ҲУКУМАТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ҚАРОР

Мутобиқи моддаи 7 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон» Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

1. Лоиҳаи Созишнома байни Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Мардумии Чин оид ба пешгирии дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ, воридот ва содироти ғайриқонунии сарватҳои фарҳангӣ маъқул дониста шавад.
2. Вазири фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон Созишномаи мазкурро аз номи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба имзо расонад ва ҳангоми зарурат ба матни он тағйиру иловаҳои хусусияти муҳимнадоштаро ворид намояд.
3. Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи тартиби муқарраргардида бо ҷониби Чин сана ва маҳалли имзои Созишномаи мазкурро мувофиқа намояд.

Созишнома байни Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Мардумии Чин оид ба пешгирии дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ, воридот ва содироти ғайриқонунии сарватҳои фарҳангӣ

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Мардумии Чин (минбаъд - Тарафҳо),

ба мақсади иҷрои талаботи Конвенсияи ЮНЕСКО аз 14 ноябри соли 1970 дар бораи тадбирҳои манъ ва пешгирии интиқоли ғайриқонунӣ, содирот ва додани ҳуқуқи моликияти сарватҳои фарҳангӣ, ки ҳарду кишвар аъзои он мебошанд,

бо итминон бар он, ки рушди ҳамкориҳои дуҷониба дар соҳаи ҳифзи сарватҳои фарҳангӣ ҳамчун воситаи муҳимми таҳкими муносибатҳои дуҷониба ва муассир барои иҷрои рисолати ҳифзи мероси фарҳангии башарият хизмат мекунад,

бо дарназардошти он, ки дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ ва воридоту содироти ғайриқонунии сарватҳои фарҳангӣ ба мероси фарҳангии башарият хатари ҷиддӣ дорад,

бо умеди он, ки ҳамкории ду кишвар метавонад дар пешгирии дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ ва воридоту содироти ғайриқонунии сарватҳои фарҳангӣ саҳми назаррас мегузорад,

ба мувофиқаи зерин расиданд:

Моддаи 1

1.1 Тарафҳо ба мувофиқа омаданд, ки барои мубориза бо дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ ва воридоту содироти ғайриқонунии сарватҳои фарҳангӣ мутобиқи Конвенсияи ЮНЕСКО ҳуқуқи моликият ба сарватҳои фарҳангӣ (1970) чораҳои зарурӣ меандешанд.

1.2 Таснифоти сарватҳои фарҳангии Чин, ки дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ, воридот ва содироти ғайриқонунии онҳо манъ аст, тибқи қонунгузории Чин сурат мегирад. Таснифоти сарватҳои фарҳангии Тоҷикистон, ки дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ ва воридоту содироти ғайриқонунӣ манъ аст, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад. Замимаҳое, ки қисми Созишномаро ташкил медиҳанд, бо (феҳрист) сарватҳои фарҳангии барои ҳар як кишвар муайяншуда мувофиқат мекунанд.

1.3 Дар сурати ба миён омадани ихтилофи байни муқаррароти қонунгузории ду кишвар вобаста ба сарватҳои фарҳангӣ, дуздӣ, ҳафриётҳои пинҳонӣ, воридот ва содироти ғайриқонунӣ бо муқаррароти Созишномаи мазкур, онҳо тавассути машварати мақомоти дахлдори давлатҳои иштирокдор ҳал карда мешаванд.

Моддаи 2

Бо мақсади татбиқи самараноки Созишномаи мазкур аз ҷониби Тарафҳо иҷрои он ба зиммаи Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Идораи миллии мероси фарҳанги Чин вогузор мешавад. Ҳамкории Тарафҳо татбиқи Конвенсияи ЮНЕСКО дар бораи чораҳои манъ ва пешгирии воридот, содирот ва додани моликияти сарватҳои фарҳангиро (1970) низ дар бар мегирад. Дар ин хусус мақомоти махсусе, ки Тарафҳо таъин кардаанд, ҳамкории зич ва доимиро барқарор хоҳанд кард.

