Оинномаи нақлиёти роҳи оҳани Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ин Оиннома асосҳои иқтисодӣ, ҳуқуқӣ ва ташкилии фаъолияти роҳи оҳани Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд нақлиёти роҳи оҳан)-ро муайян мекунад, муносибатҳои Роҳи оҳанро бо мақомоти ҳокимияти давлатӣ, шахсони ҳуқуқӣ ва воқеие, ки молики объектҳои нақлиёти роҳи оҳан мебошанд, ҳамчунин мусофирон, фиристандагон ва гирандагони бор, бағоҷбор ва бағоҷ танзим менамояд.

Фасли I Асосҳои идора ва танзими давлатӣ дар нақлиёти роҳи оҳан

Боби I. Муқаррароти умумӣ

1. Нақши нақлиёти роҳи оҳан дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

Нақлиёти роҳи оҳан қисми таркибии комплекси нақлиётии Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, вазифадор аст дар ҳамкорӣ бо дигар навъҳои нақлиёт талабот ба ҳамлу нақлро дар робитаҳои дохилӣ ва байналмилалӣ ва амнияти миллии давлат, ҳамчунин ташкили бозори ҳамлу нақл ва хизматҳои ба он алоқаманд, рушду инкишофи босамари фаъолияти соҳибкориро сари вақт ва босифат таъмин намояд. Давлат назорат ва танзими фаъолияти нақлиёти роҳи оҳан ва инкишофи заминаи моддию техникии онро ба роҳ мемонад.

Давлат молики нақлиёти роҳи оҳан мебошад, идораи фаврӣ, назорат ва танзими фаъолияти нақлиёти роҳи оҳан аз ҷониби мақоми ваколатдорнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Мафҳумҳои асосие, ки дар ин Оиннома истифода мешаванд

-нақлиёти роҳи оҳан - яке аз навъҳои комплекси нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, аз хоҷагиҳои гуногуни ба ҳамдигар алоқамандлокомотив, вагон, хоҷагии роҳ, хоҷагии энергетика, сигнализатсия ва алоқа, ки комплекси ягонаи истеҳсолию техникиро ифода мекунанд, иборат аст;

- роҳи оҳан - соҳаи нақлиёти роҳи оҳан, ки дар ҳамкорӣ бо дигар навъҳои нақлиёт эҳтиёҷоти иқтисод ва аҳолиро дар ҳамлу нақл дар асоси танзими давлатии фаъолияти истеҳсолию хоҷагидорӣ ва фаъолияти дигар корхонаю муассисаҳое, ки ба ҳайати он дохил мешаванд, таъмин менамояд;

- бозори хизматҳои нақлиётӣ - соҳаи амалӣ намудани интиқоли мусофирон, бор, бағоҷбор ва бағоҷ, хизматрасонии техникӣ ва таъмири маҷмӯи нақлиёти роҳи оҳан, анҷом додани корҳои (хизматҳои) ёриву кӯмакрасонӣ ва дигар навъҳои корҳои вобаста ба ҳамлу нақл;

- комплекси истеҳсолию технологии нақлиёти роҳи оҳан - шабакаи ягонаи роҳҳои оҳан; корхонаҳое, ки таъмир ва навсозии маҷмӯи нақлиёти роҳи оҳан ва контейнерҳо, истеҳсол ё таҳвили қисмҳои эҳтиётӣ, таҷҳизот ва мавод, таъмини воситаҳои алоқа, ҷамъоварӣ ва коркарди иттилооти технологӣ, барномаҳои илмӣ дар соҳаи техника, технология ва рушди роҳи оҳан, ҳамчунин корхонаю муассисаҳои соҳаи иҷтимоиро анҷом медиҳанд;

- ҳақраҳа - замини роҳи оҳан, хокрезаи роҳи оҳан, иншооти сунъӣ, биноҳои хати роҳ ва ғайра, сохтори энергетикии роҳи оҳан, таҷҳизоти алоқа, истгоҳҳои роҳи оҳан, минтақаҳои муҳофизатии ҷангалкорӣ ва сохторҳои роҳ;

- минтақаҳои муҳофизатӣ - қитъаҳои замин, ки барои сохтмон ва дигар объектҳои роҳи оҳан заруранд, ҳамчунин замин бо хоки ҳаракаткунанда, ки ба заминҳои нақлиёти роҳи оҳан пайваст мебошанд;

- раванди ҳамлу нақл - маҷмӯи амалиёти ташкилию технологии ба ҳам алоқаманд, ки аз ҷониби корхонаҳо ва дигар воҳидҳои роҳи оҳан ҳангоми тайёр кардан, ҳамлу нақл ва анҷом додани интиқоли мусофирон, бор, бағоҷбор ва бағоҷ иҷро мешаванд;

- хатҳои роҳи оҳани истифодаи умум - хатҳои роҳи оҳан, ки дар онҳо истгоҳҳои роҳи оҳан ҷойгир шуда барои иҷрои амалиёти дахлдор оид ба қабул ва фиристондани қатораҳо, амалӣ намудани корҳои манёврӣ, қабул ва додани бор, бағоҷбор, бағоҷ ва хизматрасонии мусофирон таъин гардидаанд;

- алоқаи бевоситаи омехта (ҳамлу нақли мултимодалӣ) - ҳамлу нақле, ки тавассути навъҳои гуногуни нақлиёт аз рӯи ҳуҷҷатҳои ягонаи нақлиёти (борнома), ки барои тамоми роҳи паймудашаванда тартиб дода шудааст, амалӣ мегардад;

- мусофир - шахси воқеие, ки бо қатора сафар мекунад ва бо худ ҳуҷҷатҳои сафар дорад;

- бор - объекти ба воситаи роҳи оҳан интиқолшаванда (маснуот, ашё, маъданҳо, мавод ва ғайра), ки роҳи оҳан бо тартиби муқарраршуда барои ҳамлу нақл қабул намудааст;

- бағоҷ - ашё, дигар арзишҳои моддие, ки аз ҷониби мусофир барои мақсадҳои шахсии маишӣ ба ивази пардохти ҷудогона дар вагони бағоҷӣ то истгоҳи таъиншуда, ки дар ҳуҷҷати сафари мусофир нишон дода шудааст, фиристода мешаванд;

- бағоҷбор - бор, дигар арзишҳои моддие, ки дар қатораҳои мусофиркаш ва почтавию бағоҷӣ интиқол мегарданд;

- борҳои хатарнок - ашё, мавод, маснуот, партовҳои фаъолияти истеҳсолӣ ва ғайра, ки вобаста ба хусусиятҳои хоси худ ва бо назардошти омилҳои муайян метавонанд дар раванди интиқол ё ҳангоми анҷом додани корҳои боркунию борфарорӣ ва нигоҳдорӣ боиси таркиш, сӯхтор ё зарар дидани воситаҳои техникӣ, дастгоҳҳо, иншоот ва дигар объектҳои нақлиёти роҳи оҳан гарданд, ҳамчунин сабаби ҳалокат, ҷароҳат, заҳролшудшавӣ, сӯхтан ё беморшавии одамон ва ҳайвонот шаванд, ба муҳити табиати атроф зарари худро расонанд;

- ҳамлу нақли махсус - намуди алоҳидаи ҳамлу нақл, ки интиқоли борҳоро барои мақсадҳои махсусан муҳими давлатӣ ва мудофиавӣ таъмин месозад;

- алоқаи байналмилалии роҳи оҳан - интиқоли мусофирон, бор, бағоҷбор ва бағоҷ байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва давлатҳои хориҷӣ, аз он ҷумла алоқаи роҳи оҳан бо давлатҳои аъзои ИДМ;

- литсензия (иҷозатнома)-иҷозат барои иҷрои навъи муайяни фаъолияти нақлиёти роҳи оҳан, ки аз тарафи Бозрасии нақлиётии Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба нақлиёти роҳи оҳан

3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба нақлиёти роҳи оҳан аз Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз қонунҳои конститутсионӣ, Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи нақлиёт", қонунҳо, дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқӣ, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳамин Оиннома иборат мебошад.

Амволи нақлиёти роҳи оҳан

4.Идораи амвол ва объектҳои нақлиёти роҳи оҳан аз тарафи давлат бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

Боби II. Замин ва минтақаҳои муҳофизатии нақлиёти роҳи оҳан

5.Заминҳои нақлиёти роҳи оҳан заминҳои дорои аҳамияти ҷумҳуриявие мебошанд, ки ройгон барои истифодаи доимӣ (бемӯҳлат) ба корхонаю муассисаҳои он барои анҷом додани вазифаҳои махсуси ба зимаашон гузошташуда дода мешаванд. Ба онҳо заминҳои зери хатҳои роҳи оҳан ва истгоҳҳо (аз он ҷумла ҳақраҳа), инчунин ниҳолзорҳои муҳофизатию мустаҳкамкунанда, иморат, бино, иншоот ва объектҳои дигаре, ки барои истифода ва навсозии роҳи оҳан бо назардошти дурнамои рушду инкишофи онҳо заруранд, тааллуқ доранд.

Барои мақсадҳое, ки хусусияти мувақкатӣ доранд, ба корхонаю муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан мумкин аст бо шартҳои иҷора замин дода шавад.

6.Андозаи қитъаҳои замин (аз ҷумла ҳақраҳа) мутобиқи меъёрҳои бо тартиби муқарраршуда тасдиқгардида, ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавӣ ва нақшаҳои генералии рушду инкишофи хатҳо ва истгоҳҳои роҳи оҳан муайян карда мешавад. Қитъаҳо бо назардошти азхудкунии онҳо мутобиқи қонунгузории замини Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷудо карда мешаванд.

7.Заминҳои нақлиёти роҳи оҳан бояд ба талаботи шаҳрсозӣ, экологӣ ва санитарии дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраршуда ҷавобгӯ бошанд.

Минтақаҳои муҳофизатии нақлиёти роҳи оҳан

8.Бо мақсади таъмини амнияти аҳолӣ ва истифодаи муътадили роҳҳои оҳан ва дигар объектҳои нақлиёти роҳи оҳан (аз ҷумла объектҳои саноатӣ ва дигар навъҳои нақлиёт), ки заминҳои дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ дар маҳалҳои ба ярч, фуруравӣ, шусташавӣ, сел ва дигар таъсироти хатарнок дучоршуда воқеъ гардидаанд, минтақаҳои муҳофизатӣ муқаррар мешаванд.

Тартиби муқаррар намудани минтақаҳои муҳофизатӣ, андозаи онҳо, низоми истифодаи заминҳое, ки барои ин мақсадҳо ҷудо гардидаанд, дар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

Боби III. Низоми идора дар нақлиёти роҳи оҳан

10.Назорати фаъолияти корхонаю муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳанро дар баробари Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон мақомоти давлатие, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон функсияи чунин назорат ба зиммаи онҳо вогузор шудааст, амалӣ менамоянд.

Танзими фаъолияти нақлиёти роҳи оҳан

11.Танзими давлатии фаъолияти нақлиёти роҳи оҳан бо роҳи таъмини ҳуқуқӣ, иҷозатномадиҳӣ, таъмини самаранокии макроиқтисодӣ, ташаккули системаи устувор тараққиёбандаи муносибатҳои хоҷагӣ дар соҳаи роҳи оҳан, мусоидат ба ташаккули муносибатҳои бозори дар асоси рушди рақобат, пешгирӣ, маҳдудкунӣ ва роҳ надодан ба фаъолияти монополӣ ва рақобати носолим, татбиқи сиёсати инвеститсионӣ (сармоягузорӣ), амали намудани сиёсати тарифии давлатӣ бо усулҳои муқарраргардида анҷом дода мешавад, назорати он аз тарафи корхонаҳои роҳи оҳан иҷро гардидани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба нақлиёт амалӣ карда мешавад.

Фаъолияти марбут ба амалисозии раванди нақлиёти роҳи оҳан дар асоси литсензия (иҷозатнома), ки аз тарафи Бозрасии нақлиётии Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад, амалӣ мегардад.

Боби IV. Асосҳои фаъолияти нақлиёти роҳи оҳан

13.Кашонидани мусофирон, бор, бағоҷбор ва бағоҷ бо нақлиёти роҳи оҳан дар алоқаи дохилӣ бо тартиб ва мувоКфиқи шартҳое, ки дар фасли II ин Оиннома, қоидаҳои кашонидани мусофирон, бор, бағоҷбор ва бағоҷ бо роҳҳои оҳани Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қоидаҳои ҳамлу нақли бор муқаррар шудаанд, амалӣ карда мешавад.

14.Кашонидани мусофирон, бор, бағоҷбор, бағоҷ бо нақлиёти роҳи оҳан дар роҳҳои алоқаи байналмилалӣ ба тариқи транзит дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси шартномаҳои дахлдори байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

15.Нишондиҳандаҳои сифати ҳамлу нақл (мӯҳлати расонидан, ҳифзи бор, бағоҷбор, бағоҷ) ва хизматрасонӣ ба мусофирон, фиристандагон ва гирандагони борҳо, бағоҷбор ва бағоҷ, ки барои роҳи оҳан ва дигар корхонаҳо марбут ба ҳамлу нақл ва хизматрасонии онҳо ҳатмӣ мебошанд, бо тартиби дар ин Оиннома ва Қоидаҳои ҳамлу нақли бор пешбинишуда муқаррар карда мешаванд.

Тарифҳо

16.Тарифҳои интиқоли мусофирон, бор, бағоҷбор ва бағоҷ ба воситаи роҳи оҳани Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯи маълумотҳои пешниҳоднамудаи корхонаҳои роҳи оҳан таҳия мегарданд ва бо мақоми давлатии зиддимонополӣ мувофиқа карда мешаванд. Тарифҳои ҳамлу нақл дар робитаҳои байналмилалӣ мувофиқи шартномаҳои дахлдори эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

17.Корҳо ва хизматрасонии иловагие, ки бо интиқоли мусофирон, бор, бағоҷбор ва бағоҷ марбут мебошанд аз тарафи фиристандагон, гирандагон ва мусофирон бо нархҳои шартномавӣ, вале на камтар аз нархҳои номиналӣ пардохта мешаванд.

Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби ҳисоби масофаҳои тарифӣ ва ҷаримаҳоро якҷоя бо корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан бо мувофиқа бо мақоми давлатии зиддимонополӣ муқаррар менамояд.

Асосҳои фаъолияти молиявию иқтисодии нақлиёти роҳи оҳан

18.Корхона ва муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан фаъолияти молиявиро дар асоси принсипи мувофиқати танзими давлатӣ ва муносибатҳои бозорӣ амалӣ менамояд.

19.Муносибатҳои иқтисодӣ (аз ҷумла тақсими даромад аз ҳамлу нақл, ҳисоббаробаркунӣ вобаста ба зиён дидан ҳангоми ҳамлу нақли бор ва зарар дидани воситаҳои техникӣ) байни корхонаҳои таъмири вагонҳо ва дигар корхонаю муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан, ки бо ташкил ва таъмини ҷараёни ҳамлу нақл алоқаманд мебошанд, бо тартибе, ки Вазорати нақлиёт якҷоя бо корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд, танзим карда мешаванд.

20.Сохтмони шоҳроҳҳои нави хати роҳи оҳан бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

Навсозии шоҳроҳҳои хати роҳи оҳан, объектҳои таъиноти сафарбарӣ, нақлиёти роҳи оҳан, харидории қатораҳои роҳи оҳан аз ҳисоби маблағҳои худӣ ва маблағҳои қарз анҷом дода мешавад.

21.Барои ҳалли масъалаҳои умумисоҳавӣ аз тарафи корхонаю ташкилотҳои тобеъи Роҳи оҳани Тоҷикистон аз ҳисоби даромади софе, ки баъди пардохти андозҳо ба буҷет дар ихтёрашон боқи мемонанд, фондҳо ва захираҳо, аз ҷумла рушди моддӣ ва иҷтимоии корхона ва муассисаҳои давлатии нақлиёти роҳи оҳан ташкил карда мешавад.

