ҚОИДАҲОИ БЕХАТАРӢ ДАР ХОҶАГИИ ГАЗ

1. ҚОИДАҲОИ УМУМӢ

1. Қоидаҳои бехатарӣ дар хоҷагии газ мутобиқи сархати сиюми банди 6 Низомномаи Хадамоти назорати давлатии бехатарии корҳо дар саноат ва соҳаи кӯҳкории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3 марти соли 2014, №152 тасдиқ шудааст, таҳия гардида, талаботро барои лоиҳакашӣ, сохтмон ва истифодабарии системаи газтаъминкунӣ бо гази табиӣ (конҳои гази табиӣ ва нафтугаз) бо фишори барзиёди на кам аз 1,2 МПа (12 кгс/см2), гази моеи карбогидрид (минбаъд - ГМК) бо фишори барзиёди на кам аз 1,6 МПа (16 кгс/см2), ки ба сифати сӯзишворӣ истифода бурда мешаванд, муқаррар мекунад.

2. Қоидаҳои мазкур амалӣ мегарданд ба:

- қубурҳои интиқоли газии шаҳрҳо, ноҳияҳо, шаҳраку деҳотҳо, маҳалҳои аҳолинишин, корхонаҳои саноатӣ ва кишоварзӣ;

- нуқтаҳои газтанзимкунӣ (минбаъд - НГТ) ва дастгоҳҳои газтаъминкунӣ (минбаъд - ДГТ);

- истгоҳҳои газпуркунӣ (минбаъд - ИГП), нуқтаҳои газпуркунӣ (минбаъд - НГП), истгоҳҳои газпуркунии автомобилии доимӣ (минбаъд -ИГПАД), дастгоҳҳои балонии зарфӣ ва гурӯҳии гази моеъ;

- қубурҳои дохилии газӣ ва таҷҳизоти газии биноҳои таъиноташон гуногун.

3. Қоидаҳои мазкур амалӣ намегарданд ба:

- қубурҳои интиқоли газии технологӣ ва таҷҳизоти газии истеҳсолоти кимиёвӣ, нафтукимиёвӣ, нафтҳосилкунӣ ва коркарди нафт;

- хоҷагии гази саноати металлургии корхонаҳои коркарди металлургияи сиёҳ;

- агрегатҳо ва таҷҳизоти таҷрибавӣ ва озмоишӣ;

- истгоҳҳои копрессории газпуркунии автомобилӣ (минбаъд - ИКГА), нуқтаҳои ивазкунии балонҳои гази моеи карбогидрид (минбаъд - НИБ ГМК);

- дастгоҳҳои газистифодабарии мутаҳаррик, инчунин таҷҳизоти нақлиёти автомобилӣ, роҳи оҳан, киштиҳои дарёӣ, баҳрӣ ва ҳавоӣ;

- дастгоҳҳои истифодабарандаи қувваи таркиши омехтаи газу ҳаво ё барои дарёфти газҳои муҳофизавӣ таъиншуда.

2. ТАЛАБОТ БА ШАХСОНИ МАНСАБДОР ВА ҲАЙАТИ ХИЗМАТРАСОН

4. Роҳбарони корхонаҳо ва сохторҳои зертобеи онҳо, мутахассисоне, ки ба корҳои лоиҳакашӣ, сохтмонӣ, бурдани назорати техникӣ, танзими системаи автоматонӣ, ҳифз ва бонгдиҳӣ, истифодабарии иншооти хоҷагии газӣ, дастгоҳҳои дудбароранда ва воситаҳои ҳавотозакунӣ, инчунин устодоне, ки ба омода намудани кадрҳо машғуланд, бояд аз тайёрии лозима ва санҷиши донишҳои Қоидаҳои мазкур дар доираи корҳои аз ҷониби онҳо анҷомшаванда гузаранд.

Эзоҳ: шасхоне, ки танҳо барои истифодабарии бехатари асбобҳои насбшудаи гази маишӣ дар корхонаҳои хизматрасонии маишии бе хусусияти истеҳсолотӣ, биноҳои ҷамъиятӣ ва истиқоматӣ масъул мебошанд, бояд на камтар аз як маротиба дар як сол дар утоқҳои техникии корхонаҳои хоҷагии газӣ аз дастурамал бо гирифтани ёддошт гузаранд.

5. Ба кафшери қубурҳои интиқоли газии оҳанин – кафшергарони аз аттестатсия тибқи Қоидаҳои гузарондани аттестатсияи кафшергарон гузарондашуда, ба кафшери қубурҳои интиқоли газии полиэтиленӣ – кафшергарони аз таҳсил ва комиссияи аттестатсионӣ тибқи тартиби муваққатии аттестатсияи кафшергарони қубурҳои полиэтиленӣ гузарондашуда роҳ дода мешаванд. Аттестатсияи кафшергарон бо иштироки нозири Хадамоти назорати давлатии бехатарии корҳо дар саноат ва соҳаи кӯҳкории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронда мешавад. Ба кафшергароне, ки аз санҷиши донишҳои назариявӣ ва малакаҳои амалиявӣ бо муваффақият гузаштаанд, шаҳодатномаи шакли муқарраршуда супорида мешавад.

6. Кормандони машғул ба сохтмон, танзими системаи автоматонӣ, ҳифз ва бонгдиҳӣ, истифодабарии иншооти хоҷагии газӣ, дастгоҳу асбобҳои газистифодабаранда, инчунин дастгоҳу истифодабарии воситаҳои ҳавотозакунӣ ва дастгоҳҳои дудбароранда, қабл аз таъин шудан ба кори мустақил уҳдадоранд, ки аз омӯзиши усулҳои бехатарии меҳнат ва қабули иҷрои кор дар хоҷагии газӣ гузашта, имтиҳонро тибқи тартиби муқарраршуда супоранд.

7. Таълими кормандони хоҷагии газӣ бо усулҳои бехатарии меҳнат ва қабули иҷрои корҳо бояд тибқи талаботи стандарти давлатӣ 12.0.004 — 90. (минбаъд- СД) гузаронда шавад.

8. Нақшаҳо ва барномаҳои таълимӣ оид ба таълими кафшергарон, кормандони дастгоҳҳои газистифодабаранда, инчунин шахсони иҷрокунандаи корҳои хавфноки газӣ бояд бо мақомоти минтақавии Хадамоти назорати давлатии бехатарии корҳо дар саноат ва соҳаи кӯҳкории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (Минбаъд – мақомоти минтақавии Хадамот) давлатӣ мувофиқа карда шаванд.

9. Ба иҷрои корҳои хавфноки газӣ кормандони муҳандисӣ-техникӣ ва коргароне роҳ дода мешаванд, ки аз таълим гузаштаанд ва имтиҳони қоидаю техникаи бехатарӣ ва технологияи гузарондани корҳои 49 хавфноки газӣ супоридаанд, аз таҷрибаҳосилкунии амалӣ оид ба иҷрои корҳои хавфноки газӣ гузаштаанд ва метавонанд аз воситаҳои муҳофизаткунадаи шахсӣ (ниқоби зидди газ ва миёнбанди наҷотдиҳанда) истифода намоянд ва тарзи расондани ёрии аввалини то тиббиро донанд.

10. Малакаҳои амалиявӣ ҳангоми омӯзиши корҳои хавфноки газӣ бояд дар машқгоҳҳои таълимӣ, қубурҳои интиқоли газии коркунанда ва таҷҳизоти газӣ ё дар ҷойҳои дигар дар мувофиқа бо мақомоти минтақавии Хадамот такмил дода шаванд.

11. Санҷиши аввалини донишҳои шахсони дар бандҳои 4, 6 ва 9 Қоидаи номбаршуда, инчунин раисикунанда ва аъзои комиссияҳои доимоамалкунанда вобаста ба Қоидаҳои бехатарӣ, усулҳои бехатарии меҳнат ва қабули иҷрои корҳо дар хоҷагии газӣ бояд бо иштироки нозири хоҷагии газӣ гузаронда шавад.

12. Раисикунандагон ва аъзои комиссияи доимоамалкунанда, инчунин шахсони дар банди 4 Қоидаи номбаршуда бояд мунтазам аз санҷиши донишҳо дар комиссияи доимоамалкунандаи корхонаҳо ва ташкилотҳо, дар курсҳои таълимии комбинатҳо ё мақомоти минтақавии Хадамот гузаранд.

13. Санҷиши такрории донишҳои шахсони дар бандҳои 6 ва 9 Қоидаи дарҷгардида бояд дар комиссияи доимоамалкунандаи корхонаҳо ва ташкилотҳо гузаронда шавад.

14. Санҷиши такрории донишҳои сардорон ва мутахассисон оид ба Қоидаҳои мазкур дар се сол як маротиба ва санҷиши донишҳои коргарон оид ба усулҳои бехатарии меҳнат ва қабули иҷрои корҳо дар хоҷагии газӣ дар 12 моҳ як маротиба гузаронда мешавад. Зарурати иштироки нозир дар санҷиши такрории донишҳо аз мақомоти минтақавии Хадамот вобастагӣ дорад. Шахсони масъул уҳдадоранд на дертар аз 5 рӯз оид ба вақт ва маҳалли гузарондани имтиҳон мақомоти минтақавии Хадамотро хабардор созанд.

15. Кормандони роҳбарикунанда ва мутахассисоне, ки аз имтиҳон нагузаштаанд, мутобиқи талаботи бандҳои 4, 12 ва 9 Қоидаҳои мазкур ба корҳои лоиҳакашӣ, сохтмонӣ ва истифодабарии иншооти хоҷагии газӣ, истифодабарии дудбарорҳои асбобҳои газӣ, роҳбарикунии корҳои хавфноки газӣ, инчунин корҳои омӯзгорӣ оид ба омода намудани кадрҳо барои хоҷагии газӣ роҳ дода намешаванд. Кормандоне, ки имтиҳони усулҳои бехатарии меҳнат ва қабули иҷрои корҳоро дар хоҷагии газӣ насупоридаанд, ба иҷрои корҳои дар бандҳои 6 ва 9 Қоидаи номбаршуда роҳ дода намешаванд.

16. Кормандони роҳбарикунанда ва мутахассисон ҳангоми гузариш ба кори дигаре, ки аз ҷиҳати шарту хусусияти талаботи бехатарӣ аз кори қаблӣ фарқ мекунад, бояд имтиҳони донистани ин талаботро супоранд.

17. Ҳар як корманд пеш аз оғоз ба иҷрои мустақилонаи корҳои хавфноки газӣ бояд таҳти назорати корманди таҷрибадор муддати даҳ басти аввалини корӣ аз таҷрибаҳосилкунӣ гузарад.

18. Мутахассисоне, ки ба вайрон кардани Қоидаҳо ва дастурамал оид ба иҷрои бехатари корҳо роҳ додаанд, бояд аз санҷиши ғайринавбатии донишҳо гузаранд.

3. ТАШКИЛИ НАЗОРАТИ РИОЯИ ТАЛАБОТИ ҚОИДАҲОИ МАЗКУР

19. Назорати риояи талаботи Қоидаҳои мазкур дар рафти лоиҳакашӣ, сохтмон ва истифодабарии хоҷагии газӣ бояд аз ҷониби корхонаи иҷрокунандаи корҳои номбаршуда амалӣ карда шавад.

20. Дар ҳар корхона (иншоот) бояд низомнома (дастурамал) оид ба ташкил ва гузарондани назорати идоравӣ таҳия ва аз ҷониби роҳбарият тасдиқ карда шавад.

21. Назорати сифати корҳои сохтмонию васлгарӣ бояд мутобиқи Низомномаи назорати идоравие, ки тибқи талаботи меъёру қоидаҳои сохтмонии 3.01.01—85 ва МҚС 3.05.02 — 88 (Минбаъд – МҚС) таҳия шудааст, гузаронда шавад.

22. Низомнома (дастурамал) оид ба ташкил ва гузарондани назорати идоравӣ аз болои истифодабарии бехатари хоҷагии гази корхона бояд ба назар гирад:

- даврият ва ҳаҷми санҷишҳои гузарондашуда;

- тартиби ошкор ва бартараф кардани вайронкуниҳо;

- баҳодиҳии ҳолати қубурҳои интиқоли газ ва таҷҳизоти газӣ;

- санҷиши фаъолияти роҳбарияти хадамот, сехҳо ва сохторҳои дигари таъминкунандаи шартҳои дар ҷойҳои корӣ риоя намудани талаботи Қоидаҳои мазкур ва дастурамал;

- таҳлили сабабу омилҳои вайронкуниҳои ҷойдошта.

4. ЛОИҲАКАШИИ СИСТЕМАҲОИ ГАЗТАЪМИНКУНӢ

23. Лоиҳакашии системаҳои газтаъминкунии шаҳрҳо, ноҳияҳо, шаҳраку деҳотҳо, маҳалҳои аҳолинишин ва истеъмолкунандагони дигари алоҳидаи газ бояд газтаъминкунии беист, бехатар, инчунин имконияти қатъкунии фаврии минтақаҳои қубурҳои интиқоли газ, маҳаллаҳо, корхонаҳои саноатӣ, кишоварзӣ ва коммуналию маиширо таъмин намояд.

24. Ҳуҷҷатгузории лоиҳавии дастгоҳ ва сохтмони системҳои газтаъминкунӣ бояд ба талаботи ҳуҷҷатҳои меъёрии ҳангоми лоиҳакашии амалкунанда ҷавобгӯй бошад.

Эзоҳ: Ҳуҷҷатгузории лоиҳакашии васли плитаҳои иловагии гази маишӣ, асбобҳои газии лабораторӣ, сархонаҳои примусҳо ва асбобҳои дигари хурди газие, ки ба дудбаро муташаккилона равона кардани маҳсулоти сӯхташуда, инчунин насбкунии ҷудогонаи балонҳои ГМК-ро бо плитаи гази маишӣ талаб намекунад, метавонад бо ангораи таҳиянамудаи корхонаи хоҷагии газӣ ё бо розигии он аз ҷониби ташкилоти махсусгардондашудаи сохтмонию-васлгарӣ омодашуда пешниҳод карда шавад.

25. Ҳуҷҷатгузории лоиҳакашӣ то тасдиқ шудан аз ҷониби фармоишгар бояд бо корхонаи хоҷагии газӣ дар қисми санҷиши мутобиқатии он бо шартҳои техникии додашудаи лоиҳакашӣ мувофиқа карда шавад. Агар сохтмони системаҳои газтаъминкунӣ дар муддати 12 моҳ оғоз нашуда бошад, лоиҳаҳо боиси мувофиқакунии такрорӣ мегарданд.

26. Лоиҳакашии системаи газтаъминкунӣ бояд аз тарафи ташкилотҳои махсусгардондашудаи лоиҳавӣ иҷро карда шавад.

5. ИНШООТ ВА ҚАБУЛИ ОН БАРОИ ИСТИФОДАБАРӢ

27. Корҳои кафшерӣ, ҷудогузорӣ ва корҳои дигари сохтмонию васлгарӣ дар назди иншооти системаҳои газтаъминкунӣ бояд тибқи талаботи МҚС 3.05.02 - 88 гузаронда шаванд.

28. Сохтмони иншооти системаҳои газтаъминкуниро, чун қоида, ташкилотҳои махсусгардондашудаи сохтмонию-васлгарӣ амалӣ мекунанд, ки дорои:

- сардорон, мутахассисон ва кормандони омодашуда ва аз санҷиши донишҳо мутобиқи талаботи бандҳои 5, 5 ва 6 Қоидаҳои мазкур гузарондашуда;

- заминаи истеҳсолотӣ-техникӣ барои кафшери қубурҳо, омода кардани гиреҳҳо ва ҷузъиёти қубурҳои интиқоли газ, пӯшондани қубурҳо ва зарфҳои гази моеъ бо асбобҳои зиддизангзанӣ ва ҷудокунанда;

- тахта барои санҷиш ва озмоиши таҷҳизот;

- механизмҳо барои ҷобаҷокунӣ ва бурда овардани қубурҳо;

- лаборатория оид ба санҷиши сифати корҳои кафшерӣ ва ҷудокунанда, ки бо ин мақсад бо таҷҳизот, масолеҳ, асбобу анҷоми зарурӣ муҷаҳҳаз гардонда шудаанд;

- хадамоти геодезӣ (мустақил ё тибқи шартнома) барои санҷиши асбобу анҷоми вазъи нақшагӣ ва баландии қубурҳои интиқоли газии берунаи сохташаванда.

29. Ташкилотҳои махсусгардондашудаи сохтмонию васлгарӣ, инчунин лабораторияҳои ба ҳайати онҳо дохилшавандае, ки назорати сифати корҳои сохтмонӣ-ҷудокунандаро ба роҳ мемонанд, бояд дар мақомоти минтақавии Хадамот ба қайд гирифта шаванд.

30. Хоҷагиҳои газии шаҳрҳо, ноҳияҳо, шаҳраку деҳотҳо ва маҳалҳои аҳолинишин, инчунин корхонаҳои саноатӣ, кишоварзӣ ва коммуналӣ, дегхонаҳои гармкунӣ, ИГП, НГП ва ИГПАД пеш аз оғози кор оид ба бунёд, васл ва танзими онҳо бояд дар мақомоти минтақавии Хадамот ба қайд гирифта шаванд.

31. Барои бақайдгирии хоҷагии газӣ фармоишгар бояд ба мақомоти минтақавии Хадамот бо мактубе, ки дар он номгӯй ва суроғаи иншоот, номгӯйи ташкилоти сохтмонию-васлгарӣ қайд шудаанд, муроҷиат намояд. Ба мактуб бояд ҳуҷҷати лоиҳавӣ, нусхаи фармоиш оиди таъин шудан ва протоколи санҷиши дониши шахси назорати техникии сохтмонро ба уҳдадошта замима карда шаванд.

32. Оид ба оғози сохтмон ташкилотҳои сохтмонию-васлгарӣ бояд мақомоти минтақавии Хадамотро хабардор намояд.

33. Намояндагони мақомоти минтақавии Хадамот бояд ба ҳайати комиссияи қабули истифодадиҳии иншооти дар банди 30 Қоидаҳои мазкур номбаршуда шомил шаванд.

Эзоҳ: Қабули истифодадиҳии қубурҳои интиқоли газ бо фишори паст (зеризаминӣ бо дарозии то 200 метр ва сатҳизаминӣ новобаста аз дарозиаш) бо розигии роҳбари мақомоти минтақавии Хадамот бе иштироки нозир сурат гирад.

34. Фармоишгар уҳададор аст мақомоти минтақавии Хадамотро оид ба сана ва макони кори комиссияи қабул на дертар аз панҷ рӯз огоҳ созад.

35. Ҳангоми қабули иншоот комиссия бояд ҳуҷҷатгузории техникиро санҷида, тамоми системаи васлшудаи газиро, барои муайян намудани мувофиқатии он ба лоиҳа ва ошкор намудани нуқсонҳои васлгарӣ аз назар гузаронад. Ба ғайр аз ин, мувофиқатии дастгоҳҳои дудбароранда ва ҳавотозакунӣ, таҷҳизоти истифодашудаи қувваҳои барқӣ ва рӯшноидиҳанда низ ба лоиҳа бояд мавриди санҷиш қарор дода шаванд.

36. Ба комиссия ҳуқуқи талаби кушодани қисми дилхоҳи қубурҳои интиқоли газ барои гузарондани санҷиши иловагии сифати тайёркунӣ, инчунин барои гузарондани озмоишҳои такрорӣ, дода шудааст.

37. Ба ғайр аз ҳуҷҷати иҷро ба сохтмон, ки дар МҚС 3.05.02 — 88 нишон дода шудааст, ба комиссия ҳуҷҷатҳои зерин бояд пешниҳод карда шаванд:

- нусхаи фармоиш дар бораи таъини шахсе, ки барои истифодабарии бехатари хоҷагии газ масъул мебошад;

- низомнома оид ба хадамоти газии корхона ё шартнома дар бораи хизматрасонии техникӣ ва таъмири қубурҳои интиқоли газ ва таҷҳизоти газӣ, ки бо корхонаи хоҷагии газӣ ё ташкилоти махсусгардондашудаи дигар баста шудааст;

- протоколҳои санҷиши донишҳои сардорону мутахассисон вобаста ба қоидаҳо, меъёрҳо ва дастурамалҳо;

- дастурамалҳо ва ҷадвалҳои технологии бо Қоидаҳои мазкур пешбинишуда;

- санади ташкилоти махсусгардондашуда оид ба санҷиши ҳолати техникии дастгоҳҳои дудбароранда ва ҳавотозакунӣ;

- санади қабули таҷҳизоти газӣ барои корҳои танзимкунӣ;

- нақшаи пешгирӣ ва бартарафсозии садамаҳои эҳтимолӣ, аз ҷумла чораҳои муштарак бо корхонаҳои хоҷагии газӣ.

38. Қабули истифодадиҳии иншооти сохтмонашон нотамом, инчунин қубурҳои оҳанини зеризаминӣ ва зарфҳое, ки бо муҳофизати (тибқи лоиҳа) барқию-кимиёвӣ таъмин нашудаанд, мумкин нест.

39. Иншооти ИГП, НГП ва ИГПА ГМК сохтмонаш баанҷомрасида бояд тибқи талаботи МҚС 3.01.04—87 қабул карда шаванд.

40. Корҳои танзимкунӣ дар ИГП, НГП ва ИГПАД ГМК бояд мутобиқи талаботи МҚС 3.05.05 — 84 иҷро шавад.

41. То пуркунии зарфҳо ва қубурҳои интиқоли газ бо гази моеъ бояд қабули таҷҳизоти истгоҳ барои санҷиши комплексӣ таъмин гашта, воситаҳои муҳофизавии зиддисадамавӣ ва зиддисӯхтор ба кор дароварда шаванд.

42. Дар вақти санҷиши комплексӣ ҷиҳати мушоҳидаи ҳолати техникии таҷҳизот ва андешидани чораҳо оид ба бартарафсозии саривақтии вайроншавиҳо ва ихроҷи газ бояд навбатдории шабонарӯзии ҳайати хизматрасон ташкил карда шавад.

43. Ҳайати истгоҳ бояд дар хусуси камбудиҳои эҳтимолӣ ва тарзи бартарафсозии онҳо омӯзонда ва дастур дода шаванд, инчунин бо ҷадвалу дастурамалҳои зарурӣ, воситаҳои муҳофиза ва сӯхторхомӯшкунӣ, либоси махсус ва асбобу таҷҳизоти лозима таъмин карда шаванд.

6. БА ИСТИФОДА ДОДАНИ ХОҶАГИИ ГАЗӢ

44. Дар ҳар як корхона бояд чорабиниҳои комплексӣ, аз ҷумла системаи хизматрасонии техникӣ ва таъмир, ки дар ҳолати бекамукост нигоҳ доштани хоҷагии газ ва риояи Қоидаҳои мазкурро оид ба истифодабарии бехатари қубурҳои интиқоли газ, таҷҳизот ва агрегатҳои газистеъмолкунанда таъмин мекунанд, иҷро карда шаванд.

45. Таъмини иҷрои чорабиниҳои комплексӣ ба зиммаи роҳбари аввали корхона вогузор карда мешавад.

46. Тартиби ташкил ва гузарондани корҳо оид ба хизматрасонии техникӣ ва таъмири хоҷагии газӣ бо Қоидаҳои мазкур муайян карда мешавад.

47. Ҷадвалҳои хизматрасонии техникӣ ва таъмири хоҷагии газӣ аз ҷониби сармуҳандиси корхона-молик тасдиқ карда мешаванд.

48. Дар корхонаҳое, ки хизматрасонии таҷҳизоти газӣ тибқи шартнома сурат мегирад, ҷадвали хизматрасонии техникӣ бояд бо сармуҳандис (директори техникӣ)-и корхона, ки корҳои номбаршударо дар асоси шартнома иҷро мекунад, мувофиқа карда шаванд.

49. Барои шахсони бо истифодадиҳии хоҷагии газӣ машғулбуда, бояд дастурамалҳои мансабӣ, истеҳсолӣ, дастурамалҳо оид ба усулҳои бехатари корҳо ва зиддисӯхторӣ таҳия карда шаванд.

50. Дастурамалҳо бо дар назар доштани хусусияти хоҷагии газӣ, талаботи заводҳо – истеҳсолкунандагони таҷҳизотҳо ва шартҳои мушахасси истеҳсолот таҳия карда мешаванд.

51. Дастурамали мансабӣ бояд ҳуқуқу уҳдадориҳои сардорон ва мутахассисонро возеҳу дақиқ муайян намояд.

52. Дастурамали истеҳсолӣ бояд талабот оид ба иҷрои пайдарҳамии технологии амалиётҳои гуногун, тартиб ва ҳаҷми санҷиши сифати корҳои иҷрошударо дар бар гирад.

