Оинномаи интизомии системаи иҷрои ҷазои ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Оинномаи интизомии системаи иҷрои ҷазои ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд-Оиннома) моҳияти интизомро дар системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ, намудҳои ҳавасмандгардонӣ ва ҷазоҳои интизомӣ, ҳуқуқҳои сардорон ҷиҳати татбиқи онҳо, инчунин тартиби шикоят карданро нисбати онҳо муайян месозад.

1. Муқаррароти умумӣ

1) Интизоми ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ" ва дигар қонунҳо. Низомномаи тартиби адои хизмати ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки онҳоро Тоҷикистон эътироф намудааст ва Оинномаи мазкур асос меёбад.

2) Интизоми ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ аз риояи қатъӣ ва аниқи тартибу қоидаҳое, ки мақомоти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст, инчунин аз риояи савганд, оинномаҳо, дастурҳо, қарордодҳо ва фармонҳои сардорони бевосита иборат мебошад.

3) Интизом дар системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ ба шуурнокии баланд, боварии қатъӣ ва дарки амиқи қарзи хизматию масъулияти ҳар як корманди ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунанда асос меёбад, ки барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ оид ба ислоҳи маҳкумшудагон, мусоидат дар мутобиқшавии онҳо ба ҷамъият, барқаpop шудани мақоми онҳо дар ҷомеа равона карда шудааст.

4) ӯ сули асосии муваффақ гардидан ба интизомнокии баланди ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ боваркунонӣ мебошад. Вале боваркунонӣ истифодаи чораҳои маҷбурсозиро нисбат ба шахсоне, ки дар иҷрои қарзи хизматии худ муносибати бевиҷдонона доранд, истисно намекунад.

5) Интизом дар системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаро ӯҳдадор месозад:

- ба савганди худ вафодор бошанд, ба таври қатъӣ Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии

ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои меъёрии ҳуқуқии байналмилалие, ки онҳоро Тоҷикистон эътироф намудааст, риоя намоянд;

- талаботи савганд, оинномаҳо ва фармонҳои сардоронро иҷро намоянд, дар ҳама гуна ҳолат қонуниятро риоя кунанд, шахсиятро эҳтиром намоянд;

- таъмини тартиботи ҳуқуқӣ ва қонуният дар муассисаҳое, ки иҷрои ҷазои ҷиноятиро дар намуди маҳрум сохтан аз озодӣ ба амал меоранд, таъмини бехатарии маҳкумшудагон, ашхоси ба ҳабс гирифташуда, инчунин ҳайати кормандон, мансабдорон ва шаҳрвандоне, ки дар ҳудуди ин муассисаҳо мебошанд;

- сирри давлатӣ ва хизматиро қатъиян махфӣ нигоҳ доранд;

- аслиҳа, амвол ва техникаи ба онҳо додашударо эҳтиёт намоянд;

- қарзи хизматӣ ва ӯҳдадориҳои ба зиммаи онҳо гузошташударо софдилона иҷро намуда, маҳорати касбии худро мунтазам такмил диҳанд ва маданияти кориро баланд бардоранд;

- барои мустаҳкам намудани интизом ва таъмини тартиботи оинномавӣ ба сардорон мусоидат намоянд, сардорон, ҳамхизматони баландрутбаро эҳтиром кунанд, хушмуомила бошанд, қоидаҳои саломи ҳарбӣ додан ва пӯшидани либоси муқарраршударо риоя намоянд;

- берун аз фаъолияти хизматӣ шараф ва эътибори худро нигоҳ доранд, дар нигоҳдории ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ намуна бошанд;

- принсипҳои зеринро сармашқи фаъолияти худ қарор диҳанд:

а) қонуният;

б) ягонагии системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ ва мутамарказкунонии идораи он;

в) эҳтиром ва риояи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд;

г) адолати иҷтимоӣ ва инсондӯстӣ;

д) яккасардорӣ;

е) баробарии ҳама дар назди қонун;

ё) беҳизбиятӣ.