22.Чиптаҳо дар нақлиёти роҳи оҳан барои мусофирон бо арзиши пураашон фурӯхта мешаванд, ба истиснои шахсоне, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба онҳо барои сафар дар нақлиёти роҳи оҳан имтиёз муқаррар намудааст.

Ҷуброни сафари имтиёзнок бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

Ҳангоми муқаррар намудани вайрокунии тартиби фурӯши чиптаҳо дар нақлиёти роҳи оҳан шахсони гунаҳгор мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

23.Ҳисоббаробаркунии фиристандагон ва гирандагони бор, бағоҷбор ва бағоҷ бо корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан барои ҳамлу нақл, боҷҳои иловагӣ барои амалиёти боркашонӣ ва истифодаи қатораҳо, инчунин пардохти ҷаримаҳо ва пенияҳо бо тартиби муайяннамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамин Оиннома ва шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

Корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан ҳуқуқ доранд борҳои барои ҳамлу нақл ба онҳо супоридашударо барои таъмини маблағе, ки барои кашонидани бор бояд пардохта шавад ва дигар пардотҳои марбут ба ҳамлу нақл бо тартиби муайяннамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳамин Оиннома нигоҳ доранд.

Боби V. Бехатарӣ, ҳифз ва ташкили кори нақлиёти роҳи оҳан дар шароити махсус

24. Корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан шароити бехатари сафарро барои ҳаёт ва саломатии мусофирон, ҳамлу нақли бор, бағоҷбор ва бағоҷ, бехатарии ҳаракати қатораҳо ва дигар воситаҳои нақлиёти роҳи оҳан, аз он ҷумла ҳангоми корҳои манёврӣ, истифодаи воситаҳои нақлиёт ва воситаҳои дигари техникие, ки ба раванди ҳамлу нақл, меҳнати коргарони роҳи оҳан ва ҳифзи муҳити атроф марбутанд, таъмин менамоянд.

25. Ташкили таъмини бехатарии ҳаракат ва истифодаи воситаҳои нақлиёт ва воситаҳои дигари техникие, ки ба раванди ҳамлу нақл дар нақлиёти роҳи оҳан вобастаанд, инҳоро дарбар мегирад:

-танзими ҳуқуқӣ дар соҳаи бехатарии ҳаракат ва истифодаи воситаҳои нақлиёт ва воситаҳои дигари техникии вобаста ба раванди ҳамлу нақл;

-таҳияи сиёсати давлатии техникӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва татбиқи он дар асоси чораҳои амалӣ оид ба пешгирии вайронкунии бехатарии ҳаракат ва истифодаи воситаҳои нақлиёт ва воситаҳои дигари техникӣ, ки ба раванди ҳамлу нақл алоқаманд мебошанд;

-амалӣ намудани назорати иҷрои талаботи қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрию ҳукуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки муносибатҳои ҳуқуқиро дар соҳаи бехатарии ҳаракат, истифодаи воситаҳои нақлиёт ва воситаҳои дигари техникии ба раванди ҳамлу нақл алоқамандбуда танзим менамоянд.

26.Ташкили шароит барои таъмини бехатарии ҳаракат, истифодаи воситаҳои нақлиёт ва воситаҳои дигари техникие, ки ба раванди ҳамлу нақл дар нақлиёти роҳи оҳан вобастаанд, аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд.

27.Сиёсати давлатӣ дар соҳаи таъмини бехатарии ҳаракат ва истифодаи воситаҳои нақлиёт ва воситаҳои дигари техникӣ дар нақлиёти роҳи оҳан мутобиқи қонунгузории амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамин Оиннома ва дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва барномаҳои мақсадноки ҷумҳуриявӣ амалӣ мегардад.

28.Дар нақлиёти роҳи оҳан хадамоти махсуси барои таъмини назорати бехатарии ҳаракати қатораҳо пешбинигардида, ҳамчунин воҳидҳои рафъи оқибатҳои садамаҳо, ки оқибатҳои садамаҳои роҳи оҳанро бартараф менамоянд, амал мекунанд. Низомномаи ин воҳидҳо, ҳамчунин тартиби гузаронидани тафтишоти хизматӣ ва баҳисобгирии ҳодисаҳои вайронкунии бехатарии ҳаракат аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

Муқаррароти асосии бехатарии ҳаракат

29.Ҳудудҳои истгоҳу вокзалҳои роҳи оҳан ва дигар воҳидҳои роҳи оҳан, ки ба раванди ҳамлу нақл алоқаманд мебошанд, платформаҳои мусофирон ва хатҳои роҳи оҳан, ки дар онҳо ҳаракати қатораҳо сурат мегирад ва манёвру корҳои бор кардану бор фаровардан анҷом дода мешаванд, минтакаҳои хеле хатарнок мебошанд ва дар ҳолати зарурат тавора гирифта мешаванд.

Бе зарурати хизматӣ ба минтақаҳои мазкур ворид шудани шахсони бегона манъ аст. Тартиби дар минтақаҳои хатарнок қарор доштани шаҳрвандон ва дар онҳо ҷойгир намудани объектҳо, ҳангоми дар онҳо гузаронидани корҳо, ҳаракату убур аз роҳҳои оҳан аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

30.Вагонҳо, аз ҷумла махсусгардонидашуда ва контейнерҳо, унсурҳои сохти болоии роҳҳои оҳан ва дигар воситаю механизмҳои техникие, ки ба нақлиёти роҳи оҳан таҳвил мегарданд, ҳамчунин хизматҳое, ки ба мусофирон расонида мешаванд, бояд ба талаботи бехатарии ҳаракат, ҳифзи меҳнат ва амнияти экологӣ, ки бо санадҳои дахлдор муқаррар шудаанд, мувофиқат намоянд ва бояд ба талаботи мазкур мутобиқ будани онҳо мавриди муоинаи ҳатмии техники қарор дода шавад.

Ташкил ва гузаронидани корҳои муоинаи техникӣ аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

31.Объектҳое, ки дар ҳудуди онҳо истеҳсол, нигоҳдорӣ, бор кардан, интиқол ва фаровардани борҳои хатарнок анҷом дода мешавад, бояд дур аз роҳҳои оҳани истифодаи умум ва иншоот дар масофае, ки кори бехатари онҳоро таъмин менамояд, воқеъ гардида бошанд. Масофаи ҳадди ақал аз объектҳои мазкур то роҳҳои оҳани истифодаи умум ва иншоот, ҷойҳои роҳҳои оҳани истифодаи умумро бурида гузаштани қубурҳо, хатҳои алоқа, интиқоли қувваи барқ ва дигар иншоот, ҳамчунин меъёрҳои иншоот ва миқдори чунин объектҳо дар маҳалли ҳамдигарро бурида гузаштан ва наздик қарор гирифтан ба роҳҳои оҳан дар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва меъёрҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

Масъулияти таъмини меъёрҳои муқараршуда ҳангоми сохтмон ва истифодаи қубурҳои газу нафт ва иншооти дигаре, ки роҳҳои оҳани истифодаи умумро бурида мегузаронанд ё бевосита ба онҳо наздик ҷойгир шудаанд, ҳамчунин масъулияти бехатарии истифодаи иншооти мазкур бар дӯши соҳибони онҳост.

Соҳибони иншооти мазкур вазифадоранд дар хусуси ба вуқӯъ омадани ҳолатҳои садамавӣ, ки ба бехатарии ҳаракат таҳдид мекунанд, барои андешидани тадбирҳои зарурӣ сари вақт ба маъмурияти роҳи оҳан хабар диҳанд.

32.Соҳибони борҳои хатарнок ва махсуси ба воситаи роҳи оҳан интиқолшаванда, ки чунин борҳоро мефиристанд ва мегиранд, бояд амнияти ҳамлу нақли онҳо, бор кардану фаровардани онҳоро кафолат диҳанд, воситаҳо ва воҳидҳои зудамале дошта бошанд, ки барои бартараф намудани ҳолатҳои садамавӣ дар сурати рӯй додани онҳо ҳангоми ҳамлу нақли ин борҳо заруранд.

Роҳи оҳан вазифадор аст амнияти интиқоли борҳои хатарнок ва махсусро таъмин намояд ва дар доираи имкониятҳои техникӣ, воситаҳои мавҷудаи барқарорсозӣ дар бартараф намудани оқибатҳои садамаҳо дар ҳолати ба вуқӯъ омадани онҳо ҳангоми ҳамлу нақли ин борҳо, иштирок намояд.

Қоидаҳои асосии истифодаи техникии роҳҳои оҳан ва тартиби фаъолияти кормандони нақлиёти роҳи оҳан ҳангоми истифодаи онҳо аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва тасдиқ мегарданд.

Ҷойҳои ҳамдигарро бурида гузоштани роҳҳои оҳан ва роҳҳои мошингард (гузаргоҳҳои роҳҳои оҳан) дар Қоидаҳои истифодаи техникии роҳҳои оҳани Ҷумҳурии Тоҷикистон, меъёр ва қоидаҳои сохтмон муайян карда мешаванд.

Тартиби истифодаи гузаргоҳҳои роҳи оҳан, кушодан ва бастани онҳо аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар мегардад.

35.Барои вайрон кардани қоидаҳои бехатарии харакат ва истифодаи воситаҳои нақлиёт ва дигар воситаҳои техникии вобаста ба ҷараёни ҳамлу нақл шахсони гунаҳгор ба ҷавобгарии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кашида мешванд.

Муҳофизати бор ва объектҳо дар нақлиёти роҳи оҳан

36.Муҳофизати бор дар роҳи ҳаракат ва дар истгоҳҳои роҳи оҳан, муҳофизати объектҳои нақлиёти роҳи оҳан, ҳамчунин анҷом додани корҳои пешгирикунандаи зидди сӯхтор, назорат аз сӯхтор ва бартараф кардани сӯхтор аз ҷониби воҳидҳои муҳофизати ҳарбикунонидашудаи роҳи оҳан сурат мегиранд. Низомномаи муҳофизати ҳарбикунонидашуда дар соҳаи нақлиёти роҳи оҳан аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мегардад.

Номгӯи борҳое, ки аз ҷониби воҳидҳои мазкур муҳофизат ва мушоият мегарданд, бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдик карда мешавад.

Тартиби муҳофизат ва мушоияти (ҳамроҳӣ кардани) чунин борҳоро Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

37.Муҳофизати объектҳои муҳими нақлиёти роҳи оҳан ва борҳои махсус аз тарафи воҳидҳои қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилӣ амалӣ мегардад. Руйхати чунин объектҳо ва борҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

38.Муҳофизат ва мушоияти борҳои алоҳида аз ҷониби борфиристандагон ё боргирандагон бо тартиби дар қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо пешбинишуда анҷом дода мешавад.

39.Ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ ва мубориза бо ҷинояткорӣ дар нақлиёти роҳи оҳан аз ҷониби мақомоти корҳои дохилии нақлиёти Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва воҳидҳои минтақавии милиса дар ҳамкорӣ бо воҳидҳои муҳофизати ҳарбикунонидашуда ва корхонаю муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан таъмин карда мешавад.

Ташкили кори нақлиёти роҳи оҳан дар ҳолатҳои махсус

40.Корхонаю муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан барои бартараф намудани оқибатҳои фалокат, садама, офатҳои табиӣ (аз роҳ баромадан, обхезӣ, сӯхтор ва ғайра), ки боиси халалдор гардидани кори нақлиёти роҳи оҳан гаштаанд, чораҳои фаврӣ меандешанд. Барои амалӣ намудани ин чораҳо онҳо бояд захираю воситаҳои моддию техникӣ дошта бошанд, ки руйхати онҳоро Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

41.Мақомоти ҳокимияти иҷроия ва мақомоти худидораи маҳаллӣ ба корхонаю муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан дар бартараф намудани оқибатҳои фалокат, садама, офатҳои табиӣ, ки ба ҳаёту саломатии одамон таҳдид мекунанд, бехатарии ҳаракат ва беосеб нигоҳ доштани борҳо, ҳамчунин дар шароити вазъияти мураккаби криминогенӣ кӯмак мерасонанд.

Тартиби ҷуброни хароҷоти мақомоти ҳокимияти иҷроия ва мақомоти худидораи маҳаллӣ, ки ба расонидани ёрӣ дар бартарафсозии фалокат, садама, офатҳои табиӣ алоқаманд мебошанд, аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

42.Мақомоти корҳои дохилӣ ва қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилӣ дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиботи ҳуқуқиро дар нақлиёти роҳи оҳан таъмин менамояд. Дар ҳолатҳои зарурӣ мақомоти корҳои дохилӣ дар нақлиёт ҷиҳати таъмини амнияти шахсии кормандони нақлиёти роҳи оҳан (ҳангоми вазифаҳои хизматӣ иҷро намудани онҳо) дар қитъаҳои роҳи оҳан дар ноҳияҳои дорои вазъияти мураккаби криминогенӣ чораҳо меандешанд.

43.Роҳи оҳани Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар корхонаю муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан ба системаи пешгирӣ ва амалиёт дар ҳолатҳои фавқулодда дохил мешаванд.

44.Агар дар натиҷаи таъсири қувваи рафънопазир, амалиёти ҷангӣ, муҳосира, эпидемия ва ҳолатҳои дигари дорои хусусияти фавқулодда ба ҳамлу нақли минбаъдаи бор, бағоҷбор ва багоҷ монеаҳое ба вуҷуд омада бошанд, ки корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳанро аз имконияти бурда расонидани онҳо мувофиқи таъинот ё ба гирандаи лозимӣ додани онҳо маҳрум созанд ва агар бинобар сабабҳои мазкур мӯҳлати ниҳоии нигоҳдории бор, бағоҷбор ва бағоҷ гузашта бошад, корхонаҳои мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо супориши фиристонда ё гирандаи бор, бағоҷбор ва бағоҷ, ҳамчунин дар ҳолатҳои дар мӯҳлати муқаррашуда нагирифтани супориши мазкур, ҳуқуқ доранд онҳоро супоранд ва фурӯшанд ё дар сурати набудани имконияти супоридани (фурӯхтани) бор, бағоҷбор ва бағоҷ онҳоро ба фиристанда баргардонанд.

Дар ин маврид маблағе, ки аз тарафи корҳонаи нақлиёти роҳи оҳан барои бор, бағоҷбор ва бағоҷи супурдашуда (фурӯхташуда) бо тарҳи маблағе, ки ба ин корхона тааллуқ дорад, гирифта шудааст, дар ҳолати пардохти арзиши онҳо ба гирандае, ки дар ҳуҷҷатҳои ҳамлу нақл нишон дода шудааст, интиқол дода мешавад ва дар ҳолатҳои дигари боқимонда ба фиристанда интиқол мегардад.

45.Маблағе, ки роҳи оҳан аз ҳисоби фурӯши бор, бағоҷбор ва бағоҷ ба даст овардааст, вале барои онҳо ҳуҷҷат мавҷуд нест, ба даромади буҷети ҷумҳурӣ интиқол дода мешавад. Ҷуброни даъвоҳое, ки роҳи оҳан барои бор, бағоҷбор ва бағоҷи мувофиқи таъинот вориднашуда пардохтааст, аз ҳисоби фоидае, ки дар ихтиёри роҳи оҳан баъди пардохти андоз ба буҷет боқӣ мемонад, сурат мегирад.

Боби VI. Муносибатҳои меҳнатии нақлиёти роҳи оҳан

46.Муносибатҳои меҳнатӣ дар нақлиёти роҳи оҳан бо Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кодекси меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим мегарданд.

