиёт масъул мебошанд.
БОБИ 5. ВОСИТАҲОИ НАҚЛИЁТ
Моддаи 23. Додани иҷозат ба воситаҳои нақлиёт барои ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард
1. Барои ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард ба воситаҳои нақлиёте иҷозат дода мешавад, ки сохт (конструксия) ва ҳолати техникиашон ба талаботи муқаррарнамудаи қоидаҳои байнидавлатии соҳавӣ, меъёрҳо ва стандартҳо ҷавобгӯй буда, аз санҷиш, қайд ва муоинаи ҳатмии давлатии техникӣ гузашта ва бо тартиби муқарраршуда суғурта шуда бошанд.
2. Барои ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард ба воситаҳои нақлиёти маҷмӯи идоракуниашон аз тарафи рост иҷозат дода намешавад.
Моддаи 24. Сохти (конструксияи) воситаҳои нақлиёт
Сохти (конструксияи) воситаҳои нақлиёт бояд ба талаботи қоидаҳо, меъёрҳо ва стандартҳои амалкунанда, инчунин дараҷаи меъёрҳои муқарраргардидаи партови маводи ифлос- кунандаи ҳаво мутобиқат намояд.
Моддаи 25. Тағйир додани таҷҳизоти воситаҳои нақлиёт
1. Тағйир додани навъ ё тамға (марка), таъинот ё андозаҳои сохти воситаҳои нақлиёте, ки мавриди истифода қарор доранд, тавассути тағйирдиҳии қисмҳои онҳо, таҷҳизоти махсус ва рақамҳои агрегатҳо, ки тибқи ҳуҷҷатҳо барои ҳамин воситаи нақлиёт пешбинӣ нашудаанд, бояд ба қоидаҳо ва меъёрҳои амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқ бошанд.
2. Тағйир додани таҷҳизоти воситаҳои нақлиёт, ки боиси тағйири маълумоти тавсифии воситаҳои нақлиёт гаштааст, бояд дар ҳуҷҷатҳои қайди он сабт гардад.
Моддаи 26. Ҳолати техникии воситаҳои нақлиёте, ки мавриди истифода қарор доранд
Ҳолати техникии воситаҳои нақлиёти мавриди истифода қарордошта, ки ба бехатарии ҳаракат дар роҳ ва ҳифзи муҳити зист дахл дорад, бояд ба қоидаҳо, меъёрҳо ва стандартҳои бо тартиби муқарраргардида тасдиқшуда мувофиқ бошанд.
Моддаи 27. Ба қайд ва ба ҳисоб гирифтани воситаҳои нақлиёт
1. Ҳамаи воситаҳои нақлиёти механикӣ, ки дар роҳҳои автомобилгард ҳаракат мекунанд, инчунин ядакҳо (нимядакҳо) бояд ба қайд ва ҳисоб гирифта шаванд.
2. Соҳибони воситаҳои нақлиёти механикӣ ва ядакҳо уҳдадоранд воситаҳои нақлиёти ба онҳо тааллуқдоштаро дар давоми даҳ шабонарӯз аз лаҳзаи харидан (гирифтан), сарфи назар аз ҳолати техникии онҳо ё ба вуҷуд омадани ҳолатҳои дигар, ки боиси тағйир додани маълумоти бақайдгирӣ мегарданд (ба истиснои воситаҳои нақлиёти барои фурӯш пешбинишудаи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки фаъолияти савдои воситаҳои нақлиётро анҷом медиҳанд), дар мақоми ваколатдори давлатӣ ба қайд гиранд.
3. Тартиби ба қайд ва ба ҳисоб гирифтани воситаҳои нақлиёт, инчунин ба онҳо додани шаҳодатномаи бақайдгирӣ ва рақамҳои бақайдгирии давлатӣ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.
Моддаи 28. Муоинаи ҳатмии давлатии техникии воситаҳои нақлиёт
1. Воситаҳои нақлиёти механикие, ки иштирокчии ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард мебошанд, инчунин ядакҳо (нимядакҳо) бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз муоинаи ҳатмии давлатии техникӣ гузаронда мешаванд.
2. Истифодаи воситаҳои нақлиёти механикие, ки аз муоинаи ҳатмии давлатии техникӣ нагузаштаанд, иҷозат дода намешавад.
Моддаи 29. Хизматрасонии техникии воситаҳои нақлиёт
1. Соҳибони воситаҳои нақлиёт барои сари вақт ва дар ҳаҷми пурра гузарондани корҳои хизматрасонии техникӣ ва таъмир мутобиқи меъёрҳои аз тарафи истеҳсолкунандагони воситаҳои дахлдори нақлиёт муқарраршуда уҳдадор мебошанд.
2. Ташкилотҳо, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқӣ, инчунин шаҳрвандоне, ки ба хизматрасонӣ ва таъмири тиҷоратии воситаҳои нақлиёт машғуланд, бояд иҷозатномаи дахлдор дошта бошанд.
3. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ба иштирокчиёни ҳаракат дар роҳ барои ташкили шабакаҳои хизматрасонии техникӣ мусоидат менамоянд.
