Консепсияи сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 январи соли 2015 № 332

Санаи амалкуни:

Ҳолати ҳуҷҷат: Амалкунанда

Бо Фармони Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 27 январи соли 2015, № 332

тасдиқ шудааст

Консепсияи сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Муқаррароти умумӣ

1.1. Консепсияи сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд-Консепсия) санади сиёсиест, ки принсипҳои асосӣ, ҳадафу вазифаҳо ва самтҳои афзалиятноки сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистонро бо дарназардошти манфиатҳои миллии дарозмуддати кишвар муайян ва танзим менамояд.

1.2. Зарурати таҳия ва қабули ин Консепсия аз мушаххас намудани ҳадаф, вазифа ва самтҳои сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шароити дигаргуниҳои ҳаёти сиёсиву иҷтимоӣ ва иқтисодиву фарҳангии кишвар ва ташаккули симои нави геополитикӣ дар ҷаҳону минтақа дар даҳаи дуюми асри XXI бармеояд. Консепсия таҳия ва роҳандозии чунин сиёсати хориҷиро пешбинӣ мекунад, ки он ба мутобиқ намудани рушди кишвар ба равандҳои тавсеаёбандаи ҳамгироӣ, минтақавишавӣ ва ҷаҳонишавӣ мусоидат намояд, имкониятҳои муносиби навро ҷиҳати пешгирӣ ва рафъи хатарҳову чолишҳои имконпазир ба амнияти миллии он фароҳам оварад, заминаҳои мусоидро барои татбиқи пайгиронаи манфиатҳои миллӣ дар асоси воқеъбинӣ ва мутавозинӣ таъмин кунад.

1.3. Заминаи ҳуқуқии Консепсияро Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳо ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии танзимкунандаи фаъолияти мақомоти давлатии кишвар дар соҳаи сиёсати хориҷӣ, санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил медиҳанд.

1.4. Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пойбандӣ ба санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамуда сиёсати хориҷии худро дар асоси принсипҳои зерин амалӣ месозад:

- эътирофи баробарӣ, эҳтироми истиқлолият ва тамомияти арзии давлатҳо, дахлнопазирии марзҳо, истифода накардан аз зӯрӣ ё таҳдид ба зӯрӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ, ҷонибдорӣ аз ҳалли осоиштаи ихтилофу низоъҳо, дахолат накардан ба корҳои дохилии якдигар;

- эҳтироми ҳуқуқ ва озодиҳои бунёди инсон;

- иҷрои ӯҳдадориҳое, ки аз ҳуқуқи байналмилалӣ бармеоянд;

- риояи принсипи волоияти ҳуқуқи байналмилалӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ;

- орӣ будани муносибатҳои байнидавлатӣ аз идеодогия, барқарор намудан ва густариш додани робитаҳои баробарҳуқуқ ва мутақобилан судманд бо тамоми кишварҳои ҷаҳон;

- напазируфтани ҳама гуна шаклҳои поймол намудани ҳуқуқ дар амалияи байналмилалӣ.

1.5. Консепсия манфиатҳои миллии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар соҳаи сиёсати хориҷӣ ифода мекунад, ки онҳо дар марҳилаи кунунӣ ва ояндаи наздик аз инҳо иборатанд:

- ҳимоя ва таҳкими истиқлолияти давлатии Тоҷикистон ва таъмини амнияти миллии он; эҷоди навори амният ва хусни ҳамҷаворӣ дар тӯли марзҳои кишвар;

- инкишофи муносибатҳои боварӣ, дӯстӣ ва ҳамкорӣ бо тамоми кишварҳои олам дар асоси манфиатҳои мутақобила;

- фароҳам овардани шароити мусоид барои рушди иқтисодӣ, иҷтимоӣ, фарҳангӣ ва тадриҷан баланд бардоштани сатҳи зиндагии мардум, таъмини амнияти иқтисодии кишвар;

- таъмини истиқлолияти энергетикии Тоҷикистон, дастёб шудан ба амнияти озуқаворӣ ва аз бунбасти коммуникатсионӣ раҳоӣ бахшидани кишвар;

- таъмин ва ҳимояи ҳуқуқу озодиҳо, эътибор ва манфиатҳои шаҳрвандони Тоҷикистон дар дохил ва хориҷи кишвар;

- тақвияти шинохти мусбати Тоҷикистон дар ҷаҳон ба ҳайси давлати демократӣ, дунявӣ ва ҳуқуқбунёд;

- мусоидат ба фаъолияти созанда ва қонунии ҷамъиятҳои тоҷикон ва ҳамватанон дар кишварҳои дигар.

2. Ҷумҳурии Тоҷикистон дар низоми муносибатҳои байналмилалӣ

2.1. Воқеияти даҳаи дуюми садаи XXI баёнгари он аст, ки рушди муносибатҳои байналмилалӣ ҳамоно дар давраи гузариш қарор дошта, низомм ҷаҳонии бисёрқутбӣ дар ҳоли ташаккул мебошад. Дар манзари геополитикии ҷаҳони муосир, дигаргуниҳои амиқи сиёсиву иқтисодӣ сурат гирифта, боиси тағйироти муассир дар низоми муносибатҳои байналмилалӣ мегарданд.

2.2. Вусъати рӯзафзуни раванди ҷаҳонишавӣ аз муҳимтарин хусусиятҳои замони муосир дониста мешавад. Ин раванд дар баробари мусоидат ба муносибатҳои наздики халқу кишварҳо ва ташаккули низоми фарогари равобити сиёсиву иқтисодӣ ва илмиву фарҳангӣ миёни онҳо, ҳамзамон метавонад пайомадҳои номатлуберо, аз қабили амиқтар шудани фарқи байни кишварҳои пешрафта ва ақибмонда, шиддат гирифтани фишор ба арзишҳои миллӣ ва фарҳантаи халқҳо ва ғайра ба дунбол дошта бошад. Илова бар ин, таҳти таъсири бевоситаи раванди ҷаҳонишавӣ мушкилот ва таҳдиду чолишҳои замони муосир низ хусусияти глобалӣ касб карда, ба омилҳои нигаронкунандаи ҷомеаи инсонӣ табдил ёфтаанд. Ин таҳдиду чолишҳо чунин гурӯҳбандӣ мешаванд:

- рушди ноустувор ва нобаробари иқтисодӣ, шиддат ёфтани рақобат ҷиҳати дастёбӣ ба бозорҳои ҷаҳонӣ ва захираҳои стратегӣ, афзоиши бӯҳронҳои молиявиву иқтисодӣ;

- вусъати терроризми байналмилалӣ, қочоқи воситаҳои нашъадор ва силоҳ, ҷинояткории муташаккили фаромиллӣ;

- густариши ифротгароии сиёсию мазҳабӣ, зиддиятҳои қавмиву нажодӣ, бархӯрди тамаддун ва тамоюлҳои идеологӣ;

- низоъҳои дохилидавлатӣ ва минтақавӣ, таассуб ва ҷудоихоҳии қавмиву нажодӣ, ташаннуҷи вазъи сиёсӣ дар минтақаҳои гуногуни ҷаҳон;

- афзудани мушкилоти демографӣ, фақру нодорӣ, бекорӣ ва муҳоҷирати оммавии идоранашаванда;

- камбудӣ ё норасоии захираҳои ҳаётан муҳими моддӣ, пеш аз ҳама обу ғизо;

- тағйирёбии иқлим, мушкилоти экологӣ ва беҳдоштию эпидемиологӣ.

2.3. Дар баробари хатару чолишҳои мазкур, ки ба амнияти низоми муносибатҳои байналмилалӣ ва аз ҷумла ба амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон чун ҷузъи таркибии ин низом таҳдид мекунанд, ҳамчунин омилҳои минтақавии зерин вуҷуд доранд, ки барои манфиатҳои миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон хатарҳо маҳсуб мешаванд:

- бино ба мавқеи ҷуғрофии худ, қарор гирифтани Ҷумҳурии Тоҷикистон дар меҳвари манфиатҳои геополитикии ҷаҳони муосир;

- наздикии Тоҷикистон ба минтақаҳои хушунатбор, манбаъҳои зуҳури терроризм, марказҳои таълими ифротгароӣ ва маҳалҳои тавлиди воситаҳои нашъадор;

- тавсеаи фаъолияти гурӯҳҳои террористӣ ва ҳизбу ҳаракатҳои ифротгароӣ дар минтақа;

- имкони истифодаи қаламрави кишвар барои қочоқи байналмилалии воситаҳои нашъадор ва интишори ғояҳои ифротгароӣ;

- ҳалношуда боқӣ мондани масъалаҳои делимитатсия ва демаркатсияи марзҳо миёни кишварҳои минтақа ва имкони барангехтани низоъҳо миёни қавму халқҳои минтақа;

- вуҷуди монеаҳои гуногун дар ҷодаи ҳамгироии муассири минтақавӣ, рафтуойи озоди одамон ва ҳамлу нақли бемамониати молу хизматрасонӣ;

- набудани ҳамкории воқеӣ дар истифодаи оқилонаи захираҳои обиву энергетикии минтақа;

- афзудани шиддати мушкилоти демографӣ ва экологӣ дар минтақа ва имкони истифодаи онҳо ҷиҳати барангехтани муқовимат дар ҷомеа.

Сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дарназардошти таҳдиду чолишҳои глобалии мавҷуда ва омилҳои минтақавии мазкур таҳия ва татбиқ мегардад.

2.4. Ҳадафи аслӣ ва асосии сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар дурнамои дарозмуддат ҳифзи манфиатҳои стратегии кишвар дар арсаи байналмилалӣ буда, он аз тариқи фароҳам овардани шароити мусоиди берунӣ барои рушди устувори ҳамаҷонибаи мамлакат, мусоидат ба таҳкими беш аз пеши пояҳои истиқлолияту соҳибихтиёрии

давлатии Тоҷикистон ва кӯшишҳои пайгарона ҷиҳати дарёфти ризоят ва манфиатҳои мутақобила бо кишварҳои хориҷӣ ва созмонҳои байналмилалӣ дар ҷараёни иҷрои вазифаҳои аввалиятноки сиёсати хориҷии кишвар амалӣ мегардад.

2.5. Ҷиҳати ноил шудан ба ҳадафи мазкур Ҷумҳурии Тоҷикистон сиёсати хориҷии мустақили бисёрсамтиро, ки ба талаботи манфиатҳои олии давлативу миллӣ ҷавобгӯ буда, ҳадафи ба роҳ мондани муносибатҳои дӯстона ва мутақобилан судмандро бо кишварҳои гуногуни олам пайгирӣ мекунад ва ба эҳтироми бечунучарои ҳуқуқи байналмилалӣ асос ёфтааст, татбиқ менамояд.

2.6. Бо дарназардошти мавқеи геополитикии Ҷумҳурии Тоҷикистон, имкониятҳои табииву демографӣ ва сатҳи тараққиёти иқтисодию иҷтимоии он, сиёсати хориҷии кишвар ба таври воқеъбинона ва амалгароёна ба роҳ монда мешавад. Он бо эҳтиёҷоти иқтисодии давлат робитаи узвӣ пайдо намуда, таҳкиму тавсеаи ҳамкориҳои тиҷоратию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар низоми робитаҳои иқтисодии ҷаҳонӣ ва дастгирии сиёсию дипломатии манфиатҳои иқтисодии онро ҳадафи худ қарор медрдад.

2.7. Сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон сиёсати "дарҳои кушода", сулҳхоҳона ва беғараз буда, зимни татбиқи он, Тоҷикистон омодааст бо ҳамаи кишварҳои дуру наздик робитаҳои дӯстона ва эътирофи манфиатҳои тарафайнро дар асоси эҳтироми ҳамдигар, баробарӣ ва ҳамкориҳои мутақобилан судманд густариш диҳад.

2.8. Сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон сиёсати шаффоф ва қобили пешгӯӣ буда, он аз асли эътироф ва пойбандии кишвар ба шартномаҳои байнидавлатӣ ва меъёрҳои эътирофгардидаи ҳуқуқи байналмилалӣ бармеояд.