53. Ба дастурамал оид ба хизматрасонии техникӣ ва таъмири таҷҳизоти НГТ, ДГТ, ИГП, НГП, ИГПА ва дегхонаҳои гармкунӣ бояд ҷадвалҳои технологии бо макони муҷаҳҳазгардонии арматураи маҳкамкунанда ва лавозимоти назоратӣ-ченкунӣ ишорашуда, замима карда шаванд.

54. Дастурамали истеҳсолӣ ва ҷадвали технологӣ пас аз таҷдид, азнавсозии техникӣ ва тағйир ёфтани ҷараёни технологӣ то ба кор даровардани таҷҳизот, бояд аз нав дида баромада тасдиқ карда шавад.

55. Дастурамал оид ба бехатарии сӯхтор бояд ба талаботи қоидаҳои бехатарии сӯхтор Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгӯ бошад.

56. Корхона уҳдадор аст ҳуҷҷатгузории лоиҳавӣ ва иҷрои қубурҳои интиқоли газ ва иншооти газификатсияшудаи дар истифода бударо маҳфуз дорад.

57. Аз тарафи корхонаи хоҷагии газӣ супоридани ҳуҷҷатҳои зикргардида барои нигоҳ доштан танҳо дар сурати аз ҷониби онҳо ба иҷро расонда шудани хизматрасонии техникӣ ва таъмир мумкин мебошад.

58. Ба хар як қубури берунии газӣ, дастгоҳҳои муҳофизати барқӣ, зарфӣ ва балонии гуруҳӣ, НГТ (ДГТ), ИГП (НГП) ва ИГПА бояд шиносномаи баистифодадиҳӣ бо нишон додани тавсифҳои асосии техникӣ, инчунин маълумот оид ба таъмирҳои гузарондашуда тартиб дода шавад.

59. Дар сарчархакҳои арматура бояд самтҳои гардиш ҳангоми кушодан ва маҳкам кардани арматура ишора карда шаванд.

60. Қубурҳои интиқоли газ дар рафти истифодабарӣ бояд ба таври даврӣ ранг карда шаванд.

61. Дар қубурҳои интиқоли газии ИГП (НГП) ва ИГПА бояд самтҳои ҳаракати ҷараёни газ нишон дода шаванд.

7. ТАШКИЛИ ХИЗМАТРАСОНИИ ТЕХНИКӢ ВА ТАЪМИРИ ХОҶАГИИ ГАЗИ КОРХОНАҲО ВА ТАШКИЛОТҲО

62. Дар ҳар як корхона бо фармоиш шахси масъул барои истифодаи бехатари хоҷагии газӣ, аз ҷумлаи сардорон ва мутахассисон (сарэнергетик, сармеханик ва муовинони онҳо), ки бо тартиби муайяншуда аз санҷиши донишҳои Қоидаҳои мазкур гузаштаанд, таъин карда мешавад.

63. Дар корхонаҳое, ки газ дар якчанд сех (минтақа)-ҳо истифода бурда мешавад, ба ғайр аз шахси масъул барои истифодаи бехатари хоҷагии гази корхона, боз бо қарори маъмурият шахсони масъул дар сехҳо (минтақаҳо)-и алоҳида мумкин аст таъин карда шаванд.

64. Дар иншооте, ки ба шаҳрвандон бо ҳуқуқи моликияти шахсӣ тааллуқ доранд, ҷавобгарии ташкили истифодабарии бехатарии газ ба зиммаи молик вогузор карда мешавад.

65. Уҳдадории шахси масъули истифодабарии бехатари хоҷагии гази корхона, бо дастурамали мансабӣ муайян карда мешавад, ки дар он бояд пешбинӣ гардад:

- таъмини низоми бехатари газтаъминкунӣ;

- иштирок дар лоиҳаҳои газтаъминкунӣ ва дар корҳои комиссияи қабули иншооти газгузарондашуда барои истифодабарӣ;

- таҳия кардани дастурамалҳо, нақшаҳои пешгирӣ ва барҳамдиҳии садамаҳои эҳтимолӣ дар хоҷагии газӣ;

- иштирок дар комиссияи санҷиши донишҳои қоидаҳо, меъёрҳо ва дастурамалҳо оид ба хоҷагии газӣ барои кормандони корхона;

- бурдани назорати мунтазами истифодабарии бесадамавию бехатар ва таъмири қубурҳои интиқоли газию таҷҳизоти газӣ, санҷиши дурустии ҳуҷҷатгузории техникӣ ҳангоми истифодабарӣ ва таъмир;

- расондани ёрӣ дар кор ба шахсони масъули истифодабарии бехатари хоҷагии гази сех (минтақа)-ҳо;

- назорат аз болои фаъолияти онҳо;

- таҳияи нақшаи чорабиниҳо ва барномаҳо оид ба иваз ва азнавкунии таҷҳизоти куҳнашуда;

- ташкил ва гузарондани машқҳои зиддисадамавӣ бо мутахассисон ва коргарон;

- иштирок дар таҳқиқҳои аз ҷониби мақомоти минтақавии Хадамот гузарондашаванда.

66. Хизматрасонии техникӣ ва таъмири қубурҳои интиқоли газ ва таҷҳизоти газии хонаҳои истиқоматӣ, мактабҳо, беморхонаҳо, биноҳои ҷамъиятӣ ва маъмурӣ, корхонаҳои хизматрасонии маишии аҳолӣ дар шаҳрҳо, ноҳияҳо, шаҳраку деҳотҳо ва маҳалҳои аҳолинишин бояд тибқи тартиби муқарраргардида аз тарафи корхонаҳои хоҷагии газӣ (гази шаҳрӣ, гази байниноҳиявӣ) амалӣ шаванд.

67. Истифодадиҳии хоҷагии гази корхонаҳои саноатӣ, коммуналӣ ва кишоварзӣ бояд аз тарафи корхона-молик ё тибқи шартнома бо ташкилоти махсусгардондашуда таъмин карда шавад.

68. Корхона-молик метавонад корхонаи хоҷагии газӣ ё ташкилотҳои дигари махсусгардондашударо, инчунин корхонаҳо – истеҳсолкунандаи агрегатҳо ва дастгоҳҳоро, ки дар онҳо хизматрасонӣ ташкил шудааст, ба хизматрасонии техникию таъмири қубурҳои интиқоли газ ва таҷҳизоти газӣ ҷалб намояд.

69. Дар корхонае, ки хоҷагии газӣ бо қувваҳои худ истифода бурда мешавад, бояд хадамоти газӣ таъсис дода шавад.

70. Вазифаи хадамоти газӣ, сохтор ва шумораи он (вобаста аз ҳаҷм ва мураккабии хоҷагии газӣ) бо Низомномаи хадамоти газие, ки аз ҷониби роҳбари корхона тасдиқ ва бо мақомоти минтақавии Хадамот мувофиқа мегардад, муайян карда мешаванд.

71. Маъмурияти корхона уҳдадор аст, хадамоти газиро бо бинои алоқаи телефонидошта таъмин намуда, бо воситаҳои муҳофизати шахсӣ, асбобу анҷом ва ғайра муҷаҳаз кунад.

72. Ошкор ва бартарафсозии минтақаҳои хавфноки зангзадашудаи қубурҳои оҳанини зеризаминии газӣ ва зарфҳои гази моеъ, хизматрасонии техникӣ ва таъмири дастгоҳҳои муҳофизавии барқию-кимиёвӣ бояд танҳо аз тарафи ташкилотҳои махсусгардондашуда барои иҷрои корҳо оид ба ҳифзи иншооти оҳанин ва алоқаҳои зеризаминӣ аз зангзанӣ сурат гирад. Аз тарафи корхона-молики қубурҳои интиқоли газ ё корхонаи хоҷагии газӣ иҷрои корҳои зикршуда мумкин аст, бо мавҷудияти дар онҳо хадамот (гуруҳ)-ҳо оид ба муҳофизат аз зангзанӣ, ки бо ҳайати омодашуда пур карда шудаанд ва бо асбобу механизмҳо таҷҳизонида шудаанд.

73. Аз тарафи корхона-молик ба ташкилоти махсусгардондашуда супоридани корҳои хизматрасонии техникӣ ва таъмир бояд дар асоси шартномаи махсуси байни тарафҳои манфиатдор басташуда, сурат гирад.

74. Дар шартнома бояд ҳудуду ҳаҷми корҳои хизматрасонии техникӣ ва таъмир дақиқ муайян карда шуда, уҳдадориҳои тарафҳои манфиатдор дар таъмини шартҳои истифодабарии бехатари хоҷагии газӣ ба тартиб дароварда шаванд.

8. ҚУБУРҲОИ ИНТИҚОЛИ ГАЗИИ БЕРУНӢ ВА ИНШООТИ БЕРУНӢ

75. Гази табиие, ки ба қубурҳои интиқоли газ дода мешавад, бояд ба талаботи СД 5542—87 мувофиқат кунад. Шиддатнокии бӯйи газ бояд аз тарафи ташкилотҳои фурӯши газ ва газтаъминкунӣ тибқи СД 22387.5—77 санҷида шавад. Нуқтаҳои назоратӣ ва интихоби даврии намунаҳо вобаста аз системаҳои газтаъминкунӣ ва хароҷоти газ муайян карда мешаванд. Натиҷаи санҷиш бояд дар маҷаллаи махсус ба қайд гирифта шаванд.

76. Назорати фишори газ дар шабакаҳои шаҳру ноҳияҳо, шаҳраку деҳотҳо ва маҳалҳои аҳолинишин бояд бо воситаи ченкунӣ дар нуқтаҳои гуногун на камтар аз як маротиба дар як сол (дар вақти зимистон) дар соатҳои истеъмоли ниҳоят зиёди газ амалӣ шавад.

77. Санҷиши мавҷудияти намнокӣ ва ҷамъшавӣ дар қубурҳои интиқоли газ ва аз байн бурдани онҳо бояд бо даврият гузаронда шавад. Даврияти санҷиш аз тарафи корхонаи хоҷагии газӣ муайян карда мешавад.

78. Арматураи маҳкамкунанда ва компенсаторҳои дар қубурҳои интиқоли газ насбшуда бояд ҳамасола аз хизматрасонии техникӣ ва дар зарурат аз таъмир гузаронда шаванд. Маълумот оид ба ивазкунии ғалакаҳо, ҷумакҳо, компенсаторҳо, инчунин корҳои дар вақти таъмири асосӣ иҷрошуда бояд ба шиносномаи қубурҳои интиқоли газ ва маълумот оид ба хизматрасонии техникӣ дар маҷалла қайд карда шаванд.

79. Қубурҳои интиқоли газии таҳти истифодабарӣ қарордошта бояд таҳти назорати доимӣ қарор дошта, аз санҷишҳои ҳолати техникӣ, таъмирҳои ҷорӣ ва асосӣ гузаронда шаванд.

80. Ҳолати техникии қубурҳои берунии газӣ ва иншоот бояд бо муоинаи пайдарҳамӣ назорат бурда шавад.

81. Ҳангоми муоинаи қубурҳои сатҳизаминии газӣ бояд ихроҷи газ, вайроншавии дастгоҳҳои қатъкунанда, пайвандҳо ва хамидани қубурҳо ошкор карда шаванд. Муоина бояд на камтар аз як маротиба дар се моҳ гузаронда шавад.

82. Ҳангоми муоинаи қубурҳои зеризаминии газӣ бояд:

- самти қубурҳои интиқоли газ аз назар гузаронда шуда, ихроҷи газ аз рӯйи нишонаҳои зоҳирӣ ошкор карда шаванд;

- тамоми чоҳҳо, найчаҳои назоратӣ, инчунин чоҳҳо ва камераҳои дигари алоқаҳои зеризаминӣ, ошёнаи зеризаминии биноҳо, конҳо, роҳравҳои зеризаминӣ, гузаргоҳҳои зеризаминие, ки дар масофаи то 15 метр аз ҳарду паҳлӯи қубурҳои интиқоли газ ҷойгир шудаанд, бо воситаи асбобҳо назорат карда шаванд;

- бе осеб нигоҳ дошта шудани нишонаҳои деворӣ ва аломатҳои иншооти газӣ санҷида шавад;

- сарпӯшҳои чоҳҳои газӣ аз барф, ях ва ифлосӣ тоза карда шаванд;

- бо мақсади ошкор кардани фуруравии замин, шуста бурдашавӣ бо обҳои барфу борон, маҳали самти қубурҳои интиқоли газ моуина карда шавад; 54

- шартҳои иҷрои корҳои сохтмоние, ки нигоҳдошти беосеби қубури интиқоли газро дар масофаи 15 метр аз ҳар ду тараф ва ғайриимконии вайроншавии онро пешбинӣ мекунанд, назорат карда шаванд.

83. Ҳангоми ошкор кардани газ дар қубури интиқоли газ, коргарони муоинакунанда уҳдадоранд хадамоти садамавию-диспетчерӣ, роҳбарони хоҷагии газиро фавран хабардор созанд, оид ба санҷиши иловагӣ ба воситаи асбобҳои таҳлилкунандаи газ ва тоза кардани ҳавои ошёнаҳои зеризаминӣ, ошёнаҳои якуми биноҳо, чоҳҳо, камераҳои газолудшудаи дар ҳудуди 50 метр аз газбуда чораҳоро андешанд.

84. То ҳозир шудани бригадаи садамавӣ одамони дар бинобуда бояд оиди манъи тамокӯкашӣ, истифодаи оташи кушод ва асбобҳои барқӣ огоҳ карда шаванд.

85. Даврияти муоинаи самти қубурҳои зеризаминии газӣ бояд аз ҷониби сармуҳандиси ташкилоти баистифодадиҳанда муайян карда шуда, вобаста ба ҳолатҳои техникии қубурҳои интиқоли газ, давомнокии истифодабарии онҳо, хатари зангзанӣ ва самаранокии кори дастгоҳҳои муҳофизаткунандаи барқӣ, фишори газ, мавҷудияти бонгдиҳаки газолудшавӣ дар ошёнаҳои зеризаминӣ, гирдоби заминӣ, иловакориҳои кӯҳӣ, зилзиланокӣ, хусусияти маҳаллаҳо ва зичии пуриморатии онҳо, фасли сол, тафриқа карда шавад.

Эзоҳ:

1) муоинаи самтҳои қубурҳои полиэтиленӣ дар соли аввали истифодадиҳии онҳо бояд дар қубурҳои интиқоли газ бо фишори паст на камтар аз 1 маротиба ва дар қубурҳои интиқоли газ бо фишорҳои миёна ва баланд на камтар аз 2 маротиба дар як ҳафта гузаронда шавад.

2) муоинаи қубурҳои интиқоли газ дар қисми сохтанашудаи шаҳр, ноҳияи бо муҳофизати барқию-кимиёвӣ таъиншуда дар соли аввали пас аз ба истифода додан, инчунин дар давоми сол пас аз санҷиши ҳолати техникӣ ва бартарафсозии нуқсонҳои ошкоргардида, метавонад як маротиба дар як моҳ гузаронда шавад.

86. Муоинаи самтҳои қубурҳои зеризаминии газӣ бояд аз тарафи бригада дар ҳайати на кам аз ду нафар гузаронда шавад. Муоинаи самтҳои қубурҳои интиқоли газ дар қисми сохтанашудаи шаҳр (ноҳия), инчунин қисми саворагард набудаи шаҳр, ҳангоми дар ҳудуди 15 метр мавҷуд набудани қубурҳои интиқоли газ, чоҳҳо, алоқаҳои зеризаминии дигар мумкин аст аз ҷониби як нафар коргар гузаронда шавад.

87. Ба коргарон-муоинакунандагони қубурҳои зеризаминӣ бо гирифтани забонхати онҳо бояд харитаҳои хатсайрие, ки дар он тарҳи самтҳои қубурҳои интиқоли газ бо ҷойи иншооти газӣ, ошёнаҳои зеризаминии биноҳо ва чоҳҳои дигари алоқаҳои зери санҷиши газолудшавӣ қарордошта қайд шудаанд, дода шаванд. Харитаҳои хатсайрӣ бояд дар давоми сол муайян карда шаванд.

88. Натиҷаи муоинаи қубурҳои интиқоли газ бояд дар маҷаллаи махсус дарҷ карда шавад. Дар сурати ошкор гардидани нуқсонҳо ё иҷрои худсаронаи корҳо дар минтақаи муҳофизаи қубури интиқоли газ, ба ғайр аз он, ба сардор бояд гузориш пешниҳод карда шавад.

89. Қад-қади самти қубури интиқоли газ аз ҳарду тараф бояд бо хатҳои бараш 2 метр, ки дар ҳудуди он андӯхтани масолеҳ роҳ дода намешавад, ҷудо гардад.

90. Маъмурияти корхонае, ки дар ҳудуди он қубури интиқоли гази транзитӣ гузаронда шудааст, ҷиҳати гузарондани муоина ва таъмир бояд дастрасии ҳайати ташкилоти истифодадиҳандаи қубури интиқоли газиро таъмин намояд.

91. Моликони алоқаҳои зеризаминии ҳамҳудуд, дар ҳудуди 50 метр аз қубурҳои интиқоли газ ҷойгиршуда, ҷиҳати санҷиши газолудшавии чоҳҳо ва камераҳо, уҳдадоранд тозакунии саривақтии сарпӯшакҳои онҳоро аз ифлосшавӣ, барф ва яхбандӣ таъмин намоянд.

92. Моликони биноҳо ҷавобгарии бекамукостии зичшавии воридаҳои алоқаҳои зеризаминии муҳандисӣ, нигоҳдошти ошёнаҳои зеризаминӣ ва биноҳои зеризаминии техникӣ дар ҳолате, ки имконияти доимии ҳавотозакунӣ ва санҷиши газолудшавии онҳоро таъмин мекунад, ба уҳда доранд.

93. Қубурҳои зеризаминии газии истифодадиҳанда бояд бо ёрии асбобҳои махсус аз муоинаи техникӣ гузаранд.

94. Муоинаи техникии қубурҳои зеризаминии оҳанини газӣ бояд на кам аз 1 маротиба дар 5 сол гузаронда шавад. Қубурҳои интиқоли газие, ки таъмири асосӣ ё ивазкунии онҳо ба нақша гирифта шудааст, бояд на кам аз 1 маротиба дар 1 сол муоина карда шаванд.

95. Муоинаҳои техникии ғайринавбатии мақсадноки қубурҳои оҳанини газӣ бояд ҳангоми ошкор гардидани вайроншавии зичшавии онҳо, кандашавиҳои васлҳои кафшерӣ ва зиёни зангзании дутарафа гузаронда шавад:

- ҳангоми мавҷуд будани фосилаҳо дар кори дастгоҳҳои муҳофизаткунандаи барқӣ дар давоми сол;

- зиёда аз 1 моҳ – дар минтақаҳои амалиётҳои хатарноки гардиши ҷараёнҳо;

- зиёда аз 6 моҳ – дар ҳолатҳои дигар, агар муҳофизати қубури интиқоли газ бо дигар дастгоҳҳо таъмин нашуда бошад.

96. Ҳангоми муоинаи техникии қубурҳои зеризаминии оҳанини газӣ, ҳавоногузарӣ, сифати васлҳои кафшерӣ, гирифтории хатари зангзанӣ, ҳолати рӯйпӯши муҳофизатӣ ва оҳани қубур бояд санҷида шаванд.

Эзоҳ:

1) ҳолати металл ва рӯйпӯши ҷудокунандаи қубур бояд дар ҳамаи чуқуриҳои кандашаванда дар вақти истифодабарии қубури интиқоли газ, бо мақсади гузарондани таъмир, ҷудогузорӣ ва бартарафсозии ихроҷи газ, муайян карда шаванд.

2) сифати васлҳои кафшерӣ санҷида мешавад, агар дар вақти истифодабарӣ нуқсонҳои васлҳо дар қубури мазкур ошкор шуда бошанд.

97. Муоинаи қубурҳои зеризаминии оҳанини газие, ки бо мақсади муайян намудани ҳолати рӯйпӯши муҳофизаткунандаи металли қубур (бо роҳи кушодани чуқуриҳои назоратии дарозиашон на камтар аз 1,5 м дар қубурҳои интиқоли газибуда) гузаронда мешавад, бояд танҳо дар ҷойҳои ошкоршудаи вайроншавии рӯйпӯш, инчунин дар минтақаҳое, ки истифодаи асбобҳо бо монеаҳои саноатӣ душвор гардонда шудааст, гузаронда шавад.

98. Ҷойҳои кушодашавандаи чуқуриҳои назоратӣ, шумораи онҳо дар минтақаҳои монеаҳои саноатӣ аз ҷониби сармуҳандиси корхонаи хоҷагии газӣ ё сардори хадамоти газӣ муайян карда мешавад. Барои моуинаи визуалӣ, бояд минтақаҳое интихоб шаванд, ки хатари бештари зингзанӣ доранд, маҳалҳое, ки қубурҳои интиқоли газ ва алоқаҳои зеризаминии дигар ҳамдигарро бурида мегузаранд. Бо ҳамин, бояд на камтар аз 1 чуқурӣ ба ҳар 500 метр қубури тақсимкунандаи газӣ ва ба ҳар 200 метр – қубурҳои воридаи газӣ кушода шаванд.

99. Дар қубури тақсимкунандаи газӣ чоҳҳо дар назди васли қубурҳои интиқоли газ парма карда мешаванд. Ҳангоми мавҷуд набудани тарҳи ҷойгиршавии васлҳо, инчунин дар қубурҳои воридаи газӣ чоҳҳо бояд пас аз ҳар 2 метр парма карда шаванд. Чуқурии пармакунии онҳо дар вақти зимистон бояд на камтар аз чуқурии яхбандии замин бошад, дар вақти дигар – ба чуқурии ҷобаҷокунии қубур бояд мувофиқат кунад. Чоҳҳо дар масофаи на камтар аз 0,5 метр аз девори қубури интиқоли газ гузошта мешаванд.

100. Ҳангоми истифода бурдани ҷустуҷӯкунакҳои баландҳассоси газӣ барои муайян намудани газ камкунии чуқурии чоҳҳо ва иҷрои он аз маркази қубури интиқоли газ мумкин аст, ба шарте ки масофаи байни болои қубур ва таги чоҳ на камтар аз 40 см бошад.

101. Истифодаи оташи кушод ҷиҳати муайян намудани газ дар чоҳҳои пармакардашуда дар назидикии на камтар аз 3 метр аз биноҳо ва иншоот мумкин аст. Агар газ дар чоҳ дар нагирад, санҷиши мавҷудияти он бо асбоб гузаронда мешавад.

102. Санҷиши ҳавоногузарии қубурҳои интиқоли газ бо фишурдани ҳаво бо меъёрҳои озмоишӣ мумкин аст.

103. Ҳангоми муоинаи техникии қубурҳои полиэтилении газӣ аз тарафи ташкилоти баистифодадиҳанда бояд ҳавоногузарии қубурҳои интиқоли газ ба воситаи ҷустуҷӯкунакҳои баландҳассоси газӣ санҷида шавад (дар қисми пуриморат – на кам аз 1 маротиба дар 1 сол, асосан дар фасли баҳор, дар қисми сохтанашуда – на кам аз 1 маротиба дар 5 сол).

104. Оид ба натиҷаи муоинаи техникӣ бояд санад тартиб дода шавад, ки дар он бо дар назар доштани нуқсонҳои ошкоргардида ва баҳои ҳолати техникӣ, бояд хулоса оид ба имконияти истифодабарии минбаъдаи қубури интиқоли газ, зарурат ва муҳлатҳои гузарондани таъмир ва ивазкунии он қайд карда шаванд.

105. Муоинаи гузаришҳои зериобӣ дар дақиқ намудани ҷойгиршавии қубурҳои интиқоли газ ва ошкор кардани вайроншавиҳои рӯйпӯшҳои ҷудокунандаи онҳо зоҳир мегардад. Корҳо бояд на дертар аз 1 маротиба дар 5 сол гузаронда шаванд, бо ин муоинаи гузаришҳо аз монеаҳои киштигарди обӣ аз тарафи ташкилоти махсусгардондашуда бо ба расмият даровардани санад ё ҳисобот гузаронда мешаванд.

106. Ихроҷи газ дар қубурҳои интиқоли газ бояд бо тартиби садамавӣ бартараф карда шаванд. Ҳангоми ошкоркунии дараҷаи хавфноки ғилзати газӣ дар ошёнаҳои зеризаминӣ, биноҳои зеризаминӣ, роҳравҳои зеризаминӣ, гузаргоҳҳои зеризаминӣ ва роҳравҳои қубурҳои интиқоли газ фавран бояд қатъ карда шаванд. То бартараф намудани камбудиҳо истифодаи онҳо қатъиян манъ аст.