Моддаи 30. Манъи истифодабарии воситаҳои нақлиёт
Истифодабарии воситаҳои нақлиёт дар ҳолатҳои зерин манъ карда мешавад:
1) Бо кушода гирифтани рақамҳои бақайдгирии давлатӣ:
- ҷой доштани носозиҳои техникӣ ва шартҳое, ки номгӯи онҳо дар Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ муқаррар карда шудааст;
- бе иҷозати дахлдор аз нав таҷҳизонидани воситаҳои нақлиёт;
- нагузаштан аз муоинаи ҳатмии давлатии техникӣ;
- бе иҷозати мақоми ваколатдори давлатӣ ба воситаҳои нақлиёт насб кардани садонишонакҳои (сигналҳои) махсуси овозӣ ё нурафкан;
2) Боздоштани воситаи нақлиёт бо ҷойгир намудани он дар истгоҳи махсус дар мавридҳои:
- идора кардани воситаҳои нақлиёт аз тарафи шахсон дар ҳолати мастӣ, инчунин надоштани ҳуҷҷатҳо оид ба ҳуқуқи идоракунӣ ё истифодабарии воситаи нақлиёт ё гузаштани муҳлати амали онҳо;
- идоракунии воситаҳои нақлиёт бо пардаҳои паҳлуӣ ва яклухти ақиб, ки дар сохти воситаҳои нақлиёт аз тарафи корхонаи истеҳсолкунанда пешбинӣ нашудаанд, бо шишаҳои сиёҳу хира, ки нургузарониашон ба меъёрҳои муқаррарнамудаи стандартҳои давлатӣ мутобиқат намекунад, идоракунии воситаҳои нақлиёт бо шишаҳои оинагӣ, ба истиснои пардачаҳо дар шишаҳои автобусҳо, (микроавтобусҳо), инчунин ҳангоми мавҷуд будани иҷозати махсуси мақоми ваколатдори давлатӣ ва воситаҳои нақлиёти хизматии шахсони мансабдоре, ки рӯйхати онҳо аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад;
- идоракунии воситаҳои нақлиёте, ки рақамҳои қисму агрегатҳояшон ё рақамҳои бақайдгирии давлатиашон пинҳон, сохтакорӣ ё ба тарзи дигар тағйир дода шудаанд, инчунин бо навиштаҳои дар ҳуҷҷатҳои бақайдгирӣ зикргардида мувофиқат накардани рақамҳои қисму агрегатҳои воситаҳои нақлиёт;
- халалдор кардани ҳаракат дар роҳ тавассути риоя накардани қоидаҳои бозистӣ ё таваққуфи воситаҳои нақлиёт ҳангоми дар ҷойи ҳуқуқвайронкунӣ ҳозир набудани ронанда;
- идоракунии воситаҳои нақлиёт, ки бо тартиби муқарраргардида ба қайд гирифта нашудаанд ё рақамҳои бақайдгирӣ надоранд.
Моддаи 31. Суғуртаи ҳатмии давлатии воситаҳои нақлиёт
1. Воситаҳои нақлиёте, ки дар роҳҳои автомобилгарди ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳаракат мекунанд, аз расондани осеб ба ҳаёт ва саломатии шаҳрвандон ё расондани зарари моддӣ дар рафти истифодаи воситаҳои нақлиёт суғурта карда мешаванд.
2. Тартиби суғуртаи ҳатмӣ ва андозаи пардохтҳои суғуртавиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.
3. Суғуртапулӣ аз рӯи суғуртаи ҳатмии давлатӣ, новобаста ба андозаи маблағи суғуртаи иҷтимоии давлатӣ, таъминоти иҷтимоӣ, аз рӯи тартиби ҷуброни зарар пардохт карда мешавад.
БОБИ 6. БАНАҚШАГИРӢ ВА МАБЛАҒГУЗОРИИ ТАДБИРҲОИ ТАЪМИНИ БЕХАТАРИИ ҲАРАКАТ ДАР РОҲ
Моддаи 32. Банақшагирии тадбирҳои таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ
Мақоми ваколатдори давлатӣ барномаҳои давлатӣ, вилоятӣ, шаҳрӣ ва ноҳиявии таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳро таҳия, тасдиқ ва иҷрои онро назорат менамояд. Таҳияи ин барномаҳо дар асоси мутобиқати онҳо бо банақшагирии минтақавӣ ва соҳавӣ, ташаккул додани нишондиҳандаҳои ба ҳамдигар алоқаманду ҳамоҳанг бо назардошти шароити иҷтимоию иқтисодӣ ва экологии минтақаи мушаххас, дараҷаи рушди шабакаи роҳҳо, ҳодисаҳои роҳу нақлиёт ва нишондиҳандаҳои дигари низоми ягонаи баҳисобгирии давлатии ҳаракат дар роҳ сурат мегирад.
Моддаи 33. Маблағгузории тадбирҳои таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ
1. Маблағгузории тадбирҳои дар барномаҳо пешбинишуда, инчунин тадбирҳои дигари таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ аз ҳисоби буҷети ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ, маблағгузории мақомоти давлатӣ ва идораҳое, ки соҳибони роҳ мебошанд, сурат мегирад.
2. Бо мақсади маблағгузорӣ намудани лоиҳасозӣ, сохтмон, тармим ва нигаҳдории роҳҳои автомобилгард фонди роҳ таъсис дода мешавад
3. Тартиби ташаккулдиҳӣ ва истифодаи фонди роҳро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд
Моддаи 34. Тартиби умумии ташкили низоми давлатии баҳисобгирии нишондиҳандаҳои ҳаракат дар роҳ ва бехатарии он
1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон низоми ягонаи баҳисобгирии давлатии нишондиҳандаҳои ҳаракат дар роҳ ва бехатарии он барои воситаҳои нақлиёт, ронандагон, роҳҳои автомобилгард, кӯчаҳо ва гузаргоҳҳои роҳи оҳан, маъюбшавии вобаста ба ҳодисаҳои роҳу нақлиёт, ҳуқуқвайронкуниҳои маъмурӣ дар роҳ ва нишондиҳандаҳои дигар муқаррар карда мешаванд.
