Низомномаи "Тартиби безарар несткунии маводи доруворие, ки ба стандартҳои амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгӯ нестанд"

1. Масъалаҳои умумӣ

1. Низомномаи мазкур мутобиқи моддаи 22 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи маводи доруворӣ ва фаъолияти фарматсевтӣ" таҳия гардида, тартиби безарар нест намудани маводҳои дорувории вайроншуда, мӯҳлати истифодабариашон гузашта, ба стандартҳои амалкунандаи сифат дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгу набударо барои ташкилоту корхонаҳо новобаста аз шакли моликият ва тобеияти идоравиашон муайян менамояд. Низомномаи мазкур ба несткунии безарар ва босарфаи захираи маводҳои корношоями фарматсевтӣ мусоидат хоҳад кард.

2. Партовҳои фарматсевтӣ метавонанд дар натиҷаи нодуруст идоракунии захираҳо ва тақсимот аз сабаби набудани системаи мунтазам несткунӣ, инчунин амалияи нодурусти хайрияи маҳсулоти фарматсевтӣ аз тарафи ташкилотҳои байналмилалӣ ҷамъ шаванд.

3. Низомномаи мазкур масъалаи вобаста бо дигар партовҳои аз тарафи муассисаҳои тандурустӣ чамъшавандаро баррасӣ намекунад (партовҳои сироятӣ, химикатҳои фотографӣ, маҳлулкунандаҳо, партовҳои дорои миқдори зиёди металлҳои вазнин (масалан, симоб ва кадмия), партовҳои озмоишгоҳҳои химиявӣ ё партовҳои радиоактивӣ).

4. Низомномаи мазкур барои мақомоти салоҳиятдори тандурустӣ, инчунин мақомотҳое, ки ба масъалаҳои экология ва несткунии партовҳо дар сатҳи ҷумҳуриявӣ, вилоятӣ ва маҳаллӣ машғуланд, пешбинӣ карда шудааст.

5. Ҳангоми несткунии доруҳои корношоям чорабиниҳои зеринро амалӣ намудан лозим аст:

- Қабул намудани қарор оиди зарурияти несткунии доруҳои корношоям;

- Мувофиқа бо Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади гирифтани рухсат (санксия) барои нест кардани доруҳо;

- Банақшагирии маблағгузории эспертизаи зарурӣ, кадрҳо, сарфи вақти корӣ, майдончаҳо, таҷҳизот, мавод ва вариантҳои мавҷудаи несткунии партовҳо;

- Ташкил намудани бригадаи коргарон аз ҳисоби кормандони тиббӣ ва фарматсевтӣ, ки саломатӣ ва бехатарии онҳо бо роҳи истифодаи воситаҳои мувофиқи муҳофизатӣ (комбензон ва пойафзол, аз рӯи зарурият дастпушак, ниқоб ва каллапушҳо) таъмин карда мешавад.

Ниқоб дар ҳолати нест кардани доруҳои сахт (масалан ҳангоми нофаъолкунӣ) истифода бурда мешавад. Кор бо доруҳои зидди сараион эҳтиёткории махсусро талаб мекунад;

- Ба навъҳо ҷудокунӣ ба мақсади тақсим намудани доруҳо ба категориҳои алоҳида, ки барои ҳар яке аз онҳо усулҳои алоҳидаи несткунӣ пешбинӣ карда шудааст, гузаронда мешавад. Доруҳоро ба гурӯҳҳое ҷудо намудан лозим аст, ки онҳоро безарар истифода бурдан ва ба системаи таъминоти доруҳо баргардондан мумкин аст ва гурӯҳҳое, ки бо усулҳои гуногун нест кардан лозим аст;

- Вариантҳои несткунӣ вобаста ба вазъият хеле мухталиф буда метавонанд ва қарори беҳтарин метавонад амалинашаванда гардад. Роҳи аз ҳамаи оддитарин, нисбатан бехатар ва амалиро интихоб намудан лозим аст.

6. Барои нест кардани доруҳои корношоям, мӯҳлаташон ба итмом расида, ба стандартҳои сифат номувофиқ гурӯҳи корӣ (комиссия) созмон дода мешавад, ки ба ҳайати он дохил карда мешаванд:

- Намояндагони Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё мақомоти идоракунии тандурустӣ дар маҳалҳо;

- Намояндагони мақомоти салоҳиятдори Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба амалӣ намудани назорати давлатии фаъолияти фарматсевтӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Кормандони фарматсевтӣ ва тиббие, ки дар муассисаи онҳо доруҳо нест карда мешаванд ва шахси мутасаддии ин ташкилот .

Гурӯҳ (комиссия) салоҳияти худро ҳангоми ҳузур доштани на камтар аз 80% аъзоёни худ амалӣ карда метавонад.

7. Баъди анҷоми амали несткунӣ дар бораи нест кардани маҳсулоти корношоями фарматсевтӣ санад тартиб дода мешавад, ки аз тарафи аъзоёни гурӯҳи корӣ (комиссия) тасдиқ карда мешавад (намуни санад замима мегардад).

8. Санад бояд ахбороти зеринро дар бар гирад:

- Сана ва ҷои тартиб додани санад;

- Номгӯи доруҳо (бо нишон додани рақами серия, мӯҳлати коршоямӣ, нарх ва истеҳсолкунанда);

- Миқдори доруҳои несткардашуда;

- Соҳиби (шахси мутасддии) маводҳои доруворӣ;

- Асос барои несткунӣ;

- Усули несткунӣ;

- Аъзоёни гурӯҳи корӣ (комиссия), ки дар нест кардани доруҳо иштирок кардаанд (ному насаби аъзоёни гурӯҳи корӣ (комиссия) бо нишон додани вазифаашон). Санад бо имзои аъзоёни комиссия тасдиқ карда мешавад.

- Ҷои мӯҳри (Ҷ. М.) мақомоти несткунандаи доруҳо ва имзои роҳбари он.

9. Ташкилотҳои ғайридавлате, ки аз рӯи барномаҳои фарматсевтӣ фаъолият менамоянд, чорабинии нест кардани захираҳои партовҳои доруҳои барои истифода корношоямро мувофиқи банди 6 якҷоя бо намоядагони мақомоти ваколатдор мегузаронанд.

10. Барои гирифтани иҷозати нест кардани доруҳои корношоям роҳбари ташкилот дар мӯҳлати 10-рӯз ба мақомоти салоҳиятдори Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба амалӣ намудани назорати давлатии фаъолияти фарматсевтӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дархост пешниҳод менамояд, ки дар он нишон дода мешавад: номгӯи доруҳои барои несткунӣ пешбинишуда, миқдори онҳо, номи ташкилоти (ширкати) истеҳсолкунанда, мамлакат ва соҳиби маҳсулот.

11. Қарор оиди нест кардани партияи доруҳо аз тарафи мақомоти салоҳиятдори Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба амалӣ намудани назорати давлатии фаъолияти фарматсевтӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси хулосаи лабораторияҳои ваколатдори салоҳиятнок дар бораи номувофиқ будани сифати маҳсулот ба талаботи ҳуҷҷатҳои меъёрӣ бо пешниҳоди роҳбари ташкилот қабул карда мешавад.

12. Баъди гирифтани қарори мақомоти салоҳиятдори Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба амалӣ намудани назорати давлатии фаъолияти фарматсевтӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гурӯҳи корӣ (комиссия) бо тариби муқарраргардида ба нест кардани доруҳо сар мекунад. Аз тарафи гурӯҳи корӣ (комиссия) сана, вақт, ҷой ва усули несткунӣ бо назардошти мутобиқати физикию химиявии доруҳои нестшаванда муайян карда мешавад

13. Оқибатҳои нодуруст нест кардан ё нест накардани партовҳо:

- Аксари доруҳои мӯҳлати истифодабарияшон гузашта барои саломатии аҳолӣ ва муҳити атроф таҳдиди ҷиддӣ надоранд. Нодуруст нест кардани партовҳо метавонад зарар оварад, агар он боиси ифлосшавии сарчашмаи об ё сарчашмаҳои маҳаллӣ гардад. Баъзе категорияҳои доруҳои мӯҳлаташон гузашта ё усулҳои бадсифати несткуние вуҷуд доранд, ки барои саломатии ҷамъият хатар меоваранд, аз ин сабаб:

- Аз ифлос намудани оби нушокӣ худдорӣ намудан лозим аст. Партовгоҳҳо бояд тарзе ҷойгир ва таҷҳизонда шаванд, ки барои ба қабатҳои обгузар, обҳои рӯизаминӣ ё ба системаи таъминоти оби нушокӣ ворид шудани маҳсулоти ишқоркунӣ роҳ надиҳанд.