107. Васли осебёфта (кандашуда, таркидашуда) ба воситаи кафшери ғалтакҳои дарозиашон на кам аз 200 метр ё шинондани бастакҳо бояд таъмир карда шаванд.

108. Васлҳои нуқсондор (ба кор дарории дажғол, дуруст кафшернашуда ва ковокиҳои аз меъёри барзиёд), инчунин ковокиҳои бадани қубурҳо бо чуқурии зиёда аз 30 дарсад аз ғафсии девор, ба воситаи шинондани бастакҳо пурқувват карда мешаванд. 56

109. Дар бораи қатъи қубурҳои интиқоли газии бо таъмир алоқамандбуда, инчунин оид ба вақти аз нав фаъол намудани истеъмолкунандагон бояд пешакӣ хабардор карда шаванд.

110. Корхона-молик бояд чораҳои саривақтиро оид ба таъмири рӯйпӯшҳои муҳофизатӣ ва бартарафсозии вайроншавии минбаъдаи қубурҳои зеризаминию оҳанини газиро андешад. Нуқсонҳои ҷудокунӣ дар қубурҳои интиқоли газие, ки дар минтақаҳои амали гардиши ҷараёнҳо ва дар наздикии биноҳои ҷамъшавии эҳтимолии одамон, ҷойгиранд, бояд дар навбати аввал бартараф карда шаванд (на дертар аз як моҳи пас аз ошкоркунии онҳо).

111. Иҷрои корҳои кафшерӣ ва ҷудокунанда ҳангоми пайвасткунӣ ва таъмири қубурҳои зеризаминии оҳанини газӣ, назорати сифати онҳо бояд тибқи талабот гузаронда шавад.

112. Қисмҳои зарардидаи қубурҳои полиэтилении газӣ, гиреҳҳои ҷудоншавандаи васлҳо ва ҷузъиёти пайвасткунандае, ки ҳавоногузариро таъмин намекунанд, бояд бурида ва иваз карда шаванд.

113. Технологияи иҷрои корҳои таъмирӣ бояд ба меъёрҳои аз тарафи ташкилотҳои махсусгардондашудаи илмию тадқиқотӣ коркардашуда ҷавобгӯ бошад.

114. Иҷрои корҳои сохтмонӣ, аз ҷумла зеризаминӣ, корҳои дар масофаи камтар аз 15 метр аз қубурҳои интиқоли газ танҳо бо розигии хаттии ташкилоти истифодадиҳандаи хоҷагии газӣ, ки дар он бояд шарту тартиби гузарондани онҳо кайд шаванд, мумкин мебошад.

115. Ташкилоти барандаи корҳои зеризаминӣ бояд ба корхонаи хоҷагии газӣ лоиҳаи нақшаи иҷрои онҳоро барои мувофиқакунӣ пешниҳод намояд. Ҳангоми ошкор шудани иҷрошавии корҳо бе розигии хаттӣ дар минтақаи муҳофизатшаванда ташкилоти истифодадиҳанда ҷиҳати қатъ кардани онҳо бояд чораҳоро андешад.

116. То оғози корҳои механизмҳои зарбарасон ва техникаи заминкан дар наздикии самти қубурҳои зеризаминии газӣ муайян намудани ҷойгиршавии амалии онро бо воситаи кушодани чуқурӣ бо даст, зарур аст. Механизмҳои зарбарасон барои ковок намудани замин дар масофаи на кам аз 3 метр аз қубурҳои зеризаминии газӣ, механизмҳои қобиляти хамидан аз маркази амудидошта (кура, фона) дар масофаи на кам аз 5 метр, татбиқ карда мешаванд.

117. Аз тарафи корхонаи хоҷагии газӣ кушодани қубури интиқоли газ бо роҳи механикӣ баъди ба воситаи асбоб муайян намудани чуқурӣ ва ҷойгиршавии он, қатъиян манъ аст. Бо ин, қабати охирини замин бо ғафсии 200-300 мм болои қубури интиқоли газ бояд дастӣ, бо белҳо бо риояи чораҳо оид ба нигоҳдошти рӯйпуши ҷудокунанда гирифта шавад.

118. Ҳангоми вайроншавиҳои механикии қубурҳои зеризаминии оҳанини газӣ бо ҷойивазшавии ҳолати нисбатан асосӣ, чи ба таври уфуқӣ ва чи ба таври амудӣ, дар як вақт бо иҷрои корҳои бартарафсозии ихроҷи газ бояд як васли наздиктарини ҳар ду паҳлӯи ҷойи вайроншуда бо усули радографӣ кушода ва санҷида шавад. Ҳангоми ошкоршавии канданиҳо ва ҷойҳои таркидашуда дар онҳо, ки бо вайроншавии қубури интиқоли газ пайдо шудаанд, иловатан васли минбаъдаи қубури интиқоли газ низ бояд бо усули назорати радиографӣ кушода ва санҷида шавад.

119. Ҳангоми дар наздикии қубурҳои амалкунандаи зеризаминии оҳанини газӣ сохтмони биноҳо, ҷӯйборҳо, роҳравҳои зеризаминӣ ва нақбҳо, гузариши миёнабури қубурҳои интиқоли газии иншооти муҳандисӣ, аз тарафи ташкилотҳои сохтмонӣ тибқи талаботи пешбининамудаи МҚС 2.04.08 — 87 ба роҳ монда мешавад.

120. Қубурҳои интиқоли газ дар ҷойҳои миёнабур бо роҳҳои оҳан ва автомобилӣ аз санаи таъмири қаблӣ, бояд санҷида ва дар ҳолати зарурат таъмир ё ҳангоми иҷрои корҳои васеъкунӣ ва таъмири асосии таҳкурсии роҳ, иваз карда шаванд. Оид ба таъмири дарпешистода ё васеъкунии роҳҳо ташкилотҳои истифодадиҳандаи хоҷагии газӣ бояд пешакӣ хабардор карда шаванд.

9. НУҚТАҲОИ ГАЗТАНЗИМКУНӢ (НГТ) ВА ДАСТГОҲҲОИ ГАЗТАНЗИМКУНӢ (НГТ)

121. Низоми кори НГТ, ДГТ ва танзимкунандаҳои омехта бояд тибқи лоиҳа муайян карда шаванд.

122. Бузургиҳои танзимоти таҷҳизоти НГТ шаҳр ва ноҳия аз ҷониби муҳандиси корхонаи хоҷагии газӣ муайян карда мешаванд, бо ин барои истеъмолкунандагони маишӣ:

- фишори баландтарини корӣ пас аз танзим набояд аз 300 даПа зиёд бошад;

- сарпӯшакҳои эҳтиёткунандаи партоишӣ, аз ҷумла дар даруни танзимаҳои фишор сохташуда, ҳангоми афзудани фишори баландтарини корӣ пас аз танзим бояд партоиши газро на зиёда аз 15 дарсад таъмин намояд;

- ҳадди болоии коркунии сарпӯшакҳои эҳтиёткунанда фишори баландтарини кориро пас аз танзим набояд аз 25 дарсад зиёд бошад.

123. Паст ва баландашавии фишор дар баромадгоҳи НГТ (ДГТ) зиёда аз 10 дарсад фишори корӣ мумкин нест. Нуқсонҳои танзимаҳое, ки боиси баланд ва пастшавии фишори корӣ, камбудиҳо дар кори сарпӯшакҳои эҳтиёткунанда, инчунин ихроҷи газ мегарданд, бояд бо тартиби садамавӣ бартараф карда шаванд.

124. Ба кор даровардани танзимаи фишор дар ҳолати қатъи додани газ бояд пас аз муайян намудани сабаби бакордарории сарпӯшакҳои эҳтиёткунанда (маҳкамкунанда) ва татбиқи чораҳои бартарафсозии он, сурат гирад.

125. Додани газ бо хати гирдогирд танҳо дар вақти зарурӣ барои таъмири таҷҳизот ва арматура, инчунин дар давраи пастшавии фишори газ пеш аз НГТ ё ДГТ то баландие, ки кори эътимодноки танзими фишорро таъмин намекунад, манъ аст. Кор бояд аз тарафи бригадаи коргарон дар ҳайати на камтар аз ду нафар иҷро карда шавад.

126. Ҳарорати ҳаво дар биное, ки таҷҳизот ва воситаҳои ченкунӣ ҷойгиранд, бояд на кам аз ҳарорати пешбинишудаи шиносномаи корхона-истеҳсолкунанда, вале на пасттар аз 5°С бошад.

127. Дар беруни бинои НГТ, дар наздикии панҷараҳои ДГТ дар ҷойи намоён, дар ҷевонҳо ва танзимаҳои омехта бояд навиштаҷотҳои огоҳкунандаи – «Оташангез» мавҷуд бошанд.

128. Ҳангоми истифодабарии НГТ ва ДГТ бояд амалҳои зерин иҷро шаванд:

- муоинаи ҳолати техникӣ дар муҳлатҳои пешбининамуда, ки истифодабарии бехатар ва боэътимодро таъмин мекунанд;

- санҷиши бузургиҳои бакордарории сарпӯшакҳои эҳтиёткунандаи маҳкамкунанда ва партоишӣ на кам аз 1 маротиба дар 2 моҳ, инчунин пас аз итмоми таъмири таҷҳизот;

- хизматрасонии техникӣ - на кам аз 1 маротиба дар 6 моҳ;

- таъмири ҷорӣ - на кам аз 1 маротиба дар 1 сол, агар корхона-истехсолкунандаи танзимаҳои фишор, сарпӯшакҳои эҳтиёткунанда, дастгоҳҳои телемеханикӣ гузарондани таъмирро дар муҳлати нисбатан кӯтоҳ талаб накунад;

- таъмири асосӣ - ҳангоми ивазкунии таҷҳизот, воситаҳои ченкунӣ, гармкунӣ, рӯшноидиҳанда ва аз нав барқароркунии сохти бино, дар асоси варақаҳои нуқсонии дар натиҷаи муоинаҳо тартибдодашуда.

129. Ҳангоми муоинаи ҳолати НГТ (ДГТ) бояд амалҳои зерин иҷро шаванд:

- бо асбобҳо санҷиши фишори газ то ва пас аз танзим, тағйирёбии фишор дар газполо, ҳарорати ҳаво дар бино, набудани ихроҷи газ ба воситаи моеи собунӣ ё лавозимот;

- назорати дурустии ҷойи болғача ва эътимоднокии пайвастшавии фишангҳои сарпӯшакҳои эҳтиёткунанда-маҳкамкунанда (минбаъд - СЭМ);

- ивазкунии картограммаҳои қайди асбобҳо, тозакунӣ ва пуркунии парраҳо, заводи механизми соатӣ (гузоштани парра ба «сифр» - на кам аз 1 маротиба дар 15 рӯз);

- санҷиши ҳолат ва кори чароғи барқӣ, ҳавотозакунӣ, системаҳои гармкунӣ, ошкоркунии зоҳирии ҷойҳои таркида ва нозичии деворҳои ҷудокунандаи биноҳои асосӣ ва ёрирасон;

- муоинаҳои берунӣ ва дохилии биноҳо (ҳангоми зарурат – тозакунии бино ва таҷҳизот аз ифлосшавӣ).

130. Муоинаи техникии НГТ дар биноҳои алоҳида ҷойгиршуда, дар дарун ва шафати бино сохташудаи дорои даромадгоҳи мустақил бояд чун коида аз ҷониби ду корманд гузаронда шавад. Муоинаи НГТ бо системаҳои телемеханикӣ таҷҳизонидашуда, дар ҷевонҳо, майдончаҳои кушод ҷойгиршуда, инчунин ДГТ аз ҷониби як корманд иҷро карда шавад.

131. Ҳангоми санҷиши ифлосшавии газполо тағйирёбии баландтарини фишори газ набояд аз меъёри муайяннамудаи корхонаи истеҳсолкунанда барзиёд бошад. Ба қисмҳо ҷудо ва тоза намудани ғилофи газполо бояд берун аз бинои НГТ (ДГТ) дар ҷойҳои дур аз моддаҳо ва масолеҳи оташгиранда дар масофаи на кам аз 5 метр гузаронда мешаванд.

132. Ҳангоми танзимот ва санҷиши бузургиҳои марбут ба кордарории сарпӯшакҳои эҳтиёткунанда фишори кории газ набояд пас аз танзима тағйир ёбад.

133. Ҳангоми хизматрасонии техникӣ бояд амалҳои зерин иҷро шаванд:

- санҷиши гардишҳо ва ҳавоногузарии арматураи маҳкамкунанда ва сарпӯшакҳои эҳтиёткунанда;

- санҷиши зичии тамоми пайвастшавиҳо ва арматура, бартарафсозии ихроҷи газ, муоинаи газполо;

- молиши қисмҳои соишӣ ва аз нав шинондани ҷаъбаҳо;

- муайян намудани зичӣ ва дақиқии мембранаҳои танзимаҳои фишор ва идоракунӣ;

- боддиҳии найчаҳои импулсии лавозимоти ченкунӣ, СЭМ ва танзимаи фишор;

- санҷиши бузургиҳои танзимоти сарпӯшакҳои маҳкамкунанда ва партоишӣ.

134. Ҳангоми таъмири ҳарсолаи ҷорӣ ҳатман бояд амалҳои зерин иҷро шаванд:

- ба қисмҳо ҷудо намудани танзимаҳои фишор, сарпӯшакҳои эҳтиёткунанда бо тоза намудани онҳо аз зангзанӣ ва ифлосшавӣ, санҷиши зичии мувофиқ омадани сарпӯшҳо ба гардана, ҳолати мембранаҳо, молиши қисмҳои соишӣ, таъмир ё ивазкунии қисмҳои фарсудашуда, санҷиши эътимоднокии пайвандҳои гиреҳҳои таркибии ҷудонашаванда;

- ба қисмҳо ҷудо намудани арматураи маҳкамкунандае, ки ҳавоногузарии бастаро таъмин намекунад.

135. Дастгоҳҳои қатъкунандаи хатҳои тахфифкунӣ ҳангоми ба қисмҳо ҷудо кардани таҷҳизот бояд дар ҳолати маҳкам қарор дошта бошанд. Дар ҳудуди минтақаи қатъкардашуда пас аз дастгоҳҳои қатъкунанда бояд садонишопакҳои ба фишори баландтарини газ мувофиқбуда насб шаванд.

Эзоҳ: Ҳангоми ҳавоногузарии дастгоҳҳои қатъкунанда дар ҳудуди минтақаҳои қатъшаванда дар НГТ садонишопакҳо насб намешаванд.

136. Таъмири таҷҳизоти барқии НГТ ва ивази чароғҳои барқии сӯхташуда бояд бо қатъи шиддатнокӣ гузаронда шаванд. Ҳангоми рӯшноии нокифояи табиӣ, истифодаи чароғҳои гузарондашаванда бе хатари таркиш мумкин аст.

137. Биноҳои НГТ бояд бо воситаҳои аввалини сӯхторхомӯшкунанда таъмин бошанд. Нигоҳ доштани масолеҳи соишӣ ва сӯзишворӣ дар он манъ аст.

10. ИСТГОҲҲОИ ГАЗПУРКУНӢ, НУҚТАҲОИ ГАЗПУРКУНӢ, ИСТГОҲҲОИ ГАЗПУРКУНИИ АВТОМОБИЛИИ ГАЗҲОИ МОЕИ КАРБОГИДРАТҲО

138. Пешбурди ҷараёни истеҳсолот, ҳолати техникии таҷҳизоти барқии технологӣ, қубурҳои интиқоли газ, иншооти санитарию техникии ИГП, НГП ва ИГПА бояд кори бесадамавӣ ва бехатарии ҳайатро таъмин намоянд.

139. Ҷараёни истеҳсолот тибқи дастурамали истеҳсолии тасдиқшуда ва тарҳҳои технологӣ ба роҳ монда мешавад.

140. Коркарди ҷараёни нави истеҳсолот, гузарондани озмоиши намунаҳои таҷҳизоти аз нав коркардашуда, санҷиши воситаҳои таҷрибавии механизатсия ва автоматизатсия бояд тибқи барномаи махсуси бо мақомоти минтақавии Хадамот мувофиқакардашуда иҷро шаванд.

141. Гузориши иловагии таҷҳизоти технологӣ, васеъкунӣ ё таҷдиди истгоҳҳо ва нуқтаҳо бояд тибқи талаботи Қоидаҳои мазкур ба роҳ монда шавад. Зиёд кардани ҳосилнокии сех аз ҳисоби қонеъ набудани шартҳои бехатарии меҳнати кормандон манъ аст.

142. Ба ҳар як бинои истеҳсолот ва таҷҳизоти берунӣ вобаста аз хусусияти ҷараёни технологӣ бояд аломатҳои категория ва дараҷа оид ба хатарнокии таркиши сӯхтор ҷорӣ карда шаванд.

143. Хизматрасонии технологӣ, таъмири қубурҳои интиқоли газ ва таҷҳизоти технологӣ бояд дар вақти рӯзона иҷро шаванд.

144. Дар ИГПА бояд навбатдории шабонарӯзии ҳайати хизматрасон таъмин карда шавад. Бакордарории ИГПА пас аз фосила дар корҳои зиёда аз як баст бояд пас аз муоинаи берунии таҷҳизоти технологӣ, зарфҳо ва қубурҳои интиқоли газ амалӣ шавад.

145. Қабул ва супоридани баст ҳангоми барҳамдиҳии садама ва дар вақти корҳои резишию пуркунанда манъ аст.

146. Таҷҳизоти технологӣ, қубурҳои интиқоли газ, арматура, таҷҳизоти барқӣ, системаҳои ҳавотозакунӣ, лавозимоти ченкунӣ, муҳофизати зиддисадамавӣ, муҳосиракунӣ ва бонгдиҳии истеҳсолотҳои таркиши хатарноки сӯхтори ИГП, НГП ва ИГПА бо мақсади ошкор намудани нуқсонҳо ва бартарафсозии саривақтии онҳо бояд ҳар баст муоина карда шаванд.

147. Ихроҷи гази дар вақти истифодабарӣ ошкоршуда бояд фавран бартараф карда шавад.

148. Агрегатҳо, зарфҳо, қубурҳои интиқоли газии носоз бояд қатъ карда шаванд.

149. Арматураи маҳкамкунанда, сарпӯшакҳои баргарданда ва босуръати зери истифодабарӣ қарордошта бояд қатъи тез ва боэътимодро таъмин намоянд. Хизматрасонӣ ва таъмири арматура бояд тибқи шиносномаи техникӣ ё ҳуҷҷати дигари тасдиқкунандаи сифати арматура гузаронда шаванд. Таъмири ҷорӣ бояд на дертар аз 1 маротиба дар 1 сол гузаронда шавад.

150. Ба қисмҳо ҷудо кардани арматура, васлҳои рахапеч ва флансевии қубурҳои интиқоли газ бо мақсади таъмир бояд пас аз қатъи онҳо ва боддиҳӣ бо гази инертӣ ё буғ иҷро шавад. Таранг кашидани васлҳои таҳти фишорбуда манъ аст. Хориҷ намудани мурватҳо аз васлҳои флансевӣ танҳо пас аз фаровардани фишори барзиёд манъ аст.

151. Фишори танзимоти сарпӯшаки эҳтиёткунандаи партоиш набояд зиёда аз 15 дарсади фишори кории зарфҳо ва қубурҳои интиқоли газ бошад.

152. Истифодабарии таҷҳизоти технологӣ, зарфҳо ва қубурҳои интиқоли газ бо сарпӯшакҳои эҳтиёткунандаи партоишии носоз ва танзимнашуда манъ аст.59

153. Бекамукостии сарпӯшакҳои эҳтиёткунандаи партоиш бояд ба воситаи кушодашавии кӯтоҳмуддати он на кам аз 1 маротиба дар 1 моҳ санҷида шавад.

154. Санҷиши бузургиҳои танзимоти сарпӯшакҳо, танзими онҳо бояд дар лавҳаи махсус ё дар макон бо асбоби махсус гузаронда шавад. Даврияти санҷиш бояд барои сарпӯшакҳои эҳтиёткунандаи партоишии зарфҳо - на кам аз 1 маротиба дар 6 моҳ ва дар ҳолатҳои дигари дахлдор ҳангоми гузарондани таъмир, вале на кам аз 1 маротиба дар 1 сол. Сарпӯшакҳо пас аз озмоиш тамға зада мешаванд, натиҷаи санҷиш дар китоб қайд карда мешаванд. Ба ҷойи сарпӯшаки барои таъмир ё санҷиш кашидашуда, бояд сарпӯшаки эҳтиёткунандаи партоишии бекамукост мустаҳкам карда шавад.

155. Остинҳои резинии дастгоҳҳои резишию пуркунӣ барои ҳимоя аз қувваи статикӣ бояд бо сими мисии андозаааш (диаметраш) на кам аз 2 мм ё таноби мисии андозааш на кам аз 4 мм2 бо як печи банди на зиёда аз 100 мм печонида шаванд. Ҳар ду нӯги сим ё таноб бо пайкони остин ба воситаи лаҳимкунӣ ё мурват пайваст карда мешаванд. Барои амалиётҳои резишӣ-пуркунӣ қубурҳои оҳанини газӣ бо пайвастҳои часпак истифода бурда мешаванд.

156. Остинҳои резинии дар вақти амалиётҳои резишию пуркунӣ ва пуркунии балонҳои истифодашаванда бояд иваз карда шаванд, агар дар онҳо ҷойҳои кафида, чокҳо, варамҳо ва фарсуда мавҷуд бошанд.

157. Таранг кашидани остинҳои гайкапӯш, ҷудо кардани остинҳои дар зери фишорбуда, инчунин истифодаи асбоби зарбарасон ҳангоми тобдиҳӣ ва кушодани гайкаҳо манъ аст.

158. Фишори газ дар хати ба худ кашандаи насос бояд дар 0,1 —0,2 МПа (1 — 2 кгс/см2) баландтар аз қаишии буғҳои ғализи ҳолати моеъ бо ҳарорати мазкур қарор дошта бошад.

159. Фишори газ дар қубури фишордиҳандаи газии компрессор набояд аз фишори ба ҳолати моеъ гардондани буғҳои ГМК бо ҳарорати фишордиҳанда баланд ва зиёда аз 1,6 МПа (16 кгс/см2) бошад.

160. Тасмаҳои фонашакли интиқоли компрессорҳо ва насосҳо бояд аз расидани равған, об ва моддаҳои дигар, ки ба мустаҳкамии онҳо ва интиқоли кӯшиши ҷавобгӯи талаботи стандарти давлатӣ будан таъсири манфӣ мерасонад, муҳофиза карда шаванд.

161. Шумораи масолеҳи молидании дар қисми насосию компрессорӣ ҷойгирбуда, бо шароити нигоҳдошти онҳо дар зарфҳои пӯшида набояд аз миқдори талаботи шабонарӯзӣ зиёд бошад.

162. Насосҳо ва компрессорҳо ҳангоми иҷрои корҳои хавфноки газӣ дар бино (қисмҳои насосию компрессории ИГП ва НГП ё пайванди технологии ИГПА) бояд боздошта шаванд.

163. Компрессорҳо ва насосҳо дар ҳолати зерин боиси боздошти садамавӣ мегарданд:

- ихроҷи газ ва вайроншавии арматураи маҳкамкунанда;

- пайдо шудани ларзиш, ғавғо ва овози беруна;

- аз кор баромадани подшипникҳо ва зичшавии ҷаъба;

- тағйирёбии бузургиҳои равоии равған ва об;

- аз кор баромадани ҳаракатовари барқӣ, арматураи бакорандозӣ;

- вайроншавии пайвандҳои бастакҳо, тасмаҳои фонашакл ва панҷараи онҳо;

- баландшавӣ ё пастшавии фишори муқарраршудаи газҳо дар қубури интиқоли газии ба худ кашанда ва фишорӣ.

164. Бартарафсозии ихроҷи газ дар таҷҳизоти технологии дар ҳаракатбуда мумкин нест.

165. Фаъолнокии насос ва компрессорҳо бо автоматика, ҳавотозакунии садамавии қатъшуда ё аз кор баромада, инчунин бо муҳосира шудани ҳавотозакунаки системаҳои кашанда манъ аст.

166. Маълумот дар бораи низоми истифодабарӣ, миқдори вақти истифодашуда ва нуқсонҳои ошкоршуда ҳангоми фаъолнокии компрессорҳо ва насосҳо бояд дар китоби махсус қайд карда мешавад.

167. Хизматрасонии техникӣ, таъмири ҷорӣ ва асосии таҷҳизоти технологӣ мутобиқи талаботи Қоидаҳои мазкур гузаронда мешаванд.