2.9. Сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муносибатҳои байнидавлатӣ бо кишварҳои ҳаммарз ва минтақа сиёсати дӯстӣ, некӯҳамсоягӣ ва мудохила накардан ба корҳои дохилии якдигар буда, ҳадафи эҷоди навори эътимоду амниятро дар тӯли марзи кишвар пайгарӣ мекунад. Ин сиёсат дар ҳалли масъалаҳои баҳснок, аз ҷумла Масоили сарҳадӣ ва обу энергетика ба ҳалли осоиштаи онҳо ба воситаи музокироту гуфтушунидҳо, ҳусни тафоҳуми ҷонибҳои дахлдор ва эътирофи усули баробарӣ ва тақсимнопазиррӣ амният дар минтақа такя мекунад.

2.10. Бо дарназардошти вусъати рӯзафзуни равандҳои ҳамгироии сиёсиву иқтисодии бисёрҷониба ва гуногунсатҳ дар низоми муносибатҳои байналмилалии замони муосир, сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таъмини иштироки густурдаи кишвар дар фаъолияти созмонҳои байналмилаливу минтақавӣ равона шудааст, то бад-ин васила Тоҷикистон дар таҳкими амнияту субот ва ҳамкориву муколамаи созандаи байналмилалӣ саҳм гузорад ва имкониятҳои созмонҳои мазкурро барои рушди устувори кишвар ҷалб намояд.

2.11. Бино ба тавсеаи равандҳои муҳими геополитикии минтақавию байналмилалӣ ва глобализатсионии ҷаҳони муосир, Ҷумҳурии Тоҷикистон риояи тавозуни байни раванди ҷаҳонишавӣ ва манфиатҳои миллии ҳар як кишвар, эҳтироми соҳибихтиёрӣ ва истиқлоли ҳар як давлат, фароҳам сохтани имкониятҳои баробар, низоми амниятии фарогир ва мақоми сазовори ҳамаи кишварҳо ва халқҳоро, сарфи назар аз иқтидор, нақш ва мартабаи онҳо дар тақсимоти геополитикии нерӯҳо, ба ҳайси асоситарин ва муҳимтарин меъёрҳои ҳаёти ягонаи байналмилалӣ дар амал мешиносад ва итминон дорад, ки ҷаҳонишавӣ ва манфиатҳои миллии кишварҳо бояд якдигарро пурра созанд ва кафили боэътимоди рушди устувори муносибатҳои байналмилалӣ бошанд.

2.12. Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонибдори он аст, ки низоми нави ташаккулёбандаи ҷаҳонӣ аз ҷангу низоъҳо, хушунату зӯроварӣ ва таассубу бадбинии милливу диниву тамаддунӣ комилан озод бошад ва ба ҳамкориву шарокати баробар ва мутақобилан судманди ҳамаи кишварҳои ҷаҳон асос ёбад, ҳама гуна таҳдидҳо бар сулҳу субот ва амнияти ҷаҳониву минтақавӣ бо роҳи созишу муколамаи созанда ва дар асоси аҳкоми хуқуқи байналмилалӣ, пеш аз ҳама Оинномаи СММ ҳамчун созмони асосии танзимкунандаи муносибатҳои байналмилалӣ бартараф карда шаванд.

2.13. Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонибдори эҷоди василаҳои самарабахши ба ҳам овардани манфиатҳои миллӣ ва кӯшишҳои байналмилалӣ, муттаҳид намудани саъю талошҳои ҳамаи давлатҳо барои омода намудани вокуниши муносиб дар баробари таҳдид ва чолишҳои замони муосир мебошад. Дар сатҳи миллӣ, Тоҷикистон ҷиҳати таҳкими унсурҳои калидии сиёсати хориҷии худ барои мубориза алайҳи терроризми байналмилалӣ, ифротгароӣ, гардиши ғайриқонунии воситаҳои нашъадор, қочоқи силоҳ, тундгароии мазҳабӣ, муҳоҷирати ғайриқонунӣ, хавфҳои экологӣ, тағйирёбии иқлим ва таҳдидҳои амнияти иттилоотӣ ва озуқаворӣ тадбирҳои сиёсию ҳуқуқӣ, иттилоотию таблиғотӣ, иҷтимоию иқтисодӣ ва махсусро роҳандозӣ менамояд.

3. Авлавиятҳои сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҷумҳурии Тоҷикистон афзалиятҳои сиёсати хориҷии худро бо дарназардошти ҳадафҳо ва манфиатҳои волои миллӣ муайян ва амалӣ менамояд.

Хусусиятҳои геосиёсиву геоиқтисодии таҳаввулоти ҷаҳони имрӯза тақозо мекунанд, ки ин афзалиятҳо пайваста мавриди бозбинӣ қарор дода шаванд. Онҳо бо дарназардошти сатҳ ва мӯҳтавои муносибатҳои мутақобилаи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо давлатҳои алоҳида ё гурӯҳи давлатҳо, созмонҳои байналмилаливу минтақавӣ, инчунин бино ба ниёзҳои манфиатҳои милливу давлатӣ метавонанд тағйир пазиранд.

3.1. Дипломатияи дуҷониба

Ҷумҳурии Тоҷикистон роҳандозии муносибатҳои дарозмуддату босуботро бо шарикони анъанавии худ - давлатҳои иштирокдори Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил ҷавобгӯи манфиатҳои сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангии худ меҳисобад ва бо дарназардошти консепсияи ҳамгироии гуногунсуръату гуногунсатҳ дар доираи Иттиҳоди мазкур барои густариши ҳамкориҳои мутақобилан судманд бо онҳо саъй хоҳад намуд.

Бо дарназардошти мавқеи Федератсияи Россия дар ҷаҳон ва минтақа, барои Ҷумҳурии Тоҷикистон густариш ва таҳкими муносибатҳои анъанавии дӯстона ва шарокати стратегӣ бо ин кишвар аҳамияти хосса дорад.

Тавсеаи муносибатҳо бо Федератсияи Россия дар асоси баробарӣ ва ҳамкории мутақобилан судманд дар бахшҳои сиёсӣ, ҳарбӣ ва ҳарбӣ, техникӣ, иқтисодӣ, тиҷоратӣ, сармоягузорӣ, муҳоҷирати меҳнатӣ, фарҳангию иттилоотӣ, илму маориф ва самтҳои дигар ҷавобгӯи манфиатҳои миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, омили муҳими таъмини сулҳу суботи минтақавӣ ба ҳисоб меравад.

Дар низоми муносибатҳои байнидавлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон кишварҳои ҳамсоя ва минтақа мақоми авлавиятнокро ишғол менамоянд. Тоҷикистон ҷонибдори минбаъд вусъат бахшидани таҷрибаи мусбат, бисёрасра ва созандаи ҳамзистии дӯстонаи мардумони Осиёи Марказӣ мебошад.

Дар равобит бо Ҷумҳурии ӯзбекистон муҳим ва зарур будани муносибатҳои баробар, мутақобилан судманд, беғараз ва устувор омилҳои муайянкунанда ба ҳисоб мераванд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон сиёсаташро бо ин кишвари ҳамсоя ҳамеша дар асоси эҳтироми мутақобил, ҳамкории созанда ва хайрхоҳӣ пеш хоҳад бурд.

Умумияти ҳадафҳо ва вазифаҳое, ки дар назди давлатҳои минтақа қарор доранд, зарурати рушду тавсеаи муносибатҳоро бо кишварҳои Қазоқистон, Туркманистон ва Қирғизистон бар пояи эътимод, дӯстӣ ва ҳамкории судманд тақозо мекунад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамкорӣ ва ҳамгироии густурдаи минтақавиро василаи муҳимтарини ҳалли масъалаҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ, ҳифзи муҳити зист ва таъмини амнияту субот дар Осиёи Марказӣ медонад.

Густариши ҳамкориҳо бо Украина, Ҷумҳурии Беларус, Ҷумҳурии Молдова, Ҷумҳурии Озарбойҷон, Гурҷистон ва Ҷумҳурии Арманистон яке аз вазифаҳои муҳими сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Рушди босубот ва устувори ин кишварҳо аз оғози ҳазорсолаи нав барои расидан ба ин ҳадаф шароити заруриро фароҳам овардааст.

Таҳкими муносибатҳои неки ҳамсоягӣ, дӯстӣ ва ҳамкории мутақобилан судманд бо Ҷумҳурии Халқии Хитой аз муҳимтарин вазифаҳои сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти Осиё ба шумор меравад. Ин муносибатҳо бо ирода ва талошҳои ду ҷониб то ба сатҳи шарокати стратегӣ расидаанд ва заминаи мусоидро барои тавсеаи рӯзафзуни ҳамкориҳои гуногунҷанбаи сиёсию амниятӣ, ҳарбию техникӣ, иқтисодию тиҷоратӣ ва фарҳангӣ фароҳам овардаанд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонибдори ҳарчи зудтар барқарор гардидани сулҳи пойдор дар Ҷумҳурии Исломии Афғонистон буда, оромӣ, амният ва суботи сиёсии ин кишвари ҳамҷаворро ҷавобгӯи манфиатҳои миллии ҳуд медонад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон кӯшишҳои ҷомеаи ҷаҳонӣ ва ҳукумати Афғонистонро дар ҳалли ҳамаҷонибаи қазияи кишвар ва эҳёи иқтисодии он дар марҳалаи гузариш ба Афғонистони ҳудкифо пуштибонӣ мекунад ва тавсеаи ҳамкориҳои гуногунсоҳаи мутақобилан судмандро бо ин кишвари дӯсту ҳамсоя бар мабнои муштаракоти таърихӣ, забонӣ ва фарҳангии миёни ду халқ аз авлавиятҳои сиёсати хориҷии худ мешуморад.

Барои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муносибатҳо бо Ҷумҳурии Исломим Эрон низ омили муштаракоти таърихӣ, забонӣ ва фарҳангӣ нақши муҳим дорад. Ҷумҳурии Тоҷикистон минбаъд ҳам муносибатҳои пойдори дӯстӣ ва ҳамкории мутақобилан судманди гуногунсоҳаро бо ин кишвар бар пояи дуҷониба ва бисёрҷониба беш аз пеш тавсеа хоҳад бахшид.

Масьалаҳои вусьат додани раванди ислоҳоти иқтисодӣ дар Тоҷикистон ва тадриҷан ворид шудани иқтисоди миллӣ ба низоми равобити иқтисодии ҷаҳонӣ беш аз пеш тақвият додани муносибатҳои сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангиро бо кишварҳои мутараққии ҷаҳон талаб мекунад. Истифодаи таҷрибаи он кишварҳо дар иқтисод, ҳаёти иҷтимоӣ ва сиёсӣ, илму техника, фарҳанг, фановарии ҳозиразамон барои рушди сиёсиву иқтисодии минбаъдаи Ҷумҳурии Тоҷикистон мусоидат хоҳад намуд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дарназардошти нуфуз ва нақши бузурги Штатҳои Муттаҳидаи Америка дар сиёсату иқтисоди ҷаҳонӣ минбаъд низ саъю кӯшиш мекунад, ки бо ин давлат робитаҳои гуногунҷанбаро дар асоси татбиқи манфиатҳои мутақобидан судманд инкишоф диҳад ва хусусияти шарикии онҳоро нигоҳ дорад.

Бино ба пешрафти назаррас ва афзоиши нақшу эътибори байналмилалии кишварҳои Америкаи Шимолӣ, Марказӣ ва Ҷанубӣ, монанди Канада, Ҷумҳурии Куба, Штатҳои Муттаҳидаи Мексика, Ҷумҳурии Федеративии Бразилия ва Ҷумҳурии Аргентина, баҳрабардорӣ аз ҳамкориҳои самарабахш бо онҳо ҷавобгӯйи манфиатҳои миллии Тоҷикистон мебошад.

Аз оғози асри XXI дар муносибатҳои Тоҷикистону Иттиҳоди Аврупо тағйироти куллии мусбат ба вуқӯъ пайваст ва ин тамоюл сол аз сол тақвият меёбад.

Тоҷикистон Иттиҳоди Аврупоро, ки ба пешрафти бахшҳои афзалиятноки иқтисоди миллӣ мусоидат менамояд, яке аз ҳамкорони муҳими иқтисодии худ мешуморад ва минбаъд низ талош хоҳад кард, ки бо ин иттиҳоди бонуфузи байнидавлатӣ ҳамкориҳои дарозмуддати устуворро дар асоси усули судмандии мутақобил густаришу инкишоф диҳад.

Ин ҳамкорӣ, дар маҷмӯъ, ниҳодҳои гуногуни Аврупо, аз ҷумла Парлумони Аврупо, Шӯрои Аврупо, Бонки сармоягузории Аврупо ва созмону сохторҳои дигарро дар бар хоҳад гирифт.

Дар баробари ин, густариш ва тақвияти ҳамкориҳои гуногунҷанбаи дуҷониба бо кишварҳои мухталмфи аврупоӣ, аз ҷумла Ҷумҳурии Федеративии Германия, Шоҳигарии Муттаҳидаи Британияи Кабир ва Ирландияи Шимолӣ, Ҷумҳурии Франсия, Ҷумҳурии Италия, Шоҳигарии Испания, Конфедератсияи Швейтсария, Шоҳигарии Белгия, Ҷумҳурии Австрия, Ҷумҳурии Чехия, Ҷумҳурии Полша, кишварҳои соҳили Балтика барои Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми авлавиятнок доранд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба мақсади роҳ ёфтан ба бозорҳои босуръат инкишофёбандаи сармоя, фановарӣ, ашёи хом ва маҳсулоти саноатӣ, таҳкими муносибатҳои мутақобилан судмандро бо кишварҳои Осиёи Ҷануби Шарқӣ, аз ҷумла Япония, Ҷумҳурии Корея, Шоҳигарии Тайланд, Ҷумҳурии Индонезия, Малайзия, Ҷумҳурии Сотсиалистии Ветнам ва кишварҳои дигари минтақа аз самтҳои муҳимтарини сиёсати хориҷии худ мешуморад. Вазъи муносибатҳои дуҷониба бо ин кишварҳо барои расидан ба ин мақсад шароити мусоид фароҳам меорад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон ба густариши ҳамкориҳои гуногунҷанба бо Япония ба сифати шарики боэътимод ва кишвари мададрасон манфиатдор буда, робитаҳои худро бо ин кишвари дӯст мустақиман ва аз тариқи ниҳодҳои байналмилалии молиявӣ тавсеаи бештар хоҳад дод.

Ҷумҳурии Тоҷикистон инкишофи ҳамкории мутақобилан судмандро бо Ҷумҳурии Туркия дар соҳаҳои мухталиф, аз ҷумла ҷалби сармоягузории он кишвар ба иқтисодиёти Тоҷикистон, истиқбол менамояд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо дарназардошти нақшу таъсири Ҷумҳурии Ҳиндустон дар минтақа ва ҷаҳон, равобити бисёрасраи таърихиву фарҳанши халқи тоҷик бо мардуми Ҳиндустон., инчунин имкониятҳои васеи иқтисодиву фановарии он, ҳамкориҳои гуногуҷанбаро бо ин кишвар густаришу таҳким хоҳад дод.

Барои Ҷумҳурии Тоҷикисгон таҳкими муносибатҳои сиёсӣ ва густариши ҳамкориҳои судманди гуногунҷанба бо Ҷумҳурии Исломии Покистон, бо дарназардошти имкониятҳои тиҷоративу иқтисодӣ ва мавқеи геостратегии он, аҳамияти хосса дорад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо истиқбол аз алоқамандии кишварҳои арабии ҳошияи Халиҷи Форс, аз қабили Шоҳигарии Арабистони Саудӣ, Давлати Қатар, Давлати Кувайт, Амороти Муттаҳидаи Араб, ба сармоягузории лоиҳаҳои иқтисодии Тоҷикистон, ки аҳамияти миллӣ ва минтақавӣ доранд, ба густариши ҳамкории мутақобилан судманд бо кишварҳои минтақаи мазкур саъй менамояд. Ба манзури таҳкими муносибатҳо бо ҷаҳони араб Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамкориро бо созмонҳои минтақавӣ, аз ҷумла Ҷомеаи Давлатҳои Арабӣ густариш хоҳад дод.

Ҷумҳурии Тоҷикистон бо таваҷҷӯҳ ба нуфузу эътибори байналмилалии Ҷумҳурии Мисри Араб дар сиёсати минтақа ва ҷаҳон ба густариши муносибатҳои ҳамкорӣ алоқаманд аст.

Ҷумҳурии Тоҷикистон қитьаи Африқоро ба ҳайси самти ояндадори ҳамкории мутақобилан судманд дар соҳаҳои гуногун арзёбӣ мекунад. Ба ин муносибат, Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ояндаи наздик ба барқарор намудани муносибатҳои ҳамкорӣ бо кишварҳои арабии шимоли Африқо, мисли Шоҳигарии Марокаш, Ҷумҳурии Халқии Демократии Алҷазоир, Ҷумҳурии Тунис, Давлати Либиё ва кишварҳои марказиву ҷанубии ин қитьа, аз ҷумла Ҷумҳурии Африкаи Ҷанубӣ, Ҷумҳурии Мозамбик ва ғайра саъй хоҳад намуд.

Дар самти Уқёнусия, дар мисоли Австралия ва Зеландияи Нав имкониятҳои нави густариши муносибатҳои ҳамкорӣ дар соҳаҳои гуногун пайдо шуда истодаанд. Истифодаи ин имкониятҳо яке аз вазифаҳои муҳими сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

3.2. Дипломатияи бисёрҷониба

Дар шароити густариши босуръати ҷаҳонишавӣ ва тавсеаи рӯзафзуни равандҳои ҳамгироии сиёсиву иқтисодӣ дар арсаи ҷаҳон, Ҷумҳурии Тоҷикистон роҳандозии ҳамкориҳои бисёрҷониба бо созмонҳову ниҳодҳои минтақавию байналмидалиро аз самтҳои афзалиятноки сиёсати хориҷии худ мешуморад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон ин созмону ниҳодҳоро василаи муҳими муборизаи дастҷамъона бо хатару чолишҳои глобалии замони муосир, саҳнаи бебадали ҳаллу фасли ихтилофот ва мушкилот дар низоми муносибатҳои байналмилалӣ ва василаи муассири таҳкими амнияту суботи ҷаҳонӣ медонад ва бо мақсади саҳм гузоштан дар эҷоди низоми наву одилонаи муносибатҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ, ҳамчунин ҳимоя ва пешбурди манфиатҳои миллии худ дар чаҳорчӯби онҳо ба таври фаъол ва густурда иштирок менамояд.

Дар ин замина муносибат бо Созмони Милали Муттаҳид, Созмони амният ва ҳамкорӣ дар Аврупо, Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил, Созмони ҳамкории Шанхай, Созмони Аҳдномаи амнияти дастаҷамъӣ, Созмони ҳамкории Исломӣ, Созмони ҳамкории иқтисодӣ, Муколамаи ҳамкории Осиё, Машварати ҳамкорӣ ва тадбирҳои боварӣ дар Осиё ва ниҳодҳои байналмилалии молиявӣ афзалият доранд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонибдори тақвият додани нақши муттаҳидкунандаи Созмони Милали Муттаҳид дар асри XXI мебошад ва онро ба ҳайси ягона ниҳоди танзимкунандаи муносибатҳои байналмилалӣ ва дорои салоҳияти қабул намудани қарорҳои вобаста ба амалиёти дастҷамъона дар мавриди ҳифзи сулҳ ва таҳкими амнияти низоми байналмилалӣ мешиносад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон бар он аст, ки ислоҳоти фарогири СММ, аз ҷумла ШӯроиАмнияти он, ҷиҳати мутобиқ гардонидани фаъолияти ин созмон ба ниёзҳо ва воқеиятҳои ҷаҳони имрӯза тақозои замон аст.

Таъмину пуштибонии манфиатҳои миллӣ ва пешбурди фаъолонаи ташаббусу иқдомоти созандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Созмони Милали Муттаҳид, муассиса ва ниҳодҳои тахассусии он, ҳамчунин саъю талош ҷиҳати касби узвияти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мақомот ва сохторҳои интихобии СММ яке аз вазифаҳои калидии сиёсати хориҷии кишвар маҳсуб мешавад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамкории густурдаро бо Созмони Милали Муттаҳид оид ба масъалаҳои маориф, илм ва фарҳанг (ЮНЕСКО) ба манфиатҳои миллии худ созгор медонад ва аз имкониятҳои ин созмон ба ҳайси саҳнаи муаррифии дастовардҳои фарҳангиву маънавии халқи тоҷик ва ҳифзу эҳёи мероси моддӣ ва ғайримоддии он ба таври фаъол истифода менамояд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон манфиатдори инкишофи ҳамкориҳои самарабахш бо Созмони амният ва ҳамкорӣ дар Аврупо ва ниҳодҳои он буда, аз таҷриба ва имкониятҳои сиёсӣ ва зеҳнии ин созмон дар соҳаи демократикунонии ҷомеа, ҳифзи ҳуқуқ ва озодиҳои асосии инсон, таъмини амнияту субот ва ҳалли масъалаҳои иқтисодӣ ва муҳитзистӣ истифода хоҳад бурд.

Ширкати ҳамаҷониба дар фаъолияти Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил (ИДМ) ва таҳкими ҳамкориҳо бо давлатҳои иштирокдори он аз самтҳои авлавиятноки сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб мешавад. Ҷумҳурии Тоҷикистон нақши ИДМ-ро дар ҳифз ва рушди робитаҳои анъанавии давлатҳои иштирокдори он дар заминаи усулан нав ва бар пояи консепсияи ҳамшроии гуногунсуръату гуногунсатҳ баланд арзёбӣ мекунад. Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсиси сохторҳои гуногуни ҳамгироии иқтисодиву амниятӣ дар заминаи ИДМ, аз қабили Фазои Ягонаи Иқтисодӣ, Иттиҳоди Гумрукӣ, Созмони Аҳдномаи амнияти дастаҷамъиро тақозои айнии равандҳои ҳамгироӣ дар фазои пасошӯравӣ медонад ва бо дарназардошти манфиатҳои миллӣ ва бо ҳадафи истифодаи имконоту иқтидорҳои созандаи онҳо ба нафъи кишвар ба рушду такомули ин равандҳо мусоидат мекунад.

Иштироки фаъоли Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Созмони ҳамкории Шанхай ҳадафи таҳкими муносибатҳои неки ҳамсоягӣ, равобити боэътимод ва дӯстона дар байни давлатҳои аъзо ва нозири созмони мазкур, инчунин таъмини амнияту оромӣ ва рушди устувори иқтисодӣ дар минтақаро пайгирӣ мекунад. Тоҷикистон ҷонибдори тақвияти беш аз пеши нақши Созмони ҳамкории Шанхай дар тавсеаи робитаҳои иқтисодӣ, татбиқи лоиҳаҳои зербиноӣ, ҳамкорӣ дар ҳифзи муҳити зист ва густариши муколамаи фарҳангӣ ба нафъи ҳамгироии минтақавӣ аст.

Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дарназардошти муштаракоти таърихию фарҳангӣ ва тамаддунию динии хеш бо кишварҳои ҷаҳони ислом ҷонибдори ҳамкориҳои фаъолу судманд бо Созмони ҳамкории исломӣ ва ниҳодҳои тахассусии он мебошад. Тоҷикистон, бинобар зарурати ҳаётӣ ва таъхирнопазири ба сатҳи навини пешрафт ва рушд баровардани ҷаҳони ислом ва рафъи мушкилоти мавҷуда ва афзоишёбандаи он, таҳия ва татбиқи Стратегияи рушди ҷаҳони исломро мувофиқи мақсад медонад, ки ҳадафи меҳварии он бояд рушди сареъ, босубот ва мутавозини иқтисодӣ ва маънавию фарҳангии кишварҳои аъзои созмон бошад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон дар сиёсати хориҷии худ ба густариши ҳамкориҳои судманд бо Созмони ҳамкории иқтисодӣ манфиатдор аст ва ин созмонро чун ташкилоти минтақавии дорои аҳамияти хоссаи геостратегӣ ва имкониятҳои бузурги иқтисодӣ мешиносад. Ҷумҳурии Тоҷикистон хостори он аст, ки фаъолияти Созмон дар самти татбиқи лоиҳаҳои минтақавии иқтисодӣ, тиҷоратӣ, нақлиётӣ, коммуникатсионӣ ва энергетикӣ тақвияти бештар касб кунад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон дар роҳи ба ҳам овардани саъю талошҳо ҷиҳати ҳалли масъалаҳои умдаи рушди қитьаи Осиё, густариш ва бо мазмуни амалӣ ғанӣ гардонидани ҳамкориҳо дар чаҳорчӯби Муколамаи ҳамкории Осиё саҳм гирифта, барои тақвияти нақши он манфиатдор аст. Ҷумҳурии Тоҷикистон дар миёни самтҳои муқарраршудаи ҳамкориҳо дар доираи Муколама паст кардани сатҳи фақру нодорӣ, ҳифзи муҳити зист, таъмини дастрасии пойдори аҳолии қитъаи Осиё ба эҳтиёҷоти асосӣ, баланд бардоштани сатҳи омодагаи ҷомеа нисбат ба рафъи оқибатҳои офатҳои табиӣ, таҳкиму густариши зербинои минтақавӣ ва ҳамкории байниминтақавӣ оид ба масъалаҳои энергетикаро дар мадди аввал мегузорад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дастгирии ҳамаҷониба аз ғояи таҳкими тадбирҳои эътимод ва амният дар қитьаи Осиё ва ҷиҳати рушди ҳамкориҳои судманд дар ин самт барои тавсеаи муносибатҳои худ бо Машварати ҳамкорӣ ва тадбирҳои боварӣ дар Осиё (МҲТБО) чораҳои зарурӣ меандешад ва имконияти Машваратро дар ҷустуҷӯи муштараки усулу воситаҳои ҳалли мушкилот ва рафъи хатарҳои фаромилливу фаромарзӣ дар қитъа ва тақвияти ҳамбастагӣ миёни давлатҳои иштирокдор муҳим арзёбӣ мекунад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон густариши ҳамкории фарогирро бо ҳамёрони худ ҷиҳати таҳкими амнияти милливу давлатӣ аз самтҳои афзалиятноки сиёсати хориҷии кишвар мешуморад ва узвияташро дар Созмони Аҳдномаи амнияти дастаҷамъӣ (СААД) посухгӯ ба манфиатҳои миллӣ медонад. Фаъолияти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар чаҳорчӯби ин Созмон ҳадафи эҷоди василаҳои самарабахши мубориза бар зидди таҳдидҳои ҷаҳони муосирро пайгирӣ мекунад. Аз ин рӯ, узвияти кишвар дар Созмон аз омилҳои муҳими таъмини амнияти кишвар ва ҳифзи субот дар минтақа маҳсуб мешавад.

Тоҷикистон ба Барномаи Созмони Паймони Атлантикаи Шимолӣ (НАТО) "Ҳамкорӣ баҳри сулҳ" шарик шуда, ҳамкориро бо он созмон ба манфиати нигоҳдории амнияту субот ва ташкили фазои эътимод дар тамоми қаламрави Евразия муҳим мешуморад.

Ба хотири татбиқи афзалиятҳои сиёсати хориҷӣ, Ҷумҳурии Тоҷикистон робитаҳои бисёрҷонибаро бо шарикони худ дар сиғаҳои сегона ва чаҳоргона тақвияти бештар мебахшад ва аз ин саҳнаҳои муколамаи созанда ҷиҳати таҳкими муносибатҳои дӯстӣ, робитаҳои фарҳангӣ ва ҷустуҷӯи муштараки воситаҳои самарабахши муқовимат бо таҳдиду хатарҳои муосир ба таври васеъ истифода мекунад.

3.3. Дипломатияи иқтисодӣ

Таҳаввулоти босуръати геоиқтисодии замони муосир ва тамоюлҳои инкишофи иқтисодиёти ҷаҳонӣ муҷиби аҳамияти беш аз пеш пайдо кардани дипломатияи иқтисодӣ ва пайваста афзудани нақши унсури иқтисодии масьалаҳои умдаи сиёсати байналмилалӣ гардиданд. Аз ин рӯ, истифодаи муассир ва самараноки тариқаву василаҳои дипломатияи иқтисодӣ ҷиҳати расидан ба ҳадафҳои милливу давлатй яке аз самтҳои афзалиятноки сиёсати хориҷии Тоҷикистон маҳсуб мешавад.

Дар ин раванд, мусоидат ба ташаккули иқтисодиёти самаранок тавассути ҷалби сармояи хориҷӣ, ҳамгароии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба иқтисодиёти минтақавӣ ва ҷаҳонӣ, инчунин таъмини амнияти иқтисодии кишвар муҳим арзёбӣ мегардад.

Ба мақсади густариши робитаҳои дуҷонибаю бисёрҷонибаи иқтисодии хориҷӣ ва ба роҳ мондани ҳамкории байналмилалии иқтисодӣ иҷрои вазифаҳои зерин зарур мебошанд:

- ҳимояи манфиатҳои иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар низоми муносибатҳои байналмилалии иқтисодӣ, таъмин ва тақвият бахшидан ба раванди воридшавии субъектҳои миллӣ ба фазои байналмидалии иқтисодиёти ҷаҳонӣ ва фаъолияти босамари онҳо дар ин фазо;

- эҷоди шароити мусоиди берунӣ барои таҳкими имкониятҳои иқтисодӣ ва тавсеаи зербинои иқтисодии кишвар;

- ҳамкорӣ ба мақсади ташаккули заминаҳои меъёриву ҳуқуқии рушди "иқтисоди сабз", бо дарназардошти таҷрибаҳои муосири ҷаҳонӣ ва мавҷудияти шароити мусоиди он дар кишвар, ба роҳ мондани ҳамкориҳои судманди байналмилалӣ дар ин соҳа;

- мусоидат ба пайвастани кишвар ба зербинои байналмилалӣ ва минтақавии нақлиётӣ, энергетикӣ ва коммуникатсионӣ;

- таъмини шароити мусоиди тиҷоратӣ ва ҳимояи манфиатҳои соҳибкорони ватанӣ дар доираи робитаҳои иқтисодии байналмилалӣ;

- ҷалби сармоягузорони хориҷӣ, ширкатҳои давлативу тиҷоратии хориҷӣ ва ҳамватанони бурунмарзӣ барои иштирок дар татбиқи лоиҳаҳои бузурги зербиноӣ, энергетикӣ ва нақлиётии дорои аҳаммияти минтақавӣ;

- таъмини иштироки фаъол дар кори Созмони Умумиҷаҳонии Савдо ҷиҳати ҳимоя ва пешбурди манфиатҳои миллии кишвар дар арсаи глобалии тиҷорат ва иқтисод;

- роҳандозии ҳамкории фарогир бо комиссияҳои иқтисодии минтақавии СММ, ташкилотҳои мададрасони СММ дар раванди татбиқи Стратегияи миллии рушд бо мақсади фароҳам овардани заминаҳои мусоид барои рушди устувори кишвар;

- густариши ҳамкориҳо бо ниҳодҳои молиявии байналмилалӣ ва минтақавӣ, аз ҷумла бо Фонди байналмилалии асъор, Бонки Ҷаҳонӣ, Бонки осиёии рушд, Бонки таҷдид ва рушди Аврупо, Бонки исломии рушд, Бонки Рушди Евразия, Бонки сармоягузории Аврупо ва ғайра

ҷиҳати дастрасии кишвар ба қарзҳои имтиёзнок ва маблағҳои молиявии грантӣ;

- мусоидат ба густариши ҳамкориҳои тиҷоративу иқтисодӣ бо кишварҳои ҳамсарҳад чун василаи эҷоди фазои эътимоду боварӣ дар дар тӯли марзҳои кишвар.

3.4. Дипломатияи ҳамкорӣ дар соҳаи об

Бино ба афзоиши аҳолӣ, тавсеаи масоҳати заминҳои кишоварзӣ, истифодаи ғайриоқилонаи захираҳои обӣ, тағйирёбии иқлим ва мушкилоти муҳитзистӣ, масъалаи норасоии оби тоза, баҳрабардорӣ аз рӯдҳои хурду бузурги фаромарзӣ ва дигар масъалаҳои вобаста ба об ба омилҳои таъсиргузор ба низоми муносибатҳои байналмилалӣ табдил ёфтаанд.

Дар ин самт, Осиёи Марказӣ аз минтақаҳои ҳассос ба шумор меравад. Тоҷикистон, чун кишвари дорои захираҳои фаровони об, ҷонибдори истифодаи одилона ва оқилонаи он захираҳо тавассути ҳамкории байналмилалӣ ва минтақавӣ мебошад ва татбиқи пайгиронаи дипломатияи ҳамкорӣ дар соҳаи обро ягона василаи ҳалли мушкилот дар ин самт медонад. Ба хусус, дар сатҳи минтақавӣ идомаи ҳамкориҳои созанда дар доираи Бунёди байналмилалии наҷоти Арал муҳим арзёбӣ мегардад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи Оинномаи Созмони Милали Муттаҳид ва муқаррароти ҳуқуқи байналмилалӣ барои истифодаи сарватҳои табиии худ, аз ҷумла захираҳои обии қаламраваш ҷиҳати рушди устувори кишвар ва таъмини зиндагии шоистаи мардум ҳуқуқи комил дорад. Ин ҳуқуқи худро дар мавриди истифодаи захираҳои обӣ, Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо дарназардошти манфиатҳои муштараки минтақавӣ ва бар пояи принсипҳои накӯҳамсоягӣ, эҳтиром ва дарки воқеии манфиатҳои мутақобила, муколама ва ҳамкорӣ дар ҳалли мушкилоти мавҷуда амалӣ менамояд ва чун кишвари болооб ва манбаи асосии ташаккули захираҳои обии Осиёи Марказӣ, ҳеҷ гоҳ барои таъмини минтақа бо об монеа эҷод намекунад. Бо дарназардошти ин мавқеи усулӣ, яке аз вазифаҳои авлавиятноки сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон мусоидат ба таъмини истиқлолияти энергетикии кишвар ва саъю талош ҷиҳати ҳалли мушкилот дар ин самт дар руҳияи ҳамкориву мушорикати баробарнафъи минтақавӣ маҳсуб мешавад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо роҳандозии густурдаи дипломатияи ҳамкорӣ дар соҳаи об, ҳадафи бозидани нақши фаъол дар ҳалли мушкилоти вобаста ба об дар сатҳи ҷаҳониро пайгирӣ мекунад. Дар доираи ин дипломатия ва дар пайравӣ аз ташаббусҳои созандаи марбут ба об ("Соли байналмилалии оби тоза, соли 2003", "Даҳсолаи байналмилалии амал "Об барои ҳаёт", солҳои 2005-2015", "Соли байналмилалии ҳамкорӣ дар соҳаи об, соли 2013"), ки мавриди истиқболи ҷомеаи ҷаҳонӣ қарор гирифтаанд, амалӣ намудани ибтикороти тоза дар доираи созмонҳои минтақавию байналмилалӣ, қабл аз ҳама Созмони Милали Муттаҳид пешбинӣ мешавад. Ҳадаф аз ин ибтикорот таъкиди зарурати ҳамкории созанда дар ҳалли масъалаҳои марбут ба об ҷиҳати бақои ҳаёт ва рушди устувори инсоният аст. Вобаста ба ин, яке аз афзалиятҳои сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмини нақши созандаи кишвар дар масъалаҳои марбут ба об дар минтақа ва дар арсаи байналмилалӣ мебошад, ки ҳам ба манфиатҳои миллӣ ва ҳам ба нафъи ҷомеаи ҷаҳонӣ созгор аст.

3.5. Дипломатияи фарҳангӣ ва башардӯстона

Раванди босуръати ҷаҳонишавӣ муносибатҳои наздики миллатҳо ва давлатҳоро тавсеаи бесобиқа бахшида, дастрасӣ ба комёбиҳои навину арзишманди башарӣ ва баҳрабардорӣ аз дастовардҳои тафаккури созандаи инсониро барои аҳли башар муяссар мегардонад. Дар баробари ин, мушкилоти моддиву маънавӣ ва ахлоқии башар низ хислати глобалӣ касб карда, ин амр боиси торафт афзудани фишор ба сохторҳо ва арзишҳои миллӣ ва фарҳангии халқҳо ва ангезиши бархӯрди тамаддунҳо мегардад. Дар ин шароит яке аз авлавиятҳои сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон роҳандозии чунин дипломатияи фарҳангӣ ва башардӯстона аст, ки он бо дарназардошти тамоюлҳои мусбат ва манфии раванди ҷаҳонишавӣ ба таъмини ҳастии маънавӣ ва ҳифзу ҳимояи арзишҳои асили миллии фарҳангиву ахлоқии халқи тоҷик, муаррифии шоистаи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар арсаи ҷаҳонӣ ҳамчун кишвари дорои фарҳангу тамаддуни қадима ва давлати муосири демокративу хуқуқбунёд, тавсеаи ҳамкориҳои самарабахши фарҳангию башардӯстона бо кишварҳои олам бо мақсади таҳкими шинохти мусбати Тоҷикистон ва мардуми он мусоидат намояд.

Расидан ба ҳадафҳои мазкури дипломатияи фарҳангӣ ва башардӯстонаи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз сиёсати хориҷии кишвар иҷрои вазифаҳои зеринро тақозо мекунад:

- таҳкими пояҳои шартномавию ҳуқуқии робитаҳои фарҳангӣ ва башардӯстона бо кишварҳои хориҷӣ ва созмонҳои байналмилалию минтақавӣ;

- ҳимояи фаъолонаи ҳуқуқ, манфиатҳо ва эътибори шаҳрвандон, аз ҷумла муҳоҷирони меҳнатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хориҷа тавассути эҷоди заминаҳои фарогири ҳуқуқӣ ва тавсеаи ҳузури консулии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар минтақаҳои иқомати шаҳрвандони кишвар дар хориҷа;

- дастгирии ҳуқуқӣ ва фарҳангию маърифатии ҳамватанони бурунмарзӣ дар асоси санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ ва шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мусоидат ба иттиҳоди ҳамватанони бурунмарзӣ ва ҳифзи вежагиҳои этнофарҳангӣ, аз ҷумла забони модарӣ дар чаҳорчӯбаи қонунҳои кишварҳои будубоши онҳо;

- мусоидат ба фаъолияти созандаи Анҷумани тоҷикон ва форсизабонони ҷаҳон ҷиҳати таҳкими робитаҳои кишвар бо ҳамватанони бурунмарзӣ, ҷалби зарфиятҳои онҳо барои рушди ҳамкориҳои сиёсиву иқтисодӣ ва маънавиву фарҳангӣ, эҷоди ҳусни таваҷҷӯҳ ва муносибати хайрхоҳона ба Тоҷикистон ва мардуми он аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ ва доираҳои сиёсии байналмилалӣ;

- мусоидат ба фароҳам овардани шароити фарогару муносиб барои будубош ва сафарҳои шаҳрвандони хориҷӣ ба Тоҷикистон ҷиҳати рушди туризми байналмилалӣ ва ҷалби сайёҳон ба мамлакат;

- мусоидат ба роҳандозии муколамаи байни тамаддунҳо ва динҳо бо такя ба таҷриба ва саҳми таърихии тоҷикон дар ташаккули таҳаммулгароии динӣ ва тамаддунӣ.

3.6. Дипломатияи иттилоотӣ

Ба шарофати пешрафти бесобиқаи техника ва фановариҳои иттилоотиву телекоммуникатсионӣ дар даҳаи дуюми асри XXI мафҳуми анъанавии фосилаи фазою вақт ва макону замон куллан тағйир пазируфта, навъи нави тамаддун - тамаддуни иттилоотӣ ташаккул меёбад. Ҷавҳари тамаддуни иттилоотиро интишор ва мубодилаи беҳадду марзи иттилоотӣ, рушди васоити интернетӣ ва густариши алоқаи моҳворавӣ, коркарду пахши ахбору иттилоот ва зуҳуру инкишофи дипломатияи рақамӣ ташкил мекунад. Дар ин шароит фазои иттилоотии ҷаҳонӣ ба саҳнаи бархӯрди манфиатҳои сиёсиву иқтисодӣ ва фарҳангии марказҳои қудрати дунёи муосир ва василаи муассири фароҳам овардани афкори омма ва самт додани он ба нафъи доираҳои муайян табдил ёфтааст. Дар вусъати фазои иттилоотии ҷаҳонӣ дар баробари тамоюлҳои мусбати созанда, ки огоҳиро аз натиҷаҳои навтарини фаъолияти башарият таъмин мекунанд, ҳамчунин равандҳои манфии хатарзо барои амнияти иттилоотии кишварҳо, аз ҷумла Ҷумҳурии Тоҷикистон нуҳуфтаанд. Бино бар ин, дипломатияи иттилоотии Ҷумҳурии Тоҷикистон мусоидат ба таъмини амнияти иттилоотии кишварро ҳадафи асосии худ қарор дода, дар доираи пайгирӣ ва татбиқи ин ҳадаф вазифаҳои зеринро ба иҷро мерасонад:

- таъмини дарки воқеӣ ва дақиқи сиёсати дохилӣ ва хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби доираҳои васеи ҷомеаи ҷаҳонӣ;

- муаррифӣ ва тарғиби дастовардҳо ва дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодии кишвар, пешрафту комёбиҳои фарҳангӣ ва илмии он;

- ташвиқи фазои мусоиди кишвар барои сармоягузорӣ,

- ҳамкориҳои самарабахши иқтисодӣ ва рушди сайёҳӣ;

- мусоидат ба эҷоди воситаҳои самараноки таъсири иттилоотӣ ба афкори ҷамъиятӣ дар хориҷа ҷиҳати шинохти мусбати Тоҷикистон;

- мусоидат ба тавсеаи имкониятҳои воситаҳои ахбори оммаи кишвар дар фазои иттилоотии байналмилалӣ;

- ба роҳ мондани ҳамкории фаъоли байналмилалӣ дар соҳаи иттилоот;

- муқовимати саривақтӣ ва самаранок ба киберҷиноятҳо ва таҳдидҳои иттилоотӣ ба истиқлолияти давлатӣ ва манфиатҳои миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, муқаддасоти таърихӣ ва арзишҳои ахлоқиву маънавии халқи тоҷик.

Роҳандозии дипломатияи иттилоотии Ҷумҳурии Тоҷикистон бар пояи истифодаи густурдаи имкониятҳои фановариҳои муосири иттилоотию коммуникатсионӣ сурат мегирад. Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонибдори таҳияи маҷмӯи меъёрҳои байналмилалии ҳуқуқӣ ва ахлоқӣ дар мавриди таъмини амнияти иттилоотӣ ва риояи ҳамаҷонибаи он меъёрҳо дар фазои иттилоотии ҷаҳонӣ мебошад.

4. Таҳия ва татбиқи сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Президенги Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи салоҳияти конститутсионии худ самтҳои асосии сиёсати хориҷии кишварро муайян намуда, чун сарвари давлат Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар муносибатҳои байналмилалӣ намояндагӣ мекунад.

Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи ваколатҳои конститутсионии худ фаъолияти қонунгузориро ҷиҳати таъмини самти сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва иҷрои ӯҳдадориҳои байналмилалии он анҷом медиҳанд.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар татбиқи сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок намуда, иҷрои ӯҳдадориҳои байналмилалии он ва намояндагаи кишварро дар давлатҳои хориҷӣ ва созмонҳои байналмилалӣ таъмин менамояд.

Вазорати корҳои хориҷии Тоҷикистон тибқи Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун мақоми ҳокимияти иҷроия идоракунии давлатиро дар бахши робитаҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо давлатҳои хориҷӣ ва созмонҳои байналмилалӣ амалӣ менамояд.

Вазорати корҳои хориҷӣ мустақиман раванди сиёсати хориҷиро амалӣ намуда, нақши ҳамоҳангсози фаъолияти мақомоти давлатии ҳокимияти иҷроияи Тоҷикистонро дар дохил ва берун аз кишвар дар мавриди масьалаҳои сиёсати хориҷӣ ба ӯҳда дорад. Ҳамаи сохторҳои давлатӣ робитаҳои хориҷии худро ба воситаи Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мекунанд.

Ҳангоми таҳияи қарорҳо дар мавриди татбиқи сиёсати хориҷии давлат афкори ҷомеа аз тариқи ҳамкории мақомоти ҳокимияти иҷроия бо Шӯро оид ба сиёсати хориҷӣ дар назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба инобат гирифта мешавад. Дар доираи Шӯрои мазкур масъалаҳои ҷараёни татбиқи сиёсати хориҷии кишвар, муҳокима ва таҳияи тавсияҳо оид ба беҳтар намудан ва баланд бардоштани самарабахшии он мавриди баррасӣ қарор мегирад.

Утверждена

Указом Президента

Республики Таджикистан

от 27 января 2015 года, №332

КОНЦЕПЦИЯ внешней политики Республики Таджикистан

1. Общие положения

1.1. Концепция внешней политики Республики Таджикистан (далее - Концепция) является политическим документом, определяющим и регулирующим основные принципы, цели и задачи и приоритетные направления внешней политики Республики Таджикистан с учетом долгосрочных национальных интересов страны.

1.2. Необходимость разработки и принятия настоящей Концепции вызвана конкретизацией целей, задач и направлений внешней политики Республики Таджикистан в изменяющихся условиях политической, социальной и экономическо-культурной жизни государства и формирования нового геополитического облика мира и региона во втором десятилетии XXI века. Концепция предусматривает разработку и реализацию внешней политики, содействующей соответствию развития страны с расширяющимися интеграционными процессами, регионализацией и глобализацией, предоставляющей новые приемлемые возможности для предотвращения и нейтрализации потенциальных угроз и вызовов, обеспечивающей необходимые основы для последовательной реализации национальных интересов на основе объективности и сбалансированности.

1.3. Правовую основу Концепции составляют Конституция Республики Таджикистан, законы и нормативные правовые акты, регулирующие деятельность государственных органов страны в сфере внешней политики, международно-правовые акты признанные Республикой Таджикистан.

1.4. Республика Таджикистан, подтверждая свою приверженность признанным международно-правовым актам, осуществляет свою внешнюю политику на основе следующих принципов:

- признание равенства, уважение суверенитета и территориальной целостности государств, неприкосновенность границ, неприменение силы и угрозы салоп в международных отношениях, приверженность мирному урегулированию споров и конфликтов, невмешательство во внутренние дела друг друга;

- уважение прав и фундаментальных свобод человека;

- выполнение обязательств, вытекающих из международного права;

- соблюдение принципа верховенства международного права в международных отношениях;

- деидеологизация межгосударственных отношений, установление и развитие равноправных и взаимовыгодных связей со всеми странами мирового сообщества;

- неприятие в международной практике любых форм попрания прав.

1.5. Концепция отражает национальные интересы Республики Таджикистан в сфере внешней политики, которые на нынешнем этапе и в обозримой перспективе состоят из:

- защиты и укрепления государственного суверенитета Таджикистана и обеспечения его национальной безопасности;

- формирования пояса безопасности и добрососедства на границах страны;

- развития отношений доверия, дружбы и сотрудничества со всеми странами мира на основе взаимного учета интересов;

- формирования благоприятных условий для экономического, социального и культурного развития, постепенного роста благосостояния народа, обеспечения экономической безопасности страны;

- обеспечения энергетической независимости Таджикистана, достижения продовольственной безопасности и выхода страны из коммуникационного тупика;

- обеспечения и защиты прав и свобод, достоинства и интересов граждан Таджикистан внутри и за пределами страны;

- укрепления положительного имиджа Таджикистана в мире как демократического, светского и правового государства;

- содействия созидательной и законной деятельности обществ таджиков и соотечественников в других странах.

2. Республика Таджикистан в системе международных отношений

2.1. Реалии второго десятилетия XXI века подтверждают то, что развитие международных отношений все еще находятся на переходном этапе и система многополярного мира только формируется. На геополитическом ландшафте современного мира происходят глубинные политические и экономические изменения, которые чреваты трансформацией системы международных отношений.

2.2. Всевозрастающий процесс глобализации признается как самый важный характерный признак современности. Этот процесс, наряду с содействием тесному взаимодействию между народами и странами и формированием всеохватывающей системы политико-экономических и научно-культурных контактов между ними, может вызвать нежелательные последствия, такие как усиление разницы между развитыми и отсталыми странами, возрастание прессинга на национальные и культурные ценности народов и т.д. Более того, при непосредственном влиянии глобализационных процессов проблемы, вызовы и угрозы современности также приобрели глобальный характер и превратились в фактор беспокойства для человеческой цивилизации. Эти вызовы и угрозы группируются следующим образом:

- нестабильное и неравномерное экономическое развитие, усиление конкуренции за выход на мировые рынки и стратегические ресурсы, углубление финансово-экономических кризисов;

- рост международного терроризма, контрабанды наркотиков и оружия, транснациональной организованной преступности;

- распространение политического и религиозного экстремизма, этнического и расового противостояния, цивилизационной и идеологической конфронтации;

- внутригосударственные и региональные конфликты, фанатизм и этнический и расовый сепаратизм, эскалация политической напряженности в различных регионах мира;

- усиление демографических проблем, нищеты и бедности, безработицы и массовой неконтролируемой миграции;

- нехватка или недостаточность жизненно важных материальных ресурсов, прежде всего воды и продовольствия;

- изменение климата, экологические и санитарноэпидемиологические проблемы.

2.3. Наряду с указанными вызовами и угрозами, оказывающими влияние на безопасность системы международных отношений и в том числе на безопасность Республики Таджикистан как составной части этой системы, имеют место и нижеследующие потенциально опасные для национальных интересов Республики Таджикистан региональные, факторы:

- ввиду своего географического расположения, нахождение Республики Таджикистан в орбите геополитических интересов современного мира; близость Таджикистана к конфликтогенным регионам, источникам проявлений терроризма, учебным центрам экстремистов и зонам производства наркотиков;

- расширение в регионе деятельности террористических группировок и экстремистских партий и движений;

- возможность использования территории страны для трансграничной контрабанды наркотиков и распространения экстремистской идеологии;

- неразрешенность вопросов делимитации и демаркации границ между странами региона и возможность возникновения конфликтов между этносами и народами региона;

- наличие различного рода препятствий на пути эффективной интеграции в регионе, свободного передвижения людей, беспрепятственного движения товаров и уедут;

- отсутствие действенного сотрудничества в рациональном использовании водно-энергетических ресурсов региона;

- обострение демографических и экологических проблем в регионе и возможное их использование для создания напряженности в обществе.

Внешняя политика Республики Таджикистан будет разрабатываться и осуществляться с учетом существующих глобальных вызовов и угроз и упомянутых региональных факторов.

2.4. Превалирующей и основной задачей внешней политики Республики Таджикистан в долгосрочной перспективе является защита стратегических интересов страны на международной арене и она будет реализовываться путем формирования внешних благоприятных условий для всестороннего устойчивого развития страны, содействия большему укреплению основ государственной независимости и суверенитета Таджикистана и поступательного стремления к достижению согласия и учета обоюдных интересов с иностранными государствами и международными организациями в процессе решения приоритетных задач внешней политики страны.

2.5. Для достижения этой цели Республика Таджикистан будет осуществлять многовекторную внешнюю политику, отвечающую высшим государственным и национальным интересам, служащую целям установления дружественных и взаимовыгодных отношений с различными странами мира и основанную на безоговорочном уважении международного права.

2.6. С учетом геополитического положения Республики Таджикистан, ее природных и демографических возможностей и уровня социально-экономического развития, реализм и прагматизм будут в основе проводимой внешней политики страны. Она имеет органичную связь с экономическими потребностями государства и исходя из этого нацелена на укрепление и расширение торгово-экономического сотрудничества Республики Таджикистан в системе мировых экономических связей и политико-дипломатическую поддержку экономических интересов страны.

2.7. Внешняя политика Республики Таджикистан является политикой "открытых дверей", миролюбивой и бескорыстной и при ее осуществлении Таджикистан готов развивать отношения дружбы и признание обоюдных интересов на основе взаимного уважения, равноправия и взаимовыгодного сотрудничества со всеми ближними и дальними странами.

2.8. Внешняя политика Республики Таджикистан представляет собой прозрачную и прогнозируемую политику и исходит из принципа признания и приверженности страны межгосударственным договорам и общепризнанным нормам международного права.

2.9. Республика Таджикистан в отношениях с сопредельными государствами и странами региона осуществляет политику дружбы, добрососедства и невмешательства во внутренние дела друг друга, которая нацелена на формирование пояса доверия и безопасности по периметру границ страны. Такая политика опирается на мирное разрешение всех спорных вопросов, в том числе пограничных и водноэнергетических, посредством диалога и переговоров, на основе взаимного доверия соответствующих сторон и признания принципа равенства и неделимости безопасности в регионе.

2.10. С учетом поступательного развития процессов политической и экономической разноскоростной и разноуровневой интеграции в системе современных международных отношений, внешняя политика Республики Таджикистан преследует цель обеспечения активного участия страны в деятельности международных и региональных организаций, посредством чего Таджикистан намерен внести свой вклад в укрепление безопасности, стабильности, сотрудничества и созидательного международного диалога и использовать возможности этих организаций для обеспечения устойчивого развития страны.

2.11. Исходя из усиления важных геополитических региональных и международных процессов и глобализации современного мира Республика Таджикистан считает главными и важными нормами общего миропорядка, практическое соблюдение баланса между глобализационными процессами и национальными интересами каждой страны, уважение суверенитета и независимости любого государства, создание равных возможностей, формирование всеобъемлющей системы безопасности и предоставление достойных условий для каждого государства и народа, вне зависимости от их мощи, роли и значении в геополитическом распределении сил и уверена в том, что глобализация и национальные интересы государств должны взаимодополнять друг друга и служить надежным гарантом устойчивого развития международных отношений.

2.12. Республика Таджикистан является сторонником того, что формирующаяся новая мировая система должна быть полностью свободна от войн и конфликтов, грубости и насилия, религиозного и цивилизационного фанатизма и ксенофобии, и основана на равноправном и взаимовыгодном сотрудничестве и партнерстве всех государств мира, а всякого рода угрозы международному и региональному миру и стабильности должны быть нейтрализованы посредством согласия и созидательного диалога на основе законов международного права, прежде всего, Устава ООН, как главной организации, регулирующей международные отношения.

2.13. Республика Таджикистан выступает за создание эффективных механизмов обеспечения сочетания национальных интересов и международных усилий, объединения стремлений всех государств для подготовки адекватных мер противодействия современным вызовам и угрозам. На национальном уровне, Таджикистан осуществляет политикоправовые, информационно-пропагандистские, социально-экономические и специальные меры, направленные на укрепление ключевых аспектов своей внешней политики в плане борьбы с международным терроризмом, экстремизмом, незаконным оборотом наркотиков, контрабандой оружия, религиозным радикализмом, незаконной миграцией, экологическими рисками, изменением климата и угрозами информационной и продовольственной безопасности.

3. Внешнеполитические приоритеты Республики Таджикистан

Республика Таджикистан, принимая во внимание цели и высшие национальные интересы, определяет и реализует приоритеты своей внешней политики.

Геополитические и геоэкономические особенности сегодняшнего мира требуют постоянное переосмысление этих приоритетов. Они с учетом уровня и содержания взаимоотношений Республики Таджикистан с отдельными государствами или группами государств, международными и региональными организациями, а также ввиду национальных и государственных потребностей могут быть подвержены изменениям.

3.1. Двусторонняя дипломатия

Республика Таджикистан считает, что осуществление долгосрочных и стабильных отношений со своими традиционными партнерамигосударствами-участниками Содружества Независимых Государств отвечает ее политическим, экономическим и культурным интересам и с учетом концепции разноскоростной и разноуровневой интеграции в рамках Содружества будет стремиться к углублению взаимовыгодного сотрудничества с ними.

Учитывая позиции Российской Федерации в мире и в регионе, для Республики Таджикистан расширение и укрепление традиционно дружественных отношений и стратегического партнерства с нею имеет особое значение.

Развитие отношений с Российской Федерацией на основе равенства и взаимовыгодного сотрудничества в политической, военной, военнотехнической, экономической, торговой, инвестиционной областях, сферах трудовой миграции, культуры, информации, науки и образования и других направлениях отвечает национальным интересам Республики Таджикистан и является важным фактором обеспечения регионального мира и стабильности.

В системе межгосударственных отношений Республики Таджикистан соседние государства региона занимают приоритетные позиции. Таджикистан является сторонником дальнейшего расширения позитивного, многовекового и созидательного опыта дружественного сосуществования народов Центральной Азии.

В отношениях с Республикой Узбекистан определяющими факторами являются важность и необходимость равных, взаимовыгодных, бескорыстных и стабильных отношений.

Республика Таджикистан в своей политике в отношении этого соседнего государства всегда будет придерживаться принципа взаимоуважения, созидательного взаимодействия и доброжелательности.

Общность целей и задач, стоящих перед государствами региона, предопределяет необходимость расширения и углубления отношений с Казахстаном, Туркменистаном и Кыргызстаном на основе доверия, дружбы и взаимовыгодного сотрудничества.

Республика Таджикистан рассматривает взаимодействие и разветвленную региональную интеграцию как важнейший механизм решения экономических, социальных, экологических вопросов и обеспечения мира и стабильности в Центральной Азии.

Расширение сотрудничества с Украиной, Республикой Беларусь, Республикой Молдова, Азербайджанской Республикой, Грузией и Республикой Армения являются одним из важнейших задач внешней политики Республики Таджикистан. Стабильное и устойчивое развитие этих государств с началом нового тысячелетия сформировало необходимые условия для достижения данной цели.

Укрепление отношений добрососедства, дружбы и взаимовыгодного сотрудничества с Китайской Народной Республикой является одной из важнейших задач внешней политики Республики Таджикистан на азиатском направлении. Эти отношения благодаря воле и усилиям обеих сторон достигли уровня стратегического партнерства и создали благоприятную основу для поступательного наращивания многоаспектного взаимодействия в политической области, сфере безопасности, военно-техническом, торгово-экономическом и культурном направлениях.

Республика Таджикистан является сторонником скорейшего восстановления прочного мира в Исламской Республике Афганистан и считает, что спокойствие, безопасность и политическая стабильность этой соседней страны отвечает его национальным интересам.

Республика Таджикистан поддерживает усилия международного сообщества и правительства Афганистана, направленные на всеобъемлющее решение афганской проблемы и экономического возрождения страны на этапе перехода к самодостаточному Афганистану, и рассматривает углубление многопланового взаимовыгодного сотрудничества с этим дружественным соседом, основанного на исторических, языковых и культурных общностях двух народов, в качестве приоритета своей внешней политики.

В отношениях между Республикой Таджикистан и Исламской Республикой Иран фактор исторической, языковой и культурной общности имеет важное значение. Республика Таджикистан и в дальнейшем будет стремиться к расширению прочных отношений дружбы и взаимовыгодного сотрудничества с этой страной в двустороннем и многостороннем форматах.

Ускорение процесса экономических реформ в Таджикистане и постепенное вхождение национальной экономики в систему мирохозяйственных связей предопределяет поступательное развитие политических, экономических и культурных связей с высокоразвитыми странами мира. Применение опыта этих стран в экономике, социальной сфере, политике, науке и технике, культуре, современных технологиях будет способствовать дальнейшему политическому и экономическому развитию Республики Таджикистан.

Республика Таджикистан с учетом огромного авторитета и роли Соединенных Штатов Америки в мировой политике и экономике и в дальнейшем будет прилагать усилия для развития многоплановых отношений с этим государством на взаимовыгодной основе и поддерживать их партнерский характер.

Ввиду высоких темпов развития и возрастающего международного значения стран Северной, Центральной и Южной Америки, в частности Канады, Республики Куба, Мексиканских Соединенных Штатов, Федеративной Республики Бразилия и Аргентинской Республики, осуществление плодотворного взаимодействия с ними отвечает национальным интересам Республики Таджикистан.

С началом XXI столетия в отношениях между Таджикистаном и Европейским Союзом произошли коренные изменения позитивного свойства и эта тенденция год от года укрепляется.

Таджикистан рассматривает Европейский Союз, который содействует развитию приоритетных направлений национальной экономики, как одного из своих важных экономических партнеров и в дальнейшем будет стремиться к расширению и углублению долгосрочного стабильного взаимодействия с этим влиятельным межгосударственным объединением на основе принципа взаимной выгоды.

Это взаимодействие в совокупности будет охватывать различные европейские институты, включая Европейский Парламент, Совет Европы, Европейский инвестиционный банк и другие организации и структуры.

Наряду с этим, укрепление и расширение двустороннего разнопланового сотрудничества с различными европейскими странами, в том числе Федеративной Республикой Германия, Соединенным Королевством Великобритании и Северной Ирландии, Французской Республикой, Итальянской Республикой, Королевством Испания, Швейцарской Конфедерацией, Королевством Бельгия, Австрийской Республикой, Чешской Республикой, Венгерской Республикой, странами Балтии представляют для Республики Таджикистан приоритетное значение.

Республика Таджикистан, с целью выхода на быстроразвивающиеся рынки капитала, технологий,, сырья и промышленной продукции, заинтересована в укреплении взаимовыгодных отношений со странами Юго-Восточной Азии, включая Японию, Республику Корея, Королевство Таиланд, Республику Индонезия, Малайзию, Социалистическую Республику Вьетнам, Сингапур и другие страны региона, рассматривая данное направление как одно из важнейших в своей внешней политике. Достигнутый уровень двусторонних отношений с этими странами создает благоприятные условия для достижения этой цели.

Республика Таджикистан заинтересована расширять и укреплять разностороннее взаимодействие с Японией как верным партнером и донором как в двустороннем формате, так и посредством международных финансовых институтов.

Республика Таджикистан будет приветствовать развитие взаимовыгодного сотрудничества с Турецкой Республикой в различных сферах, в том числе привлечении инвестиций в экономику Таджикистана.

Республика Таджикистан с учетом роли и влияния Республики Индия в регионе и мире, многовекового опыта исторических и культурных связей таджикского народа с народами Индии, а также ее широких экономических и технологических возможностей, будет расширять и углублять многоаспектное сотрудничество с этой страной.

Для Республики Таджикистан укрепление политического взаимодействия и расширение широкого многоаспектного сотрудничества с Исламской Республикой Пакистан с учетом ее торгово-экономических возможностей и геостратегического положения имеет особое значение.

Республика Таджикистан, приветствуя заинтересованность арабских стран Персидского залива, в том числе Королевства Саудовской Аравии, Государства Катар, Государства Кувейт, Объединенных Арабских Эмиратов в инвестировании экономических проектов Таджикистана, имеющих национальное и региональное значение, стремится к углублению взаимовыгодного сотрудничества со странами этого региона. В целях укрепления отношений с арабским миром Республика Таджикистан будет развивать сотрудничество с региональными организациями, в частности с Лигой Арабских Государств.

Республика Таджикистан, принимая во внимание международный авторитет и значение Арабской Республики Египет в региональной и мировой политике, заинтересована в расширении отношений сотрудничества с этой страной.

Республика Таджикистан рассматривает Африканский континент как перспективное направление для взаимовыгодного сотрудничества в различных сферах. В этом контексте, Республика Таджикистан будет стремиться к тому, чтобы в ближайшем будущем наладить взаимодействие с арабскими странами Северной Африки - Королевством Марокко, Алжирской Народно-Демократической Республикой, Республикой Тунис, Государством Ливия и странами центра и юга континента, в частности с Южно-Африканской Республикой, Республикой Мозамбик и другими.

В направлении Океании на примере Австралии и Новой Зеландии формируются новые возможности для расширения отношений сотрудничества во многих областях. Использование этих возможностей является одной из важных задач внешней политики Республики Таджикистан.

3.2. Многосторонняя дипломатия

Республика Таджикистан в условиях расширения глобализации и поступательного углубления политических  и экономических интеграционных процессов в мире, налаживание многостороннего

сотрудничества с международными и региональными организациями^ и институтами рассматривает как приоритетное направление своей внешней политики.

Республика Таджикистан рассматривает эти организации и институты как важнейший механизм объединения усилий по противодействию современным вызовам и угрозам, незаменимой площадкой для разрешения споров и проблем в системе международных отношений и действенный инструмент укрепления международного мира и стабильности и в целях внесения своего вклада в формирование нового и справедливого устройства международных и региональных отношений, а также защиты и продвижения своих национальных интересов в их рамках, принимает активное участие в их деятельности.

В этом контексте отношения с Организацией Объединенных Наций, Организацией по безопасности и сотрудничеству в Европе, Содружеством Независимых Государств, Шанхайской организацией Сотрудничества, Организацией Договора о коллективной безопасности, Организацией исламского сотрудничества, Организацией экономического сотрудничества, Азиатским диалогом по сотрудничеству, Совещанием по взаимодействию и мерам доверия в Азии и международными финансовыми институтами являются приоритетными.

Республика Таджикистан является сторонником укрепления координирующей роли Организации Объединенных Наций в XXI веке и рассматривает ее в качестве единственного института-регулятора международных отношений и обладающего полномочиями по принятию решений, связанных с коллективными действиями по защите мира и поддержанию безопасности международной системы.

Республика Таджикистан исходит из того, что всеобъемлющая реформа ООН, в том числе ее Совета Безопасности с целью адаптации деятельности Организации к потребностям и реалиям сегодняшнего мира является требованием времени.

Обеспечение и отстаивание национальных интересов и активное продвижение созидательных инициатив и предложений Республики Таджикистан в Организации Объединенных Наций и её специализированных учреждениях, а также усилия, направленные на получение членства Республики Таджикистан в выборных органах и структурах ООН являются одной из ключевых задач внешней политики страны.

Республика Таджикистан считает созвучным своим национальным интересам всестороннее сотрудничество с Организацией Объединенных Наций по вопросам образования, науки и культуры (ЮНЕСКО) и намерена активно использовать возможности этого учреждения как площадку для пропаганды духовно-культурных достижений таджикского народа, а также для защиты и возрождения его материального и нематериального наследия.

Республика Таджикистан заинтересована в развитии плодотворного сотрудничества с Организацией по безопасности и сотрудничеству в Европе и ее структурами и намерена использовать их опыт, политические и интеллектуальные возможности в деле демократизации общества, защиты прав и основных свобод человека, обеспечения безопасности и стабильности и решении экономических и экологических проблем.

Полноценное участие в деятельности Содружества Независимых Государств (СНГ) и укрепление взаимодействия с государствамиучастниками является одним из приоритетных направлений внешней политики Республики Таджикистан. Таджикистан высоко оценивает роль СНГ в сохранении и развитии традиционных связей между государствами-участниками на принципиально новой платформе и на основе концепции разноскоростной и разноуровневой интеграции. Республика Таджикистан считает создание на базе СНГ различных структур в сфере экономической интеграции и в области безопасности, таких как Единое Экономическое Пространство, Таможенный Союз, Организация Договора о коллективной безопасности как реальное проявление интеграционных процессов на постсоветском пространстве и будет способствовать их развитию и совершенствованию с учетом своих национальных интересов и в целях использования их потенциала и возможностей для потребностей страны.

Активное участие Республики Таджикистан в Шанхайской организации сотрудничества преследует цель укрепления добрососедских отношений, доверительных и дружественных контактов между государствами-членами и наблюдателями при Организации, а также обеспечения безопасности и стабильности и устойчивого экономического развития в регионе. Таджикистан выступает за дальнейший рост авторитета и значения Шанхайской Организации Сотрудничества в углублении экономических связей, реализации инфраструктурных проектов, сотрудничестве в сфере охраны окружающей среды и расширении культурного диалога в интересах региональной интеграции.

Республика Таджикистан с учетом исторических, культурных, цивилизационных и конфессиональных общностей со странами исламского мира поддерживает активное и плодотворное сотрудничество с Организацией исламского сотрудничества и ее институтами. Таджикистан ввиду жизненной и безотлагательной необходимости вывода на новый уровень процветания и развития исламского мира и устранения существующих и животрепещущих проблем, считает целесообразным разработку и реализацию Стратегии развития исламского мира, ключевая цель которой должна заключаться в качественном, неуклонном и сбалансированном экономическом и духовно-культурном росте государств-членов Организации.

Республика Таджикистан в своей внешней политике заинтересована в углублении плодотворного сотрудничества с Организацией экономического сотрудничества и рассматривает ее как региональную организацию, обладающую особым геостратегическим значением и огромным экономическим потенциалом. Республика Таджикистан заинтересована в том, чтобы деятельность Организации в плане реализации региональных экономических проектов в сфере экономики, торговли, транспорта, коммуникаций и энергетики получила большее развитие.

Республика Таджикистан стремится внести свою лепту в плане объединения усилий по решению насущных проблем Азиатского континента, расширения и наполнения конкретным содержанием взаимодействия в рамках Азиатского диалога по сотрудничеству и заинтересована в укреплении его роли. Республика Таджикистан среди определенных направлений сотрудничества в рамках Диалога придает первостепенное значение вопросам снижения уровня нищеты и бедности, охраны окружающей среды, обеспечение устойчивого доступа населения Азиатского континента к основным потребностям, повышения уровня готовности общества к ликвидации последствий стихийных бедствий, расширения и углубления региональной инфраструктуры и межрегионального сотрудничества в сфере энергетики.

Республика Таджикистан всецело поддерживая идею укрепления мер доверия и безопасности на Азиатском континенте и в целях развития эффективного сотрудничества в этом направлении принимает необходимые меры по расширению своих отношений с Совещанием по взаимодействию и мерам доверия в Азии (СВМДА). Она высоко оценивает возможности Совещания по совместному поиску средств и методов решения проблем и нейтрализации транснациональных и трансграничных рисков на континенте и укреплении сплоченности между государствами-участниками.

Республика Таджикистан рассматривает расширение взаимодействия со своими партнерами в укреплении национальной и государственной безопасности как одно из приоритетных направлений своей внешней политики и считает свое членство в Организации договора о коллективной безопасности (ОДКБ) отвечающим национальным интересам. Деятельность Республики Таджикистан в рамках этой Организации нацелена на создание эффективных механизмов противодействия угрозам современного мира. В этом контексте, членство страны в Организации рассматривается как один из важных факторов обеспечения безопасности страны и сохранения стабильности в регионе.

Таджикистан, являясь участником Программы Организации Североатлантического Договора (НАТО) "Партнерство ради мира", считает важным взаимодействие с этой организацией в целях поддержания безопасности и стабильности и формирования атмосферы доверия на всем евразийском пространстве.

В целях реализации приоритетов своей внешней политики, Республика Таджикистан развивает многосторонние отношения со своими партнерами в трех и четырехстороннем формате и широко использует эти площадки созидательного диалога в интересах укрепления дружественных отношений, культурных контактов и поиска эффективных средств противодействия современным вызовам и угрозам.

3.3. Экономическая дипломатия

Ускоренная геоэкономическая эволюция современности и тенденции развития мировой экономики предопределяют все более возрастающее значение экономической дипломатии и постоянное повышение роли экономической составляющей в актуальной проблематике международной политики. В этой связи действенное и эффективное использование методов и инструментариев экономической дипломатии для достижения национальных и государственных целей является одним из приоритетных направлений внешнеполитической стратегии Таджикистана.

В данном контексте содействие формированию эффективной экономики посредством привлечения иностранных инвестиций, интеграции Республики Таджикистан в региональную и мировую экономику, а также обеспечение экономической безопасности страны приобретают важное значение.

В целях расширения двусторонних и многосторонних внешнеэкономических связей и осуществления международного экономического сотрудничества, необходима реализация следующих задач:

- защита экономических интересов Республики Таджикистан в системе международных экономических отношений, обеспечение и укрепление процесса вхождения национальных субъектов в орбиту мирохозяйственных связей и их эффективное функционирование в этой среде;

- формирование внешних благоприятных условий для укрепления экономического потенциала и расширения экономического базиса страны;

- сотрудничество в целях формирования нормативно-правовой базы "зеленой экономики", посредством мирового современного опыта и с учетом наличия в стране благоприятных условий, осуществление взаимовыгодного международного сотрудничества в данной области;

- содействие в присоединении страны к международной и региональной транспортной, энергетической и коммуникационной инфраструктуре;

- обеспечение благоприятных торговых условий и защита интересов отечественных предпринимателей в рамках международных экономических отношений;

- привлечение иностранных инвесторов, государственных и коммерческих компаний других государств и соотечественников, проживающих за рубежом, для участия в реализации крупных инфраструктурных, энергетических и транспортных проектов, имеющих региональное значение;

- обеспечение активного участия в деятельности Всемирной Торговой Организации в целях защиты и продвижения национальных интересов страны на глобальном торгово-экономическом поприще;

- налаживание многопланового сотрудничества с региональными экономическими комиссиями ООН, вспомогательными учреждениями ООН для реализации Национальной стратегии развития в целях формирования благоприятных основ устойчивого развития страны;

- углубление сотрудничества с международными и региональными финансовыми институтами, в том числе Международным Валютным Фондом, Всемирным Банком, Азиатским Банком Развития, Европейским Банком Реконструкции и Развития, Исламским Банком Развития, Европейским Инвестиционным Банком и другими с целью обеспечения ’ доступа страны к льготным кредитам и грантовым финансовым ресурсам;

- содействие расширению торгово-экономического сотрудничества с сопредельными странами как механизм формирования пояса доверия и безопасности по периметру границ страны.

3.4. Дипломатия водного сотрудничества

Вследствие роста населения, расширения площади сельскохозяйственных земель, нерационального использования водных ресурсов, ’ изменения климата и экологических проблем, вопросы нехватки питьевой воды, использования крупных и мелких трансграничных рек и другая проблематика, связанная с водой, превращаются в факторы, оказывающие значительное влияние на международные отношения.

В этом отношении Центральная Азия является одним из чувствительных регионов. Таджикистан, обладающий значительными запасами водных ресурсов, является сторонником их справедливого и рационального использования посредством регионального и международного сотрудничества и исходит из того, что последовательное продвижение дипломатии сотрудничества в водной сфере является единственным инструментом для решения проблем в данной области. В особенности, важным является продолжение регионального взаимодействия в рамках Международного Фонда спасения Арала.

Республика Таджикистан в соответствии с Уставом Организации Объединенных Наций и нормами международного права имеет полное право использовать свои природные ресурсы, в том числе и водные, для обеспечения устойчивого развития страны и достойных условий жизни ее народа. Республика Таджикистан реализует это право в отношении использования водных ресурсов исходя из общерегиональных интересов с опорой на принципы добрососедства, уважения и реального учета взаимных интересов, диалога и сотрудничества в решении существующих проблем и как государство верховья и основной источник формирования водных ресурсов Центральной Азии ни при каких обстоятельствах не будет создавать препятствия для водообеспеченности региона. Принимая во внимание эту принципиальную позицию, одной из приоритетных задач внешней политики Республики Таджикистан является содействие обеспечению энергетической независимости страны и осуществление мер по решению проблем в этой сфере в духе равноправного регионального партнерства и сотрудничества.

Республика Таджикистан активно реализуя водную дипломатию, ставит перед собою цель играть активную роль на мировой арене в деле разрешения проблем, связанных с водной проблематикой. В рамках этой дипломатии и в свете созидательных инициатив в водной сфере ("Международный год пресной воды, 2003", "Международное десятилетие "Вода для жизни", 2005-2015гг.", "Международный год водного сотрудничества, 2013"), получивших высокую оценку международного сообщества, предусматривается реализация новых начинаний в рамках региональных и международных организаций, прежде всего Организации Объединенных Наций. Цель этих инициатив состоит в подчеркивании необходимости и созидательного взаимодействия в решении водных проблем в интересах сохранения жизни и устойчивого развития человечества. В этой связи одним из приоритетов внешней политики Республики Таджикистан является обеспечение созидательной роли страны в водных вопросах в регионе и на международной арене, что отвечает как национальным интересам, так и чаяниям мирового сообщества.

3.5. Культурно-гуманитарная дипломатия

Усиливающийся процесс глобализации представляет собой беспримерно тесные взаимоотношения между нациями и государствами и создает возможности доступа к новейшим достижениям и ценностям цивилизации, использования всем человечеством результатов созидательной интеллектуальной деятельности. Наряду с этим, материальные и духовные проблемы человечества также приобретают глобальный характер, что вызывает возрастание давления на национальные культурные традиции и ценности народов и рост столкновения цивилизаций. В этих условиях одним из приоритетов внешней политики Республики Таджикистан является реализация такой культурной и гуманитарной дипломатии, которая с учетом положительных и отрицательных тенденций процессов глобализации обеспечивает духовное бытие, защиту и сохранность коренных национальных духовно-культурных ценностей таджикского народа, содействует достойному представлению Республики Таджикистан на международной арене как страны, обладающей древней историей и культурой и современным демократическим и правовым государством, расширению культурно-гуманитарного сотрудничества со странами мирового сообщества с целью укрепления положительного восприятия Таджикистана и его народа.

Достижение указанных целей культурно-гуманитарной дипломатии Республики Таджикистан предполагает реализацию ее внешней политикой следующих задач:

- укрепление договорно-правовой базы культурно-гуманитарных связей с иностранными государствами и региональными и международными организациями;

- активная защита прав, интересов и достоинства граждан, в том числе трудовых мигрантов Республики Таджикистан за рубежом посредством формирования всеохватывающей правовой базы и расширения консульского присутствия Республики Таджикистан в регионах компактного нахождения граждан страны за границей;

- правовая и культурно-просветительская поддержка зарубежных соотечественников на основе международно-правовых актов и международных договоров Республики Таджикистан, содействие, объединениям соотечественников за рубежом и защита этнокультурной идентичности, включая родного языка в рамках законов государств их проживания;

- содействие созидательной деятельности Форума таджиков и персоязычных мира для укрепления контактов страны с зарубежными соотечественниками, привлечение их потенциала для развития политического, экономического и духовно-культурного взаимодействия, создания атмосферы интереса и доброжелательного отношения к Таджикистану и его народу со стороны мирового сообщества и международных политических кругов;

- содействие формированию благоприятных условий для пребывания и посещения иностранными гражданами Таджикистана для развития международного туризма и привлечения туристов в страну;

- содействие организации диалога цивилизаций и конфессий с упором на исторический опыт и вклад таджиков в формировании религиозной и цивилизационной толерантности.

3.6. Информационная дипломатия

Благодаря небывалому прогрессу техники и информационнотелекоммуникационных технологий во втором десятилетии XXI века традиционные представления о расстоянии и временном пространстве претерпели коренные изменения, сформировался новый тип цивилизации - информационная. Сущность информационной цивилизации состоит в практически неограниченном в объеме сношении и общении вне пространственных рамок, развитии интернет-технологий и расширении спутниковой связи, разработке и распространении новостей и информации, а также появлении и развитии цифровой дипломатии. В этих условиях глобальное информационное пространство превращается в авансцену столкновения политических, экономических и культурных интересов центров силы современного мира, в действенный инструмент формирования общественного мнения и его ориентирования в интересах определенных кругов. В процессе развития мирового информационного пространства наряду с положительными и конструктивными тенденциями, обеспечивающими осведомленность о новейших достижениям человечества, наблюдаются отрицательные процессы, чреватые рисками для информационной безопасности государств, в том числе и для Республики Таджикистан. В свете этого, информационная дипломатия Республики Таджикистан рассматривает содействие обеспечению информационной безопасности страны как свою главную цель и в рамках отстаивания и реализации этой цели выполняет следующие задачи:

- обеспечение реального и адекватного восприятия широкой международной общественностью сущности внутренней и внешней политики Республики Таджикистан;

- презентация и пропаганда достижений и перспектив социальноэкономического развития страны, ее культурных и научных завоеваний;

- пропаганда благоприятного климата страны для инвестиций, плодотворного экономического сотрудничества и развития туризма;

- содействие созданию эффективных средств информационного воздействия на зарубежное общественное мнение в целях положительного восприятия Таджикистана; содействие расширению возможностей средств массовой информации страны в международном информационном пространстве;

- осуществление активного международного сотрудничества в информационной сфере; своевременное и эффективное противодействие киберпреступлениям и информационным угрозам государственной независимости и национальным интересам Республики Таджикистан, историческим святыням и духовно-этическим ценностям таджикского народа.

Реализация информационной дипломатии Республики Таджикистан будет опираться на широкое использование возможностей современных информационно-коммуникационных технологий. Республика Таджикистан является сторонником разработки комплекса международных правовых и этических норм, направленных на обеспечение информационной безопасности и их всестороннего соблюдения в мировом информационном пространстве.

4. Разработка и реализация внешней политики Республики Таджикистан

Президент Республики Таджикистан в соответствии со своими конституционными полномочиями определяет основные направления внешней политики страны и в качестве главы государства представляет Республику Таджикистан в международных отношениях.

Маджлиси милли и Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли Республики Таджикистан в рамках своих конституционных полномочий осуществляют законодательную деятельность по обеспечению внешней политики Республики Таджикистан и выполнению международных обязательств.

Правительство Республики Таджикистан участвует в реализации внешней политики Республики Таджикистан, обеспечивает выполнение ее международных обязательств и представительство страны в иностранных государствах и при международных организациях.

Министерство иностранных дел Таджикистана в соответствии с Конституцией Республики Таджикистан как орган исполнительной власти осуществляет государственное управление в сфере внешних сношений Республики Таджикистан с иностранными государствами и международными организациями.

Министерство иностранных дел, непосредственно реализуя процесс внешней политики, выполняет координирующую роль деятельности государственных органов исполнительной власти Таджикистана внутри страны и за ее пределами в вопросах, относящихся к внешней политике. Все государственные структуры осуществляют свои зарубежные связи через Министерство иностранных дел Республики Таджикистан.

При принятии решений в сфере реализации внешней политики государства общественное мнение учитывается посредством взаимодействия органов исполнительной власти с Советом по внешней политике при Президенте Республики Таджикистан. В рамках этого Совета обсуждаются вопросы процесса реализации внешней политики страны, рассмотрения и разработки рекомендаций по улучшению и повышению ее эффективности.