Хусусиятҳои низоми вақти кор ва вақти истироҳат, шароити меҳнати гурӯҳи алоҳидаи кормандони нақлиёти роҳи оҳан, ки кори онҳо бевосита ба ҳаракати қатораҳо алоқаманд мебошад, мутобиқи Кодекси меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

Кормандоне, ки ба вазифаҳои бевосита ба ҳаракати қатораҳо вобастабуда қабул карда мешаванд, бояд аз интихоби касбӣ гузаранд, омодагии лозимӣ ва саломатии хуб дошта бошанд, ки барои иҷрои ӯҳдадориҳои вазифавӣ мутобиқи нишондиҳандаҳои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи нақлиёт" таҳиягардида зарур мебошанд.

Кормандони мазкур, ҳамчунин шахсоне, ки зери таъсири шароити зиёновару номусоиди кор қарор доранд, бо тартиби муқарраршуда аз ташхису муоинаи ҳатмии тиббӣ мегузаранд.

Кормандони корхонаҳо муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан, ки ба ташкил ва таъмини раванди ҳамлу нақл алоқаманд мебошанд, бо қарори мақомоти ҳокимияти давлатӣ барои иҷрои кори дигар ҷалб гардида наметавонанд, ғайр аз ҳолатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

Кормандони корхонаю муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан ҳар сол аз ҳуқуқи сафари бепул дар нақлиёти роҳи оҳан бо тартиб ва мувофиқи шартҳое, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад, истифода менамоянд.

51.Шартҳо ва пардохти музди меҳнат, масъалаҳои таъмини амнияти шахсӣ, кафолати ҳимояи ҳуқуқӣ ва иҷтимоӣ, ҳамчунин кафолат ва ҷуброне, ки ба кормандони корхонаю муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан ҳангоми аз тарафи онҳо иҷро гардидани вазифаҳои хизматӣ дар давраи дар қаламрави давлатҳои дигар қарор доштани онҳо дода мешаванд, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи шартномаҳои байналмилали Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Боби VII. Муносибати мутоқобилаи роҳи оҳан бо дигар шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ

52. Нақлиёти роҳи оҳан ҳангоми кашонидани мусофирон, бор, бағоҷбор ва бағоҷ бо нақлиёти ҳавоӣ, автомобилӣ ва оби ҳамкорӣ мекунад.

Кашонидани мусофирон, бағоҷбор ва бағоҷ мутобиқи қоидаҳои тасдиқнамудаи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

Ҳамлу нақли бор дар асоси Қоидаҳои ҳамлу нақли бор, ҳамчунин оинномаҳо, кодексҳо, қоидаҳо ва тарифҳое, ки ҳамлу нақлро дар нақлиёти марбута танзим менамоянд, анҷом дода мешавад.

55.Ҳамлу нақли бор дар робитаҳои бевоситаи омехтаи байналмилали дар асоси шартномаҳои дахлдори байналмилали Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

56.Муносибатҳои ҳуқуқии корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан бо шахсони ҳуқуқию воқеие, ки молики (соҳиби) объектҳои нақлиёти роҳи оҳан мебошанд, дар Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунгузории зиддимонополӣ, ҳамин Оиннома ва дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

57.Шахсони ҳуқуқию воқеие, ки молики объектҳои нақлиёти роҳи оҳан мебошанд, бо мувофиқаи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон лоиҳакашӣ ва сохтмони хатҳои нави роҳи оҳанро барои кашонидани борҳо ва мусофирон бо баромадан ба роҳҳои оҳани истифодаи умум амалӣ менамоянд.

Муносибатҳои ҳуқуқии корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан бо шахсони ҳуқуқӣ ва шаҳрвандони мазкур, ки молики хатҳои роҳи оҳани пайваст ба роҳҳои оҳани истифодаи умум мебошанд, дар Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамчунин шартномаҳои дар асоси онҳо басташуда муайян карда мешавад.

Боби VIII. Масъулият дар нақлиёти роҳи оҳан

58.Корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан ҳуқуқ надоранд ба мусофир ва фиристандаи боре, ки маблағи муайяншударо пардохтаанд ва ҳуҷҷатҳои барои сафар ё ҳамлунақли бор, бағоҷбор ва бағоҷро дуруст ба расмият даровардаанд, кашонидани онҳоро рад намояд, ғайр аз ҳолатҳое ки дар Қоидаҳо ва шартҳои ҳамлу нақл, ҳамчунин дар шартномаҳои байналмилали Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд.

59.Корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан, ки ҳамлу нақлро анҷом медиҳанд, барои зараре, ки ба ҳаёт ва саломатии мусофир ё шахси дигари аз хизматҳои нақлиёти роҳи оҳан истифодабаранда расонида шудааст, ҳамчунин барои шахсе, ки дар натиҷаи фаъолияти гунаҳгоронаи нақлиёти роҳи оҳан зарар додааст, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон масъулият бар дӯш доранд.

60.Корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан дар соҳаи ҳамлу нақли бор дар шакли пардохти ҷарима ба андозае, ки дар Қоидаҳои ҳамлу нақл муайян шудаанд, барои иҷро накардани нақшаи ҳамлу нақли бор, нарасонидан ва таъхири баровардани вагонҳо аз роҳҳои даромадгоҳ, худсарона ишғол кардан, зарар расонидан ё гум кардани вагонҳо ва контейнерҳое, ки ба фиристандагон ва гирандагони бор тааллуқ доранд ё аз тарафи онҳо иҷора гирифта шудаанд, масъулият бар дӯш доранд.

Дар сурати ҳангоми ҳамлу нақл муҳофизат накардани бор, бағоҷбор ва бағоҷ бо арзиши эълоншуда ё ҳиссаи арзиши эълонгардида роҳи оҳан масъулияти моддӣ ба зимма дорад.

Корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан барои иҷро накардан, ба таври лозимӣ ё сари вақт иҷро накардани ӯҳдадориҳо оид ба кашонидани мусофирон, бағоҷбор ва бағоҷи шаҳрвандон барои мақсадҳои шахсии маишӣ бо тартиб ва ба андозае, ки дар Қоидаҳои кашонидани мусофирон, бағоҷ ва бағоҷбор дар роҳи оҳани Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян гардидаанд, масъулият бар дӯш доранд.

Масъулияти корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан барои иҷро накардан, ба таври лозимӣ ё сари вақт иҷро накардани ӯҳдадориҳо оид ба кашонидани мусофирон, нигоҳдорӣ ва ҳамлу нақли бор, бағоҷбор ва бағоҷ дар роҳҳои алоқаи байналмилалии мутобиқи шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

Асосҳое, ки корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳанро аз масъулият барои иҷро накардан, ба таври лозимӣ ё сари вақт иҷро накардани ӯҳдадориҳо оид ба ҳамлу нақл озод менамоянд, бо Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, ин Оиннома, шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

61.Корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои зараре, ки бо айби онҳо ба муҳити атроф расонида шудааст ва барои ба таври лозимӣ истифода карда натавонистани заминҳои нақлиёти роҳи оҳан масъулият ба зимма доранд.

Масъулияти мусофирон, борфиристандагон ва боргирандагон дар назди корхонаҳои роҳи оҳан

62.Фиристандагон ва гирандагони бор, бағоҷбор ва бағоҷ, ҳамчунин мусофирон ҳангоми истифодаи хизматрасонии нақлиёти роҳи оҳан вазифадоранд талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи нақлиёт" ва ин Оинномаро риоя намоянд.

63.Шахсони ҳуқуқию воқеие, ки фиристанда ва гирандаи бор мёбошанд, барои корҳои зерин дар шакли пардохти ҷарима ба андозае, ки Қоидаҳои ҳамлу нақл муқаррар кардаанд, масъул мебошанд: -нафиристондани бор;

-бе иҷозати роҳи оҳан истифода кардани вагону контейнерҳои парки умумишабакавӣ;

-таъхири (бекор мондани) вагону контейнерҳо ҳангоми бор кардан, бор холӣ кардан ё бештар аз меъёрҳои муқарраршудаи технологӣ бор кардан, ҳамчунин маътал шудани онҳо барои бор гирифтан, аз меъёр зиёд бор гирифтан ё бо сабабҳои дигаре, ки аз фиристанда ё гирандаи бор вобаста мебошанд;

- вайрон кардани талаботи меъёрӣ оид ба таҳвили маҳсулот барои содирот аз ҷониби мақомоти гумрукӣ, марзӣ ё дигар навъҳои назорат, ки боиси ба таъхир монондани вагону контейнерҳо мегардад;

-аз иқтидори борбардории вагону контейнерҳо зиёд бор кардан;

-тоза накардани қатораҳо ва контейнерҳо баъди холӣ кардани бор;

-осеб дидан ё гумшудани қатораҳо ё контейнерҳои аз тарафи роҳи оҳан додашуда, асбобҳои ҷудошавандаи боркашонӣ ва воситаҳои бастабандӣ;

-пешниҳоди боре, ки ҳамлу нақли он манъ аст ё боре, ки ҳангоми ҳамлу нақл эҳтиёткории махсусро талаб мекунад, бо нишондоди нодурусти ном ё хусусияти бор.

64. Масъулияти фиристандагон, гирандагон ва мусофирон барои иҷро накардан ё ба таври лозимӣ иҷро накардани ӯҳдадориҳои марбут ба ҳамлу нақли бор, бағоҷбор ва бағоҷ дар роҳҳои алоқаи байналхалқӣ мутобиқи шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Асосҳое, ки фиристандагон, гирандагон ва мусофиронро аз масъулият барои иҷро накардан, ба таври лозимӣ ё сари вақт иҷро накардани ӯҳдадориҳои оид ба ҳамлу нақли бор, бағоҷбор ва бағоҷ озод мекунанд, бо Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, ин Оиннома, шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартномаҳои дар асоси онҳо басташуда муайян карда мешаванд.

65.Шахсони мансабдор ва шаҳрвандон барои вайрон кардани қоидаҳои истифодаи воситаҳои нақлиёти роҳи оҳан, қоидаҳои ҳифзи тартибот ва бехатарии ҳаракат, қоидаҳои бехатарӣ аз сӯхтор, қоидаҳои санитарию гигиенӣ ва саниторию зиддиэпидемӣ дар нақлиёти роҳи оҳан, осеб расондан ба дастгоҳҳо, воситаҳои нақлиёт ва таҷҳизоти дохилии онҳо ҷавобгарии моддӣ ва маъмурӣ ба зимма доранд, агар ин вайронкуниҳо аз рӯи хусусияти худ ба ҷавобгарии ҷиноӣ мансуб набошанд.

66.Зараре, ки ба нақлиёти роҳи оҳан дар натиҷаи қасдан банд кардани ҳаракати нақлиёт ва дигар амалиёти ғайриқонунӣ, ки ба кори бемонеа ва бехатарии он таҳдид мекунанд, расонида шудааст, ба корхонаю муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан аз ҷониби шаҳрвандон ва шахсони ҳуқуқии гунаҳгор, ҳамчунин мақомоти ҳокимияти иҷроия, ҳукуматҳои маҳаллӣ ва мақомоти худидора дар ҳолате ки, агар дар натиҷаи амалӣ (беамалии) онҳо барои пешгирӣ ё рафъи қасдан банд кардани ҳаракати нақлиёт ва дигар амалиёти ғайриқонунӣ чораҳои зарурӣ андешида нашуда бошанд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.

Тартиби пешниҳод ва баррасии шикоят ва даъвоҳо

67.Ҳангоми иҷро накардан, ба таври лозимӣ ё сари вақт иҷро накардани ӯҳдадориҳо оид ба кашонидани мусофирон, нигоҳдорӣ ва ҳамлу нақли бор, бағоҷбор ва бағоҷ, мусофирон, фиристандагон ва гирандагон ҳуқуқ доранд ба корхонаҳои дахлдори нақлиёти роҳи оҳан бо тартиб ва дар мӯҳлатҳое, ки Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчунин шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудаанд, шикоят пешниҳод намоянд.

68.Дар сурати пурра ё қисман рад намудани шикоятҳо ё дар мӯҳлати барои баррасии онҳо муқарраршуда нагирифтани ҷавоб, мусофирон, фиристандагон ва гирандагони бор, бағоҷбор ва бағоҷ ҳуқуқ доранд нисбати корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯзи гирифтани ҷавоб ё аз рӯзи анҷоми мӯҳлат барои ҷавоб, мувофиқан ба суд, суди иқтисодӣ даъво намоянд.

Тартиби пешниҳод ва баррасии даъвоҳои мусофирон, фиристандагон ва гирандагони бор, бағоҷбор ва бағоҷ дар роҳҳои оҳани байналмилали бо шартномаҳои дахлдори байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

69.Шикоятҳои корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан нисбати мусофирон, фиристандагон ва гирандагон, ки ба кашонидани мусофирон, нигоҳдорӣ ва ҳамлу нақли бор, бағоҷбор ва бағоҷ вобастаанд, дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешаванд.

Дар ҳолати пурра ё қисман рад намудани шикоятҳо ё дар мӯҳлати барои баррасии онҳо муқарраршуда нагирифтани ҷавоб, корхонаҳои нақлиёти роҳи оҳан ҳуқуқ доранд дар мӯҳлати муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ба суд, суди иқтисодӣ даъво пешниҳод намоянд, ки тартиби иҷрои он дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар шудааст.

Боби IX. Масъалаҳои дигари ташкил ва идора дар нақлиёти роҳи оҳан

70.Бо мақсади таъмини идораи муттасили мутамаркази раванди ҳамлу нақл дар корхона ва муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан, ки бевосита дар кори ҳамлу нақл иштирок мекунанд, новобаста аз маҳалли ҷойгиршавии онҳо дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон вақти ягонаи баҳисобгирию ҳисоботи (маҳаллӣ) муқаррар карда мешавад.

Забони муоширате, ки дар нақлиёти роҳи оҳан истифода мешавад

71.Дар нақлиёти роҳи оҳан забонҳои тоҷикӣ ва русӣ истифода мешаванд.

Иттилоот дар истгоҳу вокзалҳои роҳи оҳан, қатораҳо ва дигар ҷойҳои хизматрасонӣ ба мусофирон, фиристандагон ва гирандагони бор, бағоҷбор ва бағоҷ дар баробари забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад ба забони русӣ низ интишор гарданд.

Суғуртаи мусофирон, бор, бағоҷбор ва бағоҷ ва гурӯҳҳои алоҳидаи кормандони нақлиёти роҳи оҳан

72.Мусофирони нақлиёти роҳи оҳан (ба истиснои мусофирони нақлиёти роҳи оҳан дар роҳҳои алоқаи байналмилалӣ ва беруназшаҳрӣ) дар давраи сафар дар қатора, ҳамчунин кормандони нақлиёти роҳи оҳан, ки вазифаҳои назоратию бозрасиро иҷро менамоянду ба ноҳияҳои вазъияташон фавқулодда ё вазъияти мураккаби криминогенидошта фиристода шудаанд, мутобиқи моддаи 1021 Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд ҳатман суғурта карда шаванд.

73.Тартиб ва шартҳои суғуртаи ҳатмии шахсии мусофирон ва гурӯҳҳои алоҳидаи кормандони нақлиёти роҳи оҳан дар Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

74.Дар нақлиёти роҳи оҳан мутобиқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон дар баробари суғуртаи ҳатмии шахсӣ суғуртаи ихтиёрии мусофирон, бор, бағоҷбор ва бағоҷ низ метавонад анҷом дода шавад.

Омодагии сафарбарии нақлиёти роҳи оҳан

75.Омодагии сафарбарии нақлиёти роҳи оҳан вазифаи давлатӣ оид ба таҳкими амнияти давлат мебошад ва дар давраи осоишта мутобиқи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, фармонҳои Президент ва қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади омадагии пешакӣ ва таъмини эҳтиёҷоти Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

76.Маблағгузории чорабиниҳо оид ба омадагии сафарбарии нақлиёти роҳи оҳан бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

77.Ба омадагии сафарбарӣ ва мудофиаи гражданӣ дар нақлиёти роҳи оҳан Вазорати нақлиёт роҳбарӣ менамояд.