Моддаи 3

3.1 Барои мақсадҳои Созишномаи мазкур Тарафҳо мубодилаи иттилооти зеринро ба роҳ мемонанд:

A. Қонунҳо ва санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба ҳифзи сарватҳои фарҳангӣ, махсусан дар бобати пешгирии дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ ва вориду содироти ғайриқонунии сарватҳои фарҳангӣ, инчунин сиёсату чораҳои дахлдор, ки мақомоти давлатӣ таҳия кардаанд;

В. Махзани маълумоти сарватҳои фарҳангие, ки дар асоси ҳамон қоидаҳо ва стандартҳои муайяншуда содироти он манъ аст;

C. Маълумот дар бораи шаҳодатномаҳо барои содироти сарватҳои фарҳангӣ;

D. Маълумот дар бораи ҳифзи сарватҳои фарҳангӣ ва ташкилотҳои ҳифзу нигоҳдошти сарватҳои фарҳангӣ;

E. Маълумот дар бораи осори таърихии зеризаминӣ ва зериобӣ, инчунин дар бораи кашфиётҳои археологӣ;

F. Расмиёти асосии марбут ба муомилоти сарватҳои фарҳангӣ.

3.2. Маълумоти дар боло зикршуда бояд мунтазам таҷдид шавад.

Моддаи 4

Тарафҳо рушди мубодилаи мутахассисон ва омода кардани кадрҳоро дар соҳаи пешгирии дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ ва воридоту содироти ғайриқонунии сарватҳои фарҳангӣ, аз ҷумла дар соҳаи таъмини амнияти сарватҳои фарҳангӣ, идоракунии бозори сарватҳои фарҳангӣ, идоракунии воридот ва содироти сарватҳои фарҳангӣ, таҳияи қонунҳо, ҷамъоварии маълумот ва ҳамоҳангсозии корҳои байналмилалӣ роҳандозӣ менамоянд.

Моддаи 5

Бо мақсади амалисозии Созишномаи мазкур Тарафҳо ҳамоҳангсозӣ ва такмили минбаъдаи низоми иҷозатномадиҳӣ ба ҳамдигар оид ба содироти сарватҳои фарҳангӣ, низоми бақайдгирии сарватҳои фарҳангӣ, низоми додани маълумот дар бораи сарватҳои фарҳангии дуздидашуда ва низоми назорати интиқоли сарватҳои фарҳангиро тақвият хоҳанд дод.

Моддаи 6

Тарафҳо масъалаҳои вобаста ба хароҷот, ки дар ҷараёни амалисозии Созишномаи мазкур ба миён меоянд, инчунин ҷуброни оқилона барои баргардонидани сарватҳои фарҳангии дар натиҷаи дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ ё воридоту содироти ғайриқонунӣ бадастомадаро бо роҳи машварат ҳал мекунанд.

Моддаи 7

7.1. Тарафҳо доир ба масъалаҳое, ки ба пешгирӣ кардани дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ ва воридоту содироти ғайриқонунии сарватҳои фарҳангӣ дахл доранд, машваратҳои амиқу ҳаматарафа мегузаронанд ва мавқеи ҳамдигарро ҳамоҳанг месозанд.

7.2. Тарафҳо минбаъд ҳамкориро дар соҳаи баланд бардоштани огоҳии (маърифатнокӣ) аҳли ҷомеа, осорхонаҳо ва ташкилотҳои фарҳангии дигар оид ба таҳдидҳои дуздӣ, ҳафриёти пинҳонӣ ва воридоту содироти ғайриқонунии сарватҳои фарҳангӣ дар ҷомеаи ҷаҳонӣ тақвият мебахшанд. Тарафҳо ҳамкориро бо ташкилотҳои байналмилалии дахлдори ЮНЕСКО оид ба ҳамоҳангсозии муносибатҳои фарҳангӣ бо кишварҳои сеюм вусъат медиҳанд.

7.3. Тарафҳо ба ҳамдигар дар бораи бо роҳи ғайриқонунӣ пайдо шудани сарватҳои фарҳангии ба Тарафҳо дахлдошта дар бозори ҷаҳонии сарватҳои фарҳангӣ маълумот медиҳанд ва иттилооти бадастомадаро ҳангоми гузаронидани тафтишоти дахлдор оид ба баҳодиҳӣ, бақайдгирӣ, ҷустуҷӯ ва баргардонидани сарватҳои фарҳангии гумшуда мубодила мекунанд.

7.4. Тарафҳо барои пешгирии воридоти ғайриқонунӣ ва додани ҳуқуқи моликият ба сарвати фарҳангии Тарафи дигар, инчунин барои баргардонидани сарватҳои фарҳангии ғайриқонунӣ содиротшуда, ки дар ҳудуди Тарафи дигар қарор дорад, тамоми чораҳои заруриро меандешанд. Тарафҳо дар робита ба масъалаҳои дар боло зикршуда бо мақомоти салоҳиятдор ҳамкорӣ мекунанд.

Моддаи 8

Тарафҳо механизми машваратие таъсис медиҳанд, ки барои ҳалли мушкилоти ҳангоми татбиқи Созишномаи мазкур бамиёномада ва таҳияи нақшаҳои ҳамкориҳои минбаъда мунтазам фаъолият хоҳанд кард.

Моддаи 9

Тарафҳо якдигарро дар бораи ба анҷом расидани расмиёти дахлдори дохилидавлатӣ доир ба тасдиқи Созишномаи мазкур хабар медиҳанд. Созишномаи мазкур аз рӯзи гирифтани тасдиқи тарафайн эътибор пайдо карда, дар давоми панҷ сол эътибор дорад. Созишномаи мазкур худ аз худ ба давраи панҷ сол тамдид карда мешавад, то он даме, ки яке аз Тарафҳо Тарафи дигарро шаш (6) моҳ пеш дар бораи хоҳиши қатъ кардани Созишнома хаттӣ огоҳ насозад.

Бо тасдиқи ҳамин шахсони дар зер имзокунанда, ки аз тарафи ҳукуматҳои дахлдори худ ба таври зарурӣ ваколатдор шудаанд, Созишномаи мазкурро ба имзо расониданд.

Созишномаи мазкур дар шаҳри Душанбе «_____» ___________ соли 2024 дар ду нусха, ҳар кадом бо забонҳои тоҷикӣ, чинӣ ва англисӣ ба имзо расонида шуд, зимнан ҳамаи матнҳо эътибори якхела доранд. Дар сурати ба миён омадани ихтилоф дар тафсири Созишномаи мазкур, матни англисӣ бартарият дорад.

Замимаи I Категорияҳои сарватҳои фарҳангии Чин

I Маҳсулоти сангӣ:

А. Асбобҳое, ки аз санги рег, базалт, оҳаксанг, шағал, филт ва навъҳои дигари санг сохта шудаанд, асосан ҳамаи навъҳои чоккунакҳо, асбобҳои нӯгтез, табар, бел, чизели шудгор, фалчион, калтак, дос, санги осиёб, фроттон, чархи ресандагӣ, торҳо, штайнкерн, шифер, тӯби сангин ва зарфҳои дигар, инчунин би (нефрит, ки дар марказаш сӯрох дорад), кӯза, коса, дег, санги сиёҳ, санги занг, қолибҳо барои табақ, мебел ва зарфу маҳсулоти дигар, ки тақрибан дар байни 2 миллион сол пеш ва соли 1949 мелодӣ истеҳсол шудаанд.

B. Аслиҳаҳои аз базалт, шағал ва намудҳои дигари сангҳо сохташуда, ки ба онҳо асосан ҳама навъҳои тир, ханҷар, табар, шамшер, найза ва ашёи дигар дохил мешаванд, ки тақрибан аз 50 ҳазор то 800 сол пеш аз мелод сохта шудаанд.

C. Ҳайкалтарошӣ/ҳайкалҳо/омонҳо ё ороишҳои аз сангу қум, базалт, оҳаксанг ва намудҳои дигари сангҳо сохташуда, асосан ҳама гуна лавҳаҳои сангин, манораҳои дидбонӣ, сутунҳои ороишӣ, стелаҳои сутра, петроглифҳо, ҳайкалҳо, катибаҳо, ҳайкалҳои тақлидӣ, балюстрадҳо, муҳрҳо, «гуан» ва «го» (тобутҳои дарунӣ ва берунӣ), эпитафияҳо, релефҳои сангӣ, санги офат, сохтмон ва ғайра, ки тақрибан дар байни солҳои 8000-уми пеш аз мелод ва то соли 1949 мелодӣ сохта шудаанд,

Зарфҳои яшмӣ:

А. Зарфҳои маросимӣ аз тремолит, актинолит, серпентин ва намудҳои дигари мавод сохташуда, ки барои қурбонӣ, расму оин ва корҳои дигар истифода мешаванд. Ба онҳо асосан ҳама намудҳои Би Гаде бо сӯрох дар марказ, Конг (яшми росткунҷа бо сӯрохи мудаввар), Чжан (таблетчаи яшмии кӯтоҳ), Хуанг (гарданбанди яшмӣ), Ху (яшми палангшакл) табар, бел, тешаи ҷангӣ, муҳри шоҳона, томагавк, табаркорд, китоб ва ғайра, ки тақрибан дар байни солҳои 6000-уми пеш аз мелод ва соли 1911 мелодӣ сохта шудааст.

B. Маҳсулоти дафн аз тремолит, актинолит, серпентин ва навъҳои дигари яшмӣ, ки якҷо бо марҳум ба хок супурда мешавад. Асосан инҳо ҳама гуна рӯйпӯшҳо, либосҳо, болиштҳо (нефрите, ки дар даҳони марҳум нигоҳ дошта мешавад), уо (нефрите, ки дар дасти марҳум нигоҳ дошта мешавад), сай (панҷҳои нефритӣ, ки ба 9 сӯрохии маҳрум ворид карда мешаванд) эпитафияҳо ва ғайра, ки тақрибан дар байни соли 6000-уми то мелодӣ ва соли 1949 мелодӣ сохта шудаанд. Омулетҳо аз тремолит, актинолит, агат, булӯр, янтар, марҷон ва навъҳои дигари нефрит ва сангҳои қиматбаҳо сохта шуда, ки барои ороиш ва ғайра истифода бурда мешаванд. Асосан инҳо ҳама намуди тӯмор, мӯи ороишӣ, дастбандҳо, гиребонбандҳо, чалла, шона, тамғаҳо, ороиши шамшерҳо, камарбандҳо, бо тасвири ҳайвонот, паррандаҳо, гулкорӣ ва ғайра, ки тақрибан дар миёни соли 6000-уми пеш аз мелод ва соли 1949 мелодӣ сохта шудаанд.

C. Асбобҳои лозима ё мебелҳое, ки аз тремолит, актинолит, серпентин, агат, булӯр ва навъҳои дигари маводи нефритӣ сохта шуда барои ҳаёти ҳаррӯза истифода мешаванд. Асосан инҳо ҳама гуна пиёлаҳо, табақҳо, қуттиҳо, дегҳо, косаҳо, шишаҳо, печҳо, фумигатҳо, қуттиҳои сӯзишворӣ, канселярӣ, муҳрҳо, тангаҳо, зарфҳои гулдор, мебелҳои ороишӣ, сангҳо, ва ашёҳои дигаре мебошанд, ки тақрибан дар як вақт дар миёни соли 1600-уми пеш аз мелод ва соли 1949 мелодӣ сохта шудаанд.

Керамика / плитка

А. Асбоби кулолӣ, шиша ва сирдор, аз ҷумла зарфҳои сангин, аз қабили сафоли хокистарранг, терракота, сафолии ранга, сафолии сиёҳ, сафолии қаҳваранг, сафоли сафед, сафоли сирдор, сафоли регҳои бунафш ва ғайра; инчунин зарфҳои чинӣ, масалан, аз проточин, селадон, сафоли сафед, чинии ранга, чинии кабуд-сафед, сирдори шишабандии ранга ва ғайра. Асосан инҳо ҳама гуна кӯзаҳо, дегҳо, косаҳо, табақҳо, юй (зарфаи гардани васеъ барои нигоҳ доштани моеъ), шишаҳо, пиёлаҳо, косаҳои гилӣ, ҳавзаҳо, кӯзаҳо, сзун (зарфҳои шароб), дин (зарф барои пухтан), ли (кузаи гилини калон), сзюе (зарфи сепоя барои май), доу (зарфҳо барои нигаҳдории маводи ғизоӣ), гуй (кӯзаи сепоя), чойник, болишт, чароғ, печка, фумигат, доира, миз, найча, шоҳмот, чархи ресандагӣ, канселярӣ, қаппак, қолаби сафолӣ, мебели печка, тағора ва ғайра мебошанд, ки тақрибан дар байни солҳои 8000 пеш аз мелод ва солҳои 1949 мелодӣ истеҳсол шудаанд.

B. Нақшҳо/муҷассамаҳои макетҳои сафолиӣ, чинӣ ва гилин асосан ҳама намунаҳои нақшҳои худо, расм, ҳайвонот, гиёҳ, хона, ҳавлӣ, мебел, анбор ва ошхона, майдон, нақлиёт, киштӣ ва ғайраро дар бар мегиранд, ки тахминан дар давраи байни 6000 пеш аз мелод ва 1949 мелодӣ сохта шудаанд.

C. Ҷузъҳои меъмории сафолӣ, хиштӣ ва шишагӣ асосан аз ҳама гуна сафолҳои ҳамвор, сафолҳои сақф, карниз, ҳайвоноти сафолин, хиштҳо, хишти ковок, кандакориҳои хиштӣ ва ғайра иборатанд, ки тақрибан дар миёни солҳои 2100-уми пеш аз мелод ва соли 1949 мелодӣ сохта шудаанд.

Ранг ва хушнависӣ / Китобҳо ва ҳуҷҷатҳо / Дигар маҳсулоти коғазӣ

A. Хаттотӣ, навиштаҷоти дастнавис, нақш ё чопӣ, ки дар воситаҳои гуногуни мавод бо хатти оддӣ, равон, курсӣ, расмӣ ва чопӣ дар шакли варақ, албом, дубайта, экран ва ғ. Ба инҳо асосан ҳамаи навъҳои хаттоти намунавӣ, катибаҳои сангӣ, китобҳои хаттӣ ва ғайра дохил мешаванд, ки тақрибан дар солҳои 1600 пеш аз мелод ва 1949 мелодӣ офарида шудаанд.

B. Ранг, ки тамоми тасвирҳои манзара, наққошии гулу паррандагон, фигураҳо ва намудҳои дигари наққоширо дар бар гирифта, ки дар воситаҳои гуногуни моддӣ нақш кашида ё чоп карда шудаанд. Навъҳои расмҳои сангӣ, расмҳои абрешимӣ, деворнигораҳо, наққошиҳои рангӣ, наққошиҳои ранга, кандакорӣ, инчунин наққошиҳои равғанӣ, акварел, гуаш, расмҳо, эскизҳо ва ғайра, ки тақрибан дар байни солҳои 6000 то мелод то ва соли 1949 мелодӣ офарида шудаанд.

C. Китобҳо ва ҳуҷҷатҳо, ҳама гуна китобҳои қадимӣ, файлҳо ва адабиёти дигари кандакорӣ, дар пӯсти сангпушт, устухони ҳайвонот, бамбук, абрешим, коғаз ва воситаҳои дигари моддӣ бо забонҳои этникии чинӣ навишташуда ё чопшуда мебошанд, ки асосан устухонҳо, варақаи бамбук, пардаи абрешим, китоб, навиштаҷот, хроникаи маҳаллӣ, файл, шартнома, харита, лоиҳа, диаграмма, насаб, мактуб, дастнавис, лоиҳаҳои гуногун, нусхаҳои гуногун, мукотиба, ҳуҷҷат, телеграмма, навиштаҷот, рӯзнома ва маҷаллаҳои даврӣ, маводи таълимӣ, варақа, шаҳодатнома ва иҷозатнома, маводи таблиғотӣ, рӯзнома, ёддошт ва ҳама намуди кандакориро дар бар мегиранд ва тақрибан дар байни солҳои 3500 пеш аз мелод ва 1949 мелодӣ истеҳсол шудаанд.

D. Коғаз. Ҳамаи намудҳои коғазро дар бар мегирад, ки аз нахҳои растанӣ ва маводи дигари шабеҳ сохта шуда, ки тақрибан дар солҳои 200 пеш аз мелод ва 1949 мелодӣ истеҳсол шуда буданд.

E. Ба пулҳои коғазӣ асосан ҳама намуди пулҳои коғазӣ бо номи Ҷяозӣ, Сянин, Хуизӣ, Баочао, Сянпяо, Инпяо, Чаопяо ва ғайраҳо бо забони чинӣ дохил мешаванд, ки тақрибан дар байни солҳои 900-ум ва 1949 мелодӣ истеҳсол шудаанд.

F. Лифофаҳо/маводи почтавӣ, ки аз ҷониби маъмурияти номарасонӣ барои фиристодан ва расонидани нома чоп ва бароварда мешаванд, асосан ҳама намуди маркаҳо, лифофаҳои муҳрдор, корти почтавӣ, варақаҳои почтавӣ, муҳрҳо, лавҳаҳои чопӣ ва ғайраро дар бар мегиранд, ки тақрибан дар миёни солҳои 1878 ва 1949 мелодӣ истеҳсол шудаанд.

А) Зарфҳои маросимӣ, ки аз миси холис, хӯлаи сурб ва хӯлаҳои дигари шабеҳ сохта шудаанд, ки барои қурбонӣ, маросим ва ғайра истифода мешаванд. Асосан ҳама гуна зарфҳои хӯрокворӣ, аз қабили Дин (зарфи ошпазӣ), Гуй (сабади мудаввар барои нигоҳ доштани хӯроки пухташуда), Ли (кӯзаи калони гилӣ), Ян (зарф барои пухтани таъом), Ду (асбоби нигоҳдории ғизо), Фу (зарфи чоркунҷа барои гандум) ва Дун (зарф барои нигоҳ доштани арзан); ҳама гуна зарфҳо барои нӯшокӣ, аз қабили гу (ҷой), ҷю (зарфи сепоя барои май), ҷзя (қадаҳи гӯшакдори сепоя барои май), ҷю (зарф барои гарм кардани май), гун (зарфҳо аз шохи ҳайвонот), ҷӣ (зарф барои нӯшокӣ), зун (барои май), ту (зарф барои шаробҳои гуногун), кӯза, хе (зарфи сепоя ё чорпоя барои нӯшокӣ) ҳама гуна зарфҳои обӣ, аз аз ҷумла дастшӯй, ҷян (тағора) ва фоу (асбоби хокӣ барои фурӯравии об); ва ҳама гуна асбобҳои мусиқӣ аз қабили зангӯла, санҷӣ, зангӯлаи калон, асбобҳои зарбӣ, чуню (асбоби мусиқии биринҷӣ). Онҳо тақрибан дар байни соли 2100 пеш аз мелод ва 1911 мелодӣ сохта шудаанд.

B. Ба аслиҳае, ки аз миси холис, хўлаи сурб ва хўлаҳои дигари монанд сохта шуда, асосан ҳама гуна намудҳои табар, шамшер, найза, арбалет, тир, туп, ханҷар, камон, корсет ва ғайраро дар бар мегиранд, ки тахминан дар байни солҳои 3000 пеш аз мелод ва 1911 мелодӣ онҳо истеҳсол мешуданд.

C. Асбобҳои кишоварзӣ, ки аз миси холис, хўлаи сурб ва хўлаҳои дигари шабеҳ сохта шуда, асосан ҳама гуна белу дос, чизел, калтак, вимбол, қамчин ва ғайраро дар бар мегиранд, ки тахминан дар байни солҳои 3000 пеш аз мелод ва 1911 мелодӣ истеҳсол шуданд.

D. Зарфҳои ҳаррӯзаи аз миси холис, хӯлаи сурб ва хӯлаҳои дигари шабеҳ сохташуда, асосан ҳама гуна чароғҳо, оинаҳо, печҳо, шишаҳо, кӯзаҳо, коғазҳои канселярӣ, қалмоқҳо, дарзмолҳо, қаппакҳо, зарфҳои гулдор, мебелҳои ороишӣ, асбобу анҷом, тарозӯ ва асбобҳои ченкунӣ (ченкунак, ченак, тарозӯ, вазн, литр, сатил), ҷузъи меъморӣ ва ғайра, ки тахминан дар солҳои 3000 пеш аз мелод ва 1949 мелодӣ сохта шудаанд.

E. Муҷассамаҳо/ҳайкалҳое, ки аз миси холис, хӯлаи сурб ва хӯлаҳои дигари шабеҳ сохта шудаанд, асосан ҳамаи муҷассамаҳо/ҳайкалҳо, худоҳо, рақамҳо, ҳайвонот, наботот ва ғайраҳоро дар бар мегиранд, ки тақрибан дар байни солҳои 2100 пеш аз мелод ва 1949 мелодӣ сохта шудаанд.

F. Тангаҳо аз миси холис, хӯлаи сурб ва тангаҳои дигар аз хӯлаҳои шабеҳ, асосан ҳама намудҳои тангаҳои белшакл, тангаҳои кордшакл, тангаҳои мудаввар, бинии мурча (ё ороишӣ) тангаҳои вазнин, тангаҳои «Tongbao» , «Yuanbao»-ро дар бар мегиранд. Тангаҳои гуохао (тангаҳо бо номи кишвар), тангаи Нианхао (тангаи номи салтанатӣ), тангаи Яшен (тангаи оддӣ), Сянпай (пулӣ), қолаби танга, қолаби коғазӣ ва ғайра, ки тақрибан дар солҳои 1600 пеш аз мелод ва 1949 мелодӣ истеҳсол шудаанд.

