Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

ҚАРОР

Дар бораи Номгӯи самтҳои афзалиятноки рушди илм, техника ва технология дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2015-2020

Мутобиқи моддаи 17 Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон" ва моддаи 13 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи илм ва сиёсати давлатӣ оид ба илму техника" Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

1. Номгӯи самтҳои афзалиятноки рушди илм, техника ва технология дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2015-2020 тасдиқ карда шавад (замима мегардад).

2. Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон дар якҷоягӣ бо Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ва академияҳои соҳавӣ дар доираи маблағҳои пешбинишудаи Буҷети давлатӣ ҷиҳати татбиқи самтҳои афзалиятноки рушди илм, техника ва технология дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2015-2020 тадбирҳои зарурӣ андешанд.

Номгӯи самтҳои афзалиятноки рушди илм, техника ва технология дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2015-2020

Самтҳои афзалиятноки рушди илм, техника ва технология дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2015-2020 аз инҳо иборат аст:

1. Бахши илмҳои табиӣ-риёзӣ, техникӣ ва технологӣ

1.1. Илмҳои риёзӣ

- физикаи назариявӣ ва математикӣ. Истифодаи моделҳои математикӣ;

- назарияи аналитикии ададҳо;

- назарияи наздикшавии функсияҳо;

- муодилаҳои интегралӣ ва дифференсиалӣ;

- лингвистикаи математикӣ.

1.2. Илмҳои физикӣ

- физикаи ядроӣ, физикаи нурҳои дорои энергияи фавқулбаланд;

- физикаи ҳолатҳои конденсӣ;

- масъалаҳои физикӣ-техникии энергетикаи алтернативӣ;

- коркард ва ба вуҷуд овардани технологияҳои инноватсионии сарфакунанда ва самараноки энергия;

- физикаи атмосфера ва метеорология;

- физикаи нанобарандаҳо, наномавод ва нанотехнологияҳо;

- автоматикунонӣ ва робототехника;

1.3. Илмҳои астрофизикӣ

- ҷисмҳои хурди системаи Офтоб, объектҳои наздизаминӣ, ситораҳо ва системаҳои ситораҳо;

- астрономияи берунигалактикӣ.

1.4. Илмҳои химиявӣ

- мониторинги радиатсионии биомуҳити Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- асосҳои физикавӣ-химиявии коркарди маъданҳои уран;

- коркарди маҷмӯи ашёи хом ва партовҳои саноатӣ;

- металлҳо ва хӯлаҳои дорои хосиятҳои махсус;

- химияи пайвастагиҳои координатсионӣ;

- химияи пайвастҳои аз ҷиҳати биологӣ фаъоли органикӣ ва калонмолекулавӣ. Коркарди истифодаи доруҳои нави табобатӣ дар асоси истифодаи ашёи хоми табиӣ ва маҳсулоти синтези органикӣ.

1.5. Илмҳои геологӣ

- геологияи минтақавӣ, канданиҳои фоиданок, маъданҳосилшавӣ ва металлогения;

- петрология ва геохимия, палеонтология ва стратиграфия;

1.6. Илмҳои зилзилашиносӣ

- мониторинги сейсмологӣ ва баҳодиҳии хатари сейсмикӣ. Тартиб додани харитаи пешгӯии оқибатҳои заминҷунбиҳои сахт дар марзи Тоҷикистон бо истифода аз технологияҳои муосир;

- назария ва амалияи ба зилзила тобоварии биноҳо ва иншоот;

- моделикунонии равандҳои сейсмикӣ.

2. Бахши илмҳои иқтисодӣ

- дурнамои макроиқтисодӣ ва ҷойгиркунии оқилонаи қувваҳои истеҳсолкунанда;

- рушди иҷтимоию иқтисодӣ ва демографӣ. Идоракунии сармояи инсонӣ;

- ташаккулёбии сиёсати саноатии тамоюли содиротидошта ва ивазкунандаи воридот;

- ҷанбаҳои экологию иқтисодӣ, рушди устувори минтақаҳои кишвар;

- афкори иқтисодии ватанӣ дар давраи соҳибистиқлолии давлатӣ;

- фаъолияти берунииқтисодӣ ва рушди равандҳои интегратсионӣ;

- такмили механизми идоракунии иқтисоди миллӣ;

- менеҷменти стратегӣ ва иқтисодӣ.

3. Бахши илмҳои тиб, биология ва кишоварзӣ

3.1. Илмҳои тиб

- ғизо ва солимии аҳолӣ;

- пешгирӣ ва табобати ҳама гуна бемориҳои сироятӣ ва аҳамияти иҷтимоидоштаи инсон;

- ҳифзи солимии модару кӯдак;

- истифодаи оқилона ва коркарди дорувориҳои нав.