2. Феҳристи нишондиҳандаҳои омории ҳаракат дар роҳ, тартиби баҳисобгирӣ ва ҳисоботдиҳӣ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.
БОБИ 7. ТАЪМИНОТИ ТИББИИ БЕХАТАРИИ ИШТИРОКЧИЁНИ ҲАРАКАТ ДАР РОҲ
Моддаи 35. Таъминоти тиббии бехатарии иштирокчиёни ҳаракат дар роҳ
1. Таъминоти тиббии бехатарии иштирокчиёни ҳаракат дар роҳ амалҳои зеринро дар бар мегирад:
- муоинаи ҳатмӣ ва даврагии тиббии ронандагони воситаҳои нақлиёт;
- муоинаи тиббии ронандагон пеш аз сафар;
- расондани ёрии тиббии аввалия ба осебдидагони ҳодисаҳои роҳу нақлиёт ва иштирокчиёни ҳаракат дар роҳ;
- омӯзондани тарзу усулҳои расондани ёрии аввалия ба аҳолӣ.
2. Даврияти муоинаи тиббӣ ва тартиби ташкили ёрии аввалия ба осебдидагони ҳодисаҳои роҳу нақлиёт аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.
БОБИ 8. НАЗОРАТ ДАР СОҲАИ БЕХАТАРИИ ҲАРАКАТ ДАР РОҲ
Моддаи 36. Вазифаҳои назорат дар соҳаи бехатарии ҳаракат дар роҳ
Назорат дар соҳаи бехатарии ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард аз тарафи мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо, корхонаҳо, инчунин шаҳрвандон, риоя намудани талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба бехатарии ҳаракат дар роҳ ташкил карда мешавад.
Моддаи 37. Назорат дар соҳаи бехатарии ҳаракат дар роҳ
1. Назорат дар соҳаи бехатарии ҳаракат дар роҳ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ ва мақомоти дахлдори давлатӣ (назорати давлатӣ), ташкилотҳо (назорати идоравӣ) сурат мегирад.
2. Мақоми ваколатдори давлатӣ вазифаҳои махсуси назоратӣ ва иҷозатдиҳиро дар соҳаи бехатарии ҳаракат дар роҳ иҷро менамояд.
3. Ба низоми мақоми ваколатдори давлатӣ мақомоти идоракунии давлатии автомобилии вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо дохил мешаванд.
Моддаи 38. Ҳифзи муҳити зист
Мақомоти давлатӣ, ташкилотҳое, ки ба лоиҳакашӣ, истеҳсол ва истифодаи воситаҳои нақлиёт машғул мебошанд, уҳдадоранд маҷмӯи тадбирҳоро оид ба пешгирӣ ва кам кардани таъсири зараровари воситаҳои нақлиёт ба муҳити зист таҳия намуда, риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳифзи муҳити зистро таъмин намоянд.
БОБИ 9. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ
Моддаи 39. Муносибатҳои байналмилалӣ
Ҷумҳурии Тоҷикистон муносибатҳоро бо давлатҳои дигар оид ба таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳҳои автомобилгард тибқи меъёрҳои санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон ба роҳ мемонад.
Моддаи 40. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур
Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.
Моддаи 41. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳаракат дар роҳ"
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳаракат дар роҳ" аз 4 ноябри соли 1995, № 197 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1995, № 22, мод. 336; с. 1997, № 2324, мод. 333; с. 2000, № 11, мод. 527; с. 2008, № 3, мод. 189; с. 2009, № 12, мод. 822; с. 2010, № 1, мод. 4; с. 2015, № 11, мод. 974; с. 2017, № 7 - 9, мод. 577) аз эътибор соқит дониста шавад.
Моддаи 42. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур
Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.
Президенти
Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон
ш. Душанбе, 17 майи соли 2018, № 1533
ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
О ДОРОЖНОМ ДВИЖЕНИИ
(в редакции Закона РТ от 03.01.2024 №2042)
Принят Постановлением МН МОРТ
от 25 апреля 2018 года, №1069
Одобрен Постановлением ММ МОРТ
от 11 мая 2018 года, №542
Настоящий Закон определяет организационные, правовые, экономические и социальные основы дорожного движения и направлен на безопасность дорожного движения.