168. Дар ИГП, НГП ва ИГПА бояд шахси маъсул барои истифодадиҳии системаҳои ҳавотозакунӣ таъин карда шавад.

169. Ба ҳар як системаи ҳавотозакунӣ аломати шартӣ ва рақами тартибӣ дода мешавад, ки онҳо бояд бо ранги баланди шустанашаванда дар қуттии ҳавотозакунак ё дар наздикии ҳавобарандаи ҳавотозакунак навишта шаванд.

170. Ба ҳар як системаи ҳавотозакунӣ шиносномаи техникӣ тартиб дода шуда, дар он тарҳи дастгоҳ, ҳосилнокӣ, навъ ва хусусияти ҳавотозакунак ва муҳаррики барқӣ ифода карда мешавад.

171. Бакордарории системаи ҳавотозакунӣ дар биноҳои хатарноки таркиш ва сӯхтор бояд 15 дақиқа пеш аз оғози кори таҷҳизоти технологӣ гузаронда шуда, системаи кашанда ба кор дароварда мешавад.60

172. Ҳавотозакунак мувофиқи талаботи дараҷа ва гурӯҳи хатарноки таркиши омехтаҳо бояд тибқи стандарти давлатии дахлдор, дараҷаи хатарноки таркиш бошад.

173. Дар ҷойҳои сарфи ҳаво иҷрои корҳои бавуҷудоварандаи буғҳои ГМК ва ифлосшавии ҳаво манъ аст.

174. Ҳангоми боздошти системаҳои васлкунии ҳавобарандаҳо сарпӯшакҳои баргарданда бояд дар ҳолати пӯшида қарор дошта бошанд.

175. Тартиби хизматрасонӣ ва таъмири системаи ҳавотозакунӣ бо низомномаҳои соҳавӣ ва дастурамалҳо оид ба истифодабарии ҳавотозакунии саноатӣ муайян карда мешавад. Маълумот дар бораи таъмир ва танзим дар шиносномаи системаи ҳавотозакунӣ қайд карда мешавад.

176. Озмоиши системаи ҳавотозакунӣ, бо мақсади санҷиши хусусиятҳои истифодабарии техникии онҳо, бояд на кам аз 1 маротиба дар 1 сол, инчунин дар ҳолатҳои натиҷаи ғайриқаноатбахши таҳлили фазо, пас аз азнавсозии танзим ва таъмири асосии дастгоҳҳо гузаронда мешавад.

177. Озмоиш аз тарафи ташкилотҳои махсусгардондашуда гузаронда мешавад. Оид ба натиҷаи озмоиш ҳисоботи техникӣ тартиб дода шуда, дар он баҳодиҳии самаранокии кори системаи ҳавотозакунӣ оид ба таъмини шартҳои санитарию беҳдоштӣ дар минтақаи корӣ ва дастурҳо оид ба низоми истифодабарии системаи ҳавотозакунӣ дарҷ карда мешавад.

178. Ҳамаи тағйирот ба таркиби системаи ҳавотозакунӣ бояд дар асоси лоиҳаҳои тасдиқшуда ворид карда шаванд.

179. Дар қубури барорандаи воситаи нақлиёт пеш аз ворид шудани он ба ҳудуди ИГП, НГП ва ИГПА бояд шарорагиракҳо шинонда шаванд.

180. Шумораи систернаҳои роҳи оҳан, ки дар як вақт дар ҳудуди ИГП мавҷуданд, набояд аз шумораи нуқтаҳои резиш зиёд бошад.

181. Амалиётҳои омодагӣ ба резиши газҳои моеъ аз систернаҳои роҳи оҳан бояд пас аз корҳои манёврӣ, мустаҳкамкунии зарфҳо дар роҳи оҳан ва дур кардани қатора (локомотив) аз ҳудуди ИГП, гузаронда шаванд.

182. Пеш аз иҷрои амалиётҳои резишию пуркунӣ ва пуркунии муҳаррикҳои воситаи нақлиёти балонҳои газидошта, ба истиснои воситаи нақлиёти систернадори бо насосҳои кашандаи ГМК муҷаҳҳазгардонидашуда, бояд қатъ карда шаванд. Ба кор даровардани муҳаррикҳо танҳо пас аз ҷудо кардани остинҳои резинӣ ва насбии садонишопакҳо ба дастгоҳҳои қатъкунанда, мумкин аст.

183. Систренаҳои роҳи оҳан ва автомобилӣ, остинҳои резиние, ки бо ёрии онҳо пуркунӣ ва резиш сурат мегирад, бояд ба замин пайваст карда шаванд. Ҷудо намудани систернаҳо аз дастгоҳи ба замин пайвасткунанда танҳо пас аз итмоми пуркунию резиш ва шинондани садонишопакҳо ба штутсерҳои даҳанпӯши систерна мумкин аст.

184. Пуркунӣ ва резиши газҳои моеъ дар вақти раъду барқ, инчунин ҳангоми корҳои оташӣ дар минтақаҳои ИГП, НГП ва дар ҳудуди ИГПА қатъиян манъ аст.

185. Резиши газ аз систернаҳои роҳи оҳан дар вақти шабона, бо таъмини рӯшноии кифояи эстакадаи роҳи оҳан, парки нигоҳдорӣ ва таъини бригада дар ҳайати на кам аз 3 нафар мумкин аст.

186. Газҳои қабулкунанда ва пешниҳоднамуда ба истеъмолкунандагон бояд ба талаботи стандарти давлатӣ ҷавобгӯ бошад.

187. Газҳои моеъи ба истгоҳҳои газпуркунӣ воридшуда бояд аз ҷиҳати шиддатнокии бӯй мутобиқи стандарти давлатӣ санҷида шавад.

188. Барои рӯй надодани зарбаи гидравликӣ ғалакаҳо ва даҳанпӯшҳои қубурҳои интиқоли газиро эҳтиёткорона кушодан зарур аст.

189. Пуркунии зарфҳо, автомобилҳои систернадор ва балонҳо бо роҳи паст кардани фишор дар онҳо аз ҳисоби хориҷ кардани ҳолати буғӣ ба ҳаво манъ аст.

190. Дар вақти резиши газ аз систернаҳои роҳи оҳан бояд назорати бефосилаи фишор, сатҳи гази систерна ва зарфи қабулкунанда таъмин карда шавад. Ҳангоми гузаронидани амалиёти резишию пуркунӣ бояд алоқаи техникӣ мавҷуд бошад.

191. Дар вақти резиш ва пуркунии ГМК пуркунанда, колонкаҳои резишӣ ва пуркунанда, систернаҳои роҳи оҳан ва автомобилӣ, мошинҳои автомобилии балонҳои газидоштаро бе назорат гузоштан манъ аст.

192. Фишори ҳолати моеъ дар қубурҳои интиқоли газие, ки балонҳоро бо газ пур мекунанд, набояд аз фишори кории баҳисобгирифташуда зиёд бошад.

193. Ҳангоми пуркунӣ, ташкили назорат, нигоҳдошт, хизматрасонӣ ва таъмири зарфҳо ва балонҳо бояд талаботи баистифодадиҳии бехатари зарфҳое, ки таҳти фишор кор мекунанд, риоя карда шавад.

194. Коршоямӣ ба пуркунии балонҳои воситаи нақлиёт бояд дар варақаи сафар (маршрутӣ)-и ронанда бо муҳри «Балонҳо санҷида шудаанд» ва имзои шахси маъсули назорати ҳолати техникӣ ва истифодабарии балонҳо тасдиқ карда шавад.61

195. Дар вақти пуркунии воситаи нақлиёти систернадор ва пуркунии воситаи нақлиёти автомобилӣ партоиши ГМК ба ҳаво бояд хориҷ карда шавад.

196. Дар ИГПА пуркунии балонҳои барои истифода дар нақлиёти автомобилӣ пешбининашуда манъ аст.

197. Сатҳи баландтарини пуркунии зарфҳо набояд аз 85 дарсад ғунҷоиши геометрикии зарф зиёд бошад.

198. Ҳамаи балонҳо пас аз пуркунӣ бо газ бояд аз санҷиши назоратии дараҷаи пуршавӣ гузаранд.

199. Тарозуҳои назоратӣ пеш аз оғози басти кор бояд аз ҷониби усто бо ёрии санги тарозу санҷида шаванд. Барои санҷиши назоратии дараҷаи пуршавӣ бо усули баркашӣ бояд тарозуҳои таъминкунандаи хамкунии боркашии дақиқи балонҳои ғунҷоиши зерин истифода бурда мешаванд:

1 литр - на зиёда аз 10 грам;

5 литр - на зиёда аз 20 грам;

27 ва 50 литр - на зиёда аз 100 грам.

200. Хориҷ кардани гази зиёдатӣ аз зарфҳо ва балонҳо бо сардиҳии ГМК ба ҳаво манъ аст.

201. Ҳавоногузарии даҳанпӯш (сарпӯшак) ва васлҳои рахапечи ҳамаи балонҳои пуркардашуда бояд санҷида шаванд. Тартиби санҷиш бояд бо дастурамали дахлдори истеҳсолӣ муайян карда шавад. Пас аз санҷиш штутсери даҳанпӯш бояд бо садонишопак тоб дода шавад.

202. Ҳангоми ошкор намудани нозичӣ дар таҷҳизоти газии воситаи нақлиёт, гази балонҳои воситаи нақлиёт бояд ба зарфҳо рехта шавад.

203. Шумораи балонҳое, ки дар як вақт дар сехи пуркунандаи ИГП ва НГП мавҷуданд, набояд аз нисфи ҷамъи соати ҳосилнокии дастгоҳҳои пуркунанда зиёд бошад. Ҷойгир намудани балонҳо дар гузаргоҳҳо манъ аст.

204. Ҳангоми ҷойивазкунии балонҳо ва корҳои боркунию борфарорӣ бояд чораҳои пешгирикунандаи афтидан ва осебёфтани онҳо андешида шавад.

205. Шумораи балонҳои пуркардашуда ва холие, ки дар майдончаҳои боркунию борфарорӣ ҷойгир карда шудаанд, набояд аз ҳосилнокии дукаратаи шабонарӯзии қисми пуркунанда зиёд бошад.

206. Зарфҳо ва балонҳо пеш аз муоинаи дохилӣ, озмоиши гидравликӣ ва таъмир бояд аз газу боқимондаҳои хориҷнашуда холӣ ва дақиқ коркард карда шаванд.

207. Коркарди зарфҳо ва балонҳои ГМК бояд бо роҳи буғдиҳӣ ва боддиҳӣ бо гази инертӣ ё пуркунӣ бо оби гарм амалӣ карда шавад. Вақти коркарди зарфҳо бо дастурамали истеҳсолӣ вобаста аз ҳарорати гармибар муайян карда мешавад. Коркарди зарфҳо бояд пас аз ҷудокунии онҳо аз қубурҳои интиқоли газии ҳолати буғӣ ва моеъ бо ёрии садонишопакҳо амалӣ шавад.

208. Ивазкунии дастгоҳҳои маҳкамкунандаи балонҳои аз коркард нагузашта, бо шарти иҷрои корҳо дар бинои категорияи «А» дар нуқтаҳои махсус ҷиҳозонидашудае, ки бо кашандаҳои маҳаллӣ таъмин шудаанд, мумкин аст. Давомнокии амалиёт оид ба ивазкунӣ набояд аз 5 дақиқа зиёд бошад.

209. Сифати дегазатсия бояд бо таҳлили намунаи ҳавои аз қисми поёнии зарф гирифташуда санҷида шавад. Дараҷаи ғилзати гази моеъ дар намуна пас аз дегазатсия набояд аз 20 дарсади ҳадди поёнии қобилияти афрӯзиши газ зиёд бошад. Натиҷаи дегазатсияи балонҳо дар китоби махсус дарҷ ифода карда мешаванд.

210. Ҳангоми кор дар дохили зарфҳо бояд чораҳои бехатарӣ риоя карда шавад.

211. Зарфҳо пас аз ташхис ё таъмир дар асоси розигии хаттии роҳбари ИГП, НГП ва ИГПА тибқи Қоидаҳои таркиб ва баистифодадиҳии бехатари зарфҳое, ки ба таҳти фишор кор мекунанд, бояд ба кор дароварда шаванд.

212. Қабатҳои таҳнишине, ки аз зарфҳо бароварда шудаанд, бояд дар ҳолати намӣ нигоҳ дошта шуда, фавран аз ҳудуди истгоҳ барои гӯркунӣ дар ҷойҳои махсус ҷудогардида бароварда шаванд. Минтақаҳои қубурҳои интиқоли газ бо таҳнишинҳо бояд дар рӯзи кушодани онҳо таҷзия ва дар ҷойи бехатар андӯхта шавад.

213. Об пас аз шустушӯ ва озмоишҳои зарфҳою балонҳо бояд ба канализатсия танҳо тавассути таҳшингоҳҳое, ки афтидани ГМК ба канализатсия ғайриимкон мегардонанд, рехта шавад. Таҳшингоҳ бояд пайваста тоза карда шуда, бо об шӯста шавад. Ифлосиҳои таҳшингоҳ бояд ба ҷойҳои махсус ҷудонамудаи Хадамоти назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ бурда шаванд.

214. Чораҳо оид ба тозакунии ҷӯйҳо ва хориҷ кардани маҳсулоти хатарноки таркиш ва сӯхтор бояд таъсиси ғилзати хатарноки таркиши ГМК-ро дар системаи канализатсия истисно кунад.

215. Корҳои оташӣ бояд тибқи нақшаи махсуси аз ҷониби роҳбари корхона тасдиқшуда гузаронда шаванд. Дар ИГПА нақшаи корҳои оташӣ бояд бо Хадамоти оташнишонии Вазорати корҳои дохилӣ дар шаҳру ноҳияҳо мувофиқа карда шавад.62

216. Ворид шудани воситаи нақлиёти автомобилӣ ба ИГПА, минтақаи истеҳсолии ИГП ва НГП, инчунин резиш ва пуркунии ГМК дар вақти иҷрои корҳои оташӣ манъ аст.

217. Дар вақти иҷрои корҳои оташӣ дар биноҳои минтақаи истеҳсолӣ системаи ҳавотозакунии механикӣ бояд фаъол бошад.

218. Пеш аз оғоз ва ҳангоми иҷрои корҳои оташӣ дар биноҳо, инчунин дар минтақаи 20 метр аз ҷойи корӣ, дар ҳудуд бояд таҳлили фазои ҳаво оид ба таркиби буғҳои ГМК гузаронда шавад. Ҳангоми мавҷуд будани буғҳои ГМК, новобаста аз ғилзатнокӣ, корҳои оташӣ бояд боздошта шаванд.

219. Дар ҳудуди биноҳои истеҳсолии истгоҳу нуқтаҳо бояд бо воситаҳои аввалини сӯхторхомӯшкунӣ таъмин карда шаванд. Дар назди ҳар як дастгоҳи телефонӣ бояд лавҳачаҳо бо рақамҳои телефони гурӯҳи зидди сӯхтор овехта шаванд.

220. Дар ҳудуди ИГП, НГП ва ИГПА бояд навиштаҷоти манъи тамокукашӣ овехта шаванд.

221. Масолеҳи тоза ва истифодашудаи совишӣ бояд дар алоҳидагӣ дар қуттиҳои оҳанини сарпӯши маҳкамдошта нигоҳ дошта шаванд. Мондани масолеҳи совишӣ дар таҷҳизот, зинапояҳо ва майдончаҳо манъ аст.

222. Ҳудуд бояд аз асбобҳои беруна, масолеҳи сӯзишворӣ ва партовҳои гуногун тоза карда шавад. Гузаргоҳу роҳравҳо бояд озод бошанд. Дар ҳудуд андӯхтан ва нигоҳ доштани масолеҳи барои ҷараёни истеҳсолот муқаррарнашуда манъ аст.

223. Ворид шудан ба ҳудуди парки зарфҳо ва бо сузишворӣ пуркунии мошинҳои автомобилие, ки дар онҳо мусофирон мавҷуданд, манъ аст.

224. Дар истгоҳҳо ва нуқтаҳо иҷро намудани корҳои бо фаъолияти асосӣ алоқаманднабуда манъ аст.

225. Тартиби пешниҳоди ГМК ба истеъмолкунандагон бояд бо дастурамале, ки бо дар назар доштани талаботи Қоидаҳои мазкур таҳия шудааст, муайян карда шавад.

226. Балонҳо бояд бо қалпоқҳои эҳтиёткунандаи ба даҳана тобдодашуда бо мошинҳои махсус таҷҳизонидашуда кашонда шаванд, ба истиснои бурда овардан дар мошинҳои намуди «панҷара». Овардани балонҳо дар мошинҳои автомобилии боркашонии бордони оддидошта бо истифодаи ложементҳои чӯбин ё сабикаҳои сӯрохдор, ҳалқаҳои резинӣ ё танобӣ ба роҳ монда мешавад.

227. Дар воситаи нақлиёти автомобилие, ки барои бурда овардани газҳои моеъ пешбинӣ шудаанд, қубури дамдама аз муҳаррик бояд аз қисми пеши мошин бароварда шуда бошад. Ба қубури дамдамаи мошинҳои автомобилие, ки барои кашондани балонҳо муваққатан истифода бурда мешаванд, бояд шарорагирак таҷҳизонида шавад.

228. Дар ҳар як воситаи нақлиёти автомобилӣ бояд 2-ададӣ оташхомӯшкунаки ангидриди карбон ё хокаи ғунҷоиши ҳар кадомаш на кам аз 2 литр ва аломатҳои тафриқа оид ба хатарнокии бор мавҷуд бошанд.

229. Ҳангоми кашондани гази моеъ дар воситаи нақлиёти автомобилӣ бояд талаботи бехатарии кашондани борҳои хатарнок бо нақлиёти автомобилӣ риоя карда шаванд.

230. Таваққуфи воситаҳои нақлиёти автомобилии бо балонҳо боршуда ва воситаҳои нақлиёти систернадори ГМК дар ҷойҳои оташи кушода ва ҷойҳое, ки ҷамъшавии оммавии шумораи зиёди одамон имконпазир аст, (бозорҳо, мағозаҳо, муассисаҳои намоишӣ) манъ аст.

231. Манъ кардани воситаи нақлиёти намуди «панҷара» ва воситаҳои нақлиёти боркашонии балондор дар ҳолатҳои зарурӣ дар муддати на зиёда аз 1 соат дар масофаи на кам аз 10 метр аз хонаҳои истиқоматӣ ва 25 метр аз биноҳои ҷамъиятӣ қатъиян манъ аст.

232. Гузоштани систернаҳои автомобилӣ, дар сурати зарур будани таваққуфи онҳо дар муддати зиёда аз 1 соат, дар ҳудуди на кам аз 20 метр аз хонаҳои истиқоматӣ ва 40 метр аз муассисаҳои ҷамъиятӣ манъ аст.

233. Масофа аз ҷойи таваққуфи мошин барои кашондани газҳои моеъ то чуқуриҳои кандашуда, таҳхонаҳо ва сарпӯшакҳои чоҳҳои алоқаҳои зеризаминӣ бояд на кам аз 5 метр бошад.

11. ДАСТГОҲҲОИ БАЛОНИИ ЗАРФҲО, БУХОРКУНАК, ФАРДӢ ВА ГУРӮҲӢ, АНБОРХОНАҲОИ МОБАЙНИИ БАЛОНҲО

234. Фишори кории баландтарини ГМК пас аз танзими дастгоҳҳои балонии зарфҳо ва гурӯҳӣ бояд ба лоиҳа мувофиқат кунад.

235. Сарпӯшакҳои партоишӣ ва эҳтиёткунандаи дастгоҳҳо бояд ба фишори мутаносибан баробари 1,15 ва 1,25 баландтарини корӣ дуруст карда шаванд.

236. Тартиби истифодабарии дастгоҳҳои балонии зарфҳо, бухоркунак ва гурӯҳӣ бо дар назар доштани тавсияҳои корхонаҳо-истеҳсолкунандагон муайян карда мешавад. Бо ин, бояд пешбинӣ карда шаванд:63

- санҷиши бекамукостӣ ва бузургиҳои дурусткунии танзимаҳои фишор ва сарпӯшакҳои эҳтиёткунанда дар муҳлатҳои на кам аз 1 маротиба дар 3 моҳ;

- таъмири ҷории дастгоҳҳо бо ҷудокунии арматураи танзимкунанда, эҳтиёткунанда ва маҳкамкунанда на кам аз 1 маротиба дар 1 сол.

237. Маълумот дар бораи корҳои иҷрошуда бояд ба ҳуҷҷатгузории истифодабарӣ ворид карда шаванд.

Эзоҳ: Сарпӯшакҳои эҳтиёткунандаи зарфҳои зеризаминӣ бояд на кам аз 1 маротиба дар як сол дуруст карда шаванд.

238. Истифодабарии дастгоҳҳои балонии дар бинои махсус ё бинои иловагии иншоот ҷойгирбуда ва ивазкунии балонҳо дар онҳо бояд аз тарафи на кам аз ду нафар корманд амалӣ гардад.

239. Корбарии дастгоҳҳои вайроншудае, ки дар системаи газтаъминкунӣ ба садама ё ҳодисаҳои нохуш оварда мерасонанд, бояд то бартарафсозии онҳо қатъ карда шавад.

240. Газҳои моеъ бо миқдори пасти пропан дар дастгоҳҳои зарфҳо истифода бурда мешавад, вале бо шарте, ки таъмини бухоршавии моеъ ва пешгирии ғилзатнокии эҳтимолии буғҳои ГМК дар қубурҳои берунии газӣ дар ҳарорати пасти ҳаво ва замин ба роҳ монда шавад.

241. Гармибар ба зарфҳои бухоркунак бояд танҳо пас аз пуркунии онҳо бо газҳои моеъ дода шавад.

242. Пеш аз резиши ГМК ба зарфҳо, таҷҳизоти дастгоҳҳо, воситаҳои нақлиёти систернадор ва остинҳои резинӣ бояд аз назар гузаронда шаванд. Ҳангоми ошкоршавии нуқсонҳо, итмоми муҳлати муоинаи навбатии зарфҳо, мавҷуд набудани боқимондаи фишор ва воситаҳои аввалини сӯхторхомӯшкунӣ резиши ГМК манъ аст.

243. Воситаҳои нақлиёти систернадори ГМК ва зарфҳо дар вақти резиш бояд бо остинҳои резинӣ бо ҳолати буғӣ ва моеъ пайваст карда шаванд. Воситаҳои нақлиёти систернадор ва остинҳо пеш аз резиш бояд ба замин пайваст карда шаванд. Ҷудо намудани воситаҳои нақлиёти систернадор аз дастгоҳи ба замин пайвасткунанда танҳо пас аз анҷоми резиш ва шинондани садонишопакҳо ба штутсерҳои даҳанпӯш мумкин аст.

244. Зиёдатиҳои ГМК аз зарфҳо бояд ба воситаҳои нақлиёти систернадори газҳои моеъ рехта шаванд.

245. Пас аз пуркунии зарфҳо ё ивази балонҳо ҳавоногузарии васлҳо бояд санҷида шавад. Ихроҷи ошкоршудаи ГМК бояд бо тартиби садамавӣ бартараф карда шавад.

246. Дастгоҳҳои газҳои моеъ бояд бо воситаҳои аввалини сӯхторхомӯшкунии зерин таъмин карда шаванд:

- майдончаи дастгоҳи зарфҳо ва бухоркунак – бо қуттии регдор бо ғунҷоиши 0,5 м3 (1 адад), белҳо (2 адад), матои сангпахта (асбестӣ) бо андозаи 2х2 метр (1 адад);

- бинои дастгоҳи балонии гурӯҳӣ – бо оташхомӯшкунаки ОУ-2 ё ОП-5 (1 адад).

247. Ҷевонҳо ва биноҳои дастгоҳҳои балонии гурӯҳӣ, панҷараи майдончаҳои дастгоҳҳои зарфҳо ва бухоркунак бояд бо навиштаҷотҳои пешгирикунандаи – «Оташангез. Газ.» таъмин карда шаванд.

248. Дар биноҳои барои талаботи маишӣ муҷаҳҳаз гардонидани 1 балони ғунҷоишаш на зиёда аз 50 литр ё 2 балони ғунҷоиши ҳар кадомаш на зиёда аз 27 литр (яктоаш эҳтиётӣ) манъ аст.

249. Балонҳои дар биноҳо таҷҳизонидашаванда бояд дар масофаи на камтар аз 0,5 метр аз плитаи газӣ ва 1 метр аз асбобҳои гармкунӣ ҷойгир карда шаванд. Ҳангоми ҷиҳозонидани ҳоилҳо, масофаи байни балон ва асбоби гармкунӣ то 0,5 метр кам карда мешавад. Масофаи байни балон ва ҳоил бояд на камтар аз 0,1 м бошад.

250. Балонҳои берун аз биноҳо бояд дар ҷевонҳои маҳкамшаванда ё зери ҷилдҳои басташавандае, ки қисми болоии балонҳо ва редукторҳоро мепӯшонанд, ҷойгир карда шаванд. Барои ҳаводиҳӣ ҷевонҳо ва ҷилдҳо бояд жалюзпарда дошта бошанд.

251. Балонҳои дар назди деворбуда бояд дар масофаи на кам аз 0,5 метр аз дару тирезаҳои ошёнаи якум ва 3 метр аз тирезаю дарҳои тагхонаҳо ва ошёнаҳои зеризаминӣ, инчунин аз чоҳҳо ва чуқуриҳои кандашуда насб карда шаванд.

252. Ҷевонҳо барои балонҳо ва балонҳои зери ҷилдҳобуда бояд дар пояҳои оташбардори истиснокунандаи фуруравӣ, бо баландии на кам аз 0,1 метр ҷиҳозонида ва ба таҳкурсиҳо ё деворҳои биноҳо мустаҳкам карда шаванд.

253. Биноҳо барои АМБ бояд ба талаботи баистифодадиҳии бехатари зарфҳое, ки зери фишор кор мекунанд, мувофиқат кунанд.

12. ҚУБУРҲОИ ДОХИЛИИ ГАЗӢ ВА ДАСТГОҲҲОИ ГАЗИСТИФОДАБАРИИ КОРХОНАҲОИ САНОАТӢ, КИШОВАРЗӢ ВА КОРХОНАҲОИ ХИЗМАТРАСОНИИ МАИШИИ ХУСУСИЯТИ ИСТЕҲСОЛИДОШТАИ АҲОЛӢ

254. Биноҳое, ки дар онҳо қубурҳои интиқоли газ гузаронда шудаанд ва дастгоҳҳои газистифодабаранда ва арматура мустаҳкам карда шудаанд, бояд барои ҳайати хизматрасон дастрас бошанд. Биноҳои мазкурро ба сифати анборхонаҳо, устохонаҳо ва ғайра манъ аст.64

255. Ба қубурҳои интиқоли газ гузоштани бор ва истифода бурдани онҳо ба сифати таркиби такягоҳӣ ва ба замин пайвасткунак манъ аст.

256. Кори дастгоҳҳои газистифодабаранда бе васлкунии асбобҳои назорат ва муҳофизат манъ аст.

257. Пеш аз ба кор даровардани дегҳо, кураҳо ва агрегатҳо ҳавои оташдон ва газкашҳо бояд тоза карда шавад. Вақти ҳавотозакунӣ бо дастурамали дахлдор ва анҷоми он бо индекатори газӣ муайян мегардад.

258. Кушодани арматураи маҳкамкунандаи пеш аз сархонаи қубурҳои интиқоли газиро танҳо пас аз ба кор даровардани дастгоҳи оташгирон ё ба он наздик кардани оташгирони сӯхтаистода мумкин аст.

259. Агар дар вақти даргирондани сархона ё дар рафти танзимкунӣ шӯъла ҷудо шуда, зуд гузашта ё хомӯш карда шавад, додани газ ба сархона ва дастгоҳи оташгирон бояд фавран қатъ карда шавад.

260. Аз ҷониби ҳайати хизматрасон бе назорати доимӣ мондани дастгоҳи дар ҳаракатбудаи газистифодабарӣ манъ аст.

261. Кор кардани дастгоҳи газистифодабарӣ бе ҳайати доимии хизматрасон дар ҳолатҳои зерин мумкин аст:

- ҷойгиршавии дастгоҳҳои газистифодабаранда ва таҷҳизоти ёрирасон дар биноҳои алоҳидаи маҳкамшавандаи бо бонгдиҳии муҳофизатӣ ва рӯшноии садамавии бехатари таркиш таҷҳизонидашуда;

- таҷҳизонидани дастгоҳҳои газистифодабаранда бо системаҳои автоматоние, ки кори бесадамавии он ва муҳофизати зиддисадамавиро дар сурати пайдо шудани нуқсонҳо ва вайроншавиҳо, таъмин мекунад;

- бонгдиҳӣ ба нуқтаи диспетчерӣ ё бинои бо ҳузури доимии навбатдорбуда дар бораи газолудшавии биноҳо ва бакордарории муҳофизат;

- зери тобеияти фаврии диспетчер мавҷуд будани ҳайати навбатдор, ки қобилияти иҷрои корҳои бо боздошти садамавии таҷҳизоти газистифодабарӣ вобастабударо доранд.

262. Қубурҳои дохилии газӣ ва дастгоҳҳои таҷҳизоти газӣ бояд зери хизматрасонии техникӣ на кам аз 1 маротиба дар 1 моҳ ва таъмири ҷорӣ дар кам аз 1 маротиба дар 1 сол қарор дода шаванд.

263. Санҷиш ва тоза намудани газкаш бояд дар вақти гузарондани таъмири оташдонҳо, дегҳо ва таҷҳизоти дигар, инчунин ҳангоми вайроншавии кашак гузаронда мешавад.

264. Ба таҷҳизот гузарондани газ бояд бо амали муҳофизатии зерин қатъ карда шавад:

- ҳангоми баландшавӣ ё пастшавии фишори газ пеш аз сархонаҳо;

- ҳангоми сустшавӣ ва тунукшавии оташдон;

- ҳангоми пастшавии фишори ҳаво пеш аз сархонаҳои дегҳо, ки бо сархонаҳои дорои интиқоли маҷбурии ҳаво мебошанд;

- ҳангоми вайроншавиҳои занҷирҳои муҳофизатӣ, аз ҷумла азбайнравии шиддат, танҳо барои дегхонаҳои дараҷаи дуюм.

265. Ҳамзамон, ҳайати хизматрасон интиқоли газро бояд фавран дар ҳолатҳои зерин қатъ намоянд:

- ошкоркунии нозичиҳо дар хишбастҳо, дар ҷойҳое, ки сарпӯшакҳои таркишӣ ва газбароҳо мустаҳкам карда шудаанд;

- вайроншавии сархонаҳо, таҷҳизотҳои газистифодабарӣ;

- вайроншавии воситаҳои автоматикӣ ва бонгдиҳӣ;

- пайдо шудани газолудшавӣ, ошкоршавии ихроҷи газ дар таҷҳизоти газӣ ва қубурҳои интиқоли газ;

- таркиш дар ҷойи оташдон, таркиши газ ё даргирии таҳнишинҳои сӯзишвориҳо дар газбароҳо;

- сӯхторе, ки ба ҳайати хизматрасон ё таҷҳизот, инчунин ба занҷирҳои муҳофизатӣ ва идоракунии масофагии арматураи маҳкамкунанда таҳдид мекунад.

266. Арматураи маҳкамкунандаи қубури боддиҳии газӣ ва қубурҳои интиқоли газии бехатарӣ доимо бояд дар ҳолати кушода қарор дошта бошад.

267. Ҳангоми таркиш ва сӯхтор дар сех ё дегхона, дастгоҳҳои қатъкунанда дар воридаи қубурҳои интиқоли газ бояд фавран баста шаванд.

268. Тартиби ба кор даровардани дастгоҳи газистифодабарӣ (пас аз қатъи он бо талаботи банди 264 Қоидаи мазкур) бояд бо дастурамали дахлдори истеҳсолӣ муайян карда шавад, дар баробари ин интиқоли газ танҳо пас аз бартарафсозии нуқсонҳо бояд сурат гирад.

269. Пеш аз таъмири таҷҳизоти газӣ, муоина ва таъмири оташдон ва газбаро, инчунин ҳангоми аз кор баромадани амалиётҳои мавсимӣ таҷҳизоти газӣ ва қубурҳои интиқоли газии сархонаҳои оташгирони дастгоҳ бояд аз қубурҳои интиқоли газ хомӯш карда шуда, пас аз арматураи маҳкамкунанда бо садонишопак муҷҷаҳаз карда шаванд.

270. Маъмурияти корхона то ба кор даровардани дастгоҳҳои амалиётҳои мавсимӣ, инчунин дегҳои гармкунӣ бояд амалҳои зеринро иҷро намояд:

- санҷиши донишҳои ҳайати хизматрасон тибқи талаботи бандҳои 6 ва 12 Қоидаҳои мазкур;65

- таъмири ҷории таҷҳизоти газӣ ва системаи автоматонӣ;

- тозакунии газкашҳо, санҷиши бекамукостии онҳо, инчунин системаи ҳавотозакунӣ.

271. Санҷиши дастгоҳҳои дудбароро дар рафти истифодабарӣ бо қувваи молики дорои ҳайати омодашуда гузарондан мумкин аст. Натиҷаи санҷиш бо санад ба расмият дароварда мешавад.

272. Газкашҳои дегҳо ва агрегатҳои дигари барои таъмир баровардашуда бояд бо воситаи ғалакаҳо ё тавораҳо қатъ карда шаванд.

273. Оташдончаҳои сангини буғхонаи ҳамомҳо бояд дар соатҳое, ки ҳамомҳо кор намекунанд, тасфонида шаванд.

13. ҚУБУРҲОИ ИНТИҚОЛИ ГАЗ ВА ТАҶҲИЗОТИ ГАЗИИ ХИЗМАТРАСОНИИ МАИШИИ ХУСУСИЯТИ ҒАЙРИИСТЕҲСОЛИДОШТАИ АҲОЛӢ, БИНОҲОИ ҶАМЪИЯТӢ ВА ИСТИҚОМАТӢ

274. Ҳайате, ки танҳо дастгоҳ ва асбобҳои гази маишӣ, сархонаҳои озмоишгоҳиро истифода мебаранд, бояд ҳангоми интиқоли газ, инчунин на кам аз 2 маротиба дар як сол тибқи стандарти давлатӣ аз омӯзиш гузаранд.

275. Корхонаи хоҷагии газӣ ва ташкилотҳои истифодаи манзил бояд иҷоранишинҳои ҳуҷраҳо, моликони хонаҳо ва ҳуҷраҳоро бо талаботи истифодабарии дастгоҳ ва таҷҳизоти насбгардидаи гази маишӣ таъмин кунанд.

276. Дар биноҳои ҷамъиятӣ ва дар корхонаҳои хизматрасонии маишии хусусияти ғайриистеҳсолидоштаи аҳолӣ дар назди таҷҳизоти газӣ бояд дастурамалҳо оид ба истифодаи бехатари газ овехта шаванд.

277. Шахсоне, ки асбобҳои гази маиширо истифода мебаранд, бояд талаботи истифодабарии газ дар рӯзгорро иҷро намоянд.

278. Хизматрасонии техникии хоҷагии газӣ ва қубурҳои интиқоли газии корхонаҳои таъиноти ҷамъиятӣ ва хизматрасонии маишии хусусияти ғайриистеҳсолидошта бояд на кам аз 1 маротиба дар 3 моҳ гузаронда шавад.

279. Даврият ва тартиби хизматрасонии техникии таҷҳизоти газӣ, асбобу дастгоҳҳои биноҳои истиқоматӣ бо риояи талаботи бехатарии техникӣ муақаррар карда мешавад.

280. Санҷиши ҳавоногузарии дастгоҳҳои балонии газӣ зери фишори кории газро бо истифодаи ҷустуҷӯкунаки газ ё моеи собунӣ гузарондан мумкин аст.

281. Асбобҳо ва дастгоҳҳое, ки бо ихроҷи газ истифода бурда мешаванд ва дорои автоматикаи бехатарӣ, дудбароҳо, воситаҳои ҳавотозакунии нуқсондор ва сараки вайроншудаи мӯриҳо мебошанд, бояд аз қубурҳои интиқоли газии амалкунанда бо шинондани садонишопак қатъ карда шаванд.

282. Асбобҳо ва дастгоҳҳое, ки ба таври мавсимӣ дар биноҳои ҷамъиятӣ пас аз итмоми мавсими гармкунӣ фаъол мебошанд, дар асоси дархости моликон бояд бо шинондани садонишопак ё насби тамғаи корхонаи хоҷагии газӣ қатъ карда шаванд.

283. Аз қубурҳои интиқоли газ қатъ кардани таҷҳизоти нуқсондор ва ба таври мавсимӣ коркунандаи биноҳои ҷамъиятӣ бояд бо санад ба расмият дароварда шавад.

284. Воситаҳои дудбарор ва ҳавотозакунӣ дар ҳолатҳои зерин боиси санҷиш ва тозакунии такрорӣ мебошанд:

- пеш аз мависи гармкунӣ - дудбароҳои ба таври мавсимӣ коркунандаи оташдонҳои гармкунӣ ва зарфиятҳои обгармкунак, дегҳои гармкунии ҳуҷраҳо, новобаста аз сохти онҳо;

- на кам аз 1 маротиба дар 1 семоҳа - дудбароҳои хиштӣ;

- на кам аз 1 маротиба дар 1 сол - воситаҳои ҳавтозакунӣ, дудбароҳои асбестсементӣ, сафолӣ, инчунин аз блокҳои махсуси бетони гармитобовар омодашуда.

285. Ҳангоми санҷиш ва тозакунии аввалини дудбарор ва воситаҳои ҳавотозакунӣ бояд дар ҳолатҳои зерин санҷида шаванд:

- дастгоҳ ва мутобиқатии масолеҳи истифодашуда ба талаботи МҚС 2.04.08 — 87;

- набудани ифлосӣ;

- зичӣ ва ҷудошавии онҳо;

- мавҷудият ва бекамукостии тақсимоти эҳтиёткунандаи таркиби сӯхташаванда;

- бекамукостӣ ва дурустии ҷойгиршавии сарак нисбат ба бом ва наздикии иншооти ҷойгиршуда, мавҷудияти кашаки муқаррарӣ.

286. Такроран санҷида мешаванд:

- мавҷуд набудани чиркинӣ дар дудбароҳо ва воситаҳои ҳавотозакунӣ;

- зичӣ ва ҷудошавии онҳо;

- бекамукостии саракҳо;

- мавҷудияти кашаки муқаррарӣ.66

287. Муоинаи аввалин ва муоинаи пас аз таъмири дудбароҳо ва воситаҳои ҳавотозакунӣ бояд аз тарафи ташкилоти махсусгардондашуда бо иштироки намояндаи ташкилоти истифодаи манзил гузаронда шавад. Натиҷа бо санад ба расмият дароварда мешавад.

288. Муоинаи такрории дудбароҳо ва воситаҳои ҳавотозакунӣ дар биноҳои истиқоматӣ метавонанд аз тарафи ташкилотҳои истифодаи манзил, кооперативҳо ва корхонаҳои дигари дорои ҳайати омодашуда гузаронда шавад. Маълумот дар бораи муоинаи такрорӣ дар маҷаллаи махсус қайд ё бо санад ба расмият дароварда мешавад.

289. Дар сурати ошкор шудани корношоямшавии дудбароҳо ва воситаҳои ҳавотозакунӣ барои истифодабарии минбаъда, намояндаи ташкилоте, ки онҳоро месанҷад, уҳдадор аст муштариро бо гирифтани забонхат оид ба хатарнок будани истифодабарии асбобҳо ва дастгоҳҳои газӣ огоҳ кунад. Бо ин, санади санҷиш бояд фавран ба корхонаи хоҷагии газӣ ва ташкилоти истифодаи манзил барои андешидани чораҳо оид ба қатъи дастгоҳҳои газӣ пешниҳод карда шаванд.

290. Дар хонаҳое, ки ба шаҳрвандон дар асоси ҳуқуқи моликияти шахсӣ тааллуқ доранд, санҷишҳои такрорӣ, тозакунии дудбароҳо ва воситаҳои ҳавотозакуниро моликон анҷом медиҳанд.

291. Муоинаи саракҳои дудбароҳо, бо мақсади пешгирии яхкунӣ ва басташвии онҳо, дар вақти зимистон на кам аз 1 маротиба дар 1 моҳ, ва дар минтақаи сохтмонӣ-иқлимиии шимолӣ на кам аз 2 маротиба дар 1 моҳ аз ҷониби моликони иншоот бояд гузаронда шавад.

292. То оғози кор оид ба таъмири асосии биноҳо, дудбароҳо ва воситаҳои ҳавотозакунӣ ташкилоти истифодаи манзил, молики хонаи истиқоматӣ бояд корхонаи хоҷагии газиро оиди қатъи асбобҳо ва дастгоҳҳои газӣ аз системаи газтаъминкунӣ ба таври хаттӣ огоҳ кунад.

293. Ташкилоти истифодаи манзил, моликони биноҳои истиқоматӣ ва ҷамъиятӣ бояд амалҳои зеринро анҷом диҳанд:

- ба корхонаҳои хоҷагии газӣ ҳангоми аз тарафи онҳо гузарондани муоинаи техникии таҷҳизоти газии хонаҳои истиқоматӣ ёрии ҳаматарафаро расонда, инчунин тарғиботи қоидаҳои бехатари истифодабарии газро дар байни аҳолӣ баранд, рангкунии қубурҳои интиқоли газ ва санҷиши газолудшавии ошёнаҳои зеризаминиро гузаронанд;

- таҷҳизонидани дастгоҳи бонгдихии газолудшавиро дар биноҳои ҷамъиятии бо ҷамъшавии оммавии шумораи зиёди одамон (иншооти намоишӣ, муассисаҳои таълимӣ ва муолиҷавӣ, хобгоҳҳо), инчунин дар дегхонаҳои дар дарун ва наздикии биноҳои ҷамъиятӣ ва истиқоматӣ сохташуда, пешбинӣ намоянд;

- ошёнаҳои зеризаминӣ, долонҳои техникӣ ва биноҳои зеризаминиро дар ҳолати муносиб нигоҳ доранд, коркунии доимии рӯшноии барқӣ ва ҳавотозакуниро таъмин кунанд, зичшавии воридаҳои алоқаҳои зеризаминии ошёнаҳои зеризаминии биноҳо, инчунин маҳалҳоеро, ки қубурҳои интиқоли газ ва маснуоти сохтмонии биноҳо ҳамдигарро бурида мегузаранд, назорат кунанд;

- ҳолати дудбароҳо ва воситаҳои ҳавотозакунӣ, саракҳои дудбароҳоро саривақт санҷида бароянд, сифати иҷрои корҳои зикршударо бо бақайдгирии натиҷа дар маҷаллаи махсус назорат кунанд;

- ҳангоми ошкор кардани нуқсонҳои дудбароҳо ва асбобҳои газии худсарона мустаҳкамкардашуда оид ба зарурати қатъ кардани асбобҳои газӣ ба корхонаи хоҷагии газӣ фавран хабар диҳанд;

- ҳангоми кӯчида ё баромада рафтани сокинон намояндаи корхонаи хоҷагии газиро барои қатъ кардани асбобҳои газӣ аз системаи газтаъминкунӣ даъват кунанд.

294. Ҳангоми таъмири дастгоҳҳои газистеъмолкунанда, ки ба қисмҳо ҷудо кардан вобаста мебошад, инчунин дар вақти таъмири асосии биноҳо ва иншоот қубурҳои интиқоли газ ва таҷҳизоти газӣ бояд бо шинондани садонишопак қатъ карда шаванд.

14. ТАҶҲИЗОТ БАРОИ КОРКАРДИ ГАЗӢ- ОТАШИИ МЕТАЛЛҲО

295. Корҳо оид ба буриши газӣ ва намуди дигари коркарди газӣ-оташии металлҳо мумкин аст дар масофаи (ба таври уфуқӣ) на кам аз:

- 10 метр - аз дастгоҳҳои гуруҳи балонии газӣ;

- 5 метр - аз балонҳои алоҳида бо оксиген ва газҳои сӯзанда;

- 3 метр – аз қубурҳои интиқоли газ ва остинҳои резинӣ, инчунин аз нуқтаҳои газҷудокунанда ҳангоми корҳои дастӣ;

1,5 метр – ҳангоми корҳои механикӣ.

296. Дар вақти кор балонҳои бо гази моеъ бояд дар ҳолати амудӣ қарор дошта бошанд. Ҳарорати баландтарини равоии балонҳои бо гази моеъ бояд аз 45°С зиёд набошад.

297. Балонҳои дар биноҳо насбгардида бояд аз дастгоҳҳои гармкунӣ ва асбобҳои дигари гармидиҳӣ дар масофаи на кам аз 1 метр ва аз манбаъи гармӣ бо оташи кушод – на кам аз 5 метр ҷой дошта бошанд. 67

298. Сархонаҳои гузарондашаванда ва агрегатҳои мутаҳаррикро ба қубурҳои интиқоли газ (аз ҷумла бо гази моеъ) ба воситаи остинҳои резинӣ пайваст кардан мумкин аст.

299. Дарозии остин на бояд аз 30 метр зиёд бошад. Он бояд на кам аз 3 порчаи алоҳидаи байни худ бо ниппели дутарафа пайвастшуда иборат бошад. Нӯгҳои остинҳо бояд дар қубурҳои интиқоли газ ва дар сархона бо пашҳо боэътимод мустаҳкам карда шаванд. Ҷуммаки қатъкунанда, ба ғайр аз ҷуммаки сархона ё агрегати мутаҳаррик, бояд то остин ҷойгир карда шавад.

300. Иҷрои кафшер, буриши газӣ ва намуди дигари коркарди газӣ-оташии металлҳо бо истифодаи гази моеъ дар таҳхонаҳо ва ошёнаҳои зеризаминии биноҳо, инчунин дар чоҳҳо, конҳо ва иншооти дигари зеризаминӣ манъ карда мешавад.

301. Гирифтани гази моеъ аз балонҳо ҳангоми пастшавии фишори кории он пасттар аз фишори бо стандарти давлатӣ муқарраршуда, манъ аст.

302. Даромадгоҳҳо ба ҳамаи нуқтаҳои газҷудокунанда бояд озод бошанд. Таҷҳизонидани балонҳо дар гузаргоҳҳо ва роҳравҳо манъ аст.

303. Таъмири сархонаҳо, буришҳо ва дастгоҳҳои дигар дар ҷойи корӣ манъ аст.

304. Ҳангоми кори сархонаҳо шӯълаи оташ бояд ба самти муқобили манбаъи газтаъминкунанда равона карда шавад. Ҳангоми ғайриимкон будани иҷрои талаботи зикршуда манбаъи газтаъминкунанда бояд бо сипарҳои оҳанин ё пардаҳо аз масолеҳ, ки оташтобовар нест мунҳасир карда шаванд.

305. Боддиҳии остинҳои гази моеъ бо оксиген ва остини оксигенӣ бо гази сӯзанда, инчунин ивазкунии мутақобилаи остинҳо дар вақти кор манъ аст.

15. ДАСТГОҲҲОИ МУҲОФИЗАТИ БАРҚИЮ КИМИЁВӢ АЗ ЗАНГЗАНӢ

306. Ҳангоми истифодабарии қубурҳои зеризаминии оҳанини газӣ ва зарфиятҳои ГМК талаботи стандарти давлатӣ бояд иҷро карда шаванд.

307. Муоинаи иқтидори барқии қубурҳои интиқоли газ бояд дар муҳлатҳои зерин гузаронда шавад:

- дар минтақаҳои таъсири воситаҳои муҳофизатӣ – на кам аз 1 маротиба дар 6 моҳ, инчунин пас аз ҳар як тағйирёбии шароити зангзанӣ бинобар иваз шудани реҷаи кори системаи газтаъминкунии нақлиёти барқикунонидашуда, инкишофи шабакаи манбаъҳои гардиши ҷараёнҳо, қубурҳои интиқоли газ ва иншооти дигари оҳанини зеризаминӣ;

- дар ҳолатҳои дигари дахлдор – на кам аз 1 маротиба дар 1 сол.

308. Иқтидори қубурҳои интиқоли газ, чоҳҳои газӣ бояд танҳо дар ҳузури намояндаи ташкилоти истифодабаранда бо риояи талаботи бехатарӣ санҷида шавад.

309. Корхонаи истифодабарандаи дастгоҳҳои муҳофизати барқию кимиёвӣ бояд системаи хизматрасонии техникӣ ва таъмирро, ки ба огоҳонидани вайроншавии кори дастгоҳҳои муҳофизатӣ равона карда шудааст, коркард ва амалӣ менамояд. Вайроншавиҳо дар кори дастгоҳҳои муҳофизатӣ бояд ба таври фаврӣ бартараф карда шаванд.

310. Муҳлати хизматрасонии техникӣ ва таъмири дастгоҳҳои барқӣ аз тарафи корхона-истеҳсолкунанда муқаррар карда мешавад. Муоинаи техникии дастгоҳҳои муҳофизаткунандаи барқӣ ба воситаҳои назорати телемеханикӣ таҷҳизонданашуда дар муҳлатҳои зерин бояд гузаронда шавад:

- на кам аз 4 маротиба дар 1 моҳ (дар дренажӣ);

- 2 маротиба дар як моҳ (дар катодӣ);

- 1 маротиба дар 6 моҳ (дар дастгоҳҳои протекторӣ).

