Дар Вазорати адлияи
Ҷумҳурии Тоҷикистон
17 феврали соли 2012
баќқайди давлатӣ гирифта шудааст,
Рақами бақайдгирӣ 682
Бо фармоиши
Вазири кишоварзии
Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 8 феврали соли 2012, № 34
тасдиқ шудааст
ТАРТИБИ ГУЗАРОНИДАНИ САНҶИШ, БАҚАЙДГИРӣ ВА ҲИФЗИ НАВЪҲОИ РАСТАНӢ
БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
Тартиби мазкур ҳуҷҷати заминавиест, ки тартиб ва талаботро нисбати бақайдгирии навъҳои нави растанӣ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ муқаррар менамояд.
Тартиби мазкур тибқи талаботи моддаҳои 14 ва 32 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тухмипарварӣ" (аз 5 январи соли 2008, № 355) ва моддаи 12 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳифзи навъҳои растанӣ" (аз 29 декабри соли 2010, №672) тартиб дода шудааст.
§1. Мафҳумҳои асосӣ
1. Дар Тартиби мазкур мафҳумҳои зерин истифода шудаанд:
- мақоми ваколатдори давлатии идораи кишоварзӣ - Муассисаи давлатии "Комиссияи давлатии озмоиши навъи зироатҳои кишоварзӣ ва муҳофизати навъҳо"-и Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- навъи растанӣ - гурӯҳи набототии растаниҳое мебошад, ки ба табақаи (таксони) хурдтарини маълуми набототӣ мансуб буда, навобаста аз пурра қонеъ карда тавонистани шартҳо барои пешниҳоди ҳуқуқии селексионер метавонад аз рӯи дараҷаи зоҳиршавии аломатҳое, ки натиҷаи татбиқи генотипи мазкур ё комбинатсияи генотипҳо зоҳир гардад, аз ҳама гуна гурӯҳҳои дигари растаниҳо бо дараҷаи зоҳиршавии аққалан яке аз аломатҳо фарқ кунад, ҳамчун ҷузъи ягона аз нуқтаи назари қобилияти афзоиш ва ҳосилкунии растании комили ин навъи растанӣ баррасӣ шавад;
- бақайдгирии навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ - номнавис намудани навъи растанӣ ба Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ;
- аломатҳои муфид (арзишнокӣ барои парвариш ва истифода) - аломатҳои аз ҷиҳати хоҷагӣ арзишноки навъи растанӣ, ки барои парваришкунандаи растанӣ ё истифодакунандаи маводи ниҳоии он муфид мебошанд ва маҳз барои он аломатҳо навъи растанӣ парвариш меёбад;
- аломатҳои мушаххаскунандаи навъи растанӣ - аломатҳои фарқкунандагӣ, ҳамгунӣ ва устувории (ФҲУ) навъи растанӣ. Ба аломатҳои мушаххаскунандаи навъи растанӣ аломатҳои зоҳирӣ ё морфологии растанӣ, шомил мебошанд. Баҳри омӯзиши аломатҳои навъ мумкин аст усулҳои ҷадиди биологияи молекулавӣ, аз қабили электрофорез ва технологияи КДН, истифода шаванд;
- селексионер - шахсе, ки навъи нави растаниро баровардааст ё навъеро кашф карда, такмил додааст, ё ин ки корфармо ё ворисони ҳуқуқии онҳо;
- Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ - феҳристи расмие, ки ба он навъҳои растании барои истеҳсол ва истифодаи тиҷоратӣ иҷозатдодашуда, ба қайд гирифта мешаванд. Инчунин дар Феҳристи мазкур бо дархости селексионер (оригинатор) навъҳои растанӣ ҳифз карда мешавад, ки ин навъҳо қиммати аломатҳои муфид надошта, аз рӯи аломатҳои мушаххаскунандаи навъ нисбат ба навъҳои пешин фарқият дошта бошад;
- мақоми ваколатдор - мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба санҷиш ва бақайдгирии навъҳои растанӣ;
- нигаҳдории навъи растанӣ - маҷмӯи чорабиниҳои ба афзункунии маводи ибтидоии навъи бақайдгирифташуда равонагашта, ки имкон медиҳанд, то аломатҳои навъ аз тавсифи расмии навъ ҳангоми бақайдгирии он дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ фарқ накунанд;
- нигаҳдорандаи навъ - шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ ба ҳайси масъул барои нигаҳдории навъ ба қайд гирифта шудааст;
- дархосткунанда - шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки барои ба қайд гирифтани навъи растанӣ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ ба мақоми ваколатдор дар шаклҳои қабулгардида Замимаи 4 дархост пешниҳод мекунад;
- аз нав бақайдгирии навъ - такроран ба қайд гирифтани навъ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ баъд аз тамом шудани мӯҳлати бақайдгирӣ ё баъди аз қайд баровардани навъ;
- навъи номзад - навъи растание, ки барои ба қайд гирифтани он ба Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ дархост пешниҳод шудааст;
- тавсифи расмӣ - тавсифи набототии навъи бақайдгирифташуда (тавсифи навъ), ки дар асоси натиҷаҳои санҷиши аломатҳои мушаххаскунандаи навъи растанӣ тартиб дода мешавад;
- тухмӣ - қисми растанӣ (тухмӣ, дона, мева, лӯндамева, бехмева, пиёзак, қаламча, ниҳол, кӯчат ва ғайра), ки барои такрористеҳсоли навъи растанӣ истифода мешавад.
§2. Мақсади бақайдгирии навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ
2. Бақайдгирии навъи растанӣ пеш аз ҳама бо мақсади бо навъҳои беҳтарин таъмин намудани истеҳсолоти кишоварзӣ гузаронида мешавад. Бо баробари ба қайд гирифтани навъи нави растанӣ кафолат дода мешавад, ки он ба талаботи маҳаллии истеҳсолоти кишоварзӣ ҷавобгӯ аст ва нисбат ба дигар навъҳои парваришшаванда аз ҷиҳати аломатҳои муфид афзалият дорад.
3. Бақайдгирии навъи растанӣ аз инҳо иборатанд:
- ҳимояи манфиатҳои давлат ва деҳқонон аз воридот ва истифодаи навъҳои тасодуфӣ ва пастсифат;
- мусоидат баҳри дар истеҳсолот ҷорӣ намудани навъҳои нави хушсифат, ки дар Тоҷикистон ё дигар давлатҳо бароварда шудаанд;
- таъмини интихоби озодонаи навъи растанӣ аз ҷониби деҳқонон ва истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ;
- таъмини нигоҳдории дурусти навъҳои растанӣ дар тамоми давраи дар истифодаи тиҷоратӣ қарор доштани он;
- таъмини гузоштани номи дуруст ба навъи тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ.
БОБИ 2. СИСТЕМАИ НАВЪСАНҶӢ
§1. Мақоми ваколатдор
4. Фаъолияти системаи навъсанҷӣ таҳти назорати мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба санҷиш, бақайдгирӣ ва ҳифзи навъҳои растанӣ (минбаъд мақоми ваколатдор) қарор дорад. Тибқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 июни соли 2011 таҳти №281 мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба санҷиш, бақайдгирӣ ва ҳифзи навъҳои растанӣ - Муассисаи давлатии "Комиссияи давлатии озмоиши навъи зироатҳои кишоварзӣ ва муҳофизати навъҳо"-и Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян гардидаст.
5. Мақоми ваколатдор навъҳои нави намудҳои растаниеро, ки дар шароити Тоҷикистон парвариш меёбанд ва дорои аҳамияти иқтисодӣ мебошанд, аз санҷишҳои расмӣ мегузаронад. Номгӯи ин намудҳои растанӣ дар Замимаи 1 оварда шудааст.
6. Бо мақсади танзими фаъолияти системаи санҷиш ва бақайдгирии навъҳо бо фармоиши Вазири кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон Комиссияи минтақабобкунии навъҳои растанӣ (минбаъд Комиссия) таъсис дода мешавад, ки он нисбати масъалаҳои ба бақайдгирии навъи растанӣ вобаста қарор қабул менамояд.
7. Ҳайати Комиссия бо фармоиши Вазири кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад. Ба ҳайати Комиссия роҳбарони мақомоти ваколатдори соҳаи кишоварзӣ, олимон ва кормандони муассисаҳои илмӣ, инчунин мутахассисони соҳаи тухмипарварӣ дохил мешаванд. Ҳайати Комиссия дар панҷ сол як маротиба таъин карда мешавад.
8. Мақоми ваколатдор барои гузаронидани санҷиши расмӣ ва бақайдгирии навъҳои растанӣ амалиёти зеринро иҷро менамояд:
- тайёр намудани намунаи ҳуҷҷатҳои зарурӣ барои гузаронидани санҷиш ва бақайдгирии навъҳои растанӣ;
- қабули дархостҳо барои бақайдгирии навъҳои растанӣ;
- қабули намунаи тухмии навъҳои номзад;
- омӯзиши аломатҳои мушаххаскунандаи навъи растанӣ тавассути гузаронидани санҷиши аломатҳои мушаххаскунандаи навъи растанӣ;
- таҳлили натиҷаҳо санҷиши аломатҳои мушаххаскунандаи навъи растанӣ ва тайёр намудани тавсифи расмии навъи номзад;
- гузаронидани санҷиши аломатҳои муфиди навъи растанӣ ва таҳлили натиҷаҳои санҷиш;
- тартиб додани ҳисобот оиди ҳар як навъи номзад барои пешкаш намудан ба Комиссияи минтақабобкунии навъҳои растанӣ;
- пешниҳоди қабул ё инкор намудани навъи номзад;
- тартиб додани дастурҳои услубӣ барои гузаронидани санҷишҳои аломатҳои мушаххаскунанда ва аломатҳои муфиди навъи растанӣ, ҷамъ овардани маълумот аз натиҷаи ин санҷишҳо ва таҳлили онҳо;
- ташхиси дархости бақайдгирии навъи растанӣ ва номи ба он пешниҳоднамудаи дархосткунандаро мегузаронад;
- дар ҳолати номутобиқатии дархостҳо барои бақайдгирӣ ё номи навъи растанӣ, қабули онҳоро рад менамояд;
- дар асоси натиҷаҳои санҷиши навъи растанӣ ба Комиссияи минтақабобкунӣ ҷиҳати қабул ё рад намудани бақайдгирии навъи номзад пешниҳод ирсол мекунад;
- дархостро ҷиҳати бақайдгирии номи нигаҳдорандаи дигари навъи растанӣ қабул мекунад, меомӯзад, тасдиқ ва ё рад мекунад.
- нашри иттилоот оиди фаъолияти системаи навъсанҷӣ.
9. Дар асоси қарори Комиссияи мақоми ваколатдор Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растаниро тибқи намунаи дар Замимаи 2 овардашуда тартиб дода, бо танзим нигоҳ медорад ва соле як маротиба ба таври расмӣ ба забони давлатӣ нашр ва дастрасӣ омма менамояд.
§2.Ҳуҷҷатгузории мақоми ваколатдор
10. Мақоми ваколатдор ҳар як дархостро бо ифодаи маълумоти зерин ба қайд мегирад:
- санаи пешниҳоди дархост ба мақоми ваколатдор ва рақами бақайдгирии он;
- санаи нашри маълумоти муфассал оиди дархост;
- ному насаб ва суроғаи дархостдиҳанда;
- тавсифномаи аломатҳои навъи растанӣ, ки дархостдиҳанда пешниҳод мекунад;
- номи ба навъ аз ҷониби дархосткунанда пешниҳодшуда;
- ҳар гуна маълумоти дигари дахлдор.
11. Барои ҳар як навъи ба Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ дохилшуда, мақоми ваколатдор маълумоти зеринро низ ба қайд мегирад:
- намудҳо, ном ва тавсифи расмии навъ;
- санаи бақайдгирии навъ ба Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ тамоми ҳуҷҷатҳое, ки дар асоси онҳо навъ ба қайд гирифта шудааст;
- санаи ба анҷом расидани мӯҳлати қайди навъ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ;
- ному насаб ва суроғаи нигаҳдорандаи навъ;
- бекор намудан ва ё тағйир додани нигаҳдорандаи навъ тибқи бандҳои 21 ва 22 тартиби мазкур;
- номи ҳаргуна шахсе, ки хоҳиши аз нав ба қайд гирифтани навъеро дорад, ки қайди он мутобиқи банди 77 тартиби мазкур ба итмом расидааст;
- ҳар гуна маълумоти дигари дахлдор.
12. Ҳангоми зарурат, барои муқаррар намудани аломатҳои фарқкунандагии навъи номзад, санҷиши (волидони) навъ ё намунаҳои барои истеҳсоли дурага истифодашаванда ва навъҳои синтетикӣ низ гузаронида мешавад. Дар ин ҳолат, агар дархосткунанда талаб намояд, пас мақоми ваколатдор кафолат медиҳад, ки ҳамаи маълумоти ба дастомада махфӣ нигоҳ дошта мешавад ва ба маълумоти дар банди 5 тартиби мазкур қайдгардида, дохил карда намешавад.
13. Ба ғайр аз маълумоти махфӣ, ки дар боло қайд гардидааст, тамоми дигар маълумоте, ки тартиби мазкур дар бар мегирад, бояд дастраси омма бошад ва ҳангоми зарурат аз ҷониби мақоми ваколатдор ба тарафҳои манфиатдор бар ивази пардохт пешкаш карда мешавад.
§3. Нашри иттилоот
14. Мақоми ваколатдор бояд мунтазам дар нашрияҳои чопии худ маълумоти зеринро нашр намояд:
- дархостҳо барои бақайдгирии навъи растанӣ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ, инчунин санаи қабули дархост ва номи ба навъ пешниҳодшуда;
- бақайдгирии навъҳои растанӣ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ ва санаи бақайдгирӣ;
- бекор намудани дархостҳо барои ба қайдгирии навъ ба Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ;
- рад намудани дархостҳо барои ба қайдгирии навъ ба Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ;
- тағйирот дар рӯйхати шахсон (дархосткунандагон, дорандагони ҳуқуқ ва иштирокчиёни ҷараёни супоридани дархост);
- қатъи бақайдгирии навъ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ;
- номгӯй ва ҳаҷми маблағи хизматрасонии пулакӣ;
- эълонҳои расмии ба бақайдгирии навъ вобаста.
15. Мақоми ваколатдор ҳуқуқ дорад, ки баъд аз нашр шудани маълумот дар нашрияҳои чопии худ онро бо истифода аз системаҳои электронӣ дастраси умум гардонад.
§4. Пешниҳоди хизматрасонии пулакӣ
16. Мутобиқи моддаи 32-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи тухмипарварӣ" ва моддаи 5-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳифзи навъҳои растанӣ" мақоми ваколатдор ҳуқуқ дорад аз тарафҳои манфиатдор, инчунин аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои хизматҳои расонидашуда тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳаққи пардохт талаб намояд.
§5. Нигаҳдорӣ ва нигаҳдорандаи навъи растанӣ
17. Нигаҳдорандаи навъ вазифадор аст, ки навъро дар тӯли тамоми давраи дар қайд буданаш, тавре нигоҳ дорад, ки аломатҳои тавсифи расмии навъ ҳангоми ба қайд гирифтани он дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ, пурра нигоҳ дошта шаванд.
18. Нигаҳдорандаи навъи растанӣ ҳамаи наслҳои навъи нигаҳдошташавандаро ба қайд мегирад ва ин қайдҳояшро дар ҳолати аз ҷониби мақоми ваколатдор талаб намудан, ройгон пешниҳод менамояд. Инчунин ӯ, ҳангоми пайдо шудани зарурат, ба мақоми ваколатдор намунаи тухмӣ ё маводи кишти навъи нигаҳдорандаашро ройгон дастрас менамояд.
19. Дар тӯли тамоми давраи дар қайд будани навъи растанӣ нигаҳдорандаи он бояд ҳамаи маълумотро оид ба навъ ба мақоми ваколатдор пешниҳод намояд.
20. Нигаҳдорандаи навъ бояд ба мақоми ваколатдор ҳангоми гузаронидани назорати кишти тухмӣ дар саҳро ва дигар чорабиниҳо оид ба нигаҳдории навъ дар тӯли тамоми давраи дар қайд будани навъ шароит муҳайё созад ва кӯмак расонад.
21. Дархосткунанда номи нигоҳдорандаи навъро бояд дар дархости бақайдгирии навъи растанӣ мушаххас намояд. Барои тағйир додани номи нигаҳдорандаи навъ ё барои ба қайд гирифтани шахси дигар ҳамчун нигаҳдорандаи иловагии навъ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ бояд ба мақоми ваколатдор дархост пешниҳод карда шавад Замимаҳои 9 ва10.
22. Дар ҳолати ба мақоми ваколатдор ворид шудани дархост нисбати ивазшавӣ ё илова шудани шахси дигар ҳамчун нигаҳдорандаи навъ ин дархост омӯхта мешавад. Мақоми ваколатдор нисбати ингуна дархост дар он ҳолат қарори мусбӣ қабул мекунад, ки агар шахси ба сифати нигаҳдорандаи навъ пешниҳодшуда (ё ҳамагуна шахси ӯро ивазкунанда ё шахси иловагии барои нигоҳдории навъ пешниҳодшуда) қобилият ва воситаҳои заруриро барои нигаҳдории навъ мутобиқи талаботи тартиби мазкур дошта бошад.
23. Мақоми ваколатдор ба дархостдиҳанда оид ба қабули қарор мутобиқи тартиби мазкур ва дар ҳолати қабули қарори манфӣ, оиди сабабҳои он маълумот медиҳад.
24. Агар нигаҳдорандаи навъ бо сабабҳои гуногун иваз карда шавад ва агар навъ ҳанӯз дар истифодаи тиҷоратӣ қарор дошта бошад, пас мақоми ваколадор бояд шахси дигареро пайдо намояд, ки вазифаи нигаҳдорандаи навъро мутобиқи талаботи тартиби мазкур иҷро карда тавонад.
25. Мақоми ваколатдор номгӯи нигаҳдорандагони бақайд гирифташуда ва навъҳои барои нигаҳдории онҳо мутасаддиро тартиб дода, нигоҳ медорад. Ин номгӯй ба назардошти бақайдгирии навъҳои нав ва аз қайд баровардани навъҳо мунтазам нав карда мешавад.
