Бо Қарори Маҷлиси
намояндагони Маҷлиси Олии
Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 12 ноябри соли 2008 тахти № 1671
тасдиқ шудааст
Барномаи давлатии қарзгирии берунаи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2009-2011
Муқаддима
Барномаи давлатии қарзгирии берунаи Ҷумҳурии Тоҷикистон номгӯи қарзгириҳои берунаи Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои соли навбатии молиявӣ ва ду соли пешбинишаванда бо ҷудо намудани қарзгириҳои беруна ба қарзхоҳҳо ва бахшҳои иқтисодиёт, инчунин қарзгириҳои нави банақшагирифташуда дар бар мегирад.
Барномаи мазкур дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қарзгирии давлатӣ ва қарзе, ки аз ҷониби давлат кафолат дода мешавад" ва Стратегияи таҳлилшудаистодаи идоракунии қарзи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2008 - 2010 таҳия гардида, ба сиёсати иктисодии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ифодагари афзалиятҳои асосии муқаррарнамудаи Стратегияи Миллии Рушди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2015 ва Стратегияи паст кардани сатҳи камбизоатӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2007-2009 мебошад ва барои ноилшавӣ ба Ҳадафҳои Рушди Ҳазорсола нигаронида шудааст, мутобиқат менамояд.
Бо назардошти баҳсталаб будани масъалаи қарзи берунаи Тоҷикистон аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар солҳои охир сиёсати муттаҳидгардонии маҷмӯи даромадҳои буҷет ва ба таври қатъӣ маҳдуд намудани қарзгирии нав ба роҳ монда шудааст. Ҳаҷми қарзи берунаи Тоҷикистон нисбати Маҷмӯи Маҳсулоти Дохилӣ ханӯз дар соли 2000 ба 110 фоизрасида буд. Ба туфайли саъю кӯшиши Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон доири аз нав барасмият даровардани қарз бо роҳҳои дубора ба танзим даровардан, аз эътибор соқит кардан ва мубодила намудани қарз ба дороиҳо (активҳо), инчунин аз ҳисоби мӯътадил гардидани иқтисодиёт беҳтаршавии вазъи қарзӣ дар кишвар имконпазир гардида, дараҷаи қарзи берунаи Тоҷикистон нисбат ба Маҷмӯи Маҳсулоти Дохилӣ дар 1 январи соли 2008 то ба 30,2 фоиз паст карда шуд.
Мақсадҳо ва вазифаҳои асосӣ
Баланд бардоштани самаранокии назорат дар самти ҷалби қарзҳои хориҷӣ ба Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки қарзи давлатии берунаро ташкил медиҳанд, мақсади асосии Барномаи давлатии қарзгирии берунаи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2009-2011 мебошад.
Бо мақсади роҳ надодан ба андӯхти назоратнашавандаи қарзи беруна Барномаи давлатии қарзгирии берунаи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси принсипҳои зерин, инчунин меъёрҳои мутобиқ ба Стратегияи идоракунии қарзи давлатӣ ташаккул меёбад:
маҳдудкунии ниҳоии қабули ӯҳдадориҳо оид ба ҷалби қарзҳои давлатҳои хориҷӣ ва қарзҳои созмонҳои байналмилалии молиявӣ аз рӯи лоиҳаҳои нави аз буҷети давлатӣ маблағгузоришаванда;
ҷалби қарзҳо барои маблағгузориҳои хароҷоти лоиҳаҳои татбиқшаванда бо мақсади ба анҷом расонидани онҳо;
муттамарказонидани захираҳои қарзӣ барои татбиқи лоиҳаҳои азими дорои аҳамияти стратегии умумидавлатии инфрасохторӣ, ки оид ба татбиқи онҳо қарори дахлдори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул шудааст.
Ҳамаи ин имконият медиҳад, ки барномаҳои иҷтимоии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон васеъ гардонида шуда, ҳамчунин ба рушди бахшҳои асосӣ: инфрасохтори нақлиёт, энергетика ва ислоҳоти соҳаи кишоварзӣ, ки ҳолати ҳақиқии иқтисодиро муайян менамоянд, кӯмаки зарурӣ расонида шавад.
Барномаи мазкур 70 қарзи давлатиро дар бар мегирад, ки аз ҷумлаи онҳо 32 созишномаи қарзӣ дар сатҳи лоиҳавӣ қарор доранд. Маблағи умумии қарзҳо аз рӯи Барномаи пешниҳодгардида - 1694,5 млн. доллари ИМА-ро ташкил медиҳанд. Аз маблағҳои қайдшуда то 1 январи соли 2008327,5 млн. доллари ИМА аз худ карда шудааст.