311. Самаранокии кори дастгоҳҳои муҳофизати барқӣ-кимиёвӣ на кам аз 2 маротиба дар 1 сол, инчунин дар ҳолатҳои пешбининамудаи стандарти давлатӣ санҷида мешавад.

312. Ташкилоти иҷрокунандаи кор оид ба муҳофизати қубурҳои амалкунандаи газӣ бояд дорои харита-тарҳи қубурҳои интиқоли газ бо ишораи ҷойгиршавии дастгоҳҳои муҳофизати барқию кимиёвӣ ва нуқтаҳои назоратию ченкунӣ, ҷамъбасти маълумот дар бораи зангзании хок ва манбаъҳои гардиши ҷараёнҳо, инчунин таҳлили ҳарсолаи ҳолати зангзании қубурҳои интиқоли газ ва самаранокии кори муҳофизатӣ бошад.

313. Ҳангоми ошкор намудани минтақаҳои хатарноки зангзанӣ аз ҷониби молики қубурҳои интиқоли газ бояд чораҳои бартарафсозии онҳо татбиқ карда шаванд. Муҳлати иҷрои корҳо бо дар назар доштани қоидаҳои истифодабарии ташкилоти иҷрокунандаи корҳо оид ба муҳофизати қубурҳои интиқоли газ муайян карда мешавад. Агар корҳо оид ба барҳамдиҳии минтақаҳои хатарноки зангзанӣ дар муҳлати муайяншуда иҷро нашавад, қубурҳои интиқоли газ бояд аз шабакаи амалкунандаи газӣ қатъ карда шавад. То бартараф кардани минтақаҳои хатарноки зангзанӣ иловатан аз ҷониби молик инчунин бояд чораҳои таъминкунандаи истифодабарии бехатари қубурҳои интиқоли газ коркард ва амалӣ карда шавад.

314. Корхонаҳо-моликон бояд ошкоркунии сабабҳои зангзании қубурҳои интиқоли газиро таъмин кунанд. Ҳар як ҳолати зангзании дутарафаи қубурҳои интиқоли газ бояд аз тарафи комиссия тафтиш карда шавад, ки ба ҳайати он бояд намояндаи ташкилоти иҷрокунандаи корҳо оид ба муҳофизати қубурҳои интиқоли газии шаҳрӣ шомил бошад. Дар бораи сана ва макони кори комиссия молики қубури интиқоли газ уҳдадор аст мақомоти минтақавии Хадамотро пешакӣ огоҳ намояд.

16. ТАҶҲИЗОТИ БАРҚИИ БЕХАТАРИ ТАРКИШ, АСБОБҲОИ НАЗОРАТИЮ-ЧЕНКУНӢ, СИСТЕМАҲОИ АВТОМАТОНӢ ВА БОНГДИҲӢ

315. Корхона-молик бояд назорати техникӣ, муоина, таъмирҳои ҷорӣ ва асосии доимии дастгоҳҳо ва воситаҳои назоратӣ, автоматонӣ ва бонгдиҳии дар қубурҳои интиқоли газ ва агрегатҳо мустаҳкамшуда, инчунин таҷҳизоти барқии бехатари таркишро таъмин намояд.

316. Муоинаии ҳавоногузарии қубурҳои интиқоли газии импулсӣ ва арматураи маҳкамкунанда ҳангоми муоина ва хизматрасонии техникии таҷҳизоти газӣ гузаронда мешавад.

317. Ҳаҷм ва даврияти кор оид ба хизматрасонии техникӣ ва таъмири воситаҳои ченкунӣ, системаи автоматонӣ ва бонгдиҳӣ тибқи стандартҳо ё дастурамалҳои корхонаҳо-истеҳсолкунандагон оид ба истифодабарӣ муқаррар карда мешавад.

318. Бекамукостӣ ва дурустии нишондоди асбобҳои назоратию ченкунӣ бояд дар муҳлатҳои гузарондани назорати метрологӣ, ки тибқи стандарти давлатӣ амалӣ мешавад, санҷида шавад.

319. Воситаҳои кории ченкунии зерин бояд аз санҷиши такрории давлатӣ гузаронда шаванд:

- манометрҳои нишондиҳанда, худнавис, масофагӣ - на кам аз 1 маротиба дар 1 сол;

- асбобҳои вазнченкунии барои боркашии назоратии балонҳои ГМК истифодашаванда - на кам аз 1 маротиба дар 1 сол;

- асбобҳои газтаҳлилкунандаи стандартикунонидашудаи гузарондашаванда ва ғайрисайёр, бонгдиҳакҳои тотаркиши ғилзати газ - 2 маротиба дар 1 сол;

- санги тарозу-меъёрӣ -на кам аз 1 маротиба дар 1 сол.

320. Асбобҳои назоратию ченкунии дар банди 319 зикргардида, инчунин пас аз таъмири асосии онҳо бояд аз санҷиши давлатӣ гузаронда шаванд.

321. Истифода бурдани воситаҳои ченкуние, ки тамға ё муҳр надоранд, муҳлати санҷиш гузаштааст, нуқсондор мебошанд ё ҳангоми қатъкунӣ ақрабакаш ба дараҷаи сифрии ҷадвалӣ зиёда аз нисфи нодурустии равоӣ барнамегардад, манъ аст.

322. Дар лавҳа ё баданаи манометрҳои нишондиҳанда бояд аломати ҷадвали ба фишори корӣ мувофиқбуда бо ранг нишон дода шавад.

323. Аломати бакордарории автоматикаи бехатарӣ ва воситаҳои бонгдиҳӣ бояд ба бузургиҳои дар ҳисоботи техникии ташкилоти танзимкунанда дарҷшуда мувофиқат кунад. Бонгдиҳакҳои назораткунандаи вазъи фазо, ҳангоми пайдо шудани ғилзати хавфноки газӣ дар биноҳо бояд ба кор дароянд.

324. Муоинаи бакордарории дастгоҳҳои муҳофизатӣ, муҳосиракунӣ ва бонгдиҳӣ бояд дар муҳлатҳои пешбининамудаи дастурамалҳои корхонаҳо-истеҳсолкунандагон, вале на кам аз 1 маротиба дар 1 моҳ гузаронда шавад.

325. Муоинаи мувофиқатии бонгдиҳии газолудшавӣ ба бузургиҳои муайяншуда бояд бо воситаи омехтаи назоратии газӣ гузаронда шавад. Санҷиши кори бонгдиҳак бо роҳи қасдан газолудкунии бино манъ аст.

326. Истифода бурдани таҷҳизоти газӣ бо асбобҳои назоратию ченкунии қатъшуда бо лоиҳа пешбинигардида, муҳосиракунакҳо ва бонгдиҳакҳо манъ аст.

327. Асбобҳои барои таъмир ё санҷиш кашидашуда бояд фавран ба комилан мутобиқи онҳо, аз ҷумла бо шартҳои истифодабарӣ иваз карда шаванд.

328. То ивазкунии бонгдиҳаки амали бефосилаи газолудшавӣ, ғилзати газ дар ҳавои бинои истеҳсолӣ бояд бо асбобҳои гузарондашаванда дар давоми басти корӣ пас аз ҳар 30 дақиқа назорат карда шавад.

329. Хизматрасонии техникӣ ва таъмири нақшавии воситаҳои ченкунӣ, дастгоҳҳои автоматонӣ ва телемеханикӣ бояд аз тарафи хадамотҳои махсусгардондашудаи корхонаҳои истифодабарандаи дастгоҳҳои мазкур ё корхонаҳои дигари махсусгардондашуда дар асоси шартнома гузаронда шаванд.

330. Ҳайати амаликунандаи хизматрасонии техникӣ ва таъмири системаҳои идоракунии автоматикии ҷараёнҳои технологӣ (минбаъд - СИА ҶТ) бояд таркиб ва кори дастгоҳро донад, таъмир ва танзими онро иҷро карда тавонад, инчунин таркиби таҷҳизоти газӣ, ки бо он автоматика ва телемеханика якҷоя амал мекунад донад, имтиҳони талаботи қоидаҳои мазкур ва қоидаҳои техникаи бехатарӣ ҳангоми истифодабарии дастгоҳҳои барқии истеъмолкунандагон ва дастурамалҳоро супорад.

331. Дар шароити газолудшавӣ иҷрои корҳои танзим ва таъмири системаҳои автоматонӣ, муҳофизати зиддисадамавӣ ва бонгдиҳӣ манъ аст.69

332. Таҷҳизоти барқӣ бояд тибқи талаботи техникаи бехатарӣ ҳангоми истифодабарии дастгоҳҳои барқии истеъмолкунандагон ва дастурамалҳои корхонаҳо-истеҳсолкунандагон истифода бурда шавад.

17. ТАЛАБОТИ ИЛОВАГӢ ҲАНГОМИ ЛОИҲАКАШИИ ИНШООТ ВА ИСТИФОДАБАРИИ СИСТЕМАҲОИ ГАЗТАЪМИНКУНӢ ДАР ШАРОИТҲОИ МАХСУСИ ТАБИӢ ВА ИҚЛИМӢ

333. Истифодаи қубурҳо тибқи СД 3262—75, инчунин аз пӯлоди ҷушидаистода дар сохтмони қубурҳои зеризаминии газӣ манъ аст.

334. Дар маҳалҳое, ки қубурҳои зеризаминии газӣ ва алоқаҳои дигар ҳамдигарро убур менамоянд, бояд чораҳои муҳофизатии истиснокунандаи воридшавӣ ва ҳаракати газ қад-қади алоқаҳо пешбинӣ шаванд.

335. Сохти пайвандҳои ноқили барқӣ ба қубурҳои интиқоли газ бояд пайвасти боэътимодро, дар сурати мутаҳаррик будани қубур, таъмин намояд.

336. Пайвасткунии қубурҳо бояд бо услуби кафшери камонаки барқӣ гузаронда шавад. Кафшери газӣ танҳо барои қубурҳои сатҳизаминии газӣ бо фишори то 0,3 МПа (3 кгс/см2) қутри на зиёда аз 100 мм роҳ дода мешавад. Васлҳои кафшерӣ бояд зич бошанд.

337. Масофа аз наздиктарин васли кафшерӣ то таҳкурсии бино бояд на камтар аз 2 метр бошад.

338. Қубури интиқоли газ бояд дар таҳкурсии хоки камзеркунанда бо ғафсии на кам аз 200 мм ва бо ҳамин хок бо баландии на кам аз 300 мм пӯшидашуда гузошта шавад.

339. Ҳангоми дигаргуншавии дараҷаи зиёди рӯйи замин, ки аз рӯйи тахмин муайян шудааст, қубурҳои интиқоли газ бояд бо роҳи рӯизаминӣ ё сатҳизаминӣ гузаронда шаванд.

340. Компенсаторҳои бо лоиҳа пешбинишуда бояд то оғози коркарди ҳудуд мустаҳкам карда шаванд.

341. Компенсаторҳои резинии дар қубурҳои интиқоли газии чоҳҳо мустаҳкамшаванда, пас аз анҷоми дигаргуншавии рӯйи замин, агар коркарди такрорӣ пешбинӣ нашуда бошад, бо замимаҳои рост иваз ва чоҳ (ҷой)-ҳо бо хок пӯшонда мешаванд. Анҷоми дигаргуншавии рӯйи замин бояд бо хулосаи Хадамоти маркшейдерии корхонаи кӯҳкорӣ тасдиқ карда шавад.

342. Истифодаи ғалакаҳои обӣ ба сифати дастгоҳҳои қатъкунанда дар қубурҳои интиқоли газ манъ аст.

343. Ҷиҳати зиёд кардани мутаҳаррикии қубурҳои интиқоли газ дар хок, ба сифати чораҳои асосноки муҳофизати он аз таъсири ҷойивазшавии хок, маҳали ҳамроҳшавии буришҳоро бояд дар роҳҳои бе гузариш иҷро кард.

344. Хоҷагиҳои газие, ки қубурҳои интиқоли газиро дар ноҳияҳои коркарди ҳудудҳо истифода мебаранд, бояд хадамотҳо дошта бошанд, ки ба вазифаи онҳо дохил мешаванд:

- назорати иҷрои чорабиниҳои техникӣ, чи дар давраи сохтмон ва чи дар давраи гузарондани таъмирҳои асосии қубурҳои интиқоли газ;

- омӯзиш ва таҳлили маълумот дар бораи коркардҳои кӯҳии гузарондашуда ва банақшагирифташудае, ки ба қубурҳои интиқоли газ таъсири зарарнок мерасонад;

- ташкил ва гузарондани мушоҳидаҳои тағйирёбии ҳолати бошиддат-дигаргуншудаи қубурҳои интиқоли газ дар ҷараёни коркардҳои кӯҳӣ, инчунин пешгӯйи ин тағйирёбиҳо бо маълумоти мушоҳидаҳои асбобу анҷом аз болои дигаргунии рӯйи замин;

- ҳалли масъалаҳои ташкилию техникӣ оид ба таъмини эътимоднокӣ ва бехатарии қубурҳои интиқоли газ пеш аз оғози коркарди навбатии кӯҳӣ ва дар рафти дигаргунии бошиддати рӯйи замин;

- бо корхонаҳои кӯҳкорӣ ва ташкилотҳои лоиҳавӣ коркарди муштараки чораҳои муҳофизати қубурҳои интиқоли газии истифодабаранда аз таъсири зарарноки коркардҳои кӯҳӣ, инчунин чорабиниҳо оид ба пешгирии воридшавии газ ба алоқаҳои зеризаминӣ ва биноҳои истиқоматӣ, саноатӣ ва коммуналӣ.

345. Муоинаи қубурҳои зеризаминии газӣ дар вақти давраи фаъоли дигаргуншавии рӯйи замин, то кашида гирифтани шиддати қубурҳои интиқоли газ бо роҳи буриш, бояд ҳар рӯз гузаронда шавад.

346. Ҳангоми тақсими самти қубурҳои интиқоли газии байнидеҳавӣ ва тақсимкунанда, дар ҳудудҳои коркард сарҳадҳои таъсири коркардҳои кӯҳӣ бояд бо аломатҳои доимии дорои нишонаҳои баландӣ ва пайванд ба пикетажи самт мустаҳкам карда шаванд.

347. Ҳангоми бунёди системаи газтаъминкунӣ дар шароити махсуси табиӣ ва иқлимӣ иловатан ба талаботи МҚС 2.04.08 — 87 бояд чораҳои зерин татбиқ карда шаванд:

- ҳангоми бунёди чоҳҳои газӣ дар ноҳияҳои зилзиланокии зиёда аз 7 балл, тахтасангҳои таҳкурсии чоҳҳои оҳанубетонӣ ва таҳкурсии яклухти оҳанубетонии чоҳҳо бо деворҳои хиштӣ бояд ба болиштаки ҷафси регии ғафсиаш 100 мм гузошта шаванд;

- чоҳҳои газии дар хоки гирдобӣ бунёдшаванда бояд таркибёфтаи оҳанубетонӣ ё яклухт бошанд, сатҳҳои берунии девори чоҳҳо бояд ҳамвор ва гаҷкории мустаҳкам карда шаванд; 

- барои кам кардани пайвастшавии байни деворҳо ва хоки яхшуда сохтани пӯшидаҳо аз масолеҳи қатронӣ ё пуркунии муқобилии бағалҳо бо шағал ё хоки регӣ-шағал ё хоки дигари бегирдоб тавсия дода мешавад.

- бастани чоҳҳо дар ҳама ҳолатҳо бояд бо хокҳои регӣ-шағал ё дигар хоки бегирдоб пур карда шавад;

- ҳангоми сохтмон дар хокҳои таҳшиншавандаи азими масомадор дар зери таҳкурсии чоҳҳо хок бояд шибба карда шавад.

18. ТАЛАБОТИ БЕХАТАРИ ТАРКИШ НИСБАТ БА ДАСТГОҲҲОИ БАРҚИИ ГАРМИДИҲИИ ДЕГХОНАҲО (МИНБАЪД-ИБГ) ВА ДЕГХОНАҲО

348. Дар системаи газтаъминкунии ИБГ ва дегхонаҳои ноҳиявӣ гузарондани қубурҳои интиқоли газ дар ҳудуди дастгоҳҳои тақсимкунандаи кушода ва истгоҳҳои фаръии трансформаторӣ, анбори сӯзишворӣ, инчунин дар газкашҳо, роҳравҳои диҳиши сӯзишворӣ, ҳавобарандаҳо, конҳои лифтӣ ва ҳавотозакунӣ манъ аст. Гузарондани қубурҳои интиқоли газ-воридаҳо ва қубурҳои дохилии газӣ пасттар аз нишонаи сифрии бино манъ аст.

349. Қубуркашии дохилии газӣ бояд кушода бошад. Роҳ ба ҳамаи дарозии қубурҳои интиқоли газ барои назорат ва муоинаи мунтазами онҳо, бояд дастрас бошад. Ҷойҳои насбгардонии арматураи маҳкамкунанда ва танзимкунанда бояд рӯшноии сунъӣ дошта бошад.

350. Дар ҳар як шохаи қубурҳои интиқоли газ ба дег аз қубурҳои тақсимкунандаи газӣ бояд гузориши дастгоҳи маҳкамкунада бо ҳаракатовари барқӣ пешбинӣ карда шавад.

351. Барои дастгоҳҳои дегхонаҳои аз нав баистифодадодашуда дар шохаи қубурҳои интиқоли газ ба дег бояд ду дастгоҳи маҳкамкунанда мустаҳкам карда шуда, дастгоҳи маҳкамкунанда ба ҷараёни газ бо ҳаракатовари дастӣ иҷро карда шавад. Дар байни дастгоҳҳо бояд қубурҳои боддиҳии газӣ пешбинӣ карда шавад.

352. Дар дегҳои барои сӯзондани сӯзишворӣ пешбинишуда, пеш аз дастгоҳи маҳкамкунанда дар шохаи қубурҳои интиқоли газ ба дег, бояд штутсерҳо барои қубурҳои интиқоли газ ба дастгоҳҳои оташгирон (минбаъд-ДО) ва дастгоҳҳои муҳофизатию оташгиронӣ (минбаъд - ДМО) сархонаҳо пешбинӣ шаванд.

353. Дар қубурҳои дохилии газии дастгоҳҳои дегхонаҳо пас аз дастгоҳи маҳкамкунанда дар қубурҳои интиқоли газ-ворида бояд ба ҷараёни газ инҳо таҷҳизонида шаванд:

- васлҳои флансевӣ барои шинондани садонишопак бо ҷиҳози бозкунанда ва пайвандкунаки нақли барқ;

- штутсер барои пайвасткунӣ бо шоҳроҳи омили боддиҳӣ;

- сарпӯшаки эҳтиёткунанда-маҳакмкунанда (минбаъд-СЭМ);

- штутсер барои қубурҳои интиқоли газии оташгирон ба ДО ва ДМО сархонаҳо (барои дегҳои газӣ);

- дастгоҳи сарфченкунак;

- дастгоҳи маҳкамкунанда бо ҳаракатовари барқӣ;

- сарпӯшакҳои танзимкунандаи асосӣ ва даргиронӣ.

354. Сарпӯшаки танзимкунандаи даргиронӣ ба таври мувозӣ ба асосӣ дар хати сарфи ками газ мустаҳкам карда мешавад. Пеш аз сарпӯшак бояд дастгоҳи маҳкамкунандаи иловагӣ бо ҳаракатовари барқӣ пешбинӣ шавад.

355. Дар қубурҳои интиқоли газ пеш аз ҳар як сархонаи дег бояд ду дастгоҳи маҳкамкунанда бо ҳаракатовари барқӣ мустаҳкам карда шавад. Идоракунии дастгоҳи маҳкамкунанда бояд ба таври дастӣ аз майдончаи хизматрасонӣ ва идораи масофавӣ аз сипари ғарғара ё гурӯҳӣ, инчунин аз ҷойҳо таъмин карда шавад.

Эзоҳ:

Талаботи боби мазкур ба таҷҳизоти газии дегхонаҳои истеҳсолӣ ва гармкунӣ бо иқтидори агрегатҳои дегии алоҳида 420 ГДж/ч (100 Гкал/ч) ва зиёда амалӣ мегарданд.

356. Дар дастгоҳҳои дегхонаҳои аз нав баистифодадодашуда пеш аз ҳар як сархона ба ҷараёни газ бояд мустаҳкамшавии сарпӯшаки эҳтиёткунанда (маҳакмкунанда) ва дастгоҳи маҳкамкунанда бо ҳаракатовари барқӣ пешбинӣ шавад.

357. Дар дастгоҳҳои дегхонаҳои амалкунанда бояд гурӯҳи сархонаҳои даргиронӣ барои таъмини бехатари таркиши даргиронии дег, муайян карда шавад.

358. Сархонаҳои даргиронии дег, инчунин сархонаҳои бо СЭМ ҷиҳозонидашуда бояд бо дастгоҳҳои муҳофизатию оташгирон таъмин карда шаванд. Сархонаҳои боқимонда бояд бо дастгоҳҳои оташгирон таҷҳизонида шаванд.

359. Дастгоҳҳои оташгирон ва муҳофизатию оташгирон бояд аз сипари ғарғара ё гурӯҳӣ, инчунин аз ҷой идора карда шаванд.71

360. Дар дегҳои обгармкунӣ бояд имконияти ба таври дастӣ даргирондани сархонаҳо бо истифодаи оташгирони гузарондашаванда пешбинӣ карда шавад.

361. Қувваи электромагнити СЭМ бояд аз батареяи аккумуляторӣ ё аз батареяи конденсаторҳои қаблан қуввагирифташуда гирифта шавад. Нақшаи идоракунии электромагнити СЭМ бояд бо дастгоҳи бефосила назораткунандаи бекамукостии занҷир таҷҳизонида шуда бошад.

362. Дар қубурҳои интиқоли газ пеш аз охирон дастгоҳи маҳкамкунанда ба ҷараёни газ, дар наздикии ҳар як сархонаи дег бояд қубури бехатари қутраш на камтар аз 20 мм, ки бо дастгоҳи маҳкамкунанда бо ҳаракатовари барқӣ муҷаҳҳаз гардонда шудааст, пешбинӣ карда шавад.

363. Қубурҳои интиқоли газии дегҳо бояд системаи қубурҳои боддиҳии газӣ бо дастгоҳҳои маҳкамкунанда ва штутсерҳо барои гирифтани намуна, аз ҷумла ҳангоми зарурат қубурҳои боддиҳии даргиронии газӣ дошта бошанд.

364. Дар ҳар як қубури боддиҳии газие, ки арматураи он дар нақшаи гурӯҳҳои функсионалии идоракунӣ (минбаъд-ГФИ) ё системаи идоракунии автоматикии ҷараёнҳои технологӣ (минбаъд - СИА ҶТ), инчунин дар нақшаҳои муҳофизатӣ ва муҳосиракунии дегҳо ё системаи газтаъминкунии ИБГ дарҷ гардидааст, бояд дастгоҳи маҳкамкунанда бо ҳаракатовари барқӣ мустаҳкам карда шавад.

365. Дар қубурҳои боддиҳии газии дег бояд пешбинӣ карда шаванд:

- дар охири ҳар як минтақаи сарбастаи қубурҳои интиқоли газ ё пеш аз дастгоҳи маҳкамкунандаи охирон сархона ба ҷараёни газ (ҳангоми мавҷуд набудани минтакаҳои сарбаста дар қубурҳои интиқоли газ);

- дар қубурҳои интиқоли газ то якум дастгоҳи маҳкамкунанда пеш аз ҳар сархона бо дарозии он то якум дастгоҳи маҳкамкунанда зиёда аз 2 метр.

366. Қутри қубурҳои боддиҳии газӣ бояд бо дар назар доштани таъмини 15 каратаи мубодилаи ҳаҷми минтақаи боддиҳандаи қубурҳои интиқоли газ дар 1 соат, ки қутри он бояд аз 20 мм кам набошад, муайян карда мешавад.

367. Пайвасткунии қубурҳои боддиҳии газӣ бо қубурҳои бехатарӣ, инчунин қубурҳои интиқоли газии таъиноти якхела бо фишорҳои гуногуни газ қатъиян манъ аст.

368. Арматурае, ки дар системаи ИБГ истифода бурда мешавад, бояд пӯлодӣ бошад.

369. Барои системаи газтаъминкунии дегҳои обгармкунӣ бо фишори гази на зиёда аз 0,3 МПа (3 кгс/см2) арматураи маҳкамкунандаи металлаш ранга истифода бурда мешавад. Усули пайвасткунии арматура (дар кафшер ё флансҳо) бо лоиҳаи дахлдор муайян карда мешавад.

370. Сохти оташдони дег ва қисматбандии дастгоҳҳои даргиронанда бояд ҷараёни устувори сӯзиш ва назорати онро таъмин кунад, инчунин эҳтимолияти пайдоиши минтақаҳои ҳавотозакунии сустбударо истисно кунад.

371. Газкашҳои равонакунандаи маҳсули сӯзиши дастгоҳҳои дегхонаҳо ва газбароҳои системаи азнавгардиши маҳсули сӯзиш дар оташдон, инчунин ҳаҷми пӯшидае, ки дар он қубурҳои калон ҷойгир карда мешаванд, набояд минтақаҳои ҳавотозанакунандае, ки дар онҳо газ метавонад манъ ё ҷамъ шавад, дошта бошанд.

372. Ба сархонаҳои газии дар дегҳо истифодашаванда бояд баҳо дода шавад ва онҳо бояд шиносномаи корхонаҳо-истеҳсолкунандагонро дошта бошанд.

373. Сархонаҳои газӣ бояд ба таври устувор бе фосила ва зудгузарии машъал дар доираи танзими кори гармикунии дег кор кунанд.

374. Дар дастгоҳҳои газификатсияшудаи дегхонаҳо бояд андозаи бузургиҳои зерин таъмин бошанд:

- фишори газ дар қубурҳои интиқоли газии дег то ва пас аз сарпӯшаки танзимкунанда;

- паст ва баландшавии фишори байни ҳавои хайма ва газҳои дудии оташдон барои дегҳои газҳои зичи таҳти дам коркунанда;

- фишори ҳаво дар қуттии умумӣ ё ҳавобарандаҳо аз паҳлӯҳои дег (ба ғайр аз дегҳои таҳти дам коркунанда);

- паст ва баландшавии фишори дар қуттии умумӣ ё ҳавобароҳо аз паҳлӯҳои дег ва газҳои дудии қисми болоии оташдон барои дегҳои таҳти дам коркунанда;

- тунуккунӣ ё фишори газҳои дудии болои оташдон;

- фишори ҳаво дар хайма.

375. Дастгоҳҳои газификатсияшудаи дегхонаҳо бояд бо муҳофизатиҳои технологии зерин таҷҳизонида шуда бошанд:

1) таъсиррасон ба боздошти дег бо қатъи газдиҳӣ ба дег:

- ҳангоми хомӯш шудани шӯъла дар оташдон;

- ҳангоми қатъи ҳамаи дудкашҳо (барои дегҳои кашаки баробарвазндошта);72

- ҳангоми қатъи ҳамаи ҳавотозакунакҳои пуфкунанда;

- ҳангоми аз аломатҳои муқарраршуда паст шудани фишори гази пас аз сарпӯшаки танзимкунанда;

2) таъсиррасон ба қатъи газдиҳӣ ба сархона, ки бо СЭМ ва ДМО таҷҳизонида шудааст, бо аланга нагирифтан ё хомӯш шудани шӯълаи ин сархона;

3) таъсиррасон ба қатъи газдиҳӣ ба дег:

- ҳангоми аланга нагирифтан ё хомӯш шудани шӯълаи сархонаи даргиронӣ дар рафти даргирондани дег;

- ҳангоми аз аломатҳои муқарраршуда паст шудани фишори гази пас аз сарпӯшаки танзимкунанда (ҳангоми дар як вақт бо намудҳои дигари сӯзишворӣ сӯхтани газ чун сӯзишвории фаръӣ);

4) таъсиррасон ба пасткунии сарбории дег то 50 дарсад ҳангоми қатъ кардани таҷҳизотҳои зерин:

- яке аз ду дудкашҳо;

- яке аз ду ҳавотозакунанкҳои пуфкунанда;

- яке аз ду ҳавогармкунакҳои навсоз.

376. Дастгоҳи газификатсияшудаи дегхонаҳо бояд бо муҳосиракунакҳои манъкунанадаи зерин муҷаҳҳаз гардонда шаванд:

- кушодани дастгоҳи маҳкамкунандаи қубурҳои интиқоли газ-ворида ба дастгоҳи дегхона ҳангоми дар ҳолати кушода қарор доштани лоақал яке аз дастгоҳи маҳкамкунандаи қубурҳои интиқоли газии пеш аз ҳар як сархона;

- фаъол намудани ДМО ва газдиҳӣ ба сархонаҳо бе ҳавотозакунии пешакии оташдони дег дар муддати на кам аз 10 дақиқа;

- даргиронии сархонаҳои бо СЭМ таҷҳизониданашуда, то вақте ки тамоми сархонаҳои даргиронӣ ба кор дароварда нашаванд;

- газдиҳӣ ба сархона дар ҳолати маҳкамшавии ғалакаи ҳавоӣ (сарпӯшак)-и пеш аз сархонаҳо ё қатъкунии ҳавотозакунаки ба ин сархона коркунанда;

- газдиҳӣ ба сархонаи даргиронӣ ва сархонаи бо СЭМ таҷҳизонидашуда, ҳангоми мавҷуд набудани машъали даргиронӣ дар ДМО;

- газдиҳӣ ба сархонаҳои бо СЭМ таҷҳизониданашуда, ҳангоми мавҷуд набудани машъали даргиронӣ дар дастгоҳи оташгирони он;

- кушодан (маҳкамшавӣ)-и дастгоҳи маҳкамкунандаи қубури бахатарӣ ҳангоми дар ҳолати кушода (пӯшида) қарор доштани ҳар ду дастгоҳи маҳкамкунандаи пеш аз сархонаҳо (барои дегҳои аз нав ба кор даровардашуда).

377. Дар дастгоҳҳои дегхонаҳо бояд бонгдиҳаки огоҳкунанда пешбинӣ шуда бошад:

- оид ба паст ё баландшавии фишори гази пас аз сарпӯшаки маҳкамкунандаи дег аз аломатҳои нисбатан муқарраршуда;

- оид ба пастшавии фишори ҳаво дар қуттии умумӣ ё ҳавобарандаҳо аз аломатҳои нисбатан муқарраршуда (ба ғайр аз дегҳои таҳти дам коркунанда);

- оид ба мавҷудияти машъал дар сархонаҳои дег, ки бо ДМО таҷҳизонида шудаанд;

- оид ба мавҷудияти машъали даргиронии ДМО;

- оид ба мавҷудияти машъали даргиронии ДО;

- оид ба хомӯш шудани шӯъла дар оташдони дег.

378. Иҷрои муҳосиракунакҳо ва мухофизатиҳо дар дег ва гузарондани он ба сарбории пасттар бояд бо шартҳои техникии бо корхона-истеҳсолкунандаи дастгоҳи дегхона мувофикардашуда ё ҳуҷҷатгузории идоравии меъёрию техникӣ амалӣ гардад.

379. Бакордарорӣ ва азкорбарории муҳофизатиҳо ва бонгдиҳакҳои манъкунандаи баҳаракатдарорӣ ё боздошти дег бояд амалӣ гарданд:

- барои ҳифзи хомӯшшавии машъал ё машъали даргиронии сархона ба таври автоматикӣ;

- барои муҳофизатиҳои дигар ё ба таври автоматикӣ ё бо воситаҳои муҳофизатии бакордарорию азкорбарорӣ.

380. Азкорбарории дастгоҳҳои муҳофизати техникӣ, муҳосиракунакҳо ва бонгдиҳак дар таҷҳизоти фаъолистода танҳо дар ҳолатҳои зерин ба роҳ монда мешавад:

- зарурати қатъи он, ки бо дастурамали истеҳсолӣ шарт шудааст;

- нуқсонҳо ё аз кор мондан.

381. Қатъкунӣ бояд бо розигии сардори баст ва огоҳкунии ҳатмии сармуҳандис ё сардори дегхона иҷро карда шавад.

382. Интиқоли газ ба қубурҳои интиқоли газии дег, ки аз низоми мавқуфгузорӣ бароварда шудаанд, бояд пас аз гузарондани хизматрасонии ғайринавбатии техникии онҳо амалӣ карда шавад.73

383. Пеш аз фаъоли деги баъди аз кор бозистода бо давомнокии 3 шабонарӯз, бояд бекамукостӣ ва омодагӣ ба даргиронии механизмҳои кашакдамкунандаи дег, таҷҳизоти ёрирасони он, воситаҳои ченкунӣ ва идоракунии масофавии арматура ва механизмҳо, танзимкунакҳои автоматикӣ санҷида шаванд, инчунин санҷиши коршоямии муҳофизатҳо, муҳосиракунакҳо, воситаҳои алоқаи фаврӣ ва санҷиши бакордарории СЭМ санҷида шаванд.

384. Ҳангоми аз кор бозистии давомнокиаш камтар аз 3 шабонарӯз таҷҳизот, механизмҳо, дастгоҳи муҳофизат, муҳосиракунакҳо ва воситаҳои ченкунии аз таъмир гузарондашуда бояд санҷида шаванд. Нуқсонҳои ошкоргардида бояд то интиқоли газ бартараф карда шаванд.

385. Пеш аз даргиронии дег аз ҳолати хунук, бояд санҷиши пеш аз бакордарории ҳавоногузарии ғалақаи дастгоҳҳои маҳкамкунанда ва санҷиши пеш аз сархонаҳо ва сарпӯшакҳои эҳтиёткунанда-маҳкамкунанда гузаронда шавад. Тартиб, меъёр ва тарзи гузарондани санҷиши пеш аз бакордарорӣ бо дастурамали истеҳсолӣ оид ба истифодабарии дастгоҳи дегхона муайян карда мешаванд.

386. Пуркунии қубурҳои интиқоли газии дег бо газ бояд бо дудкашҳо, ҳавотозакунакҳои ҳаводиҳанда (пуфкунанда), дудкашҳои азнавгардиши коркардаистода ва бо пайдарпайии дар дастурамали истеҳсолӣ оид ба истифодабарии дастгоҳи дегхона дарҷгардида, гузаронда шавад.

387. Ҳаводиҳи (пуфкунӣ)-и қубурҳои интиқоли газии дег тавассути қубурҳои бехатарӣ ва дастгоҳҳои даргиронандаи дег манъ аст.

388. Бевосита пеш аз даргирондани дег бояд ҳавои қубурҳои интиқоли газ (аз ҷумла азнавгирдиш), «қуттии гарм», инчунин ҳавобарандаҳо дар муддати на кам аз 10 дақиқа бо ғалақаҳои кушодаи шоҳроҳи газу ҳаво ва бо сарфи на камтар аз 25 дарсади номиналии ҳаво тоза карда шавад.

389. Ҳавотозакунии дегҳои таҳти фишор (ҳаво) коркунанда, инчунин дегҳои обгармкунӣ ҳангоми мавҷуд набудани дудкашҳо, бояд бо ҳавотозакунакҳои ҳаводиҳанда (пуфкунанда) ва дудкашҳои азнавгардиш амалӣ шавад.

390. Даргиронии дег бо кашаки баробарвазн бояд бо дудкашҳо ва ҳавотозакунакҳои пуфкунанда (ҳаводиҳанда)-и даргирон ва даргиронии дегҳои таҳти дам коркунанда бо ҳавотозакунакҳои пуфкунандаи даргирон сурат гирад.

391. Даргиронии деге, ки дар он гурӯҳи сархонаҳои даргиронӣ муайян шудааст, бояд аз даргиронии ин сархонаҳо оғоз ёбад. Ҳангоми аланга нагирифтан ё хомӯш шудани дилхоҳ сархонаи даргиронӣ, бояд интиқоли газ ба дег, аз ҷумла ба сархонаҳои даргиронӣ фавран хотима дода шуда, ДМО- и онҳо қатъ ва ҳавои сархонаҳо, оташдон ва газкашҳо тоза карда шавад. Ба даргиронии такрории дег танҳо пас аз бартарафсозии сабабҳои аланга нагирифтан газ ё хомӯш шудани машъал шуруъ кардан мумкин аст.

392. Даргиронии сархонаҳои боқимонда бояд бо сархонаҳои даргиронии коркардаистода амалӣ карда шавад. Ҳангоми даргиронӣ аланга нагирифтан ё хомӯш шудани дилхоҳ аз сархонаҳои боқимонда интиқоли газ ба ин сархона бояд хотима ёфта, дастгоҳи оташгирон қатъ карда шавад. Даргиронии такрории ин сархона бояд пас аз бартарафсозии сабабҳои хомӯш шудани он ва бо ҳаво дамдиҳии он амалӣ гардад.

393. Даргиронии дегҳо, ҳамаи сархонаҳои бо СЭМ ва ДМО муҷаҳҳазгардонидашуда, аз даргиронии дилхоҳ сархона бо пайдарпайии дар дастурамал оид ба истифодабарии дастгоҳи дегхона дарҷгардида оғоз гардад.

394. Ҳангоми хомӯш шудани сархонаҳо интиқоли газ бояд фавран хотима дода шуда, он аз ДМО қатъ карда шуда, ҳавотозакунии дастгоҳи даргиронанда ҳангоми пурра кушода будани воситаи маҳкамкунанда дар ҳавобарандаи он, гузаронда шавад.

395. Даргиронии дег бояд бо даргирондани сархонаҳои минбаъда идома ёбад. Даргиронии такрории сархонаи қатъкардашуда бояд пас аз бартарафсозии сабабҳои хомӯшшавӣ анҷом дода шавад.

396. Қатъкунии ДО-и сархона пас аз ташкил кардани сӯзиши устувор ва устувории машъали сархона мумкин аст.

397. Ҳангоми аз сӯзишвории сахт ё моеъ (обӣ) ба газ гузарондани дег, бо қисматбандии чандқабатаи сархонаҳо аввал бояд сархонаҳои қабати поёнӣ ба газ гузаронда шавад.

398. Пеш аз гузариши нақшавии дег ба сӯхтани газ бояд санҷиши бакордарории ДМО ва коршоямии муҳофизатиҳои технологӣ ва муҳосиракунакҳои газ бо таъсирнокӣ ба механизмҳои иҷрокунанда ё ба бонг дар ҳаҷме, ки ба кори дег монеъ намешавад, гузаронда шавад.

399. Дар вақти таваққуфи дег бояд корҳои зерин иҷро карда шаванд:

- интиқоли газ ба қубурҳои дохилии газии дег ва сархонаҳо қатъ карда шавад;

- дастгоҳҳои маҳкамкунандаи қубурҳои боддиҳӣ ва қубурҳои бехатарӣ кушода бошанд;

- ДМО ва ДО сархонаҳо қатъ карда шуда, ҳавотозакунии оташдон, газбароҳо «қуттии гарм» дар муддати на кам аз 10 дақиқа гузаронда шуда, механизмҳои кашакдамкунандаи дег хомӯш карда шаванд.74

400. Интиқоли газ ба қубурҳои интиқоли газии дег бояд фавран аз ҷониби ҳайат қатъ карда шавад, дар сурати:

- азкорбароии муҳофизатиҳои технологии дар Қоидаҳои мазкур пешбинишуда;

- кафидани қубурҳои интиқоли газии дег;

- таркиш дар оташдон, таркиш ё даргирифтани таҳнишинҳои сӯзишвориҳои қубурҳои интиқоли газ, тафсониши суп-сурхи шоҳтирҳои барандаи басти дег;

- фурӯравии хиштбаст, инчунин зарари дигари ба ҳайат ё таҷҳизот таҳдидкунанда;

- нест шудани шиддати дастгоҳҳои идоракунии масофавӣ ва автоматикӣ;

- сӯхтори таҳдидкунанда ба ҳайат ё таҷҳизот, инчунин ба занҷирҳои идоракунии масофавии арматураи қатъкунандае, ки ба нақшаи муҳофизати дег шомил мебошад.

401. Дар вақти боздошти садамавии дег бояд бо таъсири муҳофизатиҳо ва муҳосиракунакҳо ё аз ҷониби ҳайат интиқоли газ ба қубурҳои дохилии газӣ ва сархонаҳои дег қатъ карда шуда, дастгоҳҳои маҳкамкунандаи қубурҳои бехатарӣ кушода шуда, ДО ва ДМО-и сархонаҳо хомӯш карда шаванд.

402. Ҳангоми ба захира баровардани дастгоҳи дегхона дар қубурҳои интиқоли газии дег бояд инҳо маҳкам карда шаванд:

- дастгоҳи маҳкамкунандаи (бо ҳаракатовари барқӣ) қубурҳои интиқоли газии дег;

- дастгоҳи маҳкамкунандаи қубурҳои интиқоли газ пеш аз ҳар як сархона;

- ДМО-и қубури умумии дохилии газии дег ва қубурҳои интиқоли газ пеш аз ҳар як сархона.

403. Баъдан дастгоҳҳои маҳкамкунандаи қубурҳои боддиҳии газӣ ва қубурҳои бехатариро кушодан зарур аст. Баъд аз анҷоми амалиёт, пас аз дастгоҳи маҳкамкунандаи шохаи қубурҳои интиқоли газии дег садонишопак насб карда намешавад.

404. Давомнокии дар захира будани қубурҳои интиқоли газии дег бо муҳлати дар захира будани дастгоҳи дегхона муқаррар карда мешавад. Ҳангоми кор дар дастгоҳи дегхона дар намуди дигари сӯзишворӣ (обакӣ ё сахт) фишори барзиёди гази қубурҳои интиқоли газии дег ба роҳ монда мешавад.

405. Пеш аз иҷрои корҳои бо ҷудокунии арматураи газӣ, васлкунӣ ва таъмири қубурҳои дохилии газӣ алоқамандбуда корҳои даруни дег, инчунин ҳангоми ба низоми мавқуфгузорӣ баровардани қубурҳои интиқоли газии дег, аввалан дастгоҳҳои маҳкамкунанда ба ҷараёни газ дар шохаҳои қубури интиқоли газии дег бояд бо насби садонишопакҳо маҳкам карда шаванд. Қубурҳои интиқоли газии дег бояд аз газ ва маҳсул бо воситаи гази инертӣ ё ҳавои тазъиқӣ холӣ карда шаванд.

406. Пеш аз иҷрои корҳо бояд ҳавои оташдон, газкашҳо ва «қуттии гарм» дар муддати 10 дақиқа тоза карда шавад. Ҳангоми ошкоршавии мавҷудияти газ дар қабати болоии оташдон ва «қуттии гарм» ба кор шурӯъ кардан мумкин нест.

19. КОРҲОИ ХАВФНОКИ ГАЗӢ

407. Ба корҳои хавфноки газӣ тааллуқ доранд:

- васлкунии қубурҳои интиқоли газии азнавсохташуда ба алоқаи амалкунандаи газӣ;

- ҷоришавии газ ба қубурҳои интиқоли газ ва иншооти дигари системаи газтаъминкунӣ ҳангоми ба истифода додан, пас аз таъмир ва аз мавқуфгузорӣ баровардани он, иҷрои корҳои бакордарорию танзимкунӣ, ба истифода додани ИГП, НГП, ИГПА ва зарфҳои ГМК;

- хизматрасонии техникӣ ва таъмири қубурҳои дохилӣ ва берунии газӣ, таҷҳизоти газии НГТ (ДГТ), дастгоҳҳои газистеъмолкунанда, таҷҳизоти насосӣ-компрессорӣ ва қисмҳои пуркунанда, эстакадаҳои резишии ИГП, НГП, ИГПА, зарфҳо ва систеранаҳои ГМК;

- хориҷкунии инсидодҳо, шинондан ва кашидани садонишопакҳои қубурҳои интиқоли газии амалкунанда, инчунин аз қубурҳои интиқоли газ ҷудо кардани агрегатҳо, таҷҳизот ва дигар иншоот;

- қатъкунии қубурҳои интиқоли газ аз алоқаи амалкунанда ва боддиҳии он, мавқуфгузорӣ ва аз мавқуфгузорӣ баровардани қубурҳои интиқоли газ ва таҷҳизоти амалиёти мавсимӣ;

- резиши газ аз систернаҳои роҳи оҳан ва воситаҳои нақлиёти систернадор, пуркунии зарфҳо бо ГМК дар ИГП, НГП, АГПА ва дастгоҳҳои зарфӣ, балонҳо дар ИГП, НГП, автомобилҳои систернадор, резиши боқимондаҳои бухорнашудаи газ аз балонҳо ва зарфҳо, резиши газ аз балонҳои барзиёд пуркардашуда;

- таъмир, муоина ва ҳавотозакунии чоҳҳо, санҷиш ва кашида гирифтани ҷамъъшавиҳо аз маҷмуи конденсаторҳо;

- омодагӣ ба муоинаи техникии зарфҳои ГМК;

- кофтани хок дар ҷойҳои ихроҷи газ то бартарафсозии он;

- тамоми намудҳои таъмир, ки бо корҳои оташӣ ва кафшерӣ дар қубурҳои интиқоли газ, НГТ, ИГП, НГП, ИГПА ГМК алоқаманд мебошанд;

- пуркунии мошинҳои автомобилии балонҳои газидошта.75

408. Корҳои хавфноки газии дар Қоидаҳои мазкур зикргардида бояд таҳти роҳбарии мутахассис ё сардор иҷро карда шаванд, ба ғайр аз васлкунӣ ё ҷудокунии асбобҳо дастгоҳҳои алоҳидаи гази маишӣ бе истифодаи кафшер, бакордарории дастгоҳҳои алоҳидаи балонӣ, гузарондани корҳои таъмирӣ бе истифоди кафшер ва буриши газӣ дар қубурҳои интиқоли газии фишори пастдошта бо қутри на зиёда аз 50 мм, бо ГМК пур кардани зарфҳо ва балонҳо дар рафти истифдабарӣ, таъмир, муоина ва ҳавотозакунии чоҳҳо, муоина ва гирифтани ҷамъшавиҳо аз маҷмуи конденсаторҳо, резиши таҳнишинҳои боқимондаи ГМК аз зарфҳо ва балонҳо, пуркунии мошинҳои автомобилии балонҳои газидошта, инчунин хизматрасонии техникии қубурҳои дохилии газӣ ва дастгоҳҳои газистеъмолкунанда, аз ҷумла ИГП, НГП, ИГПА, ГМК ва дастгоҳҳои ГМК. Роҳбарикунии корҳои ба таври истисноӣ нишондодашударо ба корманди аз ҳама боихтисос фармудан мумкин аст.

409. Корҳои хавфноки газӣ бояд аз тарафи бригада дар ҳайати на кам аз ду нафар иҷро карда шаванд.

Эзоҳ:

1) Корҳои таъмирӣ дар чоҳҳо, нақбҳо, хандақҳо ва чоҳбунҳои чуқуриашон зиёда аз 1 метр, дар роҳравҳои зеризаминӣ ва зарфиятҳо бояд аз тарафи бригадаи на кам аз се корманд гузаронда шаванд.

2) Ба истифода додани дастгоҳҳои алоҳидаи балонӣ, хизматрасонии техникии таҷҳизоти газии корхонаҳои хизматрасонии маишии хусусияти ғайриистеҳсолидоштаи аҳолӣ ва биноҳои ҷамъиятӣ, инчунин асбобҳо ва дастгоҳҳои алоҳидаи газӣ дар хонаҳои истиқоматӣ метавонад аз ҷониби як корманд иҷро карда шаванд.

410. Корҳои анҷомдодашуда бояд дар китоби махсуси баҳисобгирии корҳои хавфнок ба қайд гирифта шаванд. Китоб бояд ресмонбаст ва бо мӯҳр тасдиқ гардида, саҳифаҳои он бояд рақамгузорӣ карда шавад.

411. Интиқоли газ ба шабакаҳои газдиҳии шаҳрҳо, ноҳияҳо, шаҳраку деҳотҳо ва маҳалҳои аҳолинишин, ба қубурҳои интиқоли газии фишори баланддошта, корҳо оид ба васлкунии қубурҳои интиқоли газии фишори баланд ва миёнадошта, корҳои таъмирӣ дар НГТ (ДГТ), дар минтақаи истеҳсолотӣ, ИГП, НГП, ИГПА, ГМК бо истифодаи кафшер ва буриши газӣ, корҳои таъмирӣ дар қубурҳои интиқоли газии фишори баланд ва миёнадошта (зери газ) бо истифодаи кафшер ва буриши газӣ, паст ва барқароркунии фишори газ дар қубурҳои интиқоли газии фишори миёна ва баланддошта, қатъ ва даргиронии минбаъдаи газ дар маҷмуъ ба корхона, аввалин пуркунии зарфҳо бо гази моеъ дар ИГП, ИГПА ва НГП тибқи нақшаи махсуси аз ҷониби сармуҳандиси корхонаи хоҷагии газӣ тасдиқшуда ва дар ҳолати иҷрои корҳои зикргардида бо қувваҳои хадамоти газии корхона – аз ҷониби сармуҳандиси ин корхона гузаронда мешаванд.