ГЛАВА 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 1. Основные понятия
В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
- безопасность дорожного движения - комплекс мероприятий, направленных на обеспечение безопасности участников дорожного движения;
- транспортные средства - средства, предназначенные для перевозки через дороги людей, грузов или оборудования, монтируемого на них;
- средства организации дорожного движения - комплекс регулирующих средств, объекты и разметки на дорогах, используемых для обеспечения безопасности дорожного движения (знаки и указатели дорог, светофоры, ограждения дорог и средства направления);
- пользователи автомобильными дорогами - лица, в являющиеся участниками дорожного движения, а также занятые на автомобильных дорогах разрешенной деятельностью, за исключением дорожно-строительных работ;
- участники дорожного движения - лица, использующие автомобильные дороги или иные места, предназначенные для перевозки пассажиров (людей) и груза с помощью транспортных средств, принимающие непосредственное участие в процессе движения как водитель, пешеход, пассажир, велосипедист, погонщик животных, возчик и другие лица;
- дорога - часть земли либо уровня искусственного благоустроенного или согласованного объекта, используемого для движения транспортных средств и пешеходов;
- обеспечение безопасности дорожного движения - комплекс правовых, социальных, учебных, контрольных, агитационно - пропагандистских, инженерно - технических и иных мер, направленных на предупреждение причин дорожно - транспортных происшествий и снижение тяжести их последствий;
- дорожное движение - совокупность отношений, возникающих в процессе перемещения людей и груза с помощью транспортных средств или без таковых в пределах автомобильных дорог.
Статья 2. Законодательство Республики Таджикистан о дорожном движении
Законодательство Республики Таджикистан о дорожном движении основывается на Конституции Республики Таджикистан и состоит из настоящего Закона, других нормативных правовых актов Республики Таджикистан и международных правовых актов, признанных Таджикистаном.
Статья 3. Правила дорожного движения
1. В Республике Таджикистан установлено правостороннее движение транспортных средств.
2. Порядок начала движения, изменения направления движения, расположения транспортных средств и пешеходов, выбора скорости движения и дистанции, проезда перекрестков, пешеходных переходов и железнодорожных переездов, остановок транспортных средств общего пользования, пользование внешними световыми приборами, правила передвижения пешеходов, проезда велосипедистов, перехода погонщиков животных, возчиков, а также вопросы организации движения и его безопасности регулируются Правилами дорожного движения, утверждаемыми Правительством Республики Таджикистан.
3. Транспортные средства специального назначения, имеющие специальные световые и (или) звуковые сигналы и окраску, пользуются преимуществом при движении на дорогах в порядке, предусмотренном Правилами дорожного движения.
4. Порядок передвижения гусеничных транспортных средств, а также транспортных средств, габариты, масса и осевые нагрузки которых превышают установленные нормы, определяется в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
ГЛАВА 2. ГОСУДАРСТВЕННОЕ УПРАВЛЕНИЕ БЕЗОПАСНОСТЬЮ ДОРОЖНОГО ДВИЖЕНИЯ
Статья 4. Государственное управление безопасностью дорожного движения
Государственное управление безопасностью дорожного движения осуществляется Правительством Республики Таджикистан, местными исполнительными органами государственной власти и соответствующими государственными органами.
Статья 5. Компетенция Правительства Республики Таджикистан по безопасности дорожного движения
К компетенции Правительства Республики Таджикистан по безопасности дорожного движения относится:
- проведение государственной политики о безопасности дорожного движения;
- утверждение правил, стандартов, технических нормативов и других нормативных правовых актов в сфере обеспечения безопасности дорожного движения;
- определение уполномоченного государственного органа в сфере безопасности дорожного движения;
- утверждение государственных программ обеспечения безопасности дорожного движения;
- координация деятельности центральных и местных исполнительных органов государственной власти, организаций и учреждений в сфере безопасности дорожного движения;
- установление единого порядка организации дорожного движения и его безопасности;
- установление требований по реконструкции и техническому состоянию транспортных средств, эксплуатируемых в Республике Таджикистан;
- создание правительственной комиссии по обеспечению безопасности дорожного движения;
- определение государственного заказчика по подготовке официальных актов (бланков);
- определение порядка выдачи лицензий и сертификатов на осуществление деятельности, связанной с производством, ремонтом и эксплуатацией грузовых и пассажирских транспортных средств, подготовкой водителей и иных видов деятельности, влияющих на безопасность дорожного движения;
- определение общих норм обязательного страхования транспортных средств, водителей и пассажиров;
- осуществление других полномочий, определенных законодательством Республики Таджикистан.