- Антибиотикҳо, доруҳои зидди саратон ва воситаҳои дезинфексиони, ки таҷзияи биохимиявӣ намешаванд, ба системаи обу корези рехтан лозим нест, зеро онҳо метавонанд бактерияҳои барои тозакунии обҳои ҷорӣ заруриро нест ё оби нушокиро ифлос намоянд. Ба ҳамин тариқа миқдори зиёди воситаҳои дезинфексиони ба системаи обу корези-тозакунӣ ё ба новадон рехтан лозим нест, вале ин амалро дар ҳолате иҷро намудан мумкин аст, ки агар онҳо (моддаҳои дезинфексиони) нағз маҳлул карда шаванд.

- Сӯхтани доруҳо бо ҳарорати паст ё дар контейнерҳои кушода боиси ба атмосфера партофта шудани ифлоскунандаҳои заҳрнок мегардад.

- Ба навъҳо ҷудокунӣ ва несткунии бадсифат ва нодуруст метавонанд боиси он гарданд, ки доруҳои корношоям барои фурӯш ба оммаи васеи аҳолӣ равона гарданд.

- Ҳангоми набудани ҷои мувофиқи нест кардани партовҳо ва кормандони ихтисоснок барои назорат намудани несткунии онҳо доруҳои корношоям дар ҳолате хатареро ба вуҷуд намеоваранд, ки ба таври эътимоднок дар ҷои хушк нигоҳ дошта шаванд. Ҳангоми дар бастаҳои аслӣ нигоҳ доштани онҳо, хатари аз нав таъинкунии онҳо ба вуҷуд меояд. Барои ба ин роҳ надодан чунин доруҳоро дар зарфҳои (бочкаҳои) оҳанини алоҳида ва маҳкамкардашуда нигоҳ доштан лозим аст.

14. Пешгирӣ намудани табдилдиҳии кӯмаки башардӯстонаи доруҳо ба партовҳо.

- Кӯмаки лозимии башардӯстона.

Кӯмакҳои нолозими башардӯстона аз тарафи донорҳое ба дараҷаи нестӣ расонда мешавад, ки "Дастурамал оиди тартиби расонидани ёрии башардӯстонаи маводҳои фарматсевтӣ ва тиббӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон"-ро (с.1998) ҷонибдорӣ менамоянд, ки принсипҳои асосии он аз он иборат аст, ки доруҳои башардӯстона бояд ба қонеъ намудани талаботҳои дархостшудаи истеъмолкунандагон равона карда шаванд ва мӯҳлати истифодабарии онҳо ҳангоми воридашвӣ бояд на камтар аз як сол бошад, агар аз истеъмолкунандагон шаҳодати дақиқе нарасида бошад, ки онҳо имкониятҳои моддию техникӣ ва ташкилиро барои нигоҳдорӣ ва тақсими самараноки тақсими доруҳо бо мӯҳлати камтари истфодабарӣ доранд. Доруҳои "кӯр-кӯронаи" башардӯстона, ки ба фарзияҳои тасдиқнашуда оиди талаботу имкониятҳои моддии истеъмолкунандагон асос ёфтаанд, - ин омили асосӣ дар ҳосил шудани партовҳои доруҳои фарматсевтӣ мебошад .

- Нодуруст муносибат кардан бо кӯмакҳои башардӯстона метавонад кӯмаки гирифташударо ба партовҳои фарматсевтӣ табдил диҳад.

15. Ба маълумоти аҳолӣ расонидан

а) Доираҳои васеи аҳолиро оиди масъалаи несткунии бехатари доруҳои башардӯстонаи мӯҳлати истифодабариашон ба итмом расида хабардор намудан лозим аст. Барои воситаҳои ахбори умум нуқтаҳои зеринро пешниҳод намудан лозим аст:

- Аксари доруҳо ба мақсади кӯмак расондан хайр карда мешаванд; фақат хеле кам "халосшавии" ширкатҳои ба маблағҳояшон чандон сарфаҳмнараванда барои кам намудани андоз ё холӣ намудани захираҳои нолозими анборҳо рӯй медиҳад ;

- Вақте ки мӯҳлати истифодабарии доруҳо ба итмом мерасад, онҳо ба таври автоматӣ хатарнок намегарданд, балки самаранокиашон камтар мешавад;

- Аксарияти доруҳои корношоя барои муҳити атроф нисбатан бехатар мебошанд; агар бо онҳо дуруст муносибат карда шавад, барои аҳолӣ ва муҳити атроф хатари ҷиддиеро ба вуҷуд намеоваранд;

- Доруҳои корношоямро бо сарфи камтари маблағҳо ва хатари камтар барои саломатии аҳолӣ бо назардошти шароитҳои маҳаллӣ нест кардан лозим аст ;

- Доруҳои корношоям бояд таҳти назорати мақомоти салоҳиятдори вилоятӣ ва ҷумҳуриявӣ нест карда шаванд.

б) Бо ахборот оиди нест кардани доруҳо эҳтиёткорона муносибат кардан лозим аст, зеро вай метавонад шакли сиёсӣ гирифта ба ҳангома (сенсатсия) табдил дода шавад. Агар пешакӣ аҳли ҷамъият ва ВАО оиди кӯшишҳои бехатар несткунии доруҳои мӯҳлаташон гузашта огоҳонида нашавад, пас фаъолияти несткунии онҳо метавонад бо ахбороти бардуруғ, ки аз тарафи рӯзноманигорон ва сиёсатмадорони ноогоҳ паҳн карда мешавад, дучори мушкилиҳои ҷиддӣ гардад. Аз ин сабаб алоқа бо ҷамъият, аз ҷумла паҳнкунии маҷмӯии ахборот лаҳзаи муҳими таъмин намудани несткунии қаноатбахш ва бехатари партовҳо мебошад.

16. Фаъолияти бо нест кардани доруҳои корношоям алоқаманд аз тарафи ташкилоте маблағгузорӣ карда мешавад, ки партовҳои он бояд нест карда шаванд.

Усулҳои несткунии партовҳо

Бо назардошти хароҷоти калони бо нест кардани доруҳои корношоями фарматсевтӣ алоқаманд усулҳои аз ҷиҳати иқтисодӣ сарфакаронаи идора намудани несткунии онҳоро истифода бурдан лозим аст, барои роҳ надодан ба истифодаи усулҳои пурқиммат ё мураккаби несткунӣ маводро ба навъҳо ҷудо кардан лозим аст. (Категорияҳои ба навъҳо ҷудо намудани доруҳо дар Фасли 3, усулҳои тавсияшавандаи несткунӣ барои ҳар як категорияи ба навъҳо ҷудокардашудаи доруҳо бошад , дар Фасли 4 баён шуданд. Усулҳои гуногуни несткунии партовҳо мухтасар дар Таблитсаи 1 баён ва ҷамъбаст карда шудаанд).

17. Баргардондан ба тӯҳфакунанда ё истеҳсолкунанда .

Имконияти ба истеҳсолкунанда баргардондани доруҳои корношоямро барои бехтар несткунии онҳо баррасӣ намудан лозим аст; аз ҷумла ин ба доруҳое таалуқ дорад, ки несткунии онҳо мушкилотро ба вуҷуд меоварад, ба мисли доруҳои зидди саратон; нисбати хайрияҳои банақшадароварданашуда, махсусан мӯҳлати истифодаашон гузашта ё мӯҳлати ками коршоямӣ барои нест кардан ба тӯҳфакунанда баргардондани онҳо мувофиқи мақсад аст.