G. Талли/муҳраҳои императорӣ, ки аз миси холис, хӯлаи сурб ва хӯлаҳои дигари шабеҳ сохта шудаанд, асосан ҳама намуди палангшакл, бо намуди моҳӣ, сангпуштшакл, лавҳаҳо, талелҳо, вомбаргҳо, муҳрҳои императорӣ, муҳр, нишони сарисинагӣ ва ғайраро дар бар мегиранд, ки тахминан дар миёни соли 1600-уми пеш аз мелод ва соли 1949 мелодӣ истеҳсол карда шудааст.

Дигар металлҳо:

A. Асбобҳо/лавозимоте, ки аз тилло, нуқра, мис, оҳан, қалъа, сурб ва хӯлаҳои дигари шабеҳ сохта шудаанд, асосан ҳама гуна маводу асбобҳо, аз қабили калтак, табар, бел, амоч, дост, хирман, арра, болға, чӯб, сӯзан, мех, қалмоқ ва ғайра, инчунин ҳама гуна зарфҳо/асбобҳо аз қабили дег, коса, пиёла, табақ, ҳавза, қутти, шиша, чойник, қошуқ, тахта, чӯб, занг, чароғ, манора, қалъа, чархи ресандагӣ, муҳр, сари ҳайвон, ашёи канселярӣ, механизми соат, қуттии най, бозича, зарфи гул, мебели ороишӣ, алманахи астрономӣ, дастгоҳ барои ченкунии вазн ва ченак, асбоби сирдор, истеҳсолӣ, таҷҳизоти саноатӣ, маҳсулоти аудио ва видео ва асбобҳои дигар, ки тақрибан дар соли 800-уми пеш аз мелод ва соли 1949 мелодӣ истеҳсол шудаанд.

B. Силоҳҳои аз тилло, нуқра, оҳан ва хӯлаҳои дигари шабеҳ сохташуда асосан ҳама навъҳои аслиҳаи қадимӣ, аз қабили шамшер, фалак, найза, гулӯла, тир, туп, мина, камон, инчунин ҳама навъҳои аслиҳаи муосир, аз қабили таппонча, бомба, танк, киштии ҳарбӣ, ҳавопаймо, маводи тарканда ва дигар навъҳои аслиҳаи муосир ва пешрафта, ки тақрибан дар соли 800-уми пеш аз мелод ва 1949 мелодӣ истеҳсол шудаанд.

C) Зевар ва зебу зинат аз тилло, нуқра ва хӯлаҳои дигари шабеҳ сохташуда ба ҳама навъҳои ороиши тоҷҳо, сарпӯшҳо, ниқобҳо, ороишҳои дастӣ, зеварҳои дастӣ, камарбандӣ, лавозимоти либос, шамшерҳо, лавҳаҳо, ҷавоҳирот ва ғайра дохил мешаванд, ки тақрибан дар байни соли 800-уми пеш аз мелод ва соли 1949 мелодӣ истеҳсол карда шудаанд.

Маҳсулоти бамбук ва чӯб:

A. Муҷасамаҳо/ҳайкалҳое, ки аз бамбук, чӯб, ротанга, ядро, калабаша, сумаха ва маводи дигари ба ин монанд сохта шудаанд, асосан тамоми муҷассамаҳо/ҳайкалҳои худо, пайкара, ҳайвонот, скипетр, муҳр, ашёи канселярӣ (қалам, қаппак) дохил мешаванд, ки тақрибан дар байни соли 5000 пеш аз мелод ва 1949 мелодӣ истеҳсол шудаанд.

B. Хуанхуали мебел аз чӯб, чӯби падаук, чӯби венге, нанму (кедри порсӣ), дарахти сиёҳ ва сурх, чӯби маҳин, лигнумвит, чӯби комфорӣ, бук ва дигар чӯбҳои ба ин монанд, асосан тамоми намудҳои миз, курсӣ, тахта, кат, диван, миз, чойник, сандуқ, ҷузвдон ва ҷузъҳои онҳо, ки тақрибан дар байни соли 1600 пеш аз мелод ва соли 1949 мелодӣ сохта шудаанд.

С. Зарфҳо/асбобҳое, ки аз бамбук, чӯб, калобаш, сумак ва дигар маводи шабеҳ сохта шудаанд, асосан ҳама гуна косаҳо, кӯзаҳо, қуттиҳо, шишаҳо, табақҳо, дегҳо (асбобҳои нигоҳдории ғизо), пиёла, зонг (қадаҳ барои шароб), сабадҳо, мизҳои ороиши оинадор, шамолдиҳак, шона, чароғ, лира, най, найи амудии бамбукӣ, карнай, Се (арфаҳои уфуқии 25-тор), барабан, камон, скраб, сипар, корсет, болишт, ароба, қаиқ, седан, маводи канселярӣ, муҳр, тахтаи шоҳмот, фигураи шоҳмот, бозича, лӯхтак, ниқоб, маҷмӯи тамокукашӣ, абакус, қаппак, «Гуан» ва «Го» (тобутҳои дарунӣ ва берунӣ) ва ғайра, ки тақрибан дар солҳои 5000 пеш аз мелод ва 1949 мелодӣ истеҳсол шудаанд.