Азхудкунии маблағҳо дар соли 2008 дар ҳаҷми 416,6 млн. доллари ИМА, дар соли 2009 бошад. азхудкунӣ дар ҳаҷми 369,3 млн. доллари ИМА, дар соли 2010 - 223,2 млн. доллари ИМА ва дар соли 2011 - 172,4 млн. доллари ИМА дар назар дошта шудаанд.
Бахшҳои иқтисодиёт
Барнома тибқи шаклҳои истифодабарии маблағҳои қарзӣ дар бахшҳои иқтисодиёт таҳия карда шудааст:
- бахши кишоварзӣ ва обёрӣ 18 қарзро дар бар мегирад, ки онҳо барои барқарор намудани соҳаи кишоварзӣ, дастгирии хусусигардонӣ ва барқароркунии инфрасохтор, азнавсозии системаи ирригатсионӣ, инкишофи муассисаҳои кишоварзӣ, пахтакорӣ ва соҳибкорӣ дар деҳот равона карда шудаанд. Маблағҳои ҷалбшаванда ба ин соҳа дар ҳаҷми 262,2 млн. доллари ИМА дар назар дошта шудаанд, ки он 15.5 фоизи ҳаҷми умумии қарзҳои ҷалбшавандаро ташкил медиҳад.
- бахши тандурустӣ 6 қарзро дар бар мегирад, ки асосан ба рушди сохторҳои ибтидоӣ ва асосии соҳаи тандурустӣ равона карда шудааст. Маблағҳои умумии ҷалбшаванда ба ин соҳа дар ҳаҷми 60,3 млн. доллари ИМА дар назар дошта шудаанд, ки он 3,6 фоизи ҳаҷми умумии қарзҳои ҷалбшавандаро ташкил медиҳад.
- бахши маориф 6 қарзро дар бар мегирад, ки ба дастгирии тараққиёти бахши маориф, сохтмон ва азнавсозии мактабҳо равона карда шудааст. Маблағҳои ҷалбшаванда ба ин соҳа дар ҳаҷми 72,4 млн. доллари ИМА дар назар дошта шудаанд, ки он 4,3 фоизи ҳаҷми умумии қарзҳои ҷалбшавандаро ташкил медиҳад.
- бахши энергетика ва саноат 15 қарзро дар бар мегирад, ки онҳо барои барқароркунии инфрасохтори дохилӣ ва дастгирии рушди тиҷорати байналмилалии захираҳои энергетикӣ равона карда шудаанд. Маблағҳои умумии ҷалбшаванда ба ин соҳа дар ҳаҷми 636,4 млн. доллари ИМА дар назар дошта шудаанд, ки он 37.6 фоизи ҳаҷми умумии қарзҳои ҷалбшавандаро ташкил медиҳад.
- бахши нақлиёт ва коммуникатсия 14 қарзро дар бар гирифта, барои барқарорсозӣ ва рушди низоми нақлиёти ҷумҳурӣ равона карда мешаванд. Маблағҳои умумии ҷалбшаванда ба ин соҳа дар ҳаҷми 563,0 млн. доллари ИМА дар назар дошта шудаанд, ки он 33,2 фоизи ҳаҷми умумии қарзҳои ҷалбшавандаро ташкил медиҳад.
- бахши идоракунии давлатӣ 3 қарзро дар бар мегирад. Маблағҳои ҷалбшаванда ба ин соҳа дар ҳаҷми 56.9 млн. доллари ИМА дар назар дошта шудаанд, ки он 3.4 фоизи ҳаҷми умумии қарзҳои ҷалбшавандаро ташкил медиҳад.
- бахши хоҷагии манзилию коммуналӣ 6 қарзро дар бар мегирад, ки барои барқарорсозии системаи обтаъминкунӣ равона карда шудаанд. Маблағҳои умумии ҷалбшаванда ба ин соҳа дар ҳаҷми 33,0 млн. доллари ИМА дар назар дошта шудаанд, ки он 1.9 фоизи ҳаҷми умумии қарзҳои ҷалбшавандаро ташкил медиҳад.
- бахши молия 2 қарзро дар бар мегирад. Мақсади асосии қарзҳои мазкур тараққиёти низоми маблағгузории хурд мебошад. Маблағҳои ҷалбшаванда ба ин соҳа дар ҳаҷми 10.2 млн. доллари ИМА дар назар дошта шудаанд, ки он 0.6 фоизи ҳаҷми умумии қарзҳои ҷалбшавандаро ташкил медиҳад.
Дар доираи созишномаҳои қарзии имзогардида оид ба татбиқи лоиҳаҳо дар якҷоягӣ бо ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ 22 созишномаи ёридиҳандаи қарзӣ ҷиҳати аз нав ба расмият даровардани қарзҳо ба маблағи 511,0 млн. доллари ИМА, ки 30,1 фоизи ҳаҷми умумии қарзҳои ҷалбшавандаи берунаро ташкил медиҳанд, ба имзо расонида шудааст.
Қарзгирандаи мазкур Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, вале дар асл хизматрасонӣ ва баргардонидани маблағи асосии қарзҳоро субъектҳои хоҷагидории ҷумҳурӣ амалӣ мегардонанд.
Портфели (сандуқи) қарзгириҳо
Ба Барнома карздиҳандаҳои зайл дохил карда шудаанд:
- Бонки Умумиҷаҳонӣ - 8 қарз, ки аз онҳо 3 созишномаи қарзӣ мавриди баррасӣ қарор доранд;
- Бонки Осиёии рушд - 27 қарз, ки аз онҳо 13 созишномаи қарзӣ мавриди баррасӣ қарор доранд;
- Бонки Исломии рушд - 19 қарз, ки аз онҳо 12 созишномаи қарзӣ мавриди баррасӣ қарор доранд;
- Фонди Қувайтии рушд - 1 созишномаи қарзӣ;
- Фонди Саудии рушд - 1 созишномаи қарзӣ мавриди баррасӣ қарор дорад;
- Фонди СДСН - 3 созишномаи қарзӣ;
- Бонки аврупоии таҷдид ва рушд - 4 созишномаи қарзӣ, ки аз он 1 созишномаи қарзӣ мавриди баррасӣ қарор дорад;
Бонки содироту воридоти ҶХХ - 4 созишномаи қарзӣ, ки аз он 1 созишномаи қарзӣ мавриди баррасӣ қарор дорад;
- Ҷумҳурии Фаронса - 1 созишномаи қарзӣ;
- Ҷумҳурии Федеративии Олмон - 1 созишномаи қарзӣ.
- Ҷумҳурии Исломии Эрон - 1 созишномаи қарзӣ мавриди баррасӣ қарор дорад.
Ҳамаи қарзҳои номбаршуда ба меъёрҳои имтиёзнок барои Тоҷикистон мувофиқат мекунанд.
Карзҳои Бонки Умумиҷаҳонӣ, Бонки Осиёии рушд, Бонки Исломии рушд, Фонди СДСН, Фонди Қувайтии рушд, Фонди Саудии рушд, Ҷумҳурии Фаронса ва Ҷумҳурии Федеративии Олмон барои давраи дарозмуддат аз 20 то 40 сол дода мешаванд ва меъёри фоизҳо аз 0,15 фоиз то 2,0 фоизи солонаро ташкил дода, давраҳои имтиёзнок аз рӯи баргардонидани қарзҳои асосӣ аз 5 то 20 солро дар бар мегиранд.
Қарзҳои Бонки содироту воридоти ҶХХ ба мӯҳлати 20 сол пешниҳод шудаанд ва меъёри фоизии кредитҳо 2 фоизи солона буда, давраи имтиёзнокашон аз рӯи пардохти маблағи асосӣ 5 сол муайян шудааст.
Қарзҳои Бонки аврупоии таҷдид ва рушд ва Ҷумҳурии Исломии Эрон ҳамчунин ба меъёрҳои имтиёзнок мувофиқат намуда, меъёри фоиз ба Libor + 1 фоиз ва Libor + 0.5 фоиз баробар аст.
Хулоса
Барномаи давлатии қарзгирии берунаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамасола ҳангоми тартиб додани лоиҳаи буҷети давлатӣ барои соли оянда таҳия ва аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонибдорӣ гардида, аз ҷониби Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.
Нишондиҳандаҳои асосие, ки ба Барномаи давлатии қарзгирии беруна шомил мешаванд, аз Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қарзгирии давлатӣ ва қарзе, ки аз ҷониби давлат кафолат дода мешавад" ва Стратегияи идоракунии қарзи давлатӣ бармеоянд. Барнома хусусияти миёнамӯҳлат дошта, дар асоси принсипҳо ва меъёрҳои дар Стратегияи идоракунии қарзи давлатӣ муайянгардида бо назардошти то ҳадди имкон кам кардани хавфи фискалӣ ва таъмини эътидол дар доираи идоракунии қарзгириҳои беруна амалӣ карда мешавад.
