Тартиби бақайдгирӣ ва баҳисобгирии тракторҳо, комбайнҳо, мошинҳои худгарди кишоварзӣ, мелиоративӣ, роҳсозию сохтмонӣ, ядак ва нимядакҳои тракторҳо
1. Муқаррароти умумӣ
1. Тартиби бақайдгирӣ ва баҳисобгирии тракторҳо, комбайнҳо, мошинҳои худгарди кишоварзӣ, мелиоративӣ, роҳсозию сохтмонӣ, ядак ва нимядакҳои тракторҳо (минбаъд - Тартиб) санади меъёрии ҳуқуқӣ буда, тартиби бақайдгирӣ ва баҳисобгирии тракторҳо, комбайнҳо, мошинҳои худгарди кишоварзӣ, мелиоративӣ, роҳсозию сохтмонӣ, ядак ва нимядакҳои тракторҳоро дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба танзим медарорад.
2. Бақайдгирӣ, азқайдбарорӣ ва азнавбақайдгирии мошинҳо аз тарафи Бозрасии назорати давлатии техникаи кишоварзии Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - Бозрасӣ) ва мақомоти он дар маҳалҳо анҷом дода мешавад.
3. Иҷрои Тартиби мазкур барои ҳамаи хоҷагиҳо, корхонаю иттиҳодияҳо ва муассисаю ташкилотҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, тобеият ва шакли моликияташон, инчунин шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шахсони ҳуқуқӣ ва воқеии хориҷӣ, шахсони бешаҳрвандӣ, ки дар тавозуни худ тракторҳо, комбайнҳо, мошинҳои худгарди кишоварзӣ, мелиоративӣ, роҳсозию сохтмонӣ, ядак ва нимядакҳои тракторҳо (минбаъд - мошинҳо) доранд, ҳатмист.
4. Бақайдгирии мошинҳо бо додани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва рақами давлатӣ, ба мақсади баланд бардоштани масъулияти соҳибони ин воситаҳо, тақвияти назорати ҳолати техникӣ, гузаронидани муоинаи ҳатмии техникии солона, риояи қоидаҳои ҳаракат дар роҳ ҳангоми иҷрои корҳои нақлиётию боркашонӣ ва иҷозат додан барои истифодабарии онҳо анҷом дода мешавад.
5. Истифодабарии мошинҳо бе шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатӣ манъ мебошад.
6. Шахсони ҳуқуқӣ ва шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин шахсони ҳуқуқӣ ва шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандӣ, ки мошин гирифтаанд (харидорӣ намудаанд), вазифадоранд дар муддати даҳ шабонарӯз онро ба қайд гузоранд (аз нав ба қайд гузоранд).
7. Шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ барои риоя накардани тартиби муқарраршудаи бақайдгирӣ ва ё аз нав ба қайд гирифтани мошинҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.
2. Бақайдгирии мошинҳо
8. Бақайдгирии мошинҳо вазифаи соҳибони онҳо буда, он аз ҷониби Бозрасӣ ва мақомоти он дар маҳалҳо бо пешниҳоди ҳуҷҷатҳои зерин анҷом дода мешавад:
- мактуб (бо мӯҳр) ё аризаи соҳиби мошин, ки дар он маълумоти асосӣ нишон дода мешавад (замимаи 1);
- ҳуҷҷатҳо, аз он ҷумла молиявӣ, шартномавӣ ва дигар ҳуҷҷатҳое, ки қонунӣ будани гирифтан ва ё харидории ин воситаҳоро тасдиқ менамоянд;
- ҳуҷҷати аз тарафи заводи истеҳсолкунанда додашуда (формуляр, сертификат - шиносномаи техникии заводи истеҳсолкунанда);
- фармони (бо мӯҳр) хоҷагӣ, корхона, муассиса ё ташкилот дар бораи ба тавозун гирифтани мошин (бо нишондоди шахси масъул оид ба нигоҳорию истифодабарӣ ва суроғаи нигоҳдорӣ);
- санад оид ба ҳолати техникӣ ва мувофиқат ба талаботи техникаи бехатарӣ;
- ҳуҷҷатҳои молиявӣ (расидҳо) оид ба супоридани маблағҳои боҷ, муоинаи техникии ҳатмии солона ва суғуртаи ҳатмии давлатӣ;
- барои мошинҳои нав ё пеш дар истифодабуда, ки аз хориҷа ворид карда мешаванд, инчунин пешниҳод намудани нусхаи тасдиқшудаи эъломияи гумрукӣ (шаклҳои ТД-1, ТД-3), шаҳодатномаи воридотӣ (шакли 75/27, аслаш), шиносномаи техникӣ (барои мошинҳои пештар дар истифода буда), борхат (инвойс) ва варақаи бастабандӣ талаб карда мешавад.