- Интиқоли партовҳои дору тавассути сарҳадҳо

Ҳоло конвенсияи байналхалқии танзимкунандаи интиқоли маҳсулоти фарматсевтӣ тавассути сарҳад мавҷуд нест. Вале доруҳои мӯҳлати истифодабариашон кӯҳнашуда ё корношоям партовҳои хатарнок ҳисобида мешаванд ва агар онҳо тавассути сарҳад интиқол дода шаванд, таҳти таъсири Конвенсияи Базел оиди интиқоли партовҳои хатарнок тавассути сарҳад қарор мегиранд. Дар ин маврид тартиби муайяншудаи гирифтани иҷозат барои аз сарҳадҳои байналхалқӣ гузаштан дар роҳи ҳаракат ҳукми қонунӣ пайдо мекунад. Иҷрои ин чорабиниҳо якчанд моҳро дар бар гирифта метавонад.

18. Партофтани ахлот

Ҷойгир намудани партовҳо бевосита дар майдони рӯизаминии ахлотҳо бе тайёрӣ ё коркарди пешакӣ усули нисбатан қадима ва нисбатан васеъ паҳншудаи нест кардани партовҳои сахт мебошад. Се намуди партовгоҳҳо мавҷуданд:

- Партовгоҳи кӯшодаи назоратнашавандаи таҷҳизониданашуда - усули нисбатан паҳншудаи дар замин гӯр кардани партовҳо. Ин усул муҳофизати экологияи маҳаллиро таъмин намекунад, аз ин сабаб онро фақат дар ҳолатҳои истисноӣ истифода бурдан лозим аст.

Партовҳоро баъди безарар кардан тавассути маҳкамкунӣ ё нофаъолкунӣ партофтан лозим аст, партовҳои коркарданашуда бояд тез бо миқдори зиёди ахлотҳои шаҳр пушонда шаванд. Партовҳои кушода, назоратнашаванда, бо ҷудокунии кофӣ аз қабати об ё дигар маҷроҳои об таъминнашуда метавонад боиси ифлосшавии оби нушокӣ гардад, ё дар ниҳояти кор чунин хатарро ба амал меоварад.

- Партовгоҳи таҷҳизондашуда - дар чунин партовгоҳ муҳофизати муайяни ба қабати обгузар афтидани моддаҳои химиявӣ таъмин карда шудааст. Бевосита дар чунин партовгоҳ ҷойгир намудани доруҳо , ин усули дуюми сифатнок баъди дар дохили ғилофакҳои печондашуда партофтани доруҳо мебошад.

- Партовгоҳи баландтаҷҳизонидашудаи санитарӣ - роҳи нисбатан бехатари несткунии партовҳои сахти шаҳр, аз ҷумла партовҳои доруҳои фарматсевтиро таъмин менамояд. Вазифаи асоситарин - муҳофизат намудани қабати обгузар мебошад. Чунин партовгоҳ аз чуқури кандашуда иборат аст, ки аз маҷроҳои об ҷудо карда шудааст. Партовҳои ҳаррӯзаи сахт ба ин чуқурӣ зер карда шуда, барои риоя намудани шароитҳои санитарӣ бо хок пушонда мешаванд.

19. Безараркунии партовҳо: ба ғилофак ҷойгир намудан

Герметизатсия (ҳавоногузар намудан) ба блоки сахт печондани доруҳоро, ки дар бочкаи пластмассӣ ё пӯлодӣ гузошта шудаанд, пешбинӣ менамояд. Бочкаҳоро пеш аз истифодабарӣ тоза кардан лозим аст ва бочкаҳоеро истифода бурдан лозим нест, ки пештар дар онҳо моддаҳои тарканда ё зарарнок нигоҳ дошта шуда буданд. То 75%-и ҳаҷми бочка бо доруҳои сахт ва нимсахти фарматсевтӣ пур карда шуда, ҳаҷми боқимонда бо маҳлули семент, омехтаи сементу оҳак, пенопласт ё реги битуминозӣ пур карда мешавад. Барои осон ва тез намудани пуркунӣ сарпӯши бочкаҳоро кушода, ба ақиб қатъ кардан лозим аст. Дар ин маврид эҳтиёткорона амал намудан лозми аст, то ин ки ҳангоми ба бочка гузоштани доруҳои фарматсевтӣ дастатонро набуред. Ҳамин ки то 75%-и ҳаҷми бочка пур шуд, ба он омехтаи оҳан, семент ва обро бо таносуби 15:15:5 (аз рӯи масс), то пур шудани бочка илова намудан лозим аст. Гоҳо барои ҳосил намудани ғизлати қаноатбахш оби бештаре лозим шуда мемонад. Сарпӯши бочкаҳои пӯлодин сипас ба ҳолати аввалаашон қатъ карда шуда, маҳкам карда мешаванд, дар ҳолати беҳтарин бо роҳи кафшеркунии дарзӣ ё нуқтагӣ. Бочкаҳои пуршударо дар қабатҳои поёнии партовгоҳ гузошта, болои онҳоро бо партовҳои тозаи маишӣ пушондан лозим аст. Барои осон намудани ҷойгиркунонӣ бочкаро ба зарфмонаке гузоштан мумкин аст, ки баъдан ба транспортёр ҷойгир карда мешавад.

Барои ба ғилофак печондани доруҳои зиддиомосӣ усули андаке дигархелтаре талаб карда мешавад, ки поёнтар тасвир ёфтааст (ниг. Фасли 38).

20. Безараркунии партовҳо: нофаъолкунӣ

Нофаъолкунӣ - ин усули ба ғилофак печондан мебошад, ки нест кардани маводи бастакардашуда, қоғаз, картон ё пластикаи доруҳои фарматсевтиро пешбинӣ менамояд. Қурсҳоро аз бастаҳои блистерӣ гирифтан лозим аст. Сипас қурсҳо майда-майда карда шуда, омехтаи об, сементу оҳак барои ҳосил намудани хамираи якҷинса илова карда мешавад. Барои коргарон либоси муҳофизатӣ, ниқоб барои чанг талаб карда мешавад. Баъдан хамираи ҳосилшуда дар шакли моеъ дар нақлиёти сементомехтакунӣ ба партовгоҳ оварда мешавад ва ба болои партовҳои муқаррарии маишӣ рехта мешавад. Минбаъд хамира дар шакли массаи сахт шах мешавад, ки ба партовҳои сахти маишӣ паҳн гардидааст. Ин усул нисбатан арзонтар аст ва онро бо кӯмаки таҷҳизоти начандон мураккаб амалӣ намудан мумкин аст. Талаботи асосӣ - ин мавҷуд будани резакунак ё осиёб ё шиббаи ғелон барои тахт кардани роҳҳо ба мақсади майда кардани доруҳои фарматсевтӣ, бетоншӯрак, инчунин семент, оҳак ва об мебошад.

Компонентҳои омехта бо таносуби зерин аз рӯи массаашон илова карда мешаванд:

* Партовҳои фарматсевтӣ: 65%

* Оҳак: 15%

* Семент: 15%

* Об: 5% ё зиёдтар барои ғизлати мувофиқи моеъ.

21. Ситемаи обу корези

Баъзе доруҳои обакӣ, масалан нушобаҳо ва моеъҳои дохиливаридиро об илова намуда, ба системаи обу корези дар мӯҳлати муайяне бе таъсири ҷиддӣ ба саломатии аҳолӣ ва муҳити атроф рехтан мумкин аст Новадонҳои дорои маҷрои тез барои рехтани миқдори начандон зиёди доруҳои моеи нағз маҳлулкардашуда ё антисептикҳо (воситаҳои зиддитааффунӣ) истифода бурдан мумкин аст. Кӯмаки гидрогеолог ё муҳандис-сантехник дар ҳолатҳое лозим шуда мемонад, ки системаи обу корези корношоям шудааст.

22. Сӯзондан дар контейнерҳои кӯшода

Доруҳоро бо роҳи сӯзондан дар ҳарорати паст дар контейнерҳои кушода нест кардан лозим нест, зеро дар ин маврид ба ҳаво ифлоскунандҳои заҳрнок роҳ меёбанд. Маводҳои бастабандии қоғазин ё картониро, агар коркарди дуюмбораи онҳо пешбинӣ нашуда бошад, сӯзондан мумкин аст. Вале пластмассаи поливинилхлоридиро (ПВХ) сӯзондан мумкин нест. Сӯхтани партови доруҳо ба сифати усули несткунии онҳо тарғиб карда намешавад, гарчанде ин усул аксаран мавриди истифода қарор мегирад. Бо ин усул фақат миқдори начандон зиёди партовҳои доруҳои фарматсевтиро нест кардан лозим аст.