78.Масъулият барои ҳолати номувофиқи омадагии сафарбарӣ ва мудофиаи гражданӣ дар корхонаю муассисаҳои нақлиёти роҳи оҳан бар дӯши роҳбарони онҳо аст.

Литсензиякунонӣ ва сертификатсияи навъҳои ҷудогонаи фаъолият дар нақлиёти роҳи оҳан

79.Литсензиякунонии фаъолият дар нақлиёти роҳи оҳан аз ҷониби Бозрасии нақлиёти Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

80.Хизматҳое, ки ба мусофирон расонида мешаванд, ҳолати қатораҳо, аз ҷумла контейнерҳои махсусгардонидашуда, унсурҳои сохти болоии роҳ ва дигар воситаҳои техникӣ, механизмҳо бояд ба талаботи бехатарии ҳаракат, ҳифзи меҳнат, техникаи бехатарӣ ва тозагии экологӣ, ки дар Қоидаҳои истифодаи техникии роҳҳои оҳан ва меъёрҳои санитарӣ муқаррар шудаанд, ҷавобгуй бошанд ва бояд ҳатман барои мутобиқат ба талаботи мазкур сертификатсия карда шаванд.

Тартиби ташкил ва гузаронидани корҳо оид ба сертификатсияи ҳатмӣ аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Мубодилаи электронии маълумот

81.Мутобиқи аҳду паймон байни роҳи оҳан ва тарафи дигар дар хусуси мубодилаи маълумоти электронӣ, онҳо метавонанд ахбори электрониро ба шарте интишор диҳанд, ки қонунияти маълумоти дар иттилоот мавҷудбуда нигоҳ дошта мешавад ва ин гуна ахбор имкон дорад дар шакли фаҳмою равшан дар экран инъикос гардад ё бо ёрии воситаҳои компютерӣ чоп карда шавад.

Маълумоте, ки сирри мувофиқи конунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ё санадҳои ҳуқуқии дохилиидоравӣ махфӣ нигоҳдошташавандаро дарбар мегирад, набояд бо алоқаи электронӣ интишор карда шавад.

Фасли II Асосҳои ташкилӣ ва идораи фаъолияти хоҷагидории роҳҳои оҳан

Истгоҳҳои роҳи оҳан

82.Роҳҳои оҳан кашонидани бор, мусофирон, бағоҷ, бағоҷбор ва почтаро байни истгоҳҳои роҳи оҳан, ки барои анҷом додани амалиёти дахлдор кушода шудаанд, амалӣ менамоянд.

Истгоҳҳо оид ба қабул, бор кардан, бор холӣ кардан ва додани бор ва муросилаҳои вагонӣ ва қисмӣ, дар контейнерҳо, ҳамчунин дар бобати кашонидани мусофирон, бағоҷ ва бағоҷбор амалиёт анҷом медиҳанд.

Барои ба расмият даровардани ҳуҷҷатҳои ҳамлу нақл ва ситонидани пардохтҳо барои ҳамлу нақл дар истгоҳҳо идораҳои молӣ ё кассаҳои молӣ ташкил карда мешаванд.

Кушодан ва бастани истгоҳҳо барои иҷрои тамоми амалиёт ё баъзеи онҳо, ҳамчунин ба онҳо додани ном ва дигар кардани номи онҳо аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди роҳҳои оҳан ва бо мувофиқаи мақомоти маҳаллии ҳокимияти иҷроия, бо нашри минбаъда дар Нишондодҳои тариф ва Маҷмӯи қоидаҳо дар бораи ҳамлу нақл ва тарифҳои нақлиёти роҳи оҳан, амалӣ карда мешавад.

Ташкили ҳамлу нақли бор дар нақлиёти роҳи оҳан

83.Ҳамлу нақли бор аз рӯи шартномае, ки мутобиқи талаботи моддаи 805 Кодекси граждани Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия шудааст, анҷом дода мешавад.

84.Агар шартҳои ҳамлу нақли бор тавассути нақлиёти роҳи оҳан, ҳамчунин масъулияти тарафҳо оид ба ин ҳамлу нақл дар ҳамин Оиннома, қонунҳои дигар ва қоидаҳои мутобиқи онҳо нашргардида муқаррар карда нашаванд, дар ин сурат онҳо дар созишномаи байни онҳо муқаррар мегарданд.

Шартномаи ҳамлу нақли бор

85.Мувофиқи шартномаи ҳамлу нақл интиқолдиҳанда ӯҳдадор мешаванд, ки бори ба вай боваркардаи фиристандаро ба маҳали (нуқтаи) таъинот бурда расонад ва онро ба шахси гирандаи бор ваколатдорнамуда (гиранда) диҳад ва фиристанда ӯҳдадор мешавад, ки барои ҳамлу нақли бор маблағи муқарраршударо пардохт намояд.

86.Бастани шартнома дар бораи ҳамлу нақл бо додани борномаи роҳи оҳан ва қабули мол барои ҳамлу нақл аз тарафи корхонаи нақлиётӣ тасдиқ мегардад.

Борнома ба номи боргирандаи муайян дода шуда, аз ҷониби фиристанда ба имзо расонида мешавад, дар тамоми роҳи ҳаракат якҷоя бо бор боқӣ мемонд ва дар истгоҳи таъингардида якҷоя бо бор ба боргиранда дода мешавад.

Вақти қабули бор барои ҳамлу нақл бо мӯҳри тақвимии истгоҳ дар борнома тасдиқ карда мешавад ва дар ин сурат борнома тасдиқи ҳуҷҷатии бастан ва мазмуни шартнома мегардад.

87.Барои шаҳодати қабули бор ҷиҳати ҳамлу нақл истгоҳ ба фиристанда квитансияи бор медиҳад. Агар боркунии мол аз тарафи фиристанда иҷро карда шавад, маълумоти дар борнома нишондодашуда дар хусуси вазни бор ё миқдори ҷойҳои бор имкон дорад дар нишондодҳо ба муқобили роҳи оҳан истифода шаванд, танҳо дар ҳолате ки, агар ин маълумот аз ҷониби намояндагони роҳи оҳан тафтиш шуда бошад ва дар борнома тасдиқ гардида бошад.

88.Роҳи оҳан ва гирандаи бор ҳуқуқ доранд, мутобиқи талаботи Қоидаҳои ҳамлу нақли бор, ба маълумоти дар борномаи роҳи оҳан нишондодаи фиристанда мувофиқ будани борро тафтиш намоянд. Хулосаи чунин тафтиш дар борнома қайд карда мешавад.

89.Шакл ва мазмуни "Борнома" ва тартиби иҷрои он, ҳамчунин шакли квитансияи бор дар Низомномаи ҳамлу нақли бор нишон дода мешавад. Дар борнома бояд ақаллан маълумоти зерин нишон дода шавад:

а)истгоҳи таъинот;

б)ном ва суроғаи гиранда, дар ин сурат танҳо як шахси ҳуқуқӣ ба сифати гиранда ном бурда мешавад;

в)номгӯи бор;

г)вазни бор, агар имконнопазир бошад, маълумоти муфассал мутобиқи қоидаҳо дар истгоҳи фиристандаи бор;

д)миқдори ҷойҳои бор ва руйхати бастабандии бор, агар он камтар аз як вагонро ишғол намояд, ҳамчунин барои борҳое, ки аз вагонҳои пур бо як (ё якчанд) ҷои бор иборат буда, бо нақлиёти роҳи оҳан ва баҳрӣ фиристода мешаванд;

е)рақами вагон ва дар сурати истифода гардидани вагонҳое, ки моликияти хусусӣ мебошанд-вазни зарфи холӣ, вақте ки боркунӣ аз тарафи фиристанда иҷро карда мешавад;

ж)рӯйхати муфасалли ҳуҷҷатҳое, ки барои хадамоти гумрук ё дигар мақомоти маъмурӣ заруранд; борнома, ки якҷоя бо ҳуҷҷатҳо мебошад ё нишондоди он, ки онҳо ба роҳи оҳан (бо номи истгоҳи пешниҳодгардида), нуқтаи гумрук ё ҳар гуна мақоми дигар пешниҳод шуда буданд;

з)ном ва сурағаи фиристанда, дар ин сурат танҳо як шахси ҳуқуқӣ ё воқеӣ ба сифати фиристанда ном бурда мешавад, фиристанда дар зери ном ва суроға имзо мегузорад (дастӣ ё дар шакли штемпел ё мӯҳр), агар инро қоидаҳои дар истгоҳ мавҷудбуда талаб намоянд.

90.Таъмини фиристандагону гирандагони бор бо бланкҳои борнома, маҷмӯи ҳуҷҷатҳои ҳамлу нақл, нақшаҳои муфассали моҳонаи ҳамлу нақл, ҳамчунин ба фиристандагону гирандагони бор додани нусхаи ҳуҷҷатҳо, аз ҷумла варақаҳои баҳисобгирӣ, ведомостҳо, додан ва ба тартиб овардани вагонҳо, қайдномаи қабулу супурдан ва ғайра аз тарафи роҳи оҳан ба ивази пардохт мувофиқи миқдори хароҷот амалӣ карда мешавад.

91.Фиристанда барои дурустии маълумоти аз ҷониби вай ё аз номи он (ӯ) дохилкардашуда ва барои нопурра ё нодуруст пур кардани борнома, ҳамчунин барои натиҷаҳое, ки аз он бармеоянд, масъулият бар дӯш дорад.

Шартномаҳои дарозмуддат дар бораи ташкили кашонидани бор ва мусофирон дар нақлиёти роҳи оҳан

92.Роҳи оҳан ва фиристанда ҳангоми зарурати ҳамлу нақли мунтазами бор метавонанд дар хусуси ташкили ҳамлу нақли бор шартномаҳои дарозмуддат банданд. Дар чунин шартномаҳо ҳаҷм, мӯҳлат ва дигар шартҳои пешниҳоди воситаҳои нақлиёт ва пешниҳоди бор барои ҳамлу нақл, ҳамчунин шартҳои дигари ташкили ҳамлу нақл, ки дар Оиннома ва қоидаҳои барои тавзеҳи онҳо нашргардида пешбинӣ нашудаанд, муайян карда мешавад.

93.Роҳи оҳан ва муштарӣ (шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ) метавонанд ҳангоми зарурат дар хусуси ташкили кашонидани мусофирон шартномаҳои дарозмуддат банданд. Дар чунин шартномаҳо тартиби ташкили кашонидани онҳо, миқдори пардохт барои ин ҳамлу нақл ва шартҳои дигар муайян карда мешаванд.

Лоиҳаи намунавии шартнома аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия мегардад. Дар ҳолатҳои зарурӣ бо розигии муштарӣ мумкин аст ба шартнома тағйирот ворид карда шавад.

Боркунӣ ва борфарорӣ

94.Боркунӣ ва борфарорӣ дар анборҳо ва майдончаҳои нақлиёти роҳи оҳан, ки ҷойҳои истифодаи умум номида мешаванд, ҳамчунин дар анбору майдончаҳои наздирелсӣ, ки ҷойҳои истифодаи ғайриумум номида шуда, дар ихтиёри фиристандагон, боргирандагон, корхонаҳои экспедиторӣ қарор доранд ё аз тарафи онҳо иҷора гирифта шудаанд, амалӣ карда мешавад.

95.Боркунӣ ба вагонҳо, ҳамчунин холӣ кардани бори онҳо аз ҷониби инҳо анҷом дода мешавад:

а)аз тарафи роҳи оҳан дар ҷойҳои истифодаи умум. Барои боркунӣ ва борфарорӣ роҳи оҳан аз фиристанда ва гирандаи бор ба андозаи дар тариф пешбинишуда пардохт меситонад;

б)аз ҷониби фиристанда ва гирандаи бор дар ҷойҳои истифодаи ғайриумум, борҳои хатарнок ва зуд вайроншаванда, маҳсулоти хоми ҳайвонот, борҳои вазнин ва аз андоза берун;

в)борҳое, ки дар шакли моеъ, рехта ва туда дар қатораҳои махсус ва бо ҳамроҳии ходимони вагонҳо, фиристандагон ё гирандагони бор кашонида мешаванд.

96.Коркарди бор дар истгоҳҳо мутобиқи Қоидаҳои ҳамлу нақли бор амалӣ мегардад.

97.Ба контейнерҳо бор кардан ва холӣ кардани онҳо аз ҷониби фиристандагон ва гирандагони бор сурат мегирад.

Роҳи оҳан дар сурати мавҷуд будани механизму дастгоҳҳои лозимӣ метавонад иҷрои корҳои боркунию фаровардани борҳои мазкурро ба ӯҳдаи худ гирад.

98.Бор кардану фиристодани он ба самтхои муайян мумкин аст дар ҳолатҳои истисноӣ бо дастури Вазири нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси пешниҳоди сардори роҳи оҳан муваққатан манъ карда шавад.

Дар хусуси қатъ ва маҳдуд кардани боркунӣ сардори истгоҳ ба фиристандагон хабар медиҳад.

Фиристандагон вазифадоранд бор кардану фиристондани онро ба самтҳои манъгардида қатъ намоянд ва дар давоми 12 соати баъди аз сардори истгоҳ гирифтани огоҳинома дар хусуси қатъ ё маҳдуд намудани бор кардани борҳо барои ҳамлу нақл пешниҳод намудани борро қатъ созанд.

Пур кардани ҷои кам боркардашудаи молҳо, ки аз сабаби қатъ ё маҳдуд намудани боркунию борфиристонӣ ба вуҷуд омадааст, мутобиқи тартиби дар Қоидаҳои ҳамлу нақли бор муқарраршуда анҷом дода мешавад.

99.Фиристанда барои ҳамаи оқибатҳое, ки дар натиҷаи нодуруст бор кардану фиристондани онҳо ба амал меоянд, масъулият бар дӯш дорад, аз ҷумла ба роҳҳои оҳан талафоту зиёни бо ин сабаб ба онҳо расонидашударо ҷуброн менамояд.

Вазни бор

100.Ҳангоми барои ҳамлу нақл пешниҳод намудани борҳо бояд вазни онҳо, ки аз рӯи трафарет, стандарт ё баркашӣ муайян мегардад дар борномаи роҳи оҳан нишон дода шавад. Муайян кардани вазн бо роҳи ҳисобу китоб, шартан, аз рӯи андозагирии борҳо, ки боркунии онҳо то ғунҷоиши пурраи қатораҳо наметавонад сабаби аз иқтидори борбардории он зиёд бор кардан гардад, иҷозат дода мешавад.

101.Вазни борҳо чунин муайян карда мешавад:

а)аз тарафи роҳи оҳан ҳангоми боркунӣ дар ҷойҳои истифодаи умум;

б)аз ҷониби фиристанда ҳангоми боркунӣ дар ҷойҳои истифодаи ғайриумум.

102.Муайян кардани вазни бор аз рӯи трафарет, стандарт, бо роҳи ҳисобу китоб, аз рӯи андозагирӣ ё шартан одатан аз тарафи фиристанда амалӣ карда мешавад.

Барои баркашидани бор роҳи оҳан ба андозаи дар тариф пешбинишуда пардохт меситонад.

103.Тартиби нишон додан ва усули муайян намудани вазн ва миқдори бор дар борномаи роҳи оҳан бо Қоидаҳои ҳамлу нақли бор муқаррар карда мешавад.

104.Барои баркашидани борҳо ва бағоҷи кашонидашаванда роҳҳои оҳан дар ҷойҳои истифодаи онҳо ва боргирандагону борфиристандагон дар ҷойҳои истифодаи ғайриумум бояд миқдори зарурии асбобҳои баркаширо дошта бошанд.

105.Асбобҳои баркашӣ бояд ҳатман аз тафтиши давлатӣ гузаранд ва бо тартиби муқарраршуда тамғагузорӣ шаванд. Роҳҳои оҳан дар сурати иҷозатнома доштанашон асбобҳои баркашии ба фиритсандагон ва ҳамчунин дигар шахсони ҳуқуқӣ тааллуқдоштаро дар асоси шартнома барои хизматрасонии техникӣ (назорати идоравӣ, таъмир, тафтиши санҷишӣ) қабул намоянд.