3.2. Илмҳои биологӣ

- усулҳои инноватсионӣ дар тадқиқотҳои илмию назариявӣ ва амалӣ дар соҳаи бехатарии биологӣ ва амнияти озуқаворӣ;

- гуногунии биологӣ ва идоракунии устувори захираҳои табиӣ дар шароити тағйирёбии иқлим ва таъсири омилҳои антропогенӣ;

- баланд бардоштани ҳосилнокӣ ва устуворнокии зироатҳои кишоварзӣ тавассути истифодаи биотехнологияи муосир ва системаи интегратсионии ҳимояи растаниҳо;

- коркард ва технологияи ба даст овардани маводи доруворӣ аз ашёи хоми маҳаллии наботот ва ҳайвонот.

3.3. Илмҳои экологӣ

- технологияҳои сарфаи энергия ва роҳҳои ба муҳити зист зарар нарасонидани онҳо;

- манбаъҳои ғайрианъанавии барқароршавандаи аз нигоҳи экологӣ тозаи энергия, усулҳои табдили онҳо ва захираи энергия (аккумулятсия).

- мониторинги захираҳои обӣ ва истифодаи комплексии онҳо;

- омӯзиш ва мониторинги тағйирёбии иқлим дар Тоҷикистон.

3.4. Илмҳои кишоварзӣ

- селексия ва биологияи зироатҳои кишоварзӣ ва чорво;

- технологияи захирасарфакунанда ва инноватсионии ҳосилхезгардонии хок, парвариши зироатҳои кишоварзӣ ва муҳофизати интегралии онҳо;

- бунёди генофонди маҳаллии зироатҳои кишоварзӣ, ҳайвонот ва микроорганизмҳо;

- биотехнологияи истеҳсоли маводи биологӣ бар зидди бемориҳои ҳайвоноту растанӣ ва таъмини бехатарии беҳдошти маҳсулоти кишоварзӣ;

- самтҳои баланд бардоштани самараи иқтисодии истеҳсолоти кишоварзӣ.

4. Бахши илмҳои ҷомеашиносӣ ва гуманитарӣ

4.1. Илмҳои таърих

- омӯзиши таърихи мукаммали замони қадими минтақа, бо дарназардошти замина ва раванди ташаккули этногинези тоҷикон;

- дар асоси сарчашмаҳои мӯътамад ба роҳ мондани таҳқиқи воқеии мақоми тоҷикон дар замони силсиласулолаҳои бегонатабор дар асрҳои миёна ва нав;

- тарҷума ва чопи маъхазҳои таърихии Шарқ (форсӣ, арабӣ ва чинӣ) доир ба таърихи қадим ва давраи аввали асримиёнагии тоҷикон;

- тарҷума ва ба табъ расонидани асарҳои шарқшиносони рус, ки бевосита ба таърихи тоҷикон иртибот доранд;

- боздид ва таълифоти воқеъбинонаи таърихи Тоҷикистони замони шӯравӣ;

- таълифи таърихи мукаммали Ватан дар замони истиқлолияти комил, бо дарназардошти:

- таҳлили воқеии ҷанги шаҳрвандӣ (солҳои 1992-1997);

- дастовардҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ибтидои асри навин.

4.2. Илмҳои фалсафа

- таҳқиқи ҷанбаҳои асосии таърихи афкори мантиқии халқи тоҷик (аз замонҳои қадим то кунун);

- таҳқиқи дигаргунсозиҳо ва азнавсозиҳои иҷтимоии ҷомеаи тоҷикистониён;

- таҳқиқи тағйирёбии муносибатҳои ҷамъиятӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- таҳқиқи масъалаҳои мубрами фалсафаи фарҳанги халқи тоҷик.

4.3. Илмҳои сиёсатшиносӣ

- самтҳои стратегии инкишофи давлат ва ҷомеа дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- масоили мубрами рушди иҷтимоию сиёсии давлати соҳибихтиёр, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва демократии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ислом ва равандҳои исломигароӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- равандҳои сиёсӣ ва этникӣ дар ҷомеаи Тоҷикистон;

- таъсири равандҳои ҷаҳонишавӣ ва муҳоҷират ба ҷомеаи Тоҷикистон;

- талошҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳаллу фасли масоили энергетикӣ, истифодаи оқилонаи захираҳои обӣ, рушди босуботи ҷомеа ва баромадан аз бунбасти коммуникатсионӣ;

- масоили мубрами таъмини амният ва муҳофизати манофеи миллӣ;

- сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва роҳҳои рушду такомули он дар марҳилаи ҳозира;

- мақом ва нақши Ҷумҳурии Тоҷикистон дар низоми байналмилалии муосир: ҳамкориҳои дуҷониба ва бисёрҷониба бо кишварҳои ҷаҳон, созмонҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ.