Статья 6. Полномочия уполномоченного государственного органа в сфере безопасности дорожного движения
В полномочия уполномоченного государственного органа в сфере безопасности дорожного движения (далее - уполномоченный государственный орган) входит:
- осуществление государственной политики о безопасности дорожного движения;
- получение от государственных органов, юридических лиц, независимо от их организационно-правовой формы, соответствующих сведений о дорожно - транспортных происшествиях, состоянии содержания дорог и других сведений, связанных с безопасностью дорожного движения;
- сотрудничество с соответствующими органами иностранных государств в сфере безопасности дорожного движения в установленном порядке;
- исполнение функций государственного заказчика по подготовке свидетельств об окончании учебных курсов по подготовке водителей транспортных средств, водительских и регистрационных документов (бланков водительского удостоверения, временных разрешений, международных водительских удостоверений, талонов обязательного государственного технического осмотра, талонов о нарушении правил к водительскому удостоверению, регистрационных удостоверений, регистрационных талонов), регистрационных номеров и иных документов, определенных законодательством Республики Таджикистан;
- выдача разрешений и лицензий в соответствии с законодательством Республики Таджикистан;
- регулирование движения транспортных средств на дорогах;
- ведение единой системы учета статистических данных о безопасности дорожного движения;
- внедрение современных технологий по контролю безопасности дорожного движения;
- изучение и оценка дорожно-транспортных происшествий;
- ведение информационно-поисковой системы, регистрации водителей, транспортных средств, административных правонарушений отрасли, дорожно-транспортных происшествий и их последствий;
- осуществление контроля деятельности пользователей автомобильными дорогами, транспортными средствами в соответствии с требованиями законодательства Республики Таджикистан;
- ограничение и запрещение движения на автомобильных дорогах, улицах и железнодорожных переездах и определение других норм и правил, устанавливающих деятельность по обеспечению безопасности на дорогах;
- осуществление других полномочий в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
Статья 7. Полномочия местных исполнительных органов государственной власти по безопасности дорожного движения
В полномочия местных исполнительных органов государственной власти по безопасности дорожного движения входит:
- обеспечение реализации государственной политики о безопасности дорожного движения;
- разработка и реализация региональных программ по обеспечению безопасности дорожного движения на дорогах местного значения;
- обеспечение безопасности работ по строительству, реконструкции, ремонту и обеспечению технических средств на автомобильных дорогах местного значения, улицах и населенных пунктах;
- осуществление других полномочий в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
Статья 8. Полномочия владельцев автомобильных дорог, улиц и железнодорожных переездов
Полномочия владельцев автомобильных дорог, улиц и железнодорожных переездов устанавливаются в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
Статья 9. Полномочия юридических лиц-владельцев транспортных средств
В полномочия юридических лиц-владельцев транспортных средств входит:
- образование сети учебных заведений по подготовке и повышению квалификации водителей транспортных средств;
- разработка и осуществление мер медицинского в обеспечения безопасности дорожного движения;
- разработка и осуществление мер по защите окружающей среды от вредного воздействия транспортных средств;
- учет дорожно-транспортных происшествий и административных правонарушений на дорогах, анализ причин и условий их возникновения;
- организация и финансирование мер, связанных с профилактикой травматизма, связанного с дорожно-транспортными происшествиями;
- возмещение вреда в результате дорожно-транспортного происшествия, причиненного по их вине, а также выплата единовременного пособия пострадавшим в таких происшествиях, в соответствии с законодательством Республики Таджикистан;
- создание службы безопасности дорожного движения в порядке, установленном Правительством Республики Таджикистан;
- решение вопросов эксплуатации транспортных средств в чрезвычайных ситуациях.
Статья 10. Участие государственных органов, организаций, учреждений, предприятий и граждан в обеспечении безопасности дорожного движения
1. Государственные органы, организации, учреждения, предприятия (далее - организации) в рамках своих полномочий обеспечивают выполнение мер по безопасности дорожного движения.
2. В трудовых коллективах принимаются профилактические и разъяснительные меры по соблюдению правил безопасности дорожного движения.
ГЛАВА 3. ПРАВА И ОБЯЗАННОСТИ УЧАСТНИКОВ ДОРОЖНОГО ДВИЖЕНИЯ
Статья 11. Права участников дорожного движения
Участники дорожного движения имеют право на:
- обеспечение безопасных условий и эффективности движения на дорогах;
- получение сведений от государственных органов и должностных лиц, осуществляющих государственное регулирование и управление в сфере дорожного движения и обеспечения его безопасности, о безопасных условиях дорожного движения, причинах введения ограничений или прекращения движения на дорогах, тяжести груза и разрешенной скорости движения, работ и услуг, связанных с обеспечением безопасности дорожного движения;
- обжалование в порядке, установленном законодательством Республики Таджикистан, действий (бездействия) сотрудников уполномоченного государственного органа в сфере безопасности дорожного движения;
- беспрепятственное пользование дорогами, если законодательством Республики Таджикистан не установлено иное;
- пользование правами, предусмотренными другими нормативными правовыми актами Республики Таджикистан.
Статья 12. Обязательства участников дорожного движения
Участники дорожного движения обязаны:
- соблюдать требования правил дорожного движения и иных нормативных правовых актов в сфере дорожного движения;
- создавать безопасные условия для дорожного движения, не препятствовать своим действием (бездействием) другим участникам дорожного движения и не причинять им вреда;
- возмещать причиненный вред в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
Статья 13. Обязанности юридических лиц и владельцев транспортных средств
Юридические лица и владельцы транспортных средств обязаны:
- обеспечивать подбор, повышение квалификации и профессиональных навыков водителей, осуществлять контроль состояния их здоровья и соблюдения режима труда и отдыха;
- не допускать к управлению транспортными средствами лиц, не имеющих удостоверения на управление транспортными средствами данной категории (подкатегории), в болезненном состоянии, не прошедших в установленный срок медицинского освидетельствования, находящихся в состоянии опьянения, вызванного употреблением алкоголя, наркотических средств, психотропных или других одурманивающих веществ;
- не выпускать на линию транспортные средства, техническое состояние и оборудование которых не отвечают требованиям Правил дорожного движения, а также не зарегистрированные в установленном порядке или не прошедшие обязательный государственный технический осмотр;
- обеспечивать надлежащее техническое состояние транспортных средств;
- вести учет дорожно-транспортных происшествий и административных правонарушений на дорогах, анализировать причины и условия их возникновения, принимать меры по их устранению;
- согласовывать с уполномоченным государственным органом маршруты движения транспортных средств, перевозящих опасные, тяжеловесные и крупногабаритные грузы, порядок буксировки двух и более транспортных средств, переоборудование транспортных средств.
Статья 14. Допуск к управлению транспортными средствами
1. Гражданин Республики Таджикистан, достигший возраста, установленного законодательством Республики Таджикистан, не имеющий физические недостатки, или заболевания, препятствующие безопасному управлению транспортными средствами соответствующей категории (подкатегории) имеет право получать допуск к управлению транспортными средствами в установленном порядке.