106.Ҳангоми дар истгоҳи маҳали фиристодани бор ё истгоҳи мобайнӣ ошкор намудани аз меъёр зиёд будани мол дар вагон, бори зиёдатӣ мумкин аст аз вагон фароварда шавад.

Дар ҳолати зарурат фиристанда, агар дар шартномаи ҳамлу нақл пешбинӣ шуда бошад, бояд богиранда пурсида шавад ва нисбати бори зиёдатӣ фавран супориш дода шавад.

107.Илова ба пардохти ҷарима, кашонидани бори зиёдатӣ бояд мувофиқи ҳамон тарифе, ки барои кашонидани бори асосӣ муайян шудааст, пардохта шавад. Пардохти холӣ кардани бори зиёдатӣ бо тариф муқаррар карда мешавад.

Банақшагирии ҳамлу нақл

108.Роҳҳои оҳан бо тартиби муқаррарнамудаи Қоидаҳои банақшагирии ҳамлу нақли бор нақшаҳои солона (ва семоҳа)-и ҳамлу нақли борро таҳия ва тасдиқ менамояд.

109.Номгӯи борҳо, шакл ва тартиби пешниҳоди дархостнома, тартиби иҷро ва баҳисобгирии дархостномаҳо ва пурра кардани вазну ҷои боркашонӣ бо Қоидаҳои ҳамлу нақли бор муайян карда мешаванд.

Тартиби анҷом додани ҳамлу нақл

110.Ҳамлу нақли бор дар шакли интиқоли маршрутӣ, вагонӣ, камтонагӣ, контейнерӣ ва қисмӣ анҷом дода мешавад. Шартҳои ҳамлу нақли бор бо навъҳои мазкури интиқол, ҳамчунин ашёи хона, дар Қоидаҳои ҳамлу накли бор муайян карда мешаванд.

111.Борҳо, аз ҷумла борҳои зуд вайроншаванда барои кашонидан бо суръати борӣ, ҳамчунин бо суръати баланд ба самтҳои муқаррарнамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли бор қабул карда мешаванд.

Сардори роҳи оҳан ҳуқуқ дорад ҳангоми ҳамлу нақли бор дар роҳҳои маҳаллӣ, қитъаҳои бо суръати баланд кашонидани борро муқаррар намояд.

Навъи суръати кашонидани борро фиристанда муайян мекунад ва дар борнома нишон медиҳад. Агар кашонидани ин бор танҳо бо суръати муайян иҷозат дода шавад, фиристанда бояд ин суръатро дар борнома нишон диҳад.

Борҳои арзишашон эълоншуда

112. Фиристандагон метавонанд борҳои арзишашон эълоншударо барои ҳамлу нақл пешниҳод намоянд. Барои ҳамлу нақл пешниҳод намудани борҳои арзишашон эълоншуда мутобиқи Қоидаҳои ҳамлу нақли бор сурат мегирад. Барои арзиши эълонгардидаи бор ба андозаи муқаррарнамудаи роҳи оҳан пардохти суғуртавӣ ситонида мешавад.

113.Ҳар гуна бор мутобиқи Қоидаҳои ҳамлу нақли бор метавонад мӯҳтавои ӯҳдадории эълоншуда оид ба расонидани бор бошад. Дар ин сурат ба андозаи муқаррарнамудаи роҳи оҳан пардохт ситонида мешавад.

Тайёр кардани бор барои ҳамлу нақл

114.Фиристанда вазифадор аст то пешниҳоди бор барои ҳамлу нақл онро барои интиқол тарзе омода намояд, ки амният, нигоҳдории бор ва вагонҳо, контейнерҳо ҳангоми ҳамлу нақл, истифодаи мувофиқи иқтидори борбардорӣ ва ғунҷоиши вагонҳо, контейнерҳо таъмин карда шавад.

Сифати борҳои зудвайроншаванда, ки барои ҳамлу нақл пешниҳод мешаванд, ҳамчунин зарф ва бастабандии онҳо бояд ба талаботи Қоидаҳои ҳамлу нақли бор, стандартҳо ё шартҳои техники барои маҳсулот ҷавобгуй бошанд ва беосеб нигоҳ дошташудани борро дар давоми мӯҳлати кашонидани онҳо, ки фиристандагон дар шаҳодатномаи сифат (ё эксперт дар сертификат) муқаррар кардаанд, таъмин намоянд.

115.Борфиристандагон ва боргирандагон, ки борҳои тарканда, зудоташгиранда, радиоактивӣ, заҳрнок ва дигар борҳои хатарнокро мефиристанд ва мегиранд, дар баробари роҳи оҳан, вазифадоранд бехатарии ҳамлу нақлро кафолат диҳанд, воситаҳо ва воҳидҳои зудамале дошта бошанд, ки барои бартараф намудани ҳолатҳои садама ва оқибатҳои садама дар ҳолати рух додани онҳо ҳангоми ҳамлу нақли ин борҳо заруранд ва ҳамчунин фавран ба ҷои воқеа равона гардидани воҳидҳои мазкур ё мутахассисони худро таъмин намоянд.

116.Фиристанда масъулият бар дӯш дорад ва хароҷоти вобаста ба рафъи ҳолатҳои садама, таннафус дар ҳаракати қатораҳоро, ки бо айби вай ба амал омадааст, аз ҷумла ҳангоми ҳамлу нақли бор дар вагону контейнерҳои ба корҳонаю ташкилотҳо тааллуқдошта низ ҷуброн менамояд.

Чунин масъулиятро роҳи оҳан низ ҳангоми бо айби вай ба вуқӯъ омадани ҳолати садама бар дӯш дорад.

Додани воситаҳои нақлиёт ва пешниҳоди бор барои ҳамлу нақл

117.Роҳи оҳан ӯҳдадор аст барои боркунӣ дар мӯҳлати муқаррарнамудаи дархости қабулшуда, шартнома оид ба ташкили ҳамлу нақл ё дигар шартнома оид ба дурустии қатораҳо ва контейнерҳои барои ҳамлу нақли ҳамин бор коршоями аз боқимондаҳои бор ва партовҳо тозашударо бо гирифтани рекизитҳо, дар ҳолатҳои зарурӣ шусташуда ва дезинфексияшударо диҳад.Оид ба вақти додани қатораҳо, контейнерҳо барои боркунии воситаҳои фиристанда корманди истгоҳ ӯҳдадор аст фиристандаро на дертар аз 2 соат то додани қатора огоҳ намояд.

118.Вагон барои ҳамлу нақли тиҷоратии ҳамин бор бо тартиби муқаррарнамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо коршоям эълон мешавад.

119.Фиристанда ҳуқуқ дорад аз воситаҳои нақлиётии пешниҳодшудаи барои интиқоли бори дахлдор номувофиқ даст кашад.

120.Додани вагонҳо, контейнерҳои тозанашуда барои боркунӣ танҳо бо розигии ирсолкунанда мумкин аст. Дар ин ҳолат вагонҳо аз ҷониби ирсолкунанда тайёр карда мешаванд, агар хароҷоти ба он алоқаманд аз тарафи роҳи оҳан ҷуброн карда шавад. Ба ирсолкунанда барои тозакунии қатораҳо ва контейнерҳо бо розигии тарафайн вақти кофӣ дода мешавад.

Агар муайян гардад, ки вагонҳо баъди борфарорӣ (кашидани бор) тоза карда нашудаанд ё дарҳо ва люкҳо дар роҳҳои истгоҳ маҳкам набуданд, аз ирсолкунанда ба фоидаи роҳи оҳан дар ҳаҷми муайяннамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли бор ҷарима ситонида мешавад.

Пломбазании борҳо

121.Вагонҳо ва контейнерҳои пурбор бояд пломба карда шаванд:

- бо пломбаи роҳи оҳан, вақте ки бор аз тарафи роҳи оҳан бор карда шудааст;

-бо пломбаи ирсолкунанда, бандар, вақте ки бор аз тарафи ирсолкунанда, бандар бор карда шудааст.

122.Номгӯи борҳое, ки барои ҳамлу нақл дар вагонҳо ва контейнерҳои бепломба иҷозат дода мешаванд, инчунин тартибии пломбазании вагонҳо ва контейнерҳо, гузоштани воситаҳои маҳкамкунӣ бо Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо муқаррар карда мешаванд.

123.Таъминкунии ирсолкунандагон, боргирандагон бо пломбаҳо, гироҳои пломбазанӣ, воситаҳои маҳкамкунӣ ва воситаҳо барои гирифтани онҳо, лавҳаҳо, симҳо барои пломбазании вагонҳо ва контейнерҳо аз тарафи роҳи оҳан бо музди муайян иҷро карда мешавад.

Тартиби ҳисоббаробаркунӣ барои ҳамлу нақл

124.Тартиби ҳисоббаробаркунӣ барои ҳамлу нақли бор бо Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо муқаррар карда мешавад.

Табдили суроғаи борҳо

125.Роҳи оҳан бо хоҳиши ирсолкунанда ё гирандаи бор бо тартиби пешбининамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо метавонад суроғаи борҳоро табдил диҳад, яъне гиранда ё истгоҳи таъиноти бори барои ҳамлу нақл қабулшударо иваз намояд. Табдили суроға бо рӯёнидани маблағ дар ҳаҷме, ки тариф муқаррар намудааст, сурат мегирад.

126.Дар ҳамаи ҳолатҳо тағйири гирандаи бор ё истгоҳи таъиноти бор, ташкилоте, ки бо дархости он чунин тағйирот гузаронида шудааст, дар назди гирандаи аввала барои оқибатҳои ин тағйирот масъул мебошад ва вазифадор аст ҳисоббаробаркунии байни фиристанда, гирандаи аввала ва боргирандаи воқеиро танзим намояд.

Мӯҳлати расонидани бор

127.Роҳҳои оҳан ӯҳдадоранд борро то ҷои таъиншуда дар мӯҳлати муқаррарнамуда бурда расонанд. Мӯҳлати расонидани борҳо ва тартиби ҳисобкунии онҳо бо Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо муқаррар карда мешаванд. Тарафҳо ҳуқуқ доранд мӯҳлати дигарро дар шартнома муқаррар намоянд.

Бор дар мӯҳлат расонидашуда ҳисобида мешавад, агар дар истгоҳи таъинот вай бо воситаҳои роҳи оҳан холӣ карда шуда бошад ё агар вагон, контейнер бо бораш барои холикунии бор бо воситаҳои гирандаи бор то анҷоми мӯҳлати муқарраршуда дода шуда бошад.

128.Ҳангоми бо таъхир додани вагонҳо, контейнерҳо барои холӣ кардани бор аз сабаби банд будани майдони борхоликунӣ ё бо сабабҳои дигаре, ки аз боргиранда ё экспедиторе, ки аз номи ӯ амал мекунад вобаста мебошанд, бор дар мӯҳлаташ расонидашуда ҳисоб меёбад, агар вай ба истгоҳи таъинот то анҷоми мӯҳлати муқарраршуда расида бошад.

129.Роҳи оҳан ӯҳдадор аст гирандаро бо тартиби пешбининамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо аз расидани бор ба истгоҳи таъинот огоҳ намояд.

Огоҳ намудани гирандаҳо дар хусуси ба суроғаи онҳо омадани бор ҳангоми мавҷуд будани имконият мумкин аст аз тарафи роҳи оҳан мувофиқи шартнома амалӣ карда шавад.

130.Агар роҳи оҳан гирандаро аз расидани бор огоҳ накунад, он гоҳ он барои вагонҳо ва контейнерҳо масъулият бар дӯш надорад ва аз пардохти маблағ барои ҳифзи бор то фиристодани огоҳинома дар хусуси расидани бор озод мебошад.

Талабот ҳангоми додани борҳо

131.Борҳо дар истгоҳи таъинот ба гирандаи дар борнома нишондодашуда баъди ба роҳи оҳан пардохтани маблағи муайяншуда дода мешаванд. Гиранда дар хусуси гирифтани бор дар ведомости роҳ имзо мегузорад. Додани бор ба гирандаи ваколатдор бо тартиби муқаррарнамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо иҷозат дода мешавад.

132.Дар ҳолати ба суроғаи гиранда омадани боре, ки таҳвили он дар шартнома ё қарордод пешбинӣ нашудааст, номгӯи он ба борномаи роҳи оҳан мувофиқат намекунад, гиранда вазифадор аст онро аз истгоҳ барои нигаҳдории масъулиятнок қабул намояд.

Гиранда аз қабули бор танҳо дар ҳолате метавонад даст кашад, ки сифати бор дар натиҷаи вайрон шудан ё зиён дидани он ба дараҷае тағйир ёфтааст, ки пурра ё қисман истифода намудани бор имконнопазир аст.

133.Ҳангоми гирифтани бор дар ҷойҳои истифодаи умум гиранда вазифадор аст бори ба суроғаи он омадаро қабул намояд ва аз истгоҳ барорад.

Мӯҳлат ва тартиби нигаҳдории борҳо дар истгоҳ бо Қоидаҳои ҳамлу нақли бор муқаррар карда мешаванд. Ҳангоми борро аз истгоҳ баровардани экспедитор, аз корхонае, ки баровардани борро анҷом додааст, пардохт барои нигоҳдории бор ситонида мешавад.

134.Масъулият барои вайрон шудан ва зарар дидани борҳо дар натиҷаи аз тарафи гиранда ё корхонаи истифодаи нақлиёт сари вақт холӣ накардану баровардани онҳо, аз ҷумла дар ҳолати маътал шудани вагонҳо дар даромадгоҳҳо ва истгоҳҳо бо сабабҳои вобаста аз гиранда, бар дӯши гиранда ё экспедитор мебошад.

Тартиби додани борҳо

135.Тартиби додани борҳо дар истгоҳи таъинот бо Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо муайян карда мешавад.

136.Агар ҳангоми аз тарафи роҳи оҳан дар истгоҳи таъинот додани бор бо тафтиши вазн, миқдори ҷойҳо ё ҳолати бор ва зарфҳо камомад, вайрон шудан ё зиён дидани бор ва зарфҳо ошкор карда шавад ё агар ин ҳолатҳо бо акти тиҷоратии дар роҳи ҳаракат тартибдодашуда муқаррар шуда бошад, истгоҳи таъинот андозаи воқеии камомад, вайрон шудан ё зарар дидани борро муайян менамояд.

Ҳангоми зарурат бо ташаббуси роҳи оҳан ё гиранда бо тартиби муқаррарнамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли бор экспертиза гузаронида мешавад.

ӯҳдадориҳои кашонанда ва гиранда баъди холӣ кардани бор

137.Кашонидани бор ва почта аз тарафи роҳи оҳан дар вагонҳои парки умумии роҳҳои оҳан, ҳамчунин дар вагонҳое, ки ҳамчун моликият ба фиристандагон, гирандагон ва корхонаҳои экспедиторӣ тааллуқ доранд ё аз тарафи онҳо иҷора гирифта шудаанд, анҷом дода мешавад.

138.Вагонҳои роҳи охан, ки ба шабакаи умумии роҳи оҳан дохил мешаванд, бояд ба талаботи пешбининамудаи Қоидаҳои истифодаи техникии роҳҳои оҳан ҷавобгӯ бошанд.

139.Шартҳои истифодаи вагонҳо дар Қоидаҳои ҳамлу нақли бор муайян карда мешаванд.

Имконнопазир будани расонидани бор

140.Дар ҳолатҳое ки роҳи оҳан бо сабабҳои объективӣ барои расонидани бор ба ҷои таъинот ё ба гиранда додани он дар мӯҳлате, ки дар борнома нишон дода шудааст, имкон надорад, роҳи оҳан то анҷоми мӯҳлати ниҳоии нигоҳдории борҳо, ки дар Қоидаҳои ҳамлу нақли бор муқаррар шудаанд, фиристанданро огоҳ менамояд. Роҳи оҳан бо дастури фиристанда, ки вазифадор аст дар мӯҳлати як шабонарӯзи баъди ба вай додани огоҳинома ҷавоб гардонад, бо бор мемонад.

