ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Дар бораи тухмипарварӣ
(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2008, №1, қ.2, мод.20)
БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
Моддаи 1. Мақсади Қонуни мазкур
Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии фаъолият оид ба истеҳсол ё такрористеҳсол, коркард, сертификатсия, фурӯши тухмӣ, ниҳол ва растаниҳо, инчунин ташкил ва бақайдгирии навъҳо ва назорати тухмиро муқаррар мекунад.
Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ
Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:
- тухмипарварӣ - фаъолият оид ба истеҳсол ё такрористеҳсол, коркард, сертификатсия, фурӯши тухмии растаниҳо, инчунин оид ба бақайдгирии навъҳо ва назорати тухмӣ;
- тухмӣ - қисмҳои растанӣ (тухмӣ, дона, мева, лӯндамева, бехмева, пиёзак, қаламча, ниҳол, кӯчат ва ғайра), ки барои такрористеҳсоли навъҳои растаниҳо истифода мешаванд;
- аломатҳои навъӣ - маҷмӯи аломатҳое, ки мансубияти растаниро ба навъи муайян ва тозагии тухмиро дар асоси санҷишҳои саҳроӣ ва лабораторӣ исбот мекунад;
- ҳар як маҷмӯи тухмӣ - миқдори муайяни тухмиҳои аз рӯи пайдоиш ва сифаташон якхела;
- навъ - гурӯҳи ботаникии растаниҳо, ки як воҳиди муайянро ташкил дода, хусусиятҳои фарқкунандагӣ, якшаклӣ ва устувории аломатҳоро доранд;
- назорати кишти тухмӣ дар саҳро - таҳқиқи кишти тухмӣ бо мақсади муқаррар намудани мансубияти онҳо ба навъи муайян, муқаррар намудани тозагии навъӣ ва якшаклии навъ, мавҷуд будани алафҳои бегона ва муайянкунии осеби ба растанӣ ва тухмӣ расонидаи намудҳои касаливу ҳашаротҳои зарраррасони зироатҳои кишоварзӣ;
- назорати навъӣ - чорабиниҳо оид ба муайян кардани тозагии навъ, муқаррар кардани мансубияти растанӣ ва тухмӣ ба навъи муайян тавассути анҷом додани назорати кишти тухмӣ дар саҳро, назорати навъ дар қитъаҳои санҷишӣ ва ташхиси лабораторӣ;
- назорати навъ дар қитъаҳои санҷишӣ - муқаррар кардани мансубияти растанӣ ва тухмӣ ба навъи муайян ва муқаррар кардани тозагии навъи растанӣ бо роҳи кишти тухмӣ дар қитъаҳои махсус ва омӯзиши минбаъдаи аломатҳои растанӣ;
- назорати тухмӣ - чорабиниҳо оид ба муайян кардани сифати тухмӣ, назорати риояи талаботи стандартҳои давлатӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи тухмипарварӣ;
- сертификатсияи тухмӣ - системаи таъмини сифати тухмӣ, ки назорати кишти тухмӣ дар саҳро, назорати навъ дар қитъаҳои санҷишӣ ва ташхиси лаборатории тухмии навъҳои ба Феҳристи давлатии навъҳо дохилшударо дар бар мегирад ;
- сифати тухмӣ - маҷмӯи аломатҳое, ки шомил будани тухмиро ба навъи муайяни растанӣ ва киштбоб будани онро тавсиф медиҳанд (ба монанди тозагӣ, қобилияти сабзиш ва солимии тухмӣ);
- ташхиси лабораторӣ - муқаррар кардани нишондиҳандаҳои сифати тухмӣ бо роҳи анҷом додани ташхиси лабораторӣ;
- тухмии гибридӣ - тухмии насли якум, ки дар натиҷаи дурагакунии намудҳои авлодӣ истеҳсол шудааст;
- тухмии муқаррарии растаниҳои ҷангалӣ - тухмие, ки аз растаниҳои ҷангалӣ ҷамъ оварда шудааст;
- тухмии беҳтаргардонидашудаи растаниҳои ҷангалӣ - тухмие, ки аз намунаҳои беҳтарини растаниҳои ҷангалии интихобшуда ва парваришӣ истеҳсол карда мешавад;
- тухмии навъи растаниҳои ҷангалӣ - тухмие, ки аз навъҳои парваришии растаниҳои ҷангалӣ истеҳсол карда мешавад;
- Феҳристи давлатии навъҳо - рӯйхате, ки ба он навъҳо ва дурагаҳои растании аз санҷиши расмӣ гузаронидашуда дохил карда мешавад
- Феҳристи истеҳсолкунандагони тухмии гурӯҳҳои аслӣ ва элитаи растаниҳо - рӯйхате, ки ба он шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии ба истеҳсоли тухмии гурӯҳҳои аслӣ ва элитаи растаниҳо машғулбуда дохил карда мешаванд .
Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тухмипарварӣ
Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тухмипарварӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад .
Моддаи 4. Муносибатҳое, ки Қонуни мазкур танзим менамояд
Қонуни мазкур муносибатҳоеро, ки ба амалсозии фаъолияти истеҳсол, такрористеҳсол, коркард, пешниҳоди тухмӣ ба фурӯш, воридот ва содироти навъҳои тухмӣ алоқаманданд, инчунин ҳангоми ташкил ва анҷом додани назорати навъӣ ва тухмӣ ба вуҷуд меоянд, танзим менамояд.
Моддаи 5. Маблағгузорӣ дар соҳаи тухмипарварӣ
Маблағгузорӣ дар соҳаи тухмипарварӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ дар доираи барномаҳои соҳавӣ, инчунин бо роҳи ҷалб намудани сармояи хориҷӣ ва ватанӣ амалӣ гардонида мешавад.
БОБИ 2. ГУРӯҲҲОИ ТУХМӢ
Моддаи 6. Гурӯҳҳои тухмӣ
Вобаста ба усулҳои сертификатсияи намудҳои гуногуни растанӣ гурӯҳҳои зерини тухмӣ муайян карда мешаванд:
- аслӣ;
- элита;
- репродуксионӣ (тухмии репродуксияҳои якум ва минбаъда, инчунин тухмии гибридии насли якум).
Усулҳои истеҳсоли тухмии гурӯҳҳои дахлдорро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ муқаррар менамояд
Моддаи 7. Тухмии аслӣ
Тухмии аслӣ тухмие мебошад, ки аз тарафи селексионери навъ ё шахси ваколатдоршудаи ӯ истеҳсол карда мешавад.
Селексионери навъ шахси воқеӣ ё ҳуқуқие мебошад, ки навъи растаниро ба вуҷуд овардааст, нигоҳдории навъ ва ҳифзи маълумоти навъро, ки ба Феҳристи давлатии навъҳо дохил шудааст, таъмин менамояд .
Дастурамали бақайдгирии навъро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ тасдиқ менамояд
Моддаи 8. Тухмии элита
Тухмии элита тухмиест, ки аз тухмиҳои аслӣ ҳосил шуда, ба талаботи стандартҳои давлатӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи тухмипарварӣ мувофиқат мекунад.
Шумораи наслҳои тухмии элитаро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ муайян мекунад
Тухмии элита барои истеҳсоли тухмии репродуксионӣ истифода мешавад.
Моддаи 9. Тухмии репродуксионӣ
Тухмии репродуксионӣ тухмии наслҳои минбаъдаи аз тухмии элита рӯёнидашуда мебошад.
Шумораи наслҳои тухмии репродуксиониро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ муайян мекунад
Тухмии гибридии насли якум тухмии репродуксионӣ ба ҳисоб меравад.
Моддаи 10. Гурӯҳҳои тухмии растаниҳои ҷангалӣ
Вобаста ба хусусиятҳои ирсиашон гурӯҳҳои зайли тухмии растаниҳои ҷангалӣ муайян карда мешаванд: муқаррарӣ, беҳтаргардонидашуда, навъӣ.
Ба гурӯҳҳои номбаршуда ҷудо кардани тухмии растаниҳои ҷангалиро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ муайян мекунад
БОБИ 3. ТАШКИЛИ ТУХМИПАРВАРӢ
Моддаи 11. Системаи тухмипарварӣ
Системаи тухмипарварӣ маҷмӯи фаъолияти якҷояи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии аз ҷиҳати кор ба ҳам алоқамандро ифода мекунад, ки фаъолияти истеҳсоли тухмиро амалӣ менамоянд.
Тартиби амали системаи тухмипарвариро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ муайян мекунад
Моддаи 12. Дастгирии давлатии соҳаи тухмипарварӣ
Дастгирии давлатии соҳаи тухмипарварӣ тавассути чорабиниҳои зерин сурат мегирад;
- ҷудо кардани маблағҳои давлатӣ;
- ҷуброни хароҷот барои истеҳсоли тухмиҳои аслӣ ва элита;
- додани қарзҳои имтиёзнок;
- истифодаи дигар чораҳои ҳавасмандгардонии иқтисодӣ.
Моддаи 13. Таъминоти илмии тухмипарварӣ
Таъминоти илмии тухмипарвариро ташкилотҳои илмию тадқиқотӣ, ташкилотҳои илмӣ ва шахсони воқеии бо тадқиқоти илмии соҳаи тухмипарварӣ машғулбуда ба ҷо меоранд.
Моддаи 14. Феҳристи давлатии навъҳо
Дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсол, фурӯш ва истифодаи тухмии растаниҳое иҷозат дода мешавад, ки ба Феҳристи давлатии навъҳо дохил карда шудаанд .
Ба Феҳристи давлатии навъҳо дохил ва хориҷ кардани навъҳоро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ амалӣ менамояд .
Мақоми давлатии санҷиш ва бақайдгирии навъҳо маълумотро оид ба дохил ва хориҷ кардани навъҳо ба Феҳристи давлатии навъҳо дар нашрия ва сомонаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ нашр ва дохил мекунад .
Тартиби дохил ва хориҷ кардани навъҳоро ба Феҳристи давлатии навъҳо, инчунин пешбурди онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд .
Моддаи 14(1). Феҳристи истеҳсолкунандагони тухмии гурӯҳҳои аслӣ ва элитаи растаниҳо
Ба Феҳристи истеҳсолкунандагони тухмии гурӯҳҳои аслӣ ва элитаи растаниҳо маълумот оид ба ном ва суроғаи шахси ҳуқуқӣ, инчунин насаб, ном, номи падар ва суроғаи маҳалли зисти шахси воқеӣ, номгӯи растанӣ ва навъҳои истеҳсолшавандаи тухмии аслӣ ва элитаи растаниҳо дохил карда мешавад.
Истеҳсолкунандагони тухмии гурӯҳҳои аслӣ ва элитаи растаниҳо ӯҳдадор мебошанд, ки на дертар аз як моҳи оғозшавии фаъолият оид ба истеҳсоли тухмии гурӯҳҳои аслӣ ва элитаи растаниҳо ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ, ки онро ба Феҳристи истеҳсолкунандагони тухмии гурӯҳҳои аслӣ ва элитаи растаниҳо дохил менамояд, маълумот пешниҳод намоянд .
Истеҳсолкунандагони тухмии гуруҳҳои аслӣ ва элитаи растаниҳо ӯҳдадоранд дар давоми 10 рӯзи тақвимӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ оид ба зарурати ворид намудани тағйирот ба маълумоти дар қисми дуюми моддаи мазкур пешбинигардида, барои дохил намудан ба Феҳристи истеҳсолкунандагони тухмии гурӯҳҳои аслӣ ва элитаи растаниҳо маълумот пешниҳод намоянд .
Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ маълумоти дар Феҳристи истеҳсолкунандагони тухмии гурӯҳҳои аслӣ ва элитаи растаниҳо мавҷудбударо ба сомонаи расмӣ дохил мекунад .
Тартиби пешбурди Феҳристи истеҳсолкунандагони тухмии гурӯҳҳои аслӣ ва элитаи растаниҳоро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ муқаррар менамояд .
Моддаи 14(2). Истифодаи навъи растаниҳои ба Феҳристи давлатии навъҳо вориднашуда
Тухмии растаниҳое, ки мансубияти навъӣ доранд ва ба Феҳристи давлатии навъҳо ворид карда нашудаанд, барои корҳои зерин истифода бурда мешавад:
- гузаронидани корҳои илмию тадқиқотӣ, санҷиши давлатии навъҳо ва намоиш;
- барои истеҳсол ва фурӯш берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ;
- кишт дар ҳолатҳои талафёбӣ ё осебёбии кишт (ниҳолҳои кӯчатшуда)-и растаниҳо ва дигар ҳолатҳои фавқулодда ё мавҷуд набудани тухми дар Фонди суғуртавии тухмии растаниҳо дар асоси иҷозати мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ .
Тухмии растаниҳои мансубияти навъидошта, ки аз Феҳристи давлатии навъҳо хориҷ карда шудаанд, танҳо дар давоми ду соли баъди хориҷкунӣ истифода бурда мешаванд .
БОБИ 4. ИСТЕҲСОЛ ВА КОРКАРДИ ТУХМӢ
Моддаи 15. Талабот нисбати истеҳсоли тухмӣ
Барои истеҳсоли тухмӣ бояд тухмие истифода шавад, ки сифатҳои навъӣ ва гурӯҳҳои он ба талаботи стандарти давлатӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи тухмипарварӣ ҷавобгӯ бошанд.
Бо мақсади истеҳсоли тухмӣ кишт намудани тухмие, ки бо тухми алафҳои бегонаи карантинӣ омехта ва ё бо зараррасонҳо ва касалиҳои карантинии растанӣ сироятнок шудааст, манъ аст.
Моддаи 16. Хусусиятҳои хоси истеҳсоли гурӯҳҳои алоҳидаи тухмӣ
Тухмии аслиро селексионери навъ ё шахси ваколатдори ӯ истеҳсол мекунад.
Тухмии элита ва репродуксиониро шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки ҳамчун истеҳсолкунандагони гурӯҳҳои алоҳидаи тухмӣ ба қайд гирифта шудаанд, истеҳсол менамоянд.
Бақайдгирӣ барои истеҳсоли тухмиҳои элита ва репродуксионӣ бо мақсади фурӯши онҳо мутобиқи санадҳои дахлдори меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.
Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ номгӯи истеҳсолкунандагон, ворид ва содиркунандагони тухмиро тартиб дода, ба низом медарорад .