2. Порядок допуска к управлению транспортными средствами определяется Правительством Республики Таджикистан.
3. Перечень физических недостатков или заболеваний, при которых лицо не может получить разрешение на получение водительского удостоверения для управления транспортными средством соответствующей категории (подкатегории), устанавливается уполномоченным государственным органом в сфере здравоохранения.
4. Удостоверение о праве на управление транспортным средством выдается только уполномоченным государственным органом.
5. На территории Республики Таджикистан действуют также национальные и международные водительские удостоверения других государств, соответствующие международным правовым актам признанным Таджикистаном.
6. Иностранным гражданам и лицам без гражданства, имеющим действительные водительские удостоверения, получившим право проживания на территории Республики Таджикистан и достигшим возраста, установленного законодательством Республики Таджикистан, национальные водительские удостоверения, выданные государством, гражданами которого они являются или проживают постоянно, заменяются национальным водительским удостоверением Республики Таджикистан в порядке, установленном законодательством Республики Таджикистан.
Статья 15. Прекращение (лишение) права управления транспортными средствами
1. Прекращение права лица на управление транспортными средствами производится уполномоченным органом на основании заключения медицинского учреждения вследствие физических недостатков или заболеваний, препятствующих безопасному управлению транспортных средств.
2. Право лица на управление транспортными средствами лишается в соответствии с законодательством Республики Таджикистан за несоблюдение норм Правил дорожного движения.
Статья 16. Обучение населения правилам дорожного движения
1. Обучение населения правилам дорожного движения осуществляется по программам, согласованным органами образования и науки, труда, здравоохранения и социальной защиты населения с уполномоченным государственным органом.
2. Организации, независимо от организационно-правовой формы, принимают и осуществляют меры по обучению работников правилам дорожного движения.
3. Обучение правилам дорожного движения начинается в дошкольных учреждениях.
4. Образовательные учреждения общего среднего образования могут проводить обучение по программам, обеспечивающим получения удостоверения на право управления мотоциклом.
5. Обучение на курсах подготовки водителей транспортных средств проводится в соответствии с программами, утвержденными органами образования и науки, труда, здравоохранения и социальной защиты населения по согласованию с уполномоченным государственным органом.
6. Уполномоченный государственный орган и средства массовой информации содействуют соответствующим органам в осуществлении мер профилактики и обучения различных социально-возрастных групп населения правилам дорожного движения.
ГЛАВА 4. АВТОМОБИЛЬНЫЕ ДОРОГИ (УЛИЦЫ)
Статья 17. Автомобильные дороги (улицы), их деление и пользование ими
Порядок деления и пользования автомобильными дорогами (улицами) определяется Правительством Республики Таджикистан.
Статья 18. Требования правил, стандартов и норм по проектированию, строительству автомобильных дорог и железнодорожных переездов
1. Требования правил, стандартов, норм по проектированию и строительству автомобильных дорог и железнодорожных переездов устанавливаются в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
2. Проектирование, строительство, реконструкция и ремонт автомобильных дорог с целью определения их соответствия правилам, нормам и стандартам, по безопасности дорожного движения на автомобильных дорогах должны пройти государственную экспертизу с учетом безопасности окружающей среды, охраны здоровья населения и специфических нужд инвалидов.
3. Правила ремонта, содержания и охраны автомобильных дорог, улиц и железнодорожных переездов, а также пользования ими определяются Правительством Республики Таджикистан.
Статья 19. Обустройство автомобильных дорог, улиц и железнодорожных переездов объектами сервиса
Местные исполнительные органы государственной власти, строительные и дорожные органы обязаны предпринимать меры по обустройству улиц, автомобильных дорог и железнодорожных переездов объектами сервиса и соответствующими средствами экстренной связи согласно утвержденным нормативам проектирования, планам строительства и генеральным схемам.
Статья 20. Ограничение или запрещение дорожного движения на автомобильных дорогах, улицах и железнодорожных переездах
Порядок временного ограничения или прекращения движения на автомобильных дорогах, улицах и железнодорожных переездах устанавливается в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
Статья 21. Организация дорожного движения на автомобильных дорогах, улицах и железнодорожных переездах
1. Организация дорожного движения на автомобильных дорогах, улицах и железнодорожных переездах осуществляется уполномоченным государственным органом.
2. При возникновении угрозы безопасности дорожного движения, должностные лица уполномоченного государственного органа имеют право временно ограничить или прекратить движение или вносить изменения в организацию дорожного движения. Строительные, дорожные и коммунальные органы могут вносить изменения в организацию дорожного движения после оповещения уполномоченного государственного органа в сфере безопасности дорожного движения.
Статья 22. Обязанности должностных лиц, ответственных за строительство, реконструкцию, ремонт, эксплуатацию и обустройство автомобильных дорог, улиц и железнодорожных переездов
1. Обязанности должностных лиц, ответственных за строительство, реконструкцию, ремонт, эксплуатацию и обустройство автомобильных дорог, улиц и железнодорожных переездов, устанавливаются в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
2. Владельцы автомобильных дорог, улиц и железнодорожных переездов, должностные лица дорожно-эксплуатационных органов несут ответственность за принятие мер по предотвращению дорожно-транспортных происшествий.