23. Сӯзондан бо ҳарорати миёна

Дар бисёре аз мамлакатҳо ахлотсӯзонакҳои баландҳарорати дукамеравӣ нестанд, ки барои коркарди пайвастагиҳои дорои зиёда аз 1% галогенҳо пешбинӣ карда шудаанд Чунин ахлотсӯзонакҳо ба стандартҳои сахти партоиш, масалан, ба талаботҳое, ки аз тарафи Иттифоқи Аврупо чоп шудаанд, ҷавобгӯ мебошанд. Вале мумкин аст, ки фақат оташдонҳои миёнаҳарорат ва ахлотсӯзонакҳо мавҷуд бошанд. Ҳангоми вазъиятҳои фавқулодда мақомоти масъул метавонанд коркарди қобили қабули доруҳои сахти мӯҳлати истифодабариашон тамомшударо бо 850шC, ки вақти сӯхта тамом шудан дар камераи дуюм ҳамагӣ ду сонияро ташкил медиҳад, ҳисоб карда бароянд. Дар ин ҳолат ба партовҳои фарматсевтӣ илова намудани миқдори зиёди партовҳои маишӣ тавсия дода мешавад (тақрибан бо таносуби 1:1000). Чунин асбобҳои ахлотсӯзӣ барои бехатар сӯзондани пайвастагиҳои дорои галоген пешбинӣ карда нашудаанд. Миқдори хеле ками галогенҳо дар аксари доруҳои фарматсевтӣ боиси миқдори аз ҳад зиёд ками галогенҳо дар маҳсулоти газмонанди сӯзиш мегарданд.

24. Сӯзондан дар ҳарорати баланд бо истифодаи асбобҳои мавҷудаи саноатӣ.

Соҳаҳои саноат, ки дар онҳо технологияи баландҳарорат истифода мешавад, ба мисли оташдонҳо барои пӯхтани семент, стансияҳои барқии гармидиҳии бо ангишт коркунанда ё заводҳои рехтагарӣ одатан дорои оташдонҳои ҳарораташон аз 850шC бадандтар мебошанд, дуру дароз нигоҳ доштани сӯзонданро таъмин менамоянд, маҳсулоти газмонанд бошад тавассути қубурҳои баланди дудкаш пароканда карда мешавад. Баъзе хусусиятҳои оташдонҳои пӯхтани семент онҳоро барои сӯзондани доруҳо мувофиқ менамояд. Ҳангоми сӯхтан ашёи хоми семент то ҳарорати 1450шC мерасад, ҳоло он ки ҳарорати маҳсулоти газмонанди сӯзиш то 2000шC мерасад. Давомнокии мавҷудияти газҳо ҳангоми чунин ҳарорати баланд якчанд сонияро ташкил медиҳад. Дар чунин шароит ҳамаи ҷузъҳои органикии партовҳо ба таври самаранок таҷзия мешаванд. Баъзе маҳсулотҳои эҳтимол хатарнок ё заҳрноки сӯзиш бо клинкери сементӣ фурӯ бурда мешаванд ё таҷҳизоти интиқоли гармӣ бартараф мегарданд .

Доруҳоро ба оташдон ба миқдоре гузоштан лозим аст, ки қисми начандон зиёди сӯзишвории гузошташударо такшил диҳад. Миқдори маводи фарматсевтии дар як вақт ба оташдон гузошташаванда бояд аз 5%-и массаи сӯзишворӣ зиёдтар набошад. Оташдонҳои пӯхтани семент одатан аз 1.500 то 8.000 тонна сементро дар як рӯз истеҳсол мекунанд, аз ин сабаб дар вақти нисбатан каме миқдори зиёди маводи фарматсевтиро нест кардан мумкин аст. Ба мақсади ифлос накардани механизмҳои интиқоли сӯзишворӣ гирифтани бастаи доруҳо ё майда кардани онҳо зарур аст.

25. Таҷзияи химиявӣ

Агар асбоби мувофиқ барои сӯзондан мавҷуд набошад, пас аз усули таҷзияи химиявӣ мувофиқи тавсияҳои ширкати истеҳсолкунанда ва минбаъд ба ахлотҷо партофтани онҳо истифода бурдан мукин аст. Ин усул ҳангони имконият надоштани экспертизаи химиявӣ тавсия дода намешавад. Таҷзияи химиявӣ - раванди мондакунанда ва дуру дароз мебошад, ки мавҷуд будани захираи реактивҳои химивии ҳангоми чунин усули коркард истифодашвандаро талаб менамояд. Ин усул барои нест кардани миқдори начандон зиёди доруҳои зидди саратон самарнок аст, вале барои миқдори зиёд, масалан аз 50 кг зиёдтар, таҷзияи химиявӣ номувофиқ аст, зеро ҳатто барои партияи камтар коркарди чандинкарата бо истифодаи такроршавандаи усули мазкур талаб карда мешавад.

 Маълумотҳои ҷамъбастӣ оиди усулҳои несткунии доруҳо

+---+----------------------+-----------------------+-----------------ҷ
| № | Усули несткунӣ       |       Навъи дору      |      Эзоҳ       |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|1  |Баргардондан ба       |Ҳамаи партовҳо дар     |Одатан қобили    |
|   |тӯҳфакунанда ё        |шакли доруҳои          |қабул нест -     |
|   |истеҳсолкунанда,      |коғазпечкарднашуда,    |чорабиниҳои      |
|   |интиқоли сарҳадӣ барои|аз ҷумла зиддиомосӣ.   |интиқоли сарҳадӣ |
|   |несткунӣ              |                       |метавонанд дуру  |
|   |                      |                       |дароз бошанд.    |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|2  |Сӯзондан бо ҳарорати  |Сахт, нимсахт,         ЖҚимат аст, аз    |
|   |баланд (зиёдтар аз    |хокаҳо, зидди саратон, |ҷумла барои      |
|   |1200шC).              |субстансияҳои          |асбобҳои махсус  |
|   |                      |назоратшаванда,        |сохташудаи       |
|   |                      |доруҳои обакӣ.         |ахлотсӯзонӣ.     |
|   |                      |                       |Истифода бурдани |
|   |                      |                       |корхонаҳои       |
|   |                      |                       |мавҷудаи саноатӣ |
|   |                      |                       |нисбатан         |
|   |                      |                       |мувофиқтар аст.  |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|2а |Сӯзондан бо ҳарорати  |Ҳангоми набудани       |Доруҳои          |
|   |миёна дар асбоби      |ахлотсӯзонакҳои        |зиддиомосиро     |
|   |дукамерадор (бо       |баландҳарорати сахт,   |бо ҳарорати      |
|   Жҳарорати минималии    |нимсахт, хока, моеъ,   |баланд           |
|   |850шC). Сӯзондан дар  |субстасияҳои назорат   |сӯзондан беҳтар  |
|   |оташдон барои пухтани |шаванда                |аст              |
|   |семент                |                       |                 |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|3  |Безараркунӣ           |                       |                 |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|3а |Ба ғилофак печондани  |Сахт, нимсахт, хокаҳо, |                 |
|   |партовҳо              |моеъҳо, зиддиомосӣ,    |                 |
|   |                      |субстансияҳои          |                 |
|   |                      |назоратшаванда.        |                 |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|3б |Нофаъолкунӣ           |Сахт, нимсахт, хокаҳо, |                 |
|   |                      |зиддиомосӣ,            |                 |
|   |                      |субстансияҳои          |                 |
|   |                      |назоратшаванда.        |                 |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|4  |Партовгоҳ             |                       |                 |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|4а |Партовгоҳи санитарии  |Миқдори маҳдуди        |                 |
|   |нағз таҷҳизонидашуда  |дору ва хокаҳои        |                 |
|   |                      |коркарднашудаи сахт    |                 |
|   |                      |ва нимсахт. Беҳтараш   |                 |
|   |                      |доруҳои фарматсевтӣ    |                 |
|   |                      |баъди безараркунӣ      |                 |
|   |                      |нест карда шаванд.     |                 |
|   |                      |Пластмассаҳои          |                 |
|   |                      |поливинилхлоридӣ (ПВХ).|                 |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|4б |Партовгоҳи            |Партовҳои сахт, нимсахт|                 |
|   |таҷҳизонидашуда       |ва хокамонанд, беҳтараш|                 |
|   |                      |баъди безараркунӣ.     |                 |
|   |                      |Пластмассаҳои ПВХ.     |                 |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|4в |Партовгоҳи кушодаи    |Ҳамчун воситаи истисноӣ|На барои         |
|   |назоратнашавандаи     |- сахт, нимсахт,       |субстансияҳои    |
|   |таҷҳизониданашуда     |хокамонанди            |коркарднашудаи   |
|   |                      |коркарданашуда.        |назоратшаванда   |
|   |                      |Беҳтараш доруҳои сахт, |                 |
|   |                      |нимсахт, хокамонанд    |                 |
|   |                      |безарар гардонда шаванд|                 |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|5  |Ситемаи обу корези    |Моеъҳои маҳлулшуда,    |Барои доруҳои    |
|   |                      |нушобаҳо, моеъҳои      |зиддиомосӣ,      |
|   |                      |дохиливаридӣ, миқдори  |моддаҳои         |
|   |                      |начандон зиёди доруҳои |маҳлулкар-       |
|   |                      |маҳлулкардашудаи       |данашудаи        |
|   |                      |гандзидоӣ, (таҳти      |дизенфексия ва   |
|   |                      |назорат).              |зиддитааффунӣ    |
|   |                      |                       |(антисептикҳо)   |
|   |                      |                       |тавсия дода      |
|   |                      |                       |намешавад.       |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|5а |Новардон бо ҷараёни   |Моеъҳои маҳлулшуда,    |Барои доруҳои    |
|   |тез                   |нушобаҳо, моеъҳои      |зиддиомосӣ,      |
|   |                      |дохиливаридӣ,          |моддаҳои         |
|   |                      |миқдори начандон       |маҳлулкар-       |
|   |                      |зиёди доруҳои          |данашудаи        |
|   |                      |маҳлулкардашудаи       |дезенфексия ва   |
|   |                      |гандзидоӣ, (таҳти      |зиддитааффунӣ    |
|   |                      |назорат).              |(антисептикҳо)   |
|   |                      |                       |тавсия дода      |
|   |                      |                       |намешавад.       |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|6  |Сӯзондан дар          |Ҳамчун воситаи         |Барои            |
|   |контейнерҳои кушода   |истисноӣ - маводи      |пластмассаҳои    |
|   |                      |бастабандӣ, қоғаз,     |ПВХ ва доруҳои   |
|   |                      |картон.                |фарматсевтӣ      |
|   |                      |                       |қобили қабул     |
|   |                      |                       |нест.            |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+
|7  |Таҷзияи химиявӣ       |Бе мавҷуд будани       |Ҳангоми          |
|   |                      |экспертизаи махсуси    |миқдори зиёда    |
|   |                      |химиявӣ ва маводҳо     |аз 50 кг         |
|   |                      |тавсия дода намешавад. |мувофиқи мақсад  |
|   |                      |                       |нест.            |
+---+----------------------+-----------------------+-----------------+

Категорияи ба навъҳо ҷудокунӣ

26. Вазифаи ба навъҳо ҷудокунӣ

Вазифаи ба навъҳо ҷудокунӣ - тақсим намудани доруҳо ба категорияҳое, ки усулҳои гуногуни несткунии ин партовҳоро талаб мекунанд. Усули тавсияшавандаи несткунӣ аз шакли доруҳо вобастагӣ дорад. Барои ҳар як категорияи ба навъҳо ҷудокардашуда бояд анборхона ё махзани алоҳида таъмин карда шавад.

27. Маслиҳатҳои амалӣ оиди ба навъҳо ҷудокунӣ

Ба навъҳо ҷудокунӣ баҳодиҳии умумии аввалаи захираҳо ва минбаъд ба коршоям ва барои аз эътибор соқиткунӣ тақсим намудани доруҳои фарматсевтӣ иборат аст. Нисбати доруҳои барои аз эътибор соқит намудан пешбинишуда дар бораи роҳи нисбатан мувофиқи несткунӣ қарор қабул карда мешавад. Барои таъмин намудани самаранокӣ несткунӣ бояд як дафъа гузаронда шавад. Доруҳои фарматсевтии барои истифода коршоям бояд дар бастаи худ гузошта шаванд. Доруҳои барои аз эътибор соқит намудан пешбинишуда аз рӯи зарурият пеш аз оғози несткунӣ аз бастаи худ гирифта мешаванд.

Раванди ба навъҳо ҷудокунӣ марҳилаҳои зеринро дар бар мегирад:

- Ҳаммонанкудии ҳар як доруворӣ;

- Қарор қабул намудан оиди истифодаи минбаъда;

- Агар барои истифодабарӣ номувофиқ бошад, пас усули нисбатан мувофиқро мутобиқан барои несткунӣ ва ба навъҳо ҷудокунӣ интихоб кардан лозим аст;

- Ба баставу қуттичаҳо то даме даст зада намешавад, ки онҳо ба ҷои таъиншуда пеш аз несткунӣ нарасида бошанд ё барои истифода ба муассисаи таъиншуда бурда нашаванд.

28. Шароитҳои беҳтарин барои ба навъҳо ҷудокунӣ

Ба навъҳо ҷудокуниро зери осмони кӯшод ё дар ҳуҷраи нағз шамолдодашаванда/вентилятсияшаванда ва ҳангоми зарурат гармшаванда зери бом, ки мақомоти иҷроияи ҳокимияти маҳаллӣ интихоб намудааст, гузарондан лозим аст. Ба навъҳо ҷудокунӣ бояд ҳарчи наздиктари ҷои ба навъҳо ҷудокунӣ гузаронда шавад ва дар ин маврид ҳамаи маводи ба навъҳо ҷудокардашаванда ҳамеша дақиқан нишона гузошта ва алоҳида монда мешаванд. Кормандони бо либосҳои муҳофизатӣ (даспушак, пойафзол, комбинезон, респиратор ва ғайра) таъминшуда бояд таҳти назорати бевоситаи фарматсевт кор кунанд. Онҳо бояд оиди меъёрҳои ба навъҳо ҷудокунӣ, инчунин оиди омилҳои хатар барои саломатӣ ва бехатарии бо коркарди ин маводҳо алоқаманд тайёр карда шаванд.

Баъди ба навъҳо ҷудокунӣ доруҳоро бодиққат ба бочкаҳои оҳанин ё контейнерҳо, ба мисли қуттиҳои сахти картонӣ ҷойгир кардан лозим аст, дар ин маврид дар тарафи берунаи қуттиҳо нишон додан лозим аст, ки дар онҳо чӣ нигоҳ дошта мешавад. Маводро дар ҳуҷраи хушк, бехатар ва беҳтараш алоҳида нигоҳ доштан лозим аст, то ин ки вай бо доруҳои мӯхлати истифодабариашон мувофиқ омехта карда нашаванд, то даме ки несткунии доруҳо ба охир расонда нашавад.

39. Категорияи ба навъҳо ҷудокунӣ

Вазифаи асоситарини раванди ба навъҳо ҷудокунӣ - ҷудо намудани доруҳои фарматсевтие мебошад, ки ба категорияи субстансияҳои назоратшаванда (масалан, маводи мухаддир), доруҳои зиддиомосӣ (ҳуҷайразаҳролудкунанда, зиддисаратонӣ) ва ҳар гуна маҳсулоти дигари ғайрифарматсевтие, ки бо онҳо омехта шуданашон мумкин аст, дохил мешаванд. Онҳо бояд дар ҷойҳои алоҳидаи бехатари ҷудокардашуда то даме нигоҳ дошта шаванд, ки ба таври алоҳида бехатар нест карда шаванд.

Доруҳои боқимондаи корношоям бояд аз рӯи категорияҳои гуногуни мувофиқаташон бо шакли доруҳо (ғилофак, хока, маҳлулҳо, шамъчаҳо, нушобаҳо, қурс) ба навъҳо ҷудо карда шаванд. Категорияи ба навъҳо ҷудокунӣ:

30. Доруҳои фарматсевтӣ ва дигар маводҳое, ки ҳанӯз истифода бурдан мумкин аст.

Қисми зиёди ҳаҷми захираҳои муқаррарии партовҳои доругиро на худи доруҳо, балки ашёҳои дигаре, ба мисли маводу таҷҳизоти тиббӣ, озуқа, сару либос, қуттиҳо, зарфмонакҳо, инчунин ахлоти муқаррарӣ ташкил медиҳанд. Иқдоми аввалини кор бо чунин захираҳо - гирифтан ва нест кардани чунин маводи ғайридоругӣ, ғайрихимиявӣ мебошад. Ба ҳар ҳол ашёҳоро дақиқан аз доруҳои фарматсевтӣ ва моддаҳои химиявӣ ҷудо намудан лозим аст.

31. Доруҳои мӯҳлати истифодабариашон ба итмом расида ё корношоям

Доруҳое, ки ҳеҷ вақт истифода намешаванд ва ҳамеша партови фарматсевтӣ шуморида мешаванд:

- ҳамаи доруҳои мӯҳлати истифодабариашон ба итмом расида;

- ҳамаи нушобаҳо ва қатрадоруҳои чашми мӯҳр карданашуда (мӯҳлати истифодабариашон ба итмом расида ё нарасида);

- ҳамаи доруҳои мӯҳлати истифодабариашон ба итмом нарасида, вале дар натиҷаи вайрон намудани қоидаҳои нигоҳдории доруҳо корношоямшуда;

- ҳамаи лӯлачаҳои мӯҳркарданашудаи дорои крем, малҳам ва ғайра (мӯҳлати истифодабариашон ба итмом расида ё нарасида).

Ба несткунии махсус доруҳои зерин эҳтиёҷ доранд:

- субстансияҳои назоратшаванда, масалан, доруҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ;

- доруҳои зиддимикробӣ ва зиддивирусӣ;

- доруҳои зиддиомосӣ;

- доруҳои ҳуҷайразаҳролудкунандаи зиддисаратонӣ;

- воситаҳои зиддитааффунӣ ва дезенфексиони.

Маълумоти иловагӣ дар бандҳои 35,36,37,38 ва 39 мавҷуд аст.

Ҳамаи маҳсулотҳои дигари фарматсевтиро аз рӯи шакли доругиашон ба навъҳо ҷудо кардан лозим аст:

- сахт

- қурсҳо, ғилофакҳо, гранулаҳо, хокаҳо, моеъҳо барои тазриқ ва ғайра;

- мулоим

- крем, гелҳо, лӯлачаҳо, линиментҳо ва ғайра;

- моеъ

- маҳлулҳо, ғизлатҳо (суспензияҳо), нушобаҳо, доруи обакӣ

(микстура), оби мушкин (лосон), ампулаҳо ва ғайра.;

- аэрозолҳо

- аз ҷумла, аэрозол ва ингаляторҳо бо гази берункунанда.

32. Маводҳое, ки бояд коркард шаванд.

Партовҳоро дар шакли қоғаз, матоъ, маводҳои бастабандӣ, сару либос, дока ва ашёҳои чӯбин, ба мисли зарфмонакҳоро коркард намудан, сӯзондан ё ба партовгоҳ ҳамчун партови муқаррарӣ партофтан мумкин аст. Асбобҳои аз пластмасса, металл ва шиша сохташударо такроран истифода бурдан (зарфҳои шишагинро ба лаборатория, асбобҳои механикиро ба оҳанпора додан мумкин аст), коркард намудан (агар барои ин иқтидор мавҷуд бошад) ё ба партовгоҳ бурдан мумкин аст. Вобаста ба навъ ва мавод, истифодабарии пешбинишудаи такрории он коркарди мувофиқ, масалан тозакунӣ ё дезенфексиони талаб карда шуда метавонад. Дигар ахлотҳои муқаррариро ба партовгоҳ фиристодан мумкин аст.

Усулҳои тавсияшавандаи несткунӣ мутобиқи категорияи ба навъҳо ҷудокунӣ (ҷадвали 2).

33 Шаклҳои сахт, мулоими доруҳо

а) Доруҳои зиддимикробӣ, назоратшаванда, зидди саратон

Агар ин гуна доруҳоро ба истеҳсолкунанда баргардондан ё ба таври мувофиқ сӯзондан мумкин набошад, пас тавсия дода мешавад, ки пеш аз ба партовгоҳ бурдан онҳо дар ғилофак печондан ё нофаъол гардонда шаванд (ниг. бандҳои 36, 37 ва 38). Доруҳои зиддимикробӣ ва зиддиомосӣ ба мақсади бартараф намудани воридшавии онҳо ба муҳити атроф ва роҳ надодан ба консентратсияҳои баланд дар зарфҳои пушида мӯҳр карда мешаванд.

Дигар маводҳои доруворӣ

Миқдори начандон калонии шаклҳои сахт ва мулоими маҳсулоти фарматсевтӣ, одатан на зиёдтар аз 1%-и ҳаҷми умумии партовҳо дар як шабонарӯзро бо роҳи ҷойгир намудан бевосита дар партовгоҳ якҷоя бо ҳаҷми калони партовҳои маишӣ нест кардан мумкин аст, агар дигар усули мувофиқ дастрас набошад. Ҳангоми ҳолатҳои фавқулодда ва дар ҳолатҳое, ки захираи калон мавҷудаст (ҳазорҳо тонна), рақами 5-10%-и ҳамаи партовҳои шабонарӯзии маишӣ ба миқдори ҳаррӯза несткардашаванда дар он ҷое қобили қабул аст, ки партовҳо аз 50 тонна дар як шабонарӯз зиёдтаранд. Дар ин ҳолат партовгоҳҳро нағз идора кардан ва партовҳои фарматсевтиро дар муддати мӯҳлати маҳдуде фиристодан лозим аст.

Партовҳои сахти фарматсевтиро ба ҷойгоҳи ҷуқури партовгоҳ партофтан ва фавран бо партовҳои тозаи маишӣ пушондан лозим аст. Барои пешгирӣ намудани ба ҳар тараф бурдани партовҳо чораҳо андешидан лозим аст. Доруҳои ба осонӣ таҷзияи биохимиявишавандаи маводҳои органикиро дар шакли сахт ва нимсахт, масалан, витаминҳоро ба партовгоҳ фиристодан мумкин аст.

Миқдори зиёди шаклҳои сахт ва мулоими доруҳои фарматсевтиро беҳтараш бо роҳи сӯзондан дар ҳарорати баланд нест кардан лозим аст. Вале барои шаклҳои сахти доруҳо сӯзондан бо ҳарорати миёна ба таври васеъ истифода бурда мешавад, ба шарте ки доруҳо дар миқдори зиёди партовҳои маишӣ "маҳлул" карда шуда бошанд. Дар шароити набудани дастрасӣ ба асбобҳои сӯзондани баландҳарорат ва миёнаҳарорат усули ба ғилофак печондан қобили қабул мебошад, вале на ҳама вақт роҳи имконпазири нест кардани миқдори зиёди доруҳо мебошад.

б) Чорабинии нест кардани шаклҳои сахт ва маҳсулоти фарматсевтӣ

Шаклҳои сахт ва мулоими маҳсулоти фарматсевтӣ

Шаклҳои сахт ва мулоими маҳсулоти фарматсевтиро аз бастаи беруна гирифтан, вале бастаи дохилиро нигоҳ доштан ва дар бочкаҳои тозаи пластмассӣ ё металлӣ мутобиқи усули ба ғилофак печондан ҷойгир намудан лозим аст.Несткунии бастаи дохилӣ барои кам намудани ҳаҷми маводи несткардашаванда бо усули герметизатсия имконият медиҳад. Миқдори начандон зиёди доруҳои дар бастаи аслӣ мондашударо ба партовгоҳҳои дар боло номбаршуда фиристодан мумкин аст. Дар ин маврид онҳоро фавран бо партовҳои маишӣ пушондан лозим аст. Аз бастаи берунии ҳам маводҳои ғайридоругӣ, ҳам ғайрихимиявӣ бо усули коркард ё сӯзондан халос шудан лозим аст.

Маводҳоро ба тарзи зерин ҷудо намудан лозим:

- қурсу ғилофакҳоро дар блистерҳо аз пластмасса/фолга аз тамоми бастаи беруна гирифтан лозим аст, вале на аз блистерҳо;

- қурсу ғилофакҳоро дар шишачаҳо (флаконҳо) аз бастаи беруна гирифтан лозим аст, вале на аз флаконҳо;

- қурсу "газдор"-ҳоро дар пеналҳо аз бастаи беруна гирифтан лозим аст, вале на аз пеналҳо;

- хокаҳо дар халтачаҳо ё шишачаҳоро аз бастаи берунӣ гирифтан лозим аст, вале на аз халтачаҳо ё шишачаҳо.

Ҳар гуна миқдори зиёди доруҳои як намуд бояд аз тарафи фарматсевти назораткунанда, ба мақсади боварӣ ҳосил намудан ба он ки доруи мазкур зиддимикробӣ, зиддиомосӣ ё субстансияи назоратшаванда ҳисобида намешавад санҷида шаванд. Агар он доруи зиддиомосӣ бошад, пас мувофиқи тартибе амал намудан лозим аст, ки барои доруҳои зиддиомосӣ пешбинӣ шудааст ва дар банди 4.6. баён шудааст. Бо субстансияҳои назоратшаванда ҳамчун моддаҳои муқаррарии сахт, вале таҳти назорати махсус мутобиқи қоидаҳои муқарраргардидаии Ҷумҳурии Тоҷикистон муносибат кардан лозим аст. Миқдори хеле зиёди қурсҳоро бо дигар доруҳо дар якчанд бочкаҳои пӯлодин омехта намудан лозим аст, то ин ки ба консентратсияи (ғуншавии) баланди ягон намуди дору дар бочкаи алоҳида роҳ дода нашавад.

34. Моеъҳо.

Доруҳои ғайризаҳрогин ё доруҳои заҳрнокиашон паст

Доруҳоеро, ки ба гурӯҳи маводҳои органикии ба осонӣ таҷзияи биологишаванда дохил мешаванд, аз ҷумла витаминҳои моеъро маҳлул намудан ва дар канализатсия рехтан мумкин аст Маҳлулҳои безарари консентратиашон гуногуни намакҳои муайян, аминокислотаҳо, липидҳо ё глюкоза, миқдори начандон зиёди доруҳои фарматсевтиеро, ки субстансияҳои назоратшаванда, доруҳои зиддимикробӣ ё зиддиомосӣ нестанд, ба канализатсия рехтан мумкин аст. Агар канализатсия ё иншоотҳои тозакунанда набошанд, доруҳои обакиро аввал бо миқдори калони об маҳлул намудан ва ба новардонҳои калон рехтан мумкин аст, ба шарте ки онҳо фавран паҳн ва бо обҳои ҷории дарё маҳлул гарданд.

Партовҳои моеи фарматсевтиро бо истифодаи усули дар ғилофак печондан ва маҳлули сементӣ рехтан (ниг. банди 19), сӯзондан бо ҳарорати баланд ё дар печҳои пухтани семент (ниг. банди 24) нест кардан мумкин аст.

Доруҳои обакиро дар обҳои суст ҷоришаванда ё ҷоринашавандаи рӯизаминӣ нест кардан мумкин нест.

35. Ампулаҳо

Ампулаҳоро дар сатҳҳои сахти обногузарон (масалан, дар бетон), ё дар бочка ё сатили оҳанин бо истифодаи ғулаи сахти чӯбин ё болға мешикананд. Шишапораҳои шикастаро руфта, дар зарфи барои предметҳои тез мувофиқ мегузоранд, маҳкам мекунанд ва ба партовгоҳ мефиристонанд. Моеи аз ампулаҳо ҷоришавандаро, ба мисли дар боло баёншуда маҳлул намудан ва нест кардан лозим аст.

Ампулаҳоро ба оташ партофтан ё сӯзондан мумкин нест, зеро онҳо метавонанд таркида ба операторон осеб расонанд, инчунин ба печ ё асбобҳои ахлотсӯзон зарар расонанд, агар ҳарорати корӣ аз нуқтаи обшавии шиша зиёдтар бошад.

Ба моеъҳои бухоршавандаи миқдорашон начандон зиёд барои буғ шудан дар зери осмони кушод имконият додан лозим.

Ампулаҳои дорои доруҳои зиддимикробӣ ва зиддиомосиро шикастан ва мӯҳтавии онро ба канализатсия рехтан мумкин нест. Онҳоро бо роҳи ба ғилофак печондан ё нофаъол гардондан нест кардан лозим аст.

36. Доруҳои зиддимикробӣ

Доруҳои зиддимикробиро бе коркарди пешакӣ партофтан мумкин нест. Одатан онҳо ноустувор мебошанд ва сӯзонданашон беҳтар аст, агар ин номумкин бошад, пас дар ғилофак печондан ё нофаъол кардан лозим аст. Доруҳои обакии зиддимикробиро дар об маҳлул намудан, ду ҳафта нигоҳ доштан ва баъзан дар канализатсия рехтан мумкин аст.

37 Моддаҳое, ки таҳти назорат қарор доранд

Модаҳои назоратшаванда бояд бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нест карда шаванд.

38. Доруҳои зиддисаратон

Доруҳои зиддисаратонӣ) барои нобуд кардани ҳуҷайраҳои зинда ё боз доштани инкишофи онҳо қобилият доранд. Онҳо ҳангоми табобати химиявии саратон истифода бурда мешаванд, ки одатан дар муассисаҳои махсусгардондашудаи муолиҷавӣ гузаронда мешаванд. Ин доруҳоро эҳтиёткорона нест кардан лозим аст.

Доруҳои зиддиомосиро аз дигар доруҳо ҷудо кардан ва дар зарфҳои дақиқ нишонагузошташудаи девораҳояш сахт нигоҳ доштан лозим аст. Пеш аз ҳама онҳо бояд бастабандӣ карда шуда ва барои несткунӣ ба таъминкунанда баргардонда шаванд.

Агар чунин вариант номумкин бошад, онҳоро дар камераи дуюми ахлотсӯзонаки дукамерадор бо ҳарорати баланди корӣ, зиёдтар аз 1200шC, нест кардан лозим аст, ки бо таҷҳизот барои тоза намудани газҳо таъмин карда шудааст. Пуррасӯзонанда (яъне камераи дуюм) барои несткунии партовҳои ситотоксикӣ муҳим аст, зеро мумкин аст, ки маҳлулҳои доруҳои зиддиомосӣ баъди сӯзондани аввала дар камераи якум ба аэрозол мубаддал гарданд. Истифодаи камераи дуюм бо ҳарорати нисбатан баланд пурра сӯзондани чунин субстансияҳои зиддиомосиро таъмин менамояд.

Партовҳои зиддиомосиро ҳеҷ гоҳ бе пешакӣ ба ғилофакҳо печондан ё нофаъол гардондан фиристодан лозим нест. Ҳангоми нест кардани ин доруҳо қуттиҳои картониро ғиҷим кардан ё маҳсулотро аз даруни бастаҳои он гирифтан мумкин нест. Ин доруҳоро баъди таҷзияи химиявӣ ба системаи канализатсионӣ-тозакунӣ партофтан мумкин аст.

- Коркарди махсуси доруҳои зиддиомосӣ

Ҳангоми нест кардани доруҳои зиддиомосӣ бочкаҳо бояд то 50%-и ҳаҷмашон бо дору пур карда шаванд, баъди ин таркиби нағз омехтакрардашудаи оҳак семент ва обро бо таносуби 15:15:5 (аз рӯи масса), то пур шуданаш ба он рехтан лозим аст. Гоҳо барои расидан ба ғизлати лозимии моеъ оби зиёдтаре лозим шуда мемонад. Баъди ин бочкаҳо бояд ба таври дарзӣ ё нуқтагӣ кафшер карда шаванд ва барои хунук шудан ба мӯҳлати аз 7 то 28 рӯз нигоҳ дошта шаванд. Дар ин маврид кулӯхпораи устувор, беҳаракат ва сахте ҳосил мешавад, ки дар дохили онҳо партовҳо нисбатан боэътимод печонда шудаанд. Сипас бочкаҳо дар ғулафарши кории партовгоҳ, ки пешакӣ бо қабати оббногузарони хок ё клёнка пушонда шудааст, ҷойгир карда мешаванд. Усулҳои тавсияшавандаи несткунии доруҳои зиддиомосӣ инҳо мебошанд: баргардондан ба таъминкунанда, сӯзондани баландҳарорат ва дар ғилофакҳо печондани партовҳо, ба усулҳои манъкардашуда бошад дохил мешаванд: сӯзондан бо ҳарорати паст ва миёна; рехтан ба канализатсия ва новардонҳо; бевосита ба партовгоҳ фиристодан.

39. Доруҳои дезинфексиони

Миқдори зиёди моддаҳои дезинфексиони ро ба канализатсия рехтан мумкин нест, зеро онҳо метавонанд дар иншоотҳои канализатсионӣ-тозакунӣ бактерияҳоро нест карда, ба ин васила коркарди биологии обшӯйҳои канализатсиониро боз доранд, инчунин онҳоро ба новардонҳо партофтан мумкин нест, зеро онҳо ба олами наботот ва ҳайвоноти обӣ зарар мерасонанд. Миқдори начандон зиёди моддаҳои маҳлулкардашудаи гандзидоиро бо роҳи рехтан ба канализатсия таҳти назорати фарматсевт бо назардошти миқдори онҳо дар доираи меъёр нест кардан мумкин аст. Ҳаҷми муқарраршудаи назорат 50 литрро дар як рӯз ташкил медиҳад, дар ин маврид несткунӣ бояд бо реҷаи тулкашида дар давоми рӯзи корӣ гузаронда шавад.

40. Баллончаҳои аэрозолӣ

Баллончаҳои якдафъинаи аэрозолӣ ва ингаляторҳоро сӯзондан ё пӯхтан мумкин нест, зеро бо ҳарорати баланд онҳо таркида ва ба оператор осеб расондан ва/ё ба печ ё асбоби ахлотсӯзонӣ зарар оварда метавонанд. Агар онҳо моддаҳои заҳрнок надошта бошанд, онҳоро ба партовгоҳ фиристодан мумкин аст, ки дар байни партовҳои сахти маишӣ паҳн карда мешаванд.

Маълумотҳои ҷамъбастӣ оиди категорияи доруҳо ва усулҳои несткунии онҳо

+---+------------------+---------------------+-----------------------ҷ
| № | Категория        |Усули несткунӣ       |     Эзоҳ              |
+---+------------------+---------------------+-----------------------+
|1  |Шаклҳои сахт,     |Партовгоҳ            |Ҳар рӯз бо роҳи ба     |
|   |мулоими доруҳо    |Ба ғилофакҳо         |партовгоҳ бурдан       |
|   |                  |печондани партовҳо   |нест крдани на зиёда   |
|   |                  |Нофаъолкунии партовҳо|аз 1%-и массаи         |
|   |                  |Сӯзондан бо ҳарорати |партовҳои набонарӯзии  |
|   |                  |миёна ва баланд      |маишӣ дар шакли        |
|   |                  |(печ барои пӯхтани   |коркарднашуда (бе      |
|   |                  |семент).             |безараркунӣ).          |
+---+------------------+---------------------+-----------------------+
|2  |Моеъҳо            |Канализатсия         |Доруҳои зиддиомосиро   |
|   |                  |Сӯзондан бо ҳарорати |ба канализатсия        |
|   |                  |баланд (печ барои    |партофтан мумкин нест  |
|   |                  |пӯхтани семент)      |                       |
|   |                  |                     |                       |
+---+------------------+---------------------+-----------------------+
|3  |Ампулаҳо          |Майда-майда кардани  |Доруҳои зиддиомосиро   |
|   |                  |ампула ва ба         |ба канализатсия        |
|   |                  |канализатсия рехтани |партофтан мумкин нест  |
|   |                  |моеи маҳлулкардашуда |                       |
+---+------------------+---------------------+-----------------------+
|4  |Доруҳои           |Ба ғилофакҳо         |Антибиотикҳои моеъро   |
|   |зиддимикробӣ      |печондани партовҳо   |бо об маҳлул намудан,  |
|   |                  |Нофаъолкунии партовҳо|ду ҳафта нигоҳ доштан  |
|   |                  |Сӯзондан бо ҳарорати |ва сипас ба            |
|   |                  |миёна ва баланд (печ |канализатсия           |
|   |                  |барои пӯхтани семент)|рехтан мумкин аст.     |
+---+------------------+---------------------+-----------------------+
|5  |Доруҳои зиддиомосӣ|Баргардондан ба      |Ба партовгоҳ бе        |
|   |                  |тӯҳфакунанда ё       |герметизатсияи         |
|   |                  |истеҳсолкунанда      |(ҳовоногузар           |
|   |                  |Ба ғилофакҳо         |кардани) пешакӣ        |
|   |                  |печондани партовҳо   |фиристодан мумкин      |
|   |                  |Нофаъолкунии         |нест                   |
|   |                  |партовҳо Сӯзондан    |Ба канализатсия        |
|   |                  |бо ҳарорати миёна ва |рехтан мумкин нест     |
|   |                  |баланд (печ барои    |Бо ҳарорати миёна      |
|   |                  |пӯхтани семент)      |сӯзондан мумкин нест   |
|   |                  |(таҷзияи химиявӣ)    |                       |
+---+------------------+---------------------+-----------------------+
|6  |Доруҳои назорат-  |Ба ғилофакҳо         |Ба партовгоҳ бе пешакӣ |
|   |шаванда           |печондани партовҳо   |ба ғилофак печондан    |
|   |                  |Нофаъолкунии партовҳо|фиристодан мумкин нест.|
|   |                  |Сӯзондан бо ҳарорати |                       |
|   |                  |миёна ва баланд (печ |                       |
|   |                  |барои пӯхтани семент)|                       |
|   |                  |                     |                       |
+---+------------------+---------------------+-----------------------+
|7  |Баллончаҳои       |Партовгоҳ            |Сӯзондан мумкин нест:  |
|   |аэрозолӣ          |Ба ғилофакҳо         |таркиш имконият дорад. |
|   |                  |печондани партовҳо   |                       |
+---+------------------+---------------------+-----------------------+
|8  |Воситаҳои         |Рехтан ба            |Моддаҳои гандзидоиро   |
|   |гандзидоӣ         |канализатсия         |дар шакли маҳлулнашуда |
|   |                  |ё новардони          |ба канализатсия ё      |
|   |                  |маҷрояш тез:         |новардонҳо рехтан      |
|   |                  |миқдори начандон     |мумкин нест.           |
|   |                  |зиёди моддаҳои       |Ҳеҷ гуна моддаҳои      |
|   |                  |маҳлулкардшудаи      |гандзидоӣ ба           |
|   |                  |гандзидоӣ (макс.     |новардонҳои            |
|   |                  |50 литр дар як рӯз   |ҷараёнашон суст ё ба   |
|   |                  |таҳти назорат)       |новардонҳои            |
|   |                  |                     |ҷоринашаванда бояд     |
|   |                  |                     |рехта нашаванд         |
+---+------------------+---------------------+-----------------------+
|9  |ПВХ пластмасса,   |Партовгоҳ            |Дар  контейнерҳои      |
|   |шиша              |                     |кушод сӯзондан         |
|   |                  |                     |мумкин нест.           |
+---+------------------+---------------------+-----------------------+
|10 ЖҚоғаз, картон     |Коркард, сӯзондан,   |                       |
|   |                  |партовгоҳ.           |                       |
+---+------------------+---------------------+-----------------------+

Санад дар бораи несткунии маҳсулоти корношоями фарматсевтӣ

Сана ва ҷои тартиб додани акт

Комиссия дар ҳайати:

(Ному насаб, вазифа)

1.______________________________________________________

2.______________________________________________________

3.______________________________________________________

4.______________________________________________________

5.______________________________________________________

нест намуд____________________________________

(номгӯи доруҳо, бо нишон додани рақами серия, мӯҳлати коршоямӣ, миқдор, нарх ва номи истеҳсолкунанда, соҳиби дору)

Асос_____________________________________________________________ ______________________________________________________________________

Ҳуҷҷате (рақам) нишон дода шавад, ки дар асосии он маҳсулот брак карда шудааст ______________________________________________________________________

Усули несткунӣ ______________________________________

----------------------------------------------------------------------

Имзои аъзоёни комиссия    _________________________________

                          _________________________________

                          _________________________________

                          _________________________________

                          _________________________________

Ҷои мӯҳри мақомоти несткунанда                   Ҷои мӯҳри соҳиби доруҳое,

                                                 ки бояд нест карда шаванд

Ному насаби роҳбар                               Ному насаби роҳбар

Имзо                                             Имзо