D. Меъморӣ ва макетҳое, ки аз бамбук, чӯб, сумак ва маводи дигари шабеҳ сохта шудаанд, асосан ҳама гуна дару тиреза, сутунҳо, плитаҳо, тахтаҳо, карнизҳо, кронштейнҳо, шифтҳо, панҷараҳо ва ҷузъҳои меъморӣ ва макетҳои гуногуни меъморӣ иборатанд, ки тахминан дар байни 1600 сол пеш аз мелод ва соли 1949 мелодӣ истеҳсол карда шудаанд.

Пӯст, матоъ ва намудҳои гуногуни моддаҳои органикӣ:

А. Либосҳо ва ҳунарҳои аз чарм, пашм, абрешим, пахта, зағир ва нахҳои дигари растанӣ, асосан ҳама намудҳои пойафзол, кулоҳҳо, либосҳо, кӯрпаҳо, парчамҳо, ниқобҳо, Тангка (санъати расмкашии Тибетӣ) ва лавозимотии дигар, ки тақрибан дар миёни 5000 пеш аз мелод ва соли 1966 мелодӣ истеҳсол шуда буданд.

B. Асбобҳо/силоҳҳо, ки аз нахҳои растанӣ, чарм ва маводи дигари шабеҳ бофта ва дўхта мешаванд, ки асосан ҳама гуна коса, сандуқ, халта, бочка (сатил), лўхтакчаҳои сояафкан, бозича, ароба, дастак ва ғайраро дар бар мегиранд, ки тақрибан дар байни 1600 пеш аз мелод ва соли 1949 мелодӣ истеҳсол карда шуданд.

C. Силоҳ ва лавозимоти аз чарм ва маводи дигари шабеҳ сохташуда, ки асосан ҳама намуди сипарҳо, асбобҳои мудофиавӣ ва ғайраро дар бар мегиранд, ки тақрибан дар байни соли 1600 пеш аз мелод ва 1949 мелодӣ истеҳсол шудаанд.

D. Маҳсулоти шишагӣ/маҳсулоти аз кремний, сурб, барий ва маводи дигари шабеҳ сохташуда, ки тахминан дар байни соли 1100 пеш аз мелод ва соли 1949 мелодӣ сохта шудаанд.

Маҳсулоте, ки аз устухон, дандон ва шох сохта шудаанд:

Маснуоти аз устухони ҳайвонот, устухони фил, шохи барзагов, шохи карбогид, устухони шохдор ва дигар ҳайвонҳои ба ин монанд, маводи монанди сӯзанҳо, найҳо, ангуштаринҳо, хуштакҳо, кордҳо, найчаҳо, Си (асбоби белшакли кишоварзӣ), дост, ханҷар, масона, тир, қуттии мӯй, сандуқ, пиёла, муҳр, молҳои канселярӣ (қалам, дастӣ, коғаз ва ғ.), штамп, танга, мебели ороишӣ ва ғ., ки тақрибан дар байни 500 ҳазор сол пеш то 1949 мелодӣ сохта ва истеҳсол шуда буданд.

Илова ба ёдгориҳои фарҳангии дар боло зикршуда осори фарҳангии зерини Чин бо сабабҳои ҳуқуқӣ ё касбӣ маҳдудияти синну соли охирин дар шартнома маҳдуд карда нашудааст:

I. Ёдгориҳои фарҳангии чинии дуздида, пинҳонӣ кофташуда, ғайриқонунӣ фурӯхта ва берун аз хоки Ҷумҳурии Мардумии Чин бурда мешавад.

II. Ҳама намуди объектҳои ғайриманқули мероси фарҳангӣ ва ҳама намуди объектҳои ғайриманқул ва ёдгориҳои мероси фарҳангӣ ва ҷузъҳои таркибии онҳо, ба монанди наққошиҳои деворӣ, кандакорӣ, ҳайкалчаҳо ва ғайра.