Низомномаи намунавӣ оид ба идоракунии муассисаҳои таълимии таҳсилоти олии касбии ғайридавлатӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Муқаррароти умумӣ

1. Низомномаи мазкур дар асоси Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи маориф" таҳия шудааст.

Низомномаи мазкур фаъолияти муассисаҳои таҳсилоти олии касбии ғайридавлатиро ба танзим медарорад. Дар асоси Низомномаи мазкур муассис (муассисон) оинномаи муассисаро таҳия менамояд.

2. Муассисаи таълимии таҳсилоти олии касбии ғайридавлатӣ (минбаъд - муассиса) дар фаъолияти худ Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи маориф", дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаи маориф, Низомномаи мазкур ва оинномаи худро ба роҳбарӣ мегирад.

3. Муассиса ҳамчун қисми таркибии соҳаи маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон баробари муассисаҳои таълимии давлатӣ салоҳият дошта, дар амалӣ намудани ҳуқуқи шаҳрвандон ба таълим, сарфи назар аз аслу насаб, ҷинс, забон, миллат, муносибати нажодию миллӣ, вазъи иҷтимоию махсусиятҳои касбу кор, мазҳаб ва муносибатҳои динӣ ҳуқуқҳои шахс вобаста ба интихоби шаклу намуди таълим мувофиқи қобилияту истеъдод, лаёқатмандӣ, ҳифзи саломатӣ, сифатнок аз худ намудани барномаҳои таълимӣ, ки бо меъёрҳои стандарти давлатии таҳсилот ё стандартҳои байналмилалӣ мувофиқ мебошад, масъулият дорад.

4. Дар муассиса фаъолияту сохторҳои ҳизбҳои сиёсӣ, ҳаракат ва ташкилотҳои динӣ иҷозат дода намешавад.

5. Таҳсил дар муассиса тибқи стандартҳои ягонаи давлатии таҳсилот ва стандартҳои байналмилалӣ ба роҳ монда мешавад.

2. Таъсис, мақсад ва мароми фаъолияти муассисаи таълимии ғайридавлатӣ

6. Муассиса бо ташаббуси муассис (муассисон) таъсис дода мешавад.

7. Муассиса танҳо пас аз гирифтани иҷозатнома ҳуқуқи амалӣ сохтани фаъолияти таълимиро дорад.

8. Тартиби гузаронидани аттестатсия ва аккредитатсия ҷиҳати додани иҷозатнома ва аттестатсияи кормандони муассиса дар асоси санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳа амалӣ карда мешавад.

9. Муассиса метавонад дорои намояндагӣ ва филиалҳо бошад, вале онҳо шахси ҳуқуқӣ шуда наметавонанд.

10. Мақсаду мароми фаъолияти муассисаи таълимӣ аз инҳо иборатанд:

- қонеъ гардонидани талаботи шахсият дар инкишофи зеҳнӣ, фарҳангӣ ва арзишҳои маънавӣ бо роҳи ба даст овардани таҳсилоти олии касбӣ ва ё таҳсилоти касбии баъд аз муассисаи олии таълимӣ;

- баланд бардоштани дараҷаи илмӣ ва касбӣ ба воситаи таҳқиқоти эҷодии ҳайати кормандони илмию омӯзгорӣ ва таҳсилкунандагон, истифодаи натиҷаҳои бадастоварда дар ҷараёни таълим ва истеҳсолот;

- бозомӯзӣ ва такмили ихтисоси кормандон;

- ҳифз ва афзун намудани арзишҳои ахлоқӣ, фарҳангӣ, илмӣ ва миллии ҷомеа;

- фароҳам овардани шароити мусоид барои таҷрибаомӯзии истеҳсолӣ ва омӯзгории донишҷӯён;.

- таъмини хоҷагии халқи мамлакат бо мутахассисони дорои таҳсилоти олии касбӣ;

- ташкил ва гузаронидани таҳқиқоти илмӣ корҳои озмоишӣ ва усулҳои дохилии нави таълим.

3. Ташкили ҷараёни таълиму тарбия

11. Муассиса ҷараёни таълиму тарбияро мувофиқи савияе, ки дар барномаҳои таҳсилоти олии касбӣ пешбинӣ шудааст, амалӣ мегардонад.

12. Муассиса вобаста ба ташкили дараҷаи сатҳи дониш дар интихоби маводи таълим ва шаклу усули таълим озод аст.

13. Ҷараёни таълим дар муассиса дар асоси нақшаи таълимии муассиса, ки тибқи нақшаи намунавии тасдиқкардаи мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф бо дарназардошти хусусиятҳои муассисаҳои таълимии ғайридавлатӣ таҳия карда шудааст, сурат мегирад.

14. Муассиса дар интихоби низоми баҳогузории дониш, шакл, тартиб ва санҷишҳои фосилавӣ, ки мустақил буда, механизми онро муассис дар Оинномаи муассиса нишон додаст, мустақил мебошад.

15. Дар муассисаи таълимӣ дараҷаҳои зерини таҳсилоти олии касбӣ муқаррар шудаанд:

- таҳсилоти олии касбӣ ба хатмкунандае дода мешавад, ки бомуваффақият аз аттестатсияи ҷамъбастии тахассуси "бакалавр" гузаштааст;

- таҳсилоти олии касбӣ ба хатмкунандае дода мешавад, ки бомуваффақият аз аттестатсияи ҷамъбастии тахассуси "мутахассис" гузаштааст;

- таҳсилоти олии касбӣ ба хатмкунандае дода мешавад, ки бомуваффақият аз атгестатсияи ҷамъбастии тахассуси "магистр" гузаштааст;

- ба шахсоне, ки таҳсилро аз рӯи барномаи асосии таҳсилоти олии касбӣ ба итмом нарасонидаанд, вале аз аттестатсияи мобайнӣ бомуваффақият гузаштаанд (на кам аз ду соли таҳсил), ҳуҷҷат дар бораи

- таҳсилоти олии касбии нопурра дода мешавад.

16. Ба шахсоне, ки омӯзиши барномаҳои асосии таълимии таҳсилоти олии касбиро ба итмом нарасонидаанд, ҳуҷҷати академии намунаи муқарраршуда дода мешавад.

17. Дар муассиса корҳои тарбиявӣ дар асоси Консепсияи миллии тарбия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3 марти соли 2006, №94 тасдиқ шудааст, ташкил карда мешавад.

4. Ҳуқуқ ва вазифаҳои субъектҳои ҷараёни таълиму тарбия

18. Дар муассисаҳои таълимии мазкур донишҷӯён, омӯзгорон ва дигар кормандон, падару модарон, муассисон, шаҳрвандони алоҳида, ки дар фаъолияти-муассисаҳои таълимӣ иштирок мекунанд, субъектҳои раванди таълиму тарбия ба ҳисоб мераванд.

19. Тартиби қабули донишҷӯён ва кормандони муассисаро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муассис (муассисон) муайян мекунад.

20. Донишҷӯён ҳуқуқ доранд:

- мувофиқи пардохти маблағи муайян аз рӯи стандартҳои фаннӣ дониш талаб карда, онҳоро истифода баранд;

- дар ташаккули мазмуни таҳсилоти худ ҳангоми риояи талаботи Стандартҳои давлатии таҳсилоти олии касбӣ иштирок намоянд;

- курсҳои ихтиёриро, ки аз тарафи факултетҳо ва кафедраҳои дахлдор пешниҳод мешавад, интихоб намоянд;

- дар муҳокима ва ҳалли масъалаҳои муҳимтарини фаъолияти муассисаи олии таълимӣ, аз ҷумла тавассути иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва мақомоти давлатии идораи маориф иштирок намоянд;

- дар муассиса аз китобхона, толорҳои варзишӣ, озмоишгоҳҳо, махзани иттилоот, хизматгузории ҷузъҳои таълимӣ, илмӣ-муолиҷавӣ ва монанди инҳо тибқи тартиби муқарраркардаи Оинномаи муассиса ройгон истифода баранд;

- дар ҳама намудҳои корҳои илмию таҳқиқотӣ, конференсияҳо, симпозиумҳо, маҳфилҳо ва озмунҳо иштирок намоянд;

- корҳои илмии худро барои чоп, аз ҷумла дар нашриёти муассиса пешниҳод кунанд;

- нисбати фармон ва амрҳои роҳбарияти муассиса тибқи тартиби муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шикоят кунанд.

21. Донишҷӯёни муассисаи таълимӣ ӯҳдадоранд, ки донишҳои назариявӣ, маҳоратҳои амалӣ ва усулҳои таҳқиқотии муосирро аз рӯи ихтисос интихоб ва аз худ намоянд, сари вақт тамоми супоришҳоро аз рӯи нақша ва барномаи таълимӣ иҷро намоянд, арзишҳои миллӣ ва умумибашарии ахлоқиро эҳтиром намоянд, Оинномаи муассиса, қоидаҳои зист ва дигар талаботро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудааст, риоя намоянд.

22. Ҳуқуқ, вазифа ва ӯҳдадориҳои иловагии донишҷӯёнро муассис муайян карда, дар Оинномаи муассиса ворид менамояд.

23. Ба кори омӯзгорӣ шахсоне таъин карда мешаванд, ки дорои таҳсилоти олии касбӣ буда, ҳуҷҷати расмии ба соҳа мувофиқ ва тасдиқгардида дошта бошанд.

24. Муносибати корманд бо муассиса дар асоси шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ ба низом дароварда мешавад (шартҳои он дар қарордод нишон дода мешаванд).

25. Корманди муассиса ба талаботи тахассусии (таснифотии) муассисаи мазкур бояд мувофиқат кунад ва вазифадор аст, ки талаботи Низомномаи мазкур ва шартномаи дутарафаи байни волидайн (шахсоне, ки онҳоро иваз менамоянд) ва муассисро иҷро намояд.

26. Кормандони илмию омӯзгории муассиса ҳуқуқ доранд:

- бо тартиби муқарраргардида ба Шӯрои олимон ҳамчун аъзо интихоб шаванд;

- дар муҳокима ва ҳаллу фасли масъалаҳои бо фаьолияти муассиса алоқаманд ширкат намоянд;

- аз хизматрасонии китобхонаҳо, фондҳои иттилоотӣ, шӯъбаҳои илму таълим, сархати иҷтимоию маишӣ, табобатӣ ва шӯъбаҳои дигари сохтории муассиса мувофиқи оиннома ва (ё) шартномаи коллективӣ ба таври ройгон истифода баранд;

- тарзу усул, восита ва лавозимоти таълимро, ки ба хусусиятҳои ҳар кадоми онҳо бештар ҷавобгӯ мебошанд ва сифати баланди раванди таълимро таъмин менамоянд, интихоб намоянд.

- барои такмили ихтисоси худ пайваста ҷидду ҷаҳд намоянд ва малакаи касбии худро мукаммал гардонанд;

- корҳои илмии худ, монографияҳо ва китобҳои дарсии таҳиянамудаашонро барои чоп пешниҳод намоянд;

- ба рухсатии меҳнатӣ (давомноки пардохтшаванда) бароянд;

- аз дигар имтиёзҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, истифода намоянд.

27. Кормандони илмию омӯзгории муассиса ӯҳдадоранд, ки самараи баланди фаъолияти омӯзгорӣ ва илмиро таъмин кунанд, талаботи оиннома ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаро риоя намоянд, ҳангоми баҳогузорӣ ба дониши донишҷӯён воқеъбинона рафтор кунанд, арзишҳои миллӣ, умумибашарӣ ва ахлоқиву маънавиро эҳтиром намоянд, шарт ва шароити азхудкунӣ ва иҷрои барномаҳои илмӣ ва таълимии донишҷӯён ва аспирантонро таъмин намоянд, донишҷӯёнро дар рӯҳияи меъёрҳои ахлоқии умумибашарӣ тарбия намуда дар онҳо ташаббуси мустақилонаро ба таҳсил ташаккул диҳанд.

28. Ҳуқуқ, вазифаҳо ва ӯҳдадориҳои иловагии кормандҳо (илмию омӯзгорӣ, маъмурию хоҷагӣ, муҳандисию техникӣ, истеҳсолӣ, таълимию ёридиҳанда ва дигар кормандонро) муассис дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи маориф" муайян карда, ба оинномаи муассиса ворид менамояд.

29. Ҳуқуқ ва вазифаҳои волидон (шахсоне, ки онҳоро иваз менамоянд), дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи маориф" муайян карда мешаванд.

5. Идоракунии муассиса

30. Идоракунии муассиса мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи маориф", Низомномаи мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаи таҳсилоти олии касбӣ ба роҳ монда мешавад.

31. Мақоми олии идоракунии муассиса - маҷлиси умумии муассисон мебошад.

32. Маҷлиси умумии муассисон аз ҳисоби муассисони муассисаи таълимии ғайридавлатӣ ташаккул меёбад.

33. Маҷлиси умумии муассисон дар се моҳ як маротиба гузаронида мешавад. Дар сурати зарурӣ метавонад маҷлиси ғайринавбатӣ даъват намояд.

34. Маҷлиси умумии муассисон:

- самтҳои асосии фаъолияти ҳуқуқӣ, молиявӣ ва хоҷагии муассисаро дар доираи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд;

- нақшаи молиявӣ ва дигар нақшаҳо, ҳисобот ва ғайраро баррасӣ ва тасдиқ менамояд;

- ба Оиннома ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии муассиса тағйиру иловаҳо ворид менамояд.

- ректори муассисаро таъин ва аз вазифа озод менамояд;

- ҳисоботи ректори муассисаро дар бораи натиҷаи фаъолияти кории муассиса на камтар аз як бор дар як сол баррасӣ мекунад;

- тартиби самтҳои асосии сиёсати сармоягузории муассисаро муайян мекунад;

- ба донишҷӯён, хусусан ятимони кулл, ятимон, бепарасторон, маҷрӯҳони гурӯҳи 1 ва 2 ва дигар шахсоне, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба онҳо имтиёз пешбинӣ шудааст, имтиёз муайян менамояд;

- таъсис, азнавташкилдиҳӣ, барҳамдиҳии муассиса (филиалҳо, намояндагиҳо, воҳидҳои муассиса), таъин ва бозхонди роҳбарони онҳоро амалӣ менамояд.

35. Дар асоси қарори маҷлиси умумии муассисон дигар салоҳиятҳо метавонад ба зимаи он гузошта шавад.

36. Ректор дар маҷлиси умумии муассисон ба мӯҳлати 5 (панҷ) сол бо ҳуқуқи аз нав интихобшавӣ интихоб мешавад. Ректор роҳбарии умумии муассисаро амалӣ мекунад ва ба маҷлиси умумии муассисон ҳисоботдиҳанда мебошад.

37. Дигар вазифа ва ваколатҳои ректор дар асоси дастурамали вазифавие, ки аз ҷониби муассис (муассисон) таҳия ва тасдиқ карда шудааст, амалӣ карда мешавад.

38. Дар назди ректори муассиса раёсат-мақомоти иҷроияи муассиса таъсис дода мешавад, ки ба ҳайати он ректор, муовинони ректор, деканони факултетҳо, мудирони шӯъба, сармуҳосиб, ҳуқуқшинос ва дигар шахсони масъул дохил мешаванд.

39. Дар муассисаи таълимӣ бо мақсади баррасии масъалаҳои асосии фаъолияти таълимию тарбиявӣ, илмию методӣ ва молиявию хоҷагидорӣ Шӯрои олимон таъсис дода мешавад.

6. Низоми ҳуқуқии муассиса

40. Муассиса шахси ҳуқуқӣ буда, соҳиби суратҳисоби бонкӣ, мӯҳри доиравӣ ва чоркунҷа бо номи худ, нишона ва дигар атрибутҳо, дорои фонди марказонидашуда ва захиравӣ мебошад ва ҳуқуқи баромад карданро аз номи муассисаи таълимӣ дар судҳо ва дигар мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дорад.

41. Муассисаи таълимӣ вазъи ҳуқуқирр тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯзи бақайдгирии давлатӣ ба даст меорад.

42. Муассисаи таълимӣ ҳуқуқ дорад:

- аз номи худ аҳдҳо ва шартнома бандад, ҳуқуқи амволӣ ва ғайриамволии шахсиро ба даст орад ва ӯҳдадориҳое, ки бо фаъолияти он алоқаманд аст, бар дӯш гирад, дар мақомоти судӣ чун даъвогар ва ҷавобгар баромад кунад;

- аҳдҳо ва дигар санадҳои ҳуқуқиро бандад ва бо шахсони ҳуқуқӣ ва воқеии дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва берун аз он ҷойгирбуда, созишномаҳои ҳамкорӣ бандад, инчунин тибқи Оинномаи муассисаи таълимӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ҳар гуна барномаҳо тартиб диҳад;

- кормандонро дар асоси шартномаи меҳнатӣ (қарордод) мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба кор қабул намояд;

- шаклу ҳаҷми музди меҳнат ва дигар намудҳои фоидаҳои кормандонро дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намояд;

- тибқи қонунугузорӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва берун аз он филиалҳо ва намояндагиҳо, идораҳо ва шӯъбаҳои худро таъсис диҳад;

- паркҳои технологӣ таъсис диҳад;

- таҷҳизот ва дигар маводи заруриро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон харидорӣ намояд;

- бо дигар шахсони ҳуқуқӣ барои фаъолияти таълимӣ шартнома бандад;

- шаклҳои нави таҳсил ва қабули санҷишу имтиҳонҳоро ба роҳ монад;

- бо мақсади амалӣ намудани мақсад ва фаъолияти худ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба иҷора додану гирифтани биноҳо ва харидани онҳоро ба роҳ монад;

- аз бонкҳо, корхонаҳо ва ташкилотҳо, аз шахсони алоҳида, ҳамаи намуди кредитҳоро гирад;

- дигар корҳоеро ба анҷом расонад, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накарда бошад;

- пардохтҳои давлатиро тибқи Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ супорад.

7. Фаъолияти молиявӣ, иқтисодӣ ва хориҷии муассиса

43. Фаъолияти молиявӣ, иқтисодӣ ва хориҷии муассисаи таълимӣ дар мувофиқа бо муассис (муассисон) тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

44. Муассисаи таълимӣ метавонад дар бонкҳо ва дигар ташкилоти қарздиҳанда (кредитӣ) суратҳисоби асъорӣ таъсис диҳад.

45. Муассиса барои баҳисобгирии фаъолияти молиявӣ ҳисоботҳои муҳосибӣ ва оморӣ ҷорӣ намуда, ба фаъолияти он ҷавобгар аст.

46. Тартиби ҳисоботи муҳосибавӣ ва оморӣ тибқи қонунгузории мавҷуда ба низом дароварда мешавад.

47. Манбаи асосии ташкилёбии захираҳои молиявии муассисаи таълимӣ пардохти маблағи таҳсили донишҷӯён, даромадҳо аз ҳисоби иҷро намудани дигар фаъолиятҳо, даромад аз ҳисоби Парки технологӣ ва дигар даромадҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, ба ҳисоб мераванд.

48. Муассисаи таълимӣ баҳисобгирии натиҷаи фаъолияти худро амалӣ намуда, ҳисоботи муҳосибавию омориро бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ мемонад.

49. Муассиса барои назорати фаъолияти молиявӣ ва хоҷагӣ метавонад дар ҳайати шахсони масъул аз ҳисоби кормандон комиссия таъсис диҳад. Тартиби фаъолияти комиссияи мазкурро муассиса таҳия ва бо қарори муассис (муассисон) тасдиқ менамояд.

50. Амволи муассиса аз фондҳои асосӣ, воситаҳои гардишӣ, инчунин дороиҳое, ки баҳои онҳо дар тавозуни мустақили муассиса дарҷ ёфтаанд, ташкил меёбад.

51. Тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муассисаи таълимӣ бо муассисаҳои таълимии хориҷӣ робитаи бевосита муқаррар менамояд, барномаҳои байналмилалии таьлимӣ, илмӣ ва илмӣ-таҳқиқотиро амалӣ мегардонад, шомили иттиҳодияҳои байналмилалии ҷамъиятии таълимӣ ва илмӣ мешавад.

8. Таъсис, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии муассиса

52. Таъсис, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии муассиса дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардад.