Замимаи 1
ба қарори Ҳукумати
Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 29 декабри соли 2022, № 630
Барномаи миёнамуҳлати давлатӣ оид ба ҳифзи аҳолӣ ва ҳудуд аз ҳолатҳои фавқулода барои солҳои 2023-2028
1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
1. Барномаи миёнамуҳлати давлатӣ оид ба ҳифзи аҳолӣ ва ҳудуд аз ҳолатҳои фавқулода барои солҳои 2023-2028 (минбаъд - Барнома) дар асоси афзалиятҳои калидӣ ва ҳадафҳои мақсадноки Стратегияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ барои солҳои 2019-2034, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 29 декабри соли 2018, №602 тасдиқ шудааст (минбаъд - Стратегияи миллӣ), бо дарназардошти муносибатҳои нави Барномаи қолабии Сендай оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ барои солҳои 2015-2030 ва Ҳадафҳои рушди устувор то соли 2030, ки ба гузаронидани таваҷҷуҳ аз идоракунии офатҳои табиӣ ба идоракунии хавфи офатҳои табиӣ, баланд бардоштани нақши омили гендерӣ ва ҳамгироӣ ба сиёсати ширкати бахши хусусӣ равона гаштаанд, таҳия карда шудааст.
2. Барнома мақсад, вазифа ва самтҳои фаъолият, инчунин воситаҳои амалисозии онро барои давраи миёнамуҳлат то соли 2028 муайян менамояд. Нақшаи амали Барнома барои давраи солҳои 20232025 ва 2026-2028 ба такмили заминаи меъёрии ҳуқуқӣ, воситаҳои ниҳодӣ, таҳияи муносибатҳои нави методологӣ оид ба идоракунии хавфи офатҳои табиӣ, эҷоди тамсилаи мониторинг ва арзёбӣ, ки барои ноил шудан ба ҳадафҳо ва вазифаҳои Стратегияи миллӣ имконияти заминаи мустаҳкам гузоштанро доранд, равона карда шудааст.
3. Таваҷҷуҳи афзалиятнок дар давраи миёнамуҳлат ба тақвияти тадбирҳо оид ба коҳиш додани хавфҳо, осебпазирӣ ва афзоиши иқтидори аҳолӣ, таҳкими воситаҳои миллӣ дар шароити ҳамгиросозии масоили мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлим, хусусан дар сатҳи маҳаллӣ, гузаронидани санҷиши усулҳои амалии идоракунии хавфи офатҳои табиӣ, таҳия ва ҷорисозии методология ва воситаҳои аз назари илмӣ асоснок барои ба ҳисоб гирифтани маълумоти ҷудошуда оид ба талафот аз офатҳои табиӣ аз рӯйи ҷинс, синну сол, маъюбият, мубодилаи он ва иттилооти дигари оморӣ, мукаммалгардонии тамсиласозӣ, баҳодиҳӣ, харитасозӣ ва мониторинги хавфи офатҳои табиӣ ва низомҳои огоҳсозии барвақтӣ, ки намудҳои мухталифи таҳдидҳоро фаро мегиранд, амалиёти ба пешгирӣ ва омодагӣ ба эътиногирӣ ба ҳолатҳои фавқулода нигаронида, ки дар натиҷаи на танҳо офатҳои табиӣ, балки дар натиҷаи эпидемияҳо ва пандемияҳо, омилҳои номусоиди иқтисодӣ ва ғайра ба амал меоянд, равона карда мешавад.
2. ТАҲДИДҲОИ АСОСӢ ВА АРЗЁБИИ ВАЗЪИЯТ ДАР СОҲАИ ПАСТ КАРДАНИ ХАВФИ ОФАТҲОИ ТАБИӢ
4. Ҷумҳурии Тоҷикистон ба кишварҳое мансуб мебошад, ки бештар аз ҳама зери хавфи офатҳои табиӣ қарор дошта, сафарбаркунии самарабахши захираҳои мавҷудаи инсонӣ ва иқтисодиро барои пешгирӣ ва рафъи оқибатҳои офатҳои табиӣ тақозо мекунад. Дар солҳои охир обшавии босуръати пиряхҳо, баландшавии ҳарорати миёнаи солона, тағйирёбии ҳаҷми боришот, давраҳои бештар бо шароити шадиди обу ҳаво (жола, бориши барф, хушксолӣ) ба назар мерасад. Ҳамаи ин метавонад ба захираҳои табиӣ, саломатии инсон ва дар маҷмуъ ба иқтисодиёти ҷумҳурӣ таъсири бештар расонад.
5. Таҳдидҳои асосӣ дар соҳаи хавфи офатҳои табиӣ, ки ба вазъи ҳифзи аҳолӣ ва ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳолатҳои фавқулода таъсир мерасонанд, инҳо мебошанд:
- офатҳои табиӣ;
- садамаҳо ва фалокатҳои сунъисохт, аз ҷумла таҳти таъсири офатҳои табиӣ бавуҷудомада;
- бемориҳои махсусан хавфноки сироятии одамон, ҳайвонот ва растаниҳо, ки ба омилҳои гуногун марбутанд, аз ҷумла афзоиши шиддатнокии равандҳои муҳоҷират.
6. Омили калидии зиёдшавии офатҳо ва хатарҳои табиӣ, аз ҷумла, садамаҳои сунъисохти зери таъсири офатҳои табиӣ бавуҷудомада ин, пеш аз ҳама, тағйирёбии ҷаҳонии иқлим мебошад. Инчунин ба ин раванд ҷойгиркунии ғайримуносиби иншооти иқтисодиёт, тақсимоти қитъаҳои замин дар минтақаҳои дорои эҳтимолияти хавфи табиӣ, самаранокии нокифояи низоми мониторинги муҳити зисти атроф, риоя накардани қоидаҳои сохтмони ба заминҷунбӣ тобовар, алалхусус дар минтақаҳои кӯҳӣ ва ғайра мусоидат менамояд.
7. Таъсири умумии манфии офатҳои табиӣ ба иқтисодиёти кишвар ва ҷомеа доимо меафзояд. Дар баробари ин, суръати афзоиши хатарҳо барои аҳолӣ ва молу мулк назар ба суръати коҳишёбии осебпазирии аҳолӣ ва инфрасохтор ба онҳо баландтар аст. Хатари калон аз зуҳуроти табиӣ дар Тоҷикистон аз рӯйи хосияти ба таври васеъ рух доданашон фаромадани селу тарма, сангрез, заминҷунбӣ, обхезӣ ва ярчҳо мебошанд.
8. Рушди истеҳсолоти саноатӣ, афзоиши коркарди захираҳои маъданӣ ва соҳаҳои коркардкунии саноатӣ, мураккабгардонии равандҳои технологӣ, мавҷудияти партовгоҳҳои хатарнок ба зуҳури таҳдидҳои нав мусоидат мекунанд. Аммо мавҷуд набудани таҳлил ва пешгӯии пурра оид ба таъсири эҳтимолии таҳдидҳои нав боиси набудани банақшагирӣ ва таҳкими иқтидор ҷиҳати коҳишёбии хатари ин таҳдидҳо мегардад.
9. Тамоюли муосири ҷаҳонишавӣ, афзудани равандҳои муҳоҷиратӣ, гардиши вусъатноки савдо ва иқтисод, шароитҳоро барои омилҳои беруна, ба монанди буҳронҳои иқтисодӣ, муноқишаҳои мусаллаҳона, офатҳои калони табиӣ, эпидемияҳо ва пандемияҳо фароҳам месозанд, ки ба рушди ҳолатҳо дар дохили кишвар таъсир расонида, метавонанд ба ҳаёт ва саломатии аҳолӣ ва устувории соҳаи иҷтимоию иқтисодӣ таҳдид намоянд. Дар чунин шароит осебпазирии махсуси занон, кӯдакон, пиронсолон, шахсони дорои маъюбият намудор мегардад.
10. Дар кишвар асосҳои қонунгузорӣ, ниҳодӣ ва ташкилии сиёсати давлатӣ оид ба ҳифзи аҳолӣ ва ҳудуд аз ҳолатҳои фавқулода фароҳам оварда шудааст. Аммо дар шароити тағйирёбии ҷаҳонии иқлим ва пайдоиши таҳдидҳои нави зуҳуркунанда зарур аст, ки равишҳои нави ба тағйир додани таваҷҷуҳ ва аз идоракунии офатҳои табиӣ ба идоракунии хавфи офатҳои табиӣ гузаронидани он, бахусус дар сатҳи маҳаллӣ равонашуда бо сиёсати давлатӣ ҳамгиро карда шаванд.
11. Дар заминаи афзоиши назарраси маблағгузории тадбирҳо оид ба ҳифзи аҳолӣ ва ҳудуди кишвар аз ҳолатҳои фавқулода аз буҷети давлатӣ ва афзоиши сармоягузории хориҷӣ муҳим аст, ки таносуби маблағҳои ҷудогардида барои идоракунии хавфи офатҳо ва рафъсозии пайомадҳои офатҳои табиӣ таҳлил карда шавад ва бо дарназардошти натиҷаҳо ба сиёсати молиявӣ дар ин самт ислоҳот ворид карда шавад.
12. Солҳои охир Платформаи миллӣ оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ дар доираи Низоми ягонаи давлатӣ оид ба пешгирӣ ва рафъи ҳолатҳои фавқулода ҷиҳати беҳтар кардани ҳамоҳангсозии фаъолият дар байни тамоми мақомоти давлатӣ, бо шарикон аз ҷумлаи ташкилотҳои байналмилалӣ, аз ҷумла гурӯҳи Баҳодиҳӣ ва ҳамоҳангсозии зуд дар ҳолатҳои фавқулода чораҳои фаъол андешид. Аммо самаранокии идоракунӣ бо роҳи муттаҳидсозии ҳамаи сатҳҳои низоми ягона, аз ҷумла ҷумҳуриявӣ, неруҳо ва дороиҳои сатҳи минтақавӣ, мақомоти худидоракунии маҳаллӣ, ташкилотҳо, аз ҷумла бахши хусусӣ ба даст меояд.
13. Гурӯҳи Шӯрои ҳамоҳангсозии донорҳо оид ба захираҳои обӣ, иқлим ва коҳиши хавфи офатҳои табиӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон воситаи муҳокимаҳои сиёсат ва ҳамоҳангсозии фаъолиятҳо оид ба коҳиши хавфи офатҳои табиӣ дар сатҳи донорҳоро пешниҳод мекунад. Таҳкими минбаъдаи ҳамоҳангсозӣ байни шарикони беруна ва платформаҳои давлатӣ барои таъмини кумаки самарабахш ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар амалисозии Стратегияи миллӣ ва барномаи миёнамуҳлат аҳамияти ҳалкунанда дорад.
14. Дар заминаи омилҳои калидӣ, ки барои ноил шудан ба ҳадафҳои Стратегияи миллӣ то соли 2034 ва арзёбии вазъ дар самти паст кардани хавфи офатҳои табиӣ мусоидат мекунанд, зарур аст, ки имкониятҳои эҳтимолӣ барои амалисозии ҳадафҳои Стратегияи миллӣ дар давраи миёнамуҳлат то соли 2028 ба таври дуруст ҳисоб карда шуда, захираҳои зарурӣ барои такмили заминаи ҳуқуқӣ, механизмҳои ниҳодӣ, таҳияи муносибатҳои нави методологӣ оид ба идоракунии хавфи офатҳо равона карда шаванд.
3. МАҚСАД, ВАЗИФА ВА АФЗАЛИЯТҲОИ БАРНОМА
15. Мақсади Барнома таҳкиму вусъати иқтидори миллӣ оид ба паст кардани хавфи мавҷудаи офатҳои табиӣ ва пешгирӣ намудани бавуҷудоии хавфҳои нави офатҳои табиӣ мебошад.
16. Барои ноил шудан ба ин мақсад вазифаҳои Барнома инҳо муайян гаштаанд:
- такмили воситаҳои меъёрии ҳуқуқӣ бо мақсади пурзӯр намудани тадбирҳо оид ба кам кардани хавфҳо, осебпазирӣ ва баланд бардоштани иқтидори аҳолӣ ва инфрасохтор;
- рушди иқтидори ниҳодӣ барои арзёбии хатарҳо, омодагӣ ва эътино ба офатҳои табиӣ дар сатҳи миллӣ ва маҳаллӣ;
- таъсиси воситаҳои ҷамъоварӣ, таҳлил ва паҳн кардани иттилоот дар бораи талафот ва хавфҳои дар натиҷаи офатҳои табиӣ баамаломада бо дарназардошти маълумоти аз рӯйи нишонаҳои ҷинсият, синну сол ва маъюбият гурӯҳбандишуда;
- паст кардани осебпазирӣ ва баланд бардоштани иқтидори аҳолӣ барои омодагӣ ва эътино ба офатҳои табиӣ бо дарназардошти эҳтиёҷоти гурӯҳҳои осебпазир;
- ҳамгиросозии тадбирҳо оид ба идоракунии хавфи офатҳои табиӣ дар низоми идоракунии соҳаҳои иқтисодиёти кишвар ва раванди рушд;
- таҳия ва ҷорӣ намудани тамсилаи мониторинг ва арзёбии амалисозии Стратегияи миллӣ мутобиқи нишондиҳандаҳои мониторинги Барномаи қолабии Сендай ва Ҳадафҳои рушди устувор.
17. Афзалиятҳои асосии Барнома аз инҳо иборатанд:
- беҳтар намудани дарки хавфи офатҳои табиӣ дар асоси тавсеаи дониш оид ба омилҳои хавф;
- такмили доираи ташкилӣ-ҳуқуқии низоми идоракунии хавфи офатҳои табиӣ;
- сармоягузории тадбирҳо оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ, аз ҷумла ба гурӯҳҳои гуногуни аҳолӣ нигаронидашуда, бо мақсади таҳкими иқтидори муқовимат ба онҳо;
- баланд бардоштани сатҳи омодагӣ ба офатҳои табиӣ барои таъмини эътинои самарабахш ва ҷорӣ намудани чораҳои муқовимат дар фаъолият оид ба барқарорсозӣ, таҷдид ва азнавсозӣ.
18. Афзалиятҳои асосии Барнома дар Нақшаи амали он мушаххас карда мешаванд.
4. САМТҲОИ АСОСИИ ФАЪОЛИЯТ БАРОИ НОИЛ ГАРДИДАН БА АФЗАЛИЯТҲОИ БАРНОМА
19. Самтҳои асосии фаъолият оид ба беҳтар намудани дарки хавфи офатҳои табиӣ тавассути баланд бардоштани дониш оид ба омилҳои хавф:
- таҳия намудани санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки тақвияти чорабиниҳо оид ба коҳиши хатарҳо, осебпазирӣ ва баланд бардоштани иқтидори аҳолӣ ва инфрасохторро таъмин мекунанд;
- такмили таъминоти методологӣ оид ба гузаронидани арзёбии хавфи офатҳои табиӣ бо дарназардошти омилҳои гендерӣ, синнусолӣ ва маъюбият;
- такмили таъминоти ташкилӣ, техникӣ ва методии мониторинг ва пешгӯии ҳолатҳои фавқулода;
- таъсиси махзани маълумот ва паҳн намудани иттилоот оид ба талафот ва таҳдидҳо дар натиҷаи офатҳои табиӣ бо дарназардошти маълумоти аз рӯйи нишонаҳои ҷинсият, синну сол ва маъюбият гурӯҳбандишуда;
- баланд бардоштани иқтидори мақомоти ҳокимияти давлатии ҳамаи сатҳҳо, институтҳои илмию тадқиқотии масъул, созмонҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ ва бахши хусусӣ дар соҳаи паст кардани хавфи офатҳои табиӣ;
- ташаккули таъминоти иттилоотии ҳассос оид ба омодагӣ ва эътино ба офатҳои табиӣ ба кӯдакон, наврасон ва ҷамоаҳои маҳаллӣ, ки зери таъсири хатар қарор доранд;
- рушди муколама ва ҷалби бахши хусусӣ ба фаъолияти марбут ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ ва таҳкими иқтидори муқовимат ба онҳо.
20. Самтҳои асосии фаъолият оид ба такмили заминаи ташкилию ҳуқуқии системаи идоракунии хавфи офатҳои табиӣ:
- таъсиси асосҳои ташкилию ҳуқуқӣ оид ба механизмҳои ниҳодии гузаронидани арзёбии хавфи офатҳои табиӣ дар сатҳҳои миллӣ ва маҳаллӣ;
- баланд бардоштани нақши Платформаи миллӣ оид ба ҳамоҳангсозии фаъолият байни сохторҳои давлатӣ, созмонҳои байналмилалӣ ва ҷомеаи шаҳрвандӣ;
- ҳамгиросозии масъалаҳои паст кардани хавфи офатҳои табиӣ дар барномаҳои соҳавӣ ва барномаҳои рушди шаҳрҳо ва ноҳияҳо;
- тавсеаи намояндагии занон дар сатҳи қабули қарорҳо дар соҳаи паст кардани хавфи офатҳои табиӣ дар сатҳҳои миллӣ ва маҳаллӣ;
- фаъолгардонии нақши воситаҳои ахбори омма оид ба баланд бардоштани сатҳи омодагӣ ва эътинои аҳолӣ ба ҳолатҳои фавқулода бо дарназардошти талаботи махсуси гурӯҳҳои бештар осебпазири аҳолӣ.
21. Самтҳои асосии фаъолият оид ба сармоягузорӣ ба тадбирҳо оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ бо мақсади таҳкими иқтидори муқовимат ба онҳо:
- тавсеаи сармоягузориҳои давлатӣ ва ғайрибуҷетӣ оид ба амалисозии барномаҳо дар соҳаи паст кардани хавфи офатҳои табиӣ;
- таҳияи воситаҳои шарикии давлат ва бахши хусусӣ дар амалисозии чораҳои омодагӣ ва эътино ба ҳолатҳои фавқулода;
- омӯзиши имкониятҳо ва ҷорӣ намудани буҷетикунонии ҳассос ба масъалаҳои гендерии тадбирҳо оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ;
- баланд бардоштани нақши сохторҳои ниҳодӣ дар пасткунии хавфи офатҳои табиӣ дар сатҳи маҳаллӣ бо таваҷҷуҳ ба ҷамоаҳои маҳаллӣ ва бо дарназардошти баланд бардоштани нақши роҳбарикунандаи занон;
- таҷдиди низоми огоҳкунӣ бо истифода аз технологияҳои иттилоотию коммуникатсионӣ;
- ҷалб намудани захираҳои молиявӣ ба ташкили низоми таълими ғайрирасмӣ оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ барои гурӯҳҳои гуногуни аҳолӣ, аз ҷумла занон, кӯдакон, маъюбон, пиронсолон ва ғайра.
22. Самтҳои асосии фаъолият оид ба баланд бардоштани сатҳи омодагӣ ба офатҳои табиӣ барои таъмини эътино самарабахш ва ҷорӣ намудани чораҳои муқовимат дар фаъолият оид ба барқарорсозӣ, таҷдид ва азнавсозӣ:
- ислоҳоти низоми мавҷудаи омодагӣ ва эътино дар ҳамаи сатҳҳо;
- ҳамгиро намудани чораҳо оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ, инчунин эпидемияҳо ва пандемияҳо;
- такмили усулҳо ва расмиёти арзёбии зарар дар натиҷаи офатҳои табиӣ, инчунин эпидемияҳо ва пандемияҳо;
- тавсеаи иштироки бахши хусусӣ дар марҳилаҳои эътино барқарорсозӣ ва рушд;
- баланд бардоштани иқтидори муқовимати иншоотҳои нави сохташавандаи инфрасохтор ба хавфҳои офатҳои табиӣ;
- такмили воситаҳои ҳамоҳангсозии фаъолияти сохторҳои гуногун оид ба барқарорсозӣ ва рушд пас аз баамалоии ҳолатҳои фавқулода бо дарназардошти бартараф кардани нобаробарии гендерӣ ва намудҳои дигари нобаробарӣ дар ҷомеа;
- таъмини ҷалби бештари кӯдакон ва ҷавонон ба барномаҳои паст кардани хавфи офатҳои табиӣ ва мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлим дар сатҳҳои миллӣ ва маҳаллӣ бо роҳи таҳкими фаҳмиши онҳо оид ба хавфи офатҳои табиӣ, коҳиши таъсири онҳо, андешидани чораҳо оид ба пешгирӣ ва таъмини омодагӣ ва омӯзиши усулҳои самарабахши мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлим;
- истифодаи равишҳои инноватсионӣ, аз ҷумла ҷорӣ намудани технологияҳо барои баланд бардоштани самаранокии таълим дар соҳаи коҳишдиҳии хавфи офатҳои табиӣ, баланд бардоштани сатҳи огоҳонӣ дар бораи тағйирёбии иқлим ва сафарбаркунии ҷавонон ва ҷомеа.
5. ДАВРАҲОИ АМАЛИСОЗИИ БАРНОМА
23. Амалисозии Барнома марҳила ба марҳила бо ҷудо намудани ду давраи асосии зерин анҷом хоҳад ёфт:
- давраи 1 - солҳои 2023-2025;
- давраи 2 - соли 2026-2028.
24. Дар давраи 1 таваҷҷуҳи асосӣ ба масъалаҳои таҳлил ва ҷамъоварии маълумот, гузаронидани корҳои фаҳмондадиҳӣ ва ҷалби имкониятҳои созмонҳои байналмилалӣ ҷиҳати амалисозии чорабиниҳои Барнома равона гардида, дар давраи 2 чорабиниҳои асосӣ амалӣ карда мешаванд.
25. Барои марҳилавӣ таъмин намудани амалисозии афзалиятҳо ва вазифаҳои мақсадноки Барнома Нақшаи амали Барнома барои солҳои 2023-2025 ва 2026-2028 таҳия мегардад.
6. НАТИҶАҲОИ ПЕШБИНИШАВАНДА ВА МАБЛАҒГУЗОРИИ БАРНОМА
26. Натиҷаҳои пешбинишаванда аз амалисозии Барнома:
- воситаҳои меъёрию ҳуқуқӣ ва ниҳодӣ оид ба гузаронидани арзёбии хавфҳо бо дарназардошти таҳдидҳо, осебпазирӣ ва иқтидори аҳолӣ муайян ва такмил дода мешаванд;
- сатҳи иқтидори воҳидҳои сохторӣ оид ба арзёбии хатарҳо, омодагӣ ва эътино ба офатҳои табиӣ, инчунин эпидемияҳо ва пандемияҳо баланд бардошта мешавад;
- нақши платформаҳои бисёрсоҳавӣ ва бисёрҷонибаи миллӣ ва маҳаллӣ дар ҳамоҳангсозии фаъолиятҳои тамоми сохторҳои манфиатдор фаъол гардонида мешавад;
- механизмҳо эҷод карда шуда, махзани маълумот дар бораи талафот ва зарар бо дарназардошти нишондиҳандаҳои аз рӯйи аломатҳои ҷинсият, синну сол ва маъюбият гурӯҳбандишуда ба таври доимӣ таҷдид карда мешавад;
- дастрасии тарафҳои манфиатдор ба иттилоот дар бораи арзёбии хавфҳо ва талафот дар натиҷаи офатҳои табиӣ тавсеа дода мешавад;
- сатҳи огоҳонии гурӯҳҳои гуногуни иҷтимоии аҳолӣ оид ба омодагӣ ва эътино ба офатҳои табиӣ баланд бардошта мешавад;
- ҷалби занон, кӯдакон, ҷавонон ва маъюбон ҳангоми қабули қарорҳо дар сатҳи миллӣ ва маҳаллӣ тавсеа дода мешавад;
- ба барномаҳои соҳавӣ ва барномаҳои рушди шаҳру ноҳияҳо тадбирҳо оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ ворид карда мешаванд;
- нишондиҳандаҳо оид ба амалисозии Барномаи қолабии Сендай ва Ҳадафҳои рушди устувор дар соҳаи паст кардани хавфи офатҳои табиӣ милликунонидашуда дар низоми мониторинг ва арзёбии амалисозии Барнома ва Стратегияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ барои солҳои 2019-2034 ворид карда мешаванд.
27. Маблағгузории амалисозии Барнома аз ҳисоби маблағҳои буҷетии пешбинишуда, ҷалби сармоягузории байналмилалӣ ва маблағҳои созмонҳои байналмилалӣ, инчунин манбаъҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, сурат мегирад. Ҳаҷми умумии маблағҳои барои амалигардонии Барнома пешбинишаванда 19 миллион сомонӣ аз ҷумла 2 миллиону 125 ҳазор сомонӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ, 16 миллиону 875 ҳазор сомонӣ аз ҳисоби ҷалби маблағҳои шарикони рушд ва маблағҳои созмонҳои байналмилалӣ ташкил медиҳад.
7. МОНИТОРИНГ ВА АРЗЁБИИ АМАЛИСОЗИИ БАРНОМА
28. Мониторинг ва арзёбии амалисозии Барнома аз ҷониби Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - Кумита) гузаронида мешавад. Мақсади асосии мониторинг ва арзёбӣ баланд бардоштани самаранокии идоракунии амалисозии Барнома ва беҳтар намудани фаъолият дар самти ноил шудан ба ҳадафҳо мебошад.
29. Мониторинг ва арзёбии амалисозии Барнома дар асоси талаботи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 29 декабри соли 2018, № 615 "Дар бораи Қоидаҳои гузаронидани мониторинг ва арзёбии амалишавии ҳуҷҷатҳои стратегии сатҳи миллӣ, барномаҳои соҳавӣ ва минтақавии рушд дар Ҷумҳурии Тоҷикистон" гузаронида мешавад.
8. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ
30. Ҳамоҳангсози амалисозии Барнома Кумита муайян карда мешавад.
31. Кумита дар ҳамкорӣ бо вазорату идораҳои дахлдор, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ бо ҷалби шарикони рушд амалисозии Барномаро таъмин мекунад.
Замимаи 2
ба қарори Ҳукумати
Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 29 декабри соли 2022, № 630
Нақшаи амали солҳои 2023-2025-и Барномаи миёнамуҳлати давлатӣ оид ба ҳифзи аҳолӣ ва ҳудуд аз ҳолатҳои фавқулода барои солҳои 2023-2028
Ниг. ба Замима
Приложение 1
к постановлению Правительства
Республики Таджикистан
от "29" декабря 2022 года, №630
Среднесрочная государственная программа по защите населения и территорий от чрезвычайных ситуаций на 2023-2028 годы
1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
1. Среднесрочная государственная программа по защите населения и территорий от чрезвычайных ситуаций на 2023-2028 годы (далееПрограмма) разработана на основе ключевых приоритетов и целевых задач Национальной стратегии Республики Таджикистан по снижению риска стихийных бедствий на 2019-2034 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Таджикистан от 29 декабря 2018 года, №602 (далее - Национальная стратегия), с учетом новых подходов Сендайской рамочной программы по снижению риска стихийных бедствий на 2015-2030 годы и Целей устойчивого развития до 2030 года, направленных на смещение акцента с управления бедствиями на управление риском стихийных бедствий, возрастания роли гендерного фактора и интеграции в политику участия частного сектора.