6) Интизоми қатъӣ дар системаи иҷрои ҷазои ҷиноятй тавассути амалҳои зерин ба даст оварда мешаванд:

- тарбия намудани сифатҳои баланди кордонию ахлоқӣ дар ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунанда, муносибати бошууронаи онҳо нисбат ба иҷрои қарзи хизматӣ;

- нигоҳдории тартиботи оинномавӣ:

- таъмини риояи бечуну чарои қонуният, серталабии ҳамарӯзаи сардорон нисбат ба тобеони худ, ғамхории доимӣ, ҳурмату эҳтироми шахсияти онҳо дар ҳамбастагӣ бо истифодаи дурусти чораҳои боварикунонӣ ва мачбуркунӣ.

7) Сардор барои ҳолати ннтизом дар байни тобеонаш ҷавобгӯ мебошад. ӯ бояд барои онҳо дар бобати риояи Конститутсия ва қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, бенуқсон иҷро намудани талаботи савганд, оинномаҳо, фармонҳо намуна бошад, дарки қарзи хизматиро дар тобеон ривоҷ дода, дастгирӣ намояд, шарафу эътибор, ташаббуси

оқилона, кӯшиш, ғайрат ва афзалиятро дар хизмат ҷонибдорӣ намуда, нисбат ба вайронкунандагони қонуният ва интизом серталаб бошад.

Таваҷҷӯҳи махсуси сардор бояд ба омӯзиши сифатҳои фардии тобеон, нигоҳ доштани муносибатҳои оинномавии байни онҳо, муттаҳидии коллектив, ошкорсозии саривақтии сабабу шароитҳое, ки ба вайрон намудани интизом аз тарафи тобеон мусоидат мекунанд, муносибати оштинопазир ба вайронкунандагони интизом равона карда шавад. Зимнан ӯ бояд қувваи таъсирбахши ҷамъиятии коллективро ҳамаҷониба истифода намояд.

8) Дар сурати интизомро вайрон кардани тобеон, сардор бояд онҳоро аз хусуси ӯҳдадориҳои хизматиашон ёдрас намояд, барои такрор нашудани чунин амалҳо огоҳ кунад, агар лозим ояд вобаста ба вазнинии гуноҳ ба гунаҳкор ҷазои интизомӣ таъин намояд ё худ маводро оид ба риоя накардани интизом ба судҳои шарафи ҳайати қаторӣ, миёна ва роҳбарикунандаи системаи иҷрои ҷиноятӣ пешниҳод намояд.

Маводро барои дида баромадан ба суди шарафи ҳайати қаторӣ, роҳбарикунандаи хурд, миёна ва болоии системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ фиристонидан ва ҳамзамон ба тобеон барои содир намудани ҳамин рафтори ношоям додани ҷазои интизомӣ манъ мебошад.

Сардоре, ки барои барқарор намудани тартиби оинномавӣ чора намебинад ва ё ҳуқуқвайронкуниро пинҳон медорад, мувофиқи Оинномаи мазкур ва дигар фармону дастурамалҳо ба ҷавобгарии интизомӣ кашида мешавад.

9) Чораҳои ҳавасмандгардонӣ ва ҷазоҳои интизомиро танҳо сардороне, ки ҳуқуқи ба вазифа таъин карданро доранд, татбиқ карда метавонанд.

Сардорони мустақим сардороне мебошанд, ки ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунанда аз рӯи хизмат, муваққатан ҳам бошад, ба онҳо тобеъ мебошанд.

Сардори мустақими ба тобеъ аз ҳама наздик сардори бевоситаи ӯ ҳисоб меёбад.

10) Ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунанда, ки аз ҷиҳати хизмат ба якдигар тобеъ нестанд, нисбат ба ҳамдигар калону хурд буда метавонанд. Калонӣ бо рутбаҳои махсус муайян карда мешавад.

Шахсони баландрутба дар ҳамаи мавридҳо вазифадоранд, ки аз хурдон риояи интизом, тарзи дурусти пӯшидани либоси расмӣ ва қоидаҳои саломи харбӣ доданро талаб намоянд.

11) Ҳангоми иҷрои муштараки вазифаи хизматӣ ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандае, ки ба якдигар аз рӯи хизмат тобеъ нестанд ва муносибатҳои хизматии онҳо аз ҷониби сардор муайян нашудааст, корманде, ки аз ҷиҳати вазифа балантар аст, нисбат ба кормандони дигар сардор ҳисоб мешавад, дар мавриди баробар будани вазифаи кормандон ҳамон корманд сардор ба ҳисоб меравад, ки рутбаи баландтар дорад.

12) Ҳангоми муваққатан иҷро намудани вазифае, ки мувофиқи фармон эълон шудааст, сардор аз ҳуқуқҳои вазифаи муваққатан иҷрошаванда истифода мебарад.

13) Фармони сардор бояд бечуну чаро, аниқ ва дар вақташ иҷро шавад.

14) Ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ ҳангоми вохӯрӣ бо ҳамдигар аз рӯи тартиби муқаррарнамудаи Оинномаи сафороии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Оинномаи мазкур саломи ҳарбӣ медиҳанд.

15) Оинномаи интизомии мазкур тамоми ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи системаи иҷрои ҷазои ҷиноятиро фаро мегирад.

2. Ҳавасмандгардониҳое, ки нисбат ба ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ татбиқ мешаванд

16) Нисбат ба ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунанда намудҳои зерини ҳавасмандгардонӣ истифода мешаванд:

- эълон кардани раҳматнома;

- мукофотонидан бо тӯҳфаи қиматбаҳо ва ё маблағи пулӣ тибқи қонунгузории амалкунанда;

- ворид намудан ба китоби фахрӣ;

- ворид намудан ба лавҳаи фахрӣ;

- сарфароз гардондан бо нишони сарисинагии системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ;

- пеш аз мӯҳлат додани рутбаи махсуси навбатӣ, танҳо як маротиба дар тамоми фаъолияти ӯ;

- додани рутбаи махсуси навбатӣ як зина болотар аз рутбае, ки мувофиқи вазифаи штатии ишғолкарда пешбинӣ гардидааст;

- мукофотонидан ба яроқи номӣ (дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ярок").

17) Барои хизматҳои махсус шахсони ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ метавонанд ба мукофотҳои давлатӣ пешниҳод гарданд.

18) Ба сифати чораҳои ҳавасмандгардонӣ, инчунин метавонад пеш аз мӯҳлат бардоштани ҷазои интизомии қаблан гузошташуда татбиқ карда шавад.

3. Ҷазоҳои интизомие, ки нисбат ба шахсони ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ тибқи қонунгузории амалкунанда татбиқ карда мешаванд

19) Нисбат ба шахсони ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи хурди системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ метавонанд чунин ҷазоҳои интизомӣ дода шаванд:

- сарзаниш;

- танбеҳи қатъӣ;

- маҳрум намудан аз нишони сарисинагӣ;

- паст кардан аз вазифаи ишғолнамуда;

- як зина паст кардани рутбаи махсус;

- озод кардан аз системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ.

20) Нисбат ба шахсони ҳайати роҳбарикунандаи миёна ва калон ҷазоҳои интизомии зерин татбиқ карда мешаванд:

- сарзаниш;

- танбеҳ;

- танбеҳи қатъӣ;

- огоҳ намудан дар хусуси мувофиқати нопурраи хизматӣ;

- озод намудан аз вазифа:

- як зина паст кардани рутбаи махсус;

- маҳрум намудан аз нишони сарисинагӣ;

- озод намудан аз системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ.

21) Нисбат ба шахсони ҳайати роҳбарикунандаи олӣ ҷазоҳои интизомии зерин татбиқ карда мешаванд:

- сарзаниш;

- танбеҳ;

- танбеҳи қатъӣ;

- огоҳ намудан дар хусуси мувофиқати нопурраи хизматӣ;

- озод намудан аз вазифа.

4. Ҳуқукҳои сардорон оид ба татбиқи чораҳои ҳавасмандгардонӣ ва ҷазои интизомӣ

22) Чораҳои ҳавасмандгардонӣ-"ва ҷазои интизомӣ аз тарафи сардорон ба ҳадди ҳуқуқҳои муайяннамудаи Оинномаи мазкур татбиқ карда мешаванд.

23) Агар ба ақидаи сардори зинаи поёнӣ нисбат ба шахсони ҳайати қаторӣ, миёна ва роҳбарикунанда татбиқ намудани чораҳои ҳавасмандгардоние лозим бошад, ки аз доираи салоҳияти ӯ берун мебошанд, пас дар он сурат дар ин хусус ба сардори бевоситаи болоии худ пешниҳод ирсол менамояд.

24) Агар сардор дар сурати вазнин будани гуноҳи тобеаш ҳуқуқҳои интизомии ба ӯ додашударо нокифоя шуморад, барои ҷазодиҳии интизомии гунаҳкор бо истифода аз ҳуқуқуқҳои сардори бевоситаи болоӣ пешниҳод ирсол менамояд.

25) Сардоре, ки берун аз доираи ҳуқуқҳои худ ҷазои интизомӣ муайян намудааст. мувофиқи Оинномаи мазкур ба ҷавобгарӣ кашида мешавад ва ҷазои додааш аз тарафи худи ӯ ё сардори бевоситаи болоӣ бекор карда мешавад.

26) Сардори болоӣ ҳуқуқ дорад ҷазоҳои интизомиеро, ки бар хилофи Оинномаи мазкур ва қонунгузории амалкунанда аз ҷониби сардорони поёнӣ татбиқ шудаанд, бекор намояд.

27) Ҷазоҳои интизомии озод кардан аз вазифа ё озод намудан аз системаи иҷрои ҷазои ҷиноятиро сардороне медиҳанд, ки ҳуқуқи ба вазифа таъин карданро доранд.

5. Тартиби ҳавасманд гардонидан ва додани ҷазоҳои интизомӣ

28) Ҳавасмандгардонӣ бо фармон эълон карда мешавад. Дар бораи ҳавасмандгардонии ҳайати қаторӣ ё роҳбарикунанда бевосита ба худи онҳо, дар саф ё дар маҷлис эълон карда мешавад.

29) Ҷазои интизомӣ бояд ба вазнинии гуноҳи содиркарда ва дараҷаи вазнинии ин гуноҳ мувофиқ бошад. Ҳангоми муайян кардани намуд ва чораҳои ҷазо ҷиҳатҳои зерин ба назар гирифта мешаванд: хусусияти кирдор, холатҳои содир шудани он, рафтори пештараи гунаҳкор, муносибати ӯ ба хизмат.

30) Пеш аз додани ҷазо аз гунаҳкор бояд баёноти хаттӣ гирифта шавад. Надодани баёнот вайронкунандаи интизомро аз ҷавобгарии интизомӣ озод намекунад. (Дар холати надодани баёнот, корманде, ки санҷиши хизматӣ гузаронидааст, маълумотнома тартиб медиҳад).

31) Сардор ҳангоми ба шахси тобеъ фаҳмонда додани вазифаҳои хизматӣ ва ё додани ҷазо, бояд ба паст кардани шаъну эътибори шахсии ӯ ва дағалӣ роҳ надиҳад.

32) Барои вайрон намудани интизом танҳо як ҷазои интизомӣ дода мешавад.

33) Дар сурати вайрон кардани интизом аз тарафи якчанд нафар, ба ҳар кадоми онҳо алоҳида ҷазои интизомӣ дода мешавад.

ЗА) Ҷазои интизомӣ дар шакли озод намудан аз _вазифаи ишғолнамуда ва ё паст кардани дараҷаи рутбаи махсус метавонад дар ҳолати ба вайронкунандаи интизом таъсир набахшидани чораҳои дигари ҷазои интизомӣ таъин карда шавад.

35) Аз системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ озод намудани шахсони ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунанда ҷазои ниҳоӣ буда, барои мунтазам вайрон кардани интизом ё содир намудани рафтори ношояме, ки шаъни рутбаи махсуси ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи системаи иҷрои ҷазои ҷиноятиро паст мезанад, амалӣ карда мешавад.

36) Ҷазои интизомӣ бевосита баъд аз ошкор шудани амал дар мӯҳлати як моҳ, вале на дертар аз шаш моҳи баъди содиршавии он, аз рӯи натиҷаи санҷиши фаъолияти молиявию хоҷагӣ бошад, на дертар аз ду соли содир шудани кирдор дода мешавад.

37) Ҷазои интизомӣ ҳангоми бемории шахс, ё дар давраи будани шахс дар рухсатии меҳнатӣ, сафари хизматӣ ё дар таҳсил будани ӯ татбиқ карда намешавад.

38) Ба шахсони ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунанда, ки ҳангоми навбатдорӣ ва бурдани хизмати қаравулӣ интизомро вайрон кардаанд, танҳо баъди анҷоми навбадорӣ, қаравулӣ, посбонӣ ё баъди онҳоро иваз намудани шахсони дигар ҷазои интизомӣ дода мешавад.

39) Дар мавридҳои таъхирнопазир шахсони ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандае, ки интизомро вайрон кардаанд, метавонанд аз ҷониби сардори бевоситаи худ аз иҷрои вазифаи хизматӣ озод карда шаванд.

40) Ҷазои интизомӣ ба шахси ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунанда бо фармон бевосита ба худи ӯ, дар саф ё дар маҷлиси машваратӣ эълон карда мешавад.

41) Кормандони системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ дар сурати норозӣ будан бо фармон дар бораи ҷазои интизомӣ, ҳуқуқ доранд нисбати он бо тартиби муқаррарнамудаи қонун ба мақомоти болоӣ, прокурор ё суд шикоят намоянд.

42) Дар ҳолати додани аризаи шикоятӣ, иҷрои ҷазои интизомӣ қатъ карда намешавад.

43) Ҷазои интизомии ба корманд додашуда ва бо фармон эълонгардида, агар дар давоми як соли баъди ҷазо ӯ ҷазои нав нагирифта бошад, бардошташуда ҳисобида мешавад. Бо тартиби ҳавасмандгардонӣ ҷазоро метавон то гузаштани як сол, вале на барвақттар аз шаш моҳ пеш аз мӯҳлат бардоштан мумкин аст.

44) Ҷазои интизомии қаблиро ба таври истисно пеш аз мӯҳлати муайянкардаи Оинномаи мазкур барои хизматҳои шоиста бардоштан мумкин аст.

45) Ҷазоро метавонад сардоре, ки онро таъин намудааст ё сардори бо ӯ ҳуқуқи баробардошта ва ё худ сардори бевоситаи болоӣ пеш аз мӯҳлат бекор намояд.

Сардори бевосита барои пеш аз мӯҳлат бекор намудани ҷазои интизомие, ки аз ҷониби сардори болоӣ дода шудааст, ба мақомоти дахлдор дархостнома ирсол менамояд.

46) Ҳангоми таъин намудани ҷазои интизомӣ дар шакли паст кардани рутбаи махсус, агар шахси ҷазогирифта бо хизмати намунавӣ ва рафтори бенуқсонаш ислоҳ шудани худро собит намояд, рутбаи пештара метавонад баъди гузаштани як сол барқаpop карда шавад.