9. Мошинҳое, ки аз ҳисоби қисмҳои асосӣ ва агрегатҳои мошинҳои аз ҳисоб баровардашуда ва дигар қисмҳои эҳтиётӣ ба таври инфиродӣ барқарор карда шудаанд дар асоси ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи соҳибии онҳо, пас аз гузаронидани озмоиши истеҳсолӣ ва тартиби додани санади техникӣ ба қайд гирифта мешаванд.
10. Дар ҳолатҳои то фурӯхтан дар заводи истеҳсолкунанда қарор доштани мошин, ё барои фурӯш ба ташкилоту муассиса дода шудан ё дар ихтиёри соҳибкори инфиродии дар асоси иҷозатнома ба хариду фурӯш машғулбуда будани мошинҳо, бақайдгирии ҳатмии мошинҳо гузаронида намешавад.
11. Сохти (конструксияи) мошинҳои ба қайд гирифташаванда бояд ба талаботи бехатарӣ барои ҳхаёт, саломатии одамон, ҳифзи амвол ва муҳити зист, ки бо стандартҳо, сертификатҳо ва дигар санадҳои меъёрии амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шудаанд, ҷавобгӯ бошад.
12. Муҳандисон - нозирони техникии Бозрасӣ ва мақомоти он дар маҳалҳо вазифадоранд ба соҳибони мошинҳо дар татбиқи ҳуқуқу манфиатҳои қонунии онҳо кӯмак намуда, ҳуқуқ ва вазифаҳои онҳоро дар масъалаи анҷомдиҳии бақайдгирӣ фаҳмонда диҳанд.
13. Ба Бозрасӣ ва мақомоти он дар маҳалҳо, инчунин муҳандисоннозирони техникӣ ошкор ё паҳн намудани маълумот ва ҳуҷҷатҳое, ки дар вақти анҷомдиҳии бақайдгирӣ ба онҳо маълум гардиданд, ба ғайр аз мавридҳои бо қонунгузорӣ пешбинишуда, манъ мебошад.
14. Маълумот оид ба анҷомдиҳии бақайдгирӣ танҳо ба соҳибони мошинҳо дода мешавад. Маълумот оид ба анҷомдиҳии бақайдгирӣ, мошинҳои ба қайд гирифташуда ва соҳибони онҳо, танҳо ба муассис ва мақомоти ваколатдори давлатӣ, аз ҷумла Бозрасии давлатии автомобили Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - Бозрасии давлатии автомобилӣ), дар асоси дархости хаттӣ дода мешавад.
15. Мошинҳои наве, ки бевосита аз заводи истеҳсолкунанда гирифта мешаванд, бе муоинаи техникӣ ва мошинҳои пештар дар истифода буда танҳо пас аз муоинаи техникӣ аз тарафи кормандони мақомоти Бозрасӣ ва тартиб додани санади санҷиши техникӣ ба қайд гирифта мешаванд (Замимаи 3).
16. Ба ҳар як мошин шиносномаи техникӣ (Замимаи 4), талони техникӣ (замимаи 5) ва аломати рақамии давлатӣ дода мешавад, ки ин ҳуҷҷатҳо мансубияти мошинро дар вақти истифодабарӣ тасдиқ менамоянд. Соҳибони мошинҳо маблағи арзиши шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва рақами давлатиро, ки андозаи он бо мувофиқаи Хадамоти зиддиинҳисории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад, пешакӣ пардохт менамоянд.
17. Пардохти боҷ ба буҷет, барои амалҳои Бозрасӣ, ки номгӯи онҳо бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет" муқаррар гардидааст ва меъёри онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд, низ аз тарафи соҳибони мошинҳо анҷом дода мешавад. Ҳисоб, пардохт ва баргардонидани маблағи пардохташудаи боҷ тибқи тартиби муқарраршуда анҷом дода мешавад.
18. Шиносномаи техникӣ ва талони техникӣ дар дасти соҳиби мошин нигоҳ дошта мешавад. Ҳангоми ба кор баромадани мошин талони техникӣ якҷоя бо роҳхат ба механизатор (ронанда) дода мешавад ва он бо талаби корманди мақомоти Бозрасӣ ва Бозрасии давлатии автомобилӣ пешниҳод карда мешавад.
19. Тибқи конунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифодабарии мошин бе ҳуҷҷатҳои техникӣ қатъиян манъ аст.
20. Шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии мошинҳо мувофиқи стандарти давлатӣ ба таври марказонидашуда аз тарафи Бозрасӣ тайёр карда шуда, мақомоти он дар маҳалҳо бо онҳо таъмин карда мешаванд.
21. Ҳангоми бақайдгирии мошинҳо ҳамаи маълумоти зарурӣ дар дафтари махсуси бақайдгирӣ сабт карда мешаванд (Замимаи 6).
22. Ҳангоми азнавбақайдгирии мошинҳо аз як шахси ҳуқуқӣ ё воқеӣ ба дигар шахси ҳуқуқӣ ё воқеие, ки дар ҳудуди як ноҳия воқеъ мебошанд, аломати рақамии давлатӣ иваз карда намешавад. Дар ин хусус дар дафтари махсуси бақайдгири ва азқайдбарорӣ қайд дароварда мешавад.
3. Азнавбақайдгирии мошинҳо
23. Азнавбақайдгирии мошинҳо дар ҳолати иваз шудани соҳиби он, дар асоси ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда, санади дахлдори вазорат ё ташкилоти болоӣ (барои ташкилоту муассиса ва хоҷагиҳо), санади қабулу супоридан, пурра пардохт гардидани шартномаи иҷораи молиявӣ (лизинг), шартномаи хариду фурӯш, ҳисобнома, ҳалномаи суд (дар сурати фавти соҳиби мошин), шиносномаи техникӣ сурат мегирад.
24. Дар дигар ҳолатҳо, инчунин дар вақти хариду фурӯш ва аз як тавозун ба тавозуни дигар додан аломати рақамии давлатии мошинҳо гирифта шуда, ҳангоми бақайдгирӣ дар ҷои нав аломати рақамии давлатии нав дода мешавад ва ин қайд дар дафтари махсуси бақайдгирӣ дарҷ мегардад (Замимаи 6).
25. Дар ҳама ҳолатҳое, ки суроғаи нигоҳдории мошин иваз мегардад (бо дигар шудан ё нашудани соҳибаш) дар ин бора дар дафтари махсуси бақайдгирӣ ва азқайдбарорӣ ва шиносномаи техникӣ тағийрот дароварда шуда, дар ҷои нави бақайдгирӣ талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии нав дода мешавад.
4. Аз қайд баровардани мошинҳо
26. Азқайдбарории мошинҳо дар асоси мактуб (бо мӯҳр) ва ё аризаи соҳиби он (замимаи 2) дар ҳолатҳои зерин анҷом дода мешавад:
- ҳангоми хариду фурӯш, иваз шудани соҳиби мошин;
- ҳангоми бебозгашт аз тавозун ба тавозун гузаронидан;
- ҳангоми иваз шудани суроғаи нигоҳдорӣ ё маҳалли истиқомати соҳиби мошин;
- баъди аз ҳисоб баровардан, бо пешниҳоди санаду қарорҳои азҳисоббарорӣ, (барои ташкилоту хоҷагиҳои давлатӣ), инчунин қарори дахлдори мақомоти давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон.
27. Аз қайд баровардани мошинҳо дар асоси мактуб (бо мӯҳр тасдиқшуда), фармон ва ваколатномаи муассисаю ташкилот ва хоҷагиҳо, барои мошинҳои дар моликияти шахсӣ қарордошта бошад, дар асоси ариза ва нусхаи шиносномаи шаҳравандӣ, бо пешниҳод намудани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатӣ анҷом дода мешавад.
28. Дар вақти азқайдбарорӣ талони техникӣ ва аломати рақамии давлатӣ гирифта шуда, ба шиносномаи техникӣ ва дафтари махсуси бақайдгирӣ ва азқайдбарории мошинҳо қайд дароварда мешавад.
29. Ба ҷои нави бақайдгирӣ мошин бе аломати рақамии давлатӣ, бо рақами муваққатии "Транзит"-ӣ ба мӯҳлати 10 рӯз интиқол дода мешавад.
30. Мошине, ки аз ҳисоб бароварда мешавад, дар асоси мактуб ё аризаи соҳиби он бо гирифтани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии он аз ҷониби мақомоти Бозрасӣ аз қайд бароварда мешавад.
31. Асос барои азҳисоббарории мошинҳо ба муассисаву ташкилотҳо ва хоҷагиҳои давлатӣ қарори дахлдори мақомоти давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисобида мешавад.
32. Дар ҳолати муваққатан аз як ноҳия ба дигар ноҳия (барои иҷрои корҳои мавсимӣ ё ба иҷора додан) гузаронидани мошин, зиёда аз 2 моҳ дар ҷои нав ба кайди муваққатӣ гирифта мешавад.
5. Додани ҳуҷҷатҳои техникӣ ва аломатҳои рақамии давлатӣ бар ивази рақамҳои фарсудашуда ё гумшуда
33. Шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии фарсудашудаи мошин дар асоси мактуб ё аризаи соҳиби он бо пешниҳоди шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии фарсудашуда иваз карда мешаванд.
34. Дар сурати иваз намудани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии фарсудашуда танҳо маблағи арзиши онҳо ва маблағи хизматрасониҳо оид ба тағйиротдарорӣ пардохт карда мешавад.
35. Дар вақти додани шиносномаҳои техникӣ, талонҳои техникӣ ва аломати рақамии давлатии нав ба дафтари бақайдгирии мошинҳо тағйироти дахлдор дароварда мешавад.
36. Дар ҳолати гум шудани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломатҳои рақамии давлатии мошин, додани ҳуҷҷату аломатҳои рақамии давлатии нав дар асоси мактуб ё аризаи соҳиби он, бо қайди на камтар аз ду шӯъбаи ноҳиявии (шаҳрии) Бозрасии давлатии автомобилӣ ва ё мақомоти Бозрасӣ дар маҳалҳо, бобати дар онҳо мавҷуд набудани ҳуҷҷату аломатҳои рақамии давлатии гумшуда сурат мегирад.
37. Дар ин ҳолат низ ба дафтари бақайдгирии мошинҳо тағйирот дароварда шуда, тибқи тартиби муқарраргардида маблағи арзиши хуҷҷатҳову аломатҳои рақамии давлатии гумшуда ва маблағи даровардани тағйироти даровардашуда пардохт мешавад.
6. Насби аломати рақамии давлатӣ ба мошинҳо
38. Аломатҳои рақамии давлатии мошинҳо часпонида мешаванд:
- дар ҷои махсуси барои часпонидани аломати рақамии давлатӣ пешбинигардидаи тракторҳо ва дигар мошинҳои худгард;
- дар тракторҳо ва дигар мошинҳои худгарде, ки барои механизатор кабина дошта, ҷойи махсуси часпонидани аломати рақамии давлатӣ надоранд, аз қафои тарафи чапи болоӣ кабина, дар зери чароғаки фонусии болои кабина;
- дар ядакҳои тракторӣ дар ҷойҳои махсуси барои часпонидани аломати рақамии давлатӣ пешбинигардида ва дар сурати набудани ҷойи махсус дар тарафи чапи қафои ядак, дар зери девора.
39. Дар ҳама ҳолат аломати рақамии давлатии мошинҳо бояд мустаҳкам часпонида шуда, бо чароғаки фонусӣ, алалхусус дар мавриди иҷрои корҳои нақлиётии шабона ва кашонидани маҳсулоти кишоварзӣ равшан карда шавад.
7. Тартиби тайёр намудан, баҳисобгирӣ ва нигохдории ҳуҷҷатҳои техникӣ ва аломатҳои рақамии давлатӣ
40. Аломатҳои рақамии давлатии мошинҳо тибқи стандарти Ҷумҳурии Тоҷикистон СТ ҶТ 10. 20-95 "Аломатҳои бақайдгирии давлатӣ барои воситаҳои нақлиёт. Намуд ва андозаҳои асосӣ. Талаботи техникӣ" тайёр карда мешаванд.
41. Аломатҳои рақамии давлатии мошинҳо мувофиқи рамзҳои минтақавӣ (01- шаҳри Душанбе ва ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ, 02вилояти Суғд, 03- вилояти Хатлон, 04- ВМКБ), дар корхона ё сехҳои махсусгардонидашудаи тайёркунии аломатҳои рақамии давлатӣ бо фармоиши Бозрасӣ тайёр карда мешаванд.
42. Бозрасӣ мақомоти маҳаллии худро тибқи талабот ва рамзҳои минтақавӣ бо аломатҳои рақамии давлатӣ таъмин менамояд.
43. Шиносномаҳои техникӣ ва талонҳои техникии бақайдгирии мошинҳо мувофиқи намунаҳои аз тарафи Бозрасӣ муқарраршуда, бо фармоиши Бозрасӣ дар матбааҳои барои иҷрои чунин кор иҷозатнома дошта тайёр шуда, тибқи дархосту талабот ба мақомоти он дар маҳалҳо дастрас карда мешаванд.
44. Баҳисобгирии талабот, воридот ва сарфи шиносномаҳои техникӣ, талонҳои техникӣ ва аломатҳои рақамии давлатӣ аз тарафи мақомоти Бозрасӣ дар маҳалҳо, амалӣ гардида, бо ҳисоботи семоҳаи молиявӣ ба Бозрасӣ пешниҳод карда мешаванд.
45. Ҳуҷҷатҳое, ки дар асоси онҳо бақайдгирӣ ва ё азқайдбарории мошинҳо бо додани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатӣ анҷом ёфтааст, дар ҷузвдон ва дафтарҳои алоҳида тагдӯзӣ шуда, дар муддати 5 (панҷ) сол дар мақомоти Бозрасӣ нигоҳ дошта мешаванд ва пас аз анҷоми ин мӯҳлат бо тартиб додани санади махсус нобуд карда мешаванд. Мӯҳлати нигоҳдории дафтарҳои бақайдгирӣ ва аз қайдбарории мошинҳо - 25 (бисту панҷ) сол пас аз пур карданашон мебошад.
46. Ҷавобгарӣ барои нигоҳдорӣ ва истифодабарии дурусти шиносномаҳои техникӣ, талонҳои техникӣ ва аломатҳои рақамии давлатии додашуда ба зиммаи соҳибони мошинҳо гузошта мешавад.
47. Ҳама масъалаҳои баҳснок, ки байни соҳибони мошинҳо ва мақомоти Бозрасӣ дар маҳалҳо ба вуҷуд меояд, аз тарафи Бозрасӣ баррасӣ мешавад. Дар сурати норозигии яке аз тарафҳо масъалаи баҳснок бо тартиби муқаррарнамуда бо роҳи судӣ ҳал мешавад.
Ниг. ба Замимаи 1 - 6
Тартиби бақайдгирӣ ва баҳисобгирии тракторҳо, комбайнҳо, мошинҳои худгарди кишоварзӣ, мелиоративӣ, роҳсозию сохтмонӣ, ядак ва нимядакҳои тракторҳо
1. Муқаррароти умумӣ
1. Тартиби бақайдгирӣ ва баҳисобгирии тракторҳо, комбайнҳо, мошинҳои худгарди кишоварзӣ, мелиоративӣ, роҳсозию сохтмонӣ, ядак ва нимядакҳои тракторҳо (минбаъд - Тартиб) санади меъёрии ҳуқуқӣ буда, тартиби бақайдгирӣ ва баҳисобгирии тракторҳо, комбайнҳо, мошинҳои худгарди кишоварзӣ, мелиоративӣ, роҳсозию сохтмонӣ, ядак ва нимядакҳои тракторҳоро дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба танзим медарорад.
2. Бақайдгирӣ, азқайдбарорӣ ва азнавбақайдгирии мошинҳо аз тарафи Бозрасии назорати давлатии техникаи кишоварзии Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - Бозрасӣ) ва мақомоти он дар маҳалҳо анҷом дода мешавад.
3. Иҷрои Тартиби мазкур барои ҳамаи хоҷагиҳо, корхонаю иттиҳодияҳо ва муассисаю ташкилотҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, тобеият ва шакли моликияташон, инчунин шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шахсони ҳуқуқӣ ва воқеии хориҷӣ, шахсони бешаҳрвандӣ, ки дар тавозуни худ тракторҳо, комбайнҳо, мошинҳои худгарди кишоварзӣ, мелиоративӣ, роҳсозию сохтмонӣ, ядак ва нимядакҳои тракторҳо (минбаъд - мошинҳо) доранд, ҳатмист.
4. Бақайдгирии мошинҳо бо додани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва рақами давлатӣ, ба мақсади баланд бардоштани масъулияти соҳибони ин воситаҳо, тақвияти назорати ҳолати техникӣ, гузаронидани муоинаи ҳатмии техникии солона, риояи қоидаҳои ҳаракат дар роҳ ҳангоми иҷрои корҳои нақлиётию боркашонӣ ва иҷозат додан барои истифодабарии онҳо анҷом дода мешавад.
5. Истифодабарии мошинҳо бе шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатӣ манъ мебошад.
6. Шахсони ҳуқуқӣ ва шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин шахсони ҳуқуқӣ ва шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандӣ, ки мошин гирифтаанд (харидорӣ намудаанд), вазифадоранд дар муддати даҳ шабонарӯз онро ба қайд гузоранд (аз нав ба қайд гузоранд).
7. Шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ барои риоя накардани тартиби муқарраршудаи бақайдгирӣ ва ё аз нав ба қайд гирифтани мошинҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.
2. Бақайдгирии мошинҳо
8. Бақайдгирии мошинҳо вазифаи соҳибони онҳо буда, он аз ҷониби Бозрасӣ ва мақомоти он дар маҳалҳо бо пешниҳоди ҳуҷҷатҳои зерин анҷом дода мешавад:
- мактуб (бо мӯҳр) ё аризаи соҳиби мошин, ки дар он маълумоти асосӣ нишон дода мешавад (замимаи 1);
- ҳуҷҷатҳо, аз он ҷумла молиявӣ, шартномавӣ ва дигар ҳуҷҷатҳое, ки қонунӣ будани гирифтан ва ё харидории ин воситаҳоро тасдиқ менамоянд;
- ҳуҷҷати аз тарафи заводи истеҳсолкунанда додашуда (формуляр, сертификат - шиносномаи техникии заводи истеҳсолкунанда);
- фармони (бо мӯҳр) хоҷагӣ, корхона, муассиса ё ташкилот дар бораи ба тавозун гирифтани мошин (бо нишондоди шахси масъул оид ба нигоҳорию истифодабарӣ ва суроғаи нигоҳдорӣ);
- санад оид ба ҳолати техникӣ ва мувофиқат ба талаботи техникаи бехатарӣ;
- ҳуҷҷатҳои молиявӣ (расидҳо) оид ба супоридани маблағҳои боҷ, муоинаи техникии ҳатмии солона ва суғуртаи ҳатмии давлатӣ;
- барои мошинҳои нав ё пеш дар истифодабуда, ки аз хориҷа ворид карда мешаванд, инчунин пешниҳод намудани нусхаи тасдиқшудаи эъломияи гумрукӣ (шаклҳои ТД-1, ТД-3), шаҳодатномаи воридотӣ (шакли 75/27, аслаш), шиносномаи техникӣ (барои мошинҳои пештар дар истифода буда), борхат (инвойс) ва варақаи бастабандӣ талаб карда мешавад.
9. Мошинҳое, ки аз ҳисоби қисмҳои асосӣ ва агрегатҳои мошинҳои аз ҳисоб баровардашуда ва дигар қисмҳои эҳтиётӣ ба таври инфиродӣ барқарор карда шудаанд дар асоси ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи соҳибии онҳо, пас аз гузаронидани озмоиши истеҳсолӣ ва тартиби додани санади техникӣ ба қайд гирифта мешаванд.
10. Дар ҳолатҳои то фурӯхтан дар заводи истеҳсолкунанда қарор доштани мошин, ё барои фурӯш ба ташкилоту муассиса дода шудан ё дар ихтиёри соҳибкори инфиродии дар асоси иҷозатнома ба хариду фурӯш машғулбуда будани мошинҳо, бақайдгирии ҳатмии мошинҳо гузаронида намешавад.
11. Сохти (конструксияи) мошинҳои ба қайд гирифташаванда бояд ба талаботи бехатарӣ барои ҳхаёт, саломатии одамон, ҳифзи амвол ва муҳити зист, ки бо стандартҳо, сертификатҳо ва дигар санадҳои меъёрии амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шудаанд, ҷавобгӯ бошад.
12. Муҳандисон - нозирони техникии Бозрасӣ ва мақомоти он дар маҳалҳо вазифадоранд ба соҳибони мошинҳо дар татбиқи ҳуқуқу манфиатҳои қонунии онҳо кӯмак намуда, ҳуқуқ ва вазифаҳои онҳоро дар масъалаи анҷомдиҳии бақайдгирӣ фаҳмонда диҳанд.
13. Ба Бозрасӣ ва мақомоти он дар маҳалҳо, инчунин муҳандисоннозирони техникӣ ошкор ё паҳн намудани маълумот ва ҳуҷҷатҳое, ки дар вақти анҷомдиҳии бақайдгирӣ ба онҳо маълум гардиданд, ба ғайр аз мавридҳои бо қонунгузорӣ пешбинишуда, манъ мебошад.
14. Маълумот оид ба анҷомдиҳии бақайдгирӣ танҳо ба соҳибони мошинҳо дода мешавад. Маълумот оид ба анҷомдиҳии бақайдгирӣ, мошинҳои ба қайд гирифташуда ва соҳибони онҳо, танҳо ба муассис ва мақомоти ваколатдори давлатӣ, аз ҷумла Бозрасии давлатии автомобили Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - Бозрасии давлатии автомобилӣ), дар асоси дархости хаттӣ дода мешавад.
15. Мошинҳои наве, ки бевосита аз заводи истеҳсолкунанда гирифта мешаванд, бе муоинаи техникӣ ва мошинҳои пештар дар истифода буда танҳо пас аз муоинаи техникӣ аз тарафи кормандони мақомоти Бозрасӣ ва тартиб додани санади санҷиши техникӣ ба қайд гирифта мешаванд (Замимаи 3).
16. Ба ҳар як мошин шиносномаи техникӣ (Замимаи 4), талони техникӣ (замимаи 5) ва аломати рақамии давлатӣ дода мешавад, ки ин ҳуҷҷатҳо мансубияти мошинро дар вақти истифодабарӣ тасдиқ менамоянд. Соҳибони мошинҳо маблағи арзиши шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва рақами давлатиро, ки андозаи он бо мувофиқаи Хадамоти зиддиинҳисории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад, пешакӣ пардохт менамоянд.
17. Пардохти боҷ ба буҷет, барои амалҳои Бозрасӣ, ки номгӯи онҳо бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет" муқаррар гардидааст ва меъёри онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд, низ аз тарафи соҳибони мошинҳо анҷом дода мешавад. Ҳисоб, пардохт ва баргардонидани маблағи пардохташудаи боҷ тибқи тартиби муқарраршуда анҷом дода мешавад.
18. Шиносномаи техникӣ ва талони техникӣ дар дасти соҳиби мошин нигоҳ дошта мешавад. Ҳангоми ба кор баромадани мошин талони техникӣ якҷоя бо роҳхат ба механизатор (ронанда) дода мешавад ва он бо талаби корманди мақомоти Бозрасӣ ва Бозрасии давлатии автомобилӣ пешниҳод карда мешавад.
19. Тибқи конунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифодабарии мошин бе ҳуҷҷатҳои техникӣ қатъиян манъ аст.
20. Шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии мошинҳо мувофиқи стандарти давлатӣ ба таври марказонидашуда аз тарафи Бозрасӣ тайёр карда шуда, мақомоти он дар маҳалҳо бо онҳо таъмин карда мешаванд.
21. Ҳангоми бақайдгирии мошинҳо ҳамаи маълумоти зарурӣ дар дафтари махсуси бақайдгирӣ сабт карда мешаванд (Замимаи 6).
22. Ҳангоми азнавбақайдгирии мошинҳо аз як шахси ҳуқуқӣ ё воқеӣ ба дигар шахси ҳуқуқӣ ё воқеие, ки дар ҳудуди як ноҳия воқеъ мебошанд, аломати рақамии давлатӣ иваз карда намешавад. Дар ин хусус дар дафтари махсуси бақайдгири ва азқайдбарорӣ қайд дароварда мешавад.
3. Азнавбақайдгирии мошинҳо
23. Азнавбақайдгирии мошинҳо дар ҳолати иваз шудани соҳиби он, дар асоси ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда, санади дахлдори вазорат ё ташкилоти болоӣ (барои ташкилоту муассиса ва хоҷагиҳо), санади қабулу супоридан, пурра пардохт гардидани шартномаи иҷораи молиявӣ (лизинг), шартномаи хариду фурӯш, ҳисобнома, ҳалномаи суд (дар сурати фавти соҳиби мошин), шиносномаи техникӣ сурат мегирад.
24. Дар дигар ҳолатҳо, инчунин дар вақти хариду фурӯш ва аз як тавозун ба тавозуни дигар додан аломати рақамии давлатии мошинҳо гирифта шуда, ҳангоми бақайдгирӣ дар ҷои нав аломати рақамии давлатии нав дода мешавад ва ин қайд дар дафтари махсуси бақайдгирӣ дарҷ мегардад (Замимаи 6).
25. Дар ҳама ҳолатҳое, ки суроғаи нигоҳдории мошин иваз мегардад (бо дигар шудан ё нашудани соҳибаш) дар ин бора дар дафтари махсуси бақайдгирӣ ва азқайдбарорӣ ва шиносномаи техникӣ тағийрот дароварда шуда, дар ҷои нави бақайдгирӣ талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии нав дода мешавад.
4. Аз қайд баровардани мошинҳо
26. Азқайдбарории мошинҳо дар асоси мактуб (бо мӯҳр) ва ё аризаи соҳиби он (замимаи 2) дар ҳолатҳои зерин анҷом дода мешавад:
- ҳангоми хариду фурӯш, иваз шудани соҳиби мошин;
- ҳангоми бебозгашт аз тавозун ба тавозун гузаронидан;
- ҳангоми иваз шудани суроғаи нигоҳдорӣ ё маҳалли истиқомати соҳиби мошин;
- баъди аз ҳисоб баровардан, бо пешниҳоди санаду қарорҳои азҳисоббарорӣ, (барои ташкилоту хоҷагиҳои давлатӣ), инчунин қарори дахлдори мақомоти давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон.
27. Аз қайд баровардани мошинҳо дар асоси мактуб (бо мӯҳр тасдиқшуда), фармон ва ваколатномаи муассисаю ташкилот ва хоҷагиҳо, барои мошинҳои дар моликияти шахсӣ қарордошта бошад, дар асоси ариза ва нусхаи шиносномаи шаҳравандӣ, бо пешниҳод намудани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатӣ анҷом дода мешавад.
28. Дар вақти азқайдбарорӣ талони техникӣ ва аломати рақамии давлатӣ гирифта шуда, ба шиносномаи техникӣ ва дафтари махсуси бақайдгирӣ ва азқайдбарории мошинҳо қайд дароварда мешавад.
29. Ба ҷои нави бақайдгирӣ мошин бе аломати рақамии давлатӣ, бо рақами муваққатии "Транзит"-ӣ ба мӯҳлати 10 рӯз интиқол дода мешавад.
30. Мошине, ки аз ҳисоб бароварда мешавад, дар асоси мактуб ё аризаи соҳиби он бо гирифтани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии он аз ҷониби мақомоти Бозрасӣ аз қайд бароварда мешавад.
31. Асос барои азҳисоббарории мошинҳо ба муассисаву ташкилотҳо ва хоҷагиҳои давлатӣ қарори дахлдори мақомоти давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисобида мешавад.
32. Дар ҳолати муваққатан аз як ноҳия ба дигар ноҳия (барои иҷрои корҳои мавсимӣ ё ба иҷора додан) гузаронидани мошин, зиёда аз 2 моҳ дар ҷои нав ба кайди муваққатӣ гирифта мешавад.
5. Додани ҳуҷҷатҳои техникӣ ва аломатҳои рақамии давлатӣ бар ивази рақамҳои фарсудашуда ё гумшуда
33. Шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии фарсудашудаи мошин дар асоси мактуб ё аризаи соҳиби он бо пешниҳоди шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии фарсудашуда иваз карда мешаванд.
34. Дар сурати иваз намудани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатии фарсудашуда танҳо маблағи арзиши онҳо ва маблағи хизматрасониҳо оид ба тағйиротдарорӣ пардохт карда мешавад.
35. Дар вақти додани шиносномаҳои техникӣ, талонҳои техникӣ ва аломати рақамии давлатии нав ба дафтари бақайдгирии мошинҳо тағйироти дахлдор дароварда мешавад.
36. Дар ҳолати гум шудани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломатҳои рақамии давлатии мошин, додани ҳуҷҷату аломатҳои рақамии давлатии нав дар асоси мактуб ё аризаи соҳиби он, бо қайди на камтар аз ду шӯъбаи ноҳиявии (шаҳрии) Бозрасии давлатии автомобилӣ ва ё мақомоти Бозрасӣ дар маҳалҳо, бобати дар онҳо мавҷуд набудани ҳуҷҷату аломатҳои рақамии давлатии гумшуда сурат мегирад.
37. Дар ин ҳолат низ ба дафтари бақайдгирии мошинҳо тағйирот дароварда шуда, тибқи тартиби муқарраргардида маблағи арзиши хуҷҷатҳову аломатҳои рақамии давлатии гумшуда ва маблағи даровардани тағйироти даровардашуда пардохт мешавад.
6. Насби аломати рақамии давлатӣ ба мошинҳо
38. Аломатҳои рақамии давлатии мошинҳо часпонида мешаванд:
- дар ҷои махсуси барои часпонидани аломати рақамии давлатӣ пешбинигардидаи тракторҳо ва дигар мошинҳои худгард;
- дар тракторҳо ва дигар мошинҳои худгарде, ки барои механизатор кабина дошта, ҷойи махсуси часпонидани аломати рақамии давлатӣ надоранд, аз қафои тарафи чапи болоӣ кабина, дар зери чароғаки фонусии болои кабина;
- дар ядакҳои тракторӣ дар ҷойҳои махсуси барои часпонидани аломати рақамии давлатӣ пешбинигардида ва дар сурати набудани ҷойи махсус дар тарафи чапи қафои ядак, дар зери девора.
39. Дар ҳама ҳолат аломати рақамии давлатии мошинҳо бояд мустаҳкам часпонида шуда, бо чароғаки фонусӣ, алалхусус дар мавриди иҷрои корҳои нақлиётии шабона ва кашонидани маҳсулоти кишоварзӣ равшан карда шавад.
7. Тартиби тайёр намудан, баҳисобгирӣ ва нигохдории ҳуҷҷатҳои техникӣ ва аломатҳои рақамии давлатӣ
40. Аломатҳои рақамии давлатии мошинҳо тибқи стандарти Ҷумҳурии Тоҷикистон СТ ҶТ 10. 20-95 "Аломатҳои бақайдгирии давлатӣ барои воситаҳои нақлиёт. Намуд ва андозаҳои асосӣ. Талаботи техникӣ" тайёр карда мешаванд.
41. Аломатҳои рақамии давлатии мошинҳо мувофиқи рамзҳои минтақавӣ (01- шаҳри Душанбе ва ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ, 02вилояти Суғд, 03- вилояти Хатлон, 04- ВМКБ), дар корхона ё сехҳои махсусгардонидашудаи тайёркунии аломатҳои рақамии давлатӣ бо фармоиши Бозрасӣ тайёр карда мешаванд.
42. Бозрасӣ мақомоти маҳаллии худро тибқи талабот ва рамзҳои минтақавӣ бо аломатҳои рақамии давлатӣ таъмин менамояд.
43. Шиносномаҳои техникӣ ва талонҳои техникии бақайдгирии мошинҳо мувофиқи намунаҳои аз тарафи Бозрасӣ муқарраршуда, бо фармоиши Бозрасӣ дар матбааҳои барои иҷрои чунин кор иҷозатнома дошта тайёр шуда, тибқи дархосту талабот ба мақомоти он дар маҳалҳо дастрас карда мешаванд.
44. Баҳисобгирии талабот, воридот ва сарфи шиносномаҳои техникӣ, талонҳои техникӣ ва аломатҳои рақамии давлатӣ аз тарафи мақомоти Бозрасӣ дар маҳалҳо, амалӣ гардида, бо ҳисоботи семоҳаи молиявӣ ба Бозрасӣ пешниҳод карда мешаванд.
45. Ҳуҷҷатҳое, ки дар асоси онҳо бақайдгирӣ ва ё азқайдбарории мошинҳо бо додани шиносномаи техникӣ, талони техникӣ ва аломати рақамии давлатӣ анҷом ёфтааст, дар ҷузвдон ва дафтарҳои алоҳида тагдӯзӣ шуда, дар муддати 5 (панҷ) сол дар мақомоти Бозрасӣ нигоҳ дошта мешаванд ва пас аз анҷоми ин мӯҳлат бо тартиб додани санади махсус нобуд карда мешаванд. Мӯҳлати нигоҳдории дафтарҳои бақайдгирӣ ва аз қайдбарории мошинҳо - 25 (бисту панҷ) сол пас аз пур карданашон мебошад.
46. Ҷавобгарӣ барои нигоҳдорӣ ва истифодабарии дурусти шиносномаҳои техникӣ, талонҳои техникӣ ва аломатҳои рақамии давлатии додашуда ба зиммаи соҳибони мошинҳо гузошта мешавад.
47. Ҳама масъалаҳои баҳснок, ки байни соҳибони мошинҳо ва мақомоти Бозрасӣ дар маҳалҳо ба вуҷуд меояд, аз тарафи Бозрасӣ баррасӣ мешавад. Дар сурати норозигии яке аз тарафҳо масъалаи баҳснок бо тартиби муқаррарнамуда бо роҳи судӣ ҳал мешавад.
Ниг. ба Замимаи 1 - 6