4.4. Илмҳои ҳуқуқшиносӣ

- такмили методологии таҳқиқотҳои илмӣ дар соҳаи ҳуқуқшиносӣ ва давлатшиносӣ;

- таъмини волоияти қонун, ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон, истиқлолияти давлат, манфиатҳои миллӣ ва амният;

- масъалаҳои мубориза бар зидди ҷинояткорӣ, бахусус коррупсия, терроризм, экстремизм, муомилоти ғайриқонунии маводи нашъадор, хариду фурӯши одамон ва ҷинояткории муташаккили трансмиллӣ ва пешгирии ҷинояткорӣ;

- проблемаҳои ҳуқуқи байналмилалии об, ҳуқуқи байналмилалии нақлиёт, ҳуқуқи Аврупо ва ҳуқуқи ислом;

- масъалаҳои такмили танзими ҳуқуқии молияи давлатӣ, истифодаи мақсадноки сарватҳои табиӣ, ҳифзи рақобати озоди иқтисодӣ, дастгирии давлатии соҳибкории истеҳсолӣ ва ҳимояи ҳуқуқи истеъмолкунандагон;

- аз байн бурдани мухолифатҳои қонунгузорӣ ва таъмини ҳамоҳангӣ ва фазои воҳиди қонунгузорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- проблемаҳои муносибатҳои ҳуқуқии хизматӣ ва меҳнатӣ ва имтиёзҳо дар соҳаи ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ.

4.5. Илми адабиётшиносӣ

- такмили методологии таҳқиқотҳои илмӣ дар соҳаи адабиётшиносӣ;

- таҳқиқи мероси адабӣ ва афкори назари суханварону мутафаккирони гузашта аз дидгоҳи адабиётшиносии ростин;

- даврабандии таърихи адабиёти тоҷик вобаста ба рушди адабиёт, таъини марҳилаҳои тақдирсозӣ он барои миллат ва навиштани таърихи адабиёти миллии тоҷик вобаста ба даврабандии нав, таҳқиқи он аз дидгоҳи арзишҳои миллию умумибашарӣ;

- таҳияи мероси адабиии ниёгон ба хатти кириллӣ;

- таҳкиқи адабиёти замони Истиқлолият;

- таҳқиқи адабиёти шифоҳии халқ.

4.6. Илмҳои забоншиносӣ

- таҳқиқ ва омӯзиши таърихи афкори забоншиносии тоҷик;

- такмили усули таҳқиқоти илмӣ дар бахши забоншиносӣ: компаративастика ва типологияи забонҳо;

- таҳқиқ ва омӯзиши забонҳои аз байн рафтаистодаи Тоҷикистон: забонҳои помирӣ ва забони яғнобӣ;

- таҳқиқ ва омӯзиши ҷанбаҳои фарҳангӣ ва кишваршиносии забонҳо;

- таҳқиқ ва омӯзиши забоншиносии компютерӣ;

- таҳқиқ ва омӯзиши равияҳои нави забоншиносии муосир;

- истилоҳ ва масоили истилоҳшиносӣ.

4.7. Илмҳои фарҳангшиносӣ

- такмили методологии таҳқиқотҳои илмӣ дар соҳаи фарҳангшиносӣ;

- таҳқиқи фарҳанги моддӣ ва маънавии миллат;

- таҳқиқи фарҳанг ва тамаддуни ориёӣ ва нақши халқи тоҷик дар офариниши он;

- таҳқиқи фарҳанг ва тамаддуни исломӣ ва таъини нақши тоҷикон дар рушду нумӯи он;

- таҳқиқи таъсири мутақобилаи фарҳанг ва тамаддуни тоҷикии форсӣ бо фарҳанг ва тамаддуни башарӣ;

- роҳёфтҳои фарҳангпазирии ҷомеа;

- омӯзиши масоили китоб ва корҳои китобхона (китобшиносӣ, китобхонашиносӣ, библиографияшиносӣ) (қарори Ҳукумати ҶТ аз 28.11.2015 № 742);

- таҳқиқи масоили осорхонашиносӣ (қарори Ҳукумати ҶТ аз 28.11.2015 № 742).

4.8. Илмҳои педагогӣ

- равандҳои инноватсионии таҳсилот;

- такмилу таълими забони русӣ дар шароити гуногунфарҳангӣ ва бисёрзабонӣ дар Тоҷикистон;

- заминаҳои ҳуқуқӣ, равонӣ ва педагогии такмили таҳсилоти фарогир дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- равандҳои педагогии наздикшавии таҳсилоти касбии ҷаҳонӣ дар муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии Тоҷикистон;

- роҳҳои таъмини сифати таълим ва сифати дониш дар муассисаҳои таҳсилоти Тоҷикистон;

- таҳқиқи педагогикаи муқоисавӣ дар раванди ҷаҳонишавии илми педагогика;

- ташаккули фарҳанги муоширати иҷтимоии шаҳрвандони Тоҷикистон.

4.9. Илмҳои санъатшиносӣ

- таҳқиқи масоили таърихию назариявии санъати миллӣ (театрӣ, мусиқӣ, тасвирӣ, амалӣ-ороишӣ, хореографӣ, санъати кино, дизайн ва арт-менеҷмент);

- таҳқиқи таъсири мутақобили санъати миллӣ бо самтҳои гуногуни санъати Шарқу Ғарб;

- такомули методологии таҳқиқоти илмӣ дар равияи санъатшиносии миллӣ (қарори Ҳукумати ҶТ аз 28.11.2015 № 742).