Замима
ба қарори Ҳукумати
Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 30 июли 2021, №289
Низомномаи намунавии муассисаи таълимии таҳсилоти калонсолон
1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
1. Низомномаи намунавии муассисаи таълимии таҳсилоти калонсолон (минбаъдНизомномаи намунавӣ) фаъолияти муассисаи таълимии таҳсилоти калонсолонро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, новобаста аз шакли моликият ба танзим медарорад, инчунин мақсад, ҳуқуқ, уҳдадорӣ, вазифа ва самтҳои дигари фаъолияти онҳоро муайян менамояд.
2. Муассисаи таълимии таҳсилоти калонсолон (минбаъд - муассисаи таълимӣ) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти худро дар асоси Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи маориф", "Дар бораи таҳсилоти калонсолон", санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқӣ, Низомномаи намунавӣ ва оинномаи муассисаи таълимӣ ба роҳ мемонад.
3. Муассисаи таълимӣ бо мақсади мусоидат ба қонеъгардонии талаботи калонсолон ба дониш, малака, маҳорат ва мутобиқшавӣ ба баландшавии рақобатпазирии захираҳои меҳнатӣ тавассути таъмини дастрасӣ ба таълимоти касбии босифат барои калонсолон дар кишвар ташкил карда мешавад.
4. Таҳсил дар муассисаи таълимӣ дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот, таснифоти самт, равия ва ихтисосҳои таҳсилоти касбӣ ва барномаҳои таълимӣ ба роҳ монда мешавад.
2. МАҚСАД, ҲУҚУҚ ВА ВАЗИФАҲОИ АСОСИИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ
5. Муассисаи таълимӣ муассисае мебошад, ки таълиму тарбия ва тайёрии касбии шаҳрвандонро вобаста ба майлу хоҳиш, қобилият ва талаботи меъёрии соҳаи таҳсилоти калонсолон тибқи барномаҳои таълимии таҳсилоти касбии калонсолон таъмин мекунад.
6. Муассисаи таълимӣ аз тарафи мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо, новобаста аз шакли моликият, таъсис ёфта, аз буҷети давлатӣ ё манбаъҳои дигар маблағгузорӣ карда мешавад.
7. Вазифаҳои асосии муассисаи таълимӣ инҳо мебошанд:
- қонеъ гардонидани талаботи шахс ба рушди зеҳнӣ, фарҳангӣ ва арзишҳои маънавӣ бо роҳи дарёфти таҳсилоти калонсолон;
- таъмини дастрасии калонсолон ба таълими касбии босифат;
- рушди заминаҳои сохтории таълими касбии калонсолон;
- ҷалби ҳарчи бештари калонсолон ба таълими касбҳои гуногун;
- ба таълими касбӣ фаро гирифтани муҳоҷирони меҳнатӣ;
- фароҳам овардани шароит барои эътироф ва ба расмият даровардани салоҳияти касбии (дониш, малака, маҳорат) шаҳрвандон (валидатсия);
- андешидани чораҳо ҷиҳати дастрасии таҳсилот барои маъюбон ва табақаҳои дигари осебпазири аҳолӣ;
- дар заминаи касбомӯзӣ инкишоф додани ҳисси худшиносии миллӣ, ифтихори ватандорӣ, шаъну шарафи шаҳрвандӣ дар шароити имрӯзаи ҷаҳонишавӣ;
- ҳифз ва афзун намудани арзишҳои миллӣ, ахлоқӣ, фарҳангӣ ва анъанаҳои миллӣ.
8. Муассисаи таълимӣ ҳуқуқ дорад:
- мутобиқи иҷозатнома илова ба иҷрои фармоиши давлатӣ дар асоси шартномаҳои дахлдор бо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ мутахассис тайёр намояд;
- дар мувофиқа бо муассис (муассисон) дар доираи маблағҳои пешбинишуда ва воҳидҳои кории амалкунанда барои ба роҳ мондани раванди. таълим дар гурӯҳҳои таълимӣ метавонад филиалҳои худро таъсис диҳад;
- дар самти таҳсилоти калонсолон бо ташкилоту муассисаҳо, шарикони рушд ва ҷомеаи шаҳрвандӣ ҳамкориҳоро ба роҳ монад.
3. МАҚОМИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ
9. Муассисаи таълимӣ яке аз сохторҳои низоми таҳсилоти калонсолон ба ҳисоб рафта, сохтори он аз таснифоти самт, равия ва ихтисосҳо аз рӯи салоҳияти касбии таҳсилот ва барномаҳои таълимӣ муайян карда мешавад.
10. Муассисаи таълимӣ бо ташаббуси муассис (муассисон) таъсис ёфта, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайди давлатӣ гирифта мешавад. Муассисаи таълимӣ аз лаҳзаи аз қайди давлатӣ гузаштан шахси ҳуқуқӣ ба ҳисоб меравад.
11. Муносибатҳои байни муассис ва муассисаи таълимӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ба роҳ монда мешавад.
12. Муассисаи таълимӣ метавонад фаъолияти худро дар доираи фармоиши давлатӣ ройгон ва илова ба фармоиши давлатӣ мувофиқи шартнома пулакӣ ва ё тариқи роҳандозии ҳамкориҳо дар самти таҳсилоти калонсолон бо ташкилоту муассисаҳо, шарикони рушд ва ҷомеаи шаҳрвандӣ амалӣ созад.
13. Таҳсилоти калонсолон дар муассисаи таълимӣ аз рӯи барномаҳои асосӣ ва иловагии таълимӣ, барномаҳои асосии таълими касбомӯзӣ ба роҳ монда мешавад.
14. Азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии муассисаи таълимӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.
15. Аттестатсия ва аккредитатсияи давлатии муассисаи таълимӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мешавад.
4. ФАЪОЛИЯТИ ТАЪЛИМИИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ
16. Дар муассисаи таълимӣ бо мақсади таъмини болоравии сифати таълим, мутахассисони ба талаботи бозори дохилӣ ва берунии кишвар ҷавобгӯ омода карда мешавад.
17. Таҳсилоти калонсолон дар муассисаи таълимӣ дар азхудкунии дониш аз рӯи касбу ихтисос ва ҳунарҳои миллию муосир ва маърифати шаҳрвандӣ амалӣ мешавад.
18. Миқдори ҷой барои қабули шунавандагон ба муассисаи таълимӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ ва тариқи худмаблағгузорӣ аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таҳсилоти калонсолон муқаррар карда мешавад.
19. Муассисаи таълимӣ метавонад дар доираи замимаи иҷозатнома оид ба пешбурди фаъолияти таълимӣ барои қабули мақсаднок дар асоси шартнома бо шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ дар мувофиқа бо муассис миқдори муайяни ҷойҳоро ҷудо намояд.
20. Муассисаи таълимӣ калонсолонро ба таҳсил дар доираи низоми таҳсилоти муттасили бо амалия ва назария асосёфта фаро мегирад.
21. Муассисаи таълимӣ танҳо пас аз гирифтани иҷозатнома оид ба пешбурди фаъолияти таълимӣ ҳуқуқи фаъолият кардан ва истифода бурдани имтиёзҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро пайдо менамояд.
22. Иҷозатнома ба муассисаи таълимӣ, новобаста аз шакли моликият, тибқи талаботи қонунгузории амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.
23. Муассисаи таълимӣ фаъолияти таълимиро тавассути ташкили курсҳои кӯтоҳмуддати касбомӯзӣ (1, 2, 3 ва 6-моҳа) ба роҳ мемонад.
24. Муассисаи таълимӣ иҷрои нақша ва барномаҳои таълимиро мутобиқи ихтисосҳое, ки дар замимаи иҷозатнома оид ба пешбурди фаъолияти таълимӣ пешбинӣ шудааст, таъмин мекунад.
25. Машғулиятҳо дар муассисаи таълимӣ тибқи нишондоди нақша ва барномаҳои таълимӣ гузаронида мешаванд.
26. Муассисаи таълимӣ метавонад дорои филиалҳои худ бошад, ки аз рӯи суроғаи ҷойгиршавии воқеӣ ба ҳисоб гирифта мешаванд. Филиалҳо аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ таъсис дода мешаванд. Тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муассисаи таълимӣ фаъолияти молиявии филиалҳои худро бо тартиби муқарраргардида таъмин менамояд. Роҳбарони филиалҳоро муассиси онҳо ба вазифа таъин ва аз вазифа озод менамояд.
27. Ба шахсоне, ки таҳсилро аз рӯи нақша ва барномаҳои таълимӣ анҷом додаанд ва аз аттестатсияи хатм гузаштаанд, шаҳодатнома дода мешавад.
5. СУБЪЕКТҲОИ РАВАНДИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯ ДАР МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ
28. Субъектҳои раванди таълиму тарбия дар муассисаи таълимӣ ин таълимгирандагон (хонанда, донишҷӯ, шунаванда, касбомӯз ва шогирд), таълимгирандагони калонсол, кормандони муассисаи таълимӣ, падару модари (шахсони онҳоро ивазкунандаи) таълимгирандагони калонсоли маъюб ва дорои имконияти маҳдуд, намояндагони корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, ки дар амалисозии раванди таълиму тарбия иштирок мекунанд, мебошанд.
29. Муассисаи таълимӣ фаъолиятро бо дар назар доштани манфиатҳо ва талаботи таълимии гурӯҳҳои аҳолии калонсол, инчунин бо кормандони соҳаи меҳнати касбӣ, бекорон, шахсоне, ки муваққатан кор намекунанд, бо хонакорӣ шуғл доранд, ба фаъолияти меҳнати фардӣ машғуланд ва муҳоҷирони меҳнатӣ, нафақахӯрон аз рӯи вазъи саломатӣ (маъюбон) шахсоне, ки ба соҳаи меҳнати касбӣ баъди танаффуси дарозмуддат баргаштаанд, шахсоне, ки нияти иваз кардани касб ва ё соҳаи машғулиятро доранд ё аллакай онҳоро иваз кардаанд, ба роҳ мемонад.
30. Ба муассисаи таълимӣ шаҳрвандон, новобаста аз синну сол, барои таҳсил қабул карда мешаванд. Сабти номи таълимгирандагон то оғози машғулиятҳо анҷом ёфта, бо фармоиши директори муассисаи таълимӣ ба расмият дароварда мешавад. Таълимгиранда бо хоҳиши худ ё хоҳиши падару модар (шахсони онҳоро ивазкунанда) метавонад муассисаи таълимӣ ва шакли машғулиятро интихоб намояд.
31. Тартиби қабули таълимгирандагони калонсол ва кормандони муассисаи таълимиро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми ваколатдори давлатӣ муайян мекунад.
32. Таълимгирандагони калонсол ҳуқуқ доранд:
- дар муассисаи таълимӣ аз китобхона (китобхонаи электронӣ), маводи дастурамалӣ, хазинаи иттилоот, таҷҳизоти таълимӣ ва хизматрасонии ҷузъҳои таълимӣ ва монанди инҳо ройгон истифода баранд;
- тахассус, касб, дониш, салоҳият, маҳорату малака, ки бо роҳи ғайрирасмӣ ва дар асоси таҷрибаи фаъолияти касбӣ ба даст оварда шудаанд, эътироф намоянд;
- мувофиқи меъёри пардохти маблағ аз рӯи стандартҳои фаннӣ дониш талаб намоянд;
- новобаста аз шакл ва намуди ташкили фаъолияти таълимӣ, мувофиқи мақсад ва вазифаҳои барномаҳои татбиқшаванда таҳсилоти босифат гиранд;
- дар машғулиятҳое, ки дар нақшаи таълимӣ пешбинӣ шудааст, озодона иштирок намоянд;
- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз болои санадҳои муассисаи таълимӣ шикоят кунанд.
33. Таълимгирандагони муассисаи таълимӣ уҳдадоранд, ки донишҳои назариявӣ, маҳоратҳои амалӣ усулҳои муосирро аз рӯи ихтисос интихоб карда, аз худ намоянд, супоришҳоро аз рӯи нақша ва барномаи таълимӣ иҷро намоянд, арзишҳои миллӣ, умумибашарӣ, маънавиро эҳтиром намоянд ва талаботи дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, риоя намоянд.
34. Ба фаъолияти омӯзгорӣ шахсоне қабул карда мешаванд, ки дорои таҳсилоти олии касбӣ буда, ҳуҷҷати расмии ба соҳа мувофиқ ва тасдиқгардида дошта бошанд.
35. Муносибати корманд бо муассисаи таълимӣ дар асоси шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ ба низом дароварда мешавад.
36. Корманди муассисаи таълимӣ ба талаботи таснифот бояд мувофиқ бошад ва уҳдадор аст, ки талаботи низомномаи муассисаи таълимиро риоя намояд.
37. Кормандони муассисаи таълимӣ ҳуқуқ доранд:
- дар муҳокима ва ҳаллу фасли масъалаҳои бо фаъолияти муассисаи таълимӣ алоқаманд ширкат намоянд:
- аз фондҳои иттилоотӣ ва воситаҳои дигари техникии барои раванди таълим вобаста мувофиқи оиннома ва ё шартномаи коллективӣ ба таври ройгон истифода баранд;
- такмили ихтисоси худро мунтазам баланд бардоранд;
- ба рухсатии меҳнатӣ (давомноки пардохтшаванда) бароянд;
- аз имтиёзҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, истифода баранд.
38. Омӯзгорони муассисаи таълимӣ уҳдадоранд, ки самараи баланди раванди кори омӯзгориро таъмин карда, талаботи низомномаи муассисаи таълимӣ ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии соҳаро риоя намоянд, ба арзишҳои миллӣ, умумибашарӣ ва ахлоқиву маънавӣ эҳтиром гузошта, иҷрои барномаҳои таълимиро дар рӯҳияи меъёрҳои ахлоқии умумибашарият амалӣ намоянд.
39. Ҳуқуқ, вазифаҳо ва уҳдадориҳои иловагии кормандон тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ муқаррар карда мешавад.
40. Шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон зиндагӣ мекунанд, метавонанд тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таҳсил дар муассисаи таълимӣ фаро гирифта шаванд.
41. Идоракунии муассисаҳои таълимӣ мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.
42. Оинномаи муассисаи таълимӣ аз тарафи муассис тасдиқ карда мешавад.
6. ҲАМКОРИИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ
43. Ҳамкории байналмилалии муассисаи таълимӣ дар доираи фаъолияти сиёсати хориҷии давлат ба ҳамшарикии воқеӣ, эътимоду боварии тарафайн ва шартномаю созишномаҳои байнидавлатӣ ба роҳ монда мешавад.
44. Ҳамкории байналмилалии муассисаи таълимӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати муҳайё сохтани шароит барои ҳамбастагӣ ва воридшавии минбаъдаи низоми таҳсилоти калонсолони кишвар ба фазои ягонаи байналмилалии таҳсилоти калонсолон амалӣ карда мешавад.
7. ФАЪОЛИЯТИ МОЛИЯВИИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ
45. Фаъолияти молиявии муассисаи таълимӣ дар мувофиқа бо муассис (муассисон) тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.
46. Муассисаи таълимӣ барои баҳисобгирии фаъолияти молиявӣ ҳисоботи муҳосибӣ ва омориро ҷорӣ менамояд.
47. Тартиби пешбурди ҳисоботи муҳосибавӣ ва оморӣ тибқи қонунгузории мавҷуда ба низом дароварда мешавад.
48. Манбаъҳои асосии ташкилёбии захираҳои молиявии муассисаи таълимӣ пардохти маблағи таҳсили таълимгирандагон, даромадҳо аз ҳисоби иҷро намудани фаъолияти дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, ба ҳисоб мераванд.
49. Муассисаи таълимӣ барои назорати фаъолияти молиявӣ ва хоҷагӣ метавонад дар ҳайати шахсони масъул аз ҳисоби кормандон комиссия таъсис диҳад.
50. Молу мулки муассисаи таълимӣ аз фондҳои асосӣ, воситаҳои гардишӣ, инчунин арзишҳое, ки баҳои онҳо дар тавозуни мустақили муассисаи таълимӣ дарҷ ёфтаанд, ташкил меёбад.
51. Муассисаи таълимӣ ба маблағҳои пулӣ ва дороиҳои дигаре, ки аз фаъолият ба даст меорад, ҳуқуқи ихтиёрдории пурра дорад, ба истиснои ҳолатҳое, ки қонунгузорӣ муқаррар намудааст. Маблағҳои мазкур бо тартиби муқарраргардида барои рушди соҳа, музди меҳнати кормандон ва пойдор сохтани заминаи моддию техникии он истифода мешаванд.
Замима
ба қарори Ҳукумати
Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 30 июли 2021, №289
Низомномаи намунавии муассисаи таълимии таҳсилоти калонсолон
1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
1. Низомномаи намунавии муассисаи таълимии таҳсилоти калонсолон (минбаъдНизомномаи намунавӣ) фаъолияти муассисаи таълимии таҳсилоти калонсолонро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, новобаста аз шакли моликият ба танзим медарорад, инчунин мақсад, ҳуқуқ, уҳдадорӣ, вазифа ва самтҳои дигари фаъолияти онҳоро муайян менамояд.
2. Муассисаи таълимии таҳсилоти калонсолон (минбаъд - муассисаи таълимӣ) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти худро дар асоси Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи маориф", "Дар бораи таҳсилоти калонсолон", санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқӣ, Низомномаи намунавӣ ва оинномаи муассисаи таълимӣ ба роҳ мемонад.
3. Муассисаи таълимӣ бо мақсади мусоидат ба қонеъгардонии талаботи калонсолон ба дониш, малака, маҳорат ва мутобиқшавӣ ба баландшавии рақобатпазирии захираҳои меҳнатӣ тавассути таъмини дастрасӣ ба таълимоти касбии босифат барои калонсолон дар кишвар ташкил карда мешавад.
4. Таҳсил дар муассисаи таълимӣ дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот, таснифоти самт, равия ва ихтисосҳои таҳсилоти касбӣ ва барномаҳои таълимӣ ба роҳ монда мешавад.
2. МАҚСАД, ҲУҚУҚ ВА ВАЗИФАҲОИ АСОСИИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ
5. Муассисаи таълимӣ муассисае мебошад, ки таълиму тарбия ва тайёрии касбии шаҳрвандонро вобаста ба майлу хоҳиш, қобилият ва талаботи меъёрии соҳаи таҳсилоти калонсолон тибқи барномаҳои таълимии таҳсилоти касбии калонсолон таъмин мекунад.
6. Муассисаи таълимӣ аз тарафи мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо, новобаста аз шакли моликият, таъсис ёфта, аз буҷети давлатӣ ё манбаъҳои дигар маблағгузорӣ карда мешавад.
7. Вазифаҳои асосии муассисаи таълимӣ инҳо мебошанд:
- қонеъ гардонидани талаботи шахс ба рушди зеҳнӣ, фарҳангӣ ва арзишҳои маънавӣ бо роҳи дарёфти таҳсилоти калонсолон;
- таъмини дастрасии калонсолон ба таълими касбии босифат;
- рушди заминаҳои сохтории таълими касбии калонсолон;
- ҷалби ҳарчи бештари калонсолон ба таълими касбҳои гуногун;
- ба таълими касбӣ фаро гирифтани муҳоҷирони меҳнатӣ;
- фароҳам овардани шароит барои эътироф ва ба расмият даровардани салоҳияти касбии (дониш, малака, маҳорат) шаҳрвандон (валидатсия);
- андешидани чораҳо ҷиҳати дастрасии таҳсилот барои маъюбон ва табақаҳои дигари осебпазири аҳолӣ;
- дар заминаи касбомӯзӣ инкишоф додани ҳисси худшиносии миллӣ, ифтихори ватандорӣ, шаъну шарафи шаҳрвандӣ дар шароити имрӯзаи ҷаҳонишавӣ;
- ҳифз ва афзун намудани арзишҳои миллӣ, ахлоқӣ, фарҳангӣ ва анъанаҳои миллӣ.
8. Муассисаи таълимӣ ҳуқуқ дорад:
- мутобиқи иҷозатнома илова ба иҷрои фармоиши давлатӣ дар асоси шартномаҳои дахлдор бо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ мутахассис тайёр намояд;
- дар мувофиқа бо муассис (муассисон) дар доираи маблағҳои пешбинишуда ва воҳидҳои кории амалкунанда барои ба роҳ мондани раванди. таълим дар гурӯҳҳои таълимӣ метавонад филиалҳои худро таъсис диҳад;
- дар самти таҳсилоти калонсолон бо ташкилоту муассисаҳо, шарикони рушд ва ҷомеаи шаҳрвандӣ ҳамкориҳоро ба роҳ монад.
3. МАҚОМИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ
9. Муассисаи таълимӣ яке аз сохторҳои низоми таҳсилоти калонсолон ба ҳисоб рафта, сохтори он аз таснифоти самт, равия ва ихтисосҳо аз рӯи салоҳияти касбии таҳсилот ва барномаҳои таълимӣ муайян карда мешавад.
10. Муассисаи таълимӣ бо ташаббуси муассис (муассисон) таъсис ёфта, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайди давлатӣ гирифта мешавад. Муассисаи таълимӣ аз лаҳзаи аз қайди давлатӣ гузаштан шахси ҳуқуқӣ ба ҳисоб меравад.
11. Муносибатҳои байни муассис ва муассисаи таълимӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ба роҳ монда мешавад.
12. Муассисаи таълимӣ метавонад фаъолияти худро дар доираи фармоиши давлатӣ ройгон ва илова ба фармоиши давлатӣ мувофиқи шартнома пулакӣ ва ё тариқи роҳандозии ҳамкориҳо дар самти таҳсилоти калонсолон бо ташкилоту муассисаҳо, шарикони рушд ва ҷомеаи шаҳрвандӣ амалӣ созад.
13. Таҳсилоти калонсолон дар муассисаи таълимӣ аз рӯи барномаҳои асосӣ ва иловагии таълимӣ, барномаҳои асосии таълими касбомӯзӣ ба роҳ монда мешавад.
14. Азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии муассисаи таълимӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.
15. Аттестатсия ва аккредитатсияи давлатии муассисаи таълимӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мешавад.
4. ФАЪОЛИЯТИ ТАЪЛИМИИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ
16. Дар муассисаи таълимӣ бо мақсади таъмини болоравии сифати таълим, мутахассисони ба талаботи бозори дохилӣ ва берунии кишвар ҷавобгӯ омода карда мешавад.
17. Таҳсилоти калонсолон дар муассисаи таълимӣ дар азхудкунии дониш аз рӯи касбу ихтисос ва ҳунарҳои миллию муосир ва маърифати шаҳрвандӣ амалӣ мешавад.
18. Миқдори ҷой барои қабули шунавандагон ба муассисаи таълимӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ ва тариқи худмаблағгузорӣ аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таҳсилоти калонсолон муқаррар карда мешавад.
19. Муассисаи таълимӣ метавонад дар доираи замимаи иҷозатнома оид ба пешбурди фаъолияти таълимӣ барои қабули мақсаднок дар асоси шартнома бо шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ дар мувофиқа бо муассис миқдори муайяни ҷойҳоро ҷудо намояд.
20. Муассисаи таълимӣ калонсолонро ба таҳсил дар доираи низоми таҳсилоти муттасили бо амалия ва назария асосёфта фаро мегирад.
21. Муассисаи таълимӣ танҳо пас аз гирифтани иҷозатнома оид ба пешбурди фаъолияти таълимӣ ҳуқуқи фаъолият кардан ва истифода бурдани имтиёзҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро пайдо менамояд.
22. Иҷозатнома ба муассисаи таълимӣ, новобаста аз шакли моликият, тибқи талаботи қонунгузории амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.
23. Муассисаи таълимӣ фаъолияти таълимиро тавассути ташкили курсҳои кӯтоҳмуддати касбомӯзӣ (1, 2, 3 ва 6-моҳа) ба роҳ мемонад.
24. Муассисаи таълимӣ иҷрои нақша ва барномаҳои таълимиро мутобиқи ихтисосҳое, ки дар замимаи иҷозатнома оид ба пешбурди фаъолияти таълимӣ пешбинӣ шудааст, таъмин мекунад.
25. Машғулиятҳо дар муассисаи таълимӣ тибқи нишондоди нақша ва барномаҳои таълимӣ гузаронида мешаванд.
26. Муассисаи таълимӣ метавонад дорои филиалҳои худ бошад, ки аз рӯи суроғаи ҷойгиршавии воқеӣ ба ҳисоб гирифта мешаванд. Филиалҳо аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ таъсис дода мешаванд. Тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муассисаи таълимӣ фаъолияти молиявии филиалҳои худро бо тартиби муқарраргардида таъмин менамояд. Роҳбарони филиалҳоро муассиси онҳо ба вазифа таъин ва аз вазифа озод менамояд.
27. Ба шахсоне, ки таҳсилро аз рӯи нақша ва барномаҳои таълимӣ анҷом додаанд ва аз аттестатсияи хатм гузаштаанд, шаҳодатнома дода мешавад.
5. СУБЪЕКТҲОИ РАВАНДИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯ ДАР МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ
28. Субъектҳои раванди таълиму тарбия дар муассисаи таълимӣ ин таълимгирандагон (хонанда, донишҷӯ, шунаванда, касбомӯз ва шогирд), таълимгирандагони калонсол, кормандони муассисаи таълимӣ, падару модари (шахсони онҳоро ивазкунандаи) таълимгирандагони калонсоли маъюб ва дорои имконияти маҳдуд, намояндагони корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, ки дар амалисозии раванди таълиму тарбия иштирок мекунанд, мебошанд.
29. Муассисаи таълимӣ фаъолиятро бо дар назар доштани манфиатҳо ва талаботи таълимии гурӯҳҳои аҳолии калонсол, инчунин бо кормандони соҳаи меҳнати касбӣ, бекорон, шахсоне, ки муваққатан кор намекунанд, бо хонакорӣ шуғл доранд, ба фаъолияти меҳнати фардӣ машғуланд ва муҳоҷирони меҳнатӣ, нафақахӯрон аз рӯи вазъи саломатӣ (маъюбон) шахсоне, ки ба соҳаи меҳнати касбӣ баъди танаффуси дарозмуддат баргаштаанд, шахсоне, ки нияти иваз кардани касб ва ё соҳаи машғулиятро доранд ё аллакай онҳоро иваз кардаанд, ба роҳ мемонад.
30. Ба муассисаи таълимӣ шаҳрвандон, новобаста аз синну сол, барои таҳсил қабул карда мешаванд. Сабти номи таълимгирандагон то оғози машғулиятҳо анҷом ёфта, бо фармоиши директори муассисаи таълимӣ ба расмият дароварда мешавад. Таълимгиранда бо хоҳиши худ ё хоҳиши падару модар (шахсони онҳоро ивазкунанда) метавонад муассисаи таълимӣ ва шакли машғулиятро интихоб намояд.
31. Тартиби қабули таълимгирандагони калонсол ва кормандони муассисаи таълимиро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми ваколатдори давлатӣ муайян мекунад.
32. Таълимгирандагони калонсол ҳуқуқ доранд:
- дар муассисаи таълимӣ аз китобхона (китобхонаи электронӣ), маводи дастурамалӣ, хазинаи иттилоот, таҷҳизоти таълимӣ ва хизматрасонии ҷузъҳои таълимӣ ва монанди инҳо ройгон истифода баранд;
- тахассус, касб, дониш, салоҳият, маҳорату малака, ки бо роҳи ғайрирасмӣ ва дар асоси таҷрибаи фаъолияти касбӣ ба даст оварда шудаанд, эътироф намоянд;
- мувофиқи меъёри пардохти маблағ аз рӯи стандартҳои фаннӣ дониш талаб намоянд;
- новобаста аз шакл ва намуди ташкили фаъолияти таълимӣ, мувофиқи мақсад ва вазифаҳои барномаҳои татбиқшаванда таҳсилоти босифат гиранд;
- дар машғулиятҳое, ки дар нақшаи таълимӣ пешбинӣ шудааст, озодона иштирок намоянд;
- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз болои санадҳои муассисаи таълимӣ шикоят кунанд.
33. Таълимгирандагони муассисаи таълимӣ уҳдадоранд, ки донишҳои назариявӣ, маҳоратҳои амалӣ усулҳои муосирро аз рӯи ихтисос интихоб карда, аз худ намоянд, супоришҳоро аз рӯи нақша ва барномаи таълимӣ иҷро намоянд, арзишҳои миллӣ, умумибашарӣ, маънавиро эҳтиром намоянд ва талаботи дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, риоя намоянд.
34. Ба фаъолияти омӯзгорӣ шахсоне қабул карда мешаванд, ки дорои таҳсилоти олии касбӣ буда, ҳуҷҷати расмии ба соҳа мувофиқ ва тасдиқгардида дошта бошанд.
35. Муносибати корманд бо муассисаи таълимӣ дар асоси шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ ба низом дароварда мешавад.
36. Корманди муассисаи таълимӣ ба талаботи таснифот бояд мувофиқ бошад ва уҳдадор аст, ки талаботи низомномаи муассисаи таълимиро риоя намояд.
37. Кормандони муассисаи таълимӣ ҳуқуқ доранд:
- дар муҳокима ва ҳаллу фасли масъалаҳои бо фаъолияти муассисаи таълимӣ алоқаманд ширкат намоянд:
- аз фондҳои иттилоотӣ ва воситаҳои дигари техникии барои раванди таълим вобаста мувофиқи оиннома ва ё шартномаи коллективӣ ба таври ройгон истифода баранд;
- такмили ихтисоси худро мунтазам баланд бардоранд;
- ба рухсатии меҳнатӣ (давомноки пардохтшаванда) бароянд;
- аз имтиёзҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, истифода баранд.
38. Омӯзгорони муассисаи таълимӣ уҳдадоранд, ки самараи баланди раванди кори омӯзгориро таъмин карда, талаботи низомномаи муассисаи таълимӣ ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии соҳаро риоя намоянд, ба арзишҳои миллӣ, умумибашарӣ ва ахлоқиву маънавӣ эҳтиром гузошта, иҷрои барномаҳои таълимиро дар рӯҳияи меъёрҳои ахлоқии умумибашарият амалӣ намоянд.
39. Ҳуқуқ, вазифаҳо ва уҳдадориҳои иловагии кормандон тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ муқаррар карда мешавад.
40. Шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон зиндагӣ мекунанд, метавонанд тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таҳсил дар муассисаи таълимӣ фаро гирифта шаванд.
41. Идоракунии муассисаҳои таълимӣ мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.
42. Оинномаи муассисаи таълимӣ аз тарафи муассис тасдиқ карда мешавад.
6. ҲАМКОРИИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ
43. Ҳамкории байналмилалии муассисаи таълимӣ дар доираи фаъолияти сиёсати хориҷии давлат ба ҳамшарикии воқеӣ, эътимоду боварии тарафайн ва шартномаю созишномаҳои байнидавлатӣ ба роҳ монда мешавад.
44. Ҳамкории байналмилалии муассисаи таълимӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати муҳайё сохтани шароит барои ҳамбастагӣ ва воридшавии минбаъдаи низоми таҳсилоти калонсолони кишвар ба фазои ягонаи байналмилалии таҳсилоти калонсолон амалӣ карда мешавад.
7. ФАЪОЛИЯТИ МОЛИЯВИИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ
45. Фаъолияти молиявии муассисаи таълимӣ дар мувофиқа бо муассис (муассисон) тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.
46. Муассисаи таълимӣ барои баҳисобгирии фаъолияти молиявӣ ҳисоботи муҳосибӣ ва омориро ҷорӣ менамояд.
47. Тартиби пешбурди ҳисоботи муҳосибавӣ ва оморӣ тибқи қонунгузории мавҷуда ба низом дароварда мешавад.
48. Манбаъҳои асосии ташкилёбии захираҳои молиявии муассисаи таълимӣ пардохти маблағи таҳсили таълимгирандагон, даромадҳо аз ҳисоби иҷро намудани фаъолияти дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, ба ҳисоб мераванд.
49. Муассисаи таълимӣ барои назорати фаъолияти молиявӣ ва хоҷагӣ метавонад дар ҳайати шахсони масъул аз ҳисоби кормандон комиссия таъсис диҳад.
50. Молу мулки муассисаи таълимӣ аз фондҳои асосӣ, воситаҳои гардишӣ, инчунин арзишҳое, ки баҳои онҳо дар тавозуни мустақили муассисаи таълимӣ дарҷ ёфтаанд, ташкил меёбад.
51. Муассисаи таълимӣ ба маблағҳои пулӣ ва дороиҳои дигаре, ки аз фаъолият ба даст меорад, ҳуқуқи ихтиёрдории пурра дорад, ба истиснои ҳолатҳое, ки қонунгузорӣ муқаррар намудааст. Маблағҳои мазкур бо тартиби муқарраргардида барои рушди соҳа, музди меҳнати кормандон ва пойдор сохтани заминаи моддию техникии он истифода мешаванд.