ГЛАВА 5. ТРАНСПОРТНЫЕ СРЕДСТВА
Статья 23. Допуск транспортных средств к участию в дорожном движении
1. К дорожному движению на автомобильных дорогах допускаются транспортные средства, конструкция и техническое состояние которых отвечают требованиям, установленным межгосударственными отраслевыми правилами, нормативами и стандартами, прошедшие испытания, регистрацию, обязательный государственный технический осмотр и застрахованным в установленном порядке.
2. Запрещается движение на автомобильных дорогах транспортных средств с правосторонним рулевым управлением.
Статья 24. Конструкция транспортных средств
Конструкция транспортных средств должна соответствовать требованиям действующих правил, нормативов и стандартов, а также категории, установленной для уровней выбросов загрязняющих веществ в атмосферу.
Статья 25. Переоборудование транспортных средств
1. Переоборудование транспортных средств или марки (модели), назначения, либо параметров конструкции транспортных средств, находящихся в эксплуатации путем изменения их частей, специального оборудования и номерных агрегатов, не предусмотренных документацией на данное транспортное средство, должно отвечать действующим правилам и нормам Республики Таджикистан.
2. Переоборудование транспортного средства, повлекшее изменение учетных данных транспортного средства, должно быть отражено в его регистрационных документах.
Статья 26. Техническое состояние транспортных средств, находящихся в эксплуатации
Техническое состояние транспортных средств, находящихся в эксплуатации, в части, касающейся безопасности дорожного движения и охраны окружающей среды, должно соответствовать правилам, нормативам и стандартам, утвержденным в установленном порядке.
Статья 27. Регистрация и учет транспортных средств
1. Все механические транспортные средства, участвующие в дорожном движении, а также прицепы (полуприцепы) к ним, подлежат обязательной регистрации и учету.
2. Владельцы механических транспортных средств и прицепов обязаны зарегистрировать принадлежащие им транспортные средства, независимо от их технического состояния, в течение десяти суток с момента приобретения (получения), или возникновения других обстоятельств, влекущих внесение изменений в учетные данные, (за исключением транспортных средств физических и юридических лиц, предусмотренных для продажи, осуществляющих деятельность по торговле транспортными средствами) в уполномоченном государственном органе.
3. Порядок регистрации и учета транспортных средств, а также выдачи на них регистрационных документов и государственных регистрационных номеров устанавливается Правительством Республики Таджикистан.
Статья 28. Обязательный государственный технический осмотр транспортных средств
1. Механические транспортные средства, являющиеся’ участниками дорожного движения, а также прицепы (полуприцепы) к ним, подлежат обязательному государственному техническому осмотру в порядке, установленном Правительством Республики Таджикистан.
2. Механические транспортные средства, не прошедшие обязательный государственный технический осмотр, не допускаются к дальнейшей эксплуатации.
Статья 29. Техническое обслуживание транспортных средств
1. Владельцы транспортных средств обязаны своевременно и в полном объеме проводить работы по техническому обслуживанию и ремонту согласно нормативам, установленным производителями соответствующих транспортных средств.
2. Организации, независимо от организационно-правовых форм, а также граждане, оказывающие коммерческие услуги по обслуживанию и ремонту транспортных средств, должны иметь соответствующую лицензию на выполнение этих работ.
3. Местные исполнительные органы государственной власти содействуют созданию сети служб технической помощи участникам дорожного движения.
Статья 30. Запрещение эксплуатации транспортных средств
Эксплуатация транспортных средств запрещается в следующих случаях:
1) С изъятием государственных регистрационных номеров:
- при наличии технических неисправностей и условий, перечень которых установлен Правилами дорожного движения;
- без соответствующего разрешения переоборудования транспортных средств;
- при непрохождении обязательного государственного технического осмотра;
- при оснащении транспортных средств специальными звуковыми и световыми сигналами без разрешения уполномоченного государственного органа;
2) Задержание транспортного средства с помещением на специальную стоянку в случаях:
- управления им лицами, находящимися в состоянии опьянения, а также не имеющими документов на право управления или пользования транспортным средством, или истечения срока их действия;
- управления транспортными средствами с боковыми и задними сплошными шторами, которые не предусмотрены в конструкции транспортных средств заводом-производителем, с затемненными, тонированными стеклами, светопропускаемость которых не соответствует установленным нормативам государственных стандартов, управление транспортными средствами с зеркальными стеклами, за исключением шторок на стеклах автобусов (микроавтобусов), а также наличия специального разрешения уполномоченного государственного органа и служебных транспортных средств должностных лиц, список которых утверждается Правительством Республики Таджикистан;
- управления транспортными средствами со скрытыми, поддельными или измененными каким-либо иным способом номерами узлов, агрегатов или государственных регистрационных номеров, а также несоответствие номеров узлов и агрегатов записям в регистрационных документах;
- препятствования дорожному движению посредством несоблюдения правил остановки или стоянки транспортных средств при отсутствии водителя на месте совершения правонарушения;
- управления транспортными средствами, не зарегистрированными в установленном порядке, либо без регистрационных номеров.
Статья 31. Обязательное государственное страхование транспортных средств
1. Транспортные средства, участвующие в дорожном движении на территории Республики Таджикистан, подлежат страхованию за причинение вреда жизни и здоровью граждан или материального ущерба в процессе эксплуатации этих транспортных средств.
2. Порядок обязательного страхования и размеры страховых платежей определяются Правительством Республики Таджикистан.