Дар сурати аз фиристанда ҷавоб нагирифтан роҳи оҳаи ҳуқуқ дорад ба тартиби муқаррарнамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли бор онро фурӯшад.

Ҳангоми имкон надоштани фурӯши бор роҳи оҳан ҳуқуқ дорад бо тартиби муқаррарнамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли бор онро ба фиристанда баргардонад.

141.Фурӯши молҳои содиротӣ, ки дар истгоҳҳои наздисарҳадии роҳи оҳан бо монеаи интиқоли минбаъда ворид шудаанд, бо тартиби муқаррарнамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли бор анҷом дода мешавад.

142.Маблағи аз фурӯши бор бадастомада бо тарҳи маблағе, ки ба роҳи оҳан тааллуқ дорад, ба инҳо интиқол мегардад:

а)ба гирандаи дар борнома нишондодашуда, дар сурати аз тарафи он пардохт гардидани арзиш;

б)ба фиристанда, дар ҳамаи дигар ҳолатҳо.

Ҳангоми имкон надоштани интиқоли маблағи мазкур ба гиранда ё фиристонда то анҷоми мӯҳлате, ки барои пешниҳод ва баррасии шикоятҳо оид ба борҳои мувофиқи таъинот расониданашуда муқаррар шудаанд, ин маблағ ба даромади буҷети ҷумҳурӣ интиқол дода мешавад.

Экспедитсияи борҳо

143.Роҳи оҳан метавонад ҳамлу нақли борро аз рӯи шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ, ки дар моддаҳои 821-826 Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян шудаанд, амалӣ намояд.

144.Корхонаҳои экспедиторӣ манфиатҳои борфиристандагон ё боргирандагонро ифода мекунад ва аз ҳисоби пардохтҳое, ки барои амалиёти аз ҷониби онҳо гузаронидашаванда ворид мегарданд, нигоҳ дошта мешавад.

145.Фаъолияти экспедиторон дар бозори ҳамлу нақли борҳои роҳи оҳан бо Низомномаи экспедитсияи нақлиётӣ дар роҳи оҳан, ки Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст, муайян карда мешавад.

Боби ХI. Даромадгоҳҳои роҳи оҳан

146.Ба даромадгоҳҳои роҳи оҳан роҳҳое тааллуқ доранд, ки барои хизматрасонӣ ба корхонаю ташкилотҳои ҷудогона пешбинӣ шудаанд, бо шабакаи умумии роҳҳои оҳан алоқаманданд ва ба инҳо тааллуқ доранд:

а)ба фиристандагон, гирандагон ва субъектҳои хоҷагидорӣ;

б)ба роҳи оҳан.

Пайваст гардидани роҳҳои оҳани фиристандагон, гирандагон ва субъектҳои дигар ба шабакаи роҳҳои оҳани Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода шаванд.

Шартнома барои истифодаи даромадгоҳи роҳи оҳан

147.Муносибатҳои мутақобилаи даромадгоҳи роҳи оҳан ва гирандагоне, ки даромадгоҳҳои роҳи оҳан доранд, бо шартнома дар хусуси истифодаи даромадгоҳи роҳи оҳан танзим карда мешаванд. Мазмуни шартномаи намунавӣ дар Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо нишон дода мешавад.

148.Ҳангоми мавҷуд будани локомотивҳои хусусӣ додан, ба тартиб овардани вагонҳо ва кори манёврӣ дар даромадгоҳҳои роҳи оҳан, ки ба фиристандагон (гирандагон) тааллуқ доранд, аз тарафи онҳо анҷом дода мешавад.

Дар сурати локомотив надоштани фиристанда (гиранда) додан, ба тартиб овардани вагонҳо ва кори манёвриро локомотиви роҳи оҳан ба ивази пардохте, ки дар шартнома муқаррар шудааст, амалӣ менамояд.

149.Фиристанда, гиранда, экспедитор, шахсони аз номи онҳо баромадкунанда ва роҳи оҳан ҳуқуқ доранд дар асоси шартнома ба ҷои ҷарима барои зиёда аз меъёр бекор истодани вагонҳо ва таъхири контейнерҳо, ки таҳти амалиёти бор қарор доранд ё онҳоро мунтазиранд, барои истифодаи вагону контейнерҳо пардохт муқаррар намоянд.

Андозаи пардохт аз ҷониби роҳи оҳан мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми давлатии зиддимонополӣ бо назардошти талаботи Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо муайян карда мешавад.

150.Тартиби хизматрасонӣ ба муштариёни фаръӣ, яъне фиристандагон (гирандагон)-е, ки дар ҳудуди даромадгоҳи роҳи оҳани фиристандаи (гирандаи) дигар қарор доранд, ҳамчунин анборҳо ё роҳҳои оҳани ҳамшафати он, бо шартнома муқаррар мегарданд.Чунин шартнома бевосита байни муштарии фаръӣ ва фиристанда (гиранда)-е, ки даромадгоҳи роҳи оҳан ва локомотиви хизматрасони ин роҳ ба вай тааллуқ доранд, баста мешавад.

151.Ҳангоми хизматрасонии даромадгоҳи роҳи оҳан бо локомотиви роҳи оҳан байни роҳи оҳан ва муштарии фаръӣ дар хусуси додан ва ба тартиб даровардани вагонҳо шартнома баста мешавад. Ҳамаи ҳисоббаробаркуниҳои вобаста ба масъулияти моддӣ барои зарар дидани вагонҳо (контейнерҳо), ҳамчунин истифодаи онҳо дар даромадгоҳ ва истгоҳҳои пайвастшавӣ ва интизори додани онҳо бо сабабҳои вобаста аз муштарии фаръӣ, бевосита байни онҳо анҷом дода мешавад.

152.Ҳангоми хизматрасонии даромадгоҳи роҳи оҳан бо локомативи соҳиби шоха дар назди роҳи оҳан барои истифода бурдан, зарар расонидан ба вагонҳо ё контейнерҳои муштарии фаръӣ соҳиби шохаи даромадгоҳ ҷавобгар мебошад. Дар муносибат бо муштарии фаръӣ соҳиби шохаи асоси чунин ҳуқуқҳое, ки роҳи оҳан нисбати он дорад, мутобиқи ҳамин Оиннома, он ҳам чунин ҳуқуқҳоро дорад.

153.Ҳамкории роҳи оҳан бо корхонаю муассисаҳо ё ташкилотҳое, ки амборҳои роҳиоҳанӣ ва боркунию борфарорӣ дар роҳҳои оҳани фаръии ба роҳи оҳан тааллуқдошта доранд, бо шартномаҳои расонидан ва бурдани вагонҳо амалӣ мегардад.

Расонидан ва бурдани вагонҳо ва корҳои манёврӣ дар роҳҳои оҳани фаръиро локомотиви роҳи оҳан ба ивази пардохте, ки тарифи он муқаррар шудааст, анҷом медиҳад.

154.Тоза кардани поруб ва барф, ҳамчунин равшан кардани роҳҳо дар ҳудуди корхонаю муассисаҳо, ташкилотҳо ва ҷойҳои боркунӣ, борфарорӣ аз ҳисоби ва маблағи корхонаю муассисаҳо, ташкилотҳо анҷом дода мешавад.

155.Роҳи оҳан бо розигии фиристанда (гиранда) дар ҳолатҳои алоҳида метавонад муваққатан роҳҳои оҳани фаръии ба он тааллуқдошта ё ҳама гуна қисми онро дар ҳудуди фиристанда ё гиранда барои иҷро кардани корҳои манёврӣ, баровардани вагонҳо ва дигар мақсадҳо истифода барад.

Дар сурати худсарона ишғол намудани роҳи оҳани ин роҳҳо ё худсарона гирифтани вагонҳо ва контейнерҳо он ҷавобгар мебошад.

Боби XII. Алоқаи бевоситаи омехта

156.Ҳамкории муассисаҳои нақлиёт дар алоқаи гуногуни бевосита, ҳамчунин тартиби ташкили ин ҳамлу нақл, дар созишномаҳои байни муассисаҳои намудҳои дахлдори нақлиёт басташуда мутобиқи Қоидаҳои ҳамлу нақли бевоситаи омехта, ки Вазорати нақлиёт тасдиқ мекунад, муайян карда мешавад.

Тартиби анҷом додани алоқаҳои бевоситаи омехта

157.Ҳамлу нақл дар алоқаҳои бевоситаи омехта мутобиқи ҳуҷҷати ягонаи нақлиётӣ, ки барои тамоми роҳи ҳаракат тартиб дода шудааст, анҷом дода мешавад.

158. Ҳамлу нақли бор дар алоқаи бевоситаи омехта мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи нақлиёт", ҳамин Оиннома ва Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо дар алоқаҳои бевоситаи омехта, ҳамчунин созишномаҳои байни муассисаҳои навъҳои дахлдори нақлиёт анҷом дода мешавад.

159.Дар қисмати дар ин Оиннома ва Қоидаҳои ки ҳамлу нақли борҳо дар алоқаи бевоситаи омехта пешбининагардида меъёрҳои оинномаҳо, кодексҳо, қоидаҳо ва тарифҳои танзимкунандаи ҳамлу нақл дар навъи дахлдори нақлиёт истифода бурда мешаванд.

160.Ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ дар алоқаҳои бевоситаи омехта дар асоси созишномаҳои махсуси Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи вазорату идораҳо анҷом дода мешавад. Бо мақомоти ваколатдори давлати дигар давлатҳо мувофиқа ва тасдиқ намудани квотаҳо барои анҷом додани боркашониҳои байналмилалӣ бо нақлиёти роҳи оҳан ва шартҳои иҷроиши онҳо аз тарафи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардад. Ҳангоми бастани чунин созишномаҳо фикру мулоҳизаҳои корхонаҳои роҳи оҳан ба эътибор гирифта мешаванд.

Тартиби таҳвили бағоҷ дар нуқтаҳои борфарорӣ

161.Ба алоқаи бевоситаи омехтаи борӣ инҳо дохил мешаванд:

а)корхонаҳо ва муассисаҳои нақлиёти автомобилие, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгиранд-мувофиқи номгӯи муқаррарнамудаи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар ҳудуди дигар давлатҳо қарордошта бошанд - мувофиқи номгӯи муқаррарнамудаи мақомоти идораи нақлиёти ин давлатҳо;

б)ҳама истгоҳҳои роҳи оҳан, ки барои амалиёти ҳамлу нақли борҳо кушодаанд;

в)бандарҳои дарёӣ (баҳрӣ)-мувофиқи номгӯи муқаррарнамудаи вазоратҳои флоти баҳрии давлатҳои дахлдор;

г)терминалҳои флоти ғайринизомӣ, ҳавоӣ - мувофиқи номгӯи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон муқараркунанда.

162.Корхонаҳо ва муассисаҳои роҳи оҳан ва нақлиёти автомобилӣ, бандарҳо ва фурудгоҳҳо аз лаҳзаи огоҳонии телеграфӣ ба алоқаи бевоситаи омехта дохилшуда ҳисобида мешаванд (ва минбаъд дар Маҷмӯаи қоидаҳои ҳамлу нақл ва тарифҳои вазорату идораҳои нақлиётӣ нашр мегарданд).

Созишномаҳои шабакавӣ

163.Шартҳои кори нуқтаҳои борфарориро Созишномаи шабакавие муайян мекунад, ки роҳи оҳан бо идораи нақлиёти пароходӣ (бандар) ё корхонаи нақлиёти автомобилӣ ба мӯҳлати 3 сол мебандад.

Тартиби тайёр кардан ва бастани созишномаҳои шабакавӣ дар Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо дар алоқаҳои бевоситаи омехта муқаррар карда мешавад.

Баҳсҳои аз созишномаҳои шабакавӣ бароянда бо тартиби муқарарнамудаи қонун баррасӣ мегарданд.

Шартҳои ҳамлу нақл ва ҷавобгарӣ ҳангоми алоқаи бевоситаи омехта

164.Сардорони истгоҳ ва автостансия (агентӣ, хоҷагии автомобилӣ) бо розигии тарафайн метавонанд миқдори додани вагонҳо ва автомобилҳоро зиёд кунанд ва борҳоро ба андозаи зиёда аз меъёри шабонарӯзии нуқтаҳои борфарорӣ пешниҳод кунанд.

165.Мӯҳлати расонидани бор якҷоя бо мӯҳлати расонидани ҳама намуди нақлиёт муайян мегардад ва дар асоси мӯҳлатҳои дар ин намудҳои нақлиёт расонидани бор ҳисоб карда мешавад.

166.Барои иҷро накардани нақшаи ворид кардан ва баровардани борҳо роҳи оҳан, идораи нақлиёти пароходӣ ва корхонаҳои дигар намуди нақлиёт ҷавобгарӣ моддӣ бар дӯш доранд.

167.Ҷавобгарӣ барои нигоҳдории бор то вақти таҳвил бар дӯши тарафи супоранда, баъди қабул бошад, бар дӯши тарафи қабулкунанда мебошад.

Боби XIII. Ҳамлу нақли мусофирон, бағоҷ ва почта

168.Мувофиқи шартномаи ҳамлу нақли мусофирон Роҳи оҳан ӯҳдадор аст мусофир ва бағоҷи ӯро ба нуқтаи таъинот расонад, ба мусофир мутобиқи чиптаи харидашуда дар қатора ҷой диҳад, мусофир бошад, ӯҳдадор аст барои роҳкиро ва дар сурати доштани бағоҷи зиёда аз 36 кг барои кашондани бағоҷ маблағи муқараршударо пардозад.

169.Шартномаи ҳамлу нақли мусофир ва бағоҷ бо чиптаи сафар ва квитансияи бағоҷ тасдиқ карда мешавад. Шартномаи ҳамлу нақл ҳуҷҷати байни тарафҳои ҳамлу нақл ва муштарӣ дар шакли шартнома ё дигар ҳуҷҷати интиқоли мусофирон бе фурӯхтани чиптаҳо ба ҳар яке аз онҳо ба расмият даровардашуда мебошад.

170.Ҳар як мусофир вазифадораст ҳуҷҷати сафар дошта бошад, роҳи оҳан бошад, ӯҳдадораст фурӯши чунин ҳуҷҷатҳоро то истгоҳи таъиноти нишондодани мусофир ба машрути ҳаракати қатора таъмин намояд. Ҳангоми харидани чипта мусофир ӯҳдадор аст шиноснома (шиносномаҳо) ё дигар ҳуҷҷат (ҳуҷҷатҳо)-и тасдиқкунандаи шахсияти мусофирро пешниҳод намояд. Мусофир ҳуқуқ дорад:

-ҳамроҳи худ як кӯдаки то 5 солаи худро бе ҳуқуқи ба он додани ҷойи алоҳида интиқол диҳад;

-ба кӯдакони аз 5 то 12 сола бо пардохтани 50 фоизи нарх чипта харад;

-бори дастӣ ва бағоҷи на зиёда аз 36 килограмро бепул интиқол диҳад.

171.Ҳуҷҷатҳои гумшуда ва вайроншудаи сафари мусофирон барқарор карда намешаванд ва пули пардохташудаи онҳо баргардонида намешавад, ба истиснои мавридҳое, ки дар Қоидаҳои ҳамлу нақли мусофирон, бағоҷ ва бағоҷбор нишон дода шудаанд.

172.Бағоҷхона бору бағоҷ дар вокзалҳо, сарфи назар аз мавҷуд будани ҳуҷҷати сафар, қабул ва нигоҳдории бори дастӣ ва бағоҷи мусофиронро бо пардохти муайян таъмин мекунанд, ғайр аз ашёи нигоҳдориаш мутобиқи тарифҳои тасдиқнамудаи мақоми зиддимонополӣ, Қоидаҳои ҳамлу нақли мусофирон, бағоҷ ва бағоҷбор манъгардида.Шахсе, ки бори дастӣ ва бағоҷро ба бағоҷхона месупорад, ӯҳдадор аст ба бағоҷхона шиноснома ё дигар ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти худро пешниҳод кунад.