2. Программа определяет цели, задачи и направления действий, а также механизмы ее реализации на среднесрочный период до 2028 года. План действий Программы на период 2023-2025 и 2026-2028 годы направлен на совершенствование нормативной правовой базы, институциональных механизмов, разработку новых методологических подходов по управлению риском стихийных бедствий, создание модели мониторинга и оценки, способных заложить прочную основу для достижения поставленных целей и задач Национальной стратегии.
3. Приоритетное внимание в среднесрочный период сосредоточено на усиление мер по снижению рисков, уязвимости и повышению потенциала населения и инфраструктуры, укреплению национальных механизмов в контексте интеграции вопросов адаптации к изменению климата, особенно на местном уровне, проведению ревизии практических методов управления риском стихийных бедствий, разработке и внедрению научно обоснованных методологий и средств для учета дезагрегированных данных о потерях от стихийных бедствий по полу, возрасту, инвалидности, обмена ими и другой статистической информацией, совершенствованию моделирования, оценки, картирования и мониторинга риска стихийных бедствий и систем раннего оповещения, охватывающих разные виды угроз, действия, направленные на предотвращение и готовность к реагированию на чрезвычайные ситуации, возникшие в результате не только стихийных бедствий, но и в результате эпидемий, пандемий, неблагоприятных экономических факторов и др.
2. ОСНОВНЫЕ УГРОЗЫ И ОЦЕНКА СИТУАЦИИ В СФЕРЕ СНИЖЕНИЯ РИСКА СТИХИЙНЫХ БЕДСТВИЙ
4. Республика Таджикистан относится к странам, наиболее подверженным стихийным бедствиям, что требует эффективной мобилизации имеющихся людских и экономических ресурсов для предупреждения и ликвидации последствий стихийных бедствий. В последние годы наблюдается активное таяние ледников, повышение среднегодовых температур, изменение количества осадков, более частые периоды с экстремальными погодными условиями (град, снегопады, засуха). Все это может в значительной степени повлиять на природные ресурсы, здоровье людей и на развитие экономики республики в целом.
5. Основными угрозами в сфере риска стихийных бедствий, влияющими на состояние защиты населения и территорий Республики Таджикистан от чрезвычайных ситуаций, являются:
- стихийные бедствия;
- техногенные аварии и катастрофы, в том числе вызванные стихийными бедствиями;
- особо опасные инфекционные заболевания людей, животных и растений, связанные с различными факторами, включая рост интенсивности миграционных процессов.
6. Ключевым фактором увеличения природных бедствий и опасностей, в том числе техногенных аварий, возникших под воздействием стихийных бедствий выступает глобальное изменение климата. Также этому процессу способствует нерациональное размещение объектов экономики, распределение земельных участков в зонах потенциальной природной опасности, недостаточная эффективность систем мониторинга окружающей природной среды, несоблюдение правил сейсмостойкого строительства, особенно в горных местностях и др.
7. Общее негативное влияние бедствий на экономику страны и сообществ неизменно растет. При этом, темпы роста рисков для населения и имущества выше, чем темпы снижения уязвимости населения и инфраструктуры перед ними. Наибольшую опасность из природных явлений в Таджикистане в силу массового характера распространения, являются сели, сход снежных лавин, камнепады, землетрясения, наводнения и оползни.
8. Развитие промышленного производства, увеличение разработки минеральных ресурсов и рост обрабатывающих отраслей промышленности, усложнение технологических процессов, наличие полигонов захоронения опасных отходов способствует возникновению новых угроз. Однако отсутствие полноценного анализа и прогноза по потенциальному воздействию новых угроз становится причиной отсутствия планирования и повышения потенциала для снижения риска этих угроз.
9. Современные тенденции глобализации, динамики миграционных процессов, интенсивного торгово-экономического оборота, обуславливают условия для внешних факторов, таких как экономические кризисы, вооруженные конфликты и крупные стихийные бедствия, эпидемии, пандемии, оказывающих влияние на развитие ситуаций внутри страны, угрожая жизни и здоровью населения и устойчивости социально-экономической сферы. В этих условиях проявляется особая уязвимость женщин, детей, пожилых людей и людей с инвалидностью.
10. В стране созданы законодательные, институциональные, организационные основы государственной политики по защите населения и территорий от чрезвычайных ситуаций. Однако в контексте глобального изменения климата, появления новых возникающих угроз необходима интеграция в государственную политику новых подходов, направленных на смещение акцента с управления стихийными бедствиями на управление риском стихийных бедствий, особенно на местном уровне.
11. На фоне заметного увеличения финансирования мер по обеспечению защиты населения и территорий страны от чрезвычайных ситуаций из государственного бюджета и роста иностранных инвестиций важно проанализировать соотношение средств, выделяемых на управление риском стихийных бедствий и на ликвидацию последствий бедствий, и, с учетом результатов, внести коррективы в финансовую политику по данному направлению.
12. В последние годы Национальная платформа по снижению риска стихийных бедствий в рамках Единой государственной системы по предупреждению и ликвидации чрезвычайных ситуаций, предприняла активные меры по улучшению координации деятельности между всеми государственными структурами, партнерами из числа международных организаций, включая группу Быстрой оценки и координации в чрезвычайных ситуациях. Однако эффективность управления достигается благодаря консолидации всех уровней единой системы республиканского, сил и средств регионального уровня, органов местного самоуправления и организаций, включая частный сектор.
13. Группа Координационного совета доноров по водным ресурсам, климата и снижению риска стихийных бедствий в Республике Таджикистан предоставляет механизм на уровне донорских организаций для политических дискуссий и координации действий по снижению риска стихийных бедствий. Дальнейшее укрепление координации между внешними партнерами и государственными платформами имеет решающее значение для обеспечения эффективной помощи Правительству Республики Таджикистан в реализации Национальной стратегии и среднесрочной программы.
14. В контексте ключевых факторов, способствующих достижению поставленных задач в Национальной стратегии до 2034 года и оценки ситуации в сфере снижения риска стихийных бедствий необходимо адекватно рассчитать потенциальные возможности для реализации целей Национальной стратегии в среднесрочный период до 2028 года и направить необходимые ресурсы на совершенствование нормативной правовой базы, институциональных механизмов, разработку новых методологических подходов по управлению риском стихийных бедствий.
3. ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ПРИОРИТЕТЫ ПРОГРАММЫ
15. Целью Программы являются укрепление и развитие национального потенциала по снижению существующих и предотвращению новых рисков стихийных бедствий.
16. Для достижения поставленной цели задачами Программы определены:
- совершенствование нормативных правовых механизмов с целью усиления мер по снижению рисков, уязвимости и повышения потенциала населения и инфраструктуры;
- наращивание институционального потенциала по оценке рисков, готовности и реагирования на стихийные бедствия на национальном и местном уровнях;
- создание механизмов для сбора, анализа и распространения информации о потерях и рисках в результате стихийных бедствий, с учётом дезагрегированных данных по признакам пола, возраста и инвалидности;
- снижение уязвимости и повышение потенциала населения по готовности и реагированию на бедствия с учетом потребностей уязвимых групп;
- интеграция мер по управлению риском стихийных бедствий в систему управления отраслями экономики и процесс развития;
- разработка и внедрение модели мониторинга и оценки реализации Национальной стратегии в соответствии с индикаторами мониторинга Сендайской рамочной программы и Целей устойчивого развития.
17. Основными приоритетами Программы являются:
- улучшение осознания риска стихийных бедствий на основе расширения знаний о факторах риска;
- совершенствование организационно-правовых рамок системы управления риском стихийных бедствий;
- инвестирование мер по снижению риска стихийных бедствий, в том числе на различные группы населения, в целях укрепления потенциала противодействия;
- повышение уровня готовности к бедствиям для обеспечения эффективного реагирования и внедрение мер противодействия в деятельность по восстановлению, реабилитации и реконструкции.
18. Основные приоритеты Программы будут конкретизированы в её Плане действий.
4. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ПО ДОСТИЖЕНИЮ ПРИОРИТЕТОВ ПРОГРАММЫ
19. Основные направления деятельности по улучшению осознания риска стихийных бедствий посредством расширения знаний о факторах риска:
- разработка нормативных правовых актов, обеспечивающих усиление мер по снижению рисков, уязвимости и повышения потенциала населения и инфраструктуры;
- совершенствование методологического обеспечения по проведению оценки риска стихийных бедствий с учетом гендерного и возрастного факторов, инвалидности;
- совершенствование организационного, технического и методического обеспечения мониторинга и прогнозирования чрезвычайных ситуаций;
- создание базы данных и распространение информации о потерях и рисках в результате стихийных бедствий с учётом дезагрегированных данных по признакам пола, возраста и инвалидности;
- повышение потенциала органов государственной власти всех уровней, ответственных научно-исследовательских институтов, организаций гражданского общества и частного сектора в сфере снижения риска стихийных бедствий;
- формирование чувствительного информационного обеспечения в опасности, готовности и реагирования на стихийные бедствия детям, подросткам, и местным сообществам;
- развитие диалога и вовлечение частного сектора в деятельность по снижению рисков стихийных бедствий и повышению потенциала противодействия.
20. Основные направления деятельности по совершенствованию организационно-правовой базы системы управления риском стихийных бедствий:
- создание организационно-правовой основы по институциональным механизмам проведения оценки риска стихийных бедствий на национальном и местном уровнях;
- повышение роли национальной Платформы по координации деятельности между государственными структурами, с международными организациями и гражданским обществом;
- интеграция вопросов снижения риска стихийных бедствий в отраслевые программы и программы развития городов и районов;
- расширение представительства женщин на уровне принятия решений в области снижения риска стихийных бедствий на национальном и местном уровнях;
- активизация роли средств массовой информации по повышению уровня готовности и реагирования населения на чрезвычайные ситуации с учетом особых потребностей наиболее уязвимых групп населения.
21. Основные направления деятельности по инвестированию в меры по снижению риска стихийных бедствий в целях укрепления потенциала противодействия:
- расширение государственных и внебюджетных инвестиций по реализации программ в области снижения риска стихийных бедствий;
- разработка механизмов государственно-частного партнерства при реализации мер по готовности и реагирования на чрезвычайные ситуации;
- изучение возможности и внедрение гендерно-чувствительного бюджетирования мер по снижению риска бедствий;
- повышение роли институциональных структур по снижению риска стихийных бедствий на местном уровне с фокусом на местные сообщества и с учетом повышения роли лидерства женщин;
- модернизация системы оповещения с использованием информационных коммуникационных технологий;
- привлечение финансовых ресурсов в создание системы неформального образования по снижению риска стихийных бедствий для различных групп населения, включая женщин, детей, инвалидов, пожилых и др.
22. Основные направления деятельности по повышению готовности к бедствиям для обеспечения эффективного реагирования и внедрения мер противодействия в деятельность по восстановлению, реабилитации и реконструкции:
- реформирование существующей системы готовности и реагирования на всех уровнях;
- интеграция мер по снижению риска стихийных бедствий, а также эпидемий и пандемий;
- совершенствование методик и процедур по оценке ущерба в результате стихийных бедствий, а также эпидемий и пандемий;
- расширение участия частного сектора на этапах реагирования, восстановления и развития;
- повышение потенциала противодействия рискам стихийных бедствий строящихся новых объектов инфраструктуры;
- совершенствование механизмов координации деятельности различных структур по восстановлению и развитию после возникновения чрезвычайных ситуаций с учетом устранения гендерного и других видов неравенства в обществе;
- обеспечение более широкого вовлечения детей и молодежи в программы по снижению риска стихийных бедствий и адаптации к изменению климата на национальном и местном уровнях путем расширения их понимания рисков стихийных бедствий, смягчения их последствий, принятия мер по предупреждению и обеспечению готовности и изучения эффективных подходов к адаптации к изменению климата;
- использование инновационных подходов, в том числе внедрение технологий, для повышения эффективности образования в области снижения риска стихийных бедствий, повышения осведомленности об изменении климата и мобилизации молодежи и сообщества.
5. ОСНОВНЫЕ ЭТАПЫ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ
23. Реализация Программы будет осуществляться поэтапно, с выделением двух основных этапов:
- 1 этап - 2023-2025 годы;
- 2 этап - 2026-2028 годы.
24. На 1 этапе рассматриваются вопросы анализа и сбора информации, проведения подготовительной работы и привлечения возможностей международных организаций и доноров для реализации мероприятий Программы, на 2 этапе будут реализованы основные мероприятия.
25. Для обеспечания поэтапности реализации приоритетов и целевых задач Программы будут разработаны Планы меероприятий реализации Программы на 2023-2025 и 2026-2028 годы.
6. ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ И ФИНАНСИРОВАНИЕ ПРОГРАММЫ
26. Ожидаемые результаты реализации Программы:
- будут определены и усовершенствованы нормативно-правовые и институциональные механизмы по проведению оценки рисков с учетом угроз, уязвимости и потенциала населения;
- повысится потенциал структурных подразделений по оценке рисков, готовности и реагирования на стихийные бедствия, а также эпидемий, пандемий;
- активизируется роль многоотраслевых и многосторонних национальных и местных платформ в координации деятельности всех заинтересованных структур;
- будут созданы механизмы и обновляется на постоянной основе база данных о потерях и ущербе с учётом дезагрегированных показателей по признакам пола, возраста и инвалидности;
- расширится доступ всех заинтересованных сторон к информации об оценке рисков и потерях в результате стихийных бедствий;
- повысится уровень информированности различных социальных групп населения по готовности и реагированию на бедствия;
- расширится вовлечение женщин, детей и молодежи и инвалидов при принятии решений на национальном и местном уровнях;
- в отраслевые программы и программы развития городов районов будут включены меры по снижению риска стихийных бедствий;
- будут национализированы индикаторы по реализации Сендайской рамочной программы и Целей устойчивого развития в сфере снижения риска стихийных бедствий и внедрены в систему мониторинга и оценки реализации Программы и Национальной стратегии Республики Таджикистан по снижению риска стихийных бедствий на 2019-2034 годы.
27. Финансирование реализации Программы осуществляется за счет предусмотренных бюджетных средств, привлечения инвестиций партнёров по развитию и средств международных организаций, а также за счет других источников, не противоречащих законодательству Республики Таджикистан. Общий объем средств, предусматриваемых для реализации Программы составляет 19 миллионов сомони, в том числе 2 миллиона 125 тысяч сомони за счет средств государственного бюджета, 16 миллионов 875 тысяч сомони за счет привлечения инвестиций партнёров по развитию и средств международных организаций.
7. МОНИТОРИНГ И ОЦЕНКА РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ
28. Мониторинг и оценка реализации Программы проводится Комитетом по чрезвычайным ситуации и гражданской обороне при Правительстве Республики Таджикистан (далее - Комитет). Основной целью мониторинга и оценки является повышение эффективности управления реализацией Программы и улучшение деятельности по достижению целей.
29. Мониторинг и оценка реализации Программы проводится на основании требований постановления Правительства Республики Таджикистан от 29 декабря 2018 года, №615 "О Правилах проведения мониторинга и оценки реализации стратегических документов нацонального уровня, отраслевых и региональных программ развития в Республике Таджикистан".
8. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ
30. Координатаром реализации Программы определяется Комитет.
31. Комитет в сотрудничестве с соответствующими министерствами и ведомствами, исполнительными органами государственной власти Горно-Бадахшанской автономной области, областей, города Душанбе, городов и районов республики с привлечением партнёров по развитию обеспечивает реализацию Программы.
Приложение 2