3. Страховая сумма по государственному обязательному страхованию выплачивается независимо от суммы по государственному социальному страхованию, социальному обеспечению и в порядке возмещения вреда.
ГЛАВА 6. ПЛАНИРОВАНИЕ И ФИНАНСИРОВАНИЕ МЕРОПРИЯТИЙ ПО ОБЕСПЕЧЕНИЮ БЕЗОПАСНОСТИ ДОРОЖНОГО ДВИЖЕНИЯ
Статья 32. Планирование мероприятий по обеспечению безопасности дорожного движения
Уполномоченный государственный орган разрабатывает, утверждает и контролирует исполнение государственных, областных, городских и районных программ обеспечения безопасности дорожного движения. Разработка данных программ осуществляется на основе их соответствия территориальному и отраслевому планированию, формирования взаимосвязанных сбалансированных показателей с учетом социально-экономических и экологических условий конкретного региона, уровня развития дорожной сети, состояния аварийности и других показателей единой системы государственного учета дорожного движения.
Статья 33. Финансирование мероприятий по обеспечению безопасности дорожного движения
1. Финансирование мероприятий, предусмотренных программами, а также других мероприятий по обеспечению безопасности дорожного движения, осуществляется за счет средств республиканского и местных бюджетов, отчислений государственных органов, и ведомств владельцев дорог.
2. В целях финансирования работ по проектированию, строительству, реконструкции и содержанию автомобильных дорог образуется дорожный фонд
3. Порядок формирования и использования дорожного фонда устанавливается Правительством Республики Таджикистан
Статья 34. Общие принципы организации государственной системы учета показателей дорожного движения и её безопасности
1. В Республике Таджикистан устанавливается единая система государственного учета показателей дорожного движения и ее безопасности для транспортных средств, водителей, автомобильных дорог, улиц и железнодорожных переездов, дорожно-транспортного травматизма, связанного с дорожно-транспортными происшествиями, административных правонарушений в сфере дорожного движения и других показателей.
2. Реестр статистических показателей дорожного движения, порядок учета и отчетности устанавливаются Правительством Республики Таджикистан.
ГЛАВА 7. МЕДИЦИНСКОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ БЕЗОПАСНОСТИ УЧАСТНИКОВ ДОРОЖНОГО ДВИЖЕНИЯ
Статья 35. Медицинское обеспечение безопасности участников дорожного движения
1. Медицинское обеспечение безопасности участников дорожного движения включает:
- обязательное и периодические медицинские осмотры водителей транспортных средств;
- проведение прирейсовых медицинских осмотров водителей;
- оказание первичной медицинской помощи пострадавшим в дорожно-транспортных происшествиях и участникам дорожного движения;
- обучение приемам оказания первичной помощи населению.
2. Периодичность медицинских освидетельствований и порядок организации первичной помощи пострадавшим в дорожно-транспортных происшествиях определяются Правительством Республики Таджикистан.
ГЛАВА 8. КОНТРОЛЬ В СФЕРЕ БЕЗОПАСНОСТИ ДОРОЖНОГО ДВИЖЕНИЯ
Статья 36. Задачи контроля в сфере безопасности дорожного движения
Контроль в сфере дорожного движения организуется с целью обеспечения Соблюдения государственными органами, организациями и предприятиями, а также гражданами, требований законодательства Республики Таджикистан о безопасности дорожного движения.
Статья 37. Контроль в сфере безопасности дорожного движения
1. Контроль в сфере безопасности дорожного движения осуществляется уполномоченным государственным органом и соответствующими государственными органами (государственный контроль), организациями (ведомственный контроль).
2. Уполномоченный государственный орган осуществляет специальные контрольные и разрешительные функции в области безопасности дорожного движения.
3. В систему уполномоченного государственного органа входят органы управления автоинспекциями областей, городов и районов.
Статья 38. Охрана окружающей среды
Государственные органы, организации, осуществляющие проектирование, производство и эксплуатацию транспортных средств, обязаны разработать комплекс мер по предотвращению и сокращению вредного влияния транспортных средств на окружающую среду, обеспечивать соблюдение законодательства Республики Таджикистан об охране окружающей среды.
ГЛАВА 9. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 39. Международные отношения
Республика Таджикистан осуществляет международные отношения по обеспечению безопасности движения на автомобильных дорогах с другими государствами в соответствии с нормами международных правовых актов, признанных Таджикистаном.
Статья 40. Ответственность за несоблюдение требований настоящего Закона
Физические и юридические лица за несоблюдение требований настоящего Закона привлекаются к ответственности в порядке, установленном законодательством Республики Таджикистан.
Статья 41. О признании утратившим силу Закона Республики Таджикистан "О дорожном движении"
Признать утратившим силу Закон Республики Таджикистан от 4 ноября 1995 года, №197 "О дорожном движении" (Ахбори Маджлиси Оли Республики Таджикистан, 1995г., №22, ст. 336; 1997г., №23-24, ст. 333; 2000г., №11, ст. 527; 2008г., № 3, ст. 189; 2009г., №12, ст. 822; 2010г., №1, ст. 4; 2015г., №11, ст. 974; 2017г., №7-9, ст.577).
Статья 42. Порядок введения в действие настоящего Закона
Настоящий Закон ввести в действие после его официального опубликования.
Президент
Республики Таджикистан Эмомали Рахмон
г.Душанбе,
от 17 мая 2018 года, №1533