173.Мусофир ҳуқуқу имтиёзҳои муайян дорад.Хислат ва ҳаҷми чунин ҳуқуқҳо дар ҳуҷҷатҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

174.Шартҳои додани ҳуҷҷатҳои сафар ва интиқоли бағоҷу бағоҷбор бо Қоидаҳои ҳамлу нақли мусофирон, бағоҷ ва бағоҷбор муайян карда мешаванд.

175.Қатораҳои барои ҳамлу нақли мусофирон таъингардида ба инҳо тақсим мешаванд:

а)вобаста аз сурати ҳаракат - зудҳаракат ва мусофирбар;

б)вобаста аз масофаи ҳаракат - дур, маҳаллӣ ва наздишаҳрӣ.

176.Роҳи оҳан ӯҳдадораст мӯҳлати эътибори чиптаи сафари роҳи оҳанро дар мавридҳои зерин дароз кунад:

а)ҳангоми ба мусофир ҷой надодан дар қатора (ғайр аз байнишаҳрӣ)-то вақти ҳаракати қатораи минбаъда, ки дар он ба мусофир ҷой дода мешавад;

б)ҳангоми дер омадани қатораҳо ба нуқтаи ҷойивазкунӣ дар тӯли мӯҳлати дер омадани мусофири транзитӣ то ба ӯ додани имконият барои давом додани сафар;

в)ҳангоми бемории мусофир дар роҳ барои тамоми давраи беморӣ;

г)ҳангоми истодани мусофир дар роҳ ба мӯҳлати на зиёда 10 шабонарӯз.

177.Фурӯши чиптаҳо бояд ин тавр анҷом дода шавад:

а)дар кассаҳои фурӯши пешаки 45 шабонарӯз қабл аз ҳаракати қатора;

б)дар истгоҳҳои гузаранда аз лаҳзаи гирифтани хабар оид ба ҷойҳои холӣ дар қатора, вале на дертар аз як соат то омадани қатора.

Бо мувофиқаи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон мӯҳлати фурӯхтани чиптаҳои пешакӣ на камтар аз 45 шабонарӯз, бо дарназардошти омилҳои объективии роҳи оҳан, муайян карда мешавад.

178.Мусофирон ӯҳдадоранд тартиботи ҷамъиятӣ, қоидаҳои истифодаи вагонҳои мусофирон ва утоқҳои вокзалро риоя кунанд ва ба амволи нақлиёти роҳи оҳан эҳтиёткорона муносибат намоянд.

179.Мӯҳлати расонидани бағоҷ, бағоҷбор аз рӯи вақти ҳаракат то истгоҳи таъиноти қаторае, ки дар он бағоҷ, бағоҷбор фиристода шуда буд муайян карда мешавад.

Агар бағоҷбор, бағоҷ дар қатораи дар роҳ табдилшаванда фиристода шавад, мӯҳлати расонидани бағоҷ, бағоҷбор аз рӯи вақти ҳаракати қатораҳои мувофиқашуда дар ин маршрут ва илова намудани як шабонарӯз барои ҳар як табдили қатора муайян карда мешавад.

180.Мусофир ҳуқуқ дорад ҷуброни арзиши бағоҷашро талаб кунад, агар бағоҷи ӯ дар давоми 10 шабонарӯзи баъди ба охир расидани мӯҳлати расонидани бағоҷ ба истгоҳи таъинот нарасида бошад.

181.Бағоҷ дар истгоҳи таъинот ба пешниҳодкунандаи квитансияи бағоҷ дода мешавад. Бағоҷ дар давоми тамоми вақте, ки истгоҳ барои ҳамлу нақли мусофирон кушодааст, дода мешавад. Барои нигоҳдории бағоҷ пардохт ситонида мешавад.

182.Тартиби ҳамлу нақли почта бо роҳи оҳан аз ҷониби Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи Вазорати алоқаи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

Шартномаи ҳамлу нақли почта

183.Мувофиқи шартномаи ҳамлу нақли почта роҳи оҳан ӯҳдадор мешавад почтаро қабул кунад ва сари вақт миқдори почтаи ба он боваркардашударо ба нуқтаи таъинот бо маршрути пешакӣ мувофиқашуда расонад ва онро ба корхонаҳои алоқа супорад. Корхонаи алоқа ӯҳдадор мешавад сари вақт почтаро барои ҳамлу нақл пешниҳод кунад ва ба воситаҳои нақлиёти додашуда почтаро бор кунад, дар нуқтаи таъинот онро қабул кунад ва маблағи барои ҳамлу нақли почта муқарраршударо пардозад.

184.Ҳамлу нақли почта дар вагонҳои почта, ки ба қатораҳои руйхати онҳо аз ҷониби Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраршаванда пайваст карда мешаванд, анҷом дода мешавад.

185.Шакли шартномаи ҳамлу нақли почтаро Вазорати алоқаи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

Боби XIV. Масъулияти барои ҳамлу нақл

186.Роҳи оҳан барои талафот ё зиёне, ки боиси ҳалокати мусофир ё ҷароҳат ё ҳама гуна ҷароҳати ҷисмонӣ ё ақлӣ дар натиҷаи ҳодисаи вобаста ба истифодаи роҳи оҳан гардидааст ва дар лаҳзае, ки мусофир дар вагони роҳи оҳан қарор дошт, ба он савор мешуд ё аз он мефаромад рӯй дода бошад, ҷавобгар аст.

187.Роҳи оҳан ҳамчунин барои гум шудан ё зиёне, ки боиси пурра ё қисман гум шудан ё зиён дидани ҳама гуна ашё, аз ҷумла ҳайвоноти дар бори дастӣ интиқолдиҳандаи мусофир гардидааст, ҷавобгар мебошад.

188.Роҳи оҳан дар ҳолатҳои зерин аз ҷавобгарӣ озод мебошад:

а)ҳангоме ки ҳодиса бо сабабҳо ё оқибатҳои онҳо, ки ба истифодаи роҳи оҳан вобаста нест ё дар натиҷаи амали тарафи сеюм рӯй додааст ва роҳи оҳан наметавонад онҳоро, сарфи назар аз тадбирҳои оқилонаи пешгирикунандае, ки он дар ин ҳолат андешидааст, пешгирӣ кунад;

б)пурра ё қисман, агар ҳодиса бо айби мусофир ё дар натиҷаи амалҳои нодурусти он рӯй дода бошад.

189.Дар сурати ҳалокати мусофир ҷуброни зарар аз хароҷоти зарурии вобаста ба ҳалокат, аз ҷумла хароҷоти интиқоли ҷасади шахси фавтида, дафн ва креметсия иборат мебошад.

190.Дар сурати ҷароҳат ё дигар ҷароҳати ҷисмонӣ ё ақлии мусофир, ҷуброни зарар аз инҳо иборат аст:

а)хароҷоти зарурӣ, аз ҷумла хароҷоти табобат ва расидан;

б)хароҷоти молиявӣ дар натиҷаи корношоямии пурра ё ҷузъӣ ё эҳтиёҷоти иловагӣ.

191.Ҳама гуна шартномаи байни роҳи оҳан ва мусофир басташуда ва пешакӣ роҳи оҳанро пурра ё қисман аз ҷавобгарӣ дар сурати ҳалокат марг ё ҷароҳат бардоштани мусофир озод мекунад ё ба мусофир вазифаи ба зиммаи роҳи оҳан гузошташудаи пешниҳод намудани далелро вогузор мекунад ё ки нисбат ба ҷуброни дар ин Оиннома зикршда ҷуброни камтарро пешбинӣ менамояд, эътибор надорад ва зимнан шартномаи ҳамлу нақл эътибор дорад.

Ҷавобгарӣ аз рӯи ӯҳдадориҳое, ки аз ҳамлу нақл бармеоянд

192.Тарафҳо масъулияти дар ин Оиннома ва созишномаҳои тарафҳо муқарраргардидаро ба ӯҳда доранд, агар шартҳои дар шартнома зикршуда хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон набошанд.

193.Созишномаҳои роҳи оҳан бо соҳибони бор оид ба маҳдуд ё бекор кардани ҷавобгарии бо қонун муқарраргардида эътибор надоранд, ба истиснои ҳолатҳое, ки ин Оиннома пешбинӣ намудааст.

Ҷавобгарӣ барои пешниҳод нагардидан ва истифода набурдани воситаҳои нақлиёти пешниҳодшуда

194.Роҳи оҳан барои пешниҳод накардани вагон барои интиқоли борҳо мутобиқи дархости қабулнамуда ё дигар шартнома, фиристанда бошад, барои пешниҳод накардани бор ё истифода набурдани вагонҳои пешниҳодшуда дар шакли ҷаримаи пешбининамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо ҷавобгарии амволӣ бар дӯш дорад.

195.Тартиб ва мӯҳлати ҳисобу китоб барои иҷро накардани шартномаи ҳамлу нақл бо Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо муқаррар карда мешаванд.

Ҷавобгарии интиқолдиҳанда барои гум кардан, камомад ва зиён расондан ба бор

196.Роҳи оҳан барои пурра ё қисман гум кардан ё зиён расондан ба бор аз лаҳзаи қабули он барои ҳамлу нақл то супурдани он, инчунин гум кардан ва дар натиҷаи риоя накардани мӯҳлати расонидан зиён расондан ба бор ҷавобгар мебошад.

197.Роҳи оҳан дар сурати бо айби шахси ваколатдор гум шудан ё зарар расидан ба бор ё риоя нагардидани мӯҳлати расондани бор, ё рӯй додани ин ҳодисаҳо дар натиҷаи супоришҳои додаи шахси ваколатдор, дар натиҷаи хусусиятҳои табиии хоси бор (вайрон шудан, кам шудан ва ғайра) ё бо сабаби ҳолатҳое, ки роҳи оҳан наметавонад пешгирӣ кунанд ё бартараф намояд, аз ҷавобгарӣ озод аст.

198.Роҳи оҳан аз чунин ҷавобгарӣ дар ҳолатҳое низ озод карда мешавад, ки агар гумшавӣ ё зарар дидани бор дар натиҷаи таваккали махсусе, ки дар як ё якчанд ҳолатҳои дар поён зикргардида рӯй дода бошад:

а)ҳангоми интиқоли борҳо дар вагонҳои кушода дар шароти пешбинигардида ё мутобиқи шартномаи баимзорасидаи байни фиристанда ва роҳи оҳан ва дар борнома зикршуда;

б)дар натиҷаи набудан ё кифоя набудани зарф ё бастабандӣ ҳангоми интиқоли борҳое, ки бинобар хусусиятҳои ба онҳо хос дар сурати набудани бастабандӣ ё нодуруст бастабандӣ шудан гум мешаванд ё зарар мебинанд;

в)ҳангоми боркунӣ аз ҷониби фиристанда ё борфарорӣ аз ҷониби богиранда;

г)дар натиҷаи анҷом додани расмиёти гумрукӣ ва дигар расмиёти маъмурӣ аз ҷониби фиристанда, гиранда ё шахси аз номи онҳо ваколатдоршуда;

д)бинобар хусусиятҳои ба баъзе борҳо хоси камшавии табиии пурра ё ҷузъии ҳаҷм, хусусан дар натиҷаи шикастан, занг задан, пӯсидашавии худ аз худи дохилӣ, хушкшавӣ;

е)бинобар тасвири нодурст ё нопурраи борҳое, ки барои интиқол таъин нагардидаанд ё интиқоли онҳо бо шартҳои муайян имконпазир аст ё аз ҷониби фиристанда иҷро нагардидани чораҳои эҳтиётӣ нисбати борҳое, ки танҳо дар сурати риояи шартҳои муайян интиқоли онҳо имконпазир мебошад;

ж)ҳангоми интиқоли ҳайвонот;

з)ҳангоми интиқоли бор бо мушоияти ҳатмии шахси ҳамроҳикунандаи бор мутобиқи шартномае, ки байни фиристанда ва роҳи оҳан баста шудааст ва дар борнома зикр гардидааст, агар гумшавӣ ё зарар дидани бор дар натиҷаи ҳама гуна таваккале рӯй додааст, ки барои пешгирии он шахси ҳамроҳикунандаи бор пешбинӣ шуда буд.

Исботи далел

199.Ҳар як тарафи шартномаи ҳамлу нақл бояд он ҳолатҳоеро исбот кунад, ки он ба онҳо ҳамчун далели талабот ва эътирози худ такя мекунад.

Ҷуброн барои гум шудан, вайрон шудан ва зарар дидани бор

200.Роҳи оҳан арзиши бори гумшуда, вайроншуда, камбуд ё зарардидаро бо дарназардошти андози арзиши илова, ки фиристанда дар ҳисоб-фактура ё шартномаи ҳамлу нақли нишон додааст, ҷуброн мекунад.

201.Дар баробари ҷуброни арзиши бори гумшуда ё камбуд роҳи оҳан пардохти барои интиқоли ин бор ситонидашударо баробар ба миқдори бори гумшуда ё зарардида, инчунин боҷи гумрукӣ ва дигар пардохти барои интиқоли бор ситонидашударо ҷуброн мекунад.

202.Агар маълумотҳое, ки дар асоси онҳо андозаи ҷуброн ҳисоб карда мешавад, бо асъори хориҷӣ ифода гардида бошанд, ҳисоб мувофиқи қурби рӯз дар маҳали пардохти ҷуброн анҷом дода мешавад.

203.Агар арзиши бори пурра ё қисман гумшуда, вайроншуда ё зарардида бо тартиби нишондодашуда муайян карда нашавад, дар ин маврид бо роҳи ташхисе, ки мувофиқи Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо гузаронида мешавад, муқаррар карда мешавад.

204.Дар ҳолати ҳамлу нақли борҳои арзишашон эълоншуда ё барои интиқол аҳамияти муҳим дошта, роҳи оҳан гум шудан, вайрон шудан, камомад ё зарар дидани борҳоро ба андози арзиши эълоншуда ё ҳиссаи камомад ё зарари бор, ҳамчунин боҷи барои арзиши эълоншударо ҷуброн менамояд.

205.Дар ҳолати зиён дидани бор роҳи оҳан ӯҳдадор аст арзиши борро баробари арзиши камшудаи бор, бо истиснои ҳамаи дигар намудҳои ҷуброни зарар пардозад. Маблағе, ки бояд барои ҷуброн пардохта шавад ба ҳиссаи арзиши гумшудае, ки дар маҳали таъинот ошкор шудааст, мувофиқат мекунад.

206.Ҳаҷми ҷуброн набояд аз инҳо зиёд бошад:

а)аз маблағи ҷуброн барои гум шудани тамоми бор, агар дар натиҷаи вайрон шудан ва зарар дидани ҳамаи бори интиқолшаванда қиматашро гум карда бошад;

б)аз маблағи ҷуброн барои гум шудани қисми бор, агар дар натиҷаи зарар дидани танҳо қисми бори интиқолшаванда қиматашро гум карда бошад.

207.Роҳи оҳан ҳамчунин маблағи дар банди 211 нишондодашударо дар таносуби маблағи дар банди 215 нишондодашуда ҷуброн менамояд.

Масъулият барои таъхир

208.Барои ба таъхир гузошдани ҳамлу нақли борҳо (дар моддаи 127 ин Оиннома нишондодашуда), аз он ҷумла дар алоқаи бевоситаи омехта бо гуноҳи роҳи оҳан дар ҳаҷми 5 %-и арзиши ҳамлу нақл барои ҳар рӯзи таъхир, вале на зиёда аз 50 %-и пардохт барои ҳамлу нақл, ҷарима месупорад.

Дар чунин ҳаҷм аз роҳи оҳан барои таъхир дар ҳамлу нақли вагонҳои холӣ, ки ба фиристанда, гиранда ё аз тарафи онҳо иҷорагирифташуда ҷарима ситонида мешавад.

209.Дар сурати гум шудани тамоми бор ҷуброн барои таъхир, дар баробари пардохтҳои дар моддаи 218 нишондодашуда, пардохта намешавад.

Маблағи пурраи ҷуброн барои таъхир, дар баробари пардохтҳои дар моддаи 218 нишондодашуда, наметавонад аз маблағи барои гум кардани тамоми бор пардохтшаванда зиёд бошад.

210.Фиристанда ва гиранда ҳуқуқ доранд борро гумшуда ҳисобанд ва ҷуброн барои гум кардани борро талаб намоянд, агар ин бор ба фиристанда бо талаби вай дар мӯҳлати 30 рӯзи баъди ба охир расидани мӯҳлати ҳамлу нақл, дар сурати ҳамлу нақли бор дар алоқаи бевоситаи омехта бошад, баъди 60 рӯз аз рӯзи қабули бор барои ҳамлу нақл, дода нашуда бошад.

Агар бор баъди ба охир расидани мӯҳлатҳои зикршуда омада расад, гиранда метавонад бо хоҳиши худ борро қабул намояд ва маблағеро, ки роҳи оҳан барои гум кардани бор пардохтааст, баргардонад. Дар ин ҳолат бор аз тарафи роҳи оҳан бо асосҳои умумӣ дода мешавад.

Ҷуброни зарар дар ҳолати иҷро нашудани ӯҳдадориҳои шартномавӣ

211.Барои гум кардан, зарар дидани бор, инчунин барои таъхир дар ҳамлу нақл бо сабабҳои аз тарафи роҳи оҳан қасдан иҷро нагардидани ӯҳдадориҳои шартномавӣ, роҳи оҳан ба шахси дахлдор зарари расонидашударо дар ҳаҷми пуррааш пардохт мекунад.

Ҷавобгарӣ барои ҳамлу нақли борҳое, ки чораҳои махсуси эҳтиёткориро талаб менамоянд

212.Барои пешниҳоди бори ҳамлу нақлаш манъбуда ё боре, ки ҳангоми ҳамлу нақл чораҳои махсуси эҳтиёткориро талаб менамоянд, бо нишондоди нодурусти номгӯй ё хусусияти бор аз фиристанда ғайр аз ҷуброни зарари ба роҳи оҳан расонидашуда, инчунин ҷаримаи бо Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо муайяншуда, руёнида мешавад.

213.Ҷарима барои бекор истодани вагонҳо ва контейнерҳо, новобаста аз ҷарима барои пешниҳод накардани воситаҳои нақлиёт ва пешниҳод накардани бор барои интиқол, ситонида мешавад.

Дар ин сурат ҷаримаи нишондодашуда аз фиристандагон, гирандагоне, ки дар асоси шартнома бо роҳи оҳан барои истифодаи вагонҳо кор мекунанд, ситонида мешавад.

214.Ҳангоми аз як ҷой ба ҷои дигар бурдани борҳо, аз ҷумла борҳои воридотӣ аз киштӣ мустақиман ба вагон, барои бекор истодани киштӣ дар бандар аз сабаби бо айби роҳи оҳан надодани вагонҳо, роҳи оҳан ба бандар бо тартиби дар Қоидаҳои ҳамлу нақли бор пешбинишуда ҷарима пардохт менамояд.

215.Фиристанда ва гиранда аз пардохти ҷарима барои бекор истодани вагонҳо ва таъхири контейнерҳо озод карда мешаванд:

а)агар бекор истодани вагон ё таъхири контейнерҳо бо сабабҳои зуҳуроти хусусияти табиидошта, ки боиси танаффуси ҳаракат дар роҳҳои оҳан гаштааст, инчунин бо сабаби зуҳуроти хусусияти табиидошта ё садама дар корхона, ки дар натиҷаи он корҳои боркунию холикунӣ манъ аст;

б)дар ҳолати аз тарафи роҳи оҳан додани вагонҳо (контейнерҳо) ба миқдоре, ки аз имкониятҳои техникии нуқтаҳои боркунӣ ва холикунии фиристанда, гиранда зиёд мебошанд.

Ҷавобгарии тарафҳо барои дигар ҳолатҳои вайрон кардани шартнома

216.Барои аз меъёр зиёд бор кардани вагон, контейнер фиристанда бо тартиби муқаррарнамудаи Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо ҷарима месупорад.

217.Ҳангоми зарар расонидан ё гум кардани вагонҳо ё контейнерҳо, асбобҳои интиқолии ҷудошаванда ва воситаҳои бастабандии пешниҳоднамудаи роҳи оҳан фиристанда, гиранда, бандар, инчунин дигар корхонаю ташкилот ӯҳдадоранд онҳоро таъмир ё ба роҳи оҳан ҷаримаи дар Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо пешбиншударо пардозанд.

Фиристанда, гиранда, бандар, инчунин дигар корхонаю ташкилот талафоти роҳи оҳанро дар натиҷа зарари ба вагонҳо, контейнерҳо расонидашуда дар қисми напӯшонидаи ҷарима ё арзиши таъмир, ҷуброн менамоянд.

218.Ҳангоми зарар дидани вагонҳо ё контейнерҳое, ки ба корхона, ташкилот, муассиса тааллуқ доранд, роҳи оҳан ӯҳдадор аст онҳоро таъмир намояд ё ба соҳибони онҳо ҷаримаи дар Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо пешбинишударо пардозад. Ҷуброни зараре, ки ба соҳибони вагонҳо, контейнерҳо дар натиҷаи зарар дидани онҳо дар қисми напӯшонидаи ҷарима ё аз тарафи роҳи оҳан гум кардани вагони ба иҷора гирифташуда расонида шудааст, бо шартномаи иҷора пешбинӣ мешавад.

219.Барои гум кардани вагонҳо, контейнерҳое, ки ба корхонаҳо ё муассисаҳо тааллуқ доранд, роҳи оҳан бо талаби онҳо ӯҳдадор аст вагонҳо, контейнерҳоро барои истифодаи муваққатии бемузд ва баъди 3 моҳ бошад, ба ивази вагону контейнерҳои гумшуда, вагону контейнерҳо диҳад.

220.Ҳангоми аз тарафи роҳи оҳан худсарона ишғол гардидани вагону контейнерҳои ба фиристандагон ва гирандагон таалуқдошта ё аз тарафи онҳо иҷора гирифташуда, роҳи оҳан ба тартиби дар Қоидаҳои ҳамлу нақли бор пешбинишуда ба онҳо ҷарима пардохт менамояд. Ҷаримаи мазкур, новобаста аз ҷарима барои бекор истодани вагону контейнерҳо ё пардохт барои истифодаи онҳо, ситонида мешавад. Дар ин маврид таъхири 15-дақикаина ба таъхири яксоата баробар дониста мешавад.

Боби XV. Актҳо, шикоятҳо, даъвоҳо

221.Ҳолатҳое, ки барои ҷавобгарии молии роҳи оҳан, фиристандагон, гирандагон ва мусофирон ҳаногоми ҳамлу нақл ба воситаи роҳи оҳан асос шуда метавонанд, бо актҳои тиҷоратӣ, актҳои шакли умумӣ, актҳои техникӣ ва актҳои дигари тартибдодаи роҳи оҳан тасдиқ карда мешаванд.

222.Акти тиҷоратӣ барои тасдиқи ҳолатҳои зерин тартиб дода мешавад:

а)номувофиқати байни номгуй, вазн, миқдори ҷойҳои бор ё бағоҷ дар асл ва маълумоти дар борнома нишондодашуда;

б)вайрон шудан ё зарар дидани бор ва бағоҷ;

в)ошкор намудани бор ё бағоҷи беҳуҷҷат, ҳамчунин ҳуҷҷатҳои бе бор ё бағоҷ;

г)аз тарафи роҳи оҳан баргардонидани бор ё бағоҷи дуздидашуда;

д)аз ҷониби роҳи оҳан дар даромадгоҳи роҳи оҳан насупоридани бор дар давоми 24 соати баъди дар идораи (кассаи) молӣ ба расмият даровардани додани бор аз рӯи ҳуҷҷат. Дар ин ҳолат акти тиҷорати танҳо бо талаби гиранда тартиб дода мешавад.

223.Роҳи оҳан вазифадор аст акти тиҷоратиро дар ҳузури шахси ваколатдор тартиб диҳад, агар вай ҳолатҳои дар боло зикргардидаро худаш ошкор намуда бошад ё вақте ки ба мавҷудияти ҳатто яке аз ин ҳолатҳо гиранда ё фиристодаи бор ё бағоҷ ишора карда бошад. Дар акт ҳолати бор, вазни он ва андозаи гум шудан ё зарар дидани бор, сабаби гум шудан ё зарар дидани он ва вақти руйдодани он воқеа бояд нишон дода шавад.

224.Дар ҳолати хулосаҳои дар акт (ки аз тарафи роҳи оҳан бепул дода мешавад) нишондодашударо маъқул нашуморидани шахси ваколатдор, вай метавонад талаб намояд, ки ҳолату вазни бор ва андозаи гум шудан ё зарар дидани ин аз ҷониби эксперте, ки тарафҳо ё суд таъин намудаанд, тасдиқ карда шавад. Тартиби чунин тасдиқ дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

225.Тартиби таҳияи актҳои тиҷоратӣ, ҳамчунин актҳои шакли умумӣ, актҳои техникӣ ва актҳои дигар дар Қоидаҳои ҳамлу нақли бор муқаррар карда мешавад.

Шикоятҳо

226.Фиристанда ва гиранда метавонанд ҳуқуқҳои худро оид ба пешниҳоди шикоят ва даъво ба дигар шахсони ҳуқуқӣ бо шарти ба таври зарурӣ ба расмият даровардани супоришҳо дар шартнома намояндагӣ намоянд.

227.Тартиби пешниҳод ва баррасии шикоятҳо оид ба дида баромадани пардохт, боҷ ва ҷаримаҳо дар Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо муқаррар карда мешавад.

228.Шикоятҳои вобаста ба ҳамлу нақли борҳо мувофиқи қоидаҳои Созишномаи боркашонии байналмилалӣ пешниҳод карда мешаванд.

229.Шикоятҳои марбут ба ҳамлу нақли бор дар алоқаи бевоситаи омехта ба роҳи оҳани таъинот пешниҳод мегарданд, агар нуқтаи охирин истгоҳи роҳи оҳан бошад.

230.Шикоятҳо дар бобати кашонидани мусофирон ва бағоҷ мувофиқи қоидаҳои Созишномаи мусофиркашонии байналмилалӣ ба роҳи оҳан пешниҳод карда мешаванд.

231.Шикоятҳои фиристандагон, гирандагон дар хусуси ҷаримаҳо ба роҳи оҳан пешниҳод карда мешаванд.

232.Шикоятҳо дар бораи аз тарафи роҳи оҳан зарар расонидан ба вагонҳо ва контейнерҳое, ки ба корхонаҳо, ташкилотҳо, муассисаҳо тааллуқ доранд ё аз тарафи онҳо иҷора гирифта шудаанд, аз тарафи роҳи оҳан баррасӣ карда мешаванд.

Сардори Роҳи оҳани Ҷумҳурии Тоҷикистон ба баррасии шикоятҳо дар хусуси хадамоти дахлдори роҳи оҳан роҳбарӣ мекунад.

233.Дар ариза оид ба шикоят бояд ҳуҷҷатҳои асли дар Қоидаҳои ҳамлу нақли борҳо ва Қоидаҳои кашонидани мусофирон, нишондодашуда, ки шикоятро тасдиқ мекунанд, замима карда шаванд.

234.Ба шикоят оид ба гум шудан, камомад, вайрон шудан ё зарар дидани бор ғайр аз ҳуҷҷатҳое, ки ҳуқуқи пешниҳоди шикоятро тасдиқ мекунанд, бояд ҳуҷҷате илова карда шавад, ки миқдор ва арзиши бори фиристодашударо шаҳодат медиҳад.

235.Шикоятҳо нисбати роҳи оҳан мумкин аст дар давоми шаш моҳ ва шикоятҳо дар бораи пардохти ҷарима дар давоми 45 рӯз пешниҳод карда шаванд.

Мӯҳлатҳои зикргардида ба таври зайл ҳисоб карда мешаванд:

а)аз рӯи шикоятҳо дар бораи ҷуброн барои вайрон шудан, зарар дидан ё камомади бор ё бағоҷ - аз рӯзи дидани бор ё бағоҷ;

б)аз рӯи шикоятҳо дар хусуси ҷуброн барои гум шудани бор - баъди 10 шабонарӯз аз рӯзи тамом шудани мӯҳлати расонидани бор;

в)аз рӯи шикоятҳо аз ба таъхири расонидани бор ё бағоҷ - аз рӯзи додани бор ё бағоҷ;

г)аз рӯи шикоятҳо оид ба баргардонидани ҷарима барои бекор истодани вагонҳо ва таъхири контейнерҳо - аз рӯзи аз ҷониби шикояткунанда гирифта шудани нусхаи супориши (ҳисоби) инкассавии роҳи оҳан дар хусуси ҳисоб кардани ҷарима;

д)аз рӯи шикоятҳо дар бораи ситонидани ҷарима барои аз тарафи роҳи оҳан худсарона ишғол гардидани вагонҳое, ки ба корхонаю муассисаҳо тааллуқ доранд ё аз ҷониби онҳо иҷора гирифта шуданд - аз рӯзи анҷоми мӯҳлати расонидани бор ва ба нуқтаи бақайдгирӣ баргардонидани вагонҳое, ки ба корхонаю муасисаҳо тааллуқ доранд ё аз тарафи онҳо иҷора гирифта шудаанд.

е)дар ҳамаи ҳолатҳои дигар - аз рӯзи руй додани воқеае, ки сабаби пешниҳоди шикоят гаштааст.

236.Роҳи оҳан вазифадор аст шикояти пешниҳодшударо баррасӣ намояд ва дар мӯҳлатҳои зерин аз рӯзи гирифтани шикоят, дар хусуси натиҷаҳои баррасии он ба шикояткунанда хабар диҳад:

а)дар давоми си рӯз - оид ба шикоятҳои марбут ба ҳамлу нақл тавассути роҳи оҳан;

б)дар давоми 45 рӯз - оид ба шикоятҳо дар хусуси пардохти ҷарима.

237.Ҳангоми аз тарафи роҳи оҳан қисман қонеъ гардонидан ё рад кардани шикоят дар огоҳинома бояд асоси қарори қабулкардаи роҳи оҳан бо истинод ба қонунгузории ҷорӣ ё моддаи дахлдори ин Оиннома нишон дода шавад. Дар ин ҳолатҳо ҳуҷҷатҳои бо аризаи шикоятӣ пешниҳодшуда ба аризадиҳанда баргардонида мешаванд.

238.Агар ҳангоми баррасии шикоятҳо муқаррар карда шавад, ки бор ба ҷои дигар фиристода шудааст ё ба гирандаи дигар дода шудааст, дар ин маврид шикоятҳо ба аризадиҳанда баргардонида мешаванд (дар куҷо, кай ва шахсан ба кӣ дода шудани бор бо нишондоди ташкилоте, ки бо дархости он бор ба ҷои дигар фиристода ё дода шудааст барои ҳисобу китоби бевосита бо гирандаи воқеӣ ё ташкилоте, ки бо дархости он бор ба самти дигар фиристода шудааст, нишон дода мешавад).

Даъвоҳо

239.Даъвоҳо нисбати роҳи оҳан аз рӯи шартномаи ҳамлу нақли он мутобиқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешаванд.

240.Даъвоҳои роҳи оҳан нисбати фиристандагон, гирандагон, мусофирон ва дигар истифодабарандагон (шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ) мутобиқи моддаҳои дахлдори Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешаванд.