Бо қарори Ҳукумати
Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз "3" майи соли 2010
№ 222 тасдиқ шудааст
Барномаи ҷорӣ намудани системаи Равзани ягонаи барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон
Душанбе -2010
Рӯйхати мафҳум ва истилоҳот
Махзани маълумоти Равзанаи ягона
Маҷмӯи ҳамаи ҳуҷҷатҳо ва дигар маълумот, ки дар доираи системаи Равзанаи ягона истифода мегардад, барномаҳо барои коркарди онҳо ва таъминоти дастгоҳӣ
Фаъолияти тиҷорати хориҷӣ
Маҷмӯи фаъолияти амалии мақомоти давлатӣ, шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ, сарфи назар аз шакли моликият, ки ба барқарор намудан ва рушди ҳамкориҳои муштаракан муфид бо давлатҳои хориҷӣ ва шахсони ҳуқуқию воқеии онҳо нигаронида шудаанд
Мақомоти ҷалбгардида
Мақомоти давлатии ҳокимияти иҷроия, ки ба амалиёти маъмурии тиҷорати хориҷӣ ҷалб гардидаанд, инчунин ташкилотҳои ҷамъиятӣ, ки ҷиҳати додани сертификат дар соҳаи тиҷорати хориҷӣ хизматрасониро анҷом медиҳанд
Равзанаи ягона
Системаест, ки ба тарафҳои иштирокчии амалиёти тиҷоратию нақлиётӣ имкон медиҳад иттилооти стандартӣ ва ҳуҷҷатҳоро бо истифодаи канали ягонаи хизматрасонӣ, бо мақсади иҷрои ҳамаи талаботи танзимкунандаи марбут ба содирот, воридот ва транзит пешниҳод намоянд
Консепсияи Равзанаи ягона
Асосҳои умумии раванди ташаккули тартиби соддагардонидашудаи расмиёти содиротию воридотӣ бо истифодаи шаклҳои электронии коркард ва интикол байни мақомоти давлатӣ ва субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ. Консепсияи ташаккули "Равзанаи ягона" вобаста ба расмиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон №659 аз 31 декабри соли 2008 тасдиқ шудааст
Субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ
Шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ, сарфи назар аз шакли моликият ва марбутият ба давлат, ки расмиёти содиротию воридотӣ, транзитӣ ва хизматрасониро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳанд
Истифодабарандагони системаи Равзанаи ягона
Субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, брокерҳои гумрук, дигар шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ, инчунин мақомоти ҷалбгардида
Нуқтаҳои гузаргоҳ
Ҳудуди вокзалҳои роҳи оҳану автомобилӣ, истгоҳ, фурудгоҳ, майдони ҳавоии барои алоқаи байналмилалӣ кушода, инчунин ҷойҳои махсус таҷҳизонидашуда, ки дар он мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон назорати сарҳадӣ, гумрукӣ, санитарию карантинӣ, байторӣ, фитосанитарӣ ва дигар намуди назорати шахсон, мол, воситаҳои нақлиёт ва дигар амволе, ки сарҳадро убур мекунанд сурат мегирад
Хадамоти ҳудудии системаи Равзанаи ягона
Воҳидҳои КВД "Маркази Равзанаи ягона"-и хизматрасони субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, ки ба Системаи иттилоотии Равзанаи ягона дастрасии мустақилонаи муаллифишуда надоранд
Шакли маъмулии пешниҳоди ҳуҷҷатҳо
Пешниҳоди ҳама гуна ҳуҷҷатҳои тақозошаванда дар шакли коғазӣ
Шакли электронии пешниҳоди ҳуҷҷатҳо
Пешниҳоди ҳуҷҷатҳо дар шакли файлҳои махсусгардонидашудаи компютерӣ, ки дар ҳомили мошинӣ ё намуди нусхаи сканерӣ сабт шудаанд
Ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда
Ҳуҷҷатҳое, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида ба субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ дода мешаванд ва барои барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ заруранд
1. Пешгуфтор
Ҳамгироии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба системаи байналмилалии иқтисодӣ ва афзоиши нақши тиҷорати хориҷӣ дар рушди иҷтимоию иқтисодии кишвар такмили минбаъдаи расмиёти тиҷорати хориҷӣ ва пурра ба стандартҳои байналмилалӣ мутобиқ гардонидани онро тақозо менамояд.
Барномаи ҷорӣ намудани системаи Равзани ягонаи барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд-Барнома) бояд такмили минбаъдаи воситаҳои танзими тиҷорати хориҷӣ ва истифодаи самарабахши онро дар ҳалли вазифаҳои зерин таъмин намояд:
- рушди фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, васеъкунии робитаҳои тиҷорати хориҷӣ ва ҳамгироии иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба иқтисодиёти ҷаҳонӣ;
- ташаккули фазои мусоиди соҳибкорӣ ва инвеститсионӣ дар кишвар;
- таъмини амнияти иқтисодии ҷумҳурӣ.
Барнома мутобиқи Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 25 апрели соли 2008 ва Нақшаи чорабиниҳо оид ба соддагардонии монеаҳои маъмурӣ ҳангоми содирот ва воридоти мол, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1 октябри соли 2008 №487 қабул шудаст, инчунин Консепсияи ташаккули Равзанаи ягонаи барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 31 декабри соли 2008 №659 тасдиқ гардидааст, таҳия карда шудааст.
Барнома самтҳои асосии фаъолияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои панҷ соли наздик оид ба соддагардонӣ ва баланд бардоштани самарабахшии расмиёти маъмурӣ дар тиҷорати хориҷӣ, бо роҳи ҷорӣ намудан ва истифодаи системаи электронии коркард ва интиқоли иттилоот байни мақомоти манфиатдори давлатӣ ва субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷиро муайян менамояд.
2. Проблемаҳои асосии содда ва мутаносибгардонии расмиёти танзими тиҷорати хориҷӣ
1) Проблемаҳои содда ва мутаносибгардонии расмиёти танзими тиҷорати хориҷӣ дар давраи муосири дигаргунсозиҳои иқтисодӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон масъалаи ниҳоят мубрам мебошад.
Вазъи иқтисодӣ ва сиёсие, ки дар кишвар дар тӯли солҳои охир пойдор аст, ба рушди устувори Ҷумҳурии Точикистон ва ҳамгироии он ба иқтисодиёти ҷаҳонӣ мусоидат менамояд.
Мутобиқи омори расмӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон рушди тиҷорати хориҷӣ бо афзоиши муттасил ва мусбӣ тавсиф мегардад. Дар панҷ соли охир муомилоти тиҷорати хориҷии кишвар аз 2106,2 млн. доллари ИМА дар соли 2004 то 3578,7 млн. доллари ИМА дар соли 2009 афзоиш ёфт.
Аммо ин нишондиҳандаҳои миқдории фаъолияти содиротию воридотиро наметавон танҳо ҳамчун натиҷаҳои мусбӣ баррасӣ намуд, зеро ҳануз омилҳои манфии вобаста ба монеаҳои зиёди маъмурӣ дар тиҷорати хориҷӣ ҷой доранд.
Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон системаи мураккаб ва қисман такроршавандаи иҷозатдиҳии давлатии амалиёти системаи содиротию воридотӣ амал мекунад. Аксар мақомоти иҷозатдиҳандаи давлатӣ қоидаҳои худро муқаррар намуда, барои анҷом додани фаъолияти иқтисодии хориҷӣ шартҳои мураккабро пешниҳод менамоянд, ки он боиси хароҷоти моддию маънавии субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ ва дар ниҳояти кор барои истеъмолкунандагони ниҳоӣ боиси арзиши баланди молу хизматрасонӣ мегардад.
Ихтилофоти дар санадҳои зерқонунӣ ҷойдошта ва номутобиқатии онҳо ба ҳамдигар, субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷиро ба ҳолати ногувор ва вазъи субъективии тобеи кормандони мақомоти ҷалбгардида карор медиҳанд, ки онҳо метавонанд вазъи ҷойдоштаро на ба манфиати давлат истифода баранд.
Мақомоти ҷалбгардида мавҷуд набудани мақсадҳои умумиро намоиш медиҳанд. Онҳо на ҳамеша ба ҳифзи манфиати субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ самт гирифтаанд. Робита байни дастгоҳи марказӣ ва воҳидҳо маҳаллии сертификат ва иҷозатдиҳӣ чун қоида бо ирсол ва гирифтани ҳисобот маҳдуд мегардад. Мубодилаи иттилоот ҳангоми барасмиятдарории худи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда чи дар дохили як идора ва чи байни мақомоти ҷалбгардида вуҷуд надорад.
Ҳаҷми умумии мубодилаи ҳуҷҷат дар мақомоти давлатӣ дар шакли коғазӣ боқӣ мемонад, ки боиси зиёд гардидани мӯҳлати раванди барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ мегардад. Дар сатҳи мақомоти давлатӣ дараҷаи пасти татбиқ ва истифодаи технологияи иттилоотӣ ва компютерикунонии мубодилаи ҳуҷҷатҳо ба мушоҳида мерасад.
Дар аксарияти мақомоти ҷалбгардида миқдори зарурии техникаи компютерӣ вуҷуд надорад. Сарфи назар аз он, ки шабакаи телефонӣ дар бисёр воҳидҳои сохтории маҳалҳо мавҷуд аст ва қисми зиёди онҳо дар минтақаи фарогирии интернет-провайдерҳо ва ё минтақаи фарогирии операторҳои сотӣ, ки интиқоли маълумотро дастгирӣ менамоянд қарор доранд, мақомоти ҷалбгардида аз хизматрасонии почтаи электронӣ ва дигар имкониятҳои интиқоли маълумот тавассути интернет истифода намебаранд.
Дар мақомоти ҷалбгардида қоидаҳои амнияти иттилоотӣ ва техникӣ, меъёри нигоҳ доштани техникаи компютерии мавҷуда ва дигар техника, барномаҳои ҳатмии омӯзиши компютер вуҷуд надоранд.
Мураккабӣ ва ношаффоф будани расмиёти маъмурӣ вобаста ба тиҷорати хориҷро маълумоти таҳқиқоти байналмилалӣ, аз ҷумла ҳисоботи Бонки Умумиҷаҳонӣ - "Пешбурди бизнес" тасдиқ менамояд. Мутобиқи ҳисоботи мазкур дар соли 2010 дар асоси нишондиҳандаҳои "тиҷорати байналмилалӣ" Ҷумҳурии Тоҷикистон дар байни 183 кишвари ҷаҳон танҳо ҷойи 179-умро ишғол менамояд.
2) Проблемаҳои асосие, ки субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ ба он рӯ ба рӯ мешаванд, аз инҳо иборатанд:
- мавҷуд набудани дастрасӣ ба иттилоот дар бораи тартиби гузаронидани расмиёт, мӯҳлат, маҳал ва тарифи пардохти хизматрасонӣ, махсусан дар маҳалҳои дурдасти кишвар;
- мавҷуд набудани мубодилаи иттилоот байни мақомоти ҷалбгардида, ки дар натиҷа соҳибкорон маҷбуранд чандин маротиба ба мақомоти мухталифи барасмиятдарории ҳуҷҷатҳо муроҷиат намоянд;
- мушкилоти маъмурӣ ҳангоми ҳамкориҳои муштараки воҳидҳо дар дохили як мақом (аз ҳамдигар дар масофаи дур қарор доштан, номутобиқатии низоми кор, зарурати гирифтани якчанд имзо ва ғайра);
- аз маҳали хизматрасонӣ дар масофаи дур қарор доштани маҳали пардохти хизматрасонӣ;
- талаб намудани пакети такроршавандаи ҳуҷҷатҳои бақайдгирӣ ва таъсисӣ аз ҷониби мақомоти гуногуни танзимкунанда;
- беасос талаб намудани микдори зиёди ҳуҷҷатҳо ва талаботе, ки ба салоҳияти ҳамин мақоми давлатӣ дохил намешаванд;
- мӯҳлатҳои тӯлонии баррасӣ ва додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда.
3. Мақсад ва вазифаҳои Барнома
3) Барнома барои мусоидат ба рушди тиҷорати хориҷӣ ва суръатбахшии муомилоти тиҷорати хориҷӣ, бо роҳи содда ва мутаносибгардонии расмиёти маъмурӣ ҷиҳати барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ нигаронида шудааст.
Яке аз ҳалли асосии соддагардонии расмиёти танзими тиҷорати хориҷӣ - ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягонаи барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ мебошад.
Системаи Равзанаи ягонаи амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ (минбаъд - системаи Равзанаи ягона) бояд ба суръатбахшӣ ва соддагардонии мубодилаи иттилоот байни мақомоти ҷалбгардида ва субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ дар ҷараёни барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ мусоидат намояд.
Системаи Равзанаи ягона ба иштирокчиёни фаъолияти иқтисодии хориҷӣ имкон медиҳад ҳуҷҷат ва иттилооти намунавиро, ки мақомоти ҷалбгардида ҷиҳати иҷрои талаботи танзимкунанда талаб менамоянд ва ба амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ танҳо дар як ҷой (маҳал) дар шакли ягона ва ба як агентӣ марбут аст, пешниҳод намоянд.
Системаи Равзанаи ягона аз меъёрҳои байналмилалӣ, аз ҷумла талаботи СУС ва Ташкилоти умумиҷаҳонии гумрук оид ба кам кардани монеаҳои ғайритарифӣ дар тиҷорати хориҷӣ, асос мегирад.
4) Барои ноил шудан ба мақсадҳои гузошташуда Барнома вазифаҳои зайлро муайян намудааст:
- таъсис ва ҷорӣ намудани канали ягонаи автоматиконидашудаи иттилоотию коммуникатсионӣ барои интиқоли ҳуҷҷатҳо ва иттилоот, нисбат ба онҳо қабул намудани қарор аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида бо мақсади иҷрои талаботи танзимкунандаи ҷараёни барасмиятдарории содиротию воридотӣ ва транзитӣ;
- стандартикунонии иттилоот ва ҳуҷҷатҳо, ки барои барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ истифода бурда мешаванд;
- таъсиси механизми усули самарабахш ва соддаи мубодилаи иттилоот байни субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ ва мақомоти ҷалбгардида; таъмини ҳамкории босамар миёни мақомоти ҷалбгардида;
- ташаккули махзани ягонаи дастрас ва иттилооти мунтазам навшавандаи ҳуҷҷатҳо, ки барои барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ заруранд;
- ҷорӣ намудани технологияҳои иттилоотӣ барои ҳалли вазифаҳои мубодилаи иттилоот ва идоракунии ҷараёни гирифтани маълумот;
- таъмини дастрасии бехатар ба системаи иттилоотии Равзанаи ягона;
- ҷорӣ намудани системаи автоматишудаи ҳисоб ва ситонидани пардохт.
4. Принсипҳои ташаккул ва фаъолияти системаи Равзанаи ягона
§ 1. Принсипҳо
5) Ташаккул ва фаъолияти Системаи Равзанаи ягона ба принсипҳои зерин асос ёфтааст:
- мукаммалӣ ва пешгӯишаванда будани ҳамаи талаботи танзимкунандаи мақомоти ҷалбгардида;
- шаффофият, дастрасӣ ва пуррагии иттилоот дар соҳаи танзими тиҷорати хориҷӣ;
- содда будани тартиб дастрасӣ ва истифода;
- баррасӣ ва пешниҳод фаврии ҳуҷҷатҳо;
- самарабахшӣ ва камхарҷии тартиби расмиёт;
- саривақтӣ ва оперативӣ будани ҷараён;
- бехатарӣ ва боэътимодии ҷамъоварӣ ва нигоҳдории иттилоот;
- мувофиқати амалҳои мақомоти ҷалбгардида;
- фасеҳии система ва мавҷудияти имкониятҳои васеъ барои ҳамкории мутақобила бо дигар системаҳои иттилоотӣ.
§ 2. Функсияҳои асосӣ ва хизматрасонӣ
6) Функсияҳои асосии системаи Равзанаи ягона:
- пешниҳоди маълумот ва маслиҳат барои субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- пешниҳоди маълумоти бақайдгирии субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида;
- аз истифодабарандагони системаи Равзанаи ягона қабули ҳуҷҷатҳои дахлдор ҷиҳати интиқоли минбаъдаи онҳо ба мақомоти ҷалбгардида бо мақсади гирифтани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда;
- таъмини мубодилаи ҳуҷҷатҳо, маълумот ва ахбор байни мақомоти ҷалбгардида, инчунин миёни мақомоти ҷалбгардида ва субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- фароҳам овардани иттилооти оморӣ ва ҳисоботи танзимгардида ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар тарафҳои манфиатдор;
- ҷамъоварӣ ва дар шакли электронию маъмулӣ нигоҳ доштани ҳуҷҷатҳое, ки барои барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ истифода мегарданд;
- ҷойгиркунии оммавии ҳуҷҷатҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва дигар ҳуҷҷатҳо дар соҳаи фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- фароҳам овардани имконият барои пардохти хизматрасониҳои мақомоти ҷалбгардида.
7) Дар ин ҳолат Равзанаи ягона вазифаи назорати фаъолияти мақомоти ҷалбгардида ва барасмиятдарории гумрукиро ба зиммаи худ намегирад.
8) Системаи иттилоотии Равзанаи ягона ба фароҳам овардани намудҳои зерини хизматрасонӣ нигаронида шудааст:
- Хизматрасониҳои иттилоотӣ. Системаи Равзанаи ягона бо кӯмаки махзани мавҷудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи тиҷорати хориҷӣ ба субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ хизматрасониҳои иттилоотиро анҷом медиҳад. Хизматрасонии иттилоотӣ тавассути веб-сайти системаи Равзанаи ягона ё муроҷиат ба хадамоти ҳудудии системаи Равзанаи ягона дастрас мешавад. Хизматрасонии мазкур ройгон буда, ба хизматрасонии асосии системаи Равзанаи ягона марбут мебошад;
- Хизматрасониҳои коммуникатсионӣ. Хизматрасониҳои мазкури системаи Равзанаи ягона аз таъмини интиқол ва қабули автоматии саривақтӣ ё автоматишудаи ҳуҷҷатҳо аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида барои баррасӣ ва вобаста ба онҳо қабули қарори дахлдор, баъдан додани ҳуҷҷатҳи иҷозатдиҳанда, инчунин таъмини робитаи мутақобила, иттилоотонии тарафҳо оид ба статуси ҳуҷҷатҳо, ба субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ пешкаш кардани ҳуҷҷатҳои ба расмият даровардашуда, ташаккули ҳуҷҷатҳои ба таври электронӣ ба расмият даровардашуда барои системаи иттилоотии хадамоти гумрук ва мубодилаи иттилоот иборат аст. Хизматрасонии коммуникатсионӣ пулакӣ буда, мустақиман тавассути хадамоти ҳудудии Равзанаи ягона ё брокерҳои гумрукӣ фароҳам оварда мешавад.
- Хизматрасонии мазкур ба хизматрасонии асосии системаи Равзанаи ягона марбут мебошад;
- Хизматрасониҳои оморӣ. Хизматрасониҳои оморӣ аз ҷамъоварӣ ва коркарди иттилооти оморие иборат мебошад, ки дар доираи фаъолияти Равзанаи ягона захира гардида, иттилоотро дар бораи сохтор, мавқеи ҷуғрофӣ, ҳаҷми муомилоти тиҷорати хориҷӣ, инчунин ҳисобот оид ба натиҷаҳои фаъолияти мақомоти ҷалбгардидаи давлатиро фаро мегирад. Хизматрасониҳои мазкур барои ҳамаи тарафҳои манфиатдор дастрас буда, ройгон анҷом дода мешаванд. Чунин хизматрасониҳо ба хизматрасониҳои ёрирасон марбутанд.
§ 3. Раванди фаъолияти системаи Равзанаи ягона
Бақайдгирии истифодабаранда:
9) Раванди ташаккули системаи Равзанаи ягона расмиёти бақайдгирии истифодабарандаро (субъекти фаъолияти иқтисодии хориҷиро) дар система пешбинӣ менамояд. Расмиёти бақайдгирӣ пешниҳоди маълумоти муқарраргардида дар бораи истифодабаранда, аз ҷумла маълумоти бақайдгириро, ки аз мақомоти андоз гирифта шудаанд, дар бар мегирад. Баъди тасдиқи маълумот дар бораи истифодабаранда система субъекти фаъолияти иқтисодии хориҷиро бо роҳи ба он гузоштани логин, парол (рамз) ва пешниҳоди имзои рақамии электронӣ ба қайд мегирад.
Системаи Равзанаи ягона ҳангоми доштани иҷозатномаи дахлдор метавонад ҷиҳати бақайдгирии соҳиби имзои рақамии электронӣ хизмат расонад, саҳеҳии имзои элекронии рақамиро тасдиқ намояд, инчунин дигар ваколатҳоеро, ки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи имзои рақамии электронӣ" пешбинӣ намудааст, анҷом диҳад.
Фароҳам овардани дастрасӣ ба иттилоот тавассути Веб-сайти системаи "Равзанаи ягона":
10) Системаи Равзанаи ягона тавассути Веб-сайт ба истифодабарандагон дастрасиро ба махзани пурраи ҳамаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва дигар иттилооти вобаста ба амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ, аз ҷумла инъикоси иҷрои расмиёти мазкур фароҳам меорад.
Истифодабаранда коди молро ба система ворид намуда, дар ҷавоб рӯйхати ҳуҷҷатҳоро, ки барои барасмиятдарории пеш аз гумрукӣ заруранд, бо зикри мӯҳлати додани онҳо ва арзиш дастрас менамояд. Дар сурате, ки агар ба истифодабаранда код маълум набошад, ӯ бояд аз системаи ҷустуҷӯ истифода барад, ки имкон медиҳад кодро тибқи ном ва инъикоси мол муайян намояд.
Махзани маълумот дорои интерфейси дахлдор буда, тавассути он кормандони мақомоти ҷалбгардида бояд иттилоотро нав кунанд ва мукаммал созанд.
Интиқоли ҳуҷҷатҳои электронӣ дар доираи фароҳам овардани хизматрасониҳои коммуникатсионӣ:
11) Системаи Равзанаи ягона ба истифодабаранда ҳуҷҷати тасдиқро дар бораи қабул намудани ҳуҷҷатҳои (маълумоти) пешниҳоднамудаи ӯ фароҳам оварда, раванди интиқоли иттилоотро назорат менамояд.
Барои пешниҳоди ҳуҷҷатҳои зарурӣ ба система истифодабаранда бо кӯмаки Веб-сайт ё дар ҷараёни машварат бо хадамоти ҳудудии системаи Равзанаи ягона ҳуҷҷатҳоеро таҳия менамояд, ки барои гирифтани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда заруранд. Брокери гумрук ё оператори хадамоти ҳудудии Равзанаи ягона тамоми ҳуҷҷатҳоро гирифта, итминон ҳосил менамояд, ки ҳамаи ҳуҷҷатҳои зарурӣ пешниҳод ва ба таври дахлдор ба расмият дароварда шудаанд. Сипас, брокери гумрук ё оператор сатрҳои заруриро дар шакли электронӣ, ки барои интиқол ба мақоми мушаххаси ҷалбгардида таъин гардидаанд, пур мекунад ва ҳангоми зарурат маводи аслро нусхабардорӣ менамояд.
Системаи Равзанаи ягона бояд интиқоли нусхаҳои электронии графикии ҳуҷҷатҳои ибтидоӣ, инчунин ҳифзи онҳоро дар система таъмин намояд. Ҳамаи иттилоот дар махзани маълумоти системаи Равзанаи ягона ҷойгир карда шуда, истифодабаранда оид ба натиҷаҳо онро ба тарзи автоматиконидашуда бо кӯмаки SMS ё огоҳии овозӣ тавассути телефон, инчунин тавассути почтаи электронй рақами нодири папкаи электрониро мегирад, ки ҳуҷҷатҳои пешниҳоднамудааш ва робитаи онро дар бар мегирад ва гирифтани ҳуҷҷатҳоро аз ҷониби системаи Равзанаи ягона тасдиқ менамояд.
Интиқоли ҳуҷҷатҳо аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида бо мақсади гирифтан ва додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда:
12) Пакети ҳуҷҷатҳои таҳиянамудаи брокери гумрукӣ ё оператор дар шакли электронӣ ба мақомоти ҷалбгардида ирсол мегардад, ки аз ҷониби кормандони ваколатдори он қабул карда мешавад. Вақти супоридан (оғози барасмияитдарорӣ) ва насаби корманди мақоми ҷалбгардида дар система сабт карда мешавад. Корманд мутобиқи расмиёти қабулгардида санҷиши ҳуҷҷатиро мегузаронад ва ҳангоми зарурат таҳқиқот доир намуда, намуна ё молро ташхис менамояд. Зарурати азназаргузаронии мол дар система сабт шуда, иттилоот дар мавриди вақти эҳтимолӣ ва маҳали азназаргузаронӣ барои ҳамаи кормандони мақомоти ҷалбгардида дастрас мегардад ва кормандони мухталифи мақомоти ҷалбгардида ба ҳамин тариқ метавонанд вақтро ба ҳам мувофиқа кунанд то ки аз санҷишҳои бисёркарата канорагирӣ карда шавад, яъне бор барои азназаргузаронӣ барои ҳама дар як вақт дастрас мегардад. Иттилоот дар бораи додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда ё радди он дар система ҷойгир карда мешавад. Система давомнокии ҳамаи расмиёти додани иҷозатро сабт менамояд. Нусхаҳои асли ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳандаи додашуда дар мақомоти дахлдори ҷалбгардида нигоҳ дошта шуда, ҳангоми зарурат аз ҷониби истифодабаранда метавонад тавассути Равзанаи ягона ё мустақиман талаб карда шавад.
Системаи Равзанаи ягона ба тарзи автоматӣ истифодабарандаро дар бораи ҷараёни раванди баррасӣ ва додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда, зарурати азназаргузаронӣ ва вақти доир намудани он ва ғайра огоҳ менамояд. Ба ғайр аз ин, истифодабаранда метавонад ба маркази ҳудудии Равзанаи ягона бо телефон муроҷиат намояд ва рақами нодири папкаро номбар карда, чунин иттилоотро аз оператори система дастрас намояд.
Дар сурате, ки агар дар ҷараёни мӯҳлати вақти муқарраргардида ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда дода нашавад ё радди расмӣ гирифта нашавад, система ба тарзи автоматӣ оид ба вазъ корманди мақоми ҷалбгардидаро, ки барои тамоми раванди додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳанда масъул аст, огоҳ месозад. Дар иттилоот рақами транзаксия, намуди ҳуҷҷат, мӯҳлати оғози раванди баррасии додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда, насаби корманд, ки ба вайронкунӣ роҳ додааст, зикр мегардад.
Интиқоли маълумот ба мақомоти гумрук:
13) Оператори системаи Равзанаи ягона ё брокери гумрук баъди гирифтани ҳамаи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда оид ба амалиёти содиротию воридотӣ мустақилона ё тавассути системаи Равзанаи ягона ҳуҷҷатҳои дахлдорро, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ шудааст, якҷоя бо эъломияи гумрукии мол дар шакли электронӣ ба Хадамоти гумрук барои коркард ва иҷозати мол пешниҳод менамояд.
Мубодилаи иттилоот:
14) Системаи Равзанаи ягона бояд мубодилаи иттилоотро дар дохили система ҷиҳати таъмини ҳамкориҳои самарабахши мутақобила дар раванди иҷрои расмиёти додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда таъмин намояд. Мисол, тавассути ин система корманди мақоми дахлдори ҷалбгардида метавонад оператори системаи Равзанаи ягонаро дар мавриди зарурати аз ҷониби истифодабаранда пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои иловагӣ (мутобиқи меъёрҳои қабулгардида), нодуруст пур кардани онҳо, зарурати ворид намудани тағйирот ва ғайра огоҳ созад.
Истифодаи махзани умумии маълумоти ҳуҷҷатҳои бақайдгирӣ:
15) Дар системаи иттилоотии Равзанаи ягона бояд интерфайс ҷиҳати дастрасӣ ба махзани маълумот татбиқ гардад, ки ҳамаи маълумоти бақайдгирии истифодабарандагони системаи Равзанаи ягонаро ҳифз менамояд. Ин имкон медиҳад зарурати пешниҳоди чунин маълумот аз ҷониби истифодабаранда истисно гардида, ҳамзамон барои баланд гардидани самаранокӣ, бехатарии система, паст кардани арзиши расмиёт мусоидат менамояд.
Анҷом додани пардохт:
16) Системаи Равзанаи ягона минбаъд метавонад қабули пардохтро барои ба мақомоти ҷалбгардида додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда анҷом диҳад. Пардохт метавонад ба таври нақдӣ, интиқоли он ба ҳисобнома тавассути системаи электронии пардохт анҷом дода шавад. Пардохтҳои гирифта байни мақомоти ҷалбгардида дар мӯҳлатҳои муайян ва давраи муқарраргардида дар асоси хизматрасонӣ тақсим карда мешавад.
Вобаста ба омодагии системаи Равзанаи ягона дар назар дошта шудааст, ки аз ҷониби системаи Равзанаи ягона ташаккули нусхаҳои дурушти (коғазии) ҳуҷҷатҳои пардохтӣ барои пешниҳод ба бонк, барои тақсими маблағҳо байни мақомоти ҷалбгардида ба роҳ монда шавад. Минбаъд, ҳангоми истифодаи интерфейси алоқа бо бонкҳо интиқоли автоматии маблағҳо - ҳамзамон бо воридшавии онҳо, дар охири давраи ҳисоботӣ ва ғайра имконпазир мебошад. Барои истифодабарандагони доимии Равзанаи ягона метавонад системаи дебетии хизматрасонӣ, яъне гузаронидани воситаҳо ба ҳисобномаи Корхонаи воҳиди давлатии Равзанаи ягона, бо мақсади минбаъд пардохт намудани хизматрасониҳои Равзанаи ягона пешбинӣ гардад ва пардохти додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида анҷом дода шавад.
Минбаъд дар таъминоти барномавии системаи Равзанаи ягона интерфайси дорои системаи электронии пардохт барои мустақиман гузаронидани пардохт ба мақомоти ҷалбгардида истифода хоҳад шуд.
Мониторинг ва ҳисоботдиҳӣ:
17) Барои назорати самарабахши фаъолияти худи система, инчунин ҳамаи истифодабарандагони он бояд мониторинги натиҷаҳои фаъолият анҷом дода шавад. Системаи мониторинг бояд ба таври автоматӣ ҳисобот дар бораи самарабахшӣ ва риояи қоидаҳои муқарраргардида, аз ҷумла ҳисоботи молиявиро ташаккул диҳад. Корманди масъули Равзанаи ягона бояд дар маҷмӯъ ба дастрасии ҳисобот дар система ва кормандони масъули мақомоти ҷалбгардида - ба ҳисоботи муфассал, аз ҷумла ҳисоботи инфиродишуда вобаста ба мақомоти худ дастрасӣ дошта бошанд.
Танзими умумӣ ва назорати фаъолияти системаи Равзанаи ягона дар ҳамаи давраи фаъолияти он аз ҷониби Кумитаи ҳамоҳангсоз анҷом дода мешавад.
§ 4. Модели системаи Равзанаи ягона
18) Омили муҳими татбиқи самарабахш ва фаъолияти муваффақонаи системаи Равзанаи ягона ба интихоби модели маълумот барои ҳамин система алоқаманд аст. Интихоби модели маълумот барои ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таҷрибаи байналмилалӣ ва мушаххасоти маъмурияти системаи давлатиро ба инобат мегирад.
19) Маркази Созмони Милали Муттаҳид оид ба соддагардонии расмиёти тиҷорат ва амалиёти кории электронӣ (СЕФАКТ/Созмони Милали Муттаҳид) истифодаи моделҳои зайлро барои ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона тавсия медиҳад:
а) "Мақоми ягона" - системаест, ки иттилоотро дар шакли коғазӣ ё электронӣ қабул намуда, онро байни ҳамаи мақомоти дахлдори давлатӣ паҳн менамояд ва тадбирҳои назоратиро бо мақсади пешгирии ба миён омадани монеаҳои нодаркор дар силсилаи фароҳам овардани хизматрасониҳои моддию техникӣ (логистикӣ) танзим менамояд;
б) "Системаи ягонаи автоматиконидашуда" - системаест барои ҷамъоварӣ ва паҳн намудани иттилоот (давлатӣ ё хусусӣ), ки дар доираи он равандҳои ҷамъоварӣ, истифода ва пахши (нигаҳдошти) электронии маълумот марбут ба тиҷорати байнисарҳадӣ ҳамгироӣ мегардад. Мутобиқи системаи мазкур субъекти фаъолияти иқтисодии хориҷӣ танҳо як маротиба маълумоти стандартиро пешниҳод менамояд ва бошад, ин маълумотро коркард намуда, ба идораҳои дахлдор мефиристад.
Системаи мазкур ба ду намудаи асосӣ ҷудо карда мешавад. Ин пеш аз ҳама системаи ҳамгироишудае мебошад, ки ҳангоми он маълумот дар дохили худи система коркард мегардад ва системаи интерфейс (ғайримутамарказ), ки ҳангоми он маълумот ба муассисаи дахлдор барои коркард фиристода мешавад. Дар амалия инчунин системаи муттаҳида истифода мегардад, ки унсурҳои системаи якум ва дуюмро дар бар мегирад.
в) "Системаи автоматонидашудаи иттилоотию амалиётӣ" системаест, ки тавассути системаи Равзанаи ягона субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ метавонанд ҳуҷҷатҳои электронии тиҷоратиро ба мақомоти мухталиф барои коркард ва тасдиқ бо усули сабти якдафъаина пешниҳод намоянд.
Мутобиқи системаи мазкур субъекти фаъолияти иқтисодии хориҷӣ дар хусуси қабули ҳуҷҷатҳо ё ҷавоб ба онҳо дар шакли электронӣ тасдиқнома мегирад. Системаи мазкур имкон дорад боҷ, андоз ва хироҷро ба таври автоматӣ ҳисоб кунад ва аз ҳисоб барорад.
Дар шароити рушди устувори бозори технологияҳои иттилоотӣ ва муносибатҳои иқтисодӣ модели сеюм - "Системаи автоматиконидашудаи иттилоотию амалиётӣ" барои Тоҷикистон дорои аҳамияти назаррас мебошад.
Ин модел интиқол ва мубодилаи иттилоот ва ҳуҷҷатҳоро нисбатан хушсифат таъмин намуда, ба ҳеҷ яке аз мақомоти ҷалбгардида афзалиятро таъмин наменамояд, мустақилияти функсионалии онҳо таъмин гардида, вале, ҳамзамон параметрҳои замонӣ ва сифатии қабули қарорҳо сабт мешаванд, аз ҷумла имкон медиҳад, ки саривақт фароҳам овардани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда назорат карда шавад. Модели мазкур барои минбаъд ворид намудани дигаргуниҳо омода мебошад.
Бояд тазаккур дод, ки кишварҳое, ки ду модели аввал ҷорӣ намуда, мутобиқи он фаъолият мекарданд, бо роҳи таъсиси сохторҳои минтақавӣ ба модели сеюм мегузаранд.
§ 5. Иштирокчиёни асосии системаи Равзанаи ягона
20) Системаи Равзанани ягона модели амалии ҳамкорӣ байни мақомоти давлатӣ ва субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ мебошад.
Ба системаи Равзанаи ягона мақомоти давлатие ҷалб карда мешаванд, ки мутобиқи қонунгузории ҷорӣ ба зиммаашон ваколати танзими тиҷорати хориҷӣ, омор ва бақайдгирии давлатӣ вогузор шудааст. Минбаъд бонкҳо, ҷамъиятҳои суғурта, ташкилотҳои экспедиторӣ ва ташкилотҳо оид ба хизматрасонии моддию техникӣ (логистика) ва ғайра метавонанд иштирокчиёни системаи Равзанаи ягона бошанд.
Истифодабарандагони системаи Равзанаи ягона субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, брокерҳои гумрукӣ, мақомоти ҷалбгардида ва дигар ташкилотҳои мухталиф буда метавонанд, ки ба гирифтани иттилоот, аз ҷумла иттилооти оморӣ ва иттилоот дар мавриди раванди фаъолияти иқтисодии хориҷӣ манфиатдоранд.
Модели интихобгардидаи Равзанаи ягона дар назар дорад, ки системаи иттилоотии мақомоти ваколатдори давлатӣ ба системаи Равзанаи ягона бо роҳи интиқол ва мубодилаи иттилоот ҳамгиро хоҳанд шуд.
§ 6. Шакли ташкилию ҳуқуқии системаи Равзанаи ягона
21) Идоракунии системаи Равзанаи ягона аз ҷониби "Маркази Равзанаи ягона" анҷом дода мешавад. Дар назар аст, ки Марказ дар шакли Корхонаи воҳиди давлатӣ дар назди Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шавад. Чунин шакл имкон медиҳад фаъолияти Марказ дар асоси принсипҳои умумии истеҳсолӣ ба роҳ монда шуда, ҳамгироии минбаъдаи низоми Равзанаи ягонаро бо Системаи ягонаи иттилоотии автоматонидашудаи мақомоти гумрук таъмин намояд.
Фаъолияти Марказ тавассути таъсиси хадамоти минтақавӣ ҳамаи минтақаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистонро фаро мегирад.
Дар сохтори идоракунии системаи Равзанаи ягона барои таъмини мақсаднокӣ ва шаффофият таъсиси Кумитаи ҳамоҳангсоз пешбинӣ мегардад, ки ба он шомил намудани намояндагони мақомоти ҷалбгардида ва намояндагони бахши хусусӣ дар назар дошта шудааст.
Дар мақомоти давлатӣ, ки барои кори системаи Равзанаи ягона ҷалб шудаанд, ҷойҳои кории автоматиконидашуда таъсис дода мешавад, ки фаъолияти системаи Равзанаи ягонаро дар ҳар кадом мақоми ҷалбгардида таъмин менамоянд.
5. Давраҳои татбиқи Барнома
22) Раванди таъсис ва татбиқи Равзанаи ягона се марҳиларо пешбинӣ менамояд.
23) Давраи якуми татбиқи Барнома (ду сол) гузаронидани чорабиниҳои омодагиро оид ба ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона пешбинӣ менамояд. Давраи мазкур иҷрои вазифаи зайлро дар бар мегирад:
- таҳлили қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки барои фаъолияти системаи Равзанаи ягона заруранд;
- гузаронидани таҳлили равандаҳои бизнес дар мақомоти ҷалбгардида ва таҳияи пешниҳодот ҷиҳати муносибгардонии онҳо;
- муайян намудани шакл ва шартҳои иштироки мақомоти ҷалбгардида ба системаи Равзанаи ягона, инчунин тартиби аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида иҷро намудани функсияҳо дар доираи фаъолияти системаи Равзанаи ягона;
- ҷалби иштирокчиёни асосии системаи Равзанаи ягона ва анҷом додани ҳамоҳангсозии байниидоравии мақомоти давлатии танзимгар;
- бақайдгирии давлатии Корхонаи воҳиди давлатии "Маркази Равзанаи ягона"-и назди Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, муайян намудани сохтори ташкилии он ва системаи Равзанаи ягона;
- муайян намудани талаботи техникӣ нисбат ба системаи Равзанаи ягона, номгӯй ва мушаххасоти таҷҳизоти зарурӣ барои фаъолияти системаи Равзанаи ягона;
- гузаронидани тендер ва хариди/таҳияи таъминоти барномавии зарурӣ ва таҷҳизот;
- инсталатсия ва ба роҳ мондани таъминоти барномавӣ ва таҷҳизотии системаи Равзанаи ягона;
- ҳалли дигар масъалаҳои техникӣ ва ташкилӣ, аз ҷумла дастгирии ташкилии фаъолияти система;
- пахши иттилоот дар бораи системаи Равзанаи ягона.
24) Дар давраи дуюми амалӣ намудани Барнома (1,5 сол) татбиқи мустақими системаи Равзанаи ягона анҷом дода мешавад, ки дар он иҷрои вазифаҳои зайл пешбинӣ шудааст:
- таъмини фаъолияти системаи Равзанаи ягона;
- омӯзонидани кормандоне, ки фаъолияти системаи Равзанаи ягонаро таъмин менамоянд, инчунин мақомоти ҷалбгардида;
- таъмини ҳамкориҳои мутақобилаи мақомоти ҷалбгардида ва иҷрои функсияҳои хоси онҳо дар доираи фаъолияти системаи Равзанаи ягона, инчунин мониторинги фаъолияти мақомоти ҷалбгардида дар доираи системаи Равзанаи ягона;
- таъмини ҷамъоварӣ, нигаҳдорӣ, баҳисобгирӣ ва интиқоли ҳуҷҷат ва дигар маълумот ва коркарди онҳо дар шаклҳои электронӣ ва маъмулӣ;
- таъмини дастрасии бехатар ва шаффофу мутамарказ ба махзани маълумоти системаи Равзанаи ягона барои ҳамаи мақомоти ҷалбгардида дар доираи салоҳият ва ҳаҷме, ки барояшон ҷиҳати иҷрои вазифаҳои ба зиммаашон гузошташуда зарур аст;
- таъмини сифати хизматрасониҳои системаи Равзанаи ягона пахш, пешбурд ва такмили он;
- такмил ва рафъи проблемаҳои ошкоргардида ҳангоми татбиқи системаи Равзанаи ягона.
25) Дар давраи сеюми татбиқи Барнома (2 сол) ҳамгироии системаи Равзанаи ягона бо системаи ягонаи автоматонидашудаи иттилоотии мақомоти гумрук ва барқарор намудани ҳамкории муттақобила бо дигар системаи иттилоотӣ, аз ҷумла системаҳои минтақавии иттилоотӣ пешбинӣ мегардад. Давраи мазкур иҷрои вазифаҳои зайлро дар бар мегирад:
- модефикатсияи таъминоти барномавии системаи Равзанаи ягона;
- таъмини гузариши пурра ба мубодилаи электронии ҳуҷҷатҳо ҳам дар системаи Равзанаи ягона ва ҳам тавассути системаи Равзанаи ягона;
- ҳамгироии системаи Равзанаи ягона бо системаҳои иттилоотии давлатие, ки доир ба амалиёти содиротию воридотӣ функсияҳои иҷозатдиҳиро анҷом медиҳанд, инчунин бо дигар системаҳои шабеҳи кишварҳои хориҷӣ;
- интиқоли системаи Равзанаи ягона ба мақоми ваколатдор оид ба масъалаҳои гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон ва таъмини фаъолияти минбаъдаи он ҷиҳати иҷрои қотеъонаи функсияҳое, ки мутобиқи ҳамин Барнома ба зиммаи системаи Равзанаи ягона вогузор шудааст;
- нигаҳ доштани принсипҳо ва мақсадҳои фаъолияти системаи Равзанаи ягона;
- анҷом додани мониторинги фаъолияти системаи Равзанаи ягона аз ҷониби Кумитаи ҳамоҳангсоз баъди интиқоли он ба мақоми ваколатдор оид ба масъалаҳои гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- ҷорӣ намудани системаи қабули пардохтҳои электронӣ барои хизматрасониҳои системаи Равзанаи ягона ва барои додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида (мутобиқи созишномаи байни тарафҳо).
6. Механизми татбиқи Барнома
26) Механизми ташкили татбиқи Барнома ба принсипҳои ҳамкориҳои мутақобилаи байниидоравӣ ва шарикии мақомоти ҷалбгардида дар танзими масъалаҳои тиҷорати хориҷӣ асос меёбад.
Ҳамоҳангсозӣ ва ҳамкории мутақобила дар доираи фаъолияти Кумитаи ҳамоҳангсоз таъмин карда мешавад.
27) Кумитаи ҳамоҳангсоз:
- таҳияи пешниҳодоти мувофиқашуда ва чорабиниҳои барномавиро таъмин менамояд;
- ҳамоҳангсозии амали сохторҳоеро, ки дар татбиқи Барнома иштирок мекунанд, таъмин менамояд;
- ҷузъиёти татбиқи Барномаро бо мақсади ҳамгироии минбаъдаи он бо Системаи ягонаи автоматонидашудаи иттилоотии мақомоти гумрук тасҳеҳ ва такмил дода, мӯҳлати иҷрои онро муҳокима ва дақиқ месозад;
- назорати истифодаи мақсадноки воситаҳои молиявиро таъмин менамояд;
- дар раванди татбиқи Барнома проблемаҳоро ошкор карда, доир ба гузаронидани ислҳоти иловагӣ тавсияҳои дахлдор пешниҳод менамояд, ки барои ноил шудан ба мақсадҳои гузошташуда мусоидат мекунад;
- мутобиқати чорабиниҳои иҷрошавандаро бо мақсадҳои Барнома муайян месозад;
- дар ташкили таъмини иттилоотии равандаи татбиқи Барнома мусоидат менамояд;
- танзими умумӣ ва назорати фаъолияти системаи Равзанаи ягонаро дар ҳамаи марҳилаҳо, аз ҷумла танзими фаъолияти онро таҳти роҳбарии мақоми ваколатдор оид ба масъалаҳои гумрук анҷом медиҳад;
- мониторинги татбиқи Барномаро бо пешниҳод намудани ҳисоботи семоҳа ва ҳарсола ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳад.
28) Ба Кумитаи ҳамоҳангсоз намояндагони мақомоти ҷалбгардида ва бахши хусусӣ (ассотсиатсияҳо) шомил мебошанд.
Фаъолияти Кумитаи ҳамоҳангсоз мутобиқи низомномае, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст, муайян карда мешавад.
Фаъолияти Кумитаи ҳамрҳангсозро Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон созмон медиҳад. Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми ваколатдор оид ба татбиқи Барнома мебошад.
Барои татбиқи чорабиниҳои Барнома Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии стандартизатсия, метрология сертификатсия ва нозироти савдо, Палатаи савдо ва саноат ва дигар идораҳо ҷалб карда мешаванд.
7. Омилҳои молиявии идоракунии татбиқи Барнома
§ 1. Маблағгузории чорабиниҳои Барнома
29) Ба нақша гирифта шудааст, ки маблағгузории чорабиниҳо ҷиҳати таъсис ва ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона аз ҳисоби ҷалб намудани воситаҳои грантӣ анҷом дода шуда, хароҷоти хизматрасонии минбаъдаи системаи Равзанаи ягона аз ҳисоби маблағҳои махсуси Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба амал бароварда мешавад.
30) Хароҷот оид ба таъсис ва ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона инҳоро дар бар мегирад;
- хароҷот барои таъсиси Корхонаи воҳиди давлатии "Маркази Равзанаи ягона";
- хароҷот вобаста ба таъминоти инфрасохторӣ, ки хароҷоти иҷораи бино, хароҷоти коммуналӣ ва коммуникатсионӣ, инчунин хароҷоти таҷҳизоти техникӣ, компютерӣ, офис ва хизматрасонии онҳоро дар бар мегирад;
- хароҷоти таҳия, харидорӣ ва ҷорӣ намудани таъминоти барномавию бунёдӣ;
- хароҷоти музди меҳнати кормандон ва кормандони кироя бо ҳама гуна пардохтҳо ва баҳисобгузаронӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- хароҷоти таҳсили кормандон ва иштирокчиёни системаи Равзанаи ягона;
- хароҷоти дастгирии ҷойҳои кории навтаъсиси автоматиконидашуда дар мақомоти ҷалбгардида.
31) Мутобиқи ҳисобҳои пешакӣ барои таъсис ва ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона харҷи 2,5 млн. доллари ИМА дар назар дошта шудааст (сметаи хароҷоти пешакии молиявӣ замима мегардад). Бояд ба инобат гирифт, ки ҳисобҳои нисбатан мушаххас вобаста ба таъсис ва ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона минбаъд муайян ва дақиқ карда мешавад, ки ба ҷараёни татбиқи корҳо вобаста ба мустақиман ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона алоқаманд мебошад.
8. Натиҷаҳои мунтазира аз татбиқи Барнома
32) Ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона оид ба расмиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд дар либеризатсияи тиҷорати хориҷӣ саҳми арзанда гузошта, ба муомилоти тиҷорати хориҷӣ ва афзоиши рақобатпазирии иқтисодиёти ҷумҳурӣ, инчунин беҳбуди нишондиҳандаҳои Тоҷикистон дар рейтинги умумиэътирофгардидаи ҷаҳонӣ мусоидат намояд.
Татбиқи Барнома имкон медиҳад шаффофият ва пешбинишаванда будани расмиёти маъмурӣ таъмин гардида, самарабахшии расмиёти гумрукӣ баланд бардошта шавад.
33) Ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона ҳангоми барасмиятдарории содиротию воридотӣ ва транзитӣ боиси дастовардҳои зайл барои Тоҷикистон мегардад:
- тақсими нисбатан самарабахш ва судманди захираҳо;
- баланд бардоштани сатҳи ҷамъоварии боҷ, андоз ва хироҷ;
- иҷрои нисбатан қотеъонаи талабот ва қоидаҳои муқарраргардида аз ҷониби иштирокчиёни фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- баланд бардоштани сатҳи бовиҷдонӣ ва масъулияти иштирокчиёни фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- баланд бардоштани самарабахшии фаъолияти системаи иҷозатдиҳанда дар тиҷорати хориҷӣ.
34) Фоидаи асосӣ аз ҷорӣ намудани Равзанаи ягона барои субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ аз он иборат аст, ки он пешниҳоди иттилоот ва ҳуҷҷатҳои заруриро барои як маротиба ҷалб намудани мақомот тавассути системаи ягонаи иттилоотию коммуникатсионӣ пешбинӣ менамояд ва имкон медиҳад мақомоти ҷалбгардида иттилоот ва ҳуҷҷатҳои пешниҳодшударо зуд ва дақиқ коркард намоянд, инчунин боҷҳоро ситонанд. Дар натиҷа субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ аз суръатбахшии барасмиятдарории гумрукӣ бурд карда, ҳамзамон масрафи вақт ва молия камтар мегардад. Баъди ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона ҳуҷҷатҳое, ки иштирокчиёни фаъолияти иқтисодии хориҷӣ ба мақомоти иҷозатдиҳандаи давлатӣ барои барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ пешниҳод менамоянд, миқдори онҳо ҳадди ақал то ним баробар кам мегардад.
9. Мониторинги татбиқи Барнома
35) Барои фаъолияти самарабахши система бояд мониторинги доимӣ ва арзёбии натиҷаҳои чорабиниҳои амалишаванда анҷом дода шавад. Мақсади мониторинг ва арзёбӣ бояд аз инҳо иборат бошад:
- муайян намудани мутобиқати иҷрои чорабиниҳо ба мақсадҳои Барнома;
- сифатнокӣ ва коркарди саривақтӣ ва барасмиятдарории амалиёти фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- ошкор намудани проблемаҳо дар раванди татбиқи Барнома ва таҳияи тавсияҳои дахлдор оид ба татбиқи чорабиниҳои иловагие, ки барои ноил шудан ба мақсадҳои гузошташуда мусоидат менамоянд.
36) Мониторинги татбиқи Барнома дар ҷараёни тамоми марҳилаи татбиқи Барнома ба зиммаи Кумитаи ҳамоҳангсоз гузошта мешавад, ки бо роҳи ҳар семоҳа ва ҳар сол таҳия намудани ҳисобот оид ба татбиқи Барнома ва ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани он амалӣ мегардад.
Иттилоот дар мавриди татбиқи Барнома дар воситаҳои ахбори омма интишор меёбад.
10. Нақшаи чорабиниҳо оид ба татбиқи Барнома
Ниг. ба замима
Бо қарори Ҳукумати
Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз "3" майи соли 2010
№ 222 тасдиқ шудааст
Барномаи ҷорӣ намудани системаи Равзани ягонаи барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон
Душанбе -2010
Рӯйхати мафҳум ва истилоҳот
Махзани маълумоти Равзанаи ягона
Маҷмӯи ҳамаи ҳуҷҷатҳо ва дигар маълумот, ки дар доираи системаи Равзанаи ягона истифода мегардад, барномаҳо барои коркарди онҳо ва таъминоти дастгоҳӣ
Фаъолияти тиҷорати хориҷӣ
Маҷмӯи фаъолияти амалии мақомоти давлатӣ, шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ, сарфи назар аз шакли моликият, ки ба барқарор намудан ва рушди ҳамкориҳои муштаракан муфид бо давлатҳои хориҷӣ ва шахсони ҳуқуқию воқеии онҳо нигаронида шудаанд
Мақомоти ҷалбгардида
Мақомоти давлатии ҳокимияти иҷроия, ки ба амалиёти маъмурии тиҷорати хориҷӣ ҷалб гардидаанд, инчунин ташкилотҳои ҷамъиятӣ, ки ҷиҳати додани сертификат дар соҳаи тиҷорати хориҷӣ хизматрасониро анҷом медиҳанд
Равзанаи ягона
Системаест, ки ба тарафҳои иштирокчии амалиёти тиҷоратию нақлиётӣ имкон медиҳад иттилооти стандартӣ ва ҳуҷҷатҳоро бо истифодаи канали ягонаи хизматрасонӣ, бо мақсади иҷрои ҳамаи талаботи танзимкунандаи марбут ба содирот, воридот ва транзит пешниҳод намоянд
Консепсияи Равзанаи ягона
Асосҳои умумии раванди ташаккули тартиби соддагардонидашудаи расмиёти содиротию воридотӣ бо истифодаи шаклҳои электронии коркард ва интикол байни мақомоти давлатӣ ва субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ. Консепсияи ташаккули "Равзанаи ягона" вобаста ба расмиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон №659 аз 31 декабри соли 2008 тасдиқ шудааст
Субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ
Шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ, сарфи назар аз шакли моликият ва марбутият ба давлат, ки расмиёти содиротию воридотӣ, транзитӣ ва хизматрасониро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳанд
Истифодабарандагони системаи Равзанаи ягона
Субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, брокерҳои гумрук, дигар шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ, инчунин мақомоти ҷалбгардида
Нуқтаҳои гузаргоҳ
Ҳудуди вокзалҳои роҳи оҳану автомобилӣ, истгоҳ, фурудгоҳ, майдони ҳавоии барои алоқаи байналмилалӣ кушода, инчунин ҷойҳои махсус таҷҳизонидашуда, ки дар он мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон назорати сарҳадӣ, гумрукӣ, санитарию карантинӣ, байторӣ, фитосанитарӣ ва дигар намуди назорати шахсон, мол, воситаҳои нақлиёт ва дигар амволе, ки сарҳадро убур мекунанд сурат мегирад
Хадамоти ҳудудии системаи Равзанаи ягона
Воҳидҳои КВД "Маркази Равзанаи ягона"-и хизматрасони субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, ки ба Системаи иттилоотии Равзанаи ягона дастрасии мустақилонаи муаллифишуда надоранд
Шакли маъмулии пешниҳоди ҳуҷҷатҳо
Пешниҳоди ҳама гуна ҳуҷҷатҳои тақозошаванда дар шакли коғазӣ
Шакли электронии пешниҳоди ҳуҷҷатҳо
Пешниҳоди ҳуҷҷатҳо дар шакли файлҳои махсусгардонидашудаи компютерӣ, ки дар ҳомили мошинӣ ё намуди нусхаи сканерӣ сабт шудаанд
Ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда
Ҳуҷҷатҳое, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида ба субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ дода мешаванд ва барои барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ заруранд
1. Пешгуфтор
Ҳамгироии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба системаи байналмилалии иқтисодӣ ва афзоиши нақши тиҷорати хориҷӣ дар рушди иҷтимоию иқтисодии кишвар такмили минбаъдаи расмиёти тиҷорати хориҷӣ ва пурра ба стандартҳои байналмилалӣ мутобиқ гардонидани онро тақозо менамояд.
Барномаи ҷорӣ намудани системаи Равзани ягонаи барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд-Барнома) бояд такмили минбаъдаи воситаҳои танзими тиҷорати хориҷӣ ва истифодаи самарабахши онро дар ҳалли вазифаҳои зерин таъмин намояд:
- рушди фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, васеъкунии робитаҳои тиҷорати хориҷӣ ва ҳамгироии иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба иқтисодиёти ҷаҳонӣ;
- ташаккули фазои мусоиди соҳибкорӣ ва инвеститсионӣ дар кишвар;
- таъмини амнияти иқтисодии ҷумҳурӣ.
Барнома мутобиқи Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 25 апрели соли 2008 ва Нақшаи чорабиниҳо оид ба соддагардонии монеаҳои маъмурӣ ҳангоми содирот ва воридоти мол, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1 октябри соли 2008 №487 қабул шудаст, инчунин Консепсияи ташаккули Равзанаи ягонаи барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 31 декабри соли 2008 №659 тасдиқ гардидааст, таҳия карда шудааст.
Барнома самтҳои асосии фаъолияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои панҷ соли наздик оид ба соддагардонӣ ва баланд бардоштани самарабахшии расмиёти маъмурӣ дар тиҷорати хориҷӣ, бо роҳи ҷорӣ намудан ва истифодаи системаи электронии коркард ва интиқоли иттилоот байни мақомоти манфиатдори давлатӣ ва субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷиро муайян менамояд.
2. Проблемаҳои асосии содда ва мутаносибгардонии расмиёти танзими тиҷорати хориҷӣ
1) Проблемаҳои содда ва мутаносибгардонии расмиёти танзими тиҷорати хориҷӣ дар давраи муосири дигаргунсозиҳои иқтисодӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон масъалаи ниҳоят мубрам мебошад.
Вазъи иқтисодӣ ва сиёсие, ки дар кишвар дар тӯли солҳои охир пойдор аст, ба рушди устувори Ҷумҳурии Точикистон ва ҳамгироии он ба иқтисодиёти ҷаҳонӣ мусоидат менамояд.
Мутобиқи омори расмӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон рушди тиҷорати хориҷӣ бо афзоиши муттасил ва мусбӣ тавсиф мегардад. Дар панҷ соли охир муомилоти тиҷорати хориҷии кишвар аз 2106,2 млн. доллари ИМА дар соли 2004 то 3578,7 млн. доллари ИМА дар соли 2009 афзоиш ёфт.
Аммо ин нишондиҳандаҳои миқдории фаъолияти содиротию воридотиро наметавон танҳо ҳамчун натиҷаҳои мусбӣ баррасӣ намуд, зеро ҳануз омилҳои манфии вобаста ба монеаҳои зиёди маъмурӣ дар тиҷорати хориҷӣ ҷой доранд.
Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон системаи мураккаб ва қисман такроршавандаи иҷозатдиҳии давлатии амалиёти системаи содиротию воридотӣ амал мекунад. Аксар мақомоти иҷозатдиҳандаи давлатӣ қоидаҳои худро муқаррар намуда, барои анҷом додани фаъолияти иқтисодии хориҷӣ шартҳои мураккабро пешниҳод менамоянд, ки он боиси хароҷоти моддию маънавии субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ ва дар ниҳояти кор барои истеъмолкунандагони ниҳоӣ боиси арзиши баланди молу хизматрасонӣ мегардад.
Ихтилофоти дар санадҳои зерқонунӣ ҷойдошта ва номутобиқатии онҳо ба ҳамдигар, субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷиро ба ҳолати ногувор ва вазъи субъективии тобеи кормандони мақомоти ҷалбгардида карор медиҳанд, ки онҳо метавонанд вазъи ҷойдоштаро на ба манфиати давлат истифода баранд.
Мақомоти ҷалбгардида мавҷуд набудани мақсадҳои умумиро намоиш медиҳанд. Онҳо на ҳамеша ба ҳифзи манфиати субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ самт гирифтаанд. Робита байни дастгоҳи марказӣ ва воҳидҳо маҳаллии сертификат ва иҷозатдиҳӣ чун қоида бо ирсол ва гирифтани ҳисобот маҳдуд мегардад. Мубодилаи иттилоот ҳангоми барасмиятдарории худи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда чи дар дохили як идора ва чи байни мақомоти ҷалбгардида вуҷуд надорад.
Ҳаҷми умумии мубодилаи ҳуҷҷат дар мақомоти давлатӣ дар шакли коғазӣ боқӣ мемонад, ки боиси зиёд гардидани мӯҳлати раванди барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ мегардад. Дар сатҳи мақомоти давлатӣ дараҷаи пасти татбиқ ва истифодаи технологияи иттилоотӣ ва компютерикунонии мубодилаи ҳуҷҷатҳо ба мушоҳида мерасад.
Дар аксарияти мақомоти ҷалбгардида миқдори зарурии техникаи компютерӣ вуҷуд надорад. Сарфи назар аз он, ки шабакаи телефонӣ дар бисёр воҳидҳои сохтории маҳалҳо мавҷуд аст ва қисми зиёди онҳо дар минтақаи фарогирии интернет-провайдерҳо ва ё минтақаи фарогирии операторҳои сотӣ, ки интиқоли маълумотро дастгирӣ менамоянд қарор доранд, мақомоти ҷалбгардида аз хизматрасонии почтаи электронӣ ва дигар имкониятҳои интиқоли маълумот тавассути интернет истифода намебаранд.
Дар мақомоти ҷалбгардида қоидаҳои амнияти иттилоотӣ ва техникӣ, меъёри нигоҳ доштани техникаи компютерии мавҷуда ва дигар техника, барномаҳои ҳатмии омӯзиши компютер вуҷуд надоранд.
Мураккабӣ ва ношаффоф будани расмиёти маъмурӣ вобаста ба тиҷорати хориҷро маълумоти таҳқиқоти байналмилалӣ, аз ҷумла ҳисоботи Бонки Умумиҷаҳонӣ - "Пешбурди бизнес" тасдиқ менамояд. Мутобиқи ҳисоботи мазкур дар соли 2010 дар асоси нишондиҳандаҳои "тиҷорати байналмилалӣ" Ҷумҳурии Тоҷикистон дар байни 183 кишвари ҷаҳон танҳо ҷойи 179-умро ишғол менамояд.
2) Проблемаҳои асосие, ки субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ ба он рӯ ба рӯ мешаванд, аз инҳо иборатанд:
- мавҷуд набудани дастрасӣ ба иттилоот дар бораи тартиби гузаронидани расмиёт, мӯҳлат, маҳал ва тарифи пардохти хизматрасонӣ, махсусан дар маҳалҳои дурдасти кишвар;
- мавҷуд набудани мубодилаи иттилоот байни мақомоти ҷалбгардида, ки дар натиҷа соҳибкорон маҷбуранд чандин маротиба ба мақомоти мухталифи барасмиятдарории ҳуҷҷатҳо муроҷиат намоянд;
- мушкилоти маъмурӣ ҳангоми ҳамкориҳои муштараки воҳидҳо дар дохили як мақом (аз ҳамдигар дар масофаи дур қарор доштан, номутобиқатии низоми кор, зарурати гирифтани якчанд имзо ва ғайра);
- аз маҳали хизматрасонӣ дар масофаи дур қарор доштани маҳали пардохти хизматрасонӣ;
- талаб намудани пакети такроршавандаи ҳуҷҷатҳои бақайдгирӣ ва таъсисӣ аз ҷониби мақомоти гуногуни танзимкунанда;
- беасос талаб намудани микдори зиёди ҳуҷҷатҳо ва талаботе, ки ба салоҳияти ҳамин мақоми давлатӣ дохил намешаванд;
- мӯҳлатҳои тӯлонии баррасӣ ва додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда.
3. Мақсад ва вазифаҳои Барнома
3) Барнома барои мусоидат ба рушди тиҷорати хориҷӣ ва суръатбахшии муомилоти тиҷорати хориҷӣ, бо роҳи содда ва мутаносибгардонии расмиёти маъмурӣ ҷиҳати барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ нигаронида шудааст.
Яке аз ҳалли асосии соддагардонии расмиёти танзими тиҷорати хориҷӣ - ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягонаи барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ мебошад.
Системаи Равзанаи ягонаи амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ (минбаъд - системаи Равзанаи ягона) бояд ба суръатбахшӣ ва соддагардонии мубодилаи иттилоот байни мақомоти ҷалбгардида ва субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ дар ҷараёни барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ мусоидат намояд.
Системаи Равзанаи ягона ба иштирокчиёни фаъолияти иқтисодии хориҷӣ имкон медиҳад ҳуҷҷат ва иттилооти намунавиро, ки мақомоти ҷалбгардида ҷиҳати иҷрои талаботи танзимкунанда талаб менамоянд ва ба амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ танҳо дар як ҷой (маҳал) дар шакли ягона ва ба як агентӣ марбут аст, пешниҳод намоянд.
Системаи Равзанаи ягона аз меъёрҳои байналмилалӣ, аз ҷумла талаботи СУС ва Ташкилоти умумиҷаҳонии гумрук оид ба кам кардани монеаҳои ғайритарифӣ дар тиҷорати хориҷӣ, асос мегирад.
4) Барои ноил шудан ба мақсадҳои гузошташуда Барнома вазифаҳои зайлро муайян намудааст:
- таъсис ва ҷорӣ намудани канали ягонаи автоматиконидашудаи иттилоотию коммуникатсионӣ барои интиқоли ҳуҷҷатҳо ва иттилоот, нисбат ба онҳо қабул намудани қарор аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида бо мақсади иҷрои талаботи танзимкунандаи ҷараёни барасмиятдарории содиротию воридотӣ ва транзитӣ;
- стандартикунонии иттилоот ва ҳуҷҷатҳо, ки барои барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ истифода бурда мешаванд;
- таъсиси механизми усули самарабахш ва соддаи мубодилаи иттилоот байни субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ ва мақомоти ҷалбгардида; таъмини ҳамкории босамар миёни мақомоти ҷалбгардида;
- ташаккули махзани ягонаи дастрас ва иттилооти мунтазам навшавандаи ҳуҷҷатҳо, ки барои барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ заруранд;
- ҷорӣ намудани технологияҳои иттилоотӣ барои ҳалли вазифаҳои мубодилаи иттилоот ва идоракунии ҷараёни гирифтани маълумот;
- таъмини дастрасии бехатар ба системаи иттилоотии Равзанаи ягона;
- ҷорӣ намудани системаи автоматишудаи ҳисоб ва ситонидани пардохт.
4. Принсипҳои ташаккул ва фаъолияти системаи Равзанаи ягона
§ 1. Принсипҳо
5) Ташаккул ва фаъолияти Системаи Равзанаи ягона ба принсипҳои зерин асос ёфтааст:
- мукаммалӣ ва пешгӯишаванда будани ҳамаи талаботи танзимкунандаи мақомоти ҷалбгардида;
- шаффофият, дастрасӣ ва пуррагии иттилоот дар соҳаи танзими тиҷорати хориҷӣ;
- содда будани тартиб дастрасӣ ва истифода;
- баррасӣ ва пешниҳод фаврии ҳуҷҷатҳо;
- самарабахшӣ ва камхарҷии тартиби расмиёт;
- саривақтӣ ва оперативӣ будани ҷараён;
- бехатарӣ ва боэътимодии ҷамъоварӣ ва нигоҳдории иттилоот;
- мувофиқати амалҳои мақомоти ҷалбгардида;
- фасеҳии система ва мавҷудияти имкониятҳои васеъ барои ҳамкории мутақобила бо дигар системаҳои иттилоотӣ.
§ 2. Функсияҳои асосӣ ва хизматрасонӣ
6) Функсияҳои асосии системаи Равзанаи ягона:
- пешниҳоди маълумот ва маслиҳат барои субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- пешниҳоди маълумоти бақайдгирии субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида;
- аз истифодабарандагони системаи Равзанаи ягона қабули ҳуҷҷатҳои дахлдор ҷиҳати интиқоли минбаъдаи онҳо ба мақомоти ҷалбгардида бо мақсади гирифтани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда;
- таъмини мубодилаи ҳуҷҷатҳо, маълумот ва ахбор байни мақомоти ҷалбгардида, инчунин миёни мақомоти ҷалбгардида ва субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- фароҳам овардани иттилооти оморӣ ва ҳисоботи танзимгардида ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар тарафҳои манфиатдор;
- ҷамъоварӣ ва дар шакли электронию маъмулӣ нигоҳ доштани ҳуҷҷатҳое, ки барои барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ истифода мегарданд;
- ҷойгиркунии оммавии ҳуҷҷатҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва дигар ҳуҷҷатҳо дар соҳаи фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- фароҳам овардани имконият барои пардохти хизматрасониҳои мақомоти ҷалбгардида.
7) Дар ин ҳолат Равзанаи ягона вазифаи назорати фаъолияти мақомоти ҷалбгардида ва барасмиятдарории гумрукиро ба зиммаи худ намегирад.
8) Системаи иттилоотии Равзанаи ягона ба фароҳам овардани намудҳои зерини хизматрасонӣ нигаронида шудааст:
- Хизматрасониҳои иттилоотӣ. Системаи Равзанаи ягона бо кӯмаки махзани мавҷудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи тиҷорати хориҷӣ ба субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ хизматрасониҳои иттилоотиро анҷом медиҳад. Хизматрасонии иттилоотӣ тавассути веб-сайти системаи Равзанаи ягона ё муроҷиат ба хадамоти ҳудудии системаи Равзанаи ягона дастрас мешавад. Хизматрасонии мазкур ройгон буда, ба хизматрасонии асосии системаи Равзанаи ягона марбут мебошад;
- Хизматрасониҳои коммуникатсионӣ. Хизматрасониҳои мазкури системаи Равзанаи ягона аз таъмини интиқол ва қабули автоматии саривақтӣ ё автоматишудаи ҳуҷҷатҳо аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида барои баррасӣ ва вобаста ба онҳо қабули қарори дахлдор, баъдан додани ҳуҷҷатҳи иҷозатдиҳанда, инчунин таъмини робитаи мутақобила, иттилоотонии тарафҳо оид ба статуси ҳуҷҷатҳо, ба субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ пешкаш кардани ҳуҷҷатҳои ба расмият даровардашуда, ташаккули ҳуҷҷатҳои ба таври электронӣ ба расмият даровардашуда барои системаи иттилоотии хадамоти гумрук ва мубодилаи иттилоот иборат аст. Хизматрасонии коммуникатсионӣ пулакӣ буда, мустақиман тавассути хадамоти ҳудудии Равзанаи ягона ё брокерҳои гумрукӣ фароҳам оварда мешавад.
- Хизматрасонии мазкур ба хизматрасонии асосии системаи Равзанаи ягона марбут мебошад;
- Хизматрасониҳои оморӣ. Хизматрасониҳои оморӣ аз ҷамъоварӣ ва коркарди иттилооти оморие иборат мебошад, ки дар доираи фаъолияти Равзанаи ягона захира гардида, иттилоотро дар бораи сохтор, мавқеи ҷуғрофӣ, ҳаҷми муомилоти тиҷорати хориҷӣ, инчунин ҳисобот оид ба натиҷаҳои фаъолияти мақомоти ҷалбгардидаи давлатиро фаро мегирад. Хизматрасониҳои мазкур барои ҳамаи тарафҳои манфиатдор дастрас буда, ройгон анҷом дода мешаванд. Чунин хизматрасониҳо ба хизматрасониҳои ёрирасон марбутанд.
§ 3. Раванди фаъолияти системаи Равзанаи ягона
Бақайдгирии истифодабаранда:
9) Раванди ташаккули системаи Равзанаи ягона расмиёти бақайдгирии истифодабарандаро (субъекти фаъолияти иқтисодии хориҷиро) дар система пешбинӣ менамояд. Расмиёти бақайдгирӣ пешниҳоди маълумоти муқарраргардида дар бораи истифодабаранда, аз ҷумла маълумоти бақайдгириро, ки аз мақомоти андоз гирифта шудаанд, дар бар мегирад. Баъди тасдиқи маълумот дар бораи истифодабаранда система субъекти фаъолияти иқтисодии хориҷиро бо роҳи ба он гузоштани логин, парол (рамз) ва пешниҳоди имзои рақамии электронӣ ба қайд мегирад.
Системаи Равзанаи ягона ҳангоми доштани иҷозатномаи дахлдор метавонад ҷиҳати бақайдгирии соҳиби имзои рақамии электронӣ хизмат расонад, саҳеҳии имзои элекронии рақамиро тасдиқ намояд, инчунин дигар ваколатҳоеро, ки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи имзои рақамии электронӣ" пешбинӣ намудааст, анҷом диҳад.
Фароҳам овардани дастрасӣ ба иттилоот тавассути Веб-сайти системаи "Равзанаи ягона":
10) Системаи Равзанаи ягона тавассути Веб-сайт ба истифодабарандагон дастрасиро ба махзани пурраи ҳамаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва дигар иттилооти вобаста ба амалиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ, аз ҷумла инъикоси иҷрои расмиёти мазкур фароҳам меорад.
Истифодабаранда коди молро ба система ворид намуда, дар ҷавоб рӯйхати ҳуҷҷатҳоро, ки барои барасмиятдарории пеш аз гумрукӣ заруранд, бо зикри мӯҳлати додани онҳо ва арзиш дастрас менамояд. Дар сурате, ки агар ба истифодабаранда код маълум набошад, ӯ бояд аз системаи ҷустуҷӯ истифода барад, ки имкон медиҳад кодро тибқи ном ва инъикоси мол муайян намояд.
Махзани маълумот дорои интерфейси дахлдор буда, тавассути он кормандони мақомоти ҷалбгардида бояд иттилоотро нав кунанд ва мукаммал созанд.
Интиқоли ҳуҷҷатҳои электронӣ дар доираи фароҳам овардани хизматрасониҳои коммуникатсионӣ:
11) Системаи Равзанаи ягона ба истифодабаранда ҳуҷҷати тасдиқро дар бораи қабул намудани ҳуҷҷатҳои (маълумоти) пешниҳоднамудаи ӯ фароҳам оварда, раванди интиқоли иттилоотро назорат менамояд.
Барои пешниҳоди ҳуҷҷатҳои зарурӣ ба система истифодабаранда бо кӯмаки Веб-сайт ё дар ҷараёни машварат бо хадамоти ҳудудии системаи Равзанаи ягона ҳуҷҷатҳоеро таҳия менамояд, ки барои гирифтани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда заруранд. Брокери гумрук ё оператори хадамоти ҳудудии Равзанаи ягона тамоми ҳуҷҷатҳоро гирифта, итминон ҳосил менамояд, ки ҳамаи ҳуҷҷатҳои зарурӣ пешниҳод ва ба таври дахлдор ба расмият дароварда шудаанд. Сипас, брокери гумрук ё оператор сатрҳои заруриро дар шакли электронӣ, ки барои интиқол ба мақоми мушаххаси ҷалбгардида таъин гардидаанд, пур мекунад ва ҳангоми зарурат маводи аслро нусхабардорӣ менамояд.
Системаи Равзанаи ягона бояд интиқоли нусхаҳои электронии графикии ҳуҷҷатҳои ибтидоӣ, инчунин ҳифзи онҳоро дар система таъмин намояд. Ҳамаи иттилоот дар махзани маълумоти системаи Равзанаи ягона ҷойгир карда шуда, истифодабаранда оид ба натиҷаҳо онро ба тарзи автоматиконидашуда бо кӯмаки SMS ё огоҳии овозӣ тавассути телефон, инчунин тавассути почтаи электронй рақами нодири папкаи электрониро мегирад, ки ҳуҷҷатҳои пешниҳоднамудааш ва робитаи онро дар бар мегирад ва гирифтани ҳуҷҷатҳоро аз ҷониби системаи Равзанаи ягона тасдиқ менамояд.
Интиқоли ҳуҷҷатҳо аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида бо мақсади гирифтан ва додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда:
12) Пакети ҳуҷҷатҳои таҳиянамудаи брокери гумрукӣ ё оператор дар шакли электронӣ ба мақомоти ҷалбгардида ирсол мегардад, ки аз ҷониби кормандони ваколатдори он қабул карда мешавад. Вақти супоридан (оғози барасмияитдарорӣ) ва насаби корманди мақоми ҷалбгардида дар система сабт карда мешавад. Корманд мутобиқи расмиёти қабулгардида санҷиши ҳуҷҷатиро мегузаронад ва ҳангоми зарурат таҳқиқот доир намуда, намуна ё молро ташхис менамояд. Зарурати азназаргузаронии мол дар система сабт шуда, иттилоот дар мавриди вақти эҳтимолӣ ва маҳали азназаргузаронӣ барои ҳамаи кормандони мақомоти ҷалбгардида дастрас мегардад ва кормандони мухталифи мақомоти ҷалбгардида ба ҳамин тариқ метавонанд вақтро ба ҳам мувофиқа кунанд то ки аз санҷишҳои бисёркарата канорагирӣ карда шавад, яъне бор барои азназаргузаронӣ барои ҳама дар як вақт дастрас мегардад. Иттилоот дар бораи додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда ё радди он дар система ҷойгир карда мешавад. Система давомнокии ҳамаи расмиёти додани иҷозатро сабт менамояд. Нусхаҳои асли ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳандаи додашуда дар мақомоти дахлдори ҷалбгардида нигоҳ дошта шуда, ҳангоми зарурат аз ҷониби истифодабаранда метавонад тавассути Равзанаи ягона ё мустақиман талаб карда шавад.
Системаи Равзанаи ягона ба тарзи автоматӣ истифодабарандаро дар бораи ҷараёни раванди баррасӣ ва додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда, зарурати азназаргузаронӣ ва вақти доир намудани он ва ғайра огоҳ менамояд. Ба ғайр аз ин, истифодабаранда метавонад ба маркази ҳудудии Равзанаи ягона бо телефон муроҷиат намояд ва рақами нодири папкаро номбар карда, чунин иттилоотро аз оператори система дастрас намояд.
Дар сурате, ки агар дар ҷараёни мӯҳлати вақти муқарраргардида ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда дода нашавад ё радди расмӣ гирифта нашавад, система ба тарзи автоматӣ оид ба вазъ корманди мақоми ҷалбгардидаро, ки барои тамоми раванди додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳанда масъул аст, огоҳ месозад. Дар иттилоот рақами транзаксия, намуди ҳуҷҷат, мӯҳлати оғози раванди баррасии додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда, насаби корманд, ки ба вайронкунӣ роҳ додааст, зикр мегардад.
Интиқоли маълумот ба мақомоти гумрук:
13) Оператори системаи Равзанаи ягона ё брокери гумрук баъди гирифтани ҳамаи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда оид ба амалиёти содиротию воридотӣ мустақилона ё тавассути системаи Равзанаи ягона ҳуҷҷатҳои дахлдорро, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ шудааст, якҷоя бо эъломияи гумрукии мол дар шакли электронӣ ба Хадамоти гумрук барои коркард ва иҷозати мол пешниҳод менамояд.
Мубодилаи иттилоот:
14) Системаи Равзанаи ягона бояд мубодилаи иттилоотро дар дохили система ҷиҳати таъмини ҳамкориҳои самарабахши мутақобила дар раванди иҷрои расмиёти додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда таъмин намояд. Мисол, тавассути ин система корманди мақоми дахлдори ҷалбгардида метавонад оператори системаи Равзанаи ягонаро дар мавриди зарурати аз ҷониби истифодабаранда пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои иловагӣ (мутобиқи меъёрҳои қабулгардида), нодуруст пур кардани онҳо, зарурати ворид намудани тағйирот ва ғайра огоҳ созад.
Истифодаи махзани умумии маълумоти ҳуҷҷатҳои бақайдгирӣ:
15) Дар системаи иттилоотии Равзанаи ягона бояд интерфайс ҷиҳати дастрасӣ ба махзани маълумот татбиқ гардад, ки ҳамаи маълумоти бақайдгирии истифодабарандагони системаи Равзанаи ягонаро ҳифз менамояд. Ин имкон медиҳад зарурати пешниҳоди чунин маълумот аз ҷониби истифодабаранда истисно гардида, ҳамзамон барои баланд гардидани самаранокӣ, бехатарии система, паст кардани арзиши расмиёт мусоидат менамояд.
Анҷом додани пардохт:
16) Системаи Равзанаи ягона минбаъд метавонад қабули пардохтро барои ба мақомоти ҷалбгардида додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда анҷом диҳад. Пардохт метавонад ба таври нақдӣ, интиқоли он ба ҳисобнома тавассути системаи электронии пардохт анҷом дода шавад. Пардохтҳои гирифта байни мақомоти ҷалбгардида дар мӯҳлатҳои муайян ва давраи муқарраргардида дар асоси хизматрасонӣ тақсим карда мешавад.
Вобаста ба омодагии системаи Равзанаи ягона дар назар дошта шудааст, ки аз ҷониби системаи Равзанаи ягона ташаккули нусхаҳои дурушти (коғазии) ҳуҷҷатҳои пардохтӣ барои пешниҳод ба бонк, барои тақсими маблағҳо байни мақомоти ҷалбгардида ба роҳ монда шавад. Минбаъд, ҳангоми истифодаи интерфейси алоқа бо бонкҳо интиқоли автоматии маблағҳо - ҳамзамон бо воридшавии онҳо, дар охири давраи ҳисоботӣ ва ғайра имконпазир мебошад. Барои истифодабарандагони доимии Равзанаи ягона метавонад системаи дебетии хизматрасонӣ, яъне гузаронидани воситаҳо ба ҳисобномаи Корхонаи воҳиди давлатии Равзанаи ягона, бо мақсади минбаъд пардохт намудани хизматрасониҳои Равзанаи ягона пешбинӣ гардад ва пардохти додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида анҷом дода шавад.
Минбаъд дар таъминоти барномавии системаи Равзанаи ягона интерфайси дорои системаи электронии пардохт барои мустақиман гузаронидани пардохт ба мақомоти ҷалбгардида истифода хоҳад шуд.
Мониторинг ва ҳисоботдиҳӣ:
17) Барои назорати самарабахши фаъолияти худи система, инчунин ҳамаи истифодабарандагони он бояд мониторинги натиҷаҳои фаъолият анҷом дода шавад. Системаи мониторинг бояд ба таври автоматӣ ҳисобот дар бораи самарабахшӣ ва риояи қоидаҳои муқарраргардида, аз ҷумла ҳисоботи молиявиро ташаккул диҳад. Корманди масъули Равзанаи ягона бояд дар маҷмӯъ ба дастрасии ҳисобот дар система ва кормандони масъули мақомоти ҷалбгардида - ба ҳисоботи муфассал, аз ҷумла ҳисоботи инфиродишуда вобаста ба мақомоти худ дастрасӣ дошта бошанд.
Танзими умумӣ ва назорати фаъолияти системаи Равзанаи ягона дар ҳамаи давраи фаъолияти он аз ҷониби Кумитаи ҳамоҳангсоз анҷом дода мешавад.
§ 4. Модели системаи Равзанаи ягона
18) Омили муҳими татбиқи самарабахш ва фаъолияти муваффақонаи системаи Равзанаи ягона ба интихоби модели маълумот барои ҳамин система алоқаманд аст. Интихоби модели маълумот барои ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таҷрибаи байналмилалӣ ва мушаххасоти маъмурияти системаи давлатиро ба инобат мегирад.
19) Маркази Созмони Милали Муттаҳид оид ба соддагардонии расмиёти тиҷорат ва амалиёти кории электронӣ (СЕФАКТ/Созмони Милали Муттаҳид) истифодаи моделҳои зайлро барои ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона тавсия медиҳад:
а) "Мақоми ягона" - системаест, ки иттилоотро дар шакли коғазӣ ё электронӣ қабул намуда, онро байни ҳамаи мақомоти дахлдори давлатӣ паҳн менамояд ва тадбирҳои назоратиро бо мақсади пешгирии ба миён омадани монеаҳои нодаркор дар силсилаи фароҳам овардани хизматрасониҳои моддию техникӣ (логистикӣ) танзим менамояд;
б) "Системаи ягонаи автоматиконидашуда" - системаест барои ҷамъоварӣ ва паҳн намудани иттилоот (давлатӣ ё хусусӣ), ки дар доираи он равандҳои ҷамъоварӣ, истифода ва пахши (нигаҳдошти) электронии маълумот марбут ба тиҷорати байнисарҳадӣ ҳамгироӣ мегардад. Мутобиқи системаи мазкур субъекти фаъолияти иқтисодии хориҷӣ танҳо як маротиба маълумоти стандартиро пешниҳод менамояд ва бошад, ин маълумотро коркард намуда, ба идораҳои дахлдор мефиристад.
Системаи мазкур ба ду намудаи асосӣ ҷудо карда мешавад. Ин пеш аз ҳама системаи ҳамгироишудае мебошад, ки ҳангоми он маълумот дар дохили худи система коркард мегардад ва системаи интерфейс (ғайримутамарказ), ки ҳангоми он маълумот ба муассисаи дахлдор барои коркард фиристода мешавад. Дар амалия инчунин системаи муттаҳида истифода мегардад, ки унсурҳои системаи якум ва дуюмро дар бар мегирад.
в) "Системаи автоматонидашудаи иттилоотию амалиётӣ" системаест, ки тавассути системаи Равзанаи ягона субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ метавонанд ҳуҷҷатҳои электронии тиҷоратиро ба мақомоти мухталиф барои коркард ва тасдиқ бо усули сабти якдафъаина пешниҳод намоянд.
Мутобиқи системаи мазкур субъекти фаъолияти иқтисодии хориҷӣ дар хусуси қабули ҳуҷҷатҳо ё ҷавоб ба онҳо дар шакли электронӣ тасдиқнома мегирад. Системаи мазкур имкон дорад боҷ, андоз ва хироҷро ба таври автоматӣ ҳисоб кунад ва аз ҳисоб барорад.
Дар шароити рушди устувори бозори технологияҳои иттилоотӣ ва муносибатҳои иқтисодӣ модели сеюм - "Системаи автоматиконидашудаи иттилоотию амалиётӣ" барои Тоҷикистон дорои аҳамияти назаррас мебошад.
Ин модел интиқол ва мубодилаи иттилоот ва ҳуҷҷатҳоро нисбатан хушсифат таъмин намуда, ба ҳеҷ яке аз мақомоти ҷалбгардида афзалиятро таъмин наменамояд, мустақилияти функсионалии онҳо таъмин гардида, вале, ҳамзамон параметрҳои замонӣ ва сифатии қабули қарорҳо сабт мешаванд, аз ҷумла имкон медиҳад, ки саривақт фароҳам овардани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда назорат карда шавад. Модели мазкур барои минбаъд ворид намудани дигаргуниҳо омода мебошад.
Бояд тазаккур дод, ки кишварҳое, ки ду модели аввал ҷорӣ намуда, мутобиқи он фаъолият мекарданд, бо роҳи таъсиси сохторҳои минтақавӣ ба модели сеюм мегузаранд.
§ 5. Иштирокчиёни асосии системаи Равзанаи ягона
20) Системаи Равзанани ягона модели амалии ҳамкорӣ байни мақомоти давлатӣ ва субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ мебошад.
Ба системаи Равзанаи ягона мақомоти давлатие ҷалб карда мешаванд, ки мутобиқи қонунгузории ҷорӣ ба зиммаашон ваколати танзими тиҷорати хориҷӣ, омор ва бақайдгирии давлатӣ вогузор шудааст. Минбаъд бонкҳо, ҷамъиятҳои суғурта, ташкилотҳои экспедиторӣ ва ташкилотҳо оид ба хизматрасонии моддию техникӣ (логистика) ва ғайра метавонанд иштирокчиёни системаи Равзанаи ягона бошанд.
Истифодабарандагони системаи Равзанаи ягона субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, брокерҳои гумрукӣ, мақомоти ҷалбгардида ва дигар ташкилотҳои мухталиф буда метавонанд, ки ба гирифтани иттилоот, аз ҷумла иттилооти оморӣ ва иттилоот дар мавриди раванди фаъолияти иқтисодии хориҷӣ манфиатдоранд.
Модели интихобгардидаи Равзанаи ягона дар назар дорад, ки системаи иттилоотии мақомоти ваколатдори давлатӣ ба системаи Равзанаи ягона бо роҳи интиқол ва мубодилаи иттилоот ҳамгиро хоҳанд шуд.
§ 6. Шакли ташкилию ҳуқуқии системаи Равзанаи ягона
21) Идоракунии системаи Равзанаи ягона аз ҷониби "Маркази Равзанаи ягона" анҷом дода мешавад. Дар назар аст, ки Марказ дар шакли Корхонаи воҳиди давлатӣ дар назди Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шавад. Чунин шакл имкон медиҳад фаъолияти Марказ дар асоси принсипҳои умумии истеҳсолӣ ба роҳ монда шуда, ҳамгироии минбаъдаи низоми Равзанаи ягонаро бо Системаи ягонаи иттилоотии автоматонидашудаи мақомоти гумрук таъмин намояд.
Фаъолияти Марказ тавассути таъсиси хадамоти минтақавӣ ҳамаи минтақаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистонро фаро мегирад.
Дар сохтори идоракунии системаи Равзанаи ягона барои таъмини мақсаднокӣ ва шаффофият таъсиси Кумитаи ҳамоҳангсоз пешбинӣ мегардад, ки ба он шомил намудани намояндагони мақомоти ҷалбгардида ва намояндагони бахши хусусӣ дар назар дошта шудааст.
Дар мақомоти давлатӣ, ки барои кори системаи Равзанаи ягона ҷалб шудаанд, ҷойҳои кории автоматиконидашуда таъсис дода мешавад, ки фаъолияти системаи Равзанаи ягонаро дар ҳар кадом мақоми ҷалбгардида таъмин менамоянд.
5. Давраҳои татбиқи Барнома
22) Раванди таъсис ва татбиқи Равзанаи ягона се марҳиларо пешбинӣ менамояд.
23) Давраи якуми татбиқи Барнома (ду сол) гузаронидани чорабиниҳои омодагиро оид ба ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона пешбинӣ менамояд. Давраи мазкур иҷрои вазифаи зайлро дар бар мегирад:
- таҳлили қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки барои фаъолияти системаи Равзанаи ягона заруранд;
- гузаронидани таҳлили равандаҳои бизнес дар мақомоти ҷалбгардида ва таҳияи пешниҳодот ҷиҳати муносибгардонии онҳо;
- муайян намудани шакл ва шартҳои иштироки мақомоти ҷалбгардида ба системаи Равзанаи ягона, инчунин тартиби аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида иҷро намудани функсияҳо дар доираи фаъолияти системаи Равзанаи ягона;
- ҷалби иштирокчиёни асосии системаи Равзанаи ягона ва анҷом додани ҳамоҳангсозии байниидоравии мақомоти давлатии танзимгар;
- бақайдгирии давлатии Корхонаи воҳиди давлатии "Маркази Равзанаи ягона"-и назди Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, муайян намудани сохтори ташкилии он ва системаи Равзанаи ягона;
- муайян намудани талаботи техникӣ нисбат ба системаи Равзанаи ягона, номгӯй ва мушаххасоти таҷҳизоти зарурӣ барои фаъолияти системаи Равзанаи ягона;
- гузаронидани тендер ва хариди/таҳияи таъминоти барномавии зарурӣ ва таҷҳизот;
- инсталатсия ва ба роҳ мондани таъминоти барномавӣ ва таҷҳизотии системаи Равзанаи ягона;
- ҳалли дигар масъалаҳои техникӣ ва ташкилӣ, аз ҷумла дастгирии ташкилии фаъолияти система;
- пахши иттилоот дар бораи системаи Равзанаи ягона.
24) Дар давраи дуюми амалӣ намудани Барнома (1,5 сол) татбиқи мустақими системаи Равзанаи ягона анҷом дода мешавад, ки дар он иҷрои вазифаҳои зайл пешбинӣ шудааст:
- таъмини фаъолияти системаи Равзанаи ягона;
- омӯзонидани кормандоне, ки фаъолияти системаи Равзанаи ягонаро таъмин менамоянд, инчунин мақомоти ҷалбгардида;
- таъмини ҳамкориҳои мутақобилаи мақомоти ҷалбгардида ва иҷрои функсияҳои хоси онҳо дар доираи фаъолияти системаи Равзанаи ягона, инчунин мониторинги фаъолияти мақомоти ҷалбгардида дар доираи системаи Равзанаи ягона;
- таъмини ҷамъоварӣ, нигаҳдорӣ, баҳисобгирӣ ва интиқоли ҳуҷҷат ва дигар маълумот ва коркарди онҳо дар шаклҳои электронӣ ва маъмулӣ;
- таъмини дастрасии бехатар ва шаффофу мутамарказ ба махзани маълумоти системаи Равзанаи ягона барои ҳамаи мақомоти ҷалбгардида дар доираи салоҳият ва ҳаҷме, ки барояшон ҷиҳати иҷрои вазифаҳои ба зиммаашон гузошташуда зарур аст;
- таъмини сифати хизматрасониҳои системаи Равзанаи ягона пахш, пешбурд ва такмили он;
- такмил ва рафъи проблемаҳои ошкоргардида ҳангоми татбиқи системаи Равзанаи ягона.
25) Дар давраи сеюми татбиқи Барнома (2 сол) ҳамгироии системаи Равзанаи ягона бо системаи ягонаи автоматонидашудаи иттилоотии мақомоти гумрук ва барқарор намудани ҳамкории муттақобила бо дигар системаи иттилоотӣ, аз ҷумла системаҳои минтақавии иттилоотӣ пешбинӣ мегардад. Давраи мазкур иҷрои вазифаҳои зайлро дар бар мегирад:
- модефикатсияи таъминоти барномавии системаи Равзанаи ягона;
- таъмини гузариши пурра ба мубодилаи электронии ҳуҷҷатҳо ҳам дар системаи Равзанаи ягона ва ҳам тавассути системаи Равзанаи ягона;
- ҳамгироии системаи Равзанаи ягона бо системаҳои иттилоотии давлатие, ки доир ба амалиёти содиротию воридотӣ функсияҳои иҷозатдиҳиро анҷом медиҳанд, инчунин бо дигар системаҳои шабеҳи кишварҳои хориҷӣ;
- интиқоли системаи Равзанаи ягона ба мақоми ваколатдор оид ба масъалаҳои гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон ва таъмини фаъолияти минбаъдаи он ҷиҳати иҷрои қотеъонаи функсияҳое, ки мутобиқи ҳамин Барнома ба зиммаи системаи Равзанаи ягона вогузор шудааст;
- нигаҳ доштани принсипҳо ва мақсадҳои фаъолияти системаи Равзанаи ягона;
- анҷом додани мониторинги фаъолияти системаи Равзанаи ягона аз ҷониби Кумитаи ҳамоҳангсоз баъди интиқоли он ба мақоми ваколатдор оид ба масъалаҳои гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- ҷорӣ намудани системаи қабули пардохтҳои электронӣ барои хизматрасониҳои системаи Равзанаи ягона ва барои додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда аз ҷониби мақомоти ҷалбгардида (мутобиқи созишномаи байни тарафҳо).
6. Механизми татбиқи Барнома
26) Механизми ташкили татбиқи Барнома ба принсипҳои ҳамкориҳои мутақобилаи байниидоравӣ ва шарикии мақомоти ҷалбгардида дар танзими масъалаҳои тиҷорати хориҷӣ асос меёбад.
Ҳамоҳангсозӣ ва ҳамкории мутақобила дар доираи фаъолияти Кумитаи ҳамоҳангсоз таъмин карда мешавад.
27) Кумитаи ҳамоҳангсоз:
- таҳияи пешниҳодоти мувофиқашуда ва чорабиниҳои барномавиро таъмин менамояд;
- ҳамоҳангсозии амали сохторҳоеро, ки дар татбиқи Барнома иштирок мекунанд, таъмин менамояд;
- ҷузъиёти татбиқи Барномаро бо мақсади ҳамгироии минбаъдаи он бо Системаи ягонаи автоматонидашудаи иттилоотии мақомоти гумрук тасҳеҳ ва такмил дода, мӯҳлати иҷрои онро муҳокима ва дақиқ месозад;
- назорати истифодаи мақсадноки воситаҳои молиявиро таъмин менамояд;
- дар раванди татбиқи Барнома проблемаҳоро ошкор карда, доир ба гузаронидани ислҳоти иловагӣ тавсияҳои дахлдор пешниҳод менамояд, ки барои ноил шудан ба мақсадҳои гузошташуда мусоидат мекунад;
- мутобиқати чорабиниҳои иҷрошавандаро бо мақсадҳои Барнома муайян месозад;
- дар ташкили таъмини иттилоотии равандаи татбиқи Барнома мусоидат менамояд;
- танзими умумӣ ва назорати фаъолияти системаи Равзанаи ягонаро дар ҳамаи марҳилаҳо, аз ҷумла танзими фаъолияти онро таҳти роҳбарии мақоми ваколатдор оид ба масъалаҳои гумрук анҷом медиҳад;
- мониторинги татбиқи Барномаро бо пешниҳод намудани ҳисоботи семоҳа ва ҳарсола ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳад.
28) Ба Кумитаи ҳамоҳангсоз намояндагони мақомоти ҷалбгардида ва бахши хусусӣ (ассотсиатсияҳо) шомил мебошанд.
Фаъолияти Кумитаи ҳамоҳангсоз мутобиқи низомномае, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст, муайян карда мешавад.
Фаъолияти Кумитаи ҳамрҳангсозро Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон созмон медиҳад. Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми ваколатдор оид ба татбиқи Барнома мебошад.
Барои татбиқи чорабиниҳои Барнома Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии стандартизатсия, метрология сертификатсия ва нозироти савдо, Палатаи савдо ва саноат ва дигар идораҳо ҷалб карда мешаванд.
7. Омилҳои молиявии идоракунии татбиқи Барнома
§ 1. Маблағгузории чорабиниҳои Барнома
29) Ба нақша гирифта шудааст, ки маблағгузории чорабиниҳо ҷиҳати таъсис ва ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона аз ҳисоби ҷалб намудани воситаҳои грантӣ анҷом дода шуда, хароҷоти хизматрасонии минбаъдаи системаи Равзанаи ягона аз ҳисоби маблағҳои махсуси Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба амал бароварда мешавад.
30) Хароҷот оид ба таъсис ва ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона инҳоро дар бар мегирад;
- хароҷот барои таъсиси Корхонаи воҳиди давлатии "Маркази Равзанаи ягона";
- хароҷот вобаста ба таъминоти инфрасохторӣ, ки хароҷоти иҷораи бино, хароҷоти коммуналӣ ва коммуникатсионӣ, инчунин хароҷоти таҷҳизоти техникӣ, компютерӣ, офис ва хизматрасонии онҳоро дар бар мегирад;
- хароҷоти таҳия, харидорӣ ва ҷорӣ намудани таъминоти барномавию бунёдӣ;
- хароҷоти музди меҳнати кормандон ва кормандони кироя бо ҳама гуна пардохтҳо ва баҳисобгузаронӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- хароҷоти таҳсили кормандон ва иштирокчиёни системаи Равзанаи ягона;
- хароҷоти дастгирии ҷойҳои кории навтаъсиси автоматиконидашуда дар мақомоти ҷалбгардида.
31) Мутобиқи ҳисобҳои пешакӣ барои таъсис ва ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона харҷи 2,5 млн. доллари ИМА дар назар дошта шудааст (сметаи хароҷоти пешакии молиявӣ замима мегардад). Бояд ба инобат гирифт, ки ҳисобҳои нисбатан мушаххас вобаста ба таъсис ва ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона минбаъд муайян ва дақиқ карда мешавад, ки ба ҷараёни татбиқи корҳо вобаста ба мустақиман ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона алоқаманд мебошад.
8. Натиҷаҳои мунтазира аз татбиқи Барнома
32) Ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона оид ба расмиёти содиротию воридотӣ ва транзитӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд дар либеризатсияи тиҷорати хориҷӣ саҳми арзанда гузошта, ба муомилоти тиҷорати хориҷӣ ва афзоиши рақобатпазирии иқтисодиёти ҷумҳурӣ, инчунин беҳбуди нишондиҳандаҳои Тоҷикистон дар рейтинги умумиэътирофгардидаи ҷаҳонӣ мусоидат намояд.
Татбиқи Барнома имкон медиҳад шаффофият ва пешбинишаванда будани расмиёти маъмурӣ таъмин гардида, самарабахшии расмиёти гумрукӣ баланд бардошта шавад.
33) Ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона ҳангоми барасмиятдарории содиротию воридотӣ ва транзитӣ боиси дастовардҳои зайл барои Тоҷикистон мегардад:
- тақсими нисбатан самарабахш ва судманди захираҳо;
- баланд бардоштани сатҳи ҷамъоварии боҷ, андоз ва хироҷ;
- иҷрои нисбатан қотеъонаи талабот ва қоидаҳои муқарраргардида аз ҷониби иштирокчиёни фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- баланд бардоштани сатҳи бовиҷдонӣ ва масъулияти иштирокчиёни фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- баланд бардоштани самарабахшии фаъолияти системаи иҷозатдиҳанда дар тиҷорати хориҷӣ.
34) Фоидаи асосӣ аз ҷорӣ намудани Равзанаи ягона барои субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ аз он иборат аст, ки он пешниҳоди иттилоот ва ҳуҷҷатҳои заруриро барои як маротиба ҷалб намудани мақомот тавассути системаи ягонаи иттилоотию коммуникатсионӣ пешбинӣ менамояд ва имкон медиҳад мақомоти ҷалбгардида иттилоот ва ҳуҷҷатҳои пешниҳодшударо зуд ва дақиқ коркард намоянд, инчунин боҷҳоро ситонанд. Дар натиҷа субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ аз суръатбахшии барасмиятдарории гумрукӣ бурд карда, ҳамзамон масрафи вақт ва молия камтар мегардад. Баъди ҷорӣ намудани системаи Равзанаи ягона ҳуҷҷатҳое, ки иштирокчиёни фаъолияти иқтисодии хориҷӣ ба мақомоти иҷозатдиҳандаи давлатӣ барои барасмиятдарории амалиёти содиротию воридотӣ пешниҳод менамоянд, миқдори онҳо ҳадди ақал то ним баробар кам мегардад.
9. Мониторинги татбиқи Барнома
35) Барои фаъолияти самарабахши система бояд мониторинги доимӣ ва арзёбии натиҷаҳои чорабиниҳои амалишаванда анҷом дода шавад. Мақсади мониторинг ва арзёбӣ бояд аз инҳо иборат бошад:
- муайян намудани мутобиқати иҷрои чорабиниҳо ба мақсадҳои Барнома;
- сифатнокӣ ва коркарди саривақтӣ ва барасмиятдарории амалиёти фаъолияти иқтисодии хориҷӣ;
- ошкор намудани проблемаҳо дар раванди татбиқи Барнома ва таҳияи тавсияҳои дахлдор оид ба татбиқи чорабиниҳои иловагие, ки барои ноил шудан ба мақсадҳои гузошташуда мусоидат менамоянд.
36) Мониторинги татбиқи Барнома дар ҷараёни тамоми марҳилаи татбиқи Барнома ба зиммаи Кумитаи ҳамоҳангсоз гузошта мешавад, ки бо роҳи ҳар семоҳа ва ҳар сол таҳия намудани ҳисобот оид ба татбиқи Барнома ва ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани он амалӣ мегардад.
Иттилоот дар мавриди татбиқи Барнома дар воситаҳои ахбори омма интишор меёбад.
10. Нақшаи чорабиниҳо оид ба татбиқи Барнома
Ниг. ба замима