БОБИ 3. ТАРТИБИ БАҚАЙДГИРИИ НАВЪ ДАР ФЕҲРИСТИ НАВЪҲОИ ТИҶОРАТӢ
§1. Тартиби пешниҳоди дархост
26. Мақоми ваколатдор дархостро нисбати бақайдгирии навъ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ (минбаъд - дархост) дар давоми сол мувофиқи ҷадвали солонаи нашрнамуда қабул менамояд Замимаи 6.
27. Дархост барои бақайдгирии навъи нав дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ аз тарафи селексионери навъ ё намояндаи ваколатдори ӯ ба мақоми ваколатдор дар шакли зерин ҳуҷҷатҳои заруриро дар ду нусха пешниҳод мекунад:
- дархост барои бақайдгирии навъ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ Замимаи 4;
- анкетаи навъ, ки дар он маълумоти пурра дар бораи аломатҳои муфиди навъи растанӣ, бо назардошти талаботи махсус вобаста аз ҳар як намуди растанӣ, оварда мешавад Замимаи 4;
- ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ҳуқуқи пешниҳоди дархост (барои намояндагони селексионер);
- расмҳои рангаи намуди умумии растании пурра инкишофёфта, ғӯра, гул, хӯшагул, узвҳои ҳосилдиҳанда (хӯша, лӯнда, мева, ғилофак ва ғ.) дар 2 нусха. Андозаи расмҳо 9х12 см, таги расм сафед, дар қиёс бо ҷадвал ё ягон ченаки андозадори дигар гирифта шуда, дар пушти ҳар як расм бояд номи навъ, имзои муаллиф ва мӯҳр (агар дархосткунанда шахси ҳуқуқӣ бошад) гузошта шавад;
- ҳуҷҷати тасдиқкунандаи пардохти ҳаққи хизмат барои омӯзиши дархост ва санҷиши расмӣ.
28. Дархосткунанда пас аз гирифтани тасдиқи қабули дархосташ аз мақоми ваколатдор ҳаққи хизмати гузаронидани санҷиши расмиро пардохт карда, ба мақоми ваколатдор намунаи тухмӣ ё маводи киштро дар мӯҳлати муқарраршуда ва ба миқдори муайян, ки дар Замимаи 7 оварда шудааст, равон мекунад.
29. Намунаи тухмии аз ҷониби дархосткунанда равоншаванда бояд ба талаботи бандҳои аз 48 то 54 тартиби мазкур ҷавобгӯй бошад.
30. Дархост барои бақайдгирии навъи растанӣ аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии хориҷӣ дар ҳолате қабул карда мешавад, ки дархосткунандаи хориҷӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон намояндаи ваколатдор дошта бошад. Ин намоянда бояд суроғаи почтавӣ дошта, барои ҳамаи равандҳои ба дархост вобаста, ки тартиби мазкур муайян мекунад, мутасаддӣ бошад.
§2. Номи навъи растанӣ
31. Ба навъи растанӣ бояд номе гузошта шавад, ки он аз ҷониби дархосткунанда ба мақоми ваколатдор пешниҳод шудааст ва он дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ ба қайд гирифта мешавад.
32. Номи навъи растанӣ бояд имкон диҳад, ки навъи растанӣ фарқ карда шавад. Номи навъи растанӣ наметавонад танҳо аз рақамҳо иборат бошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки он ба таҷрибаи қабулшудаи номи навъи растанӣ мувофиқат намояд.
33. Номи навъи растанӣ, ки аз ҷониби дархосткунанда пешниҳод шудааст, қобили қабул ҳисобида намешавад, агар он:
- аз тамғаи тиҷоратӣ ё рамзи ба он монанд, ки моликияти тарафи сеюм аст, иборат бошад;
- барои истифодабарандагон мураккаб ва ифодаи мушкил дошта бошад;
- ба номи дигар навъи растании ҳамин намуд ё намуди ба он наздик монанд бошад ё сабаби саҳв кардан бо номи дигар навъи растанӣ гардад;
- ба номи дигар маҳсулоти тиҷоратӣ монанд бошад ё сабаби саҳв кардан бо номи тиҷоратии дигар маҳсулот гардад;
- таҳқиркунанда ё мухолифи ахлоқи ҷомеа бошад;
- сабаби нофаҳмӣ ё саҳв дар тавсиф, муфидӣ ва мушаххасгардонии навъ гардад.
34. Агар номи навъи растанӣ аз тарафи мақоми ваколатдор маъқул дониста нашавад, пас навъ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ ба қайд гирифта намешавад. Дар ин ҳолат, мақоми ваколатдор ба дархосткунанда ба таври хаттӣ маълум менамояд, ки бо кадом сабаб номи пешниҳоднамудаи ӯ қобили қабул нест. Пас дархосткунанда ҳуқуқ дорад дар давоми 3 моҳ ба мақоми ваколатдор номи дигари ба навъи растанӣ додаашро пешниҳод намояд Замимаи 11. Агар тамоми дигар талабот иҷро шаванд, вале ба навъ номи нави қобили қабули мақоми ваколатдор пешкаш нашавад, пас санҷиши расмӣ оғоз намегардад.
35. Дар дохили ҳар як намуду гурӯҳи растаниҳо иҷозат дода намешавад, номи якхела ва ё монанд истифода шавад. Номи навъ тарҷума намешавад, аз ин рӯ номи навъҳои хориҷӣ танҳо бо ҳуруфи кириллӣ, бе тарҷума навишта мешаванд.
36. Селексионери навъи растанӣ ҳуқуқ дорад, ки ба номи навъ то ба қайд гирифтани он дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ тағйирот ворид намояд. Барои ворид намудани тағйирот ба номи навъ ба мақоми ваколатдор бояд тариқи намунаи дар Замимаи 12 овардашуда, дархост пешниҳод карда шавад. Баъди ба қайд гирифтани навъи растанӣ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ иҷозат дода намешавад, ки ба номи навъ тағйирот ворид гардад.
37. Баъди қабули дархост барои бақайдгирии навъ ва нашри он аз ҷониби мақоми ваколатдор шахсони сеюм дар давоми се моҳ пас аз нашри номи навъ метавонанд нисбати он арзу шикоят баён намоянд. Ин гуна эътироз бояд ба таври хаттӣ ва бо баёни муфассали сабаби арзу шикоят ба мақоми ваколатдор пешниҳод гардад.
§3. Бақайдгирии дархост
38. Дархост дар китоби қайдҳо Замимаи 6 якҷоя бо маълумоти зерин ба қайд гирифта мешавад:
- номи тоҷикии намуди растанӣ;
- номи лотинии намуди растанӣ;
- номи ба навъи растанӣ пешниҳодшуда;
- рақами рамзии селексионер;
- ному насаби дархосткунанда, суроғаи ӯ ва суроға барои мукотиба;
- ному насаб ва суроғаи нигаҳдорандаи навъ;
- ному насаб ва суроғаи селексионери навъ (агар дархосткунанда худи селексионер набошад; дар ҳолати зиёда аз як нафар будани селексионерон маълумот аз рӯи алфавит оварда мешавад).
- мамлакате, ки дар он навъ бароварда шудааст;
- ҳуҷҷати тасдиқкунандаи пардохти ҳаққи хизмат барои қабули дархост ва ташхиси пешакии он.
§4. Ташхиси пешакии дархост
39. Ташхиси пешакии дархост дар давоми як моҳ баъди қабули он аз ҷониби мақоми ваколатдор гузаронида мешавад. Мӯҳлати ташхиси пешакиро дар ҳолати пеш омадани зарурияти дастрас намудани маводи иловагӣ ва аниқкунанда, дароз намудан мумкин аст.
40. Ҳангоми гузаронидани ташхиси пешакии дархост мақоми ваколатдор мавҷуд будани ҳуҷҷатҳо ва ба талабот ҷавобгӯй будани онҳо, инчунин саҳеҳияти маълумоти дар дархост пешниҳодшудаи зеринро меомӯзад:
- мутобиқати мӯҳр ва имзои дархосткунанда;
- мутобиқати номи ба навъи растанӣ пешниҳодшуда ба талаботи бандҳои аз 31 то 37 тартиби мазкур;
- дар ҳолатҳои зарурӣ, мавҷудияти иҷозатнома барои парвариш намудани навъи растанӣ мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи бехатари биологӣ" (аз 1 марти с. 2005, №88);
- ҳуҷҷати тасдиқкунандаи пардохти ҳаққи хизмат барои қабули дархост ва гузаронидани ташхиси пешакии он.
41. Агар, мутобиқи дархост, аллакай омӯзиши аломатҳои мушаххаскунандаи навъ дар дигар давлат гузаронида шуда бошад ё гузаронида мешуда бошад, пас бо дархосткунанда нисбати истифодаи натиҷаи ин омӯзиш қарордод баста мешавад ва дар ҳолати зарурӣ ба истифодаи натиҷаҳои санҷиш розигӣ дода мешавад.
42. Агар ҳангоми гузаронидани ташхиси пешакӣ муқаррар гардад, ки дархост ба талабот ҷавобгӯй нест, пас мақоми ваколатдор дархосткунандаро оиди камбудиҳои ҷойдошта ба воситаи мактуб хабардор карда, талаб мекунад, ки онҳоро дар муддати як моҳ ислоҳ намояд. Агар дархосткунанда дархост намояд, ки мӯҳлати пешниҳодшуда барои ислоҳи ҳуҷҷатҳо ё пешниҳоди маълумоти иловагӣ кифоя нест, пас ин мӯҳлат дароз карда мешавад. Нусхаи мактуби мақоми ваколатдор ба дархосткунанда ва ҷавоби дархосткунанда ба ин мактуб ба ҳуҷҷатҳои бақайдгирии навъ замима карда мешаванд.