412. Дар нақшаи корӣ пайдарпайии гузарондани корҳо, таъиноти одамон, эҳтиёҷот ба механизмҳо ва асбобҳо, чорабиниҳои таъминкунандаи бехатарии баландтарини гузарондани корҳои мазкур, шахсони масъул барои гузарондани ҳар як кори хавфноки газӣ, барои роҳбарикунии умумӣ ва мутбиқатии корҳо қайд карда мешаванд.

413. Дар рафти гузарондани корҳои хавфноки газӣ тамоми дастурҳоҳо бояд аз ҷониби шахси масъули корҳо дода шаванд. Шахсони дигари мансабдор ва роҳбарони ҳангоми гузарондани корҳо ҳузурдошта, метавонанд ба коргарон танҳо тавассути шахси масъули гузарондани корҳои мазкур, амр диҳанд.

414. Корҳои хавфноки газӣ чун қоида дар вақти рӯзона иҷро карда мешаванд. Корҳо оид ба пешгирӣ ва барҳамдиҳии садамаҳо дар дилхоҳ вақт бо иштирок ва роҳбарии бевоситаи мутахассис ё сардор иҷро карда мешаванд.

Эзоҳ:

Дар шаҳрҳои дар минтақаи шимолӣ ҷойгирбуда, корҳои хавфноки газӣ метавонанд дар вақти шабона гузаронда шаванд.

415. Пайвасткунии қубурҳои интиқоли газии амалкунанда ба қубурҳои интиқоли газии азнавсохташуда ва иншооти газистеъмолкунандае, ки аз тарафи комиссияи қабулкунанда қабул нашудаанд, манъ аст.

416. Пеш аз интиқоли газ ба иншооти аз тарафи комиссия қабулгардида, вале дар муддати 6 моҳ аз рӯзи озмоиши охирин ба истифода доданашуда, бояд муоинаи такрории ҳавоногузарии қубурҳои интиқоли газ, кори дастгоҳҳои муҳофизати барқию кимиёвӣ, ҳолати системаи дудбаро ва ҳавотозакунӣ, даста будан ва бекамукостии таҷҳизоти газӣ, арматура, воситаҳои ченкунӣ ва автоматонӣ гузаронда шаванд.

417. Пайвасткунии қубурҳои интиқоли газии амалкунанда ба қубурҳои интиқоли газии азнавсохташуда ва иншоот бояд танҳо ҳангоми интиқоли газ ба ин қубурҳои интиқоли газ ё иншоот гузаронда шавад.76

418. Ҳамаи қубурҳои интиқоли газ пеш аз пайвасткунии онҳо ба қубурҳои интиқоли газии амалкунанда, инчунин пас аз таъмир бояд аз тарафи бригадаи анҷомдиҳандаи интиқоли газ, аз муоинаи берунӣ ва фишурдакунии назоратӣ гузаронда шаванд.

419. Фишурдакунии назоратӣ бо ҳаво ё гази инертӣ гузаронда мешавад.

420. Қубурҳои берунии газии ҳамаи фишорҳо боиси фишурдакунӣ бо фишори 0,02 МПа мегарданд. Пастшавии фишор набояд аз 10 даПа дар 1 соат зиёд бошад.

Эзоҳ:

Агар минтақаҳои қубурҳои берунии газии фишори пастдошта бо ғалақаҳои обӣ қатъ шуда бошанд, пас фишурдакунии назоратии чунин қубурҳои интиқоли газ метавонад бо фишори 400 даПа гузаронда шавад. Пастшавии фишор набояд аз 5 даПа дар 10 дақиқа зиёд бошад.

421. Фишурдакунии назоратии қубурҳои дохилии газии корхонаҳои саноатӣ ва кишоварзӣ, дегхонаҳо, корхонаҳои хизматрасонии маишии хусусияти истеҳсолидоштаи аҳолӣ, инчунин таҷҳизот ва қубурҳои интиқоли газ НГТ (ДГТ), ИГП, НГП ва ИГПА бояд бо фишори 0,01 МПа гузаронда шавад. Пастшавии фишор набояд аз 60 даПа дар 1 соат зиёд бошад.

422. Фишурдакунии назоратии қубурҳои дохилии газӣ ва таҷҳизоти газии корхонаҳои хизматрасонии маишии хусусияти ғайриистеҳсолидоштаи аҳолӣ, хонаҳои истиқоматӣ ва биноҳои ҷамъиятӣ бояд бо фишори 500 даПа гузаронда шавад. Пастшавии фишор набояд аз 20 даПа дар 5 дақиқа зиёд бошад.

423. Зарфҳои ГМК, қубурҳои интиқоли газии зеҳи дастгоҳҳои балонҳои зарфӣ ва гуруҳӣ бояд бо фишори 0,3 МПа (3 кгс/см2) дар муддати 1 соат санҷида шаванд. Натиҷаи фишурдакунии назоратӣ дар вақти мавҷуд набудани пастшавии аёни фишор бо манометр ва ихроҷи ба воситаи моеи собунӣ муайяншуда мусбӣ ҳисобида мешаванд.

424. Фишори ҳаво дар қубурҳои интиқоли газии пайвастшаванда бояд то оғози корҳо оид ба пайвасткунии онҳо ё интиқоли газ нигоҳ дошта шавад.

425. Агар қубурҳои интиқоли газии аз муоина ва фишурдакунии назоратӣ гузарондашуда бо газ пур карда нашуда бошанд, пас ҳангоми таҷдиди корҳо оид ба интиқоли газ, онҳо бояд такроран муоина ва фишурда карда шаванд.

426. Ҳангоми корҳои таъмирӣ дар муҳити газолудшуда бояд асбобҳои аз металлҳои рангабудаи истиснокунандаи эҳтимолияти бавуҷудоии шарора, истифода карда шаванд. Қисми кории асбобҳо аз метали сиёҳбуда бояд бо солидол ё равғани дигар саршор молида шавад. Дар муҳити газолудшуда истифода намудани асбобҳои барқии шарорадиҳанда манъ аст.

427. Кормандон ва мутахассисони иҷрокунандаи корҳои хавфноки газӣ дар чоҳҳо, зарфҳо, биноҳои НГТ, ДГТ, НГП ва ИГПА, бояд бо пойафзоли бе наъли оҳанин ва мехҳо бошанд.

428. Ҳангоми иҷрои корҳои хавноки газӣ бояд чароғҳои гузарондашавандаи бехатари таркиш истифода бурда шаванд.

429. Дар чоҳҳои болопӯшдор, нақбҳо, роҳравҳои зеризаминӣ, биноҳои зеризаминии техникӣ, НГТ ва дар ҳудуди ИГП, ИГПА ва НГП гузарондани кафшер ва буриши газӣ дар қубурҳои газии амалкунанда бе қатъ ва бо ҳаво ё гази инертӣ бод додани онҳо, манъ аст. Ҳангоми қатъи қубурҳои интиқоли газ пас аз дастгоҳҳои маҳкамкунанда бояд садонишопакҳо насб шаванд.

430. Дар чоҳҳои газӣ иҷрои кафшер ва буриш, инчунин ивази арматура, компенсаторҳо ва ҳалқапайвандҳои ҷудокунанда танҳо пас аз бардоштани пурраи болопӯшҳо мумкин аст.

431. Пеш аз оғози кафшер ё буриши газӣ дар чоҳҳо, чоҳбунҳо ва роҳравҳои зеризаминӣ бояд санҷиши ҳаво оид ба газолудшавӣ гузаронда шавад. Ҳиссаи ҳаҷмии газ дар ҳаво набояд аз 20 дарсади ҳадди поёнии қобилияти афрӯзишӣ зиёд бошад. Намунаҳо бояд дар ҷойҳои аз ҳама бад шамолдодашаванда ҷудо карда гирифта шаванд.

432. Дар тамоми вақти гузарондани корҳои кафшер дар қубурҳои интиқоли газии ГМК чоҳҳо ва чоҳбунҳо бояд бо роҳи таҳти фишор даровардани ҳаво бо ҳавотозакунак ё компрессор шамол дода шаванд.

433. Кафшер ё буриши газӣ дар қубурҳои интиқоли газии амалкунанда ҳангоми ба онҳо пайваст кардани қубури интиқоли газ ё таъмир бояд бо фишори 40 - 200 даПа гузаронда шаванд. Мавҷудияти фишори нишондодашуда бояд дар муддати тамоми вақти гузаронда шудани кор санҷида шавад. Ҳангоми аз 40 даПа паст шудани фишор ва аз 200 даПа баланд шудани он, ба кафшер ё буриши газӣ хотима додан зарур аст.

434. Ҳангоми истифодаи ҷиҳозҳои махсуси таъминкунандаи бехатарӣ ва сифати иҷрои корҳо, пайваст кардани қубурҳои интиқоли газ бе паст кардани фишор роҳ дода мешавад.

435. Барои назорат аз болои фишор дар ҷойи гузарондани корҳо бояд манометр мустаҳкам карда шавад ё манометре, ки дар масофаи на кам аз 100 метр аз ҷойи гузаронда шудани корҳо ҷойгир шудааст, истифода бурда шавад. 77

436. Ҳангоми иҷрои корҳо оид ба мустаҳкам кардани таҷҳизоти иловагӣ дар қубурҳои дохилии газии амалкунанда гузарондани кафшер ва буриш дар минтақаҳои хомӯшкардашудаи бо ҳаво ё гази инертӣ боддодашуда зарур аст.

437. Пасткунии фишори газ дар қубури интиқоли газии амалкунанда ҳангоми иҷрои корҳои ба онҳо пайвасткунии қубурҳои интиқоли газии нав, бояд ба воситаи дастгоҳҳои қатъкунанда ё танзимкунандаи фишор гузаронда шавад.

438. Ҷиҳати пешгирии баландашавии фишори газ дар ин минтақаи қубури интиқоли газ, истифодаи маҷмӯи конденсаторҳо, ғалақаҳои обии мавҷудбуда ва ҳангоми зарурат (то оғози кор оид ба пайвасткунӣ) мустаҳкам кардани қубури партоиш бо дастгоҳи маҳкамкунанда барои партоиши газ, ки аз рӯйи имконият бояд сӯхта шавад, зарур аст.

439. Тарзи пайваст кардани қубури интиқоли газ ба қубури интиқоли газии амалкунанда бояд аз тарафи корхонаи хоҷагии газӣ ё ташкилоти иҷрокунандаи вазифаҳо муайян карда шавад.

440. Шинондани қубурҳои интиқоли газиро «дар зери газ» тибқи дастурамалҳои махсуси аз тарафи корхонаи хоҷагии газӣ тибқи дастурамалҳои намунавӣ коркардашуда гузарондан зарур аст.

441. Муоинаи ҳавоногузарии қубурҳои интиқоли газ, арматура ва асбобҳо ба воситаи оташ манъ аст.

442. Дар ҷойҳои гузаронда шудани корҳои хавфнок, будани шахсони бегона, инчунин тамокукашӣ ва истифодаи манбаъҳои оташи кушод манъ аст.

443. Чоҳбунҳо ва чоҳҳо ҳангоми дар онҳо гузарондани корҳо бояд панҷаракашӣ карда шаванд. Ҷоҳбунҳо бояд андозаҳои мусоид барои гузарондани корҳо ва ҷойгиркунии асбобҳо, масолеҳ ва таҷҳизот дошта бошанд. Дар наздикии ҷойи корҳо, бояд аломатҳои пешгирикунанда овехта ё бароварда шаванд.

444. Ҳангоми буриши газӣ ё корҳои кафшер дар қубурҳои интиқоли газии амалкунанда, инчунин дар вақти гудохтабарории сурби даҳанаи қубурҳои чӯянӣ ҷиҳати пешгирии пайдоиши шӯълаи калон, ҷойи баромади газ бояд бо гилбӯтаи пухтаи пораҳои асбестидошта молида шавад.

445. Хориҷкунии садонишопакҳои дар шохаҳои истеъмолкунанда, инчунин дар воридаҳои биноҳои алоҳида мустаҳкамкардашуда, аз ҷониби шахси роҳбарикунандаи корҳои бакордарории газ, пас аз муоина ва фишурдакунии қубури интиқоли газ амалӣ мегардад.

446. Ба қубурҳои интиқоли газ сар додаи газ, манъ аст, агар бо роҳи муоинакунӣ томи он, бекамукостии таҷҳизоти газӣ санҷида нашуда, фишурдакунии назоратӣ гузаронда нашуда бошад.

447. Тартиби интиқоли газ, татбиқи чорабиниҳои ташкилӣ ва техникӣ оид ба таъмини бехатарӣ бо санади дахлдори корхонаи хоҷагии гази, ки бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ мувофиқа карда шудааст, муайян мегардад.

448. Асбобҳо ва дастгоҳҳои газӣ пас аз анҷоми корҳои сардиҳӣ бояд ба намояндаи ташкилоти истифодаи манзил барои нигоҳдорӣ супорида шаванд.

449. Ҳангоми интиқоли газ қубурҳои интиқолдиҳии газ бояд то пурра бароварда шудани ҳаво бо газ боддиҳӣ карда шаванд. Анҷоми боддиҳӣ бо таҳлил ё сӯхтани намунаҳои ҷудокардагирифташуда муайян карда мешавад.

450. Ҳиссаи ҳаҷмии оксиген дар намунаи газ набояд зиёда аз 1 дарсад ва сӯзиши газ бояд муқаррарӣ (оромона) бошад. Анҷоми боддиҳӣ бо таҳлил муайян карда мешавад.

451. Қубурҳои интиқоли газ дар вақти аз газ холӣ шуданашон бояд бо ҳаво ё гази инертӣ то пурра бароварда шудани газ боддиҳӣ карда шаванд. Ҳиссаи ҳаҷми боқимондаи газ дар ҳавои боддиҳӣ набояд аз 20 дарсади ҳадди поёнии қобилияти афрӯзиши газ зиёд бошад.

452. Ҳангоми боддиҳии қубурҳои интиқоли газ сар додани омехтаи газу ҳаво дар биноҳо, зинапояҳо, инчунин ба дудбароҳо ва воситаҳои ҳавотозакунӣ манъ аст. Ҳавои биноҳое, ки дар онҳо боддиҳии қубурҳои интиқоли газ гузаронда мешаванд, бояд тоза карда шаванд.

453. Ҳангоми боддиҳии қубурҳои интиқоли газ омехтаи газу ҳаво бояд дар ҷойҳое бароварда шавад, ки эҳтимолияти ба бино ворид шудани он, инчунин қобилияти афрӯзишии он аз манбаи оташ ғайриимкон бошад.

454. Ҳангоми бартараф кардани биноҳо ва таҷзияи таҷҳизоти газӣ минтақаҳои қатъкунандаи қубурҳои интиқоли газ бояд бурида, аз газ холӣ ва кафшер карда шаванд.

455. Дар чоҳҳои газолудшуда, роҳравҳои зеризаминӣ ва биноҳо, инчунин дар муҳити газолудшудаи берун аз биноҳо корҳои таъмирӣ бояд бе истифодаи оташи кушод (кафшер, буриши газӣ) гузаронда шаванд.

456. Ҳангоми муоинаи дохилӣ ва таъмир дегҳо ё агрегатҳои дигари газификатсияшуда бояд аз қубурҳои интиқоли газ бо воситаи садонишопакҳо қатъ карда шаванд. Корҳо дар оташдони дег ё агрегат танҳо пас аз тоза кардани ҳавои он ва санҷиши газолудшавӣ роҳ дода мешавад.78

457. Дар чоҳҳо ва чоҳбунҳои дорои қубурҳои интиқоли газии қатънашуда дар як вақт ҳузур доштани на зиёда аз ду одам мумкин аст, Корҳо аз ҷониби онҳо бояд бо тасмаҳои эҳтиётӣ ва дар сурати эҳтимолияти ихроҷи газ бо ниқоби зидди газ иҷро карда шаванд.

458. Дар рӯйи замин аз тарафи шамолрас, инчунин дар назди палконаи зарфият бояд ду нафар ҳузур дошта бошад, ки барои доштани нӯгҳои бандҳои тасмаи эҳтиётии коргарони дар иншооти номбаршуда қарорбуда, ба роҳ мондани назорати доимӣ аз болои онҳо ва найчаҳои ҳавоию девории ниқобҳои рӯдагии зидди газ, роҳ надодани шахсони бегона ба ҷойи кор, уҳдадор мебошанд.

459. Кушодан ва ивази таҷҳизоти дар қубурҳои дохилӣ ва берунии газӣ насбшуда (арматура, газполо, ҳисобкунак) бояд дар минтақаи хомушкардашудаи қубури интиқоли газ иҷро карда шаванд. Дар таҷҳизоти қатъкунанда бояд садонишопакҳо шинонда шаванд.

460. Садонишопакҳое, ки дар қубурҳои интиқоли газ насб мегарданд, бояд ба фишори баландтарини гази қубури интиқоли газ мувофиқ бошанд. Онҳо бояд дорои думчаҳои аз ҳудуди фланс бароянда бошанд. Дар думчаҳои садонишопакҳо бояд тамға бо нишон додани фишори газ ва қутри қубури интиқоли газ бароварда шуда бошад.

461. Ба арматураи маҳкамкунанда шинондани ҷаъба, ҷудо кардани васлҳои рахапечи маҷмуи конденсаторҳои қубурҳои берунии газии фишори миёна ва баланд бо фишори на зиёда аз 0,1 МПа (1 кгс/см2) газ роҳ дода мешавад.

462. Ивази қабатҳои васлҳои флансевӣ дар қубурҳои берунии газӣ бо фишори 40 — 150 даПа газ, дар қубури интиқоли газ роҳ дода мешавад.

463. Ба қисмҳо ҷудо кардани васлҳои рахапечи флансевӣ ва арматураи қубурҳои дохилии гази бо ҳар гуна фишор, бояд дар минтақаи хомӯшкардашуда ва садонишопакпӯшондашудаи қубури интиқоли газ амалӣ карда шавад.

464. Молиши ҷуммаки таҷҳизоти дарунихонагӣ дар қубурҳои интиқоли газии қутри то 50 мм бо риояи чораҳои зарурии эҳтиётӣ бо фишори на зиёда аз 300 даПа газ мумкин аст.

465. Дар вақти корҳои таъмири қубурҳои интиқоли газ ва таҷҳизоти дар биноҳои газолудшуда воқеъбуда, берун аз он бояд нафаре мавҷуд бошад, ки аз болои коркунандагони дохили бино ва барои дар наздикӣ набудани манбаъи оташ назорат кунад. Дарҳои берунии бинои газолудшуда бояд ҳама вақт дар ҳолати кушода қарор дошта бошанд.

466. Пеш аз оғози корҳои таъмирӣ дар қубурҳои зеризаминии газие, ки бо ҷудокунии қубури интиқоли газ (ивази ғалақаҳо, кашидану насби садонишопакҳо ва қабатҳо) алоқаманд мебошанд, муҳофизати мавҷудбудаи барқиро қатъ ва бо мақсади пешгирии пайдоиши шарора мустаҳкам намудани пайвандкунак дар минтақаҳои ҷудокунандаи қубури интиқоли газ зарур аст (агар пайвандкунакҳо доимӣ насб нашуда бошанд).

467. Бартараф кардани инсидодҳои яхӣ, қатронӣ ва нафталинӣ бо роҳи пош додан (бо сунбаҳои оҳанин), рехта пур кардани обкунанда ё буғдиҳӣ бо фишори на зиёда аз 500 даПа газ дар қубури интиқоли газ мумкин аст. Истифодаи оташи кушод барои гармкунии қубурҳои интиқоли газии дар биноҳо буда, манъ аст.

468. Ҳангоми бартараф кардани инсидодҳои қубурҳои интиқоли газ бояд чораҳое татбиқ карда шаванд, ки баромади газро аз қубури интиқоли газ ниҳоят кам кунад. Корҳо бояд бо ниқобҳои рӯдагӣ ё оксиген-ҷудокунандаи зидди газ гузаронда шаванд.

469. Ҳангоми тоза кардани қубурҳои интиқоли газ истеъмолкунандагон бояд дар бораи зарурати қатъ кардани таҷҳизоти газӣ то анҷом ёфтани корҳо огоҳ карда шаванд.

470. Васлҳои рахапеч ва флансевие, ки барои бартараф кардани инсидодҳои қубурҳои интиқоли газ ҷудо карда шуда буданд, пас аз пайвандкуниашон бояд бо моеи собунӣ ё асбобҳои газтаҳлилкунанда санҷида шаванд.

471. Барои таъминоти кормандон бо воситаҳои муҳофизаткунадаи шахсӣ ва бекамукостии ин воситаҳо мутахассиси роҳбарикунандаи корҳои хавфноки газӣ масъул мебошад.

472. Дар вақти ташкили ҷойи корӣ роҳбари корҳо уҳдадор аст имконияти аз минтақаи хатарнок ба зудӣ баровардани коргаронро таъмин намояд.

473. Дар вақти кор бо ниқоби оксигенҷудокунандаи зидди газ назорат кардан зарур аст, ки фишори боқимондаи оксигени даруни балони ниқоби зидди газ бозгашти кории онро аз макони иҷрои корҳо ба минтақаи газолудношуда таъмин кунад.

474. Давомнокии корҳои бе фосила дар ниқоби оксигенҷудокунандаи зидди газ набояд аз 30 дақиқа зиёд бошад. Вақти кор дар ниқоби оксигенҷудокунандаи зидди газ бояд дар шиносномаи ниқоби зидди газ қайд карда шавад.79

475. Найчаҳои ҳавоию девории ниқобҳои рӯдагии зидди газ дар вақти кор бояд аз тарафи шамолрас аз ҷойи ҷудо кардани газ ҷойгир ва мустаҳкам карда шаванд. Ҳангоми мавҷуд набудани додани маҷбурии ҳаво бо ҳавотозакунак, дарозии шланг набояд аз 15 метр зиёд бошад. Шланг набояд қатшавии сахт дошта, ба ягон ашёе дармонда шуда бошад.

476. Миёнбандҳои наҷотдиҳанда бояд тасмаҳои сарикитфӣ бо ҳалқа аз тарафи пушт дар ҷойи бурида гузаштани онҳо барои васли банд дошта бошанд. Миёнбанд бояд тавре баста шавад, ки ҳалқаҳо аз шонаҳо паст ҷойгир набошанд. Истифодаи миёнбандҳо бе тасмаҳои сарикитфӣ манъ аст.

477. Ҳавоногузарии ниқобҳои зидди газ пеш аз иҷрои ҳар як кори хавфноки газӣ санҷида мешавад. Найчаҳои чиндори ниқоби пӯшидашудаи зидди газро бо даст зич фишурда мекунанд. Агар дар чунин ҳолат нафас кашидан ғайриимкон бошад, пас ниқоби зидди газ бекамукост мебошад ва агар нафас кашида шавад, пас ниқоби зидди газ барои истифода бурдан корношоям мебошад.

478. Миёнбандҳои наҷотдиҳанда бо ҳалқаҳо барои карабинҳо бо тарзи ба ҳалқаи миёнбанди ба ду тугма гузарондашуда бори вазнаш 200 кг мустаҳкам карда, ки онро дар ҳолати овезонӣ дар муддати 5 дақиқа нигоҳ медоранд, озмоиш карда мешаванд. Пас аз кашида гирифтани бор дар миёнбанд набояд пайи вайроншавиҳо мавҷуд бошад.

479. Карабинҳои миёнбандиро бо бори вазнаш 200 кг озмоиш мекунанд. Карабини бо ғалақаи кушода дар таги бор дар муддати 5 дақиқа нигоҳ дошта мешавад. Пас аз кашида гирифтани бор ғалақаи холикардашудаи карабин бояд дуруст ва озод ҷойи худро гирад.

480. Бандҳои наҷотдиҳандаро бо бори вазнаш 200 кг дар муддати 15 дақиқа месанҷанд. Пас аз кашида гирифтани бор дар банд умуман ва дар торҳои алоҳидаи он набояд вайроншавиҳо мавчуд бошанд.

481. Озмоиши миёнбандҳои наҷотдиҳанда, карабинҳои миёнбандӣ ва бандҳои наҷотдиҳанда бояд на кам аз 1 маротиба дар 6 моҳ зери роҳбарии мутахассис ё сардор гузаронда шавад. Натиҷаи озмоиш бо санад ё қайд дар китоби махсус ба расмият дароварда мешаванд. Пеш аз додани миёнбандҳо, карабинҳо ва бандҳо бояд муоинаи берунии онҳо гузаронда шавад. Ҳар як миёнбанд ва банд бояд рақами инвентарӣ дошта бошанд.

20. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

482. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қоидаи мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.