Утверждена
Постановлением Маджлиси намояндагон
Маджлиси Оли Республики Таджикистан
от 12 ноября 2008 года, №1671
Программа государственных внешних заимствований Республики Таджикистан на 2009-2011 годы
Введение
Программа государственных внешних заимствований Республики Таджикистан представляет собой перечень внешних заимствований Республики Таджикистан на очередной финансовый год и прогнозных двух лет с разделением иностранных заимствований кредиторам и секторам экономики, а также с включением новых планируемых заимствований.
Данная программа разработана на основании Закона Республики Таджикистан "О государственном и гарантированном государством заимствовании и долге" и разрабатываемой Стратегией управления государственным долгом на 2008-2010 годы и соответствует экономической политике Правительства Республики Таджикистан, отражающей основные приоритеты, установленные в Национальной Стратегии Развития Республики Таджикистан на период до 2015 года и Стратегии сокращения бедности в Республике Таджикистан на 2007 - 2010 годы, направленных на достижение Целей Развития Тысячелетия.
Учитывая остроту проблемы внешнего долга Таджикистана, в последние годы Правительством Республики Таджикистан проводится политика консолидации всех доходов бюджета и жесткого ограничения новых заимствований. Еще в 2000 году объем внешнего долга Таджикистана составлял 110% к Валовому внутреннему продукту. Улучшение долговой ситуации стало возможным благодаря постоянным усилиям Правительства Республики Таджикистан по реструктуризации долга при помощи переоформления, списания и обмена долга на активы, также за счет стабильного экономического роста уровень внешнего долга Таджикистана снижен на 1 января 2008 года до 30,2 % к Валовому внутреннему продукту.
Основные цели и задачи
Основной целью Программы государственных внешних заимствований Республики Таджикистан на 2009-2011 годы является повышение эффективности и контроля за привлечением иностранных кредитов в Республику Таджикистан, формирующих государственный внешний долг.
С целью недопущения неконтролируемого накопления внешнего долга, Программа государственных внешних заимствований формируется на основании нижеперечисленных принципов, а так же критериев соответствующих Стратегии управления государственным долгом:
предельное ограничение принятия обязательств по привлечению кредитов иностранных государств и займов международных финансовых организаций по новым проектам финансируемым из государственного бюджета:
привлечение займов для финансирования расходов по реализуемым проектам с целью их завершения;
концентрация заёмных ресурсов для реализации новых крупных имеющих стратегическое, общегосударственное значение инфраструктурных проектов, решения по реализации которых уже принято Правительством Республики Таджикистан.
Все это дает возможность расширить социальные программы Правительства Республики Таджикистан параллельно оказывая необходимую поддержку развитию основных секторов, определяющих состояние реальной экономики: транспортной инфраструктуры, энергетики и реформирования сельскохозяйственного сектора.
Настоящая Программа рассматривает 70 кредитов, из которых - 32 кредитные соглашения находятся на проектной стадии. Общая суммарная стоимость кредитов, по - предлагаемой Программе составляет - 1694.5 млн. долл. США. Из данных средств до 1 января 2008 года освоено327,5 млн. долл. США.
Освоение в 2008 году ожидается в размере 416.6 млн. долл. США, в 2009 году - 369,3 млн. долл. США. в 2010 году - 223,2 млн. долл. США и в 2011 году - 172,4 млн, долл. США.
Секторы экономики
Программа разработана по типу использования кредитных средств в отраслях экономики:
- сельскохозяйственный сектор и мелиорация включает 18 кредитов, которые направлены на восстановление сельскохозяйственной отрасли, поддержку приватизации и восстановление инфраструктуры, реабилитацию ирригационных систем, развитие сельскохозяйственных предприятий, хлопководства и сельского предпринимательства. Общий объем привлекаемых средств в данный сектор прогнозируется в сумме 262,2 млн. долл. США или 15,5 процента от общего объема.
- сектор здравоохранения включает 6 кредитов, направленных в основном на развитие первичного и базового звена здравоохранения. Общий обьем привлекаемых средств в данный сектор прогнозируется в сумме 60,3 млн. долл. США или 3,6 процента от общего объема.
- сектор образования включает 6 кредитов, направленных на поддержку развития сектора образования, строительство и реконструкцию школ. Общий объем привлекаемых средств в данный сектор прогнозируется в сумме 72,4 млн. долл. США или 4.3 процента от общего объема;
- энергетический и промышленный сектор включает 15 кредитов, направленных на восстановление внутренней инфраструктуры и оказание поддержки по развитию международной торговли энергоресурсами. Общий объем привлекаемых средств в данный сектор прогнозируется в сумме 636,4 млн. долл. США или 37,6 процента от общего объема.
- сектор транспорта и коммуникаций включает 14 кредитов, направленных на реабилитацию и развитие транспортной системы республики. Общий объем привлекаемых средств в данный сектор прогнозируется в сумме 563,0 млн. долл. США или 33,2 процента от общего объема.
- сектор государственного управления включает 3 кредита. Общий объем привлекаемых средств в данный сектор прогнозируется в сумме 56,9 млн. долл. США пли 3,4 процента от общего объема.
- сектор жилищно-коммунального хозяйства включает 6 кредитов, направленных на восстановление систем водоснабжения. Общий объем привлекаемых средств в данный сектор прогнозируется в сумме 33,0 млн. долл. США или 33,2 процента от общего объема.
- Финансовый сектор включает 2 кредита. Основной целью данных кредитов является развитие систем микрофинансирования. Общий объем привлекаемых средств в данный, сектор прогнозируется в сумме 10.2 млн. долл. США или 0,6 процента от общего объема.
В рамках подписанных Кредитных соглашений по реализации проектов, осуществляемых совместно с международными финансовыми организациями, подписано 22 вспомогательных кредитных соглашения о перекредитовании средств на сумму 511.0 млн. долл. США или 30,1 процентов от общего объема внешних заимствований.
Заемщиком по данным кредитам выступает Правительство Республики Таджикистан однако фактическое обслуживание и возврат средств будет осуществляться хозяйствующими субъектами республики.
Портфель заимствований
В Программу включены следующие бенефициары:
- Всемирный Банк - 8 кредитов, из них 3 кредитных соглашения на стадии рассмотрения;
- Азиатский Банк развития - 27 кредитов, из них 13 кредитных соглашения на стадии рассмотрения;
- Исламский Банк развития - 19 кредитов, из них 12 кредитных соглашения на стадии рассмотрения;
- Кувейтский Фонд развития - 1 кредитное соглашение;
- Саудовский Фонд развития - 1 кредитное соглашение;
- Фонд ОПЕК - 3 кредитных соглашения;
- Европейский банк реконструкции и развития 4 кредитных соглашения, одно на стадии рассмотрения.
- Эксимбанк КНР - 4 кредитных соглашения, из них 1 кредитное соглашение находится на стадии рассмотрения;
- Республика Франция - 1 кредитное соглашение;
- Федеративная Республика Германия - 1 кредитное соглашение;
- Исламская Республика Иран - 1 кредитное соглашение;
Все вышеназванные кредиты соответствуют критериям льготности для Таджикистана.
Кредиты Всемирного Банка, Азиатского Банка развития, Исламского Банка развития. Фонда ОПЕК, Кувейтского Фонда развития, Саудовского Фонда развития, Республики Франция и Федеративной Республики Германии предоставлены на долгосрочный период от 20 до 40 лет, процентные ставки составляют от 0,15 до 2,0 процентов годовых, льготные периоды по возврату основной суммы долга варьируются от 5 до 10 лет.
Кредиты Эксимбанка КНР предоставлены на 20 лет, процентная ставка составляет 2.0 процента годовых, льготный период по возврату основной суммы долга 5 лет.
Кредиты Европейского банка реконструкции и развития и Исламской Республики Иран также соответствуют критериям льготности, процентная ставка составляет соответственно - Libor + 1 процент и Libor+0,5 процентов.
Заключение
Программа государственных внешних заимствований Республики Таджикистан разрабатывается ежегодно при составлении проекта государственного бюджета на предстоящий год, одобряется Правительством Республики Таджикистан и утверждается Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли Республики Таджикистан.
Основные параметры, включенные в Программу государственных внешних заимствований разработаны на основании Закона Республики Таджикистана "О государственном и гарантированном государством заимствовании и долге" и Стратегии управления государственным долгом. Программа имеет среднесрочный характер и реализуется на основании принципов и критериев, определенных в Стратегии управления государственным долгом, с учетом минимизации фискальных рисков и обеспечения оптимальности в рамках управления внешними заимствованиями.