43. Агар дархост ба талабот ҷавобгӯй ва ҳамаи ҳуҷҷатҳои зарурӣ пешниҳод шуда бошанд, пас мақоми ваколатдор қабули дархостро тасдиқ намуда, онро ба қайд гирифта, рақами бақайдгирӣ мегузорад ва дархосткунандаро нисбати қарори худ хабардор мекунад.
44. Дархостҳои бақайдгирифташуда баргардонида намешаванд.
45. Агар муқаррар гардад, ки ҳуҷҷатҳо аз ҷониби шахси барои супоридани дархост ҳуқуқ надошта пешниҳод шудаанд ва ё агар дархосткунанда ба мақоми ваколатдор ҳуҷҷатҳои ислоҳшуда ё набударо дар муддати муқаррашуда пешниҳод накунад, пас дархосткунанда аз натиҷаи манфии ташхиси пешакӣ огоҳ карда шуда, чунин дархост вориднашуда ҳисобида мешавад.
46. Агар дархосткунанда бо қарори дар натиҷаи ташхиси пешакӣ қабулгардида розӣ нашавад, пас ин масъала мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳаллу фасл карда мешавад.
47. Баъд аз гузаштани муддати барои арзу шикоят пешниҳодшуда ҳамаи маълумоти вобаста ба дархости қабул ношуда, нобуд карда мешавад.
§5. Тартиби қабули тухмӣ
48. Мақоми ваколатдор барои ҳар як намуди растанӣ мӯҳлати ниҳоии қабули тухмӣ ва миқдори онро, ки дар Замимаи 7 оварда шудааст, муқаррар менамояд. Ин талабот бояд аз ҷониби мақоми ваколатдор нашр ва дастраси умум гардонида шавад. Агар тухмӣ бар хилофи талаботи муқаррагардида пешниҳод гардад, пас он қабул карда намешавад.
49. Тухмии ба мақоми ваколатдор дастрасшаванда бояд ҳам тамғақоғази дохили халта ва ҳам тамғақоғази беруни халта дошта бошад, ки дар онҳо маълумоти зерин оварда мешавад:
- ному насаб ва суроғаи дархосткунанда;
- номи лотинии намуди растанӣ;
- номи тоҷикии намуди растанӣ;
- ҳаргуна маълумоти иловагӣ оиди парвариши растанӣ, ки селексионер тавсия менамояд;
- номи ба навъ пешниҳодшуда;
- рақами рамзии селексионер.
50. Барои тухмии навъҳои хориҷӣ дар тамғақоғаз маълумот бояд ҳам ба забони тоҷикӣ ва ҳам ба забони дархосткунанда оварда шавад.
51. Намунаи тухмии ба мақоми ваколатдор дастрасшаванда бояд аз ҳосили соли гузашта гирифта шавад. Ҳамроҳи тухмӣ бояд сертификати сифати тухмӣ, ки мутобиқатии тухмиро ба стандартҳои тухмии сертификатсияшуда тасдиқ менамояд, фиристода шавад.
52. Тухмӣ набояд бо маводи кимиёвӣ ё биологӣ ё заҳрхимикатҳо коркард ё рӯйпӯш карда шуда бошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар мақоми ваколатдор нисбати ин масъала талаботи махсус надошта бошад.
53. Мақоми ваколатдор барои тақсим намудани намунаи тухмӣ барои санҷиши аломатҳои мушаххаскунанда ва санҷиши аломатҳои муфиди навъ, инчунин барои коркарди кимиёвии тухмӣ ва дастрас намудани он ба стансияҳои давлатии навъсанҷӣ ҷавобгар аст.
54. Бо мақсади ташкил ва нигаҳдории доимии захираи генетикии навъҳои растанӣ дархосткунанда инчунин намунаи (эталони) навъро, ки аз гербарий, тухмӣ, лӯнда, пиёзак, қаламча, тӯдагул (хӯша, хӯшагул, сӯта ва дигар қисмҳои растанӣ) иборат аст, ба мақоми ваколатдор пешниҳод менамояд. Мақоми ваколатдор дар навбати худ ин намунаи навъро ба Маркази милии ҷумҳуриявии захираҳои генетикӣ (суроға: ноҳияи Рӯдакӣ, ҷамоати Сари киштӣ, деҳаи Маҳмадшои поён) якҷоя бо мактуби мутобиқи Замимаи 13 равон менамояд.
§6. Санҷишҳои расмии навъи растанӣ
55. Бо мақсади муайян намудани навъи растанӣ ва аломатҳои муфиди барои бақайдгирӣ бояд мутобиқи усулҳои ҷадиди байналхалқӣ санҷишҳои расмии навъи растанӣ гузаронида шаванд.
56. Санҷишҳои расмии аломатҳои мушаххаскунандаи навъи растанӣ бо мақсади муайян намудани навъ ва тартиб додани тавсифи расмии он дар стансияҳои давлатии навъсанҷӣ вобаста аз зироат дар давоми 2-3 сол гузаронида мешаванд. Номгӯй ва суроғаи стансияҳои давлатӣ ва қитъаҳои навъсанҷӣ дар Замимаи 3 оварда шудааст.
57. Санҷишҳои расмии аломатҳои муфиди навъи растанӣ ҳадди аққал дар 3 стансия ё қитъаи давлатии навъсанҷӣ бо такрорёбии минималии 3 каратаи майдончаҳои таҷрибавӣ дар давоми 2-3 сол гузаронида мешаванд.
58. Дар ҳолати бо сабабҳои гуногун аз шумораи дилхоҳи стансия ва қитъаҳои навъсанҷӣ ғайриимкон будани гирифтани маълумоти дақиқ дар бораи аломатҳои муфиди навъи растанӣ мақоми ваколатдор қарор қабул мекунад, ки ҳангоми риояи талаботи услуби навъсанҷӣ, ба мисли истифодаи рендомизатсия ва навъи стандартӣ, натиҷаи санҷишҳои навъ дар майдончаҳои таҷрибавии муассисаҳои илмӣ ва хоҷагиҳои махсус барои қабули қарор нисбати пешниҳоди бақайдгирии навъи растанӣ ба инобат гирифта мешавад.
§7. Санҷишҳои аломатҳои мушаххаскунандаи навъ
59. Санҷишҳои аломатҳои мушаххаскунандаи навъи растанӣ бояд миқдори лозимии аломатҳоро барои исбот намудани фарқкунандагии навъ ва тавсифи пурраи он дар бар гиранд. Усулҳои муайян намудани аломатҳои мазкур бояд аниқ, қобили қабулу истифода ва боваринок бошанд.
60. Навъи растанӣ дар ҳолате фарқкунанда ба ҳисоб меравад, ки агар он аз рӯи як ё якчанд аломатҳояш аз ҳама гуна навъи дигари дар санаи бақайдгирии дархост маълуми умумбуда фарқияти аниқ дошта бошад. Дар стансияҳои давлатии навъсанҷӣ, ки дар онҳо санҷиши аломатҳои фарқкунандаи навъ гузаронида мешавад, бояд коллексияи навъҳои дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ бақайдгирифташуда, нигоҳ дошта шаванд.
61. Навъи растанӣ дар ҳолате ҳамгун ба ҳисоб меравад, ки аломатҳояш, бо назардошти хусусиятҳои афзоиши растанӣ, дар наслҳои минбаъда ба таври кофӣ як хел зоҳир гарданд.
62. Навъи растанӣ дар ҳолате устувор ҳисобида мешавад, ки аломатҳои ба навъ хос баъди чандин маротиба афзоиш намудан ё дар ҳолати мавҷуд будани даври махсуси афзоиш, дар охири ҳар як давр, тағйир наёбанд, яъне устувор боқӣ монанд.
63. Мақоми ваколатдор метавонад бо ташкилотҳои дахлдор ё шахсони алоҳида чӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ё берун аз ҳудуди он барои санҷиши аломатҳои мушаххаскунандаи навъи растанӣ ҳамкорӣ кунад ё натиҷаҳои ингуна санҷишҳоро, ки пештар дар дигар мамлакат гузаронида шудааст, истифода барад.
§8. Санҷиши аломатҳои муфиди навъ
64. Баҳодиҳӣ ба аломатҳои муфиди навъ бо роҳи бо такрорёбии пурра гузаронидани санҷиши саҳроӣ дар минтақаҳои асосии зироатчигии Тоҷикистон анҷом дода мешавад. Барои баҳодиҳӣ ба аломатҳои муфиди навъ ҳамаи аломатҳои мансуб ба парвариши растанӣ ва истифодаи маҳсулоти рӯёнидашаванда ба инобат гирифта мешаванд.
65. Санҷиши аломатҳои муфиди навъҳои растаниҳои барои парвариш дар гармхона тавсияшаванда дар шароити махсуси гармхона гузаронида мешавад.
66. Барои растаниҳои асосии кишоварзӣ, аз қабили пахта, гандум, картошка ва мевагиҳову ангур, гузаронидани ташхиси лаборатории маҳсулоти рӯёнидашуда барои муқаррар кардани аломатҳои асосии сифатии навъ зарур аст.
67. Гузаронидани санҷиши аломатҳои муфиди навъ барои як гурӯҳ намудҳои афзалиятноки растанӣ, ки дар Тоҷикистон аҳамияти бузурги иқтисодӣ доранд, ҳатмӣ мебошад. Номгӯи ин намудҳои растанӣ дар Замимаи 1 оварда шудааст.
68. Санҷиши навъи растанӣ дар саҳро, ташхисҳои лабораторӣ ва таҳлили натиҷаҳои ба даст омада мутобиқи стандартҳои байналмилалӣ ва низоми аз ҷониби мақоми ваколатдор тартиб ва нашр гардида гузаронида мешаванд.
69. Навъи нави растанӣ дар ҳолате ба Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ ба қайд гирифта мешавад, ки агар он аз рӯи хусусиятҳои муҳимаш аз навъҳои мавҷуда афзалият дошта бошад. Агар афзалияти навъи растанӣ танҳо дар баъзе минтақаҳои зироатчигӣ ё агро-экологӣ тасдиқ гардад, пас он дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ бо эъзоҳи мутобиқ ба қайд гирифта мешавад.
§9. Бақайдгирии навъи растанӣ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ
70. Навъи нави растанӣ дар ҳолати ҷавобгӯй будан ба талаботи зерин дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ ба қайд гирифта мешавад:
- фарқкунанда, ҳамгун ва устувор бошад;
- дорои аломатҳои муфиди парваришӣ ва истифодабарӣ бошад (танҳо барои намудҳои алоҳидаи растанӣ, ки санҷиши аломатҳои муфиди онҳо ҳатмӣ мебошад);
- номи мувофиқ дошта бошад.
71. Комиссияи минтақабобкунии навъҳои растанӣ, новобаста аз мувофиқ будани навъ ба талаботи дар боло зикршуда, дар ҳолатҳои зерин метавонад онро дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ ба қайд нагирад:
- агар аломатҳои навъ ба ягон қисмати қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оиди ҳифзи сиҳатии одамон, ҳайвонот ва растаниҳо мухолифат намояд;
- агар парвариши навъ барои парвариши дигар навъу намуди растаниҳо зарарнок бошад.
72. Баъди аз ҷониби Комиссияи минтақабобкунии навъҳои растанӣ қабул шудани қарори мусбат дархосткунанда бояд тибқи нишондоди банди 16 тартиби мазкур ҳаққи бақайдгирии навъро дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ пардохт намояд.
§10. Хориҷ намудани навъҳо аз Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ
73. Комиссияи минтақабобкунии навъҳои растанӣ дар ҳолатҳои зерин нисбати хориҷ намудани навъ аз Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ қарор қабул мекунад:
- агар баъди гузаронидани санҷиш маълум гардад, ки навъ дигар фарқкунанда, ҳамгуна ё устувор нест;
- агар нигоҳдорандаи навъ вуҷуд надошта бошад ва барои нигоҳдории навъ дархост пешниҳод нашуда бошад;
- агар нигоҳдорандаи навъ вуҷуд дошта бошад, вале он навъро ба таври даркорӣ нигоҳ дошта натавонад ё ба талаботи дар бандҳои аз 17 то 20 тартиби мазкур зикргардида чавобгӯй набошад;
- ҳаққи хизмати аз ҷониби мақоми ваколатдор мутобиқи банди 16 тартиби мазкур пешниҳодшуда, пардохт нашуда бошад.
74. Комиссияи минтақабобкунии навъҳои растанӣ инчунин метавонад навъро аз Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ хориҷ намояд, агар исбот гардад, ки:
- ҳангоми ба мақоми ваколатдор супоридани дархост ва бақайдгирии навъ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ маълумоти нодуруст пешниҳод шуда бошад;
- парвариши навъ, аз нуқтаи назари сиҳатӣ, барои парвариши дигар навъҳо ё намудҳои растанӣ зарарнок бошад;
- навъ ба талабот нисбати ҳифзи сиҳатии одамон, ҳайвонот ва растаниҳо мувофиқ набошад.
§11. Мӯҳлати бақайдгирии навъи растанӣ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ
75. Мӯҳлати ибтидоии бақайдгирии навъи растанӣ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ 5 солро ташкил медиҳад ва селексионер ё шахси аз ҷониби ваколатдоршуда бояд нигаҳдории навъро дар Феҳрист дар ин давра таъмин намоянд. Баъд аз 5 сол, мақоми ваколатдор маълумоти истеҳсоли тухмии сертификатсияшудаи навъ ва истифодаи онро дар минтақаҳои гуногуни Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд таҳлил намуда, нисбати навъ хулоса барорад.
76. Агар талаботи тартиби мазкур иҷро гарданд ва агар навъи растанӣ ҳанӯз дар истеҳсоли тиҷоратӣ қарор дошта бошад, пас он метавонад дар қайди Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ то даврае боқӣ монад, ки тӯли он ҳаққи хизмати мақоми ваколатдор пардохт карда мешавад. Агар қайди навъи растанӣ бо сабабҳои гуногун ба итмом расад, пас онро бо қайди нигоҳдорандаи дигари навъ аз нав ба Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ ба қайд гирифтан мумкин аст.
77. Барои аз нав ба қайд гирифтани навъи растанӣ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ се моҳ пештар аз мӯҳлати ба итмомрасии қайди навъ бояд ба мақоми ваколатдор дархост пешниҳод карда шавад.
78. Мақоми ваколатдор ба дархостдиҳанда дар бораи қабули қарор нисбати аз нав бақайдгирии навъ ва дар ҳолати қабули қарори манфӣ, нисбати сабабҳои он, маълумот пешкаш менамояд.
БОБИ 4. ҲАЛЛИ БАҲСҲО ВА ЧОРАҲОИ ҶАЗО
§1. Арзу шикоят ва баррасии онҳо
79. Агар ягон шахси сеюм чунин шуморад, ки навъи растанӣ дар Феҳристи навъҳои тиҷоратӣ ва ҳифзшавандаи растанӣ дар асоси маълумоти ғайрикофии мавҷуд дар ягон қисмати дархост ба қайд гирифта шудааст, пас вай метавонад ба мақоми ваколатдор бо далел арзу шикоят пешниҳод намояд. Мақоми ваколатдор бояд дар тӯли 30 рӯз ба ин аризаи шикоятӣ ҷавоб гардонад.
80. Агар тарафи даъвокунанда аз ҷавоби мақоми ваколатдор қаноатманд нагардад, пас бояд дар давоми 30 рӯз пас аз гирифтани ҷавоб ба аризаи худ оиди норозигии худ мақомоти ваколатдорро ба таври хаттӣ хабардор намояд.
81. Дар ин ҳолат мақоми ваколатдор ва даъвогар тамоми ҳуҷҷатҳои лозимиро ба Шӯрои апеллятсионӣ пешниҳод мекунанд, ки он аз 3 аъзо иборат буда, бо санади дахлдори вазири кишоварзӣ бо мақсади баррасии арзу шикоят таъсис дода мешавад.
82. Тарафҳои манфиатдор дар давоми 30 рӯз бо қарори Шӯрои апеллятсионӣ шинос карда мешаванд. Агар тарафҳо бо қарори Шӯрои апеллятсионӣ розӣ набошанд, пас онҳо масъаларо барои баррасӣ ба суд пешниҳод мекунанд.
БОБИ 5. ЗАМИМАҲО
Замимаҳои 1-14 дар нусхаи аслӣ оварда шудааст
Утвержден
Распоряжением Министра
сельского хозяйства
Республики Таджикистан
от 8 февраля 2012 г., №34
ПОРЯДОК ПРОВЕДЕНИЯ ИСПЫТАНИЙ, РЕГИСТРАЦИЯ И ОХРАНА СОРТОВ РАСТЕНИЙ
Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Данный порядок является основанным документом, который определяет порядок и регистрацию новых сортов растений в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений.
Данный порядок составлен в соответствии с требованиями статей 14 и 32 Закона Республики Таджикистан "О семеноводстве" (от 5.01.2008, №355) и статьи 12 Закона Республики Таджикистан "Об охране сортов растений" (от 29.12.2010.)
§.1. Основные понятия
1. В данном порядке использованы следующие понятие:
- уполномоченный государственный орган управления сельским хозяйством "Государственное учреждение "Государственная комиссия по сортоиспытанию сельскохозяйственных культур и охране сортов" Министерства сельского хозяйства Республики Таджикистан;
- сорт растения - группа растений, в рамках низшего из известных ботанических таксонов, которые, независимо от того, удовлетворяют ли они полностью условия для предоставления права селекционера, может быть определена степенью выраженности признаков, являющихся результатом данного генотипа или комбинации генотипов, отличимая от любой другой группы растений степенью выраженности, по крайней мере, одного из этих признаков, рассмотрена как единое целое с точки зрения ее пригодности для воспроизведения в неизменном виде целых растений сорта;
- регистрация коммерческих и охраняемых сортов растенийзарегистрировать сорт растения в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растения;
- хозяйственно-ценные признаки (ценность для выращивания и использования) (ХЦП) - с точки зрения хозяйственно-ценные признаки сортов растения, исползуемые материалы (для посева или посадки) должны быть выгодными для пользователя по выращиванию растения и только для этих признаков возделиваются данные сорта растений;
- отличительные признаки сортов растения - отличимость, однородность и стабильность сортов растения (ООС). Отличительные признаки сортов растений включают в себе внешние или морфологические признаки растений. Во время испытания для определения отличительные признаки сорта можно использовать новые методы молекулярной биологии, как электрофорез и технология ДНК;
- селекционер - лицо, которое вывело или выявило и усовершенствовало сорт растения или его работодатель или их правопреемники;
- Реестр коммерческих и охраняемых сортов растений - официальный Реестр, в котором регистрируются разрешенные для производства или использования в коммерческих целях сорта растений. В настоящем Реестре по заявке селекционера осуществляется охрана сортов растений, которые, не имея ценность полезных признаков, с точки зрения отличимости признаков отличаются от прежних сортов;
- уполномоченный орган - уполномоченный государственный орган по испытанию и регистрации сортов растений;
- хранение сорта растения - совокупность мероприятий по увеличению семенного материала исходных сортов, проходящих регистрацию, которые дают возможность не отличаться от тех признаков сорта от официальных описаний сорта в регистрации их в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений;
- оригинатор по хранению сортов растения - физическое или юридическое лицо, которое зарегистрировано в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений как ответственный за хранение сортов растений;
- заявитель - физическое и юридическое лицо, которое предоставляет заявку для регистрации сорта в Реестр коммерческих и охраняемых сортов растений уполномоченному органу в виде принятого Приложения 4;
- перерегистрация сорта - повторная регистрация сорта в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений после завершения срока регистрации или после исключения сорта из регистрации;
- сорт - кандидат - сорт растения, который предлагается для регистрации в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений;
- официальное описание - ботаническое описание зарегистрированного сорта (описания сорта), которое составлен на основе результатов испытания сорта растений на ООС.
- семена - часть растения (семена, зерно, плод, клубни, корнеплод, луковые, черенок, саженец, рассада и др.) которая используется для воспроизводства сортов растений.
§ 2. Цель и задачи регистрации сортов растений
2. Регистрация сортов растений проводится, прежде всего, для обеспечения производства сельского хозяйства лучшими сортами. На ряду с регистрацией новых сортов растений гарантируется, что он отвечает всем требованиям сельского хозяйства местности и имеет преимущество с точки зрения хозяйственно-ценных признаков относительно других выращиваемых сортов.
3. Регистрация сортов растений состоит из следующего:
- защита интересов государства и крестьян от ввоза и использования случайных и низкокачественных сортов;
- содействие в интересах внедрения в производство новых высококачественных сортов растений, которые выведены в Республики Таджикистан или в других странах;
- обеспечение свободного выбора сортов растения со стороны крестьян и производителей продуктов сельского хозяйства;
- правильное обеспечение сортов растений в период хранения и применения их в коммерческих целях;
- обеспечение правильного названия коммерческих и охраняемых сортов растений.
Глава 2. Система сортоиспытаний
§ 1. Уполномоченный орган
4. Деятельность системы сортоиспытаний находится под контролем уполномоченного государственного органа по испытанию, регистрации и охране сортов растений (далее уполномоченный орган). Согласно постановлением Правительства Республики Таджикистан от 2 июня 2011 года №281 государственным уполномоченным органом по испытанию, регистрации и охране сортов растений является Государственное учреждение "Государственная комиссия по сортоиспытанию сельскохозяйственных культур и охране сортов" Министерства сельского хозяйства Республики Таджикистан.
5. Уполномоченный орган проводит официальное испытание новых сортов растений, которые выращиваются в условиях Таджикистана и имеют экономическую значимость. Наименование видов растений представлены в Приложении 1.
6. В целях упорядочинения деятельности системы испытаний и регистрации сортов по Распоряжению Министра сельского хозяйства Республики Таджикистан, будет создана Комиссия по районированию сортов растений; (далее Комиссия), в котором будут приниматься решения по проблемам регистрации сортов растений.
7. Состав Комиссии утверждается Распоряжением Министра сельского хозяйства Республики Таджикистан. В состав Комиссии входит руководители уполномоченных органов сельскохозяйственной отрасли, ученые и работники научных учреждений, а также специалисты семеноводческой отрасли. Состав Комиссии назначается один раз в пять лет.
8. Для проведения официальных испытаний и регистрации сортов растений уполномоченный орган исполняет следующие действия:
- подготовка образца необходимых документов для проведения испытаний и регистрации сортов растений;
- прием заявки для регистрации сорта растения;
- прием образца семян сорта - кандидата;
- изучение отличительных признаков сорта растения в соответствии с проведением испытания на отличимость, однородность и стабильность;
- анализ результатов испытаний сорта растений на отличимость, однородность и стабильность и подготовка официального описания сорта;
- проведение испытания сорта растений на хозяйственно-ценные признаки и анализ результатов испытаний;
- составление отчета о предоставлении каждого сорта - кандидата в Комиссии по районированию сортов растений;
- предложение о принятии или отказе сорта - кандидата;
- составление методических инструкций для проведения испытаний на отличимость, однородность и стабильность и ХЦП сорта растений, сбор сведений о результатах испытаний и их анализ;
- экспертиза заявок регистрации сорта растения и названия сорта, предоставленное заявителем;
- в случае не соответствия заявки для регистрации или название сортов растения, их прием будет отказан;
- на основе результатов испытаний сорта растения, в Комиссии по районированию сортов растений отправляется предложение о приеме или отказе регистрации сорта - кандидата растений;
- заявка, направленная на регистрацию принимается, изучается утверждается или отказывается другим оригинатором по хранению сорта растения.
- информационное издание о деятельности системы сортоиспытаний.
9. На основе решения Комиссии уполномоченный орган приводит в порядок Реестр коммерческих и охраняемых сортов растений в соответствии с образцом Приложения 2 и один раз в год официально издается на государственном языке и распространяется для общего доступа.
§ 2. Документация уполномоченного органа
10. Уполномоченный орган в каждой своей заявке разъясняет следующие данные:
- дата предоставления заявки уполномоченному органу и номер его регистрации;
- дата издания подробных данных о заявке;
- фамилия, имя, отчество и адрес заявителя;
- описание признаков сорта растения, которое предоставляет заявитель;
- название сорта, предоставленное заявителем;
- разные другие соответствующие данные.
11. Для каждого сорта, включеного в Реестр коммерческих и охраняемых сортов растений, уполномоченный орган регистрируют следующие данные:
- виды, название и официальное описание сортов;
- дата регистрации сорта в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений и вся документация, на основе которой регистрируется сорт;
- дата прекращения срока регистрации сорта в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений;
- фамилия, имя, отчество и адрес оригинатора по хранению сорта;
- аннулирование или изменение оригинатора по хранению сорта растения в соответствии с пунктами 21 и 22 данного порядка;
- имена лиц, имеющих желание перерегистрировать сорт, у которых в соответствии с пунктом 77 даного порядка, заканчивается срок регистрации;
- разные другие соответствующие данные;
12. В случае необходимости, чтобы определить отличительные признаки сорта - кандидата, проводится испытание исходного (родительского) сорта или образец для производства гибридного и синтетического сортов. В этом случае, если заявитель требует, то уполномоченный орган гарантирует, что все данные будут иметь конфиденциальность и не вносятся к данным, зарегистрированным в пункте 6 данного порядка.
13. Кроме конфиденциальных данных, что отмечено выше все другие данные, которые охвачены в инструкции, должны быть доступны всем и, в случае необходимости, уполномоченный орган может предоставить заинтересованным сторонам взамен платы.
§ 3. Информация издания
14. Уполномоченный орган должен постоянно издавать в печатных публикациях следующие данные:
- заявки для регистрации сорта растения в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растения, а также дата приёма заявки и название предоставленного сорта;
- регистрация сортов растений в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растения и дата регистрации;
- аннулирование заявок для регистрации сорта в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растения;
- отказ заявок в регистрации сорта в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растения;
- изменение в списке лиц (заявители, имеющие право и участники процесса подачи заявок);
- прерывание регистрации сорта в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растения;
- перечень и размер оплаты услуг;
- официальные оповещение (обнародование), связанные с регистрацией сорта.
15. Уполномоченный орган имеет право вернуть данные после публикации в своих печатных изданиях, пользуясь электронной системой, общему доступу.
§ 4. Предоставление платных услуг
16. В соответствии со статьей 32 Закона Республики Таджикистан "О семеноводстве" и со статьей 5 Закона Республики Таджикистан "Об охране сортов растений" уполномоченный орган имеет право требовать от заинтересованных сторон, а также от физических и юридических лиц плату за предоставление услуги в порядке, установленном законодательством Республики Таджикистан.
§ 5. Хранение и оригинатор по хранению сортов растений
17. Оригинатор по хранению сорта растения обязан в течении всего периода регистрации хранить сорт растения так, чтобы на момент регистрации в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений сохранились все признаки официальных описаний.
18. Оригинатор по хранению сорта растений регистрирует всю генерацию охраняемого сорта и безвозмездно предоставляет по требованию уполномоченного органа эти записи. Таким образом, в случае необходимости оригинатор по хранению сорта, бесплатно предоставляет уполномоченному органу образцы охраняемых семян или посевные сорта растения.
19. В течение всего времени регистрации сорта растения оригинатор по хранению сорта должен предъявлять уполномоченному органу все данные о сорте растения.
20. Оригинатор по хранению сорта растения должен создать условия и помогать уполномоченному органу в проведение проверки посевных семян на полях и других мероприятий, связанных с хранением сорта растения в течение всего периода регистрации сорта.
21. Заявитель должен четко определить имя оригинатора по хранению сорта в заявке для регистрации сорта растения. Для изменения имени оригинатора по хранению сорта растения или для регистрации другого лица как дополнительного оригинатора по хранению сорта растения в Реестр коммерческих и охраняемых сортов растений должны представить уполномоченному органу Приложение 9 и 10.
22. В случае появления в уполномоченном органе заявки относительно изменения или дополнения другого лица как оригинатора по хранению сорта растения эта заявка изучается. Уполномоченный орган в таких случаях принимает положительные решения, в которых, если лицо в качестве оригинатора по хранению сорта растения (или любое заменяющее лицо или дополнительно представленное лицо для хранения сорта) имеет способность и нужные средства для хранения сорта в соответствии с требованиями данного порядка.
23. Уполномоченный орган дает справку заявителям о принятии решения в соответствии с Инструкцией и, в случае принятия отрицательных решений, о его причинах.
24. Если оригинатор по хранению сорта растения по различным причинам заменяется и если сорт растения до сих пор находится в коммерческом пользовании, то в соответствии с требованиями данного порядка уполномоченный орган должен найти другого лица, которое должно исполнять обязательства оригинатора по хранению сорта растения.
25. Уполномоченный орган составляет перечень зарегистрированных оригинаторов по хранению сорта растения и ответственных за хранение сортов и хранить его. Это перечень постоянно обновляется с учетом регистрации сортов растения и снятия с учета.
Глава 3. Порядок регистрации сортов в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений
§ 1. Порядок подачи заявки
26. Уполномоченный орган принимает заявку для регистрации охраняемых сортов растений в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений (далее заявка) согласно изданным годового графика, Приложение 6.
27. Заявка для регистрации нового сорта в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений предоставляется со стороны селекционера сорта или доверенного его представителя в уполномоченные органы в виде следующих документов в двух экземплярах:
- заявка для регистрации сорта в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений, Приложение 4;
- анкета сорта, в которой приводится вся информация о хозяйственно- ценных признаках сорта растения с учетом специальных требований, связанных с каждым видом растений, Приложение 4;
- документ, подтверждающий право предоставления заявки (для представителей селекционера);
- в двух экземплярах цветные фотографии (иллюстрации) общего вида растения, завязь, цветок, соцветие, плодоносные органы (колос, клубни, плод, стручок и др.). Копия фотография (иллюстрации) 9x12 см. обратная сторона фотографии белого цвета, в сравнении с таблицей или другим представленным измерителем, в обратной стороне фотокарточки (иллюстрации) необходимо отметить название растения, подпись автора и печать (если заявитель имеет авторские права);
- документ, подтверждающий об оплате за услуги на изучение заявки и официальное испытание.
28. Заявитель после получение от уполномоченного органа подтверждение о приеме заявки вносит оплату за услуги для проведения официального испытания и отправляет в уполномоченный орган образцы семян или семянных материалов в определенный срок в определенным количестве согласно, Приложении 7.
29. Образцы семян, отправленные заявителем, должны отвечать требованием пунктов от 48 до 54 данного порядка.
30. Заявка для регистрации сортов растения принимается от иностранных граждан и юридических лиц в том случае, если имеют доверенного представителя в Республике Таджикистан. Представитель должен иметь почтовый адрес и является ответственным за весь процесс, связанный с заявкой, что определяет данный порядок.
§ 2. Наименование сорта растения
31. Сорт растения должен иметь название, которое предлагается заявителем в уполномоченный орган и регистрируется в Реестре коммерческих охраняемых сортов растений.
32. Название сорта растения должно позволять идентифицировать сорт растения. Название сорта растения не может состоять только из цифр, за исключением тех случаев, когда это соответствует установившему в практике обозначению сортов растения.
33. Название сорта растения, которое предлагается со стороны заявителя не считается принятым, если оно:
- по торговой марке или знаку - похоже на то, что является собсвенностью третьей стороны;
- считается сложным и трудным для пользователей;
- сходство с сортами растения этого вида или ближе с такими сортами растения или причины ошибочного названия другого сорта;
- сходство с другим названием коммерческой (маркой) продукции или причины ошибочного названия другого сорта коммерческой (маркой) продукции;
- запретное или противоречивое поведение в обществе;
- непонятные или причины ошибки в описаниях хозяйственно-ценных или отличимых признаков сорта.
34. Если название сорта растения не будет одобрено со стороны уполномоченного органа, то сорт не будет зарегистрирован в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растения. В этом случае уполномоченный орган извещает заявителя в письменном виде о причинах не приема его представленного названия сорта. Затем заявитель имеет право предоставить уполномоченному органу в течение трех месяцев, другое название сорта растения, Приложение 13. Если будут исполнены все другие требования, но не представлены уполномоченному органу новое название сорта, то не будет начато официальное испытание.
35. Внутри каждых видов или групп растений не разрешается использовать одинаковые или аналогичные названия. Название сорта не имеет перевода, поэтому наименование зарубежного (иностранного) сорта растения имеется без перевода и пишется только на кириллице.
36. Селекционер сорта имеет право изменить название сорта до регистрации его в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений. Для изменения названия сорта предоставляется в уполномоченный орган заявка по образцу, Приложения 12. После регистрации в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений не разрешается изменять название сорта.
37. После приема заявки для регистрации сорта и его издания уполномоченным органом, третье лицо в течении трех месяцев после официального издания может изложить свою жалобу в отношении названия сорта. Такие опровержения должны предоставлять в уполномоченный орган в письменном виде с подробным изложением причины жалобы.
§ 3. Регистрация заявок
38. Заявка регистрируется в книге регистрации Приложения 6, вместе со следующими данными:
- таджикское название сорта растения;
- латинское название сорта растения;
- представленное название сорта растения;
- кодовый номер селекционера;
- фамилия, имя заявителя, его адрес, адрес для корреспонденции;
- фамилия, имя и адрес оригинатора по хранению сорта;
- фамилия, имя и адрес селекционера сорта (если заявитель не является самим селекционером;
- в случае больше чем одного селекционера, данные приводятся в алфавитном порядке)
- страна, где выведен сорт;
- документ, подтверждающий об оплате за услуги приема заявки и предворительной экспертизы.
§ 4. Предворительная экспертиза заявки
39. Предворительная экпертиза заявок проводится уполномоченным ограном в течение месяца с момента его принятия. Срок предварительной экпертизы можно продлить в случае появления надобности получения дополнительного материала и уточнения.
40. Во время проведения предварительной экпертизы заявок уполномоченный орган изучает существующие и отвечающие всем требованиям документы, такие целостные сведения, как:
- соответствие печати и подписи заявителя;
- соответствие названия представленного сорта растения требованиям пунктов от 31 до 37 данного порядка;
- в случаях необходимости, существование, разрешения для выращивания сорта растения в соответствии с Законом Республики Таджикистан "О биологической безопасности" (от 1 марта 2005 г., №88);
- документ, подтверждающий об оплате за услуги приема заявки и предворительной экспертизы.
41. Если соответствия заявок, испытание отличительных признаков сорта ООС проведены или будут проводиться в других странах, то заключается соглашение с заявителем относително использования результатов исследования и в случаях необходимости разрешается использовать результаты испытания.
42. Если во время проведения предварительной экспертизы установится, что заявка не отвечает требованиям, то уполномоченный орган извещает в письменном виде об этом и требует, чтобы селекционер в течении одного месяца устранил все недостатки. Если заявитель заявляет, что предоставленный срок для устранения недостатков в документах или предоставленного дополнительного сведения недостачны, то этот срок продливается. Копия письма уполномоченного органа заявителю и ответ заявителя на письмо прилагается к документам по регистрации сорта.
43. Если предоставлены все необходимые документы и заявка отвечает всем требованиям, то уполномоченный орган утверждает принятие заявки, ставит номер, регистрирует и сообщает о своем решении заявителю.
44. Зарегистрированные заявки не возвращаются.
45. Если установится, что лица, предоставившие документы, не имеют право на сдачу заявок или заявитель не предоставил в установленный срок уполномоченному органу недостающие данные, то заявитель уведомляется результатами отрицательной предварительной экспертизы, и это заявка считается непринятой.
46. Если заявитель не согласен с принятым решением о результатах предварительной диагностики, то этот вопрос в соответствии с гражданским Кодексом Республики Таджикистан рассматривается в течении 3-х месяцев.
47. После истечения срока для предъявления жалоб, все сведения, связанные с не принятием заявок, уничтожаются.
§ 5. Порядок приема семян
48. Уполномоченный орган определяет для каждого вида растения окончательные сроки приема семян и их количество, что приведено в Приложении 7. Это требование должно издаваться и распространяться со стороны уполномоченного органа. Если семена не соответствуют требованиям, то его не принимают.
49. Семена, доступные уполномоченному органу, должны иметь этикетку внутри пакета и снаружи, которые представляют следующие данные:
- фамилия, имя и адрес заявителя;
- латинское название сорта растения;
- таджикское название сорта растения;
- разные дополнительные сведения представляет селекционер;
- название, представленного сорта;
- кодовый номер селекционера.
50. Для семян иностранного сорта сведения на этикетке должны представляться и на таджикском языке, и на языке заявителя.
51. Образец семян для уполномоченного органа должен выбираться с прошлогоднего урожая. Вместе с семенами должен быть отправлен сертификат качества семян, который должен подтвердить соответствие семян с сертифицированным стандартом семян.
52. Семена не должны быть обработаны или покрыты химическими, биологическими или ядохимическими веществами в таких случаях, если уполномоченный орган не имеет специальных требований по этому вопросу.
53. Уполномоченный орган несет ответственность за деление образцов семян для испытания отличимых признаков ООС и испытания хозяйственно ценных признаков сорта, также для химической переработки семян и их доставку в государственные сортоиспытательные станции.
54. В целях организации и постоянного хранения генетического ресурса сорта растения, заявитель также предоставляет уполномоченному органу образцы (эталон) сорта, которые состоят из гербария, семян, клубней, луковицы, черенка, соцветия, (колоса, початка) и других частей (органов) растения. Уполномоченный орган, в свою очередь, отправляет эти образцы сорта в Национальный Республиканский Центр генетических ресурсов (адрес: район Рудаки, джамоат Сари-кишти, село Махмадшои поён) вместе с письмом в соответствии с Приложением 13.
§ 6. Официальное испытание сортов растений
55. В целях определения сорта растения хозяйственно-ценных признаков и для регистрации должно проводиться официальное испытание в соответствии с международным стандартом.
56. Официальное испытание на отличимые признаки сорта растений ООС для определения сорта и составления официальнго описания в государственных сортоиспытательных станциях и участках в зависимости от сельскохозяйственных культур проводятся в течение 2-3 годов. Перечень и адрес государственных станций и участков приведены в Приложении 3.
57. Официальное испытание хозяйственно-ценных признаков проводится в пределах хотя бы трех сортоиспытательных станций или участках минимум с трехкратным повторением в делянках в течение 2-3 года.
58. B случаях, когда по различными причинами из числа любой сортоиспытательной станции или участка не удается получить точные данные о ХЦП сорта растения, уполномоченный орган принимает решение положительными, если соблюдены методические требования сортоиспытания как применение рендомизации и стандарта сорта, считать результаты испытаний в экспериментальных участках научных и хозяйственных учреждений для принятия решения относительно предоставления регистрации сорта растения.
§ 7. Испытание сортов растений на отличимость признаков
59. Испытание на отличимые признаки сорта растения должно охватывать необходимое количество признаков для подтверждения отличимости сорта и полного его описания. Способы определения этих признаков должны быть точными, надежными и достоверными для использования.
60. Сорт растения считается отличимым в том случае, если он явно отличается от любого другого сорта растения одним или нескольким признаками, существование которых на момент подачи заявки является общеизвестным. В государственных сортоиспытательных станциях, в которых проводятся испытания признаков на отличимость, должны храниться в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растения коллекции зарегистрированных сортов.
61. Сорт растения считается однородным тогда, когда признаки с учетом особенностей его размножения в последующих поколениях достаточно однороден по своим соответствующим признакам.
62. Сорт растения считается стабильным в том случае, если его соответствующие признаки остаются неизменными после неоднократного размножения или в случае особого цикла размножения, если в конце каждого такого цикла не изменяется, т.е. остается стабильным.
63. Уполномоченный орган может сотрудничать с организациями или отдельными лицами Республики Таджикистан или вне для официального испытания на признаки отличимости сорта растения или использует результаты такого рода исследований, которые были проведены ранее в других государствах.
§ 8. Испытания сортов растений на хозяйственно-ценные признаки
64. Оценка на хозяйственно-ценные признаки сорта, завершается путем проведения полного повторения испытаний полевых опытах в основных земледельческих регионах Таджикистана. Чтобы оценить хозяйственно- ценные признаки сорта, учитываются все признаки, принадлежащие выращиваемому растению и использованию полученной продукции.
65. Испытания на хозяйственно-ценные признаки сорта растения, рекомендованных для выращивания в теплицах, проводится в специальных условиях теплиц.
66. Для приоритетных сельскохозяйственных культур, в том числе хлопчатника, пшеницы, картофеля, фруктов и винограда, очень важно проведение лабораторных анализов приобретенных продуктов для определения основных признаков качества.
67. Проведение испытания на хозяйственно-ценные признаки сорта обязательно для группы преобладающих сортов растений, которые имеют в Таджикистане, огромное экономическое значение. Перечень этих видов растений приводится в Приложении 1.
68. Испытание сортов растений на полях, лабораторные анализы и результаты полученных анализов в соответствии с международным стандартом и со стороны уполномоченного органа подытоживаются и издаются.
69. Новый сорт растения регистрируется в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений в том случае, если он согласно необходимым признакам по сравнению с существующими сортами имеет преимущество. Если преимущество сорта растения подтверждается только в некоторых земледельческих или агро-экологических регионах, то он регистрируется в Реестре коммерческих и охраняемых растений, с соответствующим примечанием.
§ 9. Регистрация сортов растений в Реестр коммерческих и охраняемых сортов растений
70. Регистрация нового сорта растения в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений, должно отвечать по следующим требованиям:
- отличимость, однородность и стабильность;
- обладать хозяйственно-ценными признаками выращивания и использования (только для отдельных видов растений, у которых испытание хозяйственно-ценных признаков является объязательным);
- имеющий соответствующее наименование.
71. Комиссия по районированию сортов независимо от соответствия сорта, выше упомянутым требованиям, в следующих случаях может не регистрировать сорт в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений:
- если признаки сорта противоречат статьям Законодательства Республики Таджикистан об охране здоровья человека, животного и растения;
- если выращивание сорта вредно (убыточно) для выращивания другого сорта или вида растения.
72. После принятия положительного решения со стороны Комиссия по районированию сорта заявитель в соответствии с пунктом 16, данного порядка должен внести плату за регистрацию в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений.
§ 10. Исключение сортов растений из Реестра коммерческих и охраняемых сортов растений
73. Комиссия по районированию сорта в следующих случаях, принимает решение об исключении сорта из Реестра коммерческих и охраняемых сортов растений:
- если после проведенного испытания выясняется, что сорт не является отличимым, однородным и стабильным;
- если не существует оригинатор по хранению сорта и для хранения не предоставлена заявка;
- если существует оригинатор по хранению, но он не может хранить сорт в должном уровне или не отвечает требованиям из пунктов от 17 до 20 данного порядка;
- не внесена плата за услуги предложенным со стороны уполномоченного органа в соответствии с пунктом 16 данного порядка.
74. Комиссия по районированию сорта растений так же может исключить сорт из Реестра, если докажет, что:
- во время сдачи в уполномоченный орган заявки и регистрации сорта в Реестре были представлены недостоверные данные;
- выращивание сорта является вредным с точки зрения поражения болезнями нового сорта, что может повлиять на выращивания других сортов и видов растения;
- сорт не отвечает всем требованиям относительно охраны здоровья людей, животных и растений.
§ 11. Сроки регистрации сортов растений в Реестре коммерческих охраняемых сортов растений
75. Первоначальный срок регистрации сорта растения в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений, составляет 5 лет и селекционер или уполномоченное им лицо в течении этого срока должен обеспечить охрану сорта в Реестре. Через 5 лет уполномоченный орган делает выводы, проанализировав данные о производстве сертифицированных семян и их использование в различных регионах Республики Таджикистан.
76. Если исполняются требования данного порядка и сорт растения используется в коммерческом производстве, то он может оставаться в регистрации в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений, до тех пор, пока оплату за услуги внесет в уполномоченный орган. Если срок регистрации сорта растения по различным причинам закончился, то его можно снова перерегистрировать в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений с новым оригинатором по хранению.
77. Чтобы перерегистрировать сорт в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений, за три месяца до завершения срока заявитель должен предоставить заявку уполномоченному органу.
78. Уполномоченный орган предоставляет заявителю сведения о принятии решения относительно перерегистрации сорта и в случае отрицательного принятия решения предоставляет ему информацию о причинах отказа.
Глава 4. Решение споров и меры наказания § 1. Жалобы и их решение
79. Если третье лицо считает, что сорт растения зарегистрирован в Реестре коммерческих и охраняемых сортов растений на основе существующих недостаточных данных в какой-то части заявки, то он(а) может предоставить уполномоченному органу, жалобу с аргументами. Уполномоченный орган должен ответить в течении 30 дней со дня поступления жалобы.
80. Если сторона истца не удовлетворена ответом уполномоченного органа, то в течении 3 дней со дня получения ответа должна уведомить в письменном виде уполномоченный орган о своем не согласии на ответ.
81. В этом случаи уполномоченный орган, и старана истца предоставляют всю документацию аппеляционному Совету. Аппеляционный Совет состоит из трех человек и сформирован по нормативным актам, утвержденным Министром сельского хозяйства, с целю рассмотрения и устранения жалоб.
82. Заинтересованные стороны в течении 30 дней знакомятся с решением аппеляционного Совета. Если стороны не согласны с его решением, то рассмотрение вопроса предоставляется суда
Глава 5. ПРИЛОЖЕНИЯ
Приложения 1-14 приводятся в оригинале.