Тухмиҳои гурӯҳҳои алоҳидаи растаниҳои ҷангалӣ бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ истеҳсол карда мешаванд .
Моддаи 17. Минтақаҳо ва хоҷагиҳои махсуси истеҳсоли тухмӣ
Бо мақсади бо тухмии хушсифат таъмин намудани истеҳсолот ва қонеъ гардонидани талаботи хоҷагиҳои ҷумҳурӣ, ба вуҷуд овардани шароити мусоиди фитосанитарӣ ва технологӣ ҳангоми истеҳсоли тухмии дорои сифати баланди навъӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ минтақа ва хоҷагиҳои махсуси тухмипарвариро, қатъи назар аз шакли моликияташон, муайян мекунад. Дар ин минтақаҳо ва хоҷагиҳо тартиб, талабот ва шароити махсуси истеҳсоли тухмӣ муқаррар карда мешавад
Моддаи 18. Истеҳсол ва коркарди тухмӣ
Тартиби истеҳсол ва коркарди тухмӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ муайян карда мешавад .
Истифодаи тухмиҳое, ки моликияти зеҳнӣ мебошанд, бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.
Моддаи 19. Фонди давлатии тухмӣ
Фонди давлатии тухмӣ аз захираҳои тухмӣ иборат буда, барои минтақаҳое пешбинӣ мешавад, ки дар он ҷо истеҳсоли тухмӣ ба роҳ монда нашудааст ё дар истеҳсоли он имконият маҳдуд аст, инчунин барои кӯмак расонидан ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии ба истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ машғулбуда ё дар хоҷагии ҷангал коркунанда ҳангоми ҳолатҳои офати табиӣ ё дигар ҳолатҳои фавқулодда ташкил дода мешаванд.
Барои фонди давлатии тухмӣ тухмиҳое тайёр карда мешаванд, ки дорои сертификати сифати навъӣ ва киштбобӣ мебошанд.
Фонди давлатии тухмӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ ташкил дода шуда, аз ҳисоби маблағҳои буҷети ҷумҳуриявӣ ва дигар манбаъҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, маблағгузорӣ гардида, моликияти ҷумҳуриявӣ ба ҳисоб меравад .
Моддаи 20. Фонди суғуртавии тухмии растаниҳо
Фонди суғуртавии тухмии растаниҳо аз захираҳои тухмии навъҳои ба Феҳристи давлатии навъҳо воридшуда иборат буда, барои дар ҳолатҳои талафёбӣ ё осебёбии кишти (ниҳолҳои кӯчатшуда) растаниҳо ва дигар ҳолатҳои фавқулодда барои расонидани кӯмаки бозгашт ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки ба истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ машғуланд, бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ таъсис дода мешавад .
Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки ба истеҳсоли тухмии растаниҳо машғуланд, тибқи меъёрҳои муайянгардидаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ фонди захиравиро ташкил менамоянд .
БОБИ 5. ТАРТИБИ АНҶОМДИҲИИ НАЗОРАТИ НАВЪӢ ВА ТУХМӢ
Моддаи 21. Талаботи умумӣ барои назорати навъӣ ва тухмӣ
Тартиби ташкил ва фаъолияти назорати навъӣ ва тухмиро Қонуни мазкур муайян менамояд.
Назорати навъӣ ва тухмӣ бо мақсади таъмини риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тухмипарварӣ ва санадҳои дар асоси он қабулнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии озуқаворӣ, инчунин талаботи стандартҳои давлатӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии дар соҳаи тухмипарварӣ амалкунанда анҷом дода мешавад .
Сертификатсияи тухмӣ ва назорати тухмӣ нисбати киштҳо ва тухмии мансуби шахсони воқеӣ ё ҳуқуқие анҷом дода мешавад, ки дар соҳаи тухмипарварӣ фаъолият доранд.
Тухмӣ ва ё ниҳолҳо бояд аз назорати навъӣ ва тухмӣ гузаронида шаванд.
Хориҷ карда шуд
Сифати тухмӣ дар асоси талаботи стандартҳои давлатӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи тухмипарварӣ муайян карда мешавад. Нишондиҳандаҳои сифат барои ҳар як гурӯҳи тухмӣ ва намудҳои растаниҳо муайян карда мешаванд.
Моддаи 21(1). Муайян намудани сифати навъи тухмӣ
Сифати навъи тухмӣ дар асоси талаботи стандартҳои давлатӣ дар соҳаи тухмипарварӣ барои ҳар як гурӯҳи тухмӣ ва намудҳои растанӣ муқаррар карда мешавад.
Тозагии навъ ё мансубияти растанӣ, ки ба Феҳристи давлатии навъҳо ворид карда мешавад, пеш аз ба фурӯш баровардан барои муқаррар намудани сифати навъ бояд ҳатман зери таҳқиқи саҳроӣ, назорати навъ дар қитъаҳои санҷишӣ ва (ё) ташхиси лаборатории сифатии навъ қарор гирад.
Сифати навъи тухмии растаниҳо дар асоси гузаронидани таҳқиқи саҳроии кишти растаниҳо, назорати навъ дар қитъаҳои санҷишӣ ва (ё) ташхиси лаборатории сифати навъи киштшуда муайян карда мешавад.
Тартиби гузаронидани таҳқиқи саҳроии кишти растаниҳо, назорати навъ дар қитъаҳои санҷишӣ ва (ё) ташхиси лаборатории сифати навъи киштшударо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ муқаррар менамояд .
Моддаи 21(2). Санҷиши давлатии навъҳо
Санҷиши давлатии навъҳо бо мақсади муайян кардани аломатҳои монанд, навин, фарқкунанда ва устувории навъҳо, арзишнокии иқтисодӣ ва биологии онҳо аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешавад .
Моддаи 22. Назорати навъӣ
Назорати навъии тухмӣ маҷмӯи чорабиниҳоеро дар бар мегирад, ки он аз назорати кишти тухмӣ дар саҳро, назорати навъ дар қитъаҳои санҷишӣ ва ташхиси лабораторӣ иборат мебошад.
Барои навъҳои ба фурӯш пешбинишуда дар ҳолати истифодаи нақшаи назорат анҷом додани назорати кишти тухмӣ дар саҳро ҳатмӣ мебошад.
Тартиби анҷом додани назорати кишти тухмӣ дар саҳро, назорати навъ дар қитъаҳои санҷишӣ ва ташхиси лабораторӣ, инчунин бақайдгирии киштҳои тухмӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ муайян карда мешавад
Моддаи 23. Назорати тухмӣ
Назорати сифати тухмӣ бо роҳи интихоб ва ташхиси намунаи тухмӣ амалӣ мегардад.
Интихоб ва ташхиси намунаи тухмӣ аз маҷмӯи тухмии барои фурӯш пешниҳодшуда аз тарафи мақоми давлатии назорат ва сертификатсияи тухмӣ ва ё шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии аккредитатсияшуда анҷом дода мешавад.
Тартиби аккредитатсияи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро барои ҳуқуқи интихоби намунаи тухмӣ ва муайян кардани сифати киштбобии тухмии растанӣ мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ муайян мекунад .
Интихоби намунаи тухмӣ аз ҳар як маҷмӯи тухмии барои аз Ҷумҳурии Тоҷикистон содиршаванда ва ташхиси он мувофиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ анҷом дода мешавад.
Моддаи 24. Сертификатсияи тухмӣ
Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии озуқаворӣ нақшаи сертификатсияи тухмиро барои намудҳои растаниҳои сертификатсияшаванда муайян менамояд.
Ҳар як маҷмчи тухмӣ, ки барои фурчш пешбинӣ шудааст, бояд сертификатсия карда шавад.
Сертификатҳои тасдиқкунандаи навъ ва сифати тухмӣ барои ҳар як маҷмчи тухмӣ бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешаванд .
Моддаи 25. Шаҳодатномаи навъ ва сифати тухмӣ
Шаҳодатномаи навъ ва сифат ба тухмии аслӣ, элита ва репродуксионӣ дар асоси ташхиси лабораторӣ бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад .
БОБИ 6. МАРКЕТИНГИ ҲАР ЯК МАҶМӯИ ТУХМӢ
Моддаи 26. Фурӯши ҳар як маҷмӯи тухмӣ
Фурӯши ҳар як маҷмӯи тухмӣ мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тухмипарварӣ амалӣ гардонида мешавад.
Ҳар як маҷмӯи тухмӣ ҳангоми фурӯш бояд дар борҷома ҷойгир шуда бошад ва борҷомаю воситаҳои борбандии он тамғаи муқарраршуда дошта бошанд.
Ҳар як маҷмӯи тухмие, ки бо маводи кимиёвӣ ё биологӣ коркард шудааст, бояд дар борҷома ҷой карда шавад. Борҷома ва воситаҳои борбандии ин гуна тухмиҳо бояд навиштаҷоти дахлдор ва ҳуҷҷатҳои бо он ҳамроҳ фиристодашаванда дошта бошанд, ки дар онҳо тартиби истифодаи чунин тухмӣ ва маълумот дар бораи эҳтимоли таъсири манфии он ба саломатии инсон ва муҳити зист зикр карда шавад.
Ҳангоми фурӯши ҳар як маҷмӯи тухмӣ дар борҷома ва воситаҳои борбандии он, тамға, ҳуҷҷатҳои ҳамроҳ фиристодашаванда зикр кардани маълумоти ба навъи растанӣ, пайдоиш ва сифати тухмӣ аслан номувофиқ, инчунин паҳн кардани маълумоти бардурӯғ дар бораи ҳар як маҷмӯи тухмӣ дар воситаҳои ахбори омма манъ аст.
Тартиби фурӯши ҳар як маҷмӯи тухмиро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ бо назардошти талабот нисбати тухмӣ муқаррар менамояд .
Моддаи 27. Воридот ва содироти ҳар як маҷмӯи тухмӣ
Ба воридоти ҳар як маҷмӯи тухмӣ ба Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолати мавҷуд будани сертификати сифати навъию киштбобӣ, иҷозати воридотии карантинӣ ва ҷавобгӯ будани ҳар як маҷмӯи тухмии мазкур ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва меъёрҳои ҳуқуқи байналмилалӣ иҷозат дода мешавад .
Ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид намудани ҳар як маҷмӯи тухмӣ дар ҳолати рехта (бе борҷома), инчунин ҳар як маҷмӯи тухмие, ки навъи онҳо ба Феҳристи давлатии навъҳо дохил нашудаанд, ба истиснои ҳар як маҷмӯи тухмие, ки барои таҳқиқоти илмӣ, санҷишҳои давлатӣ, истеҳсоли тухмии барои содирот аз Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд, манъ аст .
Ҳар як маҷмӯи тухмии ба Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшуда бояд таҳти назорати сифати тухмӣ ва фитосанитарӣ қарор гирад.
Ҳар як маҷмӯи тухмӣ, ки барои содирот аз Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудааст, бояд дорои сертификати сифати навъӣ ва киштбобии тухмӣ ва сертификати фитосанитарӣ мутобиқ ба санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ бошад.
Воридот ва содироти ҳар як маҷмӯи тухмӣ дар мавридҳои хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ аст.
Сертификати фитосанитарӣ ва иҷозати воридотии карантинӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии озуқаворӣ дода мешавад (.
Тартиби додани сертификати фитосанитарӣ ва иҷозати воридотии карантиниро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад .
Назорати воридот ва содироти ҳар як маҷмӯи тухмиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии озуқаворӣ амалӣ менамояд .
Тартиби воридот ва содироти ҳар як маҷмӯи тухмиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.
Моддаи 28. Кафолати сифати тухмӣ
Шахсони воқеӣ ё ҳуқуқии фурӯшандаи ҳар як маҷмӯи тухмӣ кафолат медиҳанд, ки навъ ва сифати ҳар як маҷмӯи тухмии фурӯхташаванда ба маълумоти дар сертификати дахлдор нишондодашуда мутобиқ мебошанд.
Дар сурати ба сертификати дахлдор мувофиқат накардани навъ ва сифати ҳар як маҷмӯи тухмии фурӯхташаванда шахсони воқеӣ ё ҳуқуқие, ки ба фурӯши чунин тухмӣ машғуланд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.
БОБИ 7. ТАНЗИМИ ДАВЛАТИИ ТУХМИПАРВАРӢ
Моддаи 29. Мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тухмипарварӣ
Мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ ва бехатарии озуқаворӣ мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тухмипарварӣ мебошанд .
Моддаи 29(1). Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи тухмипарварӣ
Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи тухмипарварӣ дохил мешаванд:
- татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи тухмипарварӣ;
- тасдиқ намудани барномаҳои рушди соҳаи тухмипарварӣ ;
- муайян намудани самтҳои асосии ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи тухмипарварӣ;
- таҳия ва қабули санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ доир ба танзим ва рушди соҳаи тухмипарварӣ;
- амалӣ намудани дигар салоҳият тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон .
Моддаи 29(2). Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ дар самти тухмипарварӣ
Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ дар самти тухмипарварӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:
- амалисозии сиёсати давлатӣ дар соҳаи тухмипарварӣ;
- таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани барномаҳои рушди соҳаи тухмипарварӣ;
- тасдиқи нақшаи истеҳсоли тухмии растаниҳо;
- таҳия ва тасдиқи тартиби фаъолият дар соҳаи тухмипарварӣ;
- таъмини тасвиби расмии дастовардҳои нави селексионӣ дар соҳаи тухмипарварӣ, баҳисобгирии истеҳсоли тухмии растаниҳо;
- таҳлил ва мониторинги фаъолияти хоҷагиҳои тухмипарварӣ дар самти истеҳсоли тухмӣ;
- муайян намудани тартиби истифодаи навъҳои тухмии растаниҳои ба Феҳристи давлатии навъҳо дохил карданашуда;
- бо тартиби муқарраргардида амалӣ намудани содирот ва воридоти тухмии растаниҳо;
- амалӣ намудани ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи тухмипарварӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон .
Моддаи 29(3). Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии озуқаворӣ дар самти тухмипарварӣ
Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии озуқаворӣ дар самти тухмипарварӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:
- амалӣ намудани назорат ва танзими фаъолият дар соҳаи тухмипарварӣ;
- сертификатсияи тухмии ба фурчш пешниҳодшуда, назорати кишти навъи тухмӣ дар саҳро ва қитъаҳои санҷишӣ, ташхиси лаборатории сифати навъӣ ва киштбобии тухмӣ;
- амалӣ намудани фаъолияти ташкилию методӣ, назорати таъмини риояи стандартҳои давлатӣ ва қоидаҳои байналмилалӣ дар соҳаи тухмипарварӣ;
- назорати содирот ва воридоти тухмии растаниҳо;
- муқаррар намудани меъёрҳои илман асоснокшудаи сифати тухмӣ ва таҷҳизоти техникии ташхиси сифати тухмӣ;
- муқаррар намудани тартиби истифодаи борҷомаю воситаҳои борбандӣ, тамға, нигоҳдорӣ ва интиқоли тухмии растаниҳо;
- амалӣ намудани ҳамкории байналмилалӣ оид ба назорати фаъолият дар соҳаи тухмипарварӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон .
Моддаи 29(4). Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи тухмипарварӣ
Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи тухмипарварӣ тадбирҳои зеринро амалӣ менамоянд:
- таҳияи барномаҳо, нақшаи чорабиниҳои минтақавӣ дар соҳаи тухмипарварӣ, пешниҳоди онҳо барои тасдиқ ба Маҷлиси вакилони халқи шаҳр (ноҳия) ва назорати иҷрои онҳо;
- амалӣ намудани дигар ваколатҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон .
Моддаи 30. Ташкилотҳое, ки бақайдгирии навъҳо ва назорати навъию тухмиро амалӣ менамоянд
Бақайдгирии навъҳоро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи кишоварзӣ анҷом медиҳад
Назорати навъӣ ва тухмиро нисбати кишти тухмӣ ва сифати ҳар як маҷмӯи тухмӣ мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии озуқаворӣ амалӣ менамояд
Моддаи 31. Назорати давлатӣ дар соҳаи тухмипарварӣ
Роҳбарон ва кормандони дахлдори мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии озуқаворӣ фаъолияти худро дар самти тухмипарварӣ тибқи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамоянд .
Моддаи 31(1). Санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидорӣ дар соҳаи тухмипарварӣ
Санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидорӣ дар соҳаи тухмипарварӣ бо тартиби пешбининамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор" амалӣ карда мешавад .
Моддаи 32. Пешниҳоди хизматрасонии пулакӣ
Ташкилотҳое, ки барои анҷом додани санҷиш ва бақайдгирии навъҳо, назорати кишти тухмӣ, назорати сифати тухмӣ ва додани сертификатҳои гуногун ва тамғаҳо барои борҷомаҳои тухмӣ мутасаддӣ мебошанд, ҳуқуқ доранд аз тарафҳои манфиатдор дар доираи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои хизматҳои расонидашуда ҳаққи пардохт талаб намоянд ва истифодаи минбаъдаи ин маблағро тибқи қонунгузорӣ амалӣ гардонанд.
БОБИ 8. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ
Моддаи 33. Ҳалли баҳсҳо ҳангоми фаъолият дар соҳаи тухмипарварӣ
Баҳсҳое, ки ҳангоми фаъолият дар соҳаи тухмипарварӣ ба амал меоянд, аз тарафи суд мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳал карда мешаванд.
Моддаи 34. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тухмипарварӣ
Шахсони воқеӣ ва ҳуқукӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.
Моддаи 35. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тухмипарварӣ"
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тухмипарварӣ" аз 2 декабри соли 2002 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2002, №11, мод. 693, соли 2005, № 12, мод. 636, соли 2007, №6, мод. 439) аз эътибор соқит дониста шавад.
Моддаи 36. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур
Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.
Президенти
Ҷумҳурии Тоҷикистон Э. Раҳмонов
ш. Душанбе
5 январи соли 2008 № 355
ҚАРОРИ МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Оид ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тухмипарварӣ"
Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумхурии Тоҷикистон қарор мекунад:
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тухмипарварӣ" қабул карда шавад.
Раиси
Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии
Ҷумҳурии Тоҷикистон С. Хайруллоев
ш. Душанбе
28 ноябри соли 2007 № 802
ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тухмипарварӣ"
Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистонро "Дар бораи тухмипарварӣ" баррасӣ намуда, қарор мекунад:
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тухмипарварӣ" ҷонибдорӣ карда шавад.
Раиси
Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии
Ҷумҳурии Тоҷикистон М. Убайдуллоев
ш. Душанбе
19 декабри соли 2007 № 434
ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
О семеноводстве
(в редакции Закона РТ от 23.11.2015г. №1238, от 03.01.2024 №2029)
ГЛАВА 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 1. Цель настоящего Закона
Настоящий Закон устанавливает правовые основы деятельности по производству или воспроизводству, обработке, сертификации, реализации семян, саженцев и растений, а также организации и проведении регистрации сортов и семенного контроля.
Статья 2. Основные понятия
В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
- семеноводство - деятельность по производству или воспроизводству, обработке, сертификации, реализации семян растений, а также регистрации сортов и семенного контроля;
- семена - части растений (семя, зерно, плод, клубнеплод, корнеплод, луковица, черенок, саженец, рассада и др.), применяемые для воспроизводства сортов растений;
- сортовые признаки - совокупность признаков, характеризующих сортовую принадлежность и чистоту семян, подтвержденных полевыми и лабораторными испытаниями;
- партия семян - определенное количество однородных по происхождению и качеству семян;
- сорт - ботаническая группа культурных растений, составляющая единое целое и обладающая отличимостью, однородностью и стабильностью;
- полевой контроль семенных посевов - обследование семенных посевов с целью установления их принадлежности к определенному сорту, определение сортовой чистоты и однородности сорта, наличия сорняков, установление поражения сельскохозяйственных культур болезнями и вредителями;
- сортовой контроль - мероприятия по определению сортовой чистоты, установлению принадлежности растения и семян к определенному сорту посредством проведения полевого контроля семенных посевов, сортового контроля на специальных участках и лабораторного анализа;
- контроль сорта на специальных участках - установление принадлежности растений и семян к определенному сорту, определение сортовой чистоты растений посредством посева семян на специальных участках и последующее изучение признаков растений;
- семенной контроль - мероприятия по определению качества семян, контроль над соблюдением требований государственных стандартов и иных нормативных правовых актов в области семеноводства;
- сертификация семян - система обеспечения качества семян, включающая полевую инспекцию, контроль сорта на специальных участках и лабораторный анализ семян сортов, включенных в Государственный реестр сортов
- качество семян - совокупность признаков, характеризующих принадлежность семян к определенному сорту растений и их пригодность для посева (например: чистота, всхожесть и здоровье семян);
- лабораторный анализ - установление показателей качества семян посредством лабораторного анализа;
- гибридные семена - семена первого поколения, полученные в результате скрещивания родительских форм;
- нормальные семена лесных растений - семена, собранные от лесных растений;
- улучшенные семена лесных растений - семена, производимые из наилучших образцов отборных и выращиваемых лесных растений;
- сортовые семена лесных растений - семена, производимые с культурных сортов лесных растений;
- Государственный реестр сортов - список, в который вносятся сорта и гибриды растений, прошедших официальное испытание
- Реестр производителей семян растений оригинальных и элитных категорий - список, в который включаются физические и юридические лица, занимающиеся производством семян растений оригинальных и элитных категорий .
Статья 3. Законодательство Республики Таджикистан о семеноводстве
Законодательство Республики Таджикистан о семеноводстве основывается на Конституции Республики Таджикистан и состоит из настоящего Закона, других нормативных правовых актов Республики Таджикистан, а также международных правовых актов, признанных Таджикистаном.
Статья 4. Отношения, регулируемые настоящим Законом
Настоящий Закон регулирует отношения, связанные с осуществлением деятельности по производству, воспроизводству, обработке, предложению семян к продаже, импорту и экспорту сортов семян, а также отношения, возникающие при организации и проведении сортового и семенного контроля.
Статья 5. Финансирование в области семеноводства
Финансирование в области семеноводства осуществляется за счет государственного бюджета в рамках отраслевых программ, а также путем привлечения иностранных и отечественных инвестиций.
ГЛАВА 2. КАТЕГОРИИ СЕМЯН
Статья 6. Категории семян
В зависимости от метода сертификации различных видов растений определяются следующие категории семян:
- оригинальные;
- элитные;
- репродукционные (семена первой и последующих репродукций, а также гибридные семена первого поколения).
Методы производства семян соответствующих категорий устанавливает уполномоченный государственный орган в области сельского хозяйства .
Статья 7. Оригинальные семена
Оригинальными семенами являются семена, произведенные селекционером сорта или уполномоченным им лицом.
Селекционером сорта являются физические или юридические лица, создавшие сорт растения, обеспечивающие сохранность сорта и его данных, внесенных в Государственный реестр сортов .
Инструкцию о регистрации сорта утверждает уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства .
Статья 8. Элитные семена
Элитными семенами являются семена, полученные от оригинальных семян и соответствующие требованиям государственных стандартов и иных нормативных правовых актов в области семеноводства.
Число поколений элитных семян определяет уполномоченный государственный орган в области сельского хозяйства .
Элитные семена используются для производства репродукционных семян.
Статья 9. Репродукционные семена
Репродукционными семенами являются семена последующих поколений, полученных от элитных семян.
Число поколений репродукционных семян определяется уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства .
Гибридные семена первого поколения считаются репродукционными семенами.
Статья 10. Категории семян лесных растений
В зависимости от наследственных свойств определяются следующие категории семян лесных растений: нормальные, улучшенные и сортовые.
Принадлежность семян лесных растений к указанным категориям семян лесных растений определяется уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства .
ГЛАВА 3. ОРГАНИЗАЦИЯ СЕМЕНОВОДСТВА
Статья 11. Система семеноводства
Система семеноводства представляет собой совокупность функционально взаимосвязанных физических и юридических лиц, осуществляющих деятельность по производству семян.
Порядок функционирования системы семеноводства определяет уполномоченный государственный орган в области сельского хозяйства .
Статья 12. Государственная поддержка области семеноводства
Государственная поддержка области семеноводства осуществляется путем:
- выделения государственных средств;
- компенсирования затрат на производство оригинальных и элитных семян;
- представления льготных кредитов;
- применения иных мер экономического стимулирования.
Статья 13. Научное обеспечение семеноводства
Научное обеспечение семеноводства осуществляют научно -исследовательские организации, научные организации и физические лица, занимающиеся научными исследованиями в области семеноводства.
Статья 14. Государственный реестр сортов
На территории Республики Таджикистан разрешается производство, реализация и использование семян растений, занесённых в Государственный реестр сортов.
Включение в Государственный реестр сортов и исключение из реестра сортов - осуществляется уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства
Государственный орган по проверке и регистрации сортов печатает сведения о включении сортов в Государственный реестр сортов и исключению из реестра в официальном издании и сайте уполномоченного государственного органа в области сельского хозяйства
Порядок включения сортов в Государственный реестр сортов, исключения из реестра, ю а" также его ведения устанавливает Правительство Республики Таджикистан.
Статья 14(1). Реестр производителей семян растений оригинальных и элитных категорий
В Реестр производителей семян растений оригинальных и элитных категорий вносится информация о названии, адресе юридического лица, а также фамилии, имени, отчестве и адресе места проживания физического лица, перечне растений и производимых сортов оригинальных и элитных семян растений.
Производители семян растений оригинальных и элитных категорий обязаны представить сведения в срок, не позднее одного месяца с начала осуществления деятельности по производству семян растений, оригинальных и элитных категорий в уполномоченный государственный орган в области сельского хозяйства для внесения в Реестр производителей семян растений оригинальных и элитных категорий
Производители семян растений оригинальных и элитных категорий обязаны в течение 10 календарных дней представить информацию в уполномоченный государственный орган в области сельского хозяйства о необходимости внесения изменений в сведения, предусмотренные в части второй настоящей статьи, для внесения в Реестр производителей семян растений оригинальных и элитных категорий
Уполномоченный государственный орган в области сельского хозяйства размещает сведения, указанные в Реестре производителей семян растений оригинальных и элитных категорий, на официальном сайте
Порядок ведения Реестра производителей семян растений оригинальных и элитных категорий устанавливается уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства
Статья 14(2). Использование сортов растений, не включенных в Государственный реестр сортов
Семена растений, обладающих сортовой принадлежностью и не включенных в Государственный реестр сортов, используются при:
- проведении научно - исследовательских работ, государственной проверки сортов и показа;
- производстве и реализации за пределами Республики Таджикистан;
- посеве в случаях гибели или уничтожения посевов (саженцев) растений и иных чрезвычайных ситуациях или отсутствии семян в Страховом фонде семян растений на основании разрешения уполномоченного государственного органа в области сельского хозяйства
Семена растений, обладающих сортовой принадлежностью, исключенных из Государственного реестра сортов, используются только в течение двух лет после их исключения
ГЛАВА 4. ПРОИЗВОДСТВО И ОБРАБОТКА СЕМЯН
Статья 15. Требования к производству семян
Для производства семян необходимо использовать семена, сортовые качества и категория которых соответствуют требованиям государственных стандартов и иных нормативных правовых актов в области семеноводства.
В целях производства семян запрещается использовать семена, засоренные семенами карантинных растений, зараженные карантинными болезнями растений и вредителями растений.
Статья 16. Особенности производства семян отдельных категорий
Оригинальные семена производятся селекционером сорта или уполномоченным им лицом.
Элитные и репродукционные семена производят физические и юридические лица, зарегистрированные как производители определенных категорий семян.
Регистрация для производства элитных и репродукционных семян с целью их продажи осуществляется в соответствии с соответствующими нормативными правовыми актами Республики Таджикистан.
Уполномоченный государственный орган в области сельского хозяйства составляет и ведет перечень производителей, импортеров и экспортеров семян в систематическом порядке .
Семена отдельных категорий лесных растений производятся в порядке, установленном уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства .
Статья 17. Специальные зоны и хозяйства для производства семян
В целях улучшения обеспечения производства и удовлетворения потребностей хозяйств республики в высококачественных семенах и создания наиболее благоприятных фитосанитарных и технологических условий для производства семян, имеющих высокие сортовые качества, Правительство Республики Таджикистан по представлению уполномоченного государственного органа в области сельского хозяйства определяет специальные зоны и хозяйства для производства семян, независимо от форм собственности. В этих зонах и хозяйствах устанавливается особый порядок, требования и условия производства семян .
Статья 18. Производство и обработка семян
Порядок производства и обработки семян определяется уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства .
Использование семян, которые являются интеллектуальной собственностью, осуществляется в порядке, предусмотренном законодательством Республики Таджикистан.
Статья 19. Государственный фонд семян
Государственный фонд семян состоит из запасов семян и предназначен для регионов, в которых не осуществляется производство семян или возможности по их производству ограничены, а также для оказания помощи физическим и юридическим лицам, занимающимся производством сельскохозяйственной продукции или работающим в лесном хозяйстве, в случаях стихийных бедствий или иных чрезвычайных ситуаций.
Для государственного фонда семян заготавливаются семена, имеющие сертификаты сортового и посевного качества.
Государственный фонд семян формируется уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства и финансируется за счет средств республиканского бюджета и иных источников, не запрещенных законодательством Республики Таджикистан, в порядке, установленном Правительством Республики Таджикистан, и является республиканской собственностью
Статья 20. Страховой фонд семян растений
Страховой фонд семян растений состоит из запасов семян сортов, включенных в Государственный реестр сортов, и формируется в порядке, установленном Правительством Республики Таджикистан, уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства с целью оказания обратной помощи физическим и юридическим лицам, занимающимся производством сельскохозяйственной продукции, в случаях гибели или уничтожения посевов (саженцев) растений и иных чрезвычайных ситуациях .
Физические и юридические лица, занимающиеся производством семян растений, формируют ресурсный фонд согласно нормам, определенным уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства
ГЛАВА 5. ПОРЯДОК ПРОВЕДЕНИЯ СОРТОВОГО И СЕМЕННОГО КОНТРОЛЯ
Статья 21. Общие требования к сортовому и семенному контролю
Порядок организации и деятельности по сортовому и семенному контролю определяется настоящим Законом.
Сортовой и семенной контроль проводится с целью обеспечения соблюдения законодательства Республики Таджикистан о семеноводстве и принятых на его основе актов уполномоченного государственного органа в области продовольственной безопасности, а также требований государственных стандартов и иных нормативных правовых актов в сфере семеноводства .
Сертификация семян и семенной контроль проводится в отношении посевов и семян, принадлежащих физическим и юридическим лицам, осуществляющим деятельность в области семеноводства.
Семена или саженцы подлежат сортовому и семенному контролю.
Исключен
Качество семян определяется на основе требований государственных стандартов и иных нормативных правовых актов в сфере семеноводства. Критерии качества определяются по каждой категории и видам растений.
Статья 21(1) Определение сортовых качеств семян
Качество семян устанавливается на основании требований государственного стандарта в области семеноводства для каждой категории семян и видов растений.
Сортовая чистота или принадлежность растений, которые подлежат внесению в Государственный, реестр сортов, до реализации должны быть в подвержены полевым испытаниям, контролю сорта на испытательных участках и (или) лабораторному анализу сортового качества.
Сортовые качества семян растений определяются на основе проведения полевых испытаний, контроля сорта на испытательных участках и (или) лабораторного анализа качества посевных сортов.
Порядок проведения полевых испытаний посева растений, контроля сорта на испытательных участках и (или) лабораторного анализа качества посевных сортов устанавливается уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства
Статья 21(2). Государственная сортовая проверка
Государственная сортовая проверка осуществляется уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства с целью определения признаков сходства, новизны, отличия, устойчивости сортов, их экономической и биологической ценности в порядке, установленном Правительством Республики Таджикистан
Статья 22. Сортовой контроль
Сортовой контроль семян представляет собой совокупность мероприятий по полевому контролю семенных посевов, контролю сорта на специальных участках и лабораторному анализу.
Для сортов, предназначенных для реализации, при условии применения схемы контроля, необходимо проведение обязательного полевого контроля семенных посевов.
Порядок проведения полевого контроля семенных посевов, сортового контроля на специальных участках и лабораторного анализа, а также регистрации семенных посевов определяется уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства .
Статья 23. Семенной контроль
Контроль качества семян проводится путем отбора и анализа проб семян.
Отбор и анализ проб семян осуществляется из партии семян, предназначенных для реализации государственным органом по контролю и сертификации семян или аккредитованными физическими и юридическими лицами
Порядок аккредитации физических и юридических лиц на право отбора проб и определения посевных качеств семян растений устанавливается уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства .
Отбор проб семян из партий семян, предназначенных для вывоза из Республики Таджикистан, и их анализ осуществляются в соответствии с международными правовыми актами.
Статья 24. Сертификация семян
Уполномоченный государственный орган в области продовольственной безопасности определяет план сертификации семян для видов растений, подлежащих сертификации.
Каждый набор семян, предназначенный для продажи, должен быть сертифицирован.
Сертификаты, удостоверяющие сорт и качество семян, выдаются на каждый комплект семян в порядке, установленном нормативными правовыми актами Республики Таджикистан
Статья 25. Сертификат сортов и качества семян
На оригинальные, элитные и репродуктивные семена выдается сертификат сортов и качества на основании лабораторного исследования в порядке, установленном нормативными правовыми актами Республики Таджикистан
ГЛАВА 6.МАРКЕТИНГ ПАРТИИ СЕМЯН
Статья 26. Реализация партии семян
Реализация партии семян осуществляется в соответствии с законодательством Республики Таджикистан о семеноводстве.
Партии семян при их реализации должны быть упакованы и их тара и упаковки должны иметь маркировку установленной формы.
Партии семян, обработанные химическими или биологическими препаратами, должны быть упакованы. Тара и упаковка этих партий семян должна иметь соответствующие надписи и сопроводительные документы, определяющие порядок обращения с такими семенами и содержащие сведения о возможных негативных воздействиях на здоровье человека и окружающую среду.
При реализации каждой партии семян запрещается указывать на их таре, упаковках, маркировке и в сопроводительных документах не соответствующие действительности сведения о сортах растений, происхождении и качестве семян, а также распространять заведомо ложную информацию о партиях семян в средствах массовой информации.
Порядок реализации партий семян устанавливается уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства с учетом потребности на семена .
Статья 27. Ввоз и вывоз партий семян
Ввоз в Республику Таджикистан партий семян допускается при наличии сертификата сортового и посевного качества семян, импортного карантинного разрешения и соответствия указанных партий семян требованиям законодательства Республики Таджикистан и нормам международного права.
Запрещается ввоз в Республику Таджикистан неупакованных партий семян (насыпью), а также партий семян сорта которых не включены в Государственный реестр сортов, за исключением партий семян, предназначенных для научных исследований, государственных испытаний, производства семян для вывоза из Республики Таджикистан .
Ввезенные в Республику Таджикистан партии семян подлежат семенному и фитосанитарному контролю.
Партии семян, предназначенные для вывоза из Республики Таджикистан, должны иметь сертификат сортового и посевного качества и фитосанитарный сертификат, соответствующие нормативным правовым актам.
Запрещается ввоз и вывоз партий семян в случаях, противоречащих законодательству Республики Таджикистан.
Фитосанитарный сертификат и импортное карантинное разрешение выдаются уполномоченным государственным органом в области продовольственной безопасности.
Порядок выдачи фитосанитарного и импортного карантинного разрешения определяется уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства .
Контроль над ввозом и вывозом партий семян в Республике Таджикистан осуществляет уполномоченный государственный орган в области продовольственной безопасности .
Порядок ввоза и вывоза партий семян устанавливается Правительством Республики Таджикистан.
Статья 28. Гарантии качества семян
Физические или юридические лица, реализующие партии семян, гарантируют соответствие сортовых и посевных качеств семян реализуемой партии показателям, указанным в соответствующем сертификате.
В случае несоответствия сортовых качеств и категории семян реализуемой партии показателям, указанным в соответствующем сертификате, физические или юридические лица, реализующие партии таких семян, привлекаются к ответственности в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
ГЛАВА 7. ГОСУДАРСТВЕННОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ СЕМЕНОВОДСТВА
Статья 29. Уполномоченные государственные органы в области семеноводства
Уполномоченными государственными органами в области семеноводства являются уполномоченный государственный орган в области сельского хозяйства и уполномоченный государственный орган в области продовольственной безопасности
Статья 29(1). Компетенция Правительства Республики Таджикистан в области семеноводства
К компетенции Правительства Республики Таджикистан в области семеноводства отнесено:
- реализация государственной политиков области семеноводства;
- утверждение программ развития области семеноводства
- определение основных направлений международного сотрудничества в сфере семеноводства;
- разработка и принятие нормативных правовых актов по регулированию и развитию семеноводческой отрасли;
- осуществление иной компетенции, установленной законодательством Республики Таджикистан.
Статья 29(2). Полномочия уполномоченного государственного органа в области сельского хозяйства по вопросам семеноводства
Уполномоченный государственный орган в области сельского хозяйства по вопросам имеет следующие полномочия:
- реализация государственной политики в области семеноводства;
- разработка и внесение в Правительство Республики Таджикистан на утверждение программ развития области семеноводства;
- утверждение плана производства семян растений;
- разработка и утверждение порядка деятельности в области семеноводства;
- обеспечение официального утверждения новых селекционных достижений в области семеноводства, учет производства семян растений;
- анализ и мониторинг деятельности семеноводческих хозяйств в области производства семян;
- определение порядка использования сортов семян растений, не включенных в Государственный реестр сортов;
- в установленном порядке осуществление экспорта и импорта семян растений;
- осуществление международного сотрудничества в области семеноводства в соответствии с законодательством Республики Таджикистан;
- осуществление иных полномочий, предусмотренных законодательством Республики Таджикистан
Статья 29(3). Полномочия уполномоченного государственного органа в области продовольственной безопасности по вопросам семеноводства
Уполномоченный государственный орган в области продовольственной безопасности по вопросам семеноводства имеет следующие полномочия:
- осуществление контроля и регулирование деятельности в области семеноводства;
- сертификация предлагаемого к реализации набора семян, контроль посева семян в поле и на опытных участках, лабораторный анализ качества сортового и посевного семян;
- осуществление организационно-методических мероприятий, контроль за обеспечением соблюдения государственных стандартов и международных правил в области семеноводства;
- контроль за экспортом и импортом семян растений;
- установление научно обоснованных стандартов качества семян и технических средств анализа качества семян;
- установление порядка использования упаковки и упаковочных средств, маркировки, хранения и перевозки семян растений;
- осуществление международного сотрудничества по контролю за деятельностью в области семеноводства;
- осуществление иных полномочий, предусмотренных законодательством Республики Таджикистан
Статья 29(4). Полномочия местных исполнительных органов государственной власти в области семеноводства
Местные исполнительные органы государственной власти в области семеноводства осуществляют выполнение следующих мер:
- разработка программ, планов региональных мероприятий в области семеноводства и представление их для утверждения в городской (районный) Маджлис народных депутатов и контроль их исполнения;
- осуществление других полномочий в соответствии с законодательством Республики Таджикистан
(в редакции Закона РТ от 03.01.2024 №2029)
Статья 30. Организации, проводящие регистрацию сортов, сортовой и семенной контроль
Регистрация сортов осуществляется уполномоченным государственным органом в области сельского хозяйства
Сортовой и семенной контроль в отношении посевов и качества каждой партии семян осуществляется уполномоченным государственным органом в области продовольственной безопасности
Статья 31. Государственный контроль в области семеноводства
Руководители и соответствующие работники уполномоченного государственного органа в области продовольственной безопасности осуществляют свою деятельность по вопросам семеноводства в соответствии с настоящим Законом и иными нормативными правовыми актами Республики Таджикистан
Статья 31(1). Проверка деятельности хозяйствующих субъектов в области семеноводства
Проверка деятельности хозяйствующих субъектов в области семеноводства осуществляется в порядке, предусмотренном Законом Республики Таджикистан "О проверках деятельности хозяйствующих субъектов
Статья 32. Предоставление платных услуг
Уполномоченные организации, проводящие испытание и регистрацию сортов, контроль качества семян и посева, выдающие различные сертификаты и проводящие маркировку семян, имеют право требовать плату от заинтересованных сторон за предоставляемые услуги в рамках законодательства Республики Таджикистан и определять порядок дальнейшего использования полученных средств в соответствии с законодательством.
ГЛАВА 8. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 33. Разрешение споров при осуществлении деятельности в области семеноводства
Споры, возникающие при осуществлении деятельности в сфере семеноводства, разрешаются судом в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
Статья 34. Ответственность за нарушение законодательства Республики Таджикистан о семеноводстве
Физические и юридические лица за нарушение настоящего Закона привлекаются к ответственности в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
Статья 35. О признании утратившим силу Закона Республики Таджикистан "О семеноводстве"
Признать утратившим силу Закон Республики Таджикистан от 2 декабря 2002 года "О семеноводстве" (Ахбори Маджлиси Оли Республики Таджикистан, 2002 г., №11, ст. 693; 2005, №12, ст. 636; 2007г., №6, ст. 439).
Статья 36. Порядок введения в действие настоящего Закона
Настоящий Закон ввести в действие после его официального опубликования.
Президент
Республики Таджикистан Э. Рахмонов
г. Душанбе,
5 января 2008 года № 355
ПОСТАНОВЛЕНИЕ МАДЖЛИСИ НАМОЯНДАГОН МАДЖЛИСИ ОЛИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
О проекте Закона Республики Таджикистан "О семеноводстве"
Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли Республики Таджикистан постановляет:
Принять Закон Республики Таджикистан "О семеноводстве".
Председатель
Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли
Республики Таджикистан С.ХАЙРУЛЛОЕВ
г. Душанбе, 28 ноября 2007 года №802
ПЕОСТАНОВЛЕНИЕМАДЖЛИСИ МИЛЛИ МАДЖЛИСИ ОЛИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
О Законе Республики Таджикистан "О семеноводстве"
Рассмотрев Закон Республики Таджикистан "О семеноводстве", Маджлиси милли Маджлиси Оли Республики Таджикистан постановляет:
Одобрить Закон Республики Таджикистан "О семеноводстве".
Председатель
Маджлиси милли Маджлиси Оли
Республики Таджикистан М.Убайдуллоев
г.Душанбе, 19 декабря 2007